نوێترین لێدوانی سوودانی لەبارەی ناردنی مووچەی مانگی نیسان

هاوڵاتی وەزارەتى دارایی عێراق داواى لە هەرێمى کوردستان کردووە زیاتر لە 905 ملیار دینارى داهاتى نانەوتیی دوو مانگ رادەست بکەن، بەڵام وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان دەڵێت، هەڵە لە نووسراوێکیاندا کراوە، بۆ ئەم مەبەستە شاندێکی تەکنیکی دەنێرێت بۆ بەغدا.  وەزارەتى داراییی عێراق لە نووسراوێکدا ، کە 8ى نیسان بۆ نوێنەرایەتى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە بەغدا نێردراوە و داوا دەکات 905 ملیار و 246 ملیۆن و 194 هەزار دینار وەک داهاتى نانەوتى رادەست بکەن، کە داهاتى مانگەکانی  کانوونى دووەم و شوباتی 2024  و داوای کردووە، ئەو بڕە پارەیە بخرێتە سەر هەژمارى بانکیى تایبەت بەو داهاتە لە بانکى ناوەندى و وەزارەتی دارایی هەرێمیش دەڵێت، هەڵە لە نووسراوێکیاندا کراوە. شاندەکەی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان هەفتەی داهاتوو دەچێتە بەغدا، بەوتەی بەرپرسانی وەزارەتەکەش "کێشەى ئەو بڕە پارەیە لەوەدا بووە کە بە هەڵە پارەى سپاردەى بانکەکان، قەرزى کارەبا، هاوکاریى هاوپەیمانان بۆ پێشمەرگە لەگەڵى هەژمارکراوە و نێردراوە بۆ بەغدا. بە جیاکردنەوەى ئەو پارانە، داهاتى ئەو دوو مانگە نزیکەى 700 ملیار دینارە". یاساى بودجەى گشتیی عێراق، حکومەتى هەرێمى کوردستانى پابەندکردووە، بە رادەستکردنى داهاتى نانەوتى، بەڵام تاوەکو ئێستا بەغدا و هەولێر نەگەیشتوونەتە رێککەوتن لەبارەى ئەوەى ئەو داهاتە چى دەگرێتەوە

هاوڵاتی سەپاندنی سزای لەسێدارەدان بۆ توماج ساڵحی، گۆرانیبێژی ناڕازی لەلایەن دادگای شۆڕشی شاری ئەسفەهانی ئێرانەوە کاردانەوەی بەربڵاوی لە ناوخۆ و دەرەوەی ئێران بەدوای خۆیدا هێناوە. ئەمیر ڕەئیسیان، پارێزەری تۆماج ساڵحی ڕۆژی چوارشەممە، 24ی مانگی چوار لە چاوپێکەوتنێکدا ڕایگەیاند کە دادگای ئینقلابی ئەسفەهان لە هەنگاوێکی دەگمەندا بڕیارێکی دادگای باڵای ئێرانی سەبارەت بەو گۆرانیبێژە هەڵوەشاندووەتەوە سزای لەسێدارەدانی بەسەردا سەپاندووە. دوا بە دوای داسەپاندنی سزای سێدارە بەسەر تۆماج ساڵەحی، هونەرمەند و راپەڕی ئێرانی لە لایەن دادگای شۆڕشی ئیسفەهانەوە، موژگان ئێفتخاری، دایکی ژینا ئەمینی لە لاپەڕەی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئینستاگرام نووسی:" مەهێڵن دڵی دایکی تۆماج، وەک دڵی منی پێ بێت.بهێڵن تۆماج بمێنێت و هەناسە بدات بۆ ئەوەی دایکی تۆماج و دایکانی وڵاتەکەم لە هەناسەدان نەکەون. من هێشتا بە هەناسە گەرمەکانی ژیناوە ئەژیم. بهێڵن دایکی تۆماجیش هەناسەی زیندووی کوڕەکەی هەڵبمژێت. هاوکات ڤێدانت پاتەل، جێگری وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا وێڕای سەرکۆنەکردنی ئەو سزایە کە لە دژی توماج ساڵحی دەرچووە، ڕایگەیاندووە کە ئەمە "نموونەیەکی دیکەی پێشێلکردنی ترسناک و بەربڵاوی مافەکانی مرۆڤ لەلایەن ڕێژیم لە ئێرانەوە." هەروەها ئەبرام پیلی، جێگری نێردەی ئەمەریکا بۆ کاروباری ئێران لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی "X" نووسیویەتی "بە توندی سەپاندنی سزای لەسێدارەدان بۆ توماج ساڵحی و سزای پێنج ساڵ زیندانیکردن بۆ سامان یاسین، ڕاپەری کورد لە ئێران سەرکۆنە دەکەین و داوای ئازادکردنی دەستبەجێی هەردوویان دەکەین." سامان یاسین، گۆرانیبێژی کورد کە پێشتر سزای لەسێدارەدانەکەی هەڵوەشێندرابووە، بە بڕیارێکی دادگای ئینقلابی تاران، بە 5 ساڵ زیندانیکردن لە یەکێک لە شارەکانی پارێزگای کرمان سزا دراوە. بڕیاری لەسێدارەدانی ئەم هونەرمەندە،  کاردانەوەی لە نێو خەڵکی ئێرانیشدا لە ناوخۆ و دەرەوەی وڵات لێکەوتوەتەوە، عەبدوڵڵا موهتەدی،سکرتێری گشتیی کۆمەڵەی کوردستانی ئێران لە هەژماری تایبەتی خۆی لە لە تۆڕی کۆمەڵایەتی "X" لە کاردانەوە بە سزاکەی توماج ساڵحی نووسیوێتی "ئەمە سزایەکی باوەڕپێنەکراو و دڕندانە و شەرمەزارکەرە بۆ ڕاپەرێکی گەنج کە بە خێرایی بوو بە دەنگی خەڵک و دەنگی ئازادی. توماج کە جگە لە گۆرانی وتن هیچ چەکێکی نەبووە، ئازارە هاوبەشەکانی هەموومانی هاوار دەکرد و هێمای ئەو بوێری و خۆڕاگریشە کە هەموومان ئاواتەخوازینی." کەیهان کەلهوڕ، میوزیکژەنی ناودار لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئینستاگرام لە کاردانەوە بە سزای لەسێدارەدانی توماج ساڵحی نووسیویەتی "توماج ساڵحی دەبێت ئازاد بکرێت، بێدەنگی ئێمە بە واتای پشتیوانیکردن لە ستەم و ستەمکارییە". توماج ساڵحی، ڕاپەری زیندانیکراو لە مانگی یازدەی ساڵی ڕابردوو بە هۆی ڕەخنە گرتن لە حکومەت لە رێگای گۆڕانییەکانییەوە، دوای ساڵێک و 21 رۆژ دەستبەسەرکردنی بە کەفالەت ئازادکرا، بەڵام تەنها 12 ڕۆژ دواتر و دوای بڵاوبوونەوەی گرتەیەکی ڤیدیۆیی کە تێیدا باسی لە ئەشکەنجەدانی لە زینداندا کردبوو، دەستگیر کرایەوە و لە ئێستادا سزای لەسێدارەدانی بۆ دەرچووە.

هاوڵاتی فەرماندەیی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە)، ناسنامه‌ی دوو گەریلای پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) ئاشكرا ده‌كات كه‌ لە شه‌ڕ و پێكدادان له‌ دژی سوپای تورکیا لەمساڵدا  لە خاکی هەرێمی کوردستان شەهیدکراون. ئەمڕۆ پێنجشەممە 25ی نیسانی 2024، ناوەندی راگەیاندن و چاپه‌مه‌نیی هێزەکانی پاراستنی گەل هەپەگە ناسنامەی  دوو گەریلای بڵاوکردەوە کە لە رۆژی 1ی نیسانی 2024، لە چیای گارە لە هەرێمی کوردستان لە شەڕ و پێکدادان لە دژی سوپای تورکیا، لە چوارچێوەی ئۆپەراسیۆنی ناسراو بە چنگ – قوفڵدا شەهیدکراوون. ناسنامەی گەریلاکان بەمشێوەیەن:   ناسناو: ئارارات هەرەکۆل ناو و پاشناو: سیبەل دەنیز شوێنی لەدایکبوون: وان ناوی دایک- باوک: نەجیبە - نورەدین کات و شوێنی شەهیدبوون: ١ی نیسانی ٢٠٢٤/ گارە   ناسناو: زین زاگرۆس ناو و پاشناو: گولێ حسۆ شوێنی لەدایکبوون: کۆبانێ ناوی دایک- باوک: جەیلە - ئەحمەد کات و شوێنی شەهیدبوون: ١ی نیسانی ٢٠٢٤/ گارە ئەم شەڕ و پێکدادانە لە چوارچێوەی ئۆپەراسیۆنێکدایە تورکیا ناوی ناوە چنگ- قوفڵ کە بەرەبەیانی رۆژی 18ی نیسانی 2022 لە ناوچەکانی ئاڤاشین، مەتین و زاپ لە خاکی هەرێمی کوردستان بۆ سەر پێگەکانی پەکەکە دەستیپێکردوە.

هاوڵاتی شای بریتانیا رەزامەندی دەربڕی لەسەر پڕۆژەیاساکەی سەرۆک وەزیرانی بریتانیا بۆ ناردنی کۆچبەران و داواکارانی مافی پەنابەری بۆ وڵاتی رواندا، 12 هەفتەی دیکە گەشتە ئاسمانییەکانی ناردنی کۆچبەران دەستپێدەکات. ئاژانسی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، شا چارلز رەزامەندی لەسەر پڕۆژەیاساکەی ریشی سۆناک سەرۆک وەزیرانی بریتانیا دەربڕی بۆ ناردنی کۆچبەران بۆ وڵاتی رواندا و بەم شێوەیەش پڕۆژەیاساکەی سۆناک بە فەرمی دەبێتە یاسا دەشڵێت، رەزامەندی شای بەریتانیا گەیشتوەتە ئەنجومەنی لۆردەکان و بەمەش دەبێتە یاسا و جێبەجێدەکرێت بەوەش کۆچبەرانی ناسایی بەتایبەت ئەوانەی لە رێگەی بەلەمی بچوکەوە دەچنە ناو بەریتانیاوە دوو بژاردەیان پێدەدرێت کە یەکێکیان دیپۆرتکردنەوەیانە بۆ ووڵاتی خۆیان، یاخود رەوانەکردنیانە بۆ وڵاتی رواندا. ھاوکات، ریشی سوناک سەرۆک وەزیرانی بەریتانیاش رایگەیاندووە، یەکەمین گەشتی ئاسمانی بۆ ناردنی کۆچبەران ئامادەکراوە و یەکەمین گروپی کۆچبەرانیش دیاریکراون و لە ماوەی ١٠ بۆ ١٢ ھەفتەی داھاتوودا پڕۆسەی ناردنی کۆچبەران دەستپێدەکات.  لە مانگی تشرینی دووەمی رابردوو، دادگەی باڵای بەریتانیا، پلانی رەوانەکردنی کۆچبەرانی بۆ رواندا رەتکردەوە و رایگەیاند ئەو هەنگاوە دژی بنەماکانی مافی مرۆڤە. لە دوای بڕیارەکەی دادگە، سووناک رازی بوو بە هەموارکردنەوەی پڕۆژەیاساکە بەو هیوایەی ئەم جارە لە پەرلەمان و لەلایەن دادگەوە پەسند بکرێت و پلانەکەی بکەوێتە واری جێبەجێکردنەوە و لە ئێستادا بە یاسایکردنی پڕۆژەیاساکە لە قۆناغەکانی کۆتاییدایە. لەساڵی 2023 زیاتر لە 29 هەزار و 400 کۆچبەر لە فەرەنساوە و لە رێگەی بەلەمەوە چوونەتە بەریتانیا، بەڵام بەگوێرەی ئامارەکان، چوونی کۆچبەران پار 36٪ کەمیکردووە بە بەراورد بە ساڵی 2022، زیاتر لە 45 هەزار 700 کۆچبەر خۆیان گەیاندبووە بەریتانیا. 

هاوڵاتی وته‌بێژی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ پرۆژه‌ی هه‌ژماری من له‌ پرسی مووچه‌دا "ئه‌وله‌ویاتی" حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانه‌ و هه‌ر چاره‌سه‌رێك له‌ نێوان هه‌ولێر و به‌غدا له‌سه‌ر حسابی پڕۆژه‌ی هه‌ژماری من ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌. پێشەوا هەورامی، وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان، بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند، "هەژماری من یەکێکە لە ئەولەویاتەکانی حکومەتی هەرێم و بەلایەوە گرنگە، گەر هەژماری من قەبوڵ نەکرێت جۆرێکە لە بیانوو گرتن و گێچەڵ کردن، چونکە ئەوەی لەناو هەژماری مندا هەیە زۆر زیاترە لەوەی لە عێراق کراوە و پێیدەوترێت تەوتین [بە نیشتیمانی کردن]." پێشه‌وا هه‌ورامانی ده‌ڵێت: "ته‌وتین ته‌نها كارتێكی مووچه‌وه‌رگرتنه‌ نه‌ك هه‌ژماری بانكی و به‌شێك له‌و بانكانه‌ش نیشانه‌ی پرسیاریان له‌سه‌ره‌، بۆیه‌ به‌دوای چاره‌سه‌رێكدا ده‌گه‌ڕێین و چاره‌سه‌ره‌كه‌ش له‌سه‌ر حسابی ده‌ستبه‌رداربوون نییه‌ له‌هه‌ژماری من. فه‌رمانبه‌ری عێراق سه‌رپشك كراوه‌ له‌ بانكی ئه‌هلی یان حكومی ته‌وتین بكات، بۆچی بۆ فه‌رمانبه‌ری هه‌رێم ئه‌مه‌ سنوردار كراوه‌؟". چاوەڕوان دەکرێت لەماوەی داهاتوودا وەفدێکی هەرێمی کوردستان سەردانی بەغدا بکات بۆ گفتووگۆکردن لەگەڵ وەزارەتی دارایی عێراق. چارەسەرکردنی کێشەی نێوان هەرێم و بەغدا لەسەر هەژماری من و پرسی بە ئەلیکترۆنی کردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم یەکێک دەبێت لەتەوەرەکانی گفتووگۆی نێوانیان. هه‌ژماری من كه‌ حكومه‌تی هه‌رێم ده‌یه‌وێت له‌ ڕێگه‌یه‌وه‌ موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی كوردستان دابه‌ش بكات، تا ئێستا 6 بانك چوونه‌ته‌ نێویه‌وه‌ كه‌ بریتین له‌ بانكه‌كانی ئارتی بانك، جیهان، بیبلۆس، بانكی ئیسلامی عێراقی، بانكی ئه‌هلی عێراقی و بانكی به‌غدا. به‌گوێره‌ی په‌رله‌مانتارێكی كورد له‌ به‌غدا، حكومه‌تی عێراق تا ئێستا پێداگری ده‌كات له‌وه‌ی مووچه‌ی مووچه‌خۆرانی هه‌رێم له‌ ڕێگه‌ی بانكه‌ فیدڕاڵییه‌كانه‌وه‌ دابینبكرێت. لەکاتێکدا ناکۆکی نێوان هەرێم و بەغدا لەسەر تەوتین و هەژماری من بەهەڵواسراوی ماوەتەوە، حکومەتی هەرێم لیستی موچەخۆرانی هەرێمی بۆ موچەی مانگی 4 ڕەوانەی وەزارەتی دارایی عێراق کردووە و چاوەڕوانی ڕەوانە کردنی پارەکە دەکات.

هاوڵاتی به‌پێی‌ نووسراوێكی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ پۆلیسی‌ گه‌رمیان، هه‌ر ئه‌فسه‌ر و كارمه‌ندێك فۆڕمی "هه‌ژماری من” پڕنەكاته‌وه‌، سزا ده‌درێت به‌ دواكه‌وتن و راگرتنی‌ مووچه‌كه‌ی. ئەمڕۆ پێنجشەممە ٢٥/٤/٢٠٢٤، پۆلیسی‌ گه‌رمیان نووسراوی‌ ژماره‌ 3467ی‌ به‌ ئیمزای‌ عه‌مید لوقمان سابیر شكور به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌ گه‌رمیان به‌وه‌كاله‌ت، ئاراسته‌ی‌ سه‌رجه‌م به‌ش و بنكه‌كان كردووه‌ و تیایدا هاتووه‌ كه‌ "هاوپێچ له‌گه‌ڵ نووسراوماندا فۆڕمی "هه‌ژماری من” ده‌نێرین بۆتان به‌ مه‌به‌ستی پڕكردنه‌وه‌ی له‌لایه‌ن سه‌رجه‌م ئه‌فسه‌ر و كارمه‌ندانی به‌شه‌كانتان و ناردنه‌وه‌ی فۆڕمه‌كه‌ بۆمان تا ڕۆژی یه‌كشه‌مه‌". پۆلیسی‌ گه‌رمیان ده‌ڵێت: "له‌كاتی پڕنه‌كردنه‌وه‌ی فۆڕمه‌كه‌دا له‌لایه‌ن هه‌ر ئه‌فسه‌ر و كارمه‌ندێكه‌وه‌، خۆی به‌رپرسیاره‌ ده‌بێت له‌ دواكه‌وتن و ڕاگرتنی مووچه‌كه‌ی". شوباتی ساڵی رابردوو، حکومەتی هەرێمی کوردستان پڕۆژەی "هەژماری من"ی راگەیاند و هه‌وڵه‌كانی‌ خستووه‌ته‌گه‌ڕ بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌لایه‌ن حكومه‌تی‌ عێراقه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ بكرێت،بۆ ئەوەی لە ڕێگەی ئەو هەژمارەوە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دابەشبکرێت بەڵام تا ئێستا لەلایەن حکومەتی عێراقەوە دان بەو هەژمارەدا نەنراوە و نازانرێت کە کاری پێدەکرێت یاخود نا هاوکات  به‌شێك له‌ فه‌رمانبه‌ران و هاوڵاتیانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان متمانه‌یان به‌و پرۆژه‌یه‌ نییه‌ و ره‌تیده‌كه‌نه‌وه‌ و داوكارن مووچه‌كانیان له‌ بانكه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ عێراق "ته‌وتین" بكرێت. ده‌قی‌ نووسراوه‌كه‌:

هاوڵاتی وەزیری بەرگری ئیسرائیل کوشتنی ژمارەیەکی زۆری فەرماندەکانی حیزبوڵای ڕاگەیاند و حیزبوڵآش کوشتنی ئەو فەرماندانە ڕەتدەکاتەوە. یوئاڤ گالانت، وەزیری بەرگری ئیسرائیل، دوای ئامادەبوون لە کۆبوونەوەی ئۆپەراسیۆنی سەربازی لە بنکەی فەرماندەیی هێزەکانی باکووری ئیسرائیل وتی :" چالاکییە سەربازییەکان سوپای ئیسرائیل لە باشوور و شوێنەکانیتری لوبنان درێژەی ئەبێت و تا ئێستا ئەنجامی زۆر باشی بووە و نیوەی فەرماندەکانی حزبوڵڵا لە باشووری لوبنان، بە هۆی هێرشەکانی ئیسرائیلەوە کوژراون. رۆژی چوارشەممە ٢٤ی نیسان هێزەکانی ئیسرائیل بە فڕۆکەی جەنگی هێرشیان کردە سەر باشووری لوبنان و نزیک ٤٠ شوێنیان کردە ئامانج و لە وڵامدا حزبوڵڵای لوبنانیش بە کاتیۆشا هێرشێ کردە سەر گوندێکی سنووری ئیسرائیل. سوپای ئیسرائیل رۆژی چوارشەممە ٢٤ی نیسان رایگەیاند، ئەو شوێنانەی لە لایەن هێزی ئاسمانی ئیسرائیلەوە کراونەتە ئامانج، نزیک گوندی " عیتا الشعب" لە قووڵایی ٣ کیلۆمەتری خاکی لوبنان بووەو کۆگای چەک و چۆڵ و ژێرخانەکانی حزبوڵڵای کردۆتە ئامانج و ئەو ناوچانە کراونەتە ئامانج کە میلیشیاکانی حزبوڵڵا لەوێوە تێدەپەڕن. بەرپرسێکی باڵای حزبوڵڵا لە باشووری لوبنان ئەم وتەیەی وەزیری بەرگری ئیسرائیلی بە بێ بنەما ناو برد و وتی مەبەستی وەزیری بەرگری ئیسرائیل ، بردنە سەرەوەی ورەی هێزەکانی خۆیانە و حزبوڵڵای لوبنان هەمووکات وێنە و ژیاننامەی کوژراوەکانی خۆی لە جەنگدا بڵاو ئەکاتەوە. لە سەرەتای جەنگی نێوان ئیسرائیل و حەماسەوە لە کەرتی غەزە، لە ٧ی تشرینی یەکەمەوە، ململانێ و ناکۆکییەکانی نێوان حزبوڵڵای لوبنان و سوپای ئیسرائیل زۆر زیاتر پەرەی سەندوە لە ناوچەکە.

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رەوشی کەشوهەوای سبەینێ هەینی بڵاوکردەوە، بەپێی پێشبینییەکان بێت کەشوهەوا جێگیردەبێت. ئەمڕۆ پێنجشەممە 25ی نیسانی 2024، بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند "سبەینێ هەینی 26ی نیسانی 2024 ئاسمان ساماڵ دەبێت لەگەڵ هەندێ پەڵە هەور و خێرای با لەسەرخۆ و مامناوەند دەبێت". ئاماژە بەوەشکراوە، پلەکانی گەرما کەمێک بەرزتر دەبێت بەراورد بە تۆمارکراوەکانی ئەمڕۆ. بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەینێ هەینی: هەولێر: 33  سلێمانی: 30 دهۆک:  31 زاخۆ: 32 هەڵەبجە: 32 کەرکوک: 35 سۆران: 29 حاجی ئۆمەران: 19 گەرمیان: 35

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتیی کارەبای سلێمانی نرخی کارەبای موەلیدەی سیتییەکانی بۆ مانگی نیسان دیاریکرد، بەپێی ئەو نرخە بێت کە دیاریکراوە بۆ ئەم مانگە نرخی  کیلۆوات ئاوەڕێک 252 دینارە. ئەمڕۆ پێنجشەممە 25ی نیسانی 2024، بەڕێوەبەرایەتیی کارەبای سلێمانی رایگەیاند "لیژنەی باڵای دیاریکردنی نرخی کارەباى کۆمەڵگاکانى نیشتەجێبوون (سیتییەکان) کۆبوونەوەیەکی سازکرد و تیایدا نرخی کیلۆواتی کارەبای موەلیدەی بۆ مانگی نیسان دیاریکرد، کە بریتییە لە 252 دینار بۆ هەر کیلۆواتێک، بەگوێرەی نرخی گازوایل لەبازاڕ و ئەو توێژینەوەیەی بۆ خەرجی موەلیدەی ستییەکان ئامادەکراوە نرخی کیلۆوات ئاوەڕێک کارەباى موەلیدەى ستییەکان بۆ ئەم مانگە نیسان بریتییە لە 252 دینار". ئەوەشخراوەتەڕوو "پێویستە سەرجەم سیتیيەکانی سنووری پارێزگای سلێمانی پابەندبن بەنرخەکەوە، بەپێچەوانەوە ئەگەر زیاتر لەو نرخە وەربگرن رووبەڕووی رێکاری یاسایی دەکرێنەوە".

هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد بەڕێوەبەری كۆمپانیای خۆراك لە سلێمانی رایدەگەیەنێت لە بەشەخۆراکی مانگی سێی هاوڵاتییان بەشە برنج کەمیکردووە لە سێ کیلۆوە بۆ دوو کیلۆ و نیو. ئەمڕۆ پێنجشەممە 25ی نیسانی 2024، كامەران فەتاح، بەڕێوەبەری كۆمپانیای خۆراك لە سلێمانی بە هاوڵاتی راگەیاند، "بە نووسراوی فەرمی ئاگادارکراوینەتەوە کە لە بەشەخۆراکی مانگی سێ بەشە برنجی هاوڵاتییان لە سێ کیلۆوە بۆ دوو کیلۆ و نیو کەمکراوەتەوە و لە بەرامبەردا بڕی دۆشاو زیادیکردووە کە مانگەکانی پێشووتر بۆ هەر کەسێک 400 گرام بوو، بەڵام بۆ ئەم مانگە کراوەتە 800 گرام بۆ هەر کەسێك". روونیشیکردەوە، "لە نووسراوەکەدا هۆکاری کەمکردنەوەی بەشە برنج ئاشکرانەکراوە، بەڵام بڕیارەکە تاوەکو ئێستا بۆ ئەم مانگەیە، چونکە هەموو مانگێک لەلایەن وەزارەتی بازرگانی عێراقەوە نووسراوی نوێ دەکرێت بۆ شێوازی دابەشکردنی بەشەخۆراک". بەشەخۆراکی مانگانەی هاوڵاتییان لە حەوت مادە پێکهاتووە کە مانگانە لەرێگەی بریکارەکانی خۆراکەوە بەسەر هاوڵاتییاندا دابەشدەکرێت، مادەکانیش بریتین لە "برنج، دۆشاو، زەیت، نیسک، فاسۆلیا، شەکر، لەتکەنۆک"، هەندێک مانگیش گۆڕانکاری لە مادەکاندا دەکرێت.

هاوڵاتی وەزیری پلاندانانی عێراق رایدەگەیەنێت لە مانگی تشرینی دووەمی ئەمساڵدا پرۆسەی سەرژمێری گشتی لە عێراق ئەنجام دەدرێت، ئاماژە بەوەشدەکات سەرژمێری ئەزموونی لە مانگی ئایاردا ئەنجام دەدەن. ئەمڕۆ پێنجشەممە 25ی نیسانی 2024، رۆژنامەی سەباح بڵاویکردەوە، محەمەد عەلی تەمیم، وەزیری پلاندانانی عێراق لەمیانەی بەشداریکردنی لە "هەژدەهەمین کۆنفرانسی زانستی بەکارهێنانە ئامارییەکان" راگەیاندووە، "لە رۆژی 20ی تشرینی دووەمی ئەمساڵدا پرۆسەی سەرژمێری گشتی لە عێراق ئەنجام دەدەین و لە پرۆسەکەدا 120 هەزار کارمەند بەشداردەبن و بۆ ئەو مەبەستەش لەگەڵ وەزارەتی پەرورەردە رێککەوتنمان کردووە بۆ ئامادەکردنی ئەو کارمەندانە". ئاماژەی بەوەشکردووە، "تەنها شەش مانگ ماوەی بۆ ئەنجامدانی پرۆسەکە و ئامادەکارییەکان بەردەوامن و ئەرکی زۆرمان لەپێشە، هەروەها بۆ قۆناغی ژمارەلێدان و جیاکردنەوە ماوەی دوو مانگمان پێویست دەبێت". وەزیری پلاندانانی عێراق وتویەتی، "ئەم سەرژمێرییە یەکەم سەرژمێری ئەلیکترۆنی دەبێت لەسەر ئاستی عێراق، رەنگە دوا سەرژمێری بێت، دوای ئەوەش وڵات پێویستی بە سەرژمێری نییە بە مانا هەمەلایەنەیەکەی، بەڵکو ئێمە ڕازی دەبین بە نوێکردنەوەی داتاکان بەپێی بنەمایەکی فراوان و گشتگیر".

هاوڵاتی وەزارەتی کارەبای هەرێمی کوردستان لەبارەی کەمبوونەوەی کاتژمێرەکانی کارەباوە روونکردنەوە دەدات و ئاماژە بەوەدەکات، لە سبەینی پرۆسەی چاکسای لە یەکەکانی بەرهەمهێنان کۆتایی دێت. ئەمڕۆ پێنجشەممە 25ی نیسانی 2024، وەزارەتی کارەبای هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "ئاگاداری هاوبەشانی کارەبا دەکەینەوە پرۆسەی چاکسازی لە یەکەکانی بەرهەمهێنانی کارەبا بە سەرکەوتوویی بەرەو تەواوبوون دەچێت و بڕیارە ڕۆژی هەینی پرۆسەکە تەواو بێت و بارودۆخەکە ئاسایی ببێتەوە". ئاماژە بەوەشکراوە، "پرۆسەی چاکسازی لە یەکەکانی بەرهەمهێنانی کارەبا ساڵانە دەکرێت و وەزارەتی کارەبا پێی باش بوو لەم وەرزەدا پێش هاتنی وەرزی گەرما بکرێت". ماوەی چەند رۆژێکە کاتژمێرەکانی پێدانی کارەبای نیشتمانی بە هاوڵاتییان کەمیکردووە وەک وەزارەتی کارەبا ئاماژەی پێکردووە، هۆکارەکەی بۆ چاکسازی دەگەڕێتەوە لە یەکەکانی بەرهەمهێنانی کارەبا.

هاوڵاتی، وارشۆ/هەوراز حوسێن گوتەبێژی بزوتنەوەی حەماس دەڵێت، ئەوان داوایان نەکردووە بارەگای سەرەکییان لە قەتەرەوە ببەنە سووریا. قسەکانی ئەو سەرکردەیەی حەماس دوای ئەوە هات، رۆژنامەی لیوای لوبنانی لە زاری سەرکردەیەکی نەزانراوی حەماسەوە بڵاویکردبووەوە، حەماس خواستی وایە بچێتە سووریا. رۆژی چوارشەممە 24-4-2024، جیهاد تەها، گوتەبێژی بزوتنەوەی حەماس لە راگەیێنراوێکدا بڵاویکردەوە، "حەماس ئەو هەواڵانە رەتدەکاتەوە لەلایەن رۆژنامەی لیواوە بڵاوبوونەتەوە لەبارەی داواکاریمان بۆ گواستنەوە بۆ سووریا". ئەو گوتەبێژە ئەوەشی گوتووە، "بزوتنەوەکەمان داوای نە لە سووریا نە لە هیچ وڵاتێکی دیکە نەکردووە" تێیدا جێگیر بێت. رۆژنامە لوبنانییەکە وا لەبارەی بابەتەکەوە دوابوو، گوایە حکومەتەکەی بەشار ئەسەد، سەرۆکی سووریا داواکەی حەماسیان بەدەستگەیشتووە و رەتیانکردووەتەوە رێگە بە شتێکی لەو جۆرە بدەن. رۆژی سێشەممە 23-4-2024، مەجید ئەنساری، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر ئاماژەی بە هۆکاری سەرەکی بوونی بارەگای حەماس لە قەتەر کرد و رایگەیاندووە، لە 2012ـدا بە هاوئاهەنگی لەگەڵ ئەمریکا بارەگای حەماس لە قەتەر بۆ مەبەستی نێوەندگیری کراوەتەوە لە نێوان هەردوو لایەندا. گوتەبێژەکەی حەماسیش لەو بارەیەوە دەڵێت، "تاوەکو هەوڵەکانی قەتەر بۆ نێوەندگیری لە ئارادا بن، هیچ هۆکارێک بۆ کۆتاییهێنان بە بوونی فەرمانگەی سیاسیی حەماس لە دۆحە نییە". بزوتنەوەی حەماس لە ساڵی 1987 لەلایەن ئەحمەد یاسین، سەرکردەی فەڵەستینی بۆ شۆڕش لە دژی دەوڵەتی ئیسرائیل دامەزراوە. لەو کاتەوە حەماس و ئیسرائیل لە رووبەڕووبوونەوە و شەڕی بەردەوامدان.

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتیی ئاوی سلێمانی لەبارەی لێخۆشبوونی قەرزی کرێی ئاو لە هاووڵاتیان راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و کە تێیدا هاتووە، "بڕیاری تازەی لێخۆشبوون بۆ قەرزی ئاو بە رێژەی لە %20ە". رۆژی چوارشەممە 24ی نیسانی 2024، بەڕێوبەرایەتیی ئاوی سلێمانی رایگەیاند "بڕیاری تازەی لێخۆشبون بەڕێژەی 20% لە قەرزی کرێی ئاو بە مەبەستی ئاسانکاری زیاترە بۆ هاوڵاتییان لە گێرانەوەی قەرزی کرێی ئاو". لە بڕیارەکەدا باس لەوەشکراوە، هاووڵاتیان هەرچەندێک لەو قەرزەی بۆ ئاو لایانە بدەنەوە، 20٪ی لێخۆشبوونەکە دەیانگرێتەوە، هەروەها ئەم لێخۆشبوونە هیچ وادەیەک بۆ کۆتایی هاتنی دیارینەکراوە تاوەکو بەشێکی زۆری هاووڵاتیان لێی سوودمەندبن. لە ماوەی رابردوودا حکومەتی هەرێمی کوردستان چەندین جار بڕیاری لێخۆشبوونی بۆ قەرزی کرێی ئاو و کارەبا بە مەبەستی کارئاسانی بۆ هاووڵاتیان دەرکردووە. دوایین جاریش داشکاندنی رێژەی لە %15 بوو بۆ قەرزی ئاو، کە رۆژی 10ی ئاداری 2024 وادەکەی کۆتایی هات.

  هاوڵاتی، هەوراز حوسێن لاڤرۆڤ دەڵێت، خەریکە بە تەواوەتی لە ئاڵووگۆڕە بازرگانییەکانیان لەگەڵ چین دەستبەرداری دۆلار دەبن و نزیکەی تەواوی ئاڵووگۆڕی پارە لە نێوانیاندا بە رەبڵی رووسی و یانی چینی دەکرێت. رۆژی دووشەممە 24-4-2024، سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی رووسیا بە میدیای وڵاتەکەی راگەیاندووە، زیاتر لە 90٪ی بازرگانییەکانی نێوان رووسیا و چین بە دراوە نیشتمانییەکانی ئەو دوو وڵاتە دەکرێت و خەریکە بە تەواوەتی لە مامەڵاکانیاندا دەستبەرداری دۆلار دەبن. وەزیرەکەی کرێملن ئاماژەی بەوەکردووە، پەیوەندییە بازرگانییەکانی نێوان چین و رووسیا "چالاکانە" روو لە گەشەسەندن و بەرەوپێشچوونن، هەرچەندە "وڵاتانی رۆژئاوا بەردەوام هەوڵی خاوکردنەوە و راگرتنیان دەدەن". دوای ئەوەی شەڕی نێوان رووسیا و ئۆکراینا لە شووباتی 2022 دەستیپێکرد، ئاڕاستەی سیاسی و دیپلۆماسی و ئابووری زۆرێک لە وڵاتان گۆڕانکاریی بەرچاویان تێدا روویدا و پەردە لەسەر خواستەکانیان لاچوو. لەوانە چین، بێ گوێدانە رەخنەی سەرکردەکانی رۆژئاوا، تاوەکو ئێستا سەرکۆنەی هێرشەکانی رووسیای دراوسێی بۆ سەر ئۆکراینا نەکردووە و لە دوای شەڕەکەشەوە نزیکبوونەوەی دیپلۆماسی و ئابووری زۆر لە نێوان مۆسکۆ و پەکین بینراوە، بەڵام تاوەکو ئێستا پاڵپشتیی سەربازی یان دیپلۆماسی بۆ هێرشەکانی رووسیا دەرنەبڕیوە. بە گوێرەی بلۆمبێرگ، لە 2023ـدا ئاڵووگۆڕە بازرگانییەکانی نێوان رووسیا و چین بە رێژەی 26٪ بەرزبووەتەوە و ئێستا گوژمەی بازرگانیی ساڵانەی نێوان ئەو دوو زلهێزەی جیهان 290 ملیار دۆلارە.