نوێترین لێدوانی سوودانی لەبارەی ناردنی مووچەی مانگی نیسان

هاوڵاتی ته‌ندروستیی سلێمانی لە ڕاگەیەندراوێکدا نوێترین زانیارییەکانی سەبارەت بەو هاوڵآتییە بڵاوکردەوە کە لە نەخۆشخانەی شار گومانی توشبوون بە تایخوێنبەربونی لێدەکرا. به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی گشتیی ته‌ندروستی سلێمانی ئەمڕۆ شەممە 4/5/2024 لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، لەماوەی چەند ڕۆژی ڕابردوو هاوڵاتیەكی تەمەن 23 ساڵ دانیشتووی پارێزگای کەرکوك کاتژمێر 3ی شەو سەردانی بەشی فریاکەوتنی نەخۆشخانەی شار-ی كرد کە تەندروستی ناجێگیر بوو. لە راگەیەنراوی تەندروستی سلێمانی ئاماژەبەوەکراوە ،دوای ئەنجامدانی پشکنینە سەرەتاییەکان و دەرکەوتنی نیشانەکانی کە هەمان نیشانەی تای خوێنبەربوونە، ڕاستەوخۆ خرایه‌ قاوشی تایبەت و جیاکراوە و پشکنینی تایبەتی لێ وه‌رگیرا و پشكنینه‌كانی بۆ تاقیگەی تەندروستی ناوەندنی  لەبەغدا ره‌وانه‌كرا. ئەوەشخراوەتەڕو، دوای گەڕاندنەوەی ئەنجامەکان دەرەوکەوت ئەو هاوڵاتیە توشبوی ڤایرۆسی تای خوێن بەربونە ڕاستەوخۆ دەستکرا بەچارەسەرەکانی بەپی پرۆتۆکۆڵی زانستی دوای وەرگرتنی چارەسەر بۆ ماوەیهەشت ڕۆژ ئەمڕۆ شەممە بەتەندروستیەکی باشەوە  ڕەوانەی ماڵەوە کرایەوە.  

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ دەزگای نیشتمانی کەشناسیی پاکستان دەڵێت، 63 ساڵە لە مانگی نیساندا هێندەی ئەمساڵ باران نەباریوە. باسیش لەوە دەکات، بڕی بارانبارینی نیسانی ئەمساڵ دوو هێندەی نیسانی ئەو ساڵانەی دیکەیە. رۆژی هەینی 3-5-2024، دەزگای کەشناسیی نیشتمانیی پاکستان بڵاویکردەوە، بارانبارینی نیسانی ئەمساڵ بەراورد بە 63 ساڵی رابردوو 164٪ زیادیکردووە.  لە نیسانی ئەمساڵدا پاکستان بارانی بەلێزمە رووی تێکردووە و بەهۆیەوە ژمارەکەی زۆر هاووڵاتی گیانی لەدەستداوە و ژمارەیەک ماڵ و باڵەخانەش زیانیان بەرکەوتووە. شارەزایانی کەشناسی دەڵێن هۆکاری بارانە زۆرەکە گۆڕانی کەشوهەوایە. بارانە زۆرەکە زیانی زیاتری بە هەرێمی خایبەر پەختونخوا لە باکووری رۆژئاوا و هەرێمی بەلووچستان لە باشووری رۆژئاوای وڵاتەکە گەیاندووە. بە گوێرەی ئامارە فەرمییەکان، تەنیا لە مانگی نیساندا 143 کەس بەهۆی لافاو و هەورەبروسکەوە لە پاکستان گیانیانلەدەستداوە. لە 2022شدا لافاوێکی زۆر رووی لە پاکستان کرد کە بەهۆیەوە 1700 کەس گیانیان لەدەستدا و ملیۆنان خانوو  رووخیان یان زیانیان بەرکەوت. هەروەک زەوییەکی زۆری کشتووکاڵیش لافاو بردی. بە گوێرەی ئاماری حکومەتی پاکستان، لافاوەکەی 2022، 30 ملیار دۆلار زیانی بە ئابووری ئەو وڵاتە گەیاندووە. لافاوەکەی 2022ی پاکستان بە جۆرێک بوو، لە چەند ساتێکدا سێیەکی وڵاتەکە لە ژێر ئاودا بوو. زانایانی بواری لەشناسی لە تەواوی جیهان لۆمەی گۆڕانی کەشوهەوایان بۆ ئەو دۆخە ناهەموارە کرد.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی رووسیا دەڵێت، ناتۆ ئامادەکاری بۆ شەڕکردن لەگەڵ رووسیا دەکات. ئەمەش لەکاتێکدایە ناتۆ سەرقاڵی مانۆڕێکی سەربازیی فراوانە لە رۆژهەڵات و باکووری ئەوروپا. رۆژی شەممە 4-5-2024، ماریا زاخارۆڤا، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی رووسیا رایگەیاند، "ئێستا ناتۆ سەرقاڵی ئەنجامدانی گەورەترین مانۆڕی سەربازییە لە دوای جەنگی ساردەوە، مانۆڕی ستێدفاست دیفێندەر لە نزیک سنوورەکانی رووسیا بەڕێوەدەچێت". زاخارۆڤا دەڵێت، ئەو مانۆڕە فراوانەی هاوپەیمانێتییە 32 دەوڵەتییەکە وایکردووە رووسیا دان بەوەدا بنێت، "ناتۆ بە جیددی خۆی بۆ شەڕ لەگەڵ رووسیا ئامادە دەکات". هاوکات ئاماژە بەوەشدەکات، لەکاتێکدا ناتۆ رووسیا بەوە تۆمەتباردەکات کە شەڕی ناڕاستەوخۆ لەگەڵ ناتۆ دەکات، ئەوە ناتۆیە بە پێدانی چەک بە ئۆکراینا لە دژی بەرژەوەندییەکانی رووسیا وەستاوەتەوە. لە دەستپێکی جەنگی نێوان رووسیا و ئۆکرایناوە لە 2022، پەیوەندی نێوان کرێملن و وڵاتانی رۆژئاوا گەیشتووەتە ئەوپەڕی خراپی بەراورد بە 4 دەیەی رابردوو. مانۆڕی ستێدفاست دیفێندەر لە 22ی کانوونی دووەمی ئەمساڵەوە دەستی پێکردووە و تاوەکو 31ی ئایار بەردەوامدەبێت. ناتۆ 90 هەزار سەرباز لەو مانۆڕەدا بەشداری پێدەکات و ئامانج لێی بەهێزکردنی ئەو هاوپەیمانانەیە کە هاوسنووری رووسیان بۆ ئامادەکردنیان لە ئەگەری هێرشدا.

هاوڵاتی   دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازیی هەرێمی کوردستان هۆشداری دەدەنە حکومەت و دەڵێن، "گەورەترین ناڕەزایی لە سەرشەقامەکان پیشانی ناوخۆ وعێراق دەدەین". ئەمڕۆ شەممە، 4ی ئایاری 2024، لە راگەیەندراوێکدا دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان وفەرمانبەرانی ناڕازیی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "مامۆستایانی سەرمەشق و هەڵگری. مەشخەڵی گۆڕانکاری راستەقینە بزوێنەر وداینەمۆی خەباتی مەدەنی سەربەخۆ فەرمانبەرانی ستەملێکراو خانەنشینانی دووجار قوربانیی دەستی دەسەڵاتی کوردی؛ دەسەڵاتی مووچە دزی کوردی، وادیارە هێشتا تێری نەخواردووە لە ئازاردانی مەبەستداری هەمووان بێ جیاوازی". ئاماژە بەوەشکراوە، "لەبەرئەوە پێداگرە لەسەر عینادی و سوورن لەسەر تاڵانکردنی گیرفانتان و سەپاندنی هەژماری بەدناویان لەژێر ناوی جیاجیادا ئەم دەسەڵاتە بە مەبەست نایەوێت بانکەکانی رەشید و رافیدەین بە کاری تەوتینی مووچەکانتان هەستن و لەمپەر وڕێگری جۆراوجۆر دروستدەکەن لەبەردەم جێبەجێکردنی بڕیاری دادگای فیدڕاڵی تایبەت بە تەوتین وهاوتاكردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم لەبانکە عێراقییەکاندا". ئەوەشخراوەتەڕوو، "بڕیاری دادگای فیدڕاڵی مژدەی رزگاربوونی یەکجاری بوو لە دەست چەتە سیاسیەکان ،بەڵام بەداخەوە هەر رۆژە و بە بیانوویەک رێگری دروست دەکەن لەبەردەم بڕیاری دادگەدا. دەستەکەمان پشت ئەستور بە ئیرادەی خۆپیشاندەران و ئێوەی ئازیز دژی سەرجەم پیلانگێڕی و ڕێککەوتنە ژێربەژێرەکانی دەسەڵاتی مووچە دزی کوردیە لەگەڵ ئەو هێزە عێراقییانەی موجامەلە و هاوکاریانن لەو کارە نەگریس ودژ بە یاسایەدا". باس لەوەشکراوە، "هەموومان بەیەک دەنگ رایدەگەیەنین کە ئامادەین ئەم پیلانگێڕییەی دەسەڵات لەگۆڕ بنێین و گەورەترین ناڕەزایی لە سەرشەقامەکان پیشانی ناوخۆ وعێراق بدەین، هەتا هیچ کەس و لایەنێک جورئەتی ئەوە نەکات ویستی نەگریس و حەزی نەخۆشی بسەپێنێت بەسەر هەموواندا ئێمەی چینی مامۆستایان و فەرمانبەران وخانەنشینان، تەنها و تەنها بە تەوتین کردنی مووچەکانمان لە هەردوو بانکی رەشید و رافیدەین رازی دەبین و سەرجەم بانک و هەژمارەکانی تری دوکانە سیاسی و بازرگانییەکان رەتدەکەینەوە بانکێک پێشتر نەیتوانیبێت پارەکانی خۆی لەدەستی چەتەکانی هەرێم بپارێزێت، چۆن گەرەنتی موچەی سەدان هەزار فەرمانبەردەکات، لەکۆتاییدا هۆشداری ئەدەینە هەمووان کە یاری بە ئاگر نەکەن و ئارامی مامۆستایان وفەرمانبەران تاقی نەکەنەوە".

هاوڵاتی حەماس رایگەیاندووە شاندێکی بۆ درێژەدان بە گفتوگۆگانی پەیوەست بە ئاگربەست لە غەزە سەردانی قاهیرە دەکەن. ئەمریکاش دەڵێت بزوتنەوەکە رێگرن لە ئاگربەست. رۆژی شەممە 5-4-2024، بزوتنەوەی حەماس رایگەیاند، "ئێمە و گرووپە فەڵەستینییەکانی دیکە سوورین لەسەر ئەوەی رێککەوتنێک بۆ راگرتنی جەنگ، چوونە دەرەوەی هێزە داگیرکەرەکان لە غەزە و گەڕانەوەی ئاوارەکان بۆ سەر ماڵ و ژیانی خۆیان بکرێت". شەوی رابردووش، ویلیام بۆرنز، بەرپرسی دەزگای هەواڵگری ناوەندی ئەمریکا بۆ بەشداری لەم گفتوگۆیانە گەیشتە قاهیرە. هەمان رۆژ، ئەنتۆنی بلینکن، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاندووە، تەنیا شتێک ئێستا بووەتە رێگر لە نێوان خەڵکی غەزە و ئاگربەستدا حەماسە. وڵاتانی نێوانگریش تاوەکو ئێستا چاوەڕێی وەڵامی حەماس بۆ پێشنیارەکانی ئیسرائیل دەکەن بۆ ئاگربەستێکی ٤٠ رۆژە، ئەویش بەرامبەر ئازادکردنی بارمتە ئیسرائیلییەکان کە لەلای فەڵەستینن و ئەو فەڵەستینیانەش ئیسرائیل زیندانی کردوون. یەکێک لە رێگرییەکانی گەیشتن بە رێککەوتن بۆ ئاگربەست ئەوەیە، حەماس خوازیاری راگرتنی تەواوەتی جەنگە، لە بەرامبەردا بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل دەڵێت، لە ئەگەری رێککەوتنی ئاگربەست و ئازادی بارمتەکان، ئیسرائیل هێرشی زەمینی بۆ سەر رەفەح و لەناوبردنی تەواوەتی حەماس دەست پێدەکات. ئەنتۆنی بلینکنیش دەڵێت، هەرچەندە ئەوان پاڵپشتی لە ئاگربەست دەکەن، بەڵام هێشتا بەوە رازی نەبوون ئیسرائیل هێرش بکاتە سەر باشووری غەزە. ئەوەش چونکە هێشتا ئیسرائیل پێشنیازێکی قایلکەری بۆ پاراستنی گیانی هاووڵاتیانی سیڤیل پێشکێشی ئەمریکا نەکردووە. نەتەوە یەکگرتووەکان نیگەرانی دۆخی ١ ملیۆن و ٢٠٠ هەزار فەڵەستینییە کە ئاوارەی کەمپی رەفەح بوون.

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان کەشى پێشبینیکراوى 48 کاتژمێرى داهاتووی بڵاوکردەوە. ئەمڕۆ شەممە، 4ی ئایاری 2024، بەڕێوەبەرایەتی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند "دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ بە شێوەیەکی پچڕ پچڕ لێزمە باران و هەورە بروسکە زۆربەی ناوچەکانی هەرێمی کوردستان دەگرێتەوە، هەروەها ئاراستە با بەرەو باکووری رۆژهەڵات دەبێت و پلەکانی گەرمای ئەمڕۆکەش هاوتای دوێنێ دەبێت، واتە بەشێوەیەکی گشتیی کەشەوهەوای هەرێمی کوردستان فێنک دەبێت". سەبارەت بە کەشی پێشبینیکراوی سبەی یەکشەممە 5ی ئایاری 2024 ئاماژە بەوەکراوە، "ئاسمان نیمچە هەور و هەوری تەواو دەبێت لەگەڵ ئەگەری بارینی تاوە باران لە هەندێ کات و شوێن، بەڵام ڕیژەی باران لە ناوچە شاخاوییەکان زیاتر دەبێت بەراورد بە سەنتەری شارەکان، هەروەها پلەکانی گەرما بە نزیکەی سێ پلەی سیلیزی بەراورد بە تۆماری ئەمڕۆ بەرز دەبێتەوە". بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی  بەم شێوەیە دیارکراوە: هەولێر : 25  سلێمانی : 21  دهۆک : 23 کەرکوک : 26 هەڵەبجە : 24 زاخۆ : 23 سۆران : 20 حاجی ئۆمەران : 15 گەرمیان : 29

هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد  لە پرۆژەی نیشتەجێبوونی بەرزاییەکانی قەیوان لە شاری سلێمانی کرێکارێک لە نهۆمی 17ی باڵەخانەیەک کەوتە خوارەوە و گیانی لەدەستدا. ئەمڕۆ شەممە، 4ی ئایاری 2024، سەرکەوت ئەحمەد، وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی بە هاوڵاتی راگەیاند، "بەیانی ئەمڕۆ لە یەکێک لە پرۆژەکانی نیشتەجێبوون کرێکارێک لەکاتی کارکردن کەوتەخوارەوە و لەکاتی گەیاندنی بۆ نەخۆشخانە بەهۆی سەختی برینەکەیەوە گیانی لەدەستدا". ئاماژەی بەوەشکرد، "کرێکارەکە تەمەنی لەنێوان 23 بۆ 24 ساڵانە و خەڵکی کۆبانێیە و پەڕوای لێکۆڵینەوە بۆ رووداوەکە کراوەتەوە". بەپێی ئامارەکانی سەندیکای کرێکارانی کوردستان بێت لە ماوەی چوار مانگی ئەمساڵدا له شارەکانی هەرێمی کوردستان 12 کرێکار گیانیان لەدەستداوە.  

هاوڵاتی  جێگری بەڕێوەبەر ئۆفیسی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایدەگەیەنێت، ئامانجی حکومەت لە پرۆژەی هەژماری من سوودمەندبوونی هاوڵاتییانە لە پاکێجەکانی بانکە حکومی و ئەهلییەکان. عەزیز ئەحمەد، جێگری بەڕێوەبەر ئۆفیسی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس نووسیویەتی، "ئامانجی سەرەکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە پرۆژەی "هەژماری من" ئەوەیە کە هاوڵاتییان سەرپشک بن لە هەڵبژاردنی ئەو بانکانەی کە دەیانەوێت مامەڵەی لەگەڵدا بکەن". ئاماژە بەوەشدەکات، "لە بابەتی پڕۆژەی هەژماری من حکومەت دەیەوێت زۆرترین بژاردە لە بانکە حکومی، ئیسلامی، نیودەوڵەتی و تایبەتەکان بخاتە بەردەستی هاوڵاتییان، تاوەکو سوودمەندبن لە پاکێجەکان". حکومەتی هەرێمی کوردستان دەستی بە بەدیجیتاڵکردنی پرۆسەی پێدانی مووچە لە رێگەی پڕۆژەی "هەژماری من" کردووە و پرۆسەکە بەردەوامی هەیە و بەشێکی زۆری فەرمانبەران بوونەتە خاوەنی ئەو هەژمارە.

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند "ئەمشەو ئاسمانى هەرێم نیمچە هەور بۆ هەورى تەواو دەبێت لە دوای نیوە شەو بارانى بەلێزمەو هەورە تریشقەى بچڕ بچڕ دەبێت بەتایبەت لە کاتەکانى بەرەبەیاندا لە سەرجەم ناوچەکانى هەرێم". بارانى 12 کاتژمێرى هەندێک لە ناوچەکانى هەرێمی کوردستان: هەولێر 2.2 ملم پیرمام دڵۆپ دڵۆپ سلێمانى 13.7 ملم چەمچەماڵ 24.2 ملم دهۆک 2.5 ملم زاخۆ 0.8 ملم  شەقڵاوە 0.5 ملم شەمامک 1.9 ملم ئاکرێ 4.4 ملم ئامێدى 4.4 ملم بامەرنێ 8.4 ملم بارزان 0.4 ملم بازیان 23.3 ملم دەربەندیخان 22.4 ملم حاجى ئۆمەران 1.0 ملم هەڵەبجە 35.6 ملم هەڵشۆ 7.2 ملم خەبات 3.6 ملم مەیدان 21.6 ملم سۆران 1.0 ملم پێنجوێن 8.4 ملم ماوەت 17.2 ملم سیدەکان 10.2 ملم کەرکووک 27.6 ملم دووز 4.6 ملم خانەقین 4.8 ملم

هاوڵاتی وەزارەتی کارەبای حکومەتی هەرێمی کوردستان ئاسایبوونەوەی دۆخی کارەبای راگەیاند و ئاماژە بەوەدەکات، رۆژانە 17 بۆ 19 کاتژمێر کارەبا بە هاوڵاتییان دەدرێت. ئەمشەو هەینی 3ی ئایاری 2024، ئومێد ئەحمەد، وتەبێژی کارەبای سلێمانی رایگەیاند "دوای ئەوەی کێڵگەی غازی کۆڕمۆڕ بەتەواوی توانای خۆی بەرهەمهێنانی غازی دەستپێکردەوە، لەئێستادا دۆخی کارەبا ئاسایی بووەتەوە و رۆژانە 17 بۆ 19 کاتژمێر کارەبا بە هاوڵاتییان دەدرێت". هەروەها هەر ئەمڕۆ کۆمپانیای دانە غاز رایگەیاند "بەرهەمهێنانی غاز لە کێڵگەکەدا ئاسایی بووەتەوە و بەرهەمهێنانی غاز گەیشتووەتەوە 500 ملیۆن پێ سێ جا، کە هەمان ئاستی پێش هێرشەکەی سەر کۆرمۆرە". ئێوارەی رۆژی هەینی 26ی نیسانی 2024 لەڕێگەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە هێرشکرایە سەر کێڵگەی ‌غازی کۆرۆمۆر لە قەزای چەمچەماڵ لە سنووری پارێزگای سلێمانی، لە ئەنجامی ‌هێرشەکە چوار کرێکار گیانیان لەدەستدا و دووانی دیکەش برینداربوون، هەروەها زیانێکی مادی زۆریشی لێکەوتەوە و کاریگەری لەسەر بەرهەمهێنانی کارەبا کرد و بووە هۆی کەمبوونەوەی بەرهەمهێنانی کارەبای هەرێمی کوردستان.

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتی گشتی بەنداو و کۆگاکانی ئاو هۆشداری بە هاوڵاتییانی سنووری قەزای دەربەندیخان و ئیدارەی گەرمیان دەدات. بەڕێوەبەرایەتی گشتی بەنداو و کۆگاکانی ئاو رایگەیاند "لە ئەنجامی زۆری بڕی بارانبارین و دروستبوونی لافاو بەردانەوەی ئاو لە بەنداوی دەربەندیخان زیاد دەکرێت و ئاستی ئاوی رووباری سیروان بەرز دەبێتەوە، هەربۆیە داوا لە دانیشتوانی سنووری گەرمیان و دەربەندیخان دەکەن لەپێناو سەلامەتی و دووربوونیان لە هەر حاڵەتێکی نەخوازراو لە روبارەکە و بەنداوەکە دوور بکەونەوە تا ئەو کاتەی شەپۆلەکە ئاسایی دەبێتەوە". ئاماژە بەوەکراوە "لە لەگەڵ کردنەوەی ئەو دوو دەرگایە، سپیلوەی دێوانە و تەواوی چەمەکانی تر لە بەری باوەنور و بەری مەیدان کە راستەوخۆ دەڕژێنە رووبارەکەوە دەکرێنەوە و بەهۆیەوە ئاستی ئاو لە رووباری سیروان بەرز دەبێتەوە". باس لەوەش کراوە، پێویستە دانیشتوانی سنووری گەرمیان بەتایبەت ئەوانەی لە نزیک چەمی ئەو رووبارەن یاخود لە خوارەوەی بەنداوەکەن لە رێڕەوی روباری سیروان دوور بکەونەوە و خۆیان لە هەر حاڵەتێکی نەخوازراو بپارێزن.  

هاوڵاتی هەپەگە ئاماری چالاکییەکانی گەریلاکانی ئازادیی کوردستانی لە ماوەی چوار رۆژی رابردوودا راگەیاند، کە لە زاپ و مەتینا چوار سەربازی تورکیا کوژراون و و پێنج کامێرای چاودێری و خێمەیەک لەناوبراوە. ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانی پاراستنی گەل-هەپەگە، ئاماری چوار رۆژی ڕابردوووی چالاکییەکانی گەریلاکانی ئازادیی لە دژی سوپای تورکیا لە زاپ و مەتینا و هێرشە داگیرکارییەکان بڵاوکردەوە، لە ڕاگەیاندراوەکەی هەپەگەدا هاتووە "لە کاتژمێر ٠٦:٣٠ خولەکى ئێوارەی ٢ی ئایار، لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گۆلکای، بە چەکی نیو ئۆتۆماتیک گورز لە داگیرکەران وەشێندرا کە لە ژێر خێمەدابوون، لە ئەنجامدا چوار داگیرکەر سزادران و خێمەکەش بە تەواوی لەناوبرا". هەروەها باسیان لەوەشکردووە، لە کاتژمێر ٠٧:٤٥ خولەکی ٢٩ـی نیسان، لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی ئێف ئێم بە چالاکی نیشانەشکێن، کامێرایەکی چاودێری داگیرکەران تێکشکێندرا. ئاماژەیان بەوەشداوە، لە کاتژمێرەکانی ٠١:٣٠، ٠٣:٠٠ و ٠٣:٤٥ خولەکی ١ـی ئایار، لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی ئامێدی، سێ کامێرای چاودێری داگیرکاران لە چالاکییەکی نیشانەشکێنییدا تێکشکێندران. هەروەها راشیانگەیاندووە، لە کاتژمێر ٠٤:٤٥ خولەکی ١ـی ئایار، لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی ئامێدی کامێرایەکی چاودێری داگیرکەران بە نیشانەشکێن تێکشکێنرا، ئەم چالاکییە لە لایەن هێزەکانی “یەژاستار”ـمانەوە ئەنجامدرا. لە ڕاگەیاندراوەکەی هەپەگە، باس لە هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا بەم شێوەیە کراوە، ١ی ئایار لە هەرێمی گاری دەشتی نەهلێ و دەشتی کافیا ١٠ جار، لە گۆڕەپانی بێسیلی هەرێمی مەتینا، شێلازێ و بازێ چوار جار، لە هەرێمی شەهید دەلیلی رۆژئاوای زاپ لە گۆرەپانی بەرخۆدانی شاخی بەهار پێنج جار، لە گۆڕەپانی سنینی هەرێمی خواکوڕک دوو جار، لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی شەهید ئیبراهیم لە هەرێمی زاپ یەکجار، بە گشتی ٢٢ جار لە لایەن فرۆکەی جەنگییەوە بۆردوومان کراوە. هەروەها باسیان لەوەشکردووە، لە ١ و ٣ـی ئایار، دەوڵەتی داگیرکەری تورکیا بە هێلیکۆپتەر گۆڕەپانی شێلازێ و گۆلکا بۆردوومانکرد.

هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد شوێنەوارناسان توانیان روخساری ژنێکی نیاندەرتاڵ دروستبکەن کە بە نزیکترین شێوەی مرۆڤ دادەنرێت، ئەو ژنە نزیکەی 75 هەزار ساڵ لەمەوبەر لە ئەشکەوتی شاندەر کە لە سنووری پارێزگای هەولێرە ژیاوە. رۆژنامەی "ئیندیپێندنت"ی بەریتانی بڵاویکردەوە، پاشماوەی ئێسک و پروسکی ئەو ژنە کە ناوی (شاندەر زد) بۆ یەکەمجار لە ساڵی 2018 لە ئەشکەوتی شاندەر دۆزرایەوە، کە پێدەچێت ئەو ئەشکەوتە بۆ ناشتنی مردووەکان بەکارهێنرابێت. رۆژنامەکە ئاماژەی بەوەکردووە، لێکۆڵینەوەکان کە لە ساڵانی پەنجاکانەوە ئەنجامدراون دەریانخستووە کە نیاندەرتاڵەکان مردووەکانیان لەناو ئەو ئەشکەوتی شاندەر ناشتووە کە دەکەوێتە زنجیرە چیای زاگرۆس لە پارێزگای هەولێر، هەروەها رێوڕەسمی پرسەیان ئەنجامداوە بە دانانی گوڵ. بەپێی ئەو بەڵگانەی لە ئەشکەوتەکە کۆکراونەتەوه، ئەوە پیشان دەدەن کە مرۆڤی نیاندەرتاڵ زۆر لە بوونەوەرە سەرەتاییەکان پێشکەوتووتر بووە و ئەو باوەڕەی پووچەڵکردەوە کە پێیان وابوو ئەو جۆرە مرۆڤە لەشێکی قەڵەو و  سیمای لە مەیمونەوە نزیکبووە. هەرچەندە نیاندەرتاڵەکان کە پێدەچێت 40 هەزار ساڵ لەمەوبەر لەناوچووبن، کەلەسەریان زۆر جیاواز بوو لە کەلەەسەری مرۆڤی ئاسایی، بەڵام رووخساری بنیات نراوەی ئەم ژنە نیاندەرتاڵە کە پێدەچێت لە تەمەنی چلەکاندا بووبێت کاتێک مرد، ئەوە دەردەخات کە شێوەیان زۆر نزیک بووە لە مرۆڤێکی ئاسایی. ئەم دۆزینەوانە لە فیلمێکی دیکۆمێنتاریی نوێدا بە ناوی "نهێنییەکانی پیاوی نیاندەرتاڵ" ئاشکرا بوون کە لەلایەن بی بی سی بەرهەم هێنراوە و لەم دواییانەدا لەسەر پلاتفۆرمی نێتفلێکس بڵاوکراوەتەوە. رۆژنامەکە لە زاری ئیما پۆمێرۆی، شوێنەوارناس لە زانکۆی کامبریجەوە نووسیویەتی “کەلەسەری نیاندەرتاڵ قەبارەی گەورەیە و چەناگەی نییە و لە روخساریاندا زیاتر لوتیان دەردەکەوێت". پۆمێرۆی دەشڵێت "بەڵام ڕووخساری بنیات نراوەتەوە ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە ئەم جیاوازییانە لەگەڵ ڕووخساری ئێستای مرۆڤ لە ڕاستیدا بوونیان نەبووە". توێژەران دەڵێن، پاشماوەی ئەو ژنە، لەنێویاندا کەلەسەری تەختە و ئەستوورییەکەی نزیکەی 2 سانتیمەترە، لەنێو ئەو بەردبووانەی نیاندەرتاڵدا بە باشترین شێوە پارێزراون کە لەماوەی سەدەی ئێستادا دۆزراونەتەوە، هەروەها پێدەچێت دوای ماوەیەکی کەم لە مردنی کەلەسەری ژنەکە چەقێنرابێت، بە ئەگەرێکی زۆرەوە بەهۆی کەوتنەخوارەوەی بەردەکان بەسەریدا کەلەسەری تەخت بووە. توێژەرانی زانکۆی کامبریج دوای ئەوەی بە وریاییەوە پاشماوەی ئەو ژنەیان دەرهێنا، لەنێویاندا بۆ ئێسکەپەیکەرەکەی نزیکەی تا کەمەر، مادەیەکیان هاوشێوەی چەسپ بەکارهێنا بۆ بەهێزکردنی ئێسک و پاشماوەکەی، پاشان زاناکان زیاتر لە 200 پارچەی کەلەسەری ئەو ژنەیان کۆکردەوە بۆ ئەوەی بیگەڕێننەوە بۆ شێوەی سەرەتایی خۆی.  

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رەوشی کەشوهەوای ناوچەکانی بڵاوکردەوە، بەپێی پێشبیننەکان بێت بارانبارین بەردەوام دەبێت. ئەمڕۆ هەینی 3ی ئایاری 2023، بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "ئەمڕۆ ئاسمان بە گشتی هەوری باراناوی دەبێت، بارانی مامناوەند و تاوە باران لە ناوچەی جیاجیا دەبارێت لە کاتەکانی نیوەڕۆ و دوانیوەڕۆ کاریگەریەکە بەهێز دەبێت و هەورە تریشقە و لێزمە باران لەزۆربەی ناوچەکان دەبێت، بە تایبەت لە سنووری پارێزگای سلێمانی و هەلەبجە و ئیدارەی گەرمیان، هەروەها بۆ کاتەکانی شەو پێشبنی دەکرێت کاریگەری ئەو شەپۆلە لە زۆربەی ناوچەکان بەردەوامی هەبێت، بەڵام لە ناوچە شاخاوییەکانی پارێزگای هەولێر ئیدارەی سۆران و پارێزگای دهۆک زیاتر دەبێت، خێرایی با مامناوەند دەبێت و پلەکانی گەرما بە نزیکەی 2 تا 5 پلە نزمتردەبێت لە تۆمارکراوەکانی دوێنێ". ئاماژە بەوەکراوە، "سبەی شەممە 04-05-2024 ئاسمان هەورى باراناوی دەبێت و لێزمە باران و هەورە بروسکەی ناوبەناو لە زۆربەی ناوچەکان بە شێوەی پچڕپچڕ بەردەوامی دەبێت، لە کاتەکانی شەودا کاریگەریەکە کەمێک لاواز دەبێت، پلەکانی گەرما کەمێک بەرزتر دەبێت بەراورد بە تۆمارکراوەکانی ئەمرۆ". بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی: هەولێر : 21 سلێمانی : 20 دهۆک : 21 زاخۆ : 22 هەڵەبجە : 20 کەرکوک : 25 سۆران : 19 حاجی ئۆمەران : 13 گەرمیان : 26

هاوڵاتی کۆمپانیای دانە غاز کە سەرپەرشتی کێڵگەی غازی کۆرمۆر دەکات رایدەگەیەنێت بەرهەمهێنانی غاز لە کێڵگەکەدا ئاسایی بووەتەوە. ئەمڕۆ هەینی 3ی ئایاری 2024، کۆمپانیای دانە غاز رایگەیاند "بەرهەمهێنانی غاز لە کێڵگەکەدا ئاسایی بووەتەوە و بەرهەمهێنانی غاز گەیشتووەتەوە 500 ملیۆن پێ سێ جا، کە هەمان ئاستی پێش هێرشەکەی سەر کۆرمۆرە". ئێوارەی رۆژی هەینی 26ی نیسانی 2024 لەڕێگەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە هێرشکرایە سەر کێڵگەی ‌غازی کۆرۆمۆر لە قەزای چەمچەماڵ لە سنووری پارێزگای سلێمانی، لە ئەنجامی ‌هێرشەکە چوار کرێکار گیانیان لەدەستدا و دووانی دیکەش برینداربوون، هەروەها زیانێکی مادی زۆریشی لێکەوتەوە و کاریگەری لەسەر بەرهەمهێنانی کارەبا کرد و بووە هۆی کەمبوونەوەی بەرهەمهێنانی کارەبای هەرێمی کوردستان.