هاوڵاتی ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه حكومه‌تی ئیسرائیل بریاریدا په‌خشی كه‌ناڵی جزیره‌ی قه‌ته‌ری به هه‌ردوو زمانی عه‌ره‌بی و ئینگلیزی رابگرێت. ئاژانسی فرانس پرێس بڵاویكره‌وه كه راگرتنی په‌خشی كه‌ناڵی جزیره به‌هۆی هه‌ڵكشانی ناكۆكی نێوان كه‌ناڵه‌كه و حكومه‌تی ئیسرائیلە له‌سه‌ر شه‌ڕی غه‌ززه. له‌سه‌ر ئه‌و ناكۆكییانه، وه‌ك فرانس پرێس ئاماژه‌ی پێداوه، حكومه‌تی ته‌لئه‌بیب ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه بریاری راگرتنی په‌خشی كه‌ناڵه‌كه‌ی به هه‌ردوو زمانی عه‌ره‌بی و ئینگلیزی بۆ ماوه‌ی 45 رۆژ داوه‌و ئه‌گه‌ری درێژكردنه‌وه‌ی ئه‌و ماوه‌یه‌ش به‌رده‌سته. دوای چه‌ند كاتژمێرێكیش له ده‌رچونی بریاره‌كه، شاشه‌ی كه‌ناڵی جزیره له ئیسرائیل ره‌ش كرا و له‌سه‌ری نوسرا "په‌خش له ئیسرائیل راگیراوه". هاوکات بەرپرسێکی ئیسڕائیل و سەرچاوەیەکی ئەلجەزیرە بە ڕۆیتەرزییان ڕاگەیاندوە، دوای فەرمانێکی حکومەتی ئیسڕائیل بۆ داخستنی کەناڵی تەلەفیزیۆنی ئەلجەزیرە، پۆلیسی ئیسڕائیل هەڵیانکوتاوەتە سەر ژوورێکی هۆتێلێکی ئۆرشەلیم کە لەلایەن ئەلجەزیرەوە وەکو ئۆفیسێکی نافەڕمی بەکارهێندراوە. بەپێی ئەو گرتە ڤیدیۆیەی کە لە ئۆنلاین بڵاوبووەتەوە، ئەفسەرەکان کەلوپەلی کامێراکان لە ژووری هۆتێلەکەدا لادەبەن، سەرچاوەکەی ئەلجەزیرە وتی هۆتێلەکە لە ڕۆژهەڵاتی ئۆرشەلیم بووە. لە وڵامی ئەم ڕێوشوێنانەی حکومەتی ئیسرائیلیش ئەلجەزیرە ڕایگەیاندووە، ئەو هەنگاوەی حکومەتی ئیسڕائیل " تاوانکارییە " و ئەو تۆمەتانەی ڕەت کردەوە کە گوایە کەناڵەکە مەترسی لەسەر ئاسایشی ئیسڕائیل دروست کردبێت و وتی " تۆمەتەکان درۆیەکی مەترسیدار و بێمانان " و ڕۆژنامەنووسەکانیشی دەخەنە مەترسییەوە و ئاماژەی بەوەشداوە کە مافی خۆیەتی " سەرجەم هەنگاوە یاساییەکان " بگرێتەبەر. لەم بارەیەوە ئۆفیسی مافەکانی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس نووسیویەتی " بە داخەوەین بۆ بڕیارەکەی کابینەکە بۆ داخستنی ئەلجەزیرە لە ئیسڕائیل. میدیای ئازاد و سەربەخۆ زۆر گرنگن بۆ دڵنیابوونەوە لە شەفافییەت و لیپێچینەوە. ئازادی ڕادەربڕین مافێکی مرۆڤی سەرەکییە." داخستنی ئەم کەناڵە دوای ئەوە هات مانگی ڕابردوو پەرلەمانی ئیسڕائیل یاسایەکی پەسەند کرد کە تێیدا ڕێگە بە داخستنی کاتی ئەو کەناڵە بیانییانەی ناو ئیسڕائیل دەدات کە وەکو مەترسی بۆ سەر ئاسایشی نیشتیمانی دادەنرێن ،یاساکە ڕێگە بە حکومەتی ئیسڕائیل دەدات بۆ ماوەی 45 ڕۆژ ئۆفیسەکانی کەناڵەکان لە ئیسڕائیل دابخات، دەکرێت ئەو ماوەیە درێژیش بکرێتەوە.
هاوڵاتی لە دووهەمین رۆژی گەڕی نوێی وتووێژەکانی قاهیرە بۆ گەیشتن بە ئاگربەست لە جەنگی غەزە، قسەکانی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل و سکرتێری مەکتەب سیاسی حەماس، هیواکانی بۆ گەیشتن بە رێککەوتن کاڵ کردۆتەوە. بێنیامین نتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل ئەمڕۆ یەکشەممە ٥ی نیسان ڕایگەیاند، "هەرچەند ئیسرائیل دەیەوێت جەنگی غەزە بە مەبەستی ئازادی بارمتەکان رابگیردرێت، بەڵام حەماس، سوورە لە سەر هەڵوێستە توندڕەوانەکانی و دەیەوێت ئێمە هەموو هێزەکانی خۆمان لە کەرتی غەزە بکێشینەوەو جەنگ کۆتایی پێ بێت و بهێڵین جارێکیتر حەماس بە دەسەڵات بگاتەوە، ئیسرائیل بەم شتە رازی نییە." وتیشی، ڕازی بوون بە خواستەکانی حەماس بە مانای " خۆبەدەستەوەدان"ی ئیسرائیلە و جارێکیتر جەختی کردەوە ئیسرائیل تا گەیشتن بە ئامانجەکانی درێژە بە جەنگ ئەدات. "لەناوبردنی تەواوەتی حەماس" وەک ئامانجی سەرەکی ئیسرائیل زۆرجار لە لایەن سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل و بەرپرسانی دیکەی ئەو وڵاتەوە باسی لێوەکراوەو رایانگەیاندوە ئامانجیان لە هێرش بۆ سەر غەزە نەهێشتنی تەواوەتی حەماسە. لە بەرامبەردا و وەک وەڵامدانەوەی وتەکانی نتانیاهۆ، ئیسماعیل هەنیە، سکرتێری مەکتەب سیاسی حەماس لە راگەیاندنێکدا باسی لەوە کرد کە ، حەماس دەیەوێت ئاگربەستێکی گشتگیر بگەن کە کۆتایی بە "داگیرکاری" ئیسرائیل بهێنێت، گەرەنتی بێت بۆ چوونە دەرەوەی هێزە سەربازییەکانی ئیسرائیل لە غەزە و بارمتە ئیسرائیلییەکان لەگەڵ زیندانییە فەلەستینییەکان بگۆڕدرێنەوە." هەنییە لەم راگەیاندنەدا باسی لەوە شکردووە کە ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل دەیەوێت بەردەوام بێت لە دەستدرێژییەکانی بۆ سەر فەلەستین و جەنگ بەربڵاوتر بێت و کێشە بۆ هەوڵەکانی نێوانگیرەکان و لایەنە جیاوازەکان دروست بکات. هاوکات سەرچاوە فەلەستینییەکان بە رۆیتەرزیان راگەیاندوە، حەماس سوورە لەسەر هەڵوێستی خۆی کە هەر رێککەوتنێک بۆ ئاگربەست ئەبێ بە مانای کۆتایی هاتن بە جەنگ بێت. لەهەمانکاتدا سەرەڕای هەوڵەکانی ئەمریکا بۆ ڕازی کردنی ئیسرائیل ،بەڵآم هێشتا نوێنەرەکانی خۆی نەناردووە بۆ قاهیرە و گفتووگۆکان بە شێوەی ناڕاستەوخۆ لەگەڵ حەماس و لە ڕێگای نێوانگیرەکانەوە بەڕێوە ئەچێت. سەبارەت بە هۆکاری ئەمەش بەرپرسێکی باڵای ئیسرائیلی رۆژی شەممە ٤ی ئەیار بە میدیاکانی فەڕەنسای گوتووە ، ئیسرائیل کاتێک بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ ئامادەی دانوستانەکان دەبێت کە بزانێت ت پێشکەوتنی بەرچاو لە گفتووگۆکاندا هەیە بۆ گەیشتن بە رێککەوتن. رۆژی هەینیش ٣ی ئەیار، رۆژنامەی واڵ ستریت جۆرناڵ لە زاری سەرچاوەیەکی میسرییەوە رایگەیاندبوو، ئیسرائیل ١ هەفتە مۆڵەتی بە حەماس داوە بەوەی رازی بێت بە رەشنووسی رێککەوتنەکان کە ئامادە کراوە، بە پێچەوانەوە هێرشی سەربازی بۆ سەر رەفەح دەست پێدەکات. قسەکردن سەبارەت بە هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر رەفەح لەکاتێکدایە کە ئەمریکا وەک گەورەترین پشتیوانی ئیسرائیل و یەکێک لە وڵاتە نێوانگیرەکان لە وتووێژەکان بۆ رێککەوتنی ئاگربەست، زۆرجار دژایەتی خۆی لە هێرش بۆ سەر رەفەح دەربڕیوە بەتایبەت گەر پلانێکی گونجار نەخرێتە روو بۆ پاراستنی هاوڵاتیانی مەدەنی کە بۆ ئەو ناوچەیە ئاوارە بوون. هه‌وڵه‌كانی نێوه‌ندگیری میسر، قه‌ته‌ر و ئه‌مریكا، بۆ گه‌یشتن به ئاگربه‌ست له‌نێوان ئیسرائیل و بزووتنه‌وه‌ی حه‌ماس له كه‌رتی غه‌ززه، چه‌ند مانگێكه له پشت په‌رده‌وه به‌رده‌وامه. هێشتا نزیكه‌ی 129 بارمته‌ی ئیسرائیلیمان له غه‌ززه هه‌یه، له كۆی نزیكه‌ی 250 بارمته كه له 7ی تشرینی یه‌كه‌می ساڵی ڕابردوودا له‌لایه‌ن حه‌ماسه‌وه ده‌ستبه‌سه‌ركرابوون، له‌كاتێكدا به‌پێی وته‌ی به‌رپرسانی ئیسرائیل 35یان گیانیان له‌ده‌ست داوه. نوێترین هێرشی حەماس ؛ هێرش بۆ سەر ڕێگای پەڕینەوە کەرەم شالۆم: لە کاتێکدا وتووێژەکان لە قاهیرە بەڕێوە ئەچێت، سوپای ئیسرائیل ئەمڕۆ یەکشەممە ٥ ئەیار رایگەیاند حەماس هێرشی کردۆتە سەر "رێگای پەڕینەوە کەرەم شالۆم" لە نێوان ئیسرائیل و کەرتی غەزە و بەم هۆیەوە ڕێگاکە داخراوە. بە وتەی سوپای ئیسرائیل، "حەماس بە هەڵدانی ١٠ مووشەک هێرشی کردۆتە سەرئەو ڕێگایە و ئەوەش بۆتە هۆی وەستاندن و راگرتنی گەیاندنی یارمەتییە مرۆییەکان بە هاوڵآتیانی ئاوارەی کەرتی غەززە." دوا بە دوای هێرشەکەش لقی سەربازی حەماس چەند کاتژمیر دواتر بەرپرسایەتی ئەم هێرشەی گرتە ئەستۆ و وتی بنکە سەربازییەکانی ئیسرائیل لە نزیک رێگای کەرەم شالووممان کردۆتە ئامانج.
هاوڵاتی سەرۆکی سەندیکای پزیشکانی عێراق هۆشداری دەدات لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشی ئایدز لەرێگەی سەنتەرەکانی جوانکارییەوە. ئەمڕۆ یەکشەممە، 5ی ئایاری 2024، حەسەنین سەفا شوبەر، سەرۆکی سەندیکای پزیشکانی عێراق رایگەیاند، "نەخۆشی درێژخایەنی ئایدز ئەگەر چارەسەرنەکرێت مەترسی لەسەر ژیان دروستدەکات، بەو پێیەی بەهۆی ڤایرۆسێکەوە دروست دەبێت کە دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی سیستەمی بەرگری لەش". ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەو سەنتەر و کلینکانەی کاری جوانکاریی یان تاتۆیان تێدا دەکرێت و بەدەر لە رێنماییە پزیشکییەکان کاردەکەن و مۆڵەتی کارکردنیان نییە هۆکارێکن بۆ گواستنەوەی ڤایرۆسەکە". سەندیکای پزیشکانی عێراق بڵاویکردەوە، لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا دوو هەزار و 638 حاڵەتی تووشبوون بە نەخۆشی ئایدز تۆمارکراون و لەو ژمارەیەش 470 تووشبوویان گیانیان لەدەستداوە.
.jpg)
هاوڵاتی لە ناوچەی پیشەسازی قەزای کەلار کاسبکارێک بەهۆی کەوتی کەلەی بارهەڵگر بەسەردیدا گیانی لەدەستدا. ئەمڕۆ یەکشەممە، 5ی ئایاری 2024، بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی گەرمیان رایگەیاند، "بەیانی ئەمڕۆ لە ناوچەی پیشەسازی قەزای کەلار لەکاتی گۆڕینی چوپی هەوای ئۆتۆمبێلێکی بارهەڵگر کەلەی ئۆتۆمبێلەکە بەسەر شاگردی دوکانەکەدا کەوت و لەئەنجامدا گیانی لەدەستدا". ئاماژە بەوەشکراوە، "ئەوەی گیانی لەدەستداوە بەناوی (غەزوان غازی خلیل) لەدایکبووی 2005 دانیشتوی قەزای کەلارە، لەئێستادا تەرمی ناوبراو ڕەوانەی پزیشکی دادی کەلارکراوە و خاوەنی دوکانەکەش راگیراوە".
هاوڵاتی وتەبێژی وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی دواکەوتنی مووچەی مانگی چوار روونکردنەوە دەدات و هۆکاری دواکەوتنی بۆ بەغدا دەگێڕێتەوە. ئەمڕۆ یەکشەممە، 5ی ئایاری 2024، هونەر جەمال، وتەبێژی وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان لەبارەی دواکەوتنی دابەشکردنی مووچەی مانگی چوار بە میدیای یەکێتی راگەیاندووە، "ئەوەی لەسەر ئێمەیە کردوومانە و هۆکاری دواکەوتنی مووچە، وەزارەتی دارایی حکومەتی عێراقە، هەروەها دەبێت ئەم هەفتەیە پارەی مووچە بگات". ئاماژەی بەوەداوە، "بەراورد بە مانگەکانی دوو و سێ، نەخێر هیچ پارەیەکی زیادە داوانەکراوە لە حکومەتی عێراق"، روونیشیکردەوە، "ژمارەکە کەمێک زیاترە لەوەی دێت ئێمە 969 ملیار دینارمان داوا کردووە و ئەم مانگەش 970 ملیارمان داوا کردووە، بەڵام عێراق نزیکەی 20 ملیارێکی لێ دەبڕێت کە بەشی خانەنشینانە".
هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد شارەزایەکی کەشناسی هەرێمی کوردستان دوایین گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا ئاشکرادەکات و دەڵێت "دوو شەپۆلی دیکەی بارانبارین ناوچەکانی هەرێمی کوردستان دەگرێتەوە". ئەمڕۆ یەکشەممە، 5ی ئایاری 2024، شاڵاو هیدایەت، شارەزای کەشناسی بە هاوڵاتی راگەیاند، "پێشبینیدەکرێت بەهۆی هاتنی هەور لە تورکیا و دروستبوونی هەوری ناوخۆیی ئەمرۆ یەکشەممە تاوە باران و هەوره بروسکە دەستپێبکاتەوە سەرەتاش لە ناوچەکانی بادینانەوە دەبێت و دواتر بۆ سنوری هەولێر و ئینجا کۆیە و ئیدارەی راپەرین، دواتر ناوچە جیاوازەکانی سنووری پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە و دەوروبەریان دەگرێتەوە ئەگەری هەیە بەشێکی ناوچەکانی گەرمیانیش بگرێتەوە". ئاماژەی بەوەشکر، "چەقی کاریگەری ئەم حاڵەتە بە زۆری کاتەکانی نیوەڕۆ و دوانیوەڕۆ بۆ کاتەکانی مەغریب دەبێت لە بەشێک شوێن ئەگەری تاوەبارانی بەهێز هەیە لەگەڵ روودانی هەوره بروسکە و تەرزە وە تەرزەی قەبارە گەورەش ئەگەر کراوەیە بۆ هەندێک شوێنی دیاری نەکراو هاوکات لەکاتی تاوەکاندا خێرایی با زیاد دەکات ئەگەری بەرزبوونەوەی ئاستی ئاو هەیه لە هەندێک شوێن و دروستبوونی لافاو لە هەندێک شوێن ئەگەرێکی کراوەیە تایبەت ئەو شوێنانەی تاوەی بەهێز دەیانگرێتەوەو مەترسییان لەسەرە". ئەو شارەزای کەشناسە وتی، "دووبارە لە درەنگانی ئەمشەوە بۆ سبەی دووشەممە بەتایبەتی هەرێمی کوردستان دەکەوێتەوە ژێر کاریگەری نزمە پاڵە پەستۆیەکی تری بەرفراوان و چالاکی دەریای ناوەڕاست کە بارانی تر بەو هۆیەوە دەستپێدەکاتەوە بەشێوەی گشتگیر کە تا چوارشەممە کاریگەری دەمێنێتەوە ناوبەناو بۆ چوارشەممەش ئەگەری رێژنەی لابەلا هەیە لەمەودای کاریگەری ئەم شەپۆلەشدا پێشبینی بارانێکی زۆر باشی لێدەکرێت، هەروەها بارانی زۆریش لەو ناوچانە دەبارێت کە لە حاڵەتی پێشتر تێیاندا کەمتر باری بەنسبەت ناوچەکانی تر وەک بیتوێن و پشدەرو کۆیە پلەکانی گەرما بەڕێژەی 3 تا 4 پلە دادەبەزێتەوە لە شاخە زۆر بەرزەکان ئەگەری بارینی بڕێک بەفر هەیە لەگەڵ رودانی هەورە بروسکەی بەهێز و ئەگەرەکانی روودانەوەی لافاو لەسەر بەشێک ناوچە تایبەت ئەو شوێنانەی مەترسیان لەسەرە". وتیشی، "لە هەفتەی دوا تریشدا شەپۆلێکی دیکەی باران دەرکەوتووەتەوە، بەڵام بەهارە و گۆڕانکاریەکان خێرا رووەدەن لەگەڵ جێگیربوونی باسی دەکەین".
(1).jpg)
هاوڵاتی ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە رایگەیاند هێزەکانیان هێرشیان کردوەتە سەر بنکەیەکی سەربازی تورکیا لە هەرێمی مەتینا و لە ئەنجامی هێرشەکە 15 سەربازی تورکیا کوژراون. ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە) بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ شەممە 5/4/2023 کاتژمێرەکانی بەرەبەیانیدا هێزەکانیان چاودێری جموجوڵی سەربازەکانی تورکیایان لە هەرێمی مەتینا دەکرد. لە راگەیەنراوەکە ئاماژە بەوەشکراوە، لە کاتژمێر 7:45 لە مەودایەکی نزیکەوە بە نارنجۆک، چەکی سوک و چەکی نیو ئۆتۆماتیل هێرشکرایە سەر هێزەکانی تورکیا و 15 سەربازی تورکی کوژران و پێنج کەمپ و دو سەنگەر تێکشکێندران. هەپەگە ئەوەشیخستۆتەڕووکە ، لە رۆژانی 2، 3 و 4ی مانگی (ئایار/5) چیای شەهید رەشید، دەشتی کافیا لە هەرێمی گارە شەش جار بۆردومانکران، هەروەها لوتکەی مەتینا و دەرگەلێی مەتینا سێ جار بۆردومانکران، جگە لەوەش هەرێمی ئاوی لۆلانی خواکورک یەکجار لەلایەن هێزی ئاسمانی تورکیاوە بۆردومانکرا.
هاوڵاتی بە پێی راپۆرتی " پێوەرەکانی ئازادی نووسین" لە ساڵی ٢٠٢٣ کە ئەمریکا بلاوی کردۆتەوە، ئێران گەورەترین زیندانی نووسەران بووە دوای چین و هەر لەم ساڵەدا زۆرترین ژمارەی ژنی نووسەر لە ئێران دەستگیر کراون. بە پێی راپۆرتی پێوەرەکانی ئازادی نووسین لە ساڵی ٢٠٢٣، کۆماری ئیسلامی گەورەترین زیندانی نووسەرە ژنەکان و دووهەمین زیندانی گەورەی نووسەرەکانە لە هەموو دونیا. ئەم راپۆرتە کە ئەنجومەنی قەڵەمی ئەمریکا ئامادەی کردووە، رۆژی هەینی ٣ی ئەیار هاوکات لەگەڵ رۆژی جیهانی ئازادی راگەیاندن بڵاو کراوەو تێیدا هاتووە:" لە ساڵی ٢٠٢٣ ناوی ئێران وەک هەمیشە لە لوتکەی ئەو وڵاتانەیە کە نووسەرە ژنەکان زیندانی ئەکات." باسلەوەشکراوەکە ،"لەم ساڵەدا ١٥ ژنی نووسەر دەستگیرکراون کە زۆربەیان بە هۆی نووسینەکانیانەوەو دژایەتی لەگەڵ حیجابی زۆرەملێ و یاسا دژە ژنەکانیتر دەستگیرکراون و هێشتا لە زیندانن".
هاوڵاتی دەزگای ئاسایشی هەرێم / سلێمانی رایدەگەیەنێت: بەهەماهەنگی نەهێشتنی ماددە هۆشبەرەکان و دەزگای ئاسایشی نیشتیمانی عێراق، گەورە بازرگانێکی نێودەوڵەتی ماددەی هۆشبەر دەستگیرکرا کە لە سنورەکانی نێوان عێراق و سووریا کاری بازرگانیی کردووە. بەگوێرەی راگەیێندراوی دەزگای ئاسایشی هەرێمی کوردستان، ئەمڕۆ شەممە، 05-04-2024، لە کاتی دەستگیرکردنی ئەو گەورە بازرگانەی مادەی هۆشبەر، دەستیش گیراوە بەسەر "سێ کیۆگرام و نیو" ماددەی هۆشبەر و چەندین پارچەی چەک. باسی لەوەشکردووە کە بازرگانەکەی ماددەی هۆشبەر لە سنوورەکانی نێوان عێراق و سووریا کاری بازرگانیی کردووە و لە هەفتەی رابردوودا مادەی هۆشبەری ناردووەتە بەغدا و دەستی بەسەرداگیراوە. ئاسایشی هه‌رێم ئاماژه‌ی به‌وه‌داوه كه دوای وەرگرتنی فەرمانی دادوەر و کۆکردنەوەی زانیاری هەواڵگری ورد لەسەر بوونی بازرگانێکی ماددەی هۆشبەر لەسنوری ئیدارەی ڕاپەڕین، لە ٢٠٢٤/٥/٤ توانرا تۆمەتبار (ئ ، م ، ح)دەستگیربکرێت و لەکاتی دەستگیرکردنیدا دەستبەسەر بڕی ( سێ کیلۆ گرام و نیو )ماددەی هۆشبەر و چەندین پارچە چەکی تۆمەتباردا گیرا. له راگه‌یه‌ندراوه‌كه‌ی ده‌زگای ئاسایشی هه‌رێمدا ئەوەش هاتووه، "تۆمەتبار لە ڕابردوودا چەندین جار لەهەوڵی دەستگیرکردنیدا بەچەک ڕووبەڕوی هێزە ئەمنییەکان بۆتەوە و هەڵاتووە، لە ئێستادا بە بڕیاری دادوەری لێکۆڵینەوەی ئاسایش بە ماددەی (٢٥)لە یاسای بەرەنگاربوونەوەی ماددە هۆشبەرەکان دەستگیرکراوە لێکۆڵینەوە لە کەیسەکەی بەردەوامە."
هاوڵاتی ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ شه‌ممه له گه‌ڕه‌كی شاد له شاری هه‌ولێر، شه‌ڕ له نێوان دوو خێزان روویداوه‌و سێ کەس برینداربووه، هێزه‌كانی پۆلیس و ئاسایش چونه‌ته شوێنی رووداوه‌كه و دۆخه‌كه‌یان كۆنتڕۆڵ كردوه. موقه‌ده‌م ئه‌رده‌ڵان فاتیح گوته‌بێژی ئاسایشی هه‌ولێر شەوی شەممە 5/4/2024 به میدیاکانی راگه‌یاند، شه‌ڕه‌كه‌ی گه‌ڕه‌كی شادی له نێوان دوو خێزان به‌هۆی كێشه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه بووه. وتیشی، كه‌سێك له شه‌ڕه‌كه بریندار بووه و هێزه‌كانمان به‌هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی پۆلیس له شوێنی رووداوه‌كه بوونه و كۆنترۆڵی دۆخه‌كه‌یان كردووه. ئەوەشی روونكرده‌وه، به‌شێك له‌و كه‌سانه‌ی كه هاوبه‌شی شه‌ڕه‌كه بوون، له‌لایه‌ن ئاسایش و پۆلیسه‌وه ده‌ستگیركراون. هاوکات بە گوێرەی زانیارییەکان، لەروداوەكەدا سێ ئەندامی یەك خێزان برینداربون، برینی كەسێكیان سەختە.
هاوڵاتی ته‌ندروستیی سلێمانی لە ڕاگەیەندراوێکدا نوێترین زانیارییەکانی سەبارەت بەو هاوڵآتییە بڵاوکردەوە کە لە نەخۆشخانەی شار گومانی توشبوون بە تایخوێنبەربونی لێدەکرا. به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی گشتیی ته‌ندروستی سلێمانی ئەمڕۆ شەممە 4/5/2024 لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، لەماوەی چەند ڕۆژی ڕابردوو هاوڵاتیەكی تەمەن 23 ساڵ دانیشتووی پارێزگای کەرکوك کاتژمێر 3ی شەو سەردانی بەشی فریاکەوتنی نەخۆشخانەی شار-ی كرد کە تەندروستی ناجێگیر بوو. لە راگەیەنراوی تەندروستی سلێمانی ئاماژەبەوەکراوە ،دوای ئەنجامدانی پشکنینە سەرەتاییەکان و دەرکەوتنی نیشانەکانی کە هەمان نیشانەی تای خوێنبەربوونە، ڕاستەوخۆ خرایه قاوشی تایبەت و جیاکراوە و پشکنینی تایبەتی لێ وه‌رگیرا و پشكنینه‌كانی بۆ تاقیگەی تەندروستی ناوەندنی لەبەغدا ره‌وانه‌كرا. ئەوەشخراوەتەڕو، دوای گەڕاندنەوەی ئەنجامەکان دەرەوکەوت ئەو هاوڵاتیە توشبوی ڤایرۆسی تای خوێن بەربونە ڕاستەوخۆ دەستکرا بەچارەسەرەکانی بەپی پرۆتۆکۆڵی زانستی دوای وەرگرتنی چارەسەر بۆ ماوەیهەشت ڕۆژ ئەمڕۆ شەممە بەتەندروستیەکی باشەوە ڕەوانەی ماڵەوە کرایەوە.
هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ دەزگای نیشتمانی کەشناسیی پاکستان دەڵێت، 63 ساڵە لە مانگی نیساندا هێندەی ئەمساڵ باران نەباریوە. باسیش لەوە دەکات، بڕی بارانبارینی نیسانی ئەمساڵ دوو هێندەی نیسانی ئەو ساڵانەی دیکەیە. رۆژی هەینی 3-5-2024، دەزگای کەشناسیی نیشتمانیی پاکستان بڵاویکردەوە، بارانبارینی نیسانی ئەمساڵ بەراورد بە 63 ساڵی رابردوو 164٪ زیادیکردووە. لە نیسانی ئەمساڵدا پاکستان بارانی بەلێزمە رووی تێکردووە و بەهۆیەوە ژمارەکەی زۆر هاووڵاتی گیانی لەدەستداوە و ژمارەیەک ماڵ و باڵەخانەش زیانیان بەرکەوتووە. شارەزایانی کەشناسی دەڵێن هۆکاری بارانە زۆرەکە گۆڕانی کەشوهەوایە. بارانە زۆرەکە زیانی زیاتری بە هەرێمی خایبەر پەختونخوا لە باکووری رۆژئاوا و هەرێمی بەلووچستان لە باشووری رۆژئاوای وڵاتەکە گەیاندووە. بە گوێرەی ئامارە فەرمییەکان، تەنیا لە مانگی نیساندا 143 کەس بەهۆی لافاو و هەورەبروسکەوە لە پاکستان گیانیانلەدەستداوە. لە 2022شدا لافاوێکی زۆر رووی لە پاکستان کرد کە بەهۆیەوە 1700 کەس گیانیان لەدەستدا و ملیۆنان خانوو رووخیان یان زیانیان بەرکەوت. هەروەک زەوییەکی زۆری کشتووکاڵیش لافاو بردی. بە گوێرەی ئاماری حکومەتی پاکستان، لافاوەکەی 2022، 30 ملیار دۆلار زیانی بە ئابووری ئەو وڵاتە گەیاندووە. لافاوەکەی 2022ی پاکستان بە جۆرێک بوو، لە چەند ساتێکدا سێیەکی وڵاتەکە لە ژێر ئاودا بوو. زانایانی بواری لەشناسی لە تەواوی جیهان لۆمەی گۆڕانی کەشوهەوایان بۆ ئەو دۆخە ناهەموارە کرد.
هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی رووسیا دەڵێت، ناتۆ ئامادەکاری بۆ شەڕکردن لەگەڵ رووسیا دەکات. ئەمەش لەکاتێکدایە ناتۆ سەرقاڵی مانۆڕێکی سەربازیی فراوانە لە رۆژهەڵات و باکووری ئەوروپا. رۆژی شەممە 4-5-2024، ماریا زاخارۆڤا، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی رووسیا رایگەیاند، "ئێستا ناتۆ سەرقاڵی ئەنجامدانی گەورەترین مانۆڕی سەربازییە لە دوای جەنگی ساردەوە، مانۆڕی ستێدفاست دیفێندەر لە نزیک سنوورەکانی رووسیا بەڕێوەدەچێت". زاخارۆڤا دەڵێت، ئەو مانۆڕە فراوانەی هاوپەیمانێتییە 32 دەوڵەتییەکە وایکردووە رووسیا دان بەوەدا بنێت، "ناتۆ بە جیددی خۆی بۆ شەڕ لەگەڵ رووسیا ئامادە دەکات". هاوکات ئاماژە بەوەشدەکات، لەکاتێکدا ناتۆ رووسیا بەوە تۆمەتباردەکات کە شەڕی ناڕاستەوخۆ لەگەڵ ناتۆ دەکات، ئەوە ناتۆیە بە پێدانی چەک بە ئۆکراینا لە دژی بەرژەوەندییەکانی رووسیا وەستاوەتەوە. لە دەستپێکی جەنگی نێوان رووسیا و ئۆکرایناوە لە 2022، پەیوەندی نێوان کرێملن و وڵاتانی رۆژئاوا گەیشتووەتە ئەوپەڕی خراپی بەراورد بە 4 دەیەی رابردوو. مانۆڕی ستێدفاست دیفێندەر لە 22ی کانوونی دووەمی ئەمساڵەوە دەستی پێکردووە و تاوەکو 31ی ئایار بەردەوامدەبێت. ناتۆ 90 هەزار سەرباز لەو مانۆڕەدا بەشداری پێدەکات و ئامانج لێی بەهێزکردنی ئەو هاوپەیمانانەیە کە هاوسنووری رووسیان بۆ ئامادەکردنیان لە ئەگەری هێرشدا.
هاوڵاتی دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازیی هەرێمی کوردستان هۆشداری دەدەنە حکومەت و دەڵێن، "گەورەترین ناڕەزایی لە سەرشەقامەکان پیشانی ناوخۆ وعێراق دەدەین". ئەمڕۆ شەممە، 4ی ئایاری 2024، لە راگەیەندراوێکدا دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان وفەرمانبەرانی ناڕازیی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "مامۆستایانی سەرمەشق و هەڵگری. مەشخەڵی گۆڕانکاری راستەقینە بزوێنەر وداینەمۆی خەباتی مەدەنی سەربەخۆ فەرمانبەرانی ستەملێکراو خانەنشینانی دووجار قوربانیی دەستی دەسەڵاتی کوردی؛ دەسەڵاتی مووچە دزی کوردی، وادیارە هێشتا تێری نەخواردووە لە ئازاردانی مەبەستداری هەمووان بێ جیاوازی". ئاماژە بەوەشکراوە، "لەبەرئەوە پێداگرە لەسەر عینادی و سوورن لەسەر تاڵانکردنی گیرفانتان و سەپاندنی هەژماری بەدناویان لەژێر ناوی جیاجیادا ئەم دەسەڵاتە بە مەبەست نایەوێت بانکەکانی رەشید و رافیدەین بە کاری تەوتینی مووچەکانتان هەستن و لەمپەر وڕێگری جۆراوجۆر دروستدەکەن لەبەردەم جێبەجێکردنی بڕیاری دادگای فیدڕاڵی تایبەت بە تەوتین وهاوتاكردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم لەبانکە عێراقییەکاندا". ئەوەشخراوەتەڕوو، "بڕیاری دادگای فیدڕاڵی مژدەی رزگاربوونی یەکجاری بوو لە دەست چەتە سیاسیەکان ،بەڵام بەداخەوە هەر رۆژە و بە بیانوویەک رێگری دروست دەکەن لەبەردەم بڕیاری دادگەدا. دەستەکەمان پشت ئەستور بە ئیرادەی خۆپیشاندەران و ئێوەی ئازیز دژی سەرجەم پیلانگێڕی و ڕێککەوتنە ژێربەژێرەکانی دەسەڵاتی مووچە دزی کوردیە لەگەڵ ئەو هێزە عێراقییانەی موجامەلە و هاوکاریانن لەو کارە نەگریس ودژ بە یاسایەدا". باس لەوەشکراوە، "هەموومان بەیەک دەنگ رایدەگەیەنین کە ئامادەین ئەم پیلانگێڕییەی دەسەڵات لەگۆڕ بنێین و گەورەترین ناڕەزایی لە سەرشەقامەکان پیشانی ناوخۆ وعێراق بدەین، هەتا هیچ کەس و لایەنێک جورئەتی ئەوە نەکات ویستی نەگریس و حەزی نەخۆشی بسەپێنێت بەسەر هەموواندا ئێمەی چینی مامۆستایان و فەرمانبەران وخانەنشینان، تەنها و تەنها بە تەوتین کردنی مووچەکانمان لە هەردوو بانکی رەشید و رافیدەین رازی دەبین و سەرجەم بانک و هەژمارەکانی تری دوکانە سیاسی و بازرگانییەکان رەتدەکەینەوە بانکێک پێشتر نەیتوانیبێت پارەکانی خۆی لەدەستی چەتەکانی هەرێم بپارێزێت، چۆن گەرەنتی موچەی سەدان هەزار فەرمانبەردەکات، لەکۆتاییدا هۆشداری ئەدەینە هەمووان کە یاری بە ئاگر نەکەن و ئارامی مامۆستایان وفەرمانبەران تاقی نەکەنەوە".
هاوڵاتی حەماس رایگەیاندووە شاندێکی بۆ درێژەدان بە گفتوگۆگانی پەیوەست بە ئاگربەست لە غەزە سەردانی قاهیرە دەکەن. ئەمریکاش دەڵێت بزوتنەوەکە رێگرن لە ئاگربەست. رۆژی شەممە 5-4-2024، بزوتنەوەی حەماس رایگەیاند، "ئێمە و گرووپە فەڵەستینییەکانی دیکە سوورین لەسەر ئەوەی رێککەوتنێک بۆ راگرتنی جەنگ، چوونە دەرەوەی هێزە داگیرکەرەکان لە غەزە و گەڕانەوەی ئاوارەکان بۆ سەر ماڵ و ژیانی خۆیان بکرێت". شەوی رابردووش، ویلیام بۆرنز، بەرپرسی دەزگای هەواڵگری ناوەندی ئەمریکا بۆ بەشداری لەم گفتوگۆیانە گەیشتە قاهیرە. هەمان رۆژ، ئەنتۆنی بلینکن، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاندووە، تەنیا شتێک ئێستا بووەتە رێگر لە نێوان خەڵکی غەزە و ئاگربەستدا حەماسە. وڵاتانی نێوانگریش تاوەکو ئێستا چاوەڕێی وەڵامی حەماس بۆ پێشنیارەکانی ئیسرائیل دەکەن بۆ ئاگربەستێکی ٤٠ رۆژە، ئەویش بەرامبەر ئازادکردنی بارمتە ئیسرائیلییەکان کە لەلای فەڵەستینن و ئەو فەڵەستینیانەش ئیسرائیل زیندانی کردوون. یەکێک لە رێگرییەکانی گەیشتن بە رێککەوتن بۆ ئاگربەست ئەوەیە، حەماس خوازیاری راگرتنی تەواوەتی جەنگە، لە بەرامبەردا بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل دەڵێت، لە ئەگەری رێککەوتنی ئاگربەست و ئازادی بارمتەکان، ئیسرائیل هێرشی زەمینی بۆ سەر رەفەح و لەناوبردنی تەواوەتی حەماس دەست پێدەکات. ئەنتۆنی بلینکنیش دەڵێت، هەرچەندە ئەوان پاڵپشتی لە ئاگربەست دەکەن، بەڵام هێشتا بەوە رازی نەبوون ئیسرائیل هێرش بکاتە سەر باشووری غەزە. ئەوەش چونکە هێشتا ئیسرائیل پێشنیازێکی قایلکەری بۆ پاراستنی گیانی هاووڵاتیانی سیڤیل پێشکێشی ئەمریکا نەکردووە. نەتەوە یەکگرتووەکان نیگەرانی دۆخی ١ ملیۆن و ٢٠٠ هەزار فەڵەستینییە کە ئاوارەی کەمپی رەفەح بوون.
