سەرتیپ جەوهەر

ماوەیەكی درێژە گفتوگۆی نێوان رۆژئاوای كوردستان و دیمەشق هەڵپەسێردراوە. هەوڵێك هەبوو كۆنفرانسێك بەبەشداری وڵاتانی ئەمریكاو ئەوروپا لە 14ئاب لەپاریس بكرێت، بەڵام دیمەشق بەبیانوی بەستنی كۆنفرانسێك لەحەسەكە خۆی لەكۆبونەوەی پاریس كێشایەوە. 

لەماوەی هەفتەی رابردوو بەمەبەستی دەستپێكردنەوەی گفتوگۆی هەردوولا، ئەمریكاییەكان لەدیمەشق لەگەڵ ئەحمەد شەرع لەگەڵ وەفدێكی كوردیش (مەزلوم عەبدێ و ئیلهام ئەحمەد) لەعەممان كۆبونەوە.

بەدڵنیاییەوە خۆكێشانەوەی دیمەشق لەكۆبونەوەی پاریس، لەژێر فشاری توركیا بوو ئەمەش لەبەر چەند هۆكارێك، یەكەمیان نەیدەویست كۆبونەوەیەك لەنێوان كوردو دیمەشق بكرێت وڵاتانی كاریگەر ئامادەبن و پرسی كورد یان رۆژئاوای كوردستان ببێتە پرسێكی نێودەوڵەتیی. دووەم؛ نەیدەویست كوردو دیمەشق لەسەر مێزی گفتوگۆ هاوكوف بەرامبەر یەكتر دابنیشن وەك دوو لایەنی ململانێ، بەڵكو دەیەوێت دیمەشق وەك مەرجەع تەماشابكرێت و كوردیش وەك كەمینەو ناكاریگەر. 

سێیەم: نەیدەویست پاریس ئەو رۆڵەی پێ بدرێت ببێتە سەنتەری كۆبونەوەو چارەسەری پرسەكانی سوریا بەتایبەتیش پرسی كورد، بەڵكو دەیەوێت توركیا وەك میحوەرو سەنتەری كۆبونەوەكان بێت.

لەماوەی چەند رۆژی رابردوو وەفدێكی كۆنگرێس و ئیدارەی ئەمریكا هاتنە ناوچەكە بۆ تەكاندانێك بەگفتوگۆی نێوان رۆژئاوای كوردستان و دیمەشق. 
لەكۆبونەوەكەی عەممان وەفدی كوردیی بەڕوونی بەئەمریكایان راگەیاند ئەوان ئامادەنین بۆ جێبەجێكردنی رێككەوتنی 10ی ئادار، چونكە هیچ متمانەیەكیان بەحوكمڕانانی نوێی دیمەشق نییە، لەماوەی 10 مانگی دوای رووخانی ئەسەد چەندین كۆمەڵكوژیی لەلایەن چەكدارانی شەرع كراون، هەروەك هیچ پێكهاتەیەكی سوریا بەشدارنەبووە لەبڕیارەكانی قۆناغی گواستنەوە كە لەلایەن ئەحمەد شەرعەوە دەركراون، بۆیە ئامادەنین نە ئیدارەی رۆژهەڵاتی فورات و نەهێزەكانی هەسەدە رادەستی حوكمڕانانی نوێی سوریا بكەن. ئەوەی ئەوان دەیانەوێ‌، رێككەوتنە لەسەر رێڤەبەری خۆسەر (الادارە الژاتیە) هەروەها پێدانی تایبەتمەندی بەهێزەكانی سوریای دیمەكرات لەچوارچێوەی سوپای سوریا.

لەدیمەشق-یش وەفدەكەی ئەمریكا بەنیگەرانیی و جۆرێك لەتوڕەیی گفتوگۆیان لەگەڵ ئەحمەد شەرعدا كردووە، نیگەرانی خۆیان لەبارەی دوو پرس بەڕوونی گەیاندووە، یەكەمیان بارودۆخی ئەمنی و ئەو كۆمەڵكوژییانەی كراون بەتایبەتیش لەناوچەی دروزەكان، دووەمیشیان ئەو دەستوەردانەی توركیا لەبڕیارەكانیان.

لەدوای ئەو كۆبونەوانە، وەفدی ئەمریكا بەتایبەتیش تۆماس باراك نوێنەری تایبەتی ئەمركا لەلێدوانێكیدا بەناڕاستەوخۆ ئاماژەی بەوەدا كە پێویستە لەشێوەیەك لەلامەركەزییەت بگەڕێین بۆئەوەی پێكهاتەكانی سوریا تایبەتمەندێتی قەومیی و فەرهەنگی خۆیان بپارێزن. ئەمەش گۆڕانێكی نوێبوو لەسیاسەتی ئەمریكاو پێدەچێت ئەمریكا پاشەكشەی كردبێت لەسیاسەتی پشتیوانیكردنی سوریایەكی ناوەندی.

هەر لەدوای لێدوانەكانی ئەمریكا، ئەحمەد شەرع رایگەیاند ئەوان ئامادەن بۆ گفتوگۆ لەگەڵ پێكهاتەكانی سوریا تەنها رازی نین بەجیابوونەوە. وەفدی ئەمریكایان ئاگاداركردەوە كە ئەوان رازین بەجۆرێك لەلامەركەزییەت بەمەرجێك ناوی فیدراڵی نەبێت! ئەمەش گۆڕانێكی نوێ‌ بوو لەلێدوان و قسەكردنەكانی دیمەشق، چونكە لەماوەی دوو مانگی رابردوو جگە لەئەحمەد شەرع، بەرپرسانی دیكەی حوكمڕانانی نوێی سوریا جگە لە ناوەندێتی یان مەركەزییەتی دیمەشق، هەموو چارەسەرێكیان رەتدەكردەوە، بەڵام ئەم لێدوانە بەڵگەی كاریگەری فشاری ئەمریكایە لەسەر هەڵوێست و تێگەیشتنی دەسەڵاتدارانی دیمەشق.

بەپێی خوێندنەوە بۆ ئەو كۆبونەوانەوەو گۆڕانكارییەكانی چەند هەفتەی رابردوو، پێدەچێت ئەمریكاش پێی خۆش بوبێت كۆبونەوەی پاریس سەرینەگرتووە، ئەم هەنگاوانەی ئێستای بۆ ئەوەیە یەكەم ئەمریكا سەنتەری بڕیاردان و گەیاندنەیەكی لایەنە ناكۆكەكان بێت و میحوەری چارەسەریی بێت لەسوریا، دووەمیشیان بەر لەهەر كۆبونەوەیەك یان گفتوگۆیەكی دیكە، پێشوەختە هێڵە گشتییەكانی چارەسەریی لەنێوان هەردوولا یەكلایی بكرێتەوە ئینجا بەنێوانگیریی ئەمریكاو بەشداریی لایەنە پەیوەندیدارەكان كۆبونەوەی نوێ‌ بكرێت.

ئەوەی زۆر گرنگە بیخەینە روو، ئەمریكا بەروونی لەكۆبونەوەكەی عەممان و كۆبونەوەكەی دیمەشق رایگەیاندووە كەهێزەكانی سوریای دیموكرات هاوبەش و هاوپەیمانی ستراتیژیی ئەمریكان و دەستبەرداریان نابن، واتە ئامادەنین ئەو هێزە رادەستی دیمەشق بكەن، چونكە متمانەیان بەئەحمەد شەرع نییە. ئەم هەڵوێستە زۆر گرنگە بۆ كورد و داهاتووی رۆژئاوای كوردستان، بەمەرجێك ئەمریكا لەهەڵوێست و سیاسەتی خۆی پەشیمان نەبێتەوە.

هەر لەم چەند هەفتەیەی رابردوو لەلایەن عەلەوییەكان ئەنجومەنێكی سیاسی بەبەشداری ژمارەیەك كەسایەتی كاریگەری عەلەوییەكان بەناوی (ئەنجومەنی سیاسی بۆ ناوەڕاست و رۆژئاوای سوریا) خۆی وەك نوێنەرایەتی عەلەوییەكان راگەیاند. ئەو ئەنجومەنە لەبەیانی خۆیدا بەروونی داوای فیدراڵی بۆ ناوچەی عەلەوییەكان دەكات. ئەمەش پێشكەوتنێكی نوێیە لەدۆخی عەلەوییەكان كە تائێستا رێبەرانی ئەو پێكهاتەیە بەروونی دیار نییە، بەڵام پێدەچێت ئەم ئەنجومەنە لەلایەن وڵاتانی كاریگەر پشتیوانیی بكرێن و لەمەودوا ئەوانیش بێنە كۆڕو كۆبونەوەكان و وەك نوێنەری عەلەوییەكانی سوریا قسەی خۆیان هەبێت. 

سەبارەت بەدروزەكان، پێشكەوتنی زۆر هەیە. ئیسرائیل بەجددی لەپشت دروزەكانەو دەیەوێت ناوچەیەكی دابڕێنراویان بۆ یەكلایی بكاتەوەو راڕەو یاخود كۆریدۆرێكیشیان بۆ بكاتەوە لەژێر ناوی هاوكاریی مرۆیی، هاوكات ئەو پێكهاتەیە لەهەموو پەلامارو هێرشێكی حوكمڕانانی سوریا بیانپارێزێت. 

خولاسە، سوریای ناوەندیی یاخود مەركەزیی كۆتایی هاتووە، مومكین نییە جارێكی دیكە بگەڕێتەوە سەردەمی ناوەندێتیی، ئێستا هەم دیمەشق و هەمیش وڵاتانی بڕیار بەدەست بەدوای شێوەیەكی دیكەدا دەگەڕێن لەحوكمڕانیی تابتوانن پێكهاتەكان كۆبكەنەوە.