.jpeg)
هاوڵاتی - لە نێو جەرگەی دیمەشق دەستڕێژی گوللـە لە کارمەندێکی باڵیۆزخانەکەیان کراوە و دەستبەجێ گیانی لەدەستداوە. - کارمەندەکە ناوی داود بیتەرەفە، كاتێك بە ئۆتۆمبێلەکەی چووەتە باڵیۆزخانە، ژمارەیەک چەکدار دەستڕێژی گوللـەیان لە ئۆتۆمبێلەکەی کردووە. - حکومەتی کاتی سووریا بە بەرپرسیار دەزانین لە دۆزینەوە و دادگاییکردنی بکوژانی داود بیتەرەف. وەزارەتی دەرەوی ئێران رایگەیاند، کارمەندێکی باڵیۆزخانەی وڵاتەکەیان لە شاری دیمەشق کوژراوە. ئیسماعیل بەقائی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند، یەكشەممەی رابردوو، لە نێو جەرگەی دیمەشق دەستڕێژی گوللـە لە کارمەندێکی باڵیۆزخانەکەیان کراوە و دەستبەجێ گیانی لەدەستداوە. وتيشى: کارمەندەکە ناوی داود بیتەرەفە، كاتێك بە ئۆتۆمبێلەکەی چووەتە باڵیۆزخانە، ژمارەیەک چەکدار دەستڕێژی گوللـەیان لە ئۆتۆمبێلەکەی کردووە و بەو هۆیەوە بیتەرەف گیانی لەدەستداوە. ڕونیشیكردەوە حکومەتی کاتی سووریا بە بەرپرسیار دەزانین لە دۆزینەوە و دادگاییکردنی بکوژانی داود بیتەرەف و لە رێگەی پەیوەندییە دیپلۆماسی و نێودەوڵەتییەکانیان چاودێریی دۆسیەی کوژرانی کارمەندەکەیان دەکەن.
هاوڵاتی - هه‌فته‌ی ڕابردوو نزیكه‌ی 250 هه‌زار كه‌س گه‌ڕاونه‌ته‌وه سه‌ر ماڵ و حاڵی خۆیان له سوريا. -5.5 ملیۆن ئاواره له چوارچێوه‌ی سنوره‌كانیدا ماونه‌ته‌وه. -17 ملیۆن سوورى پێویستیان به هاوكارییه و 90%ی كۆی گشتی دانیشتوان له ژێر هێڵی هه‌ژاریدا ده‌ژین. ڕێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی كۆچبه‌ران، داوای له كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی كرد پاڵپشتی فراوانكردنی بازنه‌ی كاره‌كانی سیسته‌می نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان و كۆكردنه‌وه‌ی سه‌رچاوه‌كان بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی ئاواره‌كانی ناوخۆی سوریا و په‌نابه‌ران بكه‌ن. به‌گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوێكی ڕێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی كۆچبه‌ران، "له سه‌ره‌تای شه‌ڕه‌كه‌وه له مانگی ئازاری ساڵی 2011ه‌وه، سوریا شایه‌تی وێرانكارییه‌كی به‌رفراوان و ئاواره‌بونی به‌رفراوان بوه، زیاتر له شه‌ش ملیۆن سووری وڵاته‌كه‌یان به‌جێهێشتوه، هاوكات 5.5 ملیۆن ئاواره له چوارچێوه‌ی سنوره‌كانیدا ماونه‌ته‌وه، هه‌روه‌ها 17 ملیۆن كه‌سی دیكه‌ش ئاواره‌بون هێشتا پێویستیان به هاوكارییه". به‌گوێره‌ی سه‌رچاوه‌كانی ڕێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی كۆچ، هه‌فته‌ی ڕابردو نزیكه‌ی 250 هه‌زار كه‌س گه‌ڕاونه‌ته‌وه سه‌ر ماڵ و حاڵی خۆیان كه 100 هه‌زار كه‌سیان له ده‌ره‌وه‌ی وڵاته‌وه هاتون. ڕێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی كۆچ پابه‌ندبونی خۆی به هاوكاریكردنی سووریا ڕاگه‌یاند، بۆ پێشكه‌شكردنی پاڵپشتییه‌كی ژیانی بۆ وه‌ڵامدانه‌وه‌ی پێداویستییه مرۆییه گه‌وره‌كان له وڵاته‌كه‌دا، هه‌روه‌ها بۆ به‌ره‌وپێشبردنی بوژانه‌وه و سه‌قامگیری، جه‌ختیكرده‌وه كه 17 ملیۆن كه‌س پێویستیان به هاوكارییه و 90%ی كۆی گشتی دانیشتوان له ژێر هێڵی هه‌ژاریدا ده‌ژین. له ماوه‌ی ساڵانی جه‌نگدا، سووریا شایه‌تی ئاستێكی گه‌وره‌ی توندوتیژی و وێرانكاری بو، زیاتر له دو ملیۆن كه‌س مانه‌وه و نه‌خۆشخانه و قوتابخانه و كه‌رته خزمه‌تگوزارییه‌كانی دیكه له شاره‌كه‌دا ڕوخێنران.
هاوڵاتی - هه‌فته‌ی ڕابردوو نزیكه‌ی 250 هه‌زار كه‌س گه‌ڕاونه‌ته‌وه سه‌ر ماڵ و حاڵی خۆیان له سوريا. -5.5 ملیۆن ئاواره له چوارچێوه‌ی سنوره‌كانیدا ماونه‌ته‌وه. -17 ملیۆن سوورى پێویستیان به هاوكارییه و 90%ی كۆی گشتی دانیشتوان له ژێر هێڵی هه‌ژاریدا ده‌ژین. ڕێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی كۆچبه‌ران، داوای له كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی كرد پاڵپشتی فراوانكردنی بازنه‌ی كاره‌كانی سیسته‌می نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان و كۆكردنه‌وه‌ی سه‌رچاوه‌كان بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی ئاواره‌كانی ناوخۆی سوریا و په‌نابه‌ران بكه‌ن. به‌گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوێكی ڕێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی كۆچبه‌ران، "له سه‌ره‌تای شه‌ڕه‌كه‌وه له مانگی ئازاری ساڵی 2011ه‌وه، سوریا شایه‌تی وێرانكارییه‌كی به‌رفراوان و ئاواره‌بونی به‌رفراوان بوه، زیاتر له شه‌ش ملیۆن سووری وڵاته‌كه‌یان به‌جێهێشتوه، هاوكات 5.5 ملیۆن ئاواره له چوارچێوه‌ی سنوره‌كانیدا ماونه‌ته‌وه، هه‌روه‌ها 17 ملیۆن كه‌سی دیكه‌ش ئاواره‌بون هێشتا پێویستیان به هاوكارییه". به‌گوێره‌ی سه‌رچاوه‌كانی ڕێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی كۆچ، هه‌فته‌ی ڕابردو نزیكه‌ی 250 هه‌زار كه‌س گه‌ڕاونه‌ته‌وه سه‌ر ماڵ و حاڵی خۆیان كه 100 هه‌زار كه‌سیان له ده‌ره‌وه‌ی وڵاته‌وه هاتون. ڕێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی كۆچ پابه‌ندبونی خۆی به هاوكاریكردنی سووریا ڕاگه‌یاند، بۆ پێشكه‌شكردنی پاڵپشتییه‌كی ژیانی بۆ وه‌ڵامدانه‌وه‌ی پێداویستییه مرۆییه گه‌وره‌كان له وڵاته‌كه‌دا، هه‌روه‌ها بۆ به‌ره‌وپێشبردنی بوژانه‌وه و سه‌قامگیری، جه‌ختیكرده‌وه كه 17 ملیۆن كه‌س پێویستیان به هاوكارییه و 90%ی كۆی گشتی دانیشتوان له ژێر هێڵی هه‌ژاریدا ده‌ژین. له ماوه‌ی ساڵانی جه‌نگدا، سووریا شایه‌تی ئاستێكی گه‌وره‌ی توندوتیژی و وێرانكاری بو، زیاتر له دو ملیۆن كه‌س مانه‌وه و نه‌خۆشخانه و قوتابخانه و كه‌رته خزمه‌تگوزارییه‌كانی دیكه له شاره‌كه‌دا ڕوخێنران.
هاوڵاتی - لەمڕۆوە ئێران هیچ رۆڵێکی لە سوریادا نەماوە. - ئێران لەو ماوەیەی لە سووریادا باڵادەستبوو رۆڵی خراپی بینیوە. - لە دوای روخانی رژێمی ئەسەد تاران هیچ جۆرە ڕۆڵێکی لەو وڵاتە نابێت. باربارا لیف یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا ڕایگەیاند لە دوای ڕوخانی ڕژێمی ئەسەد ئێران هیچ ڕۆڵێكی لە داهاتووی سووریادا نابێت. باربارا لیف رایگەیاند: لەمڕۆوە ئێران هیچ رۆڵێکی لە سوریادا نەماوە کە ماوەیەکی دوورودرێژ لەو وڵاتەدا باڵادەست بوو. یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا دەشڵێت ئێران لەو ماوەیەی لە سووریادا باڵادەستبوو رۆڵی خراپی بینیوە، هەر بۆیە لە دوای روخانی رژێمی ئەسەد تاران هیچ جۆرە ڕۆڵێکی لەو وڵاتە نابێت.
هاوڵاتی - ئێستا نزیکەی دوو هەزار سەربازی ئەمریکی لە سووریا هەن. - ئەم هێزە زیادانە بە هێزی گەڕی کاتی دادەندرێن، پاڵپشتی لە ئەرکی رووبەڕووبوونەوەی داعش دەکەن. - رونیشیكردەوە ماوەی چەند مانگێكە ژمارەی سەربازەكانی ئەمریكا لە سووریا زیادكراون. وەزارەتی بەرگری ئەمریکا : ڕایگەیاند وەکو بەشێک لە ئۆپەراسیۆنەکانی دژ بە داعش، ژمارەی سەربازەکانمان لە سووریا بۆ دوو هەزار سەرباز زیاد کردووە. جەنەڕال پات رایدەر، وتەبێژی وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا (پێنتاگۆن) لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا وتی، "ئێستا نزیکەی دوو هەزار سەربازی ئەمریکی لە سووریا هەن. وتيشى: ئەم هێزە زیادانە بە هێزی گەڕی کاتی دادەندرێن، پاڵپشتی لە ئەرکی رووبەڕووبوونەوەی داعش دەکەن، لەکاتێکدا ئەو 900 سەربازەی لەوێن لە ئەرکی درێژخایەندان. رونیشیكردەوە ماوەی چەند مانگێكە ژمارەی سەربازەكانی ئەمریكا لە سووریا زیادكراون. لە ساڵی 2019ـەوە بەرپرسانی واشنتن دەڵێن ژمارەی سەربازانی ئەمریکی لە سووریا و رۆژئاوای کوردستان 900 سەربازە. هێزەکانی ئەمریکا ئێستا لە پارێزگای حەسەکەی رۆژئاوای کوردستان، پارێزگای دێرەزووری رۆژهەڵاتی سووریا و پارێزگای حمسن لە باشووری سووریا. واشنتن دوو هەزار و 500 سەربازیشی لە عێراق هەیە، ماوەی چەندین ساڵە هێرشی ئاسمانی و ئۆپەراسیۆنی زەوینی دژ بە داعش لە سووریا و عێراق دەکات.
هاوڵاتی - تا ئێستاش هۆکاری ئەو بڕیارەی وەزیری دارایی عێراق ئاشکرانەکراوە. - پێش وەرگرتنی پۆستی بریکاری وەزارەتی دارایی عێراق، رێباز حەملان راوێژکاری سەرۆکی حکومەتی هەرێم بوو بۆکاروباری ئابوری. پێگەی" بغداد الیوم" بڵاویکردەوە تەیف سامی وەزیری دارایی عێراق، لێدوانی لە رێباز حەملان بريکاری وەزارەت قەدەغە کردووە. تا ئێستاش هۆکاری ئەو بڕیارەی وەزیری دارایی عێراق ئاشکرانەکراوە. پێش وەرگرتنی پۆستی بریکاری وەزارەتی دارایی عێراق، رێباز حەملان راوێژکاری سەرۆکی حکومەتی هەرێم بوو بۆکاروباری ئابوری.
هاوڵاتی - دوێنێ چوارشه‌ممه‌ش 36 كارمه‌ندی سوری له به‌نده‌ری ئه‌لبو كه‌مال له‌سه‌ر داوای خۆیان بۆ وڵاته‌كه‌یان گه‌ڕێندرانه‌وه. - ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه هەزار و 905 ئه‌فسه‌ر و سەربازی سوریا به‌فه‌رمی نێردرانه‌وه بۆ وڵاته‌كه‌یان. - داوای له ده‌سه‌ڵاتدارانی ئێستای سوریا كردوه ئه‌و ئه‌فسه‌ر و سه‌ربازانه‌ی كه گه‌ڕێنراونه‌ته‌وه بپارێزن. فەرماندەیی ئۆپراسیۆنە هاوبەشەکانی عێراق رایگەیاند، ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه هەزار و 905 ئه‌فسه‌ر و سەربازی سوریا کە لەکاتی روخانی رژێمی بەشار ئەسەد هانایان بۆ عێراق هێنابو، به‌فه‌رمی نێردرانه‌وه بۆ وڵاته‌كه‌یان. فه‌رمانده‌یی ئۆپه‌راسیۆنه هاوبه‌شه‌كان له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێكدا بڵاویكرده‌وه، له 7ی مانگی 12ى ئه‌مساڵدا ژماره‌یه‌ك له ئه‌ندامانی سوپای سوریا، ئه‌فسه‌ر و پله‌داره‌كان، هه‌روه‌ها كارمه‌ندان و پاسه‌وانانی ده‌روازه‌ی ئه‌لبو كه‌مالی سوریا، هانایان بۆ هێزه‌كانی عێراق هێنا و داوای چونه ناو خاكی عێراقیان كرد له پاش ڕوداوه‌كانی ئه‌م دواییه‌ی سوریا، دوای به‌ده‌ستهێنانی ڕه‌زامه‌ندی فه‌رمیی، پێكهاته‌كانی هێزه چه‌كداره‌كانمان به‌رامبه‌ر ده‌روازه‌ی سوریا كاریان كرد بۆئه‌وه‌ی ڕێگه‌یان پێبدرێت بچنه ناو خاكی عێراقه‌وه. ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد، "شوێنێك له‌لایه‌ن وه‌زاره‌تی به‌رگرییه‌وه دابینكرا به‌مه‌به‌ستی نیشته‌جێكردنی ئه‌ندامانی پێكهاته‌ی سوپای سوریا و ئاماده‌كردنی سه‌رجه‌م كه‌لوپه‌له‌كانیان و هێشتنه‌وه‌ی چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیه‌كانیان به ئه‌مانه‌ت له‌لای وه‌زاره‌تی به‌رگری، دوێنێ چوارشه‌ممه‌ش 36 كارمه‌ندی سوری له به‌نده‌ری ئه‌لبو كه‌مال له‌سه‌ر داوای خۆیان بۆ وڵاته‌كه‌یان گه‌ڕێندرانه‌وه". ئه‌وه‌شیخستۆته‌ڕو، به‌ره‌به‌یانی ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه له‌به‌ر ڕێزگرتن له گه‌لی سوریا و ئیراده‌ی ئه‌وانه‌ی سه‌ر به ئه‌م پێكهاته‌یه‌ن، له‌سه‌ر بنه‌مای داواكارییه‌كه‌یان، له ڕێگه‌ی ده‌روازه‌ی قائیمه‌وه گه‌ڕێنرانه‌وه بۆ وڵاته‌كه‌یان، دوای پڕكردنه‌وه‌ی به‌ڵێننامه‌یه‌كی نوسراو بۆ ئه‌و كه‌سانه كه ده‌یانه‌وێت بگه‌ڕێنه‌وه وڵاته‌كه‌یان و ناو خێزانه‌كانیان، كه ده‌خرێنه نێو ئه‌و لێبوردنه‌ی ده‌سه‌ڵاتدارانه‌وه به هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ هه‌ندێك لایه‌ن له لایه‌نی سوریا، هه‌زار و 905 ئه‌فسه‌ر و سه‌رباز گه‌ڕێندرانه‌وه، به‌شێوه‌یه‌كی بنه‌ڕه‌تی ڕاده‌ستی هێزێكی پاراستن له لایه‌نی سوریاوه له ده‌روازه‌ی سنوری قائیم كران. فه‌رمانده‌ی ئۆپه‌راسیۆنه هاوبه‌شه‌كان داوای له ده‌سه‌ڵاتدارانی ئێستای سوریا كردوه "ئه‌و ئه‌فسه‌ر و سه‌ربازانه‌ی كه گه‌ڕێنراونه‌ته‌وه بپارێزن و بیانخه‌نه به‌ر لێبوردنی گشتی و دڵنیابن له گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ ناو خێزانه‌كانیان كه چاوه‌ڕێیان ده‌كه‌ن، ئه‌مه‌ش پابه‌ندبون به پێوه‌ره‌كانی مافی مرۆڤ و ده‌ربڕینی نیه‌تپاكیه. دوپاتیشیكرده‌وه، "ئه‌و چه‌كانه‌ی له‌به‌رده‌ستی هێزه‌كانی سوپای سوریادا بون، هێشتا له‌به‌رده‌ستی وه‌زاره‌تی به‌رگری عێراقدان و هه‌ركاتێك حكومه‌تی نوێی سوریا پێكهێندرا به‌فه‌رمی راده‌ست ده‌كرێنه‌وه".
ئامادەكردنی: محمد فاتح حامد - ئەمريكا كار لەسەر كەمكردنەوەی هەژمونی ئێران دەكات. - بە حكومەتی عێراقی ڕاگەیاندووە كە چیتر ڕێگە نادات گرووپە چەكدارەكان و میلیشاكان و بەرەی موقاوەمەی عێراق و عەسائیبی ئەهلی حەق ببێتە هەڕەشەیەك بۆ سەر ناوچەكە و ئیسرائیل. - ئەمریكا حكومەتی عێراقی ئاگادار كردووەتەوە ئەگەر ئەو گرووپە چەكداریانە هەڵنەوەشێنێتەوە، ئەمریكا و ئیسرائیل بەهاوبەشی لەو گرووپانە دەدەن هەر وەك چۆن لەیەمەن ڕوودەدات. دكتۆر خالد زین الدین شرۆڤەكاری سیاسی لە بڕۆكسێل ڕایگەیاند گۆڕانكاریەكی گەورە لە عێراق ڕوودەدات و ئەمریكا حكومەتی عێراقی ئاگادار كردووەتەوە. دكتۆر خالد زین الدین تایبەت بە هاوڵاتی ڕاگەیاند ئەمريكا كار لەسەر كەمكردنەوەی هەژمونی ئێران دەكات و بە حكومەتی عێراقی ڕاگەیاندووە كە چیتر ڕێگە نادات گرووپە چەكدارەكان و میلیشاكان و بەرەی موقاوەمەی عێراق و عەسائیبی ئەهلی حەق ببێتە هەڕەشەیەك بۆ سەر ناوچەكە و ئیسرائیل. وتيشى: ئەمریكا حكومەتی عێراقی ئاگادار كردووەتەوە ئەگەر ئەو گرووپە چەكداریانە هەڵنەوەشێنێتەوە، ئەمریكا و ئیسرائیل بەهاوبەشی لەو گرووپانە دەدەن هەر وەك چۆن لەیەمەن ڕوودەدات، تاكو دەست و باڵەكانی ئێران ببڕێت و هێڵی نێوان تاران و بەغدا و دیمەشق و بەیروت ببچڕێنێت و كار لەسەر گۆڕینی نەخشەی ناوچەكە دەكات. سەبارەت بە سوریا وتی: توركیا هەڵكشانی كورد بە مەترسی دەبینێت بۆ سەر ئاسایشی نەتەوەییان و چاوەڕوانی دۆناڵد ترەمپ دەكەین تا بزانین ڕێكەوتن لەگەڵ توركیا دەكات یان ڕێگە بە كورد دەدات دەوڵەتێكیان هەبێت، جارێ زووە بۆ باسكردنی چارەنووسی كورد و كەمینەكان و ئەوەی لە سوریا ڕوویداوە سەرتایەكە بۆ گۆڕانكاریەكی گەورە لە ناوچەكە.
ئامادەكردنی: محمد فاتح حامد - ئەمريكا كار لەسەر كەمكردنەوەی هەژمونی ئێران دەكات. - بە حكومەتی عێراقی ڕاگەیاندووە كە چیتر ڕێگە نادات گرووپە چەكدارەكان و میلیشاكان و بەرەی موقاوەمەی عێراق و عەسائیبی ئەهلی حەق ببێتە هەڕەشەیەك بۆ سەر ناوچەكە و ئیسرائیل. - ئەمریكا حكومەتی عێراقی ئاگادار كردووەتەوە ئەگەر ئەو گرووپە چەكداریانە هەڵنەوەشێنێتەوە، ئەمریكا و ئیسرائیل بەهاوبەشی لەو گرووپانە دەدەن هەر وەك چۆن لەیەمەن ڕوودەدات. دكتۆر خالد زین الدین شرۆڤەكاری سیاسی لە بڕۆكسێل ڕایگەیاند گۆڕانكاریەكی گەورە لە عێراق ڕوودەدات و ئەمریكا حكومەتی عێراقی ئاگادار كردووەتەوە. دكتۆر خالد زین الدین تایبەت بە هاوڵاتی ڕاگەیاند ئەمريكا كار لەسەر كەمكردنەوەی هەژمونی ئێران دەكات و بە حكومەتی عێراقی ڕاگەیاندووە كە چیتر ڕێگە نادات گرووپە چەكدارەكان و میلیشاكان و بەرەی موقاوەمەی عێراق و عەسائیبی ئەهلی حەق ببێتە هەڕەشەیەك بۆ سەر ناوچەكە و ئیسرائیل. وتيشى: ئەمریكا حكومەتی عێراقی ئاگادار كردووەتەوە ئەگەر ئەو گرووپە چەكداریانە هەڵنەوەشێنێتەوە، ئەمریكا و ئیسرائیل بەهاوبەشی لەو گرووپانە دەدەن هەر وەك چۆن لەیەمەن ڕوودەدات، تاكو دەست و باڵەكانی ئێران ببڕێت و هێڵی نێوان تاران و بەغدا و دیمەشق و بەیروت ببچڕێنێت و كار لەسەر گۆڕینی نەخشەی ناوچەكە دەكات. سەبارەت بە سوریا وتی: توركیا هەڵكشانی كورد بە مەترسی دەبینێت بۆ سەر ئاسایشی نەتەوەییان و چاوەڕوانی دۆناڵد ترەمپ دەكەین تا بزانین ڕێكەوتن لەگەڵ توركیا دەكات یان ڕێگە بە كورد دەدات دەوڵەتێكیان هەبێت، جارێ زووە بۆ باسكردنی چارەنووسی كورد و كەمینەكان و ئەوەی لە سوریا ڕوویداوە سەرتایەكە بۆ گۆڕانكاریەكی گەورە لە ناوچەكە.
هاوڵاتی - بەخێرایی هەوڵماندا کۆدەنگی لە نێوان وڵاتانی دراوسێی سوریا و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دروست بکەین. - دەمانەوێت دڵنیابین لەوەی هێزە نوێیەکان بەتایبەتی هه‌یئه‌ی تەحریر شام بە ڕونی چاوەڕوانییەکانی جیهان دەبیستن. ئەنتۆنی بلینكن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا ڕایگەیاند وڵاتەكەی لە پڕۆسەی ئینتقالی لە سوریا بەردەوام دەبێت و ڕێگە نادەن سوریا ببێتە زەمینەیەکی بەپیت بۆ تیرۆر. ئەنتۆنی بلینکن لە لێدوانەکانیدا کە لە ماڵپەڕی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکادا بڵاوکراوەتەوە، ڕایگه‌یاند، "بەخێرایی هەوڵماندا کۆدەنگی لە نێوان وڵاتانی دراوسێی سوریا و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دروست بکەین سەبارەت بەو ئاڕاستەیەی کە جیهان هیواخوازە سوریا بەو ئاڕاستەیەدا هەنگاو بنێت. ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد، "دەمانەوێت دڵنیابین لەوەی هێزە نوێیەکان بەتایبەتی هه‌یئه‌ی تەحریر شام بە ڕونی چاوەڕوانییەکانی جیهان دەبیستن، ئەگەر بیانەوێت دانپێدانان و پشتیوانیان بخوازن". پێشتر گەیر پیدەرسن، نێردەی تایبەتی نەتەوە یەکگرتوەکان لە سوریا، داوای لە سەرکردایەتی نوێ لە سوریا کرد لەگەڵ کۆتایی هاتنی قۆناغی ئینتقالی لە سوریا هەڵبژاردنێکی ئازاد و دادپەروەرانە ڕێکبخات. پێدەرسن لە ڕاگەیەندراوێکی ڕۆژنامەوانیدا لە کۆتایی سەردانەکەیدا بۆ دیمەشق کە سێ ڕۆژ دەخایەنێت، ڕایگەیاندوە، "داوا دەکەم هەڵبژاردنی ئازاد و دادپەروەرانە لەگەڵ کۆتایی قۆناغی ئینتقالی لە وڵاتەکەدا ڕێکبخرێت، کە پێشبینی دەکرێت لە ماوەی سێ مانگی داهاتودا کۆتایی پێبێت، كە نەتەوە یەکگرتوەکان بۆ ئیدارەی نوێ لە دیمەشق پشتڕاستی کردەوە کە پشتگیری لە گواستنەوەی سیاسی دەکات لە ڕێگەی پرۆسەیەکی سیاسی متمانەپێکراو و باوەڕپێکراو بۆ کۆتایی هێنان بە سزاکان". ئه‌وه‌شی وت، "ئێمە شاهیدی سەرەتایەکی نوێین بۆ سوریا، بەو پێیەی سەرەتایەکی نوێ دەگرێتەبەر دەستورێک کە گرێبەستێکی کۆمەڵایەتی نوێ پێکدەهێنێت کە مافی هەمو سورییەکان مسۆگەر دەکات". پێدەرسن جەختی لەسەر پێویستی سوریا بۆ چاکبونەوە و دەرچون لە ساڵانی شەڕ کردەوە و وتی، "دەبێت پاڵپشتی مرۆیی بەپەلە پێشکەش بە سورییەکان بکرێت بە لەبەرچاوگرتنی پێویستییان بۆ ئەمە و دەبێت کۆتایی بەو سزایانەی بەسەر ئەو وڵاتەدا سەپێنراوە کۆتایی پێبێت".
ئامادەكردنی: محمد فاتح حامد - ئیبراهیم سومەیدەعی تایبەت بە هاوڵاتی ڕاگەیاند بڕیاریداوە دەست لەكار بكێشێتەوە. - لەگەڵ هەر چاوپێكەوتن و لێدوانێكی، كێشەی بۆ دروست دەبێت لەگەڵ حكومەتی عێراق. - پێشتر هاوڵاتی چاوپێكەوتنێكی تایبەتی لەگەڵ ئیبراهیم سومەیدەعی ڕێكخست و لەڕێگای هاوڵاتیەوە پەیامی سودانی گەیاند بە هاونیشتیمانیانی هەرێمی كوردستان. ئیبراهیم سومەیدەعی ڕاوێژكاری محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق دەستلەكاركێشانەوەی خۆی ڕاگەیاند. ئیبراهیم سومەیدەعی تایبەت بە هاوڵاتی ڕاگەیاند دوای ئەوەی لەگەڵ هەر چاوپێكەوتن و لێدوانێكی، كێشەی بۆ دروست دەبێت لەگەڵ حكومەتی عێراق ، بڕیاریداوە دەست لەكار بكێشێتەوە. دوای ئەوەی هاوڵاتی پەیوەندی بە ڕاوێژكارەكەی سودانیەوە كرد بەمەبەستی لێدوان وەرگرتن، دووپاتیكردەوە: كە دوای ئەوەی دەستلەكار دەكێشێتەوە ئەو كاتە بە ئارەزووی خۆيى و بە ئازادانە لێدوانیان بۆ دەدات. پێشتر هاوڵاتی چاوپێكەوتنێكی تایبەتی لەگەڵ ئیبراهیم سومەیدەعی ڕاوێژكاری محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق ڕێكخست و لەڕێگای هاوڵاتیەوە پەیامی سودانی گەیاند بە هاونیشتیمانیانی هەرێمی كوردستان. ئەمڕۆ محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عێراق ڕایگەیاند نابێت ڕاوێژکاران بۆچوونی خۆیان لە ڕێی دەزگاکانی ڕاگەیاندنەوە بخەنە ڕوو بە جۆرێک پێچەوانەی هەڵوێستی گشتیی ئیدارەدانی وڵات بێت. وتیشی لەمەودوا نابێت بەبێ ڕێگەپێدانی فەرمی لێدوان بۆ هیچ دەزگایەکی ڕاگەیاندن بدەن. ڕاوێژکارەکانیشی سەرپشک کردووە لە مانەوە یان بەجێهێشتنی کارەکانیان و دەڵێت هەر کاتێک ئەو پۆستەیان جێهێشت ئەوا ئازاد دەبن لە گوزارشتکردن لە بیر و بۆچوونەکانیان.
لە حکومەتی کاتیی سووریادا پۆستی وەزیری تەندروستی بە برایەکی ئەحمەد شەرع دەدرێت. مەترسی دووبارەبوونەوەی هەمان ڕێرەوی دەسەڵاتی پێشوو لەئارادایە. لە دەسەڵاتی نوێشدا سناریۆکانی دەسەڵاتی پێشوو دوبارە ببێتەوە ئامادەکردنی هاوڵاتی: حکومەتی کاتیی سووریا بۆ بەرێکردنی مامەڵەی ڕۆژانەی هاوڵاتیان دەستی بە کارەکانی کردووە، پۆستی وەزیری تەندروستیش دراوە بە ماهر شەرع برای ئەحمەد شەرعی فەرماندەی دەستەی تە*حر*یر*شام. هاوکات هەندێک لایەن دەڵێن بەکارهێنانی ناوی وەزیر هەڵەیە، ماهر شەرع تەنها کاروبارەکانی وەزارەتی تەندروستی بەرێوە دەبات. وەرگرتنی پۆستی وەزیری تەندروستیش لەلایەن ماهری برای ئەمحەد شەرع مەترسیی ئەوەی لای هاوڵاتیانی سووریا دروست کردووە، کە لە دەسەڵاتی نوێشدا سناریۆکانی دەسەڵاتی پێشوو دوبارە ببێتەوە و ئەو کارەش ماهری برای بەشار ئەسەدیان بیر دێنێتەوە.
.png)
کۆمپانیا جیهانییەکان دەڵێن بەرهەمهێنانی نەوتیان لە هەرێم لە ساڵی ٢٠٢٤دا بەرزکردووەتەوە. حکومەتی هەرێمیش داهاتی ئەو نەوتەی نە لە بواری مووچە و نە لە پرۆژەدا خەرج نەکردووە و زانیاریش لەبارەیەوە ئاشکرا ناکات. زیادبوونی بەرهەمهێنانی نەوتیش لەکاتێکدایە حکومەتی هەرێم هیچ بڕە پارەیەکی بۆ مووچە و وەبەرهێنان لە فرۆشتنی نەوت و داهاتی ناوخۆ لە ساڵی ٢٠٢٤دا خەرج نەکردووە ئامادەکردنی هاوڵاتی: کۆمپانیای گەڵف کیستۆن Gullf Keystone ئاشکرای کرد دەرهێنانی نەوتیان لە کێڵگەی شێخان لە پارێزگای دهۆک بۆ دوو هێندە بەرز کردووەتەوە. لەوبارەیەوە ئەو کۆمپانیا بەریتانییە لە بەیاننامەیەکدا دەڵێت: دەرهێنانی نەوتیات لە کێڵگەی شێخان بۆ ئەمساڵ گەیاندووەتە ٤٠ هەزار و ٢٠٠ بەرمیل نەوت لە ڕۆژێکدا لە کاتێکدا ساڵی ڕابردوو بەرهەمهێنانی نەوت لەو کێڵگەیە تەنها ٢١ هەزار و ٨٩١ بەرمیل نەوت بووە لە ڕۆژێکدا. کۆمپانیای گەڵف کیستۆن دەڵێت: نەوتەکە ڕەوانەی بازاری ناوخۆی هەرێمی کوردستان کراوە و خوازیاریشن هەناردەی نەوتی هەرێم بۆ دەرەوە لە ڕێی بەندەری جەیهان دەست پێ بکاتەوە. بەرێوەبەری کۆمپانیاکەش ڕایگەیاند ئامادەن بۆ حکومەتی ناوەندی و حکومەتی هەرێم ڕوونکردنەوە بدەن لەبارەی مەرجە سەرەکییەکانیان بۆ تەواوکردنی ڕێکەوتن و گرێبەستەکان پێش دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوت. تا ئێستاش ناکۆکیی سەرەکیی نێوان هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق لەسەر تێچووی بەرهەمهێنانی نەوتە لەلایەن ئەو کۆمپانیایانەی لە بواری نەوت لە هەرێمی کوردستاندا کار دەکەن. زیادبوونی بەرهەمهێنانی نەوتیش لەکاتێکدایە حکومەتی هەرێم هیچ بڕە پارەیەکی بۆ مووچە و وەبەرهێنان لە فرۆشتنی نەوت و داهاتی ناوخۆ لە ساڵی ٢٠٢٤دا خەرج نەکردووە، تەنانەت بۆ کورتهێنانی مووچەی مانگی ١٠ش کە ماوەی نزیکەی ٨٠ ڕۆژ دواکەوت وەزارەتی دارایی ڕابگەیاندبوو پارەی پێویستی لەبەردەست نییە کورتهێنانەکە پڕ بکاتەوە.
ئامادەكردنی: محمد فاتح حامد - تائێستاش د*ا*ع*ش بە تەواوەتی لە سوریا تێكنەشكاوە، ئەمەش بۆتە جێگای نیگەرانی دەوڵەتی عێراق. - ڕووداوەكانی سوریا زۆر گەورەن و هەڕەشەن بۆ سەر ناوچەكە. - ئیسرائیل بەردەوام دەبێت لە هەوڵەكانی بۆ لاوازكردنی عەرەب. هادی جەلۆ مەرعی سەرۆكی دەستەی شرۆڤەكارانی سیاسی عێراق ڕایگەیاند ئیسرائیل بەنیازە ناوچەی عەرەبی هەڵبوەشێنێتەوە. هادی جەلۆ مەرعی تایبەت بە هاوڵاتی ڕاگەیاند ئەو گۆڕانكاریانەی لە سوریا ڕوودەدەن جێگای نیگەرانین بۆ عێراق. وتيشى: عێراق بەتەنیشت سوریاوەیە و هەردوولا خاوەنی چەكدارن و نیازی ڕژێمی نوێی سوریا نازانین و تائێستاش داعش بە تەواوەتی لە سوریا تێكنەشكاوە، ئەمەش بۆتە جێگای نیگەرانی دەوڵەتی عێراق. ڕونیشیكردەوە ڕووداوەكانی سوریا زۆر گەورەن و هەڕەشەن بۆ سەر ناوچەكە و ئیسرائیل بەنیازە ناوچەی عەرەبی هەڵبوەشێنێتەوە و دابەشی بكات و سوپاكانی وێران بكات و ئیسرائیل بەردەوام دەبێت لە هەوڵەكانی بۆ لاوازكردنی عەرەب.
هاوڵاتی - بەرەبەیانی ئەمڕۆ چوارشەممە نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتوەکان و سەرۆکی ڕێکخراوی یونامی بە سەردانێكی ڕانەگەیەندراو گەیشتە تاران. - لەلایەن محەمە جەواد زەریف جێگری سەرۆک کۆماری ئەو وڵاتە بۆ كاروباری ستراتیجی پێشوازی لێكرا و کۆبونەوە و گفتوگۆیان ئەنجامدا. - لە دیدارەكەدا بارودۆخی عێراق و پێشهاته ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان له نێویاندا پرسی فەڵەستین و پێشهاتەكانی ئەمدواییەی سوریا و كاریگەرییەكانی سەر بارودۆخی ناوچەكە تاوتوێكران. محەمەد حەسەن، نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتوەکان لە عێراق بە سەردانێكی ڕانەگەیەندراو لە تارانی پایتەختی ئێرانە و لەگەڵ بەرپرسانی ئەو وڵاتە گفتوگۆ لەبارەی بارودۆخی عێراق و پێشهاتە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان دەكات، لەوانەش پرسی فەڵەستین و سوریا. میدیا فەرمییەکانی ئێران بڵاویانكردەوە، بەرەبەیانی ئەمڕۆ چوارشەممە نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتوەکان و سەرۆکی ڕێکخراوی یونامی (نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ هاوکاری عێراق) بە سەردانێكی ڕانەگەیەندراو گەیشتە تاران و لەلایەن محەمە جەواد زەریف جێگری سەرۆک کۆماری ئەو وڵاتە بۆ كاروباری ستراتیجی پێشوازی لێكرا و کۆبونەوە و گفتوگۆیان ئەنجامدا و بڕیارە بەرپرسانی دیكەی ئەو وڵاتە ببینێت. ئاماژەی بەوەشكرد، لە دیدارەكەدا نوێنەری تایبەتی ئەمینداری گشتی نەتەوە یەکگرتوەکان بۆ عێراق، ڕاپۆرتێکی سەبارەت بە دۆخی عێراق و چالاکییە سەرەکییەکانی یونامی لەو وڵاتە پێشکەشکرد، هەروەها بارودۆخی عێراق و پێشهاته ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان له نێویاندا پرسی فەڵەستین و پێشهاتەكانی ئەمدواییەی سوریا و كاریگەرییەكانی سەر بارودۆخی ناوچەكە تاوتوێكران. بەگوێرەی میدیاكانی ئێران، لەو دیدارەدا محەمەد جەواد زەریف جەختی لە گرنگی گەشەپێدان و سەقامگیری، هەروەها پێشکەوتن و ئاسایشی عێراق كردەوە و ڕۆڵی دەستپێشخەرییە ناوچەییەکان و هاوکاری نەتەوە یەکگرتوەکانی لەو بوارەدا بە گرنگ زانی، هاوكات جەختی لە درێژەدان و بەهێزکردنی هاوکاریی نێوان کۆماری ئیسلامیی ئێران و یونامی کردەوە.
