ماڵپەڕی ئاكسیۆس: ترەمپ هۆشداریی توندی داوەتە ناتانیاهۆ

  روسیا بەمەرجی راگرتنی فراوانبونی ناتۆ بەرەو رۆژهەڵات لەگەڵ هەڵگرتنی بەشێك لە سزاكانی سەر وڵاتەكەی ئامادەیە كۆتایی بەجەنگی ئۆكرانیا بهێنێت. ئەمڕۆ چوارشەممە، ئاژانسی رۆیتەرز لەسەر زاری چەند بەرپرسێكی ئاگادار لە روسیا رایگەیاندوە: بەمەبەستی كۆتایی هێنان بە جەنگی ئۆكراینا، ڤلادیمێر پوتین، سەرۆکی روسیا مەرجی ئەوەی داناوە کە سەرکردە رۆژئاواییەکان بەڵێنێکی نوسراو بدەن كە فراوانبونی ناتۆ بەرەو رۆژهەڵات رادەگرن لەگەڵ هەڵگرتنی هەندێک سزاکانی سەر وڵاتەكەی. دوای ئەوەی هەفتەی رابردو، لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمەریكا بەتەلەفۆن بۆ ماوەی دو كاتژمێر قسەی كرد، پوتین رایگەیاند: بۆ كۆتایی هێنان و داڕشتنی ناوەڕۆكێكی ئاشتی، روسیا ئامادەیە كار لەگەڵ ئۆكراینا بكات كە تیایدا كاتی ئاگربەستیش دەخڕیتەڕو. بەبێ ئەوەی كاتی تەواوكردنی دیاریبكات، كۆشكی كرێملین رونیكردوەتەوە، روسیا سەرقاڵی ئامادەكردنی یاداشتێكەیە. لای خۆشیانەوە، کیێڤ و وڵاتانی ئەوروپا، مۆسکۆیان بە كاتبەڕێكردن تۆمەتبار كردوە لە كاتێكدا هێزەکانی ئەو وڵاتە لەڕۆژهەڵاتی ئۆکرانیا بەردەوام لە پێشڕەویدان. یەكێكی دیكە لە داواكارییەكانی روسیا، مانەوەی ئۆكرانیایە وەك وڵاتێكی بێلایەن، هەروەها لەسەر پرسی بلۆككردنی سەروەت و سامانەكانی ئەو وڵاتە لەلایەن رۆژئاواوە چارەسەربكرێت، لەگەڵ ئەوشدا گرەنتی مافی ئەو كەسانە بكرێت بە زمانی روسی قسە دەكەن.

  فەرماندەی گشتیی سوپای پاسدارانی ئێران هۆشدارى توند دەداتە بەرپرسانى باڵاى ئەمریکا و ئیسرائیل،  "ئێمە ئامادەین بۆ هەر سیناریۆیەک. دەستمان لەسەر پەلەپیتکەى چەکەکانمانە و ئامادەباشیداین. ئەگەر هەر گەمژەیییەک ئەنجام بدەن، وەڵامێکی لەبیرنەکراوتان پێدەگات. ڕۆژی چوارشەممە حسێن سەلامی فەرماندەی گشتیی سوپای پاسداران، لە میانەی دیدارەکەی لەگەڵ کارمەندانی سپای پاسداران لە پارێزگای هەمەدان ڕایگەیاندووە،  ئێران گەلێکی گەورەی هەیە کە دەزانێت چۆن مامەڵە لەگەڵ بارودۆخە سەختەکان بکات و کاریگەری لەسەر قووڵایی عەقڵی شەیتانپەرستی دوژمنانمان هەیە. ناوبراو جەختی لەوە کردەوە کە ئامادەیی هێزە چەکدارەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران لە بەرزترین ئاستدایە"، وتیشى: ئێمە لە شەڕێکی هەمەلایەنەداین. ئێمە شاهیدی شەڕێکی ئابووری، سزاکان، فشارە سیاسییە جیهانییەکان، شەڕی میدیایی بەربڵاو، ئۆپەراسیۆنی میدیایی و پڕوپاگەندەی توندوتوندوتیژ، لەشکرکێشی فەرهەنگی و هەڕەشەی جۆراوجۆری دوژمنان کە لە نزیک و دوورەوە بەسەر ئەم نەتەوەیەدا سەپێنراون. حسێن سەلامی فەرماندەی گشتیی سوپای پاسداران، ئەوەشى باسکرد سەرەڕای ئەم هەموو هەڕەشە و گوڕەشەی دوژمنان، ئەم وڵاتە بە خۆڕاگری ماوەتەوە"، ئاماژەی بەوەشکرد، "کۆماری ئیسلامی ئێران بەشێوەیەکی جێگیر بەرەوپێش دەچێت، نەتەوەی ئێرانیش هەرگیز تەسلیمی ئیرادەی سیاسیی ئەوانی دیکە نابێت. ئێمە لە بواری بەرگریدا باڵادەستین، و هەمیشە هێزمان کۆکردۆتەوە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی گەورەترین زلهێزەکانی جیهان". حسێن سەلامی لە درێژەی قسەکانیدا وتی: بە بەرپرسانی ئەمەریکاش دەڵێین کە ئێمە ئامادەین بۆ هەر سیناریۆیەک، وڵاتەکەمان هەرگیز تەسلیمی ئیرادەی سیاسی کەسانی دیکە نابێت، دەستمان لەسەر چەکە لە ئامادەباشیداین، ئەگەر هەر هەڵەیەک بکەن، ئەوا وەڵامێکی دەستبەجێتان پێدەگات کە وادەکات ڕابردووتان لەبیربچێت. ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: زایۆنیستەکان درێژە بە کردەوەکانی خۆیان دژ بە وڵاتەکەمان دەدەن و هەڕەشە لە نەتەوەی ئێران دەکەن. لە بەرامبەردا دیسانەوە ئاگاداریان دەکەمەوە کە ئەگەر بەردەوام بن لە هەڵە و کردەوەی گەمژانە دەروازەکانی ئاگری بێسنوور بەسەریاندا دەکەینەوە. ئەو بەرپرسە باڵایە ڕوونیشیکردەوە، لەکاتی ڕووبەڕووبوونەوەی دوژمنێکدا دەبێت لە قووڵایی بیرکردنەوە و نیەتەکانیان تێبگەین"، ئاماژەی بەوەشکرد، "شەڕی مەعریفی دوژمن یەکێکە لەو شێوازانەی کە ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی بۆ چوونە ناو قووڵایی بیرکردنەوەی کۆمەڵگە بەکاریدەهێنن. هۆشیاری لەم بوارەدا زۆرجار ناتەواو نییە، بەڵام دەکرێت عەقڵ لە ڕێگەی جیهاد و کردەوەی هۆشیارانە لەم چوارچێوەیەدا ڕۆشنبیر بکرێت".

  وەزارەتی بەرگریی ڕووسیا ڕایگەیاند، شەوی ڕابردوو سوپای ئۆکرانیا هێرشێکی چڕی درۆنیان کردووەتە سەر مۆسکۆ و چەند ناوچەیەکی ڕووسیا، بەڵام شکست بە هێرشەکان هێنراوە. بەرگریی ڕووسیا بەرە بەیانی ئەمڕۆ چوارشەممە 28ی نیسانی 2025، لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی تێلیگرام بڵاوی کردووەتەوە، ئێوارەی دوێنێ سێشەممە لە کاتژمێر 6ی ئێوارە تاوەکوو 9ی شەوی ڕابردوو، ئۆکرانیا هێرشێکی چڕی درۆنی کردووە، بەڵام سیستەمی بەرگریی ئاسمانی بەرپەرچی هێرشەکانی داوەتەوە. بە گوێرەی ڕاگەیەندراوەکە، لەو هێرشەدا ئۆکرانیا 296 درۆنی هەڵداوە و بەرگری ئاسمانی ڕووسیا توانیویەتی 112 درۆنی تێکشکێنێت، کە 12 یان ئاراستەی مۆسکۆ و 59 درۆنی دیکەش ئاراستەی ناوچەی بریانسک کرابوون. هەر لە بارەی هێرشەکەی سەر مۆسکۆ، سێرگی سۆبیانین، سەرۆکیی شارەوانی شارەکە لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی نووسیویەتی: 12 درۆنی ئۆکرانیا بەر لەوەی بگەنە ئاسمانی مۆسکۆ خرانە خوارەوە. ئەو هێرشە چڕەی ئۆکرانیا لە کاتێکدایە، کە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا هاوکات لەگەڵ هەوڵی ڕاگرتنی جەنگی ئۆکرانیا و هەڕەشەی سەپاندنی سزای توند بەسەر ڕووسیا دەکات، ئەگەر نەیەتە ژێر باری ئاگربەست. کەناڵی سی ئێن ئێن، لە زاری چەند سەرچاوەیەکی ئاگادار بڵاوی کردووەتەوە، ترەمپ دوای ئەوەی نیگەرانی خۆی لە بەرانبەر کارەکانی پوتن دەربڕیوە، بۆیە بیر لە سەپاندنی سزای نوێ بەسەر ڕووسیا دەکاتەوە. ترەمپ دەڵێت: پوتن درک بەو ڕاستییە ناکات کە ئەگەر من نەبوومایە شتگەلێکی زۆر خراپ بەسەر ڕووسیادا دەهات، کەچی پوتن ئێستاش یاری بە ئاگر دەکات. لە وەڵامی ترەمپ، دیمیتری مێدڤێدێڤ، جێگری سەرۆکی ئەنجوومەنی ئاسایشی ڕووسیا نیگەرانی وڵاتەکەی دەربڕیوە و دەڵێت: خاڵێکی مەترسیدار و ڕاستەقینە هەیە، ئەویش پێویستە نیگەرانی بین، هەڵگیرساندنی جەنگی سێیەمی جیهانە.

  سەرۆککۆماری ئێران ڕایگەیاند، ئەگەر گفتوگۆکان لەگەڵ ئەمریکا لەسەر بەرنامەی ئەتۆمی وڵاتەکەی شکست بهێنن، تاران پلانی جێگرەوەی بۆ تێپەڕاندنی قەیرانەکان هەیە. مەسعود پزیشکیان، سەرۆککۆماری ئێران لەبارەی گریمانەی توندکردنەوەی سزاکان لەلایەن ئەمریکاوە ئەگەر گفتوگۆکان شکست بهێنن، ڕایگەیاند، "ڕێگایەک (سەدان ڕێگا) بۆ خۆڕاگری و تێپەڕاندنی گەمارۆ و کێشەکان دەدۆزینەوە". دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ئاشکرای کرد کە لە دوو ڕۆژی داهاتوودا هەواڵێکی "باش یان خراپ" لەبارەی ئێران ڕادەگەیێنێت، ئاسودەیی خۆیشی لەگەڵ گفتوگۆکان لەگەڵ ئێران نیشاندا. پێشتریش ئیسماعیل بەقایی، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕایگەیاند تاران کات بەفیڕۆ نادات، بەڵکو بە جددی دانوستان دەکات بۆ ڕێککەوتنێکی دادپەروەرانە، جەختیشی کردەوە، تاران بۆ دانوستان لەگەڵ وڵاتانی ئەورووپا ئامادەیە. بەقایی ڕوونی کردەوە "ئێران بەشێوەیەکی بنیاتنەر پەیوەندی لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی هەیە، هەروەها جێگری بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسەکە لەم هەفتەیەدا سەردانی تاران دەکات بۆ بەدواداچوون بۆ هاوکارییە تەکنیکییە دوولایەنەکان." ئەو بەرپرسەی ئێران، داوای لە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی کرد "بێلایەنی و پیشەیی" بپارێزێت و نەکێشرێتە ناو فشارە سیاسییەکانی لایەنی دیاریکراو. ئێران و ئەمریکا لە 12-4-2025ـەوە پێنج گەڕی دانوستاندنی ناڕاستەوخۆیان بە نێوەندگیریی عومان ئەنجامداوە، هەردوولا ئەنجامی دانوستاندنەکان بە ئەرێنی و بەرهەمدار وەسف دەکەن، بەڵام تاوەکو ئێستا نەگەیشتوونەتە ڕێککەوتنێکی گشتگیر.

  دوای ئەوەی لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا ڕەخنەی لە ڤلادیمێر پوتین گرت، دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا دووپاتی کردەوە کە هاوتا ڕووسیەکەی "یاری بە ئاگر دەکات". ترامپ لە پۆستێکیدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تروس سۆشیال نووسیویەتی "ئەوەی ڤلادیمێر پوتین درکی پێناکات ئەوەیە کە ئەگەر من نەبومایە لەڕووسیا هەندێک شتی زۆر خراپ ڕوویدەدا، بەڕاستی زۆر خراپە ئەوەش ئەو یاری بە ئاگر دەکات." بەپێی ڕۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵ، چەند کەسێکی نزیک لە سەرۆکی ئەمریکا پشتڕاستیان کردووەتەوە کە ئەم هەفتەیە بیر لە سەپاندنی سزا بەسەر ڕوسیادا دەکاتەوە، ئەمەش لەکاتێکدایە کە ترامپ زۆر بێزارو توڕەیە لە زیادبوونی هێرشەکانی سەرۆکی ڕوسیا بۆ سەر ئۆکرانیا و خاوبوونەوەی خێرایی دانوستانەکانی ئاشتی. کۆتایی هەفتەی رابردوو، رووسیا هێرشێکی بەرفراوانی ئاسمانی کردە سەر ئۆکراینا و بەوهۆیەوە لانیکەم 13 کەس کوژران.    ترەمپ رۆژی شەممە، لە پۆستێکی تۆڕی کۆمەڵایەتی تروس سۆشال لەبارەی پووتینەوە نووسی، "من هەمیشە پەیوەندییەکی باشم لەگەڵ ڤیلادمیر پووتینی رووسیادا هەبوو، بەڵام ئەو شتێکی بەسەر هاتووە. ئەو بە تەواوی شێت بووە."   گوتەکانی ترەمپ لەکاتێکدان، ئەمڕۆ میدیای ئەمریکی ئاماژەی بەوە کردووە، رەنگە ئەم هەفتەیە ترەمپ سزای نوێ بەسەر رووسیادا بسەپێنێت.   ترەمپ رۆژی یەکشەممە بە رۆژنامەڤانانی راگەیاندبوو کە "بە دڵنیاییەوە" بیر لە زیادکردنی سزاكان بۆ سەر مۆسكۆ دەكاتەوە.   گوتەکانی ئێستای سەرۆکی ئەمریکا گۆڕانکارییەکی گەورەیە لە هەڵوێستی پێشووی بەرامبەر پووتین، کە زۆرجار بە سەرسامییەوە باسی دەکرد و پێشتر خۆی لە رەخنەگرتن لێی بەدوور دەگرت.   هێرشەکانی رووسیا بۆ سەر ئۆکراینا بەردەوامن، ئەوەش سەرەڕای ئەوەی 8 رۆژ لەمەوبەر ترەمپ و پووتین بە تەلەفۆن قسەیان کرد، کە تێیدا سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، سەرۆکی رووسیا رازی بووە "دەستبەجێ" دەست بە گفتوگۆکانی ئاگربەست بکات.   مۆسکۆ کیێڤی بە هەوڵدان بۆ "تێکدانی" هەوڵەکانی ئاشتی تۆمەتبار کردووە و دەڵێت، هێرشە ئاسمانییەکانی ئەم دواییانە بۆ سەر ئۆکراینا "وەڵامێک" بووە بۆ زیادبوونی هێرشە درۆنییەکانی ئۆکراینا بۆ سەر هاووڵاتییانی سیڤیل.    بەم دواییانە، بە تێپەڕبوونی کات، بێزاریی ترەمپ لە چەقبەستنی دانوستاندنی ئاشتیی مۆسکۆ و کیێڤ زیاد بووە.

  بەرپرسانی ئەڵمانیا لەسەر دۆخی غەززە، هێرشی توندیان کردە سەر ئیسرائیل و وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا ڕایگەیاند؛ بە زۆر نابینە هاوسۆزی ئیسرائیل و دەبێت ئەو وێرانکاریانە ڕاگرن. ئەمڕۆ سێ شەممە وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا، یۆهان ڤادێفول وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا رایگەیاند، وڵاتەكەی بەزۆر هاوسۆزیی بۆ ئیسرائیل نیشان نادات، ئاماژەی بەوەكرد توشی شۆك بوون لە هەڵمەتی سەربازیی ئیسرائیل بۆسەر كەرتی غەززە كە دانیشتوانی ئەو ناوچەی لە خواردن و دەرمان بێبەش كردووە.  ناوبراو ئاماژەی بەوەکردوە دەبێت بیرلە هەنگاوی نوێ و پێویست  بکرێتەوە بۆ دۆخی غەززە . لە چاوپێكەوتنیدا لەگەڵ ئێزگەیەك، وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا وتی: نابێت پابەندبوونمان بە روبەڕووبونەوەی دژە جولەكەگەرایی و پاڵپشتیمان بۆ دەوڵەت و ئاسایشی ئیسرائیل بقۆزرێتەوە بۆ ئەو ململانیی و جەنگەی لە كەرتی غەززە هەیە. لەدوای قسەکانی وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا، فریدریش مێرز، ڕاوێژکاری ئەڵمانیاش ڕایگەیاند، ئەڵمانیا زیاتر لە خەمی چالاکییە سەربازییەکانی ئیسرائیلدایە لە غەززە ، بۆ بەرەنگاربونەوەی حەماس  پێویست بەو وێرانکارییە ناکات.

  ڕۆژنامەیەکەی ئەمەریکایی بڵاوی کردووەتەوە، سەرۆکی وڵاتەکەی بەمەبەستی فشارخستنە سەر سەرۆکی ڕووسیا، ژمارەیەک سزای نوێی ئابووری بەسەر مۆسکۆدا دەسەپێنێت.  سێشەممە 27ـی ئایاری 2025، ڕۆژنامه‌ی وۆڵ ستریت جۆرناڵ "The Wall Street Journal"ـی ئه‌مه‌ریكایی بڵاوی کردووەتەوە، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا بیر لەوە دەکاتەوە ئەم هەفتەیە سزای نوێی ئابووری بەسەر مۆسکۆدا بسەپێنێت. هەروەها ئاماژەشی داوە، هۆی ئەو سزایانە بۆ ئەوەیە، ڤلادیمێر پوتن، سەرۆکی ڕووسیا بەردەوامە لە دواخستنی ئاگربەست و هێرشکردنە سەر ئۆکرانیا. ئەو ڕۆژنامە ئەمەریکاییە لەسەر زاری چەند سەرچاوەیەکی نزیک لە ئیدارەی ترەمپ ڕایگەیاندووە، ئەو سزایانە وەکوو فشارن بۆ سەر پوتن بۆئەوەی پەلە لە دانوستانەکانی ئاشتی بکات، باسی لەوەش کردووە، سزاکان سنووردارکردنی بانکەکانی ڕووسیا ناگرێتەوە. بە گوێرەی ڕۆژنامه‌ی وۆڵ ستریت جۆرناڵ، لە ئەگەری بەرەوپێش نەچوونی پرۆسەی ئاشتی لە نێوان ئۆکرانیا و ڕووسیا، ئەوە ترەمپ بیر لە کشانەوە لە پرۆسەکە دەکاتەوە. پێشتر، دۆنالد ترەمپ لە تۆڕی کۆمەڵایەتی "تروس سۆشیال" بڵاوی کرد بووە "هەمیشە پەیوەندییەکی زۆر باشم لەگەڵ ڤلادیمێر پوتن، سەرۆکی ڕووسیا هەبووە، بەڵام دیارە تووشی شتێک بووە، بە تەواوی شێت بووە." ئاماژەی بەوەش کردووە، هەمیشە گوتوومە پوتن, هەموو ئۆکرانیای دەوێت ، نەک تەنیا بەشێکی و ڕەنگە ئەوە ڕاست دەربچێت، بەڵام ئەگەر بیکات، ئەوە دەبێتە هۆی ڕووخانی ڕووسیا. دوێنێ دووشەممە، 26ـی ئایاری 2025، ڤۆلۆدیمێر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا ڕایگەیاندبوو،  ڕووسیا لە سێ ڕۆژی ڕابردوودا بە 900 درۆن هێرشی کردووتە سەر وڵاتەکە، گوتیشی: لە هێرشەکەدا مووشەکی بالیستیک و کروزیش بەکارهێنراون. ڕۆژی یەکشەممە، 25-05-2025، ئاژانسی ڕیا نۆڤۆستی لە زاری ری داشکین، فەرماندەی فیرقەی بەرگریی ئاسمانیی ڕووسیا لە هەرێمی کۆرسک، بڵاوی کردبووەوە، ڤلادیمێر پوتن، سەرۆکی ڕووسیا بۆ بەسەرکردنەوەی هەرێمی کۆرسک بە هێلیکۆپتەرە تایبەتەکەی کە ڕێگەدا بووە بۆ هەرێمەکە، بەڵام لە ئاسمانی ناوچەکە ڕووبەڕووی هێرشێکی فراوانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان (درۆن) بووەتەوە. بە گوێرەی زانیارییەکان، هێزەکانی ئۆکرانیا بە 46 درۆن هێرشیان کردووەتە سەر هێلیکۆپتەرەکەی سەرۆکی ڕووسیا، بەڵام سیستەمی بەرگریی توانیویەتی درۆنەکان تێکبشکێنێت و ڤلادیمێر پوتن لە مەترسیی ڕزگار بکەن.

  بڵاوبونەوەی گرتەیەکی ڤیدیۆیی سەرۆکی فەڕەنسا و خانمی یەکەمی وڵاتەکە، کاردانەوەی بەرفراوانی لێکەوتوەتەوە و کۆشکی ئیلیزێ-ـش دەڵێت: ماکرۆن و هاوژینەکەی تەنها دەمەقاڵێیان بوە. دوای ئەوەی ڤیدیۆیەکی ئیمانیۆڵ ماکرۆن-ـی سەرۆکی فەڕەنسا بڵاوبوەوە کە لەناو فڕکەکەیدا لەلایەن هاوژینەکەیەوە توندوتیژی بەرامبەر دەکرێت، هەرچەندە سەرەتا نوسینگەکەی ماکرۆن رەتیکردەوە ڤیدیۆکە راستەقینە بێت، بەڵام کۆشکی ئیلیزێ رونکردنەوەیەکی لەسەر ئەو گرتە ڤیدیۆیە بڵاوکردەوە. ئاژانسی فرانس پرێس لە زاری سەرچاوەیەک لە کۆشکی ئیلیزێ-ـی بڵاوکردوەتەوە،"سەرۆک ماکرۆن و هاوژینەکەی لەساتەدا هەوڵیانداوە بە گاڵتەکردن لەگەڵ یەکتری فشار لەسەر خۆیان کەمبکەنەوە". هەروەها، کەسێکی نزیک لە سەرۆککۆماری فەرەنسا وتویەتی: " ئەوەی رویداوە شتێکی ئەوتۆ نەبووە، بەڵکو "دەمەقاڵێ"یەکی بێ توندوتیژی بوە".  هاوکات، بەکارهێنەرانی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکانی روسیای بەوە تۆمەتبار کردوە کە بابەتەکەیان گەورە کردوە. روداوەکە بەم شێوەیە بو: لە فڕۆکەخانەی هانۆی، دەرگای فڕۆکەکە کرایەوە و ماکرۆن لەبەر دەرگاکە وەستا و چاوەڕێی چوونەدەرەوەی کرد، بەڵام لەکاتەدا بریجیتی هاوژینی، پاڵێکی بە روخساری ماکرۆنەوە نا. ماکرۆن، سەیری کامێراکانی کرد و دەستی راستی بۆ سڵاوکردن بەرزکردەوە و رویکردەوە بریجیتی هاوسەری. لەکاتی هاتنەخوارەوەش لە قادرمەکانی فڕۆکەکە ماکرۆن هەوڵی دا دەستی هاوژینەکەی بگرێت، بەڵام بریجیت دەستی دور خستەوە.

  دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریکا، ڤلادمێر پۆتینی سەرۆكی روسیا بە شێت ناودەبات، هۆشداریشیدا لەوەی هەر هەوڵێک بدات بۆ کۆنترۆڵکردنی تەواوی ئۆکرانیا، ئەوا دەبێتە هۆی روخانی روسیا. ترەمپ، لە پۆستێکیدا لە سەكۆی "تروس شۆشیال" رایگەیاندووە، هەمیشە پەیوەندییەکی زۆر باشم لەگەڵ ڤلادیمێر پوتین، سەرۆکی روسیا هەبووە، بەڵام تووشی شتێك بوو، هەر بە تەواوی شێت بووە. ئاماژەی بەوەشکرد، هەمیشە وتوومە ئەو هەموو ئۆکرانیای دەوێت نەک تەنها بەشێکی، رەنگە ئەوە راست دەربچێت، بەڵام ئەگەر بیکات ئەوە دەبێتە هۆی روخانی روسیا. پێشتریش ترەمپ رەخنەی توندی لە هاوتا روسیەکەی گرت و ناڕەزایی خۆی دەربڕی، دوای هێرشێکی گەورەی روسیا بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بۆ سەر ئۆکرانیا، کە بووە هۆی کوژرانی ١٣ کەس. لەگەڵ ئەوەی ترەمپ هەمیشە سەرسامی خۆی بە پوتین دەربڕیوە، بەڵام لە چەند هەفتەی رابردوودا بێزاری خۆی دەربڕیوە لە هەڵوێستی مۆسکۆ، لە میانی دانوستانەکانی ئاگربەست لەگەڵ کیێڤ، كە گەیشتووەتە بنبەست. ئەوە لەكاتێكدایە، دوێنێ‌ ترەمپ بەر لەوەی بچێتە ناو فرۆكەكەی، لە فڕۆکەخانەی مۆریستاون لە ویلایەتی نیوجرسی، بە رۆژنامەنوسانی وت: بێزارم لەوەی کە پوتین دەیکات، ئەو خەڵکێکی زۆر دەکوژێت، نازانم تووشی چی بووە. وتیشی: ماوەیەکی زۆرە دەیناسم، هەمیشە لەگەڵیدا رێککەوتوم، بەڵام موشەک ئاڕاستەی شارەکان دەکات و خەڵک دەکوژێت، منیش بەهیچ شێوەیەک ئەوەم پێخۆش نییە.

  دۆناڵد ترەمپ سەرۆکى ئەمریکا دەڵێت، گەڕی پێنجەمى دانوستانی ئەتۆمیی نێوان واشنتن و تاران زۆر باش بووە. ترەمپ لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا لە فڕۆکەخانەى مۆریس تاون لە ویلایەتى نیوجێرسی لە وەڵامی رۆژنامەنووساندا ئەم قسەیەی درکاند. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕۆژی دووشەممە ئاماژەی بەوەدا کە پێشکەوتن لەگەڵ ئێران سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمیەکەی هەبووە، ئاماژەی بەوەشدا کە دەکرێت لە ماوەی "یەک دوو ڕۆژی داهاتوودا" ڕاگەیاندنێک بڵاوبکرێتەوە. ناوبراو بە شێوەیەکی بەرچاو گەشبینتر بوو لە ناوبژیوانی عومانی بۆ دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران، کە ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند کە دوو وڵات لە خولی پێنجەمی دانوستانەکانی ڕۆمادا پێشکەوتنی "بەشەکی بەڵام بێ ئەنجام"یان بەدەستهێناوە. رۆژی هەینى لە رۆمای پایتەختى ئیتاڵیا و لەناو باڵیۆزخانەى عومان، گەڕی پێنجەمی دانوستانە ئەتۆمییەکەى نێوان واشنتن و تاران بەڕێوەچوو. پێشتر تارانیش رایگەیاندبوو، ئەوان دەستبەرداریی پیتاندنى یۆرانیۆم نابن، یەکێک لە مەرج و داواکارییەکانی ئەمریکاش، راگرتنى پیتاندنەکەى تارانە. ئیسماعیل به‌قائی، گوته‌بێژی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئێران ڕایگه‌یاند، ئه‌و هه‌واڵانه‌ی له‌ باره‌ی واده‌ و شوێنی به‌ڕێوه‌چوونی گه‌ڕێكی دیكه‌ی دانوستانه‌كان له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكا بڵاو كراونه‌ته‌وه‌، ته‌نیا ده‌نگۆن و تاوه‌كوو ئێستا بڕیاری فه‌رمی له‌م باره‌وه‌ نه‌دراوه‌. جه‌ختیشی كرده‌وه‌، ئه‌و هه‌واڵه‌ی دراوه‌ته‌ پاڵ وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی عوممان بۆ واده‌ و شوێنی به‌ڕێوه‌چوونی گه‌ڕی شه‌شه‌می دانوستانه‌كانی نێوان ئێران و ئه‌مه‌ریكا، دووره‌ له‌ ڕاستی و هه‌ڵبه‌ستراوه‌. چه‌ند پلاتفۆرمێك به‌ زمانی فارسی بڵاویان كردووه‌ته‌وه‌، چوارشه‌ممه‌ی داهاتوو گه‌ڕی شه‌شه‌می دانوستانه‌كانی نێوان تاران و واشنتن به‌ڕێوه‌ ده‌چێت.

  وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئێران ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات، تاوه‌كوو ئێستا واده‌ و شوێنی به‌ڕێوه‌چوونی گه‌ڕێكی دیكه‌ی دانوستانه‌كان له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكا دیاریی نه‌كراوه‌. یه‌كشه‌ممه‌، 25ـی ئایاری 2025، ئیسماعیل به‌قائی، گوته‌بێژی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئێران ڕایگه‌یاند، ئه‌و هه‌واڵانه‌ی له‌ باره‌ی واده‌ و شوێنی به‌ڕێوه‌چوونی گه‌ڕێكی دیكه‌ی دانوستانه‌كان له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكا بڵاو كراونه‌ته‌وه‌، ته‌نیا ده‌نگۆن و تاوه‌كوو ئێستا بڕیاری فه‌رمی له‌م باره‌وه‌ نه‌دراوه‌. جه‌ختیشی كرده‌وه‌، ئه‌و هه‌واڵه‌ی دراوه‌ته‌ پاڵ وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی عوممان بۆ واده‌ و شوێنی به‌ڕێوه‌چوونی گه‌ڕی شه‌شه‌می دانوستانه‌كانی نێوان ئێران و ئه‌مه‌ریكا، دووره‌ له‌ ڕاستی و هه‌ڵبه‌ستراوه‌. چه‌ند پلاتفۆرمێك به‌ زمانی فارسی بڵاویان كردووه‌ته‌وه‌، چوارشه‌ممه‌ی داهاتوو گه‌ڕی شه‌شه‌می دانوستانه‌كانی نێوان تاران و واشنتن به‌ڕێوه‌ ده‌چێت. هەینی، 23ـی ئایاری 2025، ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز لە زاری سەرچاوەیەکی ئێرانی بڵاوی کردەوە، گەڕی پێنجەمی دانوستانەکانی ئەمەریکا و ئێران لە ڕۆما، لە بارەی بەرنامەی ئەتۆمی تاران کۆتایی هات. هەروەها ڕاشیگەیاندبوو، چاوەڕوان دەکرێت دانوستانە ئەتۆمییەکانی نێوان ئێران و ئەمەریکا بەردەوام بێت و عوممانیش ڕۆژ و شوێنی گەڕی داهاتوو دیاری دەکات. عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران دوای کۆبوونەوەکە ئاماژەی دا،  گفتوگۆی ئەتۆمی لەگەڵ ئەمەریکا ئاڵۆزە و کاتی زیاتری پێویستە. وەزیری دەرەوەی ئێران باسی لەوەش کردبوو، بەهۆی پێشکەشکردنی پێشنیازەکانی عوممان، پێشکەوتنی باش لە دانوستانەکان هەبوو. گوتیشی: عومان بیرۆکەی جیاوازی هەیە بۆ زاڵبوون بەسەر خاڵە ناکۆکەکان نێوانی ئێران و ئەمەریکا. ئیسماعیل بەقایی، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕایگەیاند، ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی ترەمپ بۆ کاروباری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و سەرۆکی شاندی ئەمەریکا، بەر لە کۆتاییهاتن دانوستانەکەی جێ هێشت. لای خۆیەوە بەدر ئەلبوسەعیدی، وەزیری دەرەوەی عوممان ئاماژەی دا، لە دانوستانەکانی گەڕی پێنجەمی نێوان ئەمەریکا و ئێران کەمێک پێشکەوتن هەبووە، بەڵام یەکلاکەرەوە نەبوو.

  لە کاتی سەردانەکەی بۆ هەرێمی کۆرسک، ئۆکرانیا بە دەیان درۆن هێرشی کردە سەر هێلیکۆپتەرەکەی سەرۆکی ڕووسیا. ئەمڕۆ یەکشەممە، 25-05-2025، ئاژانسی ڕیا نۆڤۆستی لە زاری ری داشکین، فەرماندەی فیرقەی بەرگریی ئاسمانیی ڕووسیا لە هەرێمی کۆرسک، بڵاوی کردووەتەوە، ڤلادیمێر پوتن، سەرۆکی ڕووسیا بۆ بەسەرکردنەوەی هەرێمی کۆرسک بە هێلیکۆپتەرە تایبەتەکەی کە ڕێگەدا بووە بۆ هەرێمەکە، بەڵام لە ئاسمانی ناوچەکە ڕووبەڕووی هێرشێکی فراوانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان (درۆن) بووەتەوە. بە گوێرەی زانیارییەکان، هێزەکانی ئۆکرانیا بە 46 درۆن هێرشیان کردووەتە سەر هێلیکۆپتەرەکەی سەرۆکی ڕووسیا، بەڵام سیستەمی بەرگریی توانیویەتی درۆنەکان تێکبشکێنێت و ڤلادیمێر پوتن لە مەترسیی ڕزگار بکەن. ئەمە لە کاتێکدایە، بەیانیی شەممە، 24-05-2025، ڕووسیا یەکێک لە گەورەترین هێرشی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و مووشەکیی بالیستیکی کردە سەر کییێڤ و لە ئەنجامدا لانی کەم 14 کەس بریندار بوون. بە گوێرەی زانیاریی هێزە ئاسمانییەکانی ئۆکرانیا، لە هێرشەکەدا، سوپای ڕووسیا، زیاتر لە 14 مووشەکی بالیستیکی و 250 فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان (درۆن)ـی دوورمەودا بۆ سەر کیێڤ بەکار هێناوە.  لە لایەکی دیکەوە سوپای ڕووسیا ڕایگەیاندووە، لە ڕۆژی سێشەممەی ڕابردووەوە، 20-05-2025، سوپای ئۆکرانیا بە زیاتر لە 788 فڕۆکەی بێفڕۆکەوان هێرشی کردووەتە سەر هێزەکانی و توانیویانە زیاتر لە 776 فڕۆکە تێک بشکێنن.  ئەم هێرشانە لە کاتێکدان، گفتوگۆی ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ بەرپرسانی ڕووسیا و ئۆکرانیا بە نێوەندگیریی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا بۆ ڕاگەیاندنی ئاگربەست و کۆتاییهێنانی یەکجارەکی جەنگ بەردەوامن. 

  ڕۆژى هەینى ڕابردوو گەڕێکی دیکەی دانوستانە ئەتۆمییەکە جارێکی دیکە بێئەنجام کۆتاییهات، وەزیری دەرەوەی عومان بە پێشکەتوو ناویبرد، بەڵام گوتی، یەکلاکەرەوەش نەبووە. ئیسرائیل گومانی لە سەرکەوتنی دانوستانەکانی نێوان ئێران و ئەمریکا هەیە، ئامادەکاریی هێرش بۆسەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی تاران دەکات و ئەوە دوایین راپۆرتی پێگەی هەواڵی ئاکسیۆسی ئەمریکییە. بەگوێرەی چەند سەرچاوەیەکی دیپلۆماتیش بۆ رۆیتەرز، تاوەکو هاوینی ئەمساڵ رێککەوتن لەنێوان تاران و واشنتن لە رووی تەکنیکییەوە مومکین نابێت، بەڵام بەرپرسێکی باڵای ئێرانی بە ئاژانسەکەی گوتووە، ئەگەر ئەمریکییەکان واز لە داواکاریی سفرکردنەوەی پرۆسەی پیتاندنی یۆرانیۆم بهێنن، ئەوا بە ئەگەرێکی زۆرەوە دەگەنە رێککەوتن. حسێن شەریعەتمەداری، نوێنەری خامنەیی لە رۆژنامەی کەیهان، ئامانجی ئەمریکای لە دانوستانەکان بۆ دروستکردنی فیتنەوە و ئاژاوە لە وڵاتەکەی گەڕاندووەتەوە. بەگوێرەی وەزیری دەرەوەی ئێران، لە یەک دوو کۆبوونەوەى داهاتوودا ئەگەر بەمشێوەیە گفتوگۆکان باشبن، ئەوا بەرەوپێشچوونێک دەبێت لە گفتوگۆکان. بەگوێرەی میدیای ئێرانی لە گفتوگۆکانی خولی پێنجەم، پرسی پیتاندی یۆرانیۆم و هەڵگرتنی سزاکانی سەر تاران تەوەرەی سەرەکی بوون. لەگەڵ ئەوەی ئەمریکا داوای سفر لە سەدی پیتاندنی یۆرانیۆم لە تاران دەکات، لە تازەترین هەنگاویدا دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا چوار فەرمانی جێبەجێکاریی وڵاتەکەی واژۆکرد، بە ئامانجى نوێکردنەوەی وزەی ئەتۆمی لەبواری سڤیل لە وڵاتەکەی و چوارهێندەکردنی بەرهەمهێنانی ئەو وزەیە لە 25 ساڵی داهاتوودا. سەرۆکی ئەمریکا بەڵێنیداوە دروستکردنی وێستگەی ئەتۆمیی نوێ لە وڵاتەکەی خێراتر بکات و گوتی، دەبێت ماوەی دروستکردنی هەر وێستگەیەکی ئەتۆمی زیاتر لە 18 مانگ نەخایەنێت. هەرچەندە تاوەکو ئێستا وادەی بەڕێوەچوونی خولی شەشەم دانوستانەکان تاوەکو ئێستا دیار نییە، بەڵام سێ خولی پێشتری دانوستانەکان لە مەسقەتى پایتەختى عومان بووە و دوو خولیش لە رۆما بەڕێوەچوون، سەرجەم خولەکانى دانوستانیش بەنێوەندگیریی عومان بوون.

  چوار گەنجی کورد لە بەریتانیا بەهۆی پاڵپشتی لە داعش و بڵاوکردنەوەی دیمەنی سەربڕین و توندوتیژی،  سزای زیندانیان بەسەردا سەپێنرا. سێ لەو کەسانە خەڵکی هەرێمی کوردستان بە ناوەکانی(تێ. میم ،  را.سین ، عەین.ئەلف) لەگەڵ کەسێکی دیکەی رۆژهەڵاتی کوردستان بە ناوی (میم.حا). ئەمانە بەهۆی پڕوپاگه‌نده‌ بۆ داعش لە گرووپێکی واتسئەپ دەستگیرکران کە دیمەنی سووتاندنی خەلکی و سەربڕینیان بڵاوکردووە. بە گوێرەی راپۆرتی دادگا، دادوەری دۆسیەکە رەخنەی توندی لە یەکێک لەم تۆمەتبارانە گرتووە، لەبەرئەوەی ژیانێکی رۆژئاوایی ژیاوە، کەچی دژی بنەماکانی کۆمەڵگەی رۆژائاوایی جوڵاوەتەوە، بیری توندڕەوی هەڵگرتووە، کەچی سه‌ردانی یانه‌ شه‌وانه‌کانی کردووە و هاوڕێی هاوڕەگەزخواز و لەشفرۆشی هەبووە، لەگەڵئەوەشدا به‌ نهێنی، ڤیدیۆی سه‌ربڕین و سووتاندنی سه‌ربازانی بڵاوده‌کرده‌وه‌ و په‌یامی پشتگیری لە داعشی بۆ ئه‌ندامانی گرووپێک‌ ناردووە. ئه‌م گرووپه‌ ساڵی 2022 دامه‌زراوە و دوای ساڵێک گرووپه‌که‌ ئاشکرابووە کاتێک تۆمەتبار(عەین.حا) له‌ فڕۆکه‌خانه‌ ده‌ستگیرکراوە. ئامەن کاتێک ڤیدیۆی سوتانیان بۆ یەکتری ناردووە، لەگەڵێدا نووسیویانە “برژاندنی تیایە، بەتامە.” تۆمەتبارە رۆژهەڵاتییەکە لەبەردەم دادوەر گوتویەتی، ساڵی 2015 هاتوومەتە بەریتانیا بەهۆی ئەوەی مەلا شوان چەکداری ناسراوی داعش، قورئانی فێرکردووم و ناتوانم بگەڕێمەوە کوردستان و ژیانم لە مەترسیدایە. دادوەرەکە پێی دەڵێت: تۆ کەسێکی دووڕووی بەهۆی ئەوەی بە کلتوری رۆژئاوایی دەژیت بەڵام دەتەوێت ئەو کەلتوورە لەناو ببەیت. ئێستا هه‌ر چوار گەنجە کوردەکە لە نێوان چوار بۆ 12 ساڵ سزای زیندانیان به‌سه‌ردا سه‌پێنراوە.

  لە وەڵامی بۆردومانەکەی ڕووسیا بۆ سەر کیێڤ، سەرۆکی ئۆکرانیا ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی جەختی لەوە کردەوە کە "هێرشە بەرفراوانەکەی ڕووسیا بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و مووشەکی بالیستیکی بۆ سەر پایتەخت لە شەوێکدا بەڵگەی زیاترە بۆ ئەوەی ڕێگری لە ڕێککەوتنی ئاگربەست دروست دەکات". ڕۆژی شەممە لە پۆستێکیدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تێلێگرام نووسیویەتی، شەوێکی سەخت بوو بۆ هەموو ئۆکرانیا. ناوبراو زیادی کرد: لەگەڵ هەر هێرشێکی لەو جۆرە، جیهان باوەڕ بەوەدەهێنن کە مۆسکۆ هۆکاری درێژکردنەوەی شەڕەکەیە. هەروەها داوای سەپاندنی سزای نێودەوڵەتی زیاتری بەسەر ڕووسیادا کرد و وتی، "تەنیا مۆسکۆ ناچار دەبێت بە ئاگربەست ڕازی بێت ئەگەر سزای زیاتر بەسەر کەرتە سەرەکییەکانی ئابووری ڕووسیادا بسەپێندرێت". ئەمەش دوای ئەوە هات کە هێزی ئاسمانی ئۆکرانیا پێشتر ئەمڕۆ ڕایگەیاند کە لە ماوەی شەوێکدا شەش مووشەک و ٢٤٥ فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی هێرشبەری ڕووسیایان خستۆتە خوارەوە و بە تایبەتی کیێڤی پایتەختیان کردۆتە ئامانج. رۆژی هەینی 23-05-2025 وەزارەتی بەرگریی رووسیا بڵاویکردەوە: "270 سەربازی رووسی و 120 هاووڵاتی سڤیل کە خەڵکی هەرێمی کورسک بوون و لەلایەن سوپای ئۆکرانیاوە دەستبەسەرکرابوون، گەڕێندرانەوە. لە بەرامبەردا 270 زیندانیی جەنگیی ئۆکراینی و 120 سڤیل رادەستی ئۆکرانیا کرانەوە."   ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی، سەرۆکی ئۆکراینا لە ئێکس بڵاویکردەوە: "قۆناخی یەکەمی ئاڵوگۆڕی (1000 بە 1000) بەڕێوەچوو. ئەمڕۆ 390 کەس بوون؛ پێشبینی دەکەین رۆژانی شەممە و یەکشەممە جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە بەردەوام بێت."   ئەمڕۆ هەینی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ترووس سۆشیەڵ رایگەیاند: "ئاڵوگۆڕێکی گەورەی دیل هەر ئێستا تەواو بوو."   ترەمپ بێ ئەوەی وردەکاری لەبارەی ئاڵوگۆڕەکە ئاشکرا بکات، گوتی: "پیرۆزبایی لە هەردوولا دەکەم لەسەر ئەم دانوستاندنە. ئایا ئەمە دەبێتە هۆی شتێکی گەورەتر؟"   راگەیێندراوەکەی ترەمپ دوای ئەوە هات، مۆسکۆ و کیێڤ لە گفتوگۆکانی ئیستەنبووڵ لە سەرەتای ئەم مانگە رێککەوتن لەسەر ئەوەی هەریەکەیان هەزار دیلی یەکدی ئازاد بکەن.   هەردوولا لە سەرەتای دەستپێکردنی جەنگەکەوە چەندین جار دیلیان ئاڵوگۆڕ کردووە و تەنیا لەم مانگەدا هەریەکەیان 205 دیلی یەکدیان ئازاد کردووە.   ئەم هەفتەیەش کۆشکی سەرۆکایەتیی رووسیا (کرێملن) رایگەیاند، ڤلادیمێر پووتین، سەرۆکی رووسیا لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ باسیان لە گۆڕینەوەی دیلەکان کردووە.    شاندەکانی رووسیا و ئۆکراینا هەینیی رابردوو بۆ یەکەمجار لە ماوەی نزیکەی سێ ساڵدا دانوستاندنی راستەوخۆیان لە ئیستەنبووڵ کرد، بەڵام گفتوگۆکان بەبێ هیچ پابەندبوونێک بە ئاگربەست کۆتاییان هات.