بازاڕەکانى غەززە کەلوپەل و خواردنیان تێدانییە

لیواکانی قسام، باڵی سەربازیی بزووتنەوەی حەماس، لەکاتى ئازادکردنی سێ ژنە ئیسرائیلیەکە، هەریەکەو (جانتایەک)یان بە دیاری پێشکەش بەو سێ بارمتەکرد کە دوینێ ئازادکران. کەناڵی 12 ئیسرائیل ڕایگەیاند، حەماس دوای ئازادکردنیان "دیاری" بەخشییە ئەو سێ ژنە ئیسرائیلیەى کە وەک بارمتە ئازادکراون لەلایەن حەماسەوە، بەپێى گرتە ڤیدیۆییەکان بارمتەکان بە زەردەخەنەوە بینراون کاتێک جانتایان هەڵگرتووە، ڕۆمی گۆنن دۆرۆن شتاینبراچەر و ئێمیلی دیماری بە جانتایەکەوە گەڕاونەتەوە ئیسرائیل کە حەماس پێی داون. کەناڵەکە ڕوونیکردەوە کە جانتاکە نەخشەی کەرتی غەززە و وێنەی دیلبوونیان و بڕوانامەیەکی تێدایە کە "بڕیاری ئازادکردن"ی تێدابووە. ئەو سێ ژنە یەکەم گروپن  لەو بارمتانەى کە بڕیارە بەپێی قۆناغی یەکەمی ڕێککەوتنی ئاگربەست لە غەززە ئازاد بکرێن، لە شەش هەفتەی داهاتوودا 33 بارمتەی ئیسرائیلی ئازاد دەکرێن لە بەرامبەر ئازادکردنی نزیکەی دوو هەزار بەندکراوی فەلەستینی. دوینێ یەکشەمە ئاگربەست چووە بوارى جێبەجێکردنەوە، جەنگی غەززە دوای هێرشێکی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل لە 07-10-2023 دەستیپێکرد. بەگوێرەی دوایین راپۆرتی رێکخراوی تەندروستیی جیهانی کە سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکانە؛ 46 هەزار و 600 کەس لە غەززە کوژران و 110 هەزار کەسیش برینداربوون. دووشەممە، 20ـی کانوونی دووەمی 2025، دەستەی زیندانەکانی ئیسرائیل ڕایگەیاند، "90 زیندانی فەڵەستینی ئازاد کراون." ئیسرائیل لە چوارچێوەی ڕێککەوتنی ئاگربەست و ئاڵوگۆڕکردنی زیندانیان، یەکەم کاروانی زیندانە فەڵەستینییەکان کە ئافرەت و منداڵن لە زیندانی عوفەری سەربازی ئازاد کرد. هەر هەفتەیەک 3 بارمتەی ئیسرائیلی بەرامبەر دەیان بەندکراوی فەلەستینی ئازاد دەکرێن، هێزەکانی ئیسرائیل لە هەندێک ناوچە دەکشێنەوە و لایەنەکان گفتوگۆ لەسەر مەرجەکانی ئاگربەستێکی هەمیشەیی دەکەن.

بەپێى ڕاپۆرتێکى ئاژانسى رۆیتەرز، دراوە دیجیتاڵیەکەى دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمریکا، بەهاکەی لە ماوەیەکی کەمدا بەرزبوونەوەیەکی بەرچاوی بەخۆیەوە بینی، ئەمرۆ قەبارەى بازرگانى کردن پێوەى گەیشتوەتە نزیکەی 11 ملیار دۆلار، بەهاکەی نزیکەی 750% بەرزبوونەوەى بەخۆیەوە بینی. رۆژى شەممەى ڕابردوو، دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمەریکا، لە تۆڕی کۆمەڵایەتی the truth social دراوەکەی بڵاوکردووەتەوە کە بە ناوی ترەمپ خۆیەتی و دروشمی سەر دراوەکەشی جەختکردنەوەیە لە شەڕ و نووسیوتی "شەڕ، شەڕ، شەڕ". بەهای دراوەکە لە کاتی راگەیاندنیدا لە رۆژی شەممە (18-1-2025) تەنیا 18 سەنت بوو، بەڵام  بەپێی ئامارەکانی کۆمپانیای کۆینمارکێت کاپ کە بەدواداچوون بۆ دراوەکە دەکات قەبارەی مامەڵەی دراوەکە ئێستا هەر کۆینێکى گەیشتووەتە 58.5 دۆلار. دراوەکەی ترەمپ جۆری "میم کۆین"ـە؛ واتە دراوێک کە لەسەر بنەمای ناوی کەسێک دامەزراوە، یان هەرشتێک ناودەنرێت و دروستدەکرێت. دراوێک کە هیچ پڕۆژە و ئامانجێکی ئەوتۆ لە دروستکردنیدا نییە، بەڵکو تەنیا لەسەر ناوی کەسایەتییەکی بەناوبانگ دروست دەکرێت.  ماڵپەڕی فەرمی پڕۆژەکە ڕوونی کردەوە کە ئەم دراوە "ئاهەنگ دەگێڕێت بۆ سەرکردەیەک کە هەرگیز پاشەکشە ناکات، گرنگ نییە بارودۆخەکە چۆن بێت"، ئەمەش وەک ئاماژەیەک بۆ هەوڵی تیرۆرکردنی ترەمپ لە کاتی بانگەشەی هەڵبژاردنەکانی ئەمریکا لە مانگی تەمموزی ساڵی ڕابردوودا کە بووە هۆی هەڵبژاردنی وەک سەرۆک کۆماری ئەمریکا. ماڵپەڕەکە ئاماژە بەوە دەکات کە ٢٠٠ ملیۆن کۆین (یەکە)ی ئەم دراوە لە بازاڕدا خراوەتە بازاڕەوە، بڕیاریشە تاوەکوو سێ ساڵی داهاتوو ژمارەکە بۆ یەک ملیار کۆین بەرز بکاتەوە.

کەناڵی ئێن بی سی ئاشکرایکرد، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمریکا، لە یەکەم ڕۆژی کارکردنیدا لە کۆشکی سپی، "ژمارەیەکی پێوانەیی" فەرمانی جێبەجێکردن واژۆ دەکات. بى بى سى ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو فەرمانە جێبەجێکردنانەی کە ترەمپ دەستبەجێ دوای دەستبەکاربوونی واژۆی لەسەر دەکات، لەسەر "تاوان، سنوور و کۆچبەری" دەبێت. ئەمڕۆ دووشەممە، 20-01-2025، کاتژمێر 12:00ـی نیوەڕۆ بە کاتی واشنتن (کاتژمێر 08:00ـی ئێوارە بە کاتی کوردستان) لە ڕێوڕەسمێکی گەورەو تایبەتدا، دۆناڵد ترەمپ، وەکوو 47ـەمین سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمەریکا لە واشنتنی پایتەخت سوێندی یاسایی دەخوات و دەستبەکاردەبێت. لە یەکەم ڕۆژی سەرۆکایەتیدا، ترەمپ ژمارەیەکی پێوانەیی لە فەرمانە جێبەجێکردنەکان واژۆ دەکات. لە دیارترین ئەو فایلانەی کە ترەمپ بەڵێنیدا بڕیاری یەکلاکەرەوەیان لەسەر بدات، لەگەڵ دەستپێکردنی خولی دووەمی سەرۆکایەتییەکەیدا: -داخستنی سنووری نێوان ئەمریکا و مەکسیک -گەورەترین بەرنامەی دیپۆرتکردنەوە لە مێژووی ئەمریکادا دەست پێدەکات - هاندانی بەرهەمهێنانی نەوت و غازی سروشتی و خێراکردنی مۆڵەتی کونکردن و شکاندنی هایدرۆلیکی. -پاشەکشەکردن لە ڕێساکانی ژینگە، برەودان بە سووتەمەنییە بەبەردبووەکانی وەک نەوت و گاز و خەڵووز. -لێبوردن بۆ ئەو کەسانەی کە بە تاوانی پەیوەست بە ڕووداوەکانی ٦ی ژانویەی ٢٠٢١ لە بینای کاپیتوڵ سزا دراون -فەرمانی جێبەجێکردن و بڕینى بودجەی فیدراڵی بۆ هەر قوتابخانەیەک کە "تیۆری ڕەگەز، ترانسفۆبیا و ناوەڕۆکی نەشیاوی تری ڕەگەزپەرستی، سێکسیستی، یان پاڵنەری سیاسی بخەنە ناو ژیانی منداڵەکان. - پێچەوانەکردنەوەی سیاسەتەکانی جۆ بایدن سەبارەت بە ئۆتۆمبێلی کارەبایی -سەپاندنی باجی گومرگی لەسەر ئەو کاڵایانە کە لە مەکسیک و کەنەدا و چینەوە دێن - رێگریکردن لە وەبەرهێنانی چینی لە ئەمریکا  - بەهێزکردنی هاوپەیمانیی ئەمریکا لەگەڵ ئیسرائیل  - کەمکردنەوەی رۆڵی ئەمریکا لە ململانێکانی جیهان  - وەستاندنی جەنگەکانی غەززە و ئۆکراینا  هاوکات دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمەریکا ڕۆژی یەکشەممە ڕایگەیاند، هەموو ئەو فەرمانە جێبەجێکردنانەی کە لەلایەن جۆ بایدن سەرۆکی پێش خۆیەوە دەرچووە، هەڵدەوەشێنێتەوە، هەرکاتێک دەستبەکار دەبێت و دەگەڕێتەوە کۆشکی سپی. ترەمپ بەڵێنی داوە لە ڕێگەی فەرمانی جێبەجێکردنەوە سیاسەتی ئەمریکا دابڕێژێتەوە. فەرمانی جێبەجێکردن بریتییە لە فەرمانێک کە بە شێوەیەکی تاکلایەنە لەلایەن سەرۆکەوە دەرچووە و هێزی یاسایی هەیە. لە دیارترین فەرمانە جێبەجێکارییەکانی ترەمپ لە خولی یەکەمیدا قەدەغەکردنی گەشتەکانی هەندێک وڵاتی زۆرینە موسڵمان و فەرمانی فراوانکردنی بەکرێدانی دەریایی بۆ گەڕان بەدوای نەوتدا بوو. ترەمپ لە یەکەم خولی سەرۆکایەتیدا ٢٢٠ فەرمانی جێبەجێکردنی دەرکرد، ئەمەش زیاترە لە هەر سەرۆکێکی یەک خول لە دوای جیمی کارتەرەوە. لە کاتێکدا بایدن ١٥٥ فەرمانی جێبەجێکردنی دەرکردووە تا دەستبەکاربوونی جێنشینی کۆمارییەکانی، ئەمڕۆ تا ئەمڕۆ دووشەممە.

بڕیارە ئەمرۆ دووشەممە، کارو چالاکیەکانى 55ـەمین کۆڕبەند ئابووریی جیهان لە داڤۆس دەستپێبکات، مەسرور بارزانی، سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستانیش بەشدارى دەکات. کۆڕبەند ئابووریی جیهان، ئەم ساڵ لە ژێر دروشمی هەماهەنگی لە سەردەمی ژیریدا بەڕێوەدەچێت و بڕیارە لە کاتژمێر 6:30 خولەک بە کاتی داڤۆس، واتە کاتژمێر 8:30 بە کاتی هەولێر ڕێوڕەسمی کردنەوەی لوتکەکە دەست پێ بکات، بە گوێرەی کارنامەی بڵاوکراوەی کۆڕبەندەکە، لە ڕۆژی یەکەمدا سێ چالاکوانی بواری کولتوور و مافەکانی مرۆڤ خەڵات دەکرێن. لەکۆڕبەندەکەدا ژمارەیەک لە سەرۆک و سەرۆک وەزیرانی وڵاتان و دوو هەزار و 500 کەسایەتیی لە بەرپرسان و شاندی وڵاتان، 55ـەمین کۆڕبەند ئابووریی جیهان لە شارۆچکەی داڤۆسی سویسرا دەکەن. ئەمە چوارەم ساڵی لەسەر یەکە، سەرۆک وەزیران، مەسرور بارزانی بەشداری کۆڕبەندی داڤۆس دەکات. د.لەتیف جەمال ڕەشید سەرۆک کۆماری عیراقی ئەمرۆ بەڕێدەکەوێت بۆ بەشداریکردن لە کۆبوونەوەکانی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی لە داڤۆس. کۆڕبەندی داڤۆس لە ساڵی 1971 لەلایەن ئابووریناسێکی ئەڵمانی کلاوس شوابەوە دامەزراوە، وەک کۆڕبەندی بازرگانی ئەوروپی دەستیپێکرد، کە سەکۆیەک بوو بۆ گفتوگۆ لەنێوان سەرکردە سیاسی و بازرگانی و ئەکادیمییەکان. کارەکانى کۆڕبەندەکە ماوەى پێنج ڕۆژ بەردەوام دەبێت و لە ئەمڕۆ دووشەممەوە تا هەینی 20-24ی کانوونی دووەمی 2025، دەخایەنێت، زیاتر لە 200 مێدیا و کەناڵی جیهانی ڕووماڵی کۆڕ و پانێڵەکانی 55ـەمین کۆڕبەند داڤۆس دەکەن. ساڵی ڕابردوو لە 54ـەمین کۆڕبەندی ئابووریی جیهانی، بۆ یەکەمینجار هاوشانی وڵاتانی دیکەی بەشدار لە کۆڕبەندەکە ماڵی کوردی کرایەوە. ماڵی کوردی لە داڤۆس لە پاڵ هەریەکە لە ماڵی وڵاتانی سعوودیە، ئیمارات، یۆنان، بەلجیکا، هیندستان، ئۆکرانیا، پۆڵەندا و وڵاتانی دیکە کرایەوە و لە ماوەی هەفتەی کۆڕبەندەکەدا پێشوازی لە میوانان و بەشداربووانی کۆڕبەندەکە کرد.

نووسینگەی کاروباری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، لەىارەى کۆبوونەوەکەى مەزڵووم عەبدى و مەسعود بارزانیەوە پەیامێکى بڵاوکردەوەو پێشوازی لە کۆبوونەوەکە دەکات. ئەمرۆ دووشەممە 20ـی کانوونی دووەمی 2025، لە تۆڕی کۆمەڵایەتی 'ئێکس' نووسینگەی کاروباری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، بڵاوی کردووتەوە، پێشوازی لە کۆبوونەوەی مەزڵووم عەبدی فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) و مەسعود بارزانى دەکات. وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا ئاماژەی بەوەش داوە، گفتوگۆی نێوان کوردەکان دەتوانێت ڕۆڵێکی گرنگ لە پتەوکردنی پرۆسەی سیاسی لە سووریادا بگێڕێت. ڕۆژی 16ـی 1ـی 2025ـی مەزڵووم عەبدی، فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات و نێوان مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان کۆبونەوە. لەدواى کۆبونەوەکە مەزڵووم عەبدی فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس پەیامێکی لە بارەی کۆبوونەوەکەی لەگەڵ سەرۆک بارزانی بڵاوکردووەتەوە و دەڵێت "کۆبوونەوەکەمان لەگەڵ مەسعود بارزانی جێگەی خۆشحاڵی بوو". هاوکات بارەگای بارزانی ناوەرۆکی دیدارەکەی بڵاویکردەوە. کە تیایدا باس لە بارودۆخی سووریا و دوا پێشهاتە ئەمنی و سیاسییەکانی سووریا کراوە. هەروەها  چوارچێوەی  گشتیی مامەڵەکردنی لایەنە کوردییەکان لەگەڵ بارودۆخی تازەی سووریا و چۆنیەتیی گرتنەبەری هەڵوێستێکی هاوبەشی لایەنە کوردییەکانی سووریا تاوتوێ کرا.

بەرنامەی خۆراکی جیهانی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاند کە هەوڵ دەدەن خۆراک بۆ زۆرترین کەس لە کەرتی غەززە دابین بکەن، دوای ئەوەی دەروازەکان کرانەوە بە پێی ڕێککەوتنی ئاگربەست کە لە ڕۆژی یەکشەممە کەوتە بواری جێبەجێکردنەوە. کارل سکاو، جێگری بەڕێوەبەری جێبەجێکاری بەرنامەی خۆراکی جیهانی بە ئاژانسی فرانس پرێسی ڕاگەیاندووە، "هەوڵدەدەین بە زووترین کات خۆرام بگەیەنینە یەک ملیۆن کەس". ئاماژەی بەوەشکرد، "ئێمە ئارد و ژەمە ئامادەکراوەکان دابین دەکەین و لە هەموو ناوچەکان کاردەکەین بۆ دووبارە دابینکردنەوەی نانەواخانەکان و تەواوکەری خۆراکی بۆ ئەو منداڵانە دابین دەکەین کە زۆرترین زیانیان بەرکەوتووە بەهۆی بەدخۆراکییەوە. ڕێککەوتنی ئاگربەست، لە قۆناغی یەکەمیدا، بە تایبەتی زیادکردنی یارمەتییە مرۆییەکان بۆ کەرتی کەرتی دیاریکردووە، دوای ئەوەی بۆ ماوەی ١٥ مانگ لەژێر بۆردومانی توندی ئیسرائیل بووە، لەوەتەی حەماس لە ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ هێرشێکی بێوێنەی بۆ سەر ئیسرائیل دەستپێکردووە. سکاو هەروەها ڕوونی کردەوە کە "لە ڕێککەوتنەکەدا هاتووە ڕۆژانە 600 بارهەڵگر دەچنە ژوورەوە، منیش پێموایە بەشی یەکەمی ئەم هاوکارییە مرۆیی دەبێت، هەموو دەروازەکان کراوە دەبن". بەگوێرەی بەیاننامەیەکی بەرنامەکە، یەکەم بارهەڵگرەکانی بەرنامەی خۆراکی جیهانی ڕۆژی یەکشەممە، لە ڕێگەی دەروازەی کەرەم شالوم لە باشووری کەرتی غەززە و دەروازەی زیکیم لە باکوور چوونەتە ناو غەززە. سکاو زیادی کرد: پلانمان هەیە ڕۆژانە ١٥٠ بارهەڵگر بنێرین بۆ ماوەی لانیکەم ٢٠ ڕۆژ، دەتوانین زیاتریش دابین بکەین. وتیشی: "یەکێک لە کارە سەرەکییەکانی ئێمە" دابینکردنی نانە "بۆ دەیان هەزار کەس ڕۆژانە، بەرنامەی خۆراکی جیهانیش دەیەوێت بە زووترین کات کەرتی تایبەت بەشداری بکات. بەرنامەکە پشتڕاستی کردەوە کە خۆراکی ئەوتۆی لە نزیک کەرتی غەززە هەڵگرتووە کە بتوانێت زیاتر لە یەک ملیۆن کەس بۆ ماوەی سێ مانگ خۆراکیان بۆ دابین بکات.

بزوتنەوەى حەماسی فەلەستینی ڕایدەگەیەنێت لە چوارچێوەی قۆناغی یەکەمی ڕێککەوتنی ئاگربەستدا لەگەڵ ئیسڕائیل ئەمرۆ یەکشەمە سێ بارمتەی ژنی ئیسڕائیلی ئازاد دەکات. ئیسڕائیل ناوەکانی سێ ژنەکەی پشتڕاست نەکردووەتەوەو ڕەنگە تاوەکو ڕادەست نەکرێن دوای کاتژمێر ٦ ی دوانیوەڕۆ ناوەکانییان پشتڕاست نەکاتەوە، بەڵام کۆڕبەندی بارمتە و خێزانە بێسەروشوێنەکان ناوی ئەو سێ ژنەیان ئاشکرا کردووە. ڕۆمی گۆنین گۆنینی سەماکار، تەمەنی 23 ساڵ بوو کاتێک چەکدارەکانی حەماس لە 7 ی مانگی 10 ی ساڵی 2023 دا لە ڤیستیڤاڵی نۆڤا ڕفاندییان. گۆنین چەندین کاتژمێر لەگەڵ هاوڕێکانیدا خۆی لە چەکدارەکان شاردبووەوە، پێش ئەوەی تەقە لەسەریی بکرێت. لەو کاتەدا لە ڕێی تەلەفونەوە قسەی لەگەڵ خێزانەکەیدا دەکرد و خێزانەکەی گوێیان لێبووە وتوویەتی " ئەمڕۆ من دەمرم." دوایین شت کە خێزانەکەی گوێیان لێبووە ئەوە بووە کە چەکدارەکان بە عەرەبی وتوویانە " لە ژیاندا ماوە با بیبەین." دواتر تەلەفونەکەی شوێنێکی داوە لە کەرتی غەززەدا. دۆرۆن شتاینبرێچەر شتاینبرێچەر پەرستارێکی ڤێتێرنەری تەمەن 30 ساڵ بوو کە لە ماڵەکەی خۆیەوە لە کیبوتس کفار ئازا ڕفێندرا بۆ غەززە، کفار ئازا یەکێکە لەو کۆمەڵگایانەی کە لە هێرشەکەی 7 ی مانگی 10 ی حەماسدا بۆ سەر باشووری ئیسڕائیل زۆرترین زیانی بەرکەوتووە. چەند کاتژمێرێک دوای دەستپێکردنی هێرشەکە پەیوەندی بە دایک و باوکییەوە کردووە و پێی وتوون کە ترساوە و چەکدارەکان گەیشتوونەتە باڵەخانەکەی. دواتر نامەیەکی دەنگی بۆ هاوڕێکانی ناردوو و وتوویەتی " ئەوان گەیشتوون، دەمگرن." ئێمیلی داماری داماری تەمەن 28 ساڵی ئیسڕائیلی - بەڕیتانیایی، لە ماڵەکەی خۆی لە کیبوتس کفار ئازا ڕفێندراوە. داماری لە لەندەن گەورە بووە و هاندەری تیپی تۆپی پێی تۆتنهام هۆتسپێرە. دایکی دەڵێت فیشەک لە دەستی دراوە و بریندار بووە و چاوی بەستراوە و لە دواوەی ئۆتۆمبێلەکەی خۆی بەستراوەتەوە و بەرەو غەززە ڕفێندراوە.ت

وەزیری نوێی بەرگری سوریا، ڕایدەگەیەنێت گونجاو نابێت بۆ هێزە کوردییەکان کە ئەمەریکا لە باکووری ڕۆژهەڵاتی وڵاتەکە پشتیوانییان لێدەکات هێزە سەربازییەکەی خۆیان لە نێو هێزە چەکدارەکانی سوریادا بهێڵنەوە. مورهاف ئەبو قەسڕە لە وەزارەتی بەرگری سوریا بە ڕۆژنامەنووسانی وت: سەرکردایەتی هێزە کوردییەکان، کە بە هێزەکانی سوریای دیموکراتیک ناسراون، مامەڵەکردنییان لەگەڵ پرسە ئاڵۆزەکەدا دواخستووە. هێزەکانی سوریای دیموکراتیک لە گفتوگۆدان لەگەڵ بەڕێوبەرایەتییە نوێیەکەی سوریادا کە لەلایەن گرووپەکانی سەر بە تورکیاوە سەرکردایەتی دەکرێت و لە 8 ی مانگی دوانزەدا ڕژێمەکەی بەشار ئەسەدییان ڕووخاند. سەرکردەی هێزەکانی سوریای دیموکراتیک مەزڵوم عەبدی وتوویەتی کە یەکێک لە داواکارییە سەرەکییەکانییان بەڕێوبەرایەتییەکی لامەرکەزییە، هەفتەی ڕابردوو لە چاوپێککەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵێکی سعودیەدا وتی هێزەکانی سوریای دیموکراتیک کراوەن بە ڕووی ئەوەدا بخرێنەسەر وەزارەتی بەرگری سوریا وەکو " کوتلەیەکی سەربازیی " و بەبێ هەڵوەشاندنەوەی هێزەکە. ئەبو قەسڕە ڕۆژی یەکشەممە ئەو داواکارییەی ڕەت کردەوە و وتی " ئێمە دەڵێن ئەوان بێنە ناو وەزارەتی بەرگرییەوە لە نێو هەڕەمی وەزارەتی بەرگریدا و بە شێوازێکی سەربازیی دابەش بکرێن، هیچ کێشەیەکمان لەگەڵ ئەوەدا نیە." وتی " بەڵام ئەوەی کە ئەوان وەکو کوتلەیەکی سەربازیی بمێننەوە لە نێو وەزارەتی بەرگریدا، گونجاو نیە." یەکێک لە ئەرکە سەرەکییەکانی ئەبو قەسڕە لە دوای ئەوەی پۆستەکەی وەرگرت ئەوە بووە کە سەرجەم ئەو گروپانەی کە دژی بەشار ئەسەد بوون یەکبخرێن و ببنە پێکهاتەیەکی فەرماندەیی یەکگرتوو. هێزەکانی سوریای دیموکراتیک لەلایەن ئەمەریکاوە پشتیوانییان لێدەکرێت و ڕۆڵێکی گرنگییان هەبووە لە شەڕی دژ بە ڕێکخراوی داعشدا.

ئاژانسى رۆیتەرز بڵاویکردەوە، بڕیاربوو سەرلەبەیانى ئەمرۆ یەکشەمە، ئاگربەست لە غەززە دەستپێبکات، بەڵام حەماس  ناوی ئەو بارمتانەی کە بڕیارە ئازاد بکرێن، هێشتا بڵاونەکردوەتەوە، نووسینگەی بنیامین نەتەنیاهوو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیلیش رایگەیاند، ئاگربەستەکە  دەستپێناکات تاوەکو حەماس لیستی بارمتەکان پێشکێش نەکات. ڕێککەوتنی ئاگربەست لە کەرتی غەززە بڕیاربوو بچێتە بواری جێبەجێکردنەوە، بۆ ماوەی 470 ڕۆژە شەڕو پێکدادان بەردەوامە، بزوتنەوەى حەماس لە ڕاگەیەندراوێکیاندا دەڵێن دواکەوتنی ناوی ئەو بارمتانەی کە بڕیارە ئازاد بکرێن، بەهۆی "هۆکاری تەکنیکى" بووە. سووپای ئیسرائیلیش دەڵێن: بە مەرجێک حەماس ئەرکەکانی خۆی جێبەجێ نەکات، ڕێککەوتنی ئاگربەست ناچێتە بواری جێبەجێکردنەوە. پێشتر بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل هەڕەشەی جێبەجێکردنی ڕێککەوتنەکەی کردبوو، ئەگەر حەماس لیستی ئەو بارمتانە دەستگیرکراوانە ڕادەست نەکات کە پێشبینی دەکرێت ئەمڕۆ ئازادبکرێن. لە ڕێککەوتنەکەدا هاتووە، لە قۆناغی یەکەمدا کە بۆ ماوەی ٦ هەفتە درێژدەبێتەوە، ئازادکردنی ٣٣ دەستگیرکراوی ئیسرائیلی لە غەززە. لەبەرامبەردا ئیسرائیل ٧٣٧ زیندانی فەلەستینی ئازاد دەکات و ئازادکردنی پێش کاتژمێر ٤ی پاشنیوەڕۆی ڕۆژی یەکشەممە ئەنجام نادرێت. ئێوارەی ئەمڕۆ سێ زیندانی ژنی ئیسرائیلی ئازاد دەکرێن و بۆ هەر دەستگیرکراوێکی ئیسرائیلیش ٣٠ زیندانی فەلەستینی ئازاد دەکرێن. بەگوێرەی ئاژانسی ڕۆیتەرز، بزووتنەوەى حەماس لە ڕاگەیەندراوێکدا ڕایگەیاندووە: حەماس پابەندبوونی خۆی بە مەرجەکانی ڕێککەوتنی ئاگربەست دووپات دەکاتەوە، هەروەها ئاماژە بەوە دەکات دواکەوتنی ڕادەستکردنی ئەو ناوانەی کە لە وەجبەی یەکەمدا بڵاودەکرێنەوە، دەگەڕێتەوە بۆ هۆکاری تەکنیکی. بەڵام  پێش دەستپێکردنی ئاگربەستەکە، نووسینگەی بنیامین نەتەنیاهوو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل راگەیێندراوێکی بڵاوکردەوە، تێیدا رایگەیاند، ئاگربەست لەکاتی خۆیدا دەستپێناکات، هەتاوەکو حەماس ناوی سێ بارمەتە ئازادکراوەکەی ئەمڕۆیان پێشکێش نەکات.  پەیامنێری کەناڵی ئەلجەزیرە بڵاویکردەوە، سوپای ئیسرائیل دەستیکردووە بە کشانەوەی ئۆتۆمبێلەکانی لە ناوەندی شاری ڕەفەحەوە بۆ میحوەری فیلادیفیا لەسەر سنووری میسر. ڕادیۆی سوپای ئیسرائیل هەروەها ڕایگەیاند کە فەوجی ٩٣٢ی لیوای نەهال لە کەرتی غەززە کشاونەتەوە.

ئاژانسى فرانس پرێس شیکەرەوەیەکی پێشووی دەزگای هەواڵگری ناوەندی ئەمەریکا (سی ئای ئەی) دانی بە تاوانەکەیدا نا و ڕایگەیاند زانیاری ئاشکرا کردووە لەسەر هێرشە پلان بۆ داندراوەکەی ئیسڕائیل بۆ سەر ئێران. لە مانگی یانزەدا چەند هەفتەیەک دوای ئەوەی بەڵگەنامەی نهێنی لە ئەپی نامەناردنی تێلیگرامدا بڵاوبوونەوە، ئاسیف ڕەحمانی تەمەن 34 ساڵ لەلایەن دەزگای لێکۆڵینەوەی فیدڕاڵی ئەمەریکاوە دەستگیرکرا. ئاسیف ڕەحمان لە دادگای فیدڕاڵی لە ڤێرجینیا دانی بە تاوانەکەیدا ناوە بە دوو تۆمەت، تۆمەتەکانیش بریتین لە هێشتنەوە و گواستنەوەی زانیاری نهێنی پەیوەست بە بەرگری نیشتمانییەوە کە هەریەکێک لەو تاوانە سزاکەی 10 ساڵ زیندانیکردنە. داواکاران دەڵێن ڕەحمان کە لە ساڵی 2016 ەوە کارمەندی دەزگای هەواڵگری ناوەندی ئەمەریکایە، سوودی لە دەستڕاگەیشتنی بە زانیارییە نهێنییەکان وەرگرتووە، ئەوەش لە ڕێی دەستڕاگەیشتن و لابردن و کۆپی کردنی دوو بەڵگەنامەی پەیوەست بە هێرشە پلان بۆ داندراوەکەی ئیسڕائیلەوە بۆ سەر ئێران. دواتر بەڵگەنامەکانی لەگەڵ کەسانێکدا هاوبەش کردووە کە مۆڵەتییان نەبووە ئەو زانیارییانە وەربگرن. دوو بەڵگەنامەکە کە لە مانگی 10 دا دزەیان پێکرا، ئاماژەیان بەوەداوە کە ئیسڕائیل هێشتا کەلوپەلە سەربازییەکانی ئامادە دەکات بۆ ئەنجامدانی هێرشێکی سەربازیی وەکو وەڵامێک بۆ هێرشە موشەکی و درۆنییەکەی ئێران بۆ سەر ئیسڕائیل لە 1 ی مانگی 10 دا. لە کۆتایی مانگی 10 دا ئیسڕائیل هێرشێکی ئاسمانی تۆڵەسەندنەوەی کردە سەر بەرگرییە ئاسمانییەکانی ئێران و کارگەکانی دروستکردنی موشەک لە ئێراندا. لە نوسراوەکانی دادگادا ئاماژە بەوە دراوە کە بڵاوبوونەوەی ئەو زانیارییانە بوونەتە هۆی ئەوەی ئیسڕائیل پلانەکانی بۆ هێرشکردن دوابخات.

ــ بە هێڵە ئاسمانییەکان ڕاگەیاندراوە گواستنەوەی ئێرانی یان ئیسرائیلی بۆ ئەو وڵاتە قەدەغەکراوە ــ سوریا ئەو کاڵایانەیانەش قەدەغەکات کە لە ئیسرائیل و ئێران و ڕووسیا بەرهەم دەهێنرێن سەرچاوەیەک لە فڕۆکەخانەی دیمەشقى پایتەخى سوریا، بە ئاژانسی فرانس پرێسی ڕاگەیاندوە، بە بێ ئەوەی هیچ ڕاگەیەندراوێکی فەرمی ڕابگەیەنرێت، بە هێڵە ئاسمانییەکان کە لە سوریا کاردەکەن، پێیان ڕاگەیاندراوە کە گواستنەوەی ئێرانی یان ئیسرائیلی بۆ ئەو وڵاتە قەدەغەکراون. سەرچاوەیەکی فڕۆکەخانە ڕایگەیاند، "هێڵە ئاسمانیەکان لە ئێستادا کە گەشتەکانیان بۆ دیمەشق ئەنجام دەدەن، ئاگادار کراونەتەوە کە نابێت هاووڵاتییانی ئیسرائیلی و ئێرانی بگوازنەوە بۆ سوریا". سەرچاوەیەک لەکۆمپانیایەکى گەشتیارى لەدیمشق، ڕایگەیاند، “ڕێنمایمان له هێڵی ئاسمانی قەتەرەوە پێ گەیشتووه که له ئێستادا ناتوانرێت تکت ببڕین بۆ ئه و گەشتیارە ئێرانییانەی که خوازیاری هاتنه دیمه شقن، بەڵام تا ئێستا ڕێنمایی فەرمیمان لەوەزارەتی گواستنەوەوە پێنەگەیشتووه سەبارەت بەوە”. هاوکات سەرچاوەیەک بەهەمان ئاژانسى وتوە دەروازە سنوریەکانی سوریا، لە ئەمرۆوە بڕیاری قەدەغەکردنی چوونە ژوورەوەی ئیسرائیلی و ئێرانییەکانیان بۆ ناو سوریا داوە، ئەمەش هەنگاوێکە بە ئامانجی بەرزکردنەوەی ئاسایشی ناوخۆ و چاودێریکردنی جموجۆڵەکانی ئەودیوی سنوورەکان.  سەرچاوەکە وتیشى: جگە لەوەش دەسەڵاتدارانی سوریا قەدەغەکردنی هاتنە ناوەوەی ئەو کاڵایانەیان ڕاگەیاند کە لە ئیسرائیل و ئێران و ڕووسیا بەرهەم دەهێنرێن. هێڵی ئاسمانی قەتەر یەکەمین هێڵی ئاسمانی نێودەوڵەتییە کە دەستپێکردنەوەی گەشتەکانی بۆ دیمەشق ڕاگەیاند. هەروەها هێڵی ئاسمانی تورکیا، ڕۆژی چوارشەممەى ڕابردوو ڕایگەیاند کە لە ٢٣ی مانگی یەکەوە دەست بە گەشتەکانی بۆ دیمەشق دەکاتەوە، ئەمەش دوای پچڕانێک کە بۆ ماوەی زیاتر لە دە ساڵ بەردەوام بوو. لە ڕاگەیەندراوێکدا کە لە ماڵپەڕی کۆمپانیاکەدا بڵاوکراوەتەوە، هاتووە، "بەپێی بڕیارەکانی ئەم دواییەی دەسەڵاتدارانی نوێ لە سوریا، هەندێک ڕێسا بەسەر ئەو سەرنشینانەدا سەپێنراوە کە دەگەنە دیمەشق". لە درێژەی بەیاننامەکەدا هاتووە، "هاوڵاتیانی هەموو وڵاتان جگە لە ئیسرائیل دەتوانن بچنە ناو وڵاتەکەوە"، بەڵام لە بەیاننامەکەدا ئاماژە بەوە کراوە کە هاووڵاتیانی ئێرانی "ناتوانن بچنە ناو وڵاتەکەوە مەگەر بە مۆڵەتی پێشوەختە نەبێت"، لەبری ئەوەی ئاماژە بەوە بکەن کە چوونە ژوورەوەیان قەدەغەکراوە.

مەزڵوم عەبدی، فەرماندی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات، ڕایدەگەیەنێت کۆبونەوەکەیان لەگەڵ  فەرماندەی فەرماندەیی ناوەندیی (سنتكۆم)، كۆبونەوەیەکى  گرنگ بووە بۆ هەڵسەنگاندنی دۆخی ئێستای سوریاو ئۆپراسیۆنە هاوبەشەكان دژی داعش. لەچەند رۆژى رابردوودا، جەنەڕاڵ مایكل كۆریلا فەرماندەی فەرماندەیی ناوەندی ئەمریکا (سنتكۆم)، سەردانی رۆژئاوای کوردستانی کرد و لەگەڵ مەزڵوم عەبدی فەرماندەی گشتی هێزەکانی سووریای دیموکرات کۆبویەوە. لەتۆڕى کۆمەڵایەتى  (ئێكس) مەزڵوم عەبدی، فەرماندی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات نوسینێکى بڵاوکردوەتەوە دەڵێت: بەم دواییانە چاومان كەوت بە جەنەڕاڵ مایكل كۆریلا، جەنەڕاڵ لایهی كیڤن، فەرماندەی هێزی هاوبەشی پێداگری پۆڵاین، جەنەڕاڵ مایكل برۆكس، فەرماندەی هێزی ئەركی هاوبەشی ئۆپراسیۆنە تایبەتەكان لە وڵاتی شام. فەرماندەی گشتی هەسەدە ئاماژە بەوەدەکات:  لەو کۆبونەوەیە جەختیان لە هەوڵە نێودەوڵەتیان كردەوە بۆ سەرلەنوێ‌ ئامادەكردنەوەی خێزانەكان لەناوی كەمپی هۆل و كۆنتڕۆڵكردنی زیندانەكان. هەروەها دەڵیت جەختمان لە گرنگی بەهێزکردنی هاوبەشییەکە و ڕۆڵی ئەمریکا لە بەدیهێنانی ئاگربەستێکی هەمیشەیی لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا و دەستەبەرکردنی ئاسایش و سەقامگیری لە سەرتاسەری وڵاتدا کردەوە. پێشتریش فەرماندەیی ناوەندی ئەمریکا لە راگەیەندراوێکدا ڕایگەیاندبوو، مایکل کۆرێلا سەردانی سووریای کردووە و لەگەڵ فەرماندەکانی هێزەکانی ئەمریکا و هێزەکانی سووریای دیموکرات کۆبووەتەوە، هەڵسەنگاندنێکی گشتی بۆ شەڕی داعش و ڕێگاکانی ڕێگریکردن لە سوودوەرگرتن لە دۆخی ئێستای سووریا کردووە.

ماركۆ رۆبیۆ، كاندید بۆ پۆستى وەزیرى دەرەوە لە کابینەکەى دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی هەڵبژێردراوی ئەمریكا، ڕایگەیاند، پێویستە ئەمریکا بەردەوام بێت لە پاڵپشتیکردنی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)، ئەوان هاوبەشێکى بەهێزى شەڕبوون دژی داعـ.ـش لە سوریا. لە چوارچێوەی پرۆسەی پشتڕاستکردنەوەی کاندیدکردنی ئەنجومەنی پیران بەشداری دانیشتنی لێژنەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئەنجومەنی پیرانی کرد و وەڵامی پرسیارەکانی سیناتۆرەکانی دایەوە. لەوەڵامى پرسیارى كریس ڤان هۆلن، سیناتۆری كۆمارییەكانەوە، سەبارەت ئایا ئەمریکا پشتگیری بەردەوام و پشتیوانی دەبێت بۆ هێزەکانی هەسەدە لەسوریا، لەکاتێکدا توركیا لەڕێی سوپای نیشتمانی سوریاوە هێرشیان دەكاتە سەر، ماركۆ رۆبیۆ وتى: بەڵێ‌ بەدڵنیایی، نەك هەر ئەوەش بەڵكو ئێمە پێویستە ئەوە بزانین دەستبەرداربونمان لە هاوبەشەكانمان كە قوربانییەكی گەورەیان داوەو روبەڕوی هەڕەشەی گەورە بوونەتەوە، لێكەوتەی زۆر مەترسیداری دەبێت. ئەو وتیشى: ئەوانە بەكرداری چەكدارانی داعشیان بەندكردووە، یەكێك لەو هۆكارانەی وایكرد بتوانین داعش لەبەریەك هەڵبوەشێنین، ئامادەیی ئەوانبوو بیانگرنە خۆیان لە زیندانەكان لەبەرامبەر باجێكی گەورە، كە دروستبونی مەترسییە لە سەر ژیانیان، روونیشە كە هەڵوێستێكی لەوشێوەیە زۆر جێگەی سەرسامییە. كاندید بۆ پۆستى وەزیرى دەرەوە، دەڵێت: پێویستە وەڵاممان هەبێت بۆ ئەو دەرفەتە لەسوریا، چونكە ئەو خەڵكانەی كە ئێستا بەرپرسیارێتیان لەدەستدایە لە سوریا تائێستا تاقیكردەوەیان تێنپەڕاندووە، ئەوانە كەسانێكن بە باشی نایانناسین، مێژوویان دڵنییمان پێنادات، وەك ئاماژەت پێدات راگرتنی ئاگربەست هەیە بەرامبەر بە كورد پێویستە پارێزگاری لێبكرێت. لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا، ئەوەشى وت: پێویستە بەزوویی ئەو ئاماژەیە بۆ ئەردۆغان بنێردرێت بەم دانیشتنەی ئێستاشەوە، كە نابێت پرۆسەی گواستنەوەی دەسەڵات لە ویلایەتە یەكگرتووەكان بقۆزێتنەوە بۆ پێشێلكردنی رێككەوتنەكان، ئەوەی ئێستا دەمانەوێت لە سوریا بیبینین سەقامگیرییە، چونكە كاریگەری لەسەر تەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەبێت، كشانەوە دەرفەتێكە رەنگە دوبارە نەبێتەوە، روسەكان و ئێرانیەكان لەسوریا كرانە دەرەوە، بەڵام ئەوان زۆر براگماتین، ئەگەر ئەو دەرفەتە نەقۆزینەوە رێگای خۆیان دەدۆزنەوە بۆ گەڕانەوە بۆ سوریا.

تەنها چەند کاتژمێرێک دوای ڕاگەیاندنی ئاگربەست لە نێوان ئیسرائیل و حەماس کە پێشبینی دەکرێت یەکشەممەی داهاتوو دەست پێبکات، ئیسرائیل شەپۆلێکی بۆردومانەکانی بۆ سەر کەرتی غەززە دەستپێکرد و لە ئێوارەی چوارشەممەوە لانیکەم ٢٨ فەلەستینی کوژران و دەیان کەسیش لە هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل بریندار بوون. مەحمود باسال، وتەبێژی بەرگری شارستانی لە غەززە ڕایگەیاند، فڕۆکەکانی ئیسرائیل شەپۆلێکی هێرشی چڕیان دەستپێکردووە، ماڵە مەدەنییەکانی ناوچە جیاجیاکانی کەرتی غەززەیان کردە ئامانج. هەروەها ئاماژەی بەوەشکرد، لە ئەنجامی تۆپبارانەکان کە ناوچەیەکی نزیک سەندیکای ئەندازیارانیان کردە ئامانج لە گەڕەکی شێخ ڕەدوان لە ڕۆژئاوای شاری غەززە، 16 کەس گیانیان لەدەستدا و 20 کەسی دیکەش برینداربوون. ئاماژەی بەوەشکرد، لە بۆردومانێکدا کە ماڵێکی لە باکوری کەرتی غەززە کردە ئامانج، ٧ کەسی دیکە کوژران، هاوکات هێرشێک بۆ سەر ناوچەی ئەلدەراج لە ڕۆژهەڵاتی شاری غەززە بەهۆیەوە ٣ کەس گیانیان لەدەستدا. هەروەها بەرگری شارستانی لە بەیاننامەیەکدا، بەیانی پێنجشەممە، پشتڕاستی کردەوە کە ئیسرائیل تیمەکانی کردووەتە ئامانج لەکاتێکدا کە خەریکی وەرگرتنەوەی تەرمەکانیان بوون لە ژێر داروپەردووی ماڵی بنەماڵەی عەلوش لە ناوچەی شێخ ڕەدوان لە باکووری شاری غەززە. لە خان یونس، لە باشووری کەرتی غەززە، بەرپرسێکی پزیشکی لە کۆمەڵگەی پزیشکی ناسر کوژرانی دوو کەسی لە هێرشێکی فڕۆکەوانیدا پشتڕاستکردەوە کە ماڵێکیان لە ناوچەی قزان ڕەشوان کردە ئامانج. ئەم هەڵمەتانە تەنها چەند کاتژمێرێک دوای ئەوە هات کە قەتەر کە نێوەندگیری ڕێککەوتنەکەی لەگەڵ میسر و ئەمریکا کردبوو، لێکتێگەیشتنی نێوان حەماس و ئیسرائیل بۆ ئاگربەست و ئاڵوگۆڕی دیل و دەستبەسەرکراوان ڕاگەیاند، لە هەنگاوێکدا کە وەک پێشکەوتنێک لە دوای ١٥ مانگ لە شەڕدا سەیر دەکرێت کەهەزارانی کوشت.

وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، ڕایدەگەیەنێت، لەگەڵ بەرپرسانى حکومەتى بەغداو هەولێر كارمان كردووە بۆ ئەوەى بگەن بەرێككەوتنێكی هەمیشەیی لەبارەی بودجە، بەجۆرێك ئاسانكاری بكات بۆ هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێم. ماسیۆ میلەر، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا دەڵێت: ئێمە هەوڵمان لەگەڵ حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان داوە بۆ گەیشتن بە رێککەوتنێکی بەردەوام لەسەر بودجە کە درێژە بە بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان بدات. هەروەها ئەوەشى خستەڕوو ویلایەتە یەكگرتووەكانى ئەمریکا، داوا لە پەرلەمانی عێراق دەكات پەلەبكات لە تێپەڕاندنی یاسای بودجەی فیدراڵی. وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، راشیگەیاند: ئەم هەفتەیە پێداچونەوەی هەمواری بودجەمان بینی و هانیان دەدەین بەزوویی تێیپەڕێنن. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، ڤیکتۆریا تایلەر، یاریدەدەری جێگری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ عێراق و ئێران، لە چوارچێوەی گفتوگۆ دیپلۆماسییەکان بۆ سەقامگیری و ئاسایشی هەرێمی کوردستان سەردانی هەولێری کردووە. رۆژی چوارشەممە، 15-01-2025، ڤیکتۆریا تایلەر، یاریدەدەری جێگری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ عێراق و ئێران سەردانی هەرێمی کوردستانی کرد. بەرپرسەکەى وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، جەختى لەسەر ئەوەکردەوە ئەوان هانی لایەنە سیاسییەکان دەدەن پشتیوانی لە پێکهێنانی حکومەتێکی فرەلایەن و بەپەلە بکەن. وتیشى: دەستبەکاربوونی حکومەتی نوێ رێگە بە حکومەت و پەرلەمانی هەرێمی کوردستان دەدات پێشکەوتن لە مافەکانی مرۆڤ، گەشەی ئابووری و بەهێزکردنی هەرێمی کوردستان بکەن وەک بەشێک لە عێراقێکی سەقامگیر و سەروەر.