ترەمپ: پوتین لەبەردەم خەڵکدا قسەی باش دەکات، شەوانە خەڵک بۆردومان دەکات

  وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ئاگادارکردنەوەیەکی بڵاوکردووەتەوە و داوا لە هاووڵاتییانی وڵاتەکەی دەکات لەئێستادا بەهیچ شێوەیەک گەشت بۆ عێراق نەکەن. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە وێبسایتی فەرمی خۆی رایگەیاندووە، رۆژی 11-06-2025 بڕیارنماندا کارمەندانی “ناپێویست” لە باڵیۆزخانەی بەغداد دەستبەجێ بکشێنەوە بەهۆی زیادبوونی گرژییەکان لە ناوچەکە. وەزارەتەکە ئامۆژگاری هاووڵاتییانی ئەمریکی دەکات بەهیچ شێوەیەک سەردانی عێراق نەکەن بەهۆکاری “تیرۆریزم، رفاندن، ململانێی چەکداری، پشێوی ناوخۆیی و توانای سنوورداری حکومەتی ئەمریکا بۆ دابینکردنی خزمەتگوزاری بەپەلە بۆ هاووڵاتییانی ئەمریکی لەنێو عێراق.” بەشیوەیەکی ئاسایی ئەمریکا چوار پلەبەندی ئامۆژگاری هەیە تا هاووڵاتییانی ئەمریکا بەرچاوروون بن لە گەشتکردنیان بۆ هەر وڵاتێک و لەئێستادا عێراق لە پلەبەندی چوارەمدایە بە رەنگی سوور. پلەبەندییەکان بەمجۆرەیە: 1- خۆپارێزی ئاسایی ئەنجابدە. 2- خۆپارێزی چڕ ئەنجامبدە. 3- پێداچوونەوە بە بڕیاری گەشتکردندا بکە. 4- گەشت مەکە. ئەم ئاگادارکردنەوەیەی ئەمریکا دوای ئەوە دێت شەوی رابردوو واشنتن بریاری کشانەوەی بەشێک لە دیپلۆماتکارەکانی لە عێراق دەرکرد و وەزیری بەرگریی ئەمریکاش فەرمانیدا کەسوکاری سەربازانی ئەمریکا وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەجێبهێڵن. لەئێستادا چەند میدیایەکی ئەمریکی باس لەوە دەکەن، ئیسرائیل لە تەواوی ئامادەباشیدایە بۆ هێرشکردنەسەر ئێران و ئەمریکاش وەک رێکارێکی خۆپارێزی و بەهۆی ئەگەری بەئامانجگرتنی بنکەکانی لە عێراق و چەند وڵاتێکی دیکە لەلایەن تارانەوە، بڕیاری کشانەوەی کارمەندان و دیپلۆماتکارانی داوە.

  سه‌رۆك كۆماری ئێران ڕایده‌گه‌یه‌نێت، وڵاته‌كه‌ی هه‌وڵی دروستكردن و به‌ده‌ستهێنانی چه‌كی ئه‌تۆمی نادات.  چوارشه‌ممه‌، 11ـی حوزه‌یرانی 2025، مه‌سعود پزیشكیان، سه‌رۆك كۆماری ئێران ڕایگه‌یاند "دوژمنه‌كانی ئێران ئامانجیانه‌ له‌ ناوخۆی وڵاته‌كه‌ماندا، فیتنه‌ ئاشووب و دووبه‌ره‌كی بنێنه‌وه‌." مه‌سعود پزیشكیان، ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كرد، دوژمنانمان ده‌یانه‌وێت ده‌ستبه‌رداری تواناكانمان بین، بۆ ئه‌وه‌ی ڕێگه‌ بۆ ئیسرائیل خۆش بكه‌ن بۆمبارانمان بكات. سه‌رۆك كۆماری ئێران جه‌ختیشی كرده‌وه‌، وڵاته‌كه‌ی هه‌وڵی دروستكردن و به‌ده‌ستهێنانی چه‌كی ئه‌تۆمی نادات. گوتیشی: شكست به‌ هه‌وڵه‌كانی دوژمنانی تاران ده‌هێنن. ئەمەش لەکاتێکدایە عەبدولعەزیز نەسیر زادە، وەزیرى بەرگریی و هێزە چەکدارەکانى ئێران لەدواى کۆبونەوەى حکومەت بە رۆژنامەنوسانى وتوە: "بەداخەوە بەشێک لە بەرپرسانى ئەمەریکا هەڕەشە دەکەن کە ئەگەر گفتوگۆکان لەبارەى پرسى ئەتۆمەوە نەگاتە ئەنجام ئەوا دۆخەکە ئاڵۆز دەبێت و گرژییەکانى نێوان ئەو دوو وڵاتە زیاتر پەرەدەسێنێت". وتویەتى: ئەوان بەهیوان دانوستانەکان بگەنە ئەنجام، بەڵام ئەگەر گفتوگۆکانیش ئەنجامیان نەبێت و ئاڵۆزییەکان دەستپێبکات ئەوا زیانەکانى ئەمەریکا زۆر زیاتر دەبێت لەو زیانەى ئێران دەیکات، چونکە ئەوان ناچاردەکرێن ناوچەکە جێبهێڵن. راشیگەیاندوە، ناوچەکە لەژێردەستی ئێراندایە دەتوانن لە تەواوى وڵاتەکانى ناوچەکەوە ئەمەریکا بەئامانج بگرن. لەبارەی سەپاندنی سزای زیاتر بەسەر ئێراندا، نەسیرزادە جەختیکردوەتەوە رێگە بە هیچ سزایەکی سەربازی نادەن، هیچ دانوستانێکیش لەوبارەیەوە ناکەن.

  وەزیرى بەرگرى ئێران دەڵێت: بەهیوان دانوستانەکانیان لەگەڵ ئەمەریکا بگەنە ئەنجام، بەڵام ئەگەر واشنتۆن هەوڵبدات زیان بە تاران بگەیەنێت، لە ناوچەکە دەریان دەکەن. عەبدولعەزیز نەسیر زادە، وەزیرى بەرگریی و هێزە چەکدارەکانى ئێران لەدواى کۆبونەوەى حکومەت بە رۆژنامەنوسانى وتوە: "بەداخەوە بەشێک لە بەرپرسانى ئەمەریکا هەڕەشە دەکەن کە ئەگەر گفتوگۆکان لەبارەى پرسى ئەتۆمەوە نەگاتە ئەنجام ئەوا دۆخەکە ئاڵۆز دەبێت و گرژییەکانى نێوان ئەو دوو وڵاتە زیاتر پەرەدەسێنێت". وتویەتى: ئەوان بەهیوان دانوستانەکان بگەنە ئەنجام، بەڵام ئەگەر گفتوگۆکانیش ئەنجامیان نەبێت و ئاڵۆزییەکان دەستپێبکات ئەوا زیانەکانى ئەمەریکا زۆر زیاتر دەبێت لەو زیانەى ئێران دەیکات، چونکە ئەوان ناچاردەکرێن ناوچەکە جێبهێڵن. راشیگەیاندوە، ناوچەکە لەژێردەستی ئێراندایە دەتوانن لە تەواوى وڵاتەکانى ناوچەکەوە ئەمەریکا بەئامانج بگرن. لەبارەی سەپاندنی سزای زیاتر بەسەر ئێراندا، نەسیرزادە جەختیکردوەتەوە رێگە بە هیچ سزایەکی سەربازی نادەن، هیچ دانوستانێکیش لەوبارەیەوە ناکەن. لەلایەکى دیکەوە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا  لە پەیوەندییەکى تەلەفۆنیدا، لەگەل بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل ئاگادارى کردوەتەوە کە پێی وایە چانسێک هەیە بۆ ڕێککەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران و هەربۆیە لەم کاتەدا دژی هەنگاوی سەربازییە. هەروەها بەرپرسێکی ئیسرائیلی و بەرپرسێکی ئەمریکی پشتڕاستیان کردەوە کە پەیوەندییەکەی نێوان ترەمپ و نەتانیاهۆ چەند ڕۆژێک پێش ئەو وادەی دوو مانگەی ترەمپ بۆ گەیشتن بە ئێران بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتن ئەنجامدراوە، ئەمەش بەپێی ئاکسیۆس. لە ڕاپۆرتەکەدا ئاشکرای کردووە کە ناتانیاهۆ لەم پەیوەندییە تەلەفۆنییە 40 خولەکییەدا بە ترەمپی ڕاگەیاندووە، ئێرانییەکان شارەزان لە وەستان، هەر بۆیە دەبێت هەڕەشەیەکی سەربازی باوەڕپێکراویان بۆ بخرێتە بەردەمیان، بەپێی ئەو سەرچاوانە. سەرۆکی ئەمریکا بە نەتانیاهۆی ڕاگەیاندووە ئەویش لە هەڵسوکەوتى بەرپرسانى ئێران  بێزارە، بەڵام پێی وایە دەتوانن ڕازی بکرێن بۆ ئەوەی ڕێککەوتنێک بکەن و دەیەوێت بزانێت لە خولی داهاتووی دانوستانەکاندا بە گوێرەی ئەو بەرپرسانە بزانێت چی ڕوودەدات. لاى خۆیەوە، ئیسماعیل بەقائى، وتەبێژى وەزارەتى دەرەوەى ئێران رایگەیاندوە، کە بڕیارە یەکشەممەى داهاتو دانوستانەکانیان لەگەڵ واشنتۆن دەستپێبکەنەوە و تارانیش لادانێکى لە پرسى ئەتۆم نەکردوە.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا  لە پەیوەندییەکى تەلەفۆنیدا، لەگەل بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل ئاگادارى کردوەتەوە کە پێی وایە چانسێک هەیە بۆ ڕێککەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران و هەربۆیە لەم کاتەدا دژی هەنگاوی سەربازییە. هەروەها بەرپرسێکی ئیسرائیلی و بەرپرسێکی ئەمریکی پشتڕاستیان کردەوە کە پەیوەندییەکەی نێوان ترەمپ و نەتانیاهۆ چەند ڕۆژێک پێش ئەو وادەی دوو مانگەی ترەمپ بۆ گەیشتن بە ئێران بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتن ئەنجامدراوە، ئەمەش بەپێی ئاکسیۆس. لە ڕاپۆرتەکەدا ئاشکرای کردووە کە ناتانیاهۆ لەم پەیوەندییە تەلەفۆنییە 40 خولەکییەدا بە ترەمپی ڕاگەیاندووە، ئێرانییەکان شارەزان لە وەستان، هەر بۆیە دەبێت هەڕەشەیەکی سەربازی باوەڕپێکراویان بۆ بخرێتە بەردەمیان، بەپێی ئەو سەرچاوانە. سەرۆکی ئەمریکا بە نەتانیاهۆی ڕاگەیاندووە ئەویش لە هەڵسوکەوتى بەرپرسانى ئێران  بێزارە، بەڵام پێی وایە دەتوانن ڕازی بکرێن بۆ ئەوەی ڕێککەوتنێک بکەن و دەیەوێت بزانێت لە خولی داهاتووی دانوستانەکاندا بە گوێرەی ئەو بەرپرسانە بزانێت چی ڕوودەدات. لەلایەکى دیکەوە وادەی شەشەمین خولی دانوستانەکان کە چاوەڕوان دەکرێت لە نێوان شاندی ئێران بە سەرۆکایەتیی عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوە و شاندی ئەمەریکایی بە سەرۆکایەتیی ستیڤ ویتکۆف، نوێنەری ئەمەریکا، سەبارەت بە بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران ڕاگەیەنرا. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا ڕایگەیاند، پێنجشەممەی داهاتوو گفتوگۆی نوێی ئەمەریکا و ئێران دەکرێت، بەڵام سەرچاوەیەکی نزیک لەو بابەتە ئاماژەی بەوە دا، پێدەچێت کۆبوونەوەکە ڕۆژی هەینی یان شەممە  بکرێت. لەلایەکی دیکەوە، ئیسماعیل بەقایی، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕایگەیاند "ڕۆژی یەکشەممەی داهاتوو خولی شەشەم لە شاری مەسقەت بەڕێوە دەچێت." بەقایی گوتی: تاران بەم زووانە پێشنیازێک دەخاتە بەردەم لایەنی ئەمەریکی، لە ڕێگەی سەڵتەنەتی عوممانەوە.

  تۆماس باراک، نوێنەری ئەمریکا بۆ کاروباری سوریا، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ماڵپەری "ئەلمۆنیتۆر" دەڵێت: واشنتۆن ترسی هەیە لەبارەی سەلامەتی ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سوریا، بەهۆی ئەوەی هەوڵەکانی شەرع بۆ بەرەوپێشبردنی دەسەڵاتێكی گشتگیر و پەیوەندیکردن لەگەڵ رۆژئاوا، رەنگە ببێتە هۆی كردنە ئامانجی لەلایەن توندڕەوە ناڕازییەكانەوە. بەپێویستیشی زانیوە، هەماهەنگی لەبارەی سیستمێکی پارێزگاری له دەوروبەری شەرع بكەن، وتوشەیەتی: دڵنیام بەرژەوەندییەکانمان و بەرژەوەندییەکانی شەرع وەك یەكن، ئەو زیرەکەو متمانەی به کاره کانی هەیە. باراک، تیشکی خستۆتە سەر ئەو مەترسیانەی کە گروپە چەکدارە بیانییەکان دروستیدەكەن، کە پەیوەندییان بەو هەڵمەتەوە كرد شەرع ئەنجامیداو، بووە هۆی روخاندنی بەشار ئەسەدی سەرۆکی پێشووی سوریا، لەکاتێکدا سەرکردایەتی نوێی سوریا کاردەکات بۆ تێکەڵکردنی ئەو چەکدارانە لەناو سوپای نیشتمانی، کە ئەزمونی شەڕکردنیان بەدەستهێناوە، رەنگە گروپی وەک داعش بەلای خۆیاندا رایانبكێشێت. نێردەكەی ترەمپ دەشڵێت: تا كاتی یارمەتیدانی فریاگوزاری ئابوری بۆ سوریا درێژە بكێشێت، گروپە پارچەپارچەبووەکان زیاتر دەبن و دەڵێن ئەمە دەرفەتی ئێمەیە بۆ پەکخستنی، بۆیە دەبێت روبەڕوی ئەو دوژمنانە ببینەوە بەر لەوەی بگەن. جەختشیکردەوە لەوەی، ئەمە پێویستی بە هاوکارییەکی توندوتۆڵ و ئاڵوگۆڕی زانیاری هەواڵگری هەیە لە نێوان هاوپەیمانەکانی ئەمریکا، لەبری دەستێوەردانی سەربازی. باراک، ئاماژەی بە زنجیرەیەک ئاڵنگاری كردووە كە چاوەڕوانی شەرع دەكەن، لەنێویاندا، یەکخستنی هێزە کوردییەکان لەناو سوپای سوریا، تێكەڵكردنی یەکەی شەڕکەری بیانی و، چارەسەركردنی کەمپەكانی دەستبەسەركردن  لە باکوری سوریا. شەرع دەبێت روبەڕوی ئیسرائیلیش ببێتەوە، کە لە دوای لادانی ئەسەدەوە ئۆپەراسیۆنە زەمینیەکانی لە سوریا بە شێوەیەکی بەرچاو فراوانتر کردووە. شەرع پابەندبونی خۆی بە رێککەوتنی ئاگربەستی ساڵی 1974 لەگەڵ ئیسرائیل دووپات کردەوەتەوەو ئاماژەی بە ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوان هەردوو وڵات کردووە رۆژێك لە رۆژان. تۆماس باراک، پێشتر داوای رێککەوتنی دەستدرێژینەكردنی لە نێوان سوریا و ئیسرائیلی کردبوو، ململانێکانیشیانی بە کێشەیەکی قابیلی چارەسەر وەسفکردووە.  کاتێک ئەلمۆنیتۆر، پرسیاری لەبارەی ئەو هەنگاوانەی ئەمریکا کردووە بۆ ئاسانکاری گفتوگۆ یان دروستکردنی متمانە لە نێوان هەردوولادا، تۆماس باراك وتویەتی: هیوادارین هەردوولا، ئیسرائیل و شەرع، تەنانەت ئەگەر لەم قۆناغەدا قسە لەگەڵ یەکتریش نەکەن، بگەنە لێکتێگەیشتنێک، کە دەستوەردانی سەربازی لە ئێستا بۆ هەردوولا بە ترسناک بزانن.

  ڕۆژنامەی تایمزی بەریتانی بڵاویکردەوە، بەریتانیا هەنگاو دەنێت بۆ سەپاندنی سزا بەسەر ئیتمار بن گەڤیر وەزیری ئاسایشی نیشتمانی ئیسرائیل و بێزالیل سمۆتریچ وەزیری دارایی ئیسرائیل بەهۆی لێدوانە "تووڕەو توندەکان"یان لەسەر غەززە، ئەمەش پێشێلکردنی ڕوونی سیاسەتی وڵاتە یەکگگرتوەکانى ئەمریکایە. ڕۆژنامەکە ئاماژەی بەوەشکردووە، ڕۆژی سێشەممە بەریتانیا لەگەڵ کەنەدا، ئوسترالیا، نیوزلەندا و نەرویج و وڵاتانی دیکەدا پێکەوە سەروەت و سامانی ئەو دوو وەزیرەى ئیسرائیل بلۆک دەکەن و قەدەغەکردنی گەشتکردن بەسەریاندا دەسەپێنن بۆ ناو وڵاتەکانیان. ئاماژەی بەوەشکرد، ئەم سزایانە بە واتای قەدەغەکردنی هاتنە ناوەوەی هەردوو وەزیرە ئیسرائیلییەکانە بۆ بەریتانیا، هەروەها ڕێگریکردن لە هەر دامەزراوەیەکی دارایی کە بنکەکەی لە بەریتانیا بێت مامەڵە لەگەڵیاندا بکات. هاوکات لەبەیاننامەیەکیاندا بەریتانیا، کەنەدا، ئوسترالیا، نەرویج و نیوزلەندا دووپاتى دەکەنەوەکە چارەسەری شەڕ دوو دەوڵەتییە. لەبەرامبەردا، گیدیۆن ساعر، وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل بڕیارەکەی بەریتانیا بۆ سەپاندنی سزا بەسەر بن گڤیر و سمۆتریش بە "توڕەیی" وەسفکرد. سەعر لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، هەفتەی داهاتوو حکومەت کۆبوونەوەیەک ئەنجام دەدات و بڕیار لەسەر چۆنیەتی وەڵامدانەوەی "ئەم بڕیارە قبوڵنەکراوە" دەدات.

  کاتژمێر شەشی ئێوارەی ئەمڕۆ، ئەنجومەنی ئاسایشی سەربە نەتەوەیەکگرتووەکان لەبارەی چەند پرسێکی تایبەت بە عێراق، لەنێویشیاندا پەیوەندییەکانی هەولێر و بەغداد، کۆبوونەوەی خۆی لە شاری نیویۆرک ئەنجام بدات. لە کۆبوونەوەکەدا ئەنجومەنەکە گوێ لە راپۆرتی بەرپرسانی یونامی دەگرن. محەمەد حەسان، سەرۆکی نێردەی نەتەوەیەکگرتووەکان بۆ یارمەتیدانی عێراق، یونامی، راپۆرتێک لەبارەی کارەکانی خۆیانەوە پێشکەش دەکات، تیشک دەخاتە سەر کاری یونامی و بارودۆخی ئێستای عێراق. میدیاکان دەڵێن رەنگە بابەتی ناکۆکییەکانی نێوان بەغداد و هەولێر لەسەر کێشەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان یەکێک بێت لەو بابەتانەی حەسان لە بەردەم ئەنجومەنی ئاسایشدا باسی دەکات. ئەمە لە کاتێکدایە، بە بڕیاری تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق خەرجکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان ڕاگیراوە و تا ئێستاش هیچ ئاسۆیەک بۆ چارەکردنی کێشەکە نییە؛ ئەمەش وای کردووە پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغدا ڕۆژ بە ڕۆژ بەرەو خراپتر بچن.  بەرپرسانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان دووپاتی دەکەنەوە، هەموو پابەندییەکانی خۆیان بەرانبەر بە یاسای بودجەی گشتیی فیدراڵی جێبەجێ کردووە، بەڵام حکوومەتی عێراق بە بیانووی جیاواز مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی ڕاگرتووە و دەیەوێت سزای بە کۆمەڵی خەڵک بدات. 

  وەزارەتی بەرگری ئەمریکا ڕایگەیاند کە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا فەرمانی دەرکردوە ناردنی دوو هەزار سەربازی دیکەی پاسەوانی نیشتمانی بۆ لۆس ئەنجلۆس بۆ بەرپەرچدانەوەی ناڕەزایەتییە بەردەوامەکانی ئەو شارە لە دژی ڕێوشوێنەکانی بۆ بەرەنگاربوونەوەی کۆچبەری نایاسایی. شۆن پارنێل، وتەبێژی پنتاگۆن وتی: بە ڕێنمایی سەرۆک، وەزارەتی بەرگری 2000 سەربازی دیکەی پاسەوانی نیشتمانی کالیفۆرنیا کۆدەکاتەوە بۆ ئەوەی بخرێنە خزمەتی فیدراڵی بۆ پشتیوانیکردن لە کۆچبەران و جێبەجێکردنی گومرگی و بتوانن جێبەجێکردنی یاسای فیدراڵی بە سەلامەتی ئەرکەکانیان ئەنجام بدەن". ماوەى پێنج ڕۆژە لە شاری لۆس ئەنجلسی ویلایەتی کالیفۆڕنیای ئەمریکا، خۆپێشاندەران لەگەڵ پۆلیس و پاسەوانی نیشتمانیی وڵاتەکە لە پێکدادانن. هەموو کێشەکەش لەسەر سیاسەتی ئیدارەی ترەمپە بەرامبەر کۆچبەران و پەناخوازانی وڵاتەکە.    ترەمپ لەگەڵ دەستبەکاربوونی بەڵێنیدا زۆرترین "پەناخوازی نایاسایی" دیپۆرتی دەرەوەی ئەمریکا بکاتەوە و سنووری مەکسیک و ئەمریکاش دابخات. سەرەتای کێشەکە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، ترەمپ فەرمانی بە ئاژانسی جێبەجێکردنی یاسای گومرگ و کۆچ یان ئەفسەرانی کۆچ (ICE) کرد، بەسەر ئەو شوێنانە دابدەن پەناخوازی نایاسایی و بێ بەڵگەنامەی لێن، دەستگیریان بکەن و لە ئەمریکا دەریان بکەن.  دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا "یاخیبووان"ی بە دروستکردنی پشێوی لە لۆس ئەنجلس تۆمەتبار کرد، ئەمەش دوای ئەوەی هێزەکانی پاسەوانی نیشتمانی بۆ کۆنترۆڵکردنی خۆپێشاندانەکانی دژی هەڵمەتەکانی کۆچبەران نارد. رۆژی دووشەممە، 9ـی حوزەیرانی 2025، ترەمپ لە کۆشکی سپی بە رۆژنامەڤانانی راگەیاند: "ئەو کەسانەی کێشە دروست دەکەن، یاخیبووی پیشەگەرن".   کاتێک پرسیاری لەبارەی پێکدادانەکانی دووەم گەورەترین شاری ئەمریکاوە لێکرا، گوتی: "ئەوانە خەڵکی خراپن، دەبێت لە زینداندا بن".   سەرۆکە کۆمارییەکە، کە رۆژی شەممە تەمەنی دەبێتە 79 ساڵ، هیچ بەڵگەیەکی نەخستەڕوو بۆچی خۆپێشاندەرانی سەر شەقامەکان یاخیبوون. بەشێکی رێکارەکانی جێبەجێکردنی یاسای کۆچی ئیدارەی ترەمپ ئەو دانیشتووانەشی گرتووەتەوە کە بە شێوەیەکی یاسایی لە وڵاتەکەدان، کە هەندێکیان خاوەنی مافی نیشتەجێبوونی هەمیشەیین، ئەمەش بووەتە هۆی دروستبوونی کێشەی یاسایی.   دوێنێ یەکشەممە، ترەمپ خۆپیشاندەرانی بە "تووندوتیژ و یاخیبوو" وەسفکرد و گوتی، رێنمایی وەزیرەکانی کابینەکەی کردووە "کە هەموو رێکارێکی پێویست بگرنەبەر" بۆ راگرتنی ئەو پشێوییە.   سەرەڕای تووڕەییەکەی ترەمپ، هێشتا یاسای یاخیبوونی بەکارنەهێناوە، کە یاسایەکی ساڵی 1807ـە و دەسەڵات بە سەرۆک دەدات بۆ بڵاوەپێکردنی سوپای ئەمریکا بۆ سەرکوتکردنی رووداوی نائارامی و پشێوی.   رۆژی یەکشەممە کە پرسیار لە ترەمپ کرا ئایا بیری لێدەکاتەوە ئەوە بکات گوتی، "ئەوە بەندە بەوەی کە ئایا یاخیبوون هەیە یان نا."   رۆژی شەممە پیت هێگسەس، وەزیری بەرگری گوتی، پێنتاگۆن ئامادەیە هێزی سەربازیی چالاک بجوڵێنێت "ئەگەر توندوتیژی لە لۆس ئەنجلس بەردەوام بێت."   کارین باس، سەرۆکی شارەوانیی لۆس ئەنجلس، ئیدارەی ترەمپی بە هاندانی گرژی لە رێگەی ناردنی پاسەوانی نیشتمانییەوە تۆمەتبار کرد. هەروەها سەرکۆنەی ئەو خۆپیشاندەرانەشی کرد کە تووندوتیژ بوون.

  لە کاتێکدا کەرتی غەززە بەدەست قەیرانی مرۆیی و هێرشە ئاسمانییە بەردەوامەکانی ئیسرائیلەوە دەناڵێنێت، مەحمود عەباس، سەرۆکی فەلەستین پشتیوانی خۆی بۆ داماڵینی چەک لە حەماس دووپاتکردەوە. مەحمود عەباس لە نامەیەکدا بۆ ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەرەنسا ڕایگەیاندووە، کە پشتگیری لەو بیرۆکەیە دەکات کە حەماس هیچ ڕۆڵێکی لە بەڕێوەبردنی غەززەدا نەبێت، بەپێی ئاژانسی فرانس پرێس ڕۆژی سێشەممە. هەروەها ئاماژەی بە پشتیوانی دەسەڵاتی فەلەستین کرد بۆ بیرۆکەی هێزێکی عەرەبی و نێودەوڵەتی بۆ دەستەبەرکردنی سەقامگیری لە کەرتی غەززە. مەحمود عەباس سەرۆکی فەلەستین بۆ ئیمانوێل ماکرۆنى نوسیوە،لاى ئێمە هێرشەکەی حەماس لە 7ـی ئۆکتۆبەر جێگای قبووڵ نییە، سوورین لەسەر چەکداماڵینی حەماس و لابردنی لە دەسەڵات لە غەزە. لە نامەیەکدا کە دووشەممە ئاراستەی ماکرۆن و محەمەد بن سەلمان، شازادەی جێنشینی سعودیەى کردووە هاوسەرۆکی کۆنفرانسی چارەسەری دوو دەوڵەتی لە 17 تا 21ی حوزەیران لە نیویۆرک دەبێت، ڕایگەیاندووە "ئامادەیە هێزە عەرەبی و نێودەوڵەتییەکان بانگهێشت بکات بۆ بڵاوەپێکردن لە چوارچێوەی ئەرکێکی سەقامگیری/پاراستن کە لەلایەن ئەنجومەنی ئاسایشەوە ڕاسپێردراوە". هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە "ئەوەی حەماس لە ٧ی ئۆکتۆبەردا کرد، کوشتن و گرتنی خەڵکی مەدەنی، قبوڵکراو نییە"، داوای لە بزووتنەوەکە کرد "دەستبەجێ هەموو بارمتەکان ئازاد بکات". عەباس چەند مانگێکە پێداگری لەسەر ئەوە دەکات کە دەسەڵاتی فەلەستین کۆنترۆڵی کەرتی غەززە بگرێتە ئەستۆ. لە میانەی لوتکەی عەرەبی مانگی ڕابردوو (ئایار)، پێویستی بە توانای دەوڵەتی فەلەستین بۆ وەرگرتنی بەرپرسیارێتی خۆی لە غەززە دووپاتکردەوە. فەتحیش هەمان کارى کرد، بەتایبەت "دواى تێکچوونى ئەم دواییەى دۆخى ئەمنى لە غەززە و ئازادکردنى چەتە چەکدارەکان"، بە گوتەى وتەبێژى فەتح.

كاوە ڕەش/ بەریتانیا ‎دوو پیاوی كورد لەبەریتانیا، بەتاوانی کوشتنی هەرزەکارێک سزا دران ،دوای ئەوەی بەئۆتۆمبێلەکەیان لەپاسکیل سوارێكی هەرزەكار دەدەن و دەكەوێتە خوارەوە. لەجیاتی پەیوەندیی بەفریاگوزاری تەندروستییەوە بكەن، چاوەڕێ دەكەن تاگیان لەدەست دەات. ‎ ش س، تەمەن ٢٤ ساڵ و ئ م، تەمەن ٣٤ ساڵ،  دوای ئەوەی بەئۆتۆمبیل بەدوای هەرزەكارێكی تەمەن ١٩ ساڵان بەناوی (بێن پڕۆكتەر) دەكەون، بەهۆی ئەوەی پێشتر ئەو هەرزەكارە گوایە ئۆتۆمبیلەكەیانی شكاندووە لە ١٥ی ئەیلوولی ساڵ ڕابردوو. لەشەقامی ویلنگتۆن لەشاری پیتەربۆرۆ پاش ئەوەی بەئۆتۆمبێل لەسەر پاسكیل دەیكەنە خوارەوە، لە كاتژمێر نزیکەی  ١٠.٢٠ی شەو، هەریەكە لەش و ئ، بەبێهۆشی ئەو هەرزەكارە دەخەنە ناو سندوقی ئۆتۆمبیلەوە، لەكاتێكدا هێشتا لە ژیاندا ماوە، بەڵام ئەوان دەچن فڕێی دەدەنە و ژێر بەرژینێكەوە. ‎دواتریش هەردوو تاوانبار لەجیاتی ئەوەی پەیوەندی بەهێڵی فریاگوزارییەکانەوە بكەن، شوێنەكە جێ دەهێڵن و  ڕۆیشتون، تاچاویان بەدوو هاوڕێی تریان بكەوێ، بەناوی ز م تەمەن ٤٧ ساڵ و ه  م، تەمەن ٤٠ ساڵ،  تابتوانن هاوکاریان بن، بۆ پەردەپۆشکردنی تاوانەکەو لەناوبردنی بەڵگەکان. دوای كاتژمیرو نیوێك، دەگەڕێنەوە شوێنی ڕووداوەكەو م پەیوەندی بەژمارە ٩٩٩هێڵی فریاگوزاریەوە دەكات، لەكاتێكدا پێیوابووە كە (بێن) مردووە، بەڵام پزیشكانی فریاكەوتنی شاری پیتەربۆرۆ کاتژمێر ١٢:٣٦ خولەکی بەیانی ڕۆژی دواتر هەواڵی بەمردووی ئەو هەرزەكارە ڕادەگەیەنن. ش، لەدوای گەڕانەوەیان بۆ شوێنی ڕووداوەکە لەوێ دەمێنێتەوە بۆ ئەوەی بتوانێی تاوانەكەیان پەردەپۆش بکات. ئەو بەدرۆ  بەپۆلیسی ڕاگەیاندووە، دوای ئەوەی چەند ئاگادارییەكی لەڕێگای كامێراكانی چاودێری پێگەیشتووە و بینیویەتی (دز) چونەتە ئەوگەراجانەی كەبەكرێی گرتووە بۆ هەڵگرتنی ئۆتۆمبێلەکانی، لەڕێگاداو لەکاتی گەیشتنیدا، بینیویەتی هەرزەکارەکە لەسەر زەوی كەوتوەو داوای ئاو دەکات، ئەو چووە چووە ئاوی بۆ بهێنێت، بەڵام لەگەڕانەوەیدا بەئیدیعای خۆی قوربانییەكە وەڵامی نەداوەتەوە، پاشان پەیوەندی بە ژمارە ٩٩٩ ی فریاكەوتنەوە کردووە. بەڵام كاتێك یەکەم ئەفسەر دەگاتە شوێنی ڕووداوەکە تێبینی کردووە کە(بێن) تەنها یەک تاكەپێڵاوی لەبەردا بووە و چەندین برینی  پێوەبووە، کەئەمەش لەگەڵ کەوتنێكی ئاسایی یەک ناگرێتەوە. ‎ دوای پشکنینی پزیشكی دەركەوتوە هۆكاری مردنی ئەو هەرزەكارە، بەهۆی سەختی برینەکانی ناوەوەی بووە لەكاتی لێدان و بەربونەوەی لەسەر پاسكیلەكەی بەهۆی پێكانیەوە لەلایەن ئۆتۆمبیلەكەوە. هاوكات لەگەڵ كۆكردنەوەی بەڵگەكانی لێکۆڵینەوەکان لەڕێگای كامێراكانی چاودێری ناوچەكە تاهۆكاری  بارودۆخی ڕاستەقینەی مردنەكەی دەربخات . ‎ لە میانی دادگاییکردنێکی هەشت هەفتەییدا، دەستەی دادوەران  گوێیان لەوە بوو، کە ئ چۆن تەلەفۆنی بۆ ش ی هاوڕێکەی کردووە، کەبەپەلە بگاتە شوێنی ڕووداوەکە، پاشان بەئۆتۆمبێلێكی سووری کیا، هەرزەكارەكە دەخەنە ناو سندوقەكەوە، هەرچەندە گرتە ڤیدیۆییەکانی سی سی تی ڤی، ساتەوەختی پێکدادانەکەیان نەگرتووەلەگەڵ پاسكیلەكە، بەڵام دەرکەوتووە کەکیا سورەكە بەرەو لای پەرژینەكە ڕۆیشتوەو گەڕاوەتەوە لەو كاتەیدا كەهەرچوار پیاوەکان، تەرمی (بێنیان) خستۆتە ناو سندوقەكەوە، لەگەڵ ئەوەش نیشانی دەدات كەدەعمی  پێشەوەی  ئۆتۆمبیلەكە تێکچوو. ‎ ڕۆژی (دووشەممە، ٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٥)لە دادگای تاجی کامبریج، دوای ٢٤ کاتژمێر و ١٩ خولەک لە وردبینی، دەستەی دادوەران بەكۆی دەنگ، ش  س ی نیشتەجێی شەقامی هۆڵدیچ، پیتەربۆرۆ، تاوانباركرد (بەكوشتن) و ساختەو پیلانگێڕی بۆ شێواندنی ڕەوتی دادپەروەرانەی كەیسەكە. ‎ هاوكات هاوشانی ئەوێش، ئ م، نیشتەجێی ئۆندل ڕۆد، پیتەربۆرۆ، ئەویش بەبڕیاری زۆرینەی دەنگ تاوانبار كرا بەکوشتنی بەئەنقەست و ساختەكاری لەشاردنەوەی تاوانەكەدا. ‎ لەگەڵ ئەوەی دوو كەسی یەكەمیان بەبكوژ ناسێندراون، هەردوو هاوڕێكەی دیكەشیان بەناوی ه  م و ز م كەئەوانیش نیشتەجێی لینکۆڵن ڕۆد، نیو ئینگلاند، پیتەربۆرۆ، هەردووکیان بەتاوانباركراون بەساختەكاریی و پیلانگێڕی بۆشێواندنی ڕێڕەوی لێكۆڵینەوەی دادپەروەری دادگایی كردنەكە. ‎ سەرباری سزادانی ئەو چوار كوردە، دووانیان وەك بكوژ و دووانی دیكەش وەك هاوكارو بەلاڕێدابردنی ڕێڕەوی لێكۆڵینەوەكان، دادگا هێشتا ئاشكرای نەكردووە ماوەی سزاكەیان چەند دەبێت، بڕیارە بەو زووانە ماوەی زیندانی كردنیان ڕابگەیەندرێت. ئەفسەرێكی لێكۆڵینەوەكان لەكەیسەكە ڕایگەیاندوە; لەبری ئەوەی داوای یارمەتی بکەن بۆئەو هەرزەكارە، بەڵام بەبرینداری بەجێیان هێشتووە بۆ ئەوەی بمرێت و تاوانەکە پەردەپۆش بکەن  تادڵنیابن کەقسە لەگەڵ پۆلیس ناکات. ئاماژەی بەوەشکردووە، لێکۆڵینەوەكانمان زۆر جدی بوون، بۆ دۆزینەوەی بكوژو هاوكارەكانیان، وەک شۆفێری ئۆتۆمبێلەکەو ئەو دوو کەسەی دیکە کەیارمەتیدەر بوون لە هەوڵی پەردەپۆشکردنەکەدا.

  وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند، بەمزوانە لەرێگەی عومانەوە پێشنیارێکی تایبەت بە رێکەوتنی ئەتۆمی پێشەکەشی ئێران دەکات، دەشڵێت: دەبێت واشنتۆن ئەوە بە دەرفەت بزانێت. ئیسماعیل بەقایی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ئەمڕۆ دوشەممە رایگەیان، بەمزوانە تاران وەڵامی فەرمی خۆی بۆ پێشنیاری ئەمەریکا بۆ گەیشتن بە رێککەوتن لەرێگەی کەناڵە دیپلۆماسییەکانەوە و بە نوسراوی فەرمی دەگەیەننە واشنتۆن. وتیشی: چاوەڕواندەکرێت تاران لە وەڵامەکەدا پێشنیارێکی تایبەت بۆ رێکەوتن بخاتەڕو کە بریتییە لە پاراستنی بنەمای پیتاندنی یۆرانیۆم لەسەر خاکی ئێران، هاوکات لای خۆیەوە هەنگاو بۆ هێورکردنەوەی نیگەرانیی و تۆمەتەکانی ئەمەریکا لەبەرامبەر هەڵگرتنی کاریگەری سزاکان، دەنێت. بەقایی دەشڵێت: ئێران ئامادەیی خۆی بۆ ئەنجامدانی خولی داهاتوی دانوستانی ناڕاستەوخۆ لەگەڵ ئەمریکا، دەردەبڕێت بە مەرجێک هێڵە سورەکانی تاران بپارێزرێت. سەبارەت بە پیتاندنی یۆرانیۆم بەقایی وتیشی: "مەرج نییە هەمو وڵاتێک کە یۆرانیۆم دەپیتێنێت، ببێتە خاوەن چەکی ئەتۆمی، زۆرێک لە وڵاتان بەبێ ئەوەی پرۆگرامی چەکی ئەتۆمییان هەبێت، یۆرانیۆم دەپیتێنن". ئاماژەی بەوەشکرد: ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی لەژێر فشار و کاریگەریی سیاسی سێ وڵاتی ئەوروپی و ئەمریکا راپۆرتێکی لەسەر ئێران ئامادەکرد کە دواتر ئەو راپۆرتە بە مەبەستی خراپ کەڵکی لیوەرگیرا.یب

  بەپێی بەیاننامەیەکی سەرۆکایەتیی ئەمەریکا، قەدەغەکردنی چوونە ژوورەوەی هاووڵاتییانی 12 وڵات بۆ ئەمەریکا، کە هەفتەی ڕابردوو لەلایەن دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکاوە دەرچووە، درەنگانی شەوی یەکشەممە، کەوتە بواری جێبەجێکردنەوە.  قەدەغەکە"لە پێناو پاراستنی هاووڵاتییانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا لە تیرۆریستانی بیانی و هەڕەشەی دیکە بۆ سەر ئاسایشی نەتەوەیی" دەرچووە، بەپێی جاڕنامەی سەرۆکایەتیی ئەمەریکا، قەدەغەکە، هاووڵاتییانی ئەفغانستان، بۆرما، چاد، کۆنگۆ، کینیا، ئێریتریا، هایتی، ئێران، لیبیا، سۆماڵ، سوودان و یەمەن دەگرێتەوە.  ئیدارەی ئەمەریکا کە سیاسەتێکی زۆر توندی کۆچبەری گرتووەتەبەر، پاساو بۆ دانانی خۆی لە لیستی قەدەغەکردنەکەدا هێنایەوە، بە ئاماژەدان بە نەبوونی دەزگای کاریگەر لەو وڵاتانە بۆ پشکنینی تەندروستیی گەشتیاران و مەیلی هاووڵاتییان بۆ مانەوە لە ئەمەریکا دوای تەواوبوونی ڤیزاکانیان. هەروەها سنووردارکردنی ڤیزا بەسەر هاووڵاتییانی حەوت وڵاتی دیکەدا سەپێندرا کە بریتین لە؛ بۆرۆندی، کوبا، لائۆس، سیرالیۆن، تۆگۆ، تورکمانستان و ڤەنزوێلا.

  ئەسکاندەر زورین، وتەبێژی گروپی دانوستانکاری ڕووسیا ڕۆژی یەکشەممە ڕایگەیاند کە وڵاتەکەى وەجبەی یەکەمی تەرمی سەربازانی ئۆکراینی گەیاندووەتە شوێنی ئاڵوگۆڕەکە، ئەمەش وەک جێبەجێکردنی ئەو ڕێککەوتنانەی کە لە میانی دانوستانە ڕاستەوخۆکانی ڕووسیا و ئۆکرانیا لە ئیستانبوڵ لە ٢ی حوزەیران ئەنجامدراون. ئەو وتەبێژە ئەوەشى خستەڕوو لایەنی ڕووسی بەگوێرەی ئەو ڕێککەوتنانەی لە کاتی دانوستانەکانی ڕووسیا و ئۆکرانیا کە لە ٢ی حوزەیران لە ئەستەنبوڵ بەڕێوەچوو، و بەپێی ئەو خشتەیەی کە لەگەڵ لایەنی ئۆکرانی ڕێککەوتنی لەسەر کرا، تەرمی سەربازە ئۆکرانیاکانی ڕادەست کرد، کە بۆ گەڕانەوەیان بۆ ناوچەی ئاڵوگۆڕکردن ئامادەکرابوون. ڕوونیکردەوە، وەجبەی یەکەم هەزار و ٢١٢ تەرمی سەربازی ئۆکراینی لەخۆگرتبوو، ئاماژەی بەوەشکرد، "زۆرێکیان ناسنامەیان بۆ کراوەتەوە، هەروەها سەرجەمیان وەک سەرباز لە هێزە چەکدارەکانی ئۆکرانیا پشتڕاستکراونەتەوە، چ بە جلوبەرگی سەربازییان و چ بەهۆی ئەو شوێنانەی کە دۆزراونەتەوە". زورین جەختیشی لەوە کردەوە کە لایەنی ڕووسی بە تەواوی ئامادەیی هەموو ڕێککەوتننامەکانی پەیوەست بە گەڕانەوەی تەرمی سەربازە کراوەکانی ئۆکرانیا و ئاڵوگۆڕی دیلەکان جێبەجێ بکات. لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ئامادەییمان پشتڕاست دەکەمەوە بۆ گەڕاندنەوەی زیاتر لە ٦ هەزار تەرم بە وەجبە، لە ڕێگەی گواستنەوەی وشکانی و شەمەندەفەرەوە.  ناوبراو ڕەتیکردەوە هیچ لێدوانێک لەسەر ئەو مشتومڕە بەردەوامە بدات کە گوایە ئەم ئۆپەراسیۆنە سروشتێکی سیاسی هەیە. دەشڵێت "ئەمە دەستپێشخەرییەکی تەواو مرۆییە و یەکەم دەستپێشخەری نییە و بەداخەوە ڕەنگە دواهەمینیش نەبێت، ئێمە لایەنی ڕووسیا بە تەواوی پابەندین بە جێبەجێکردنی هەموو ڕێککەوتنەکان، جا چ سەبارەت بە گەڕانەوەی تەرمی سەربازانی ئۆکرانیا بێت یان ئاڵوگۆڕی دیلەکان".

  دوای زیادبوونی ناکۆکییەکانی لەگەڵ ئیلۆن مەسک؛ سەرۆکی ئەمریکا هێرشی کردە سەر مەسک و بە "بێڕێز" ناوی برد و وتی، "نابێت بێڕێزی بەرامبەر سەرۆک بکەیت. ئەگەر پاڵپشتیش لە دیموکراتەکان بکەیت، لێکەوتەی خراپ چاوەڕێت دەکات". دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ناکۆکییەکانی لەگەڵ ئیلۆن مەسکی سەرمایەدار و راوێژکاری پێشووی قووڵتر کردەوە و، هەڕەشەی هەڵوەشاندنەوەی سەرجەم گرێبەستەکانی حکومەت لەگەڵ کۆمپانیاکانی مەسک دەکات. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لە وەڵامی پرسیارێکدا کە ئایا حەز دەکات لەگەڵ مەسک قسە بکاتەوە، وتی، "نەخێر". لە وەڵامی پرسیارێکی دیکەدا کە ئایا پێیوایە پەیوەندییەکەی لەگەڵ مەسک کۆتاییهاتووە، ترەمپ وتی، ''وای دەبینم، بەڵێ''. رەمپ و  مەسک هەفتەی ڕابردوو، لە تۆڕە کۆمەڵاتییەکانی ئێکس و ترووس سۆشیال، هێرشیان کردە سەر یەکدی، نوێترین قسەی ترەمپیش بۆ هاوڕێ کۆنەکەی ئەوەیە کە، ئەگەر  لە هەڵبژاردنی کۆنگرێسدا مەسک دژ بە کۆمارییەکان بێت و پشتیووانی لە دیموکراتەکان بکات، باجێکی قورس دەدات. ترەمپ رۆژی هەینی لە پەیامێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی سۆشیاڵ ترووس لەبارەی ئەو پێشنیازەوە نووسی، "ئاسانترین رێگە بۆ پاشەکەوتکردنی پارە لە بودجەکەماندا هەڵوەشاندنەوەی یارمەتییە داراییەکان و گرێبەستەکانی حکومەتە لەگەڵ ئیلۆن."   ترەمپ دەڵێت، "زۆر سەرم سوڕماوە کە بایدن چۆن بیری لەو کارە نەدەکردەوە!"   هەڕەشەکەی ترەمپ دوای ئەوە هات کە مەسک، سەرۆکی ئەمریکای بە "سپڵە" ناوبرد و رایگەیاند، بێ ئەو هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی نەدەبردەوە، ئەوەش بەهۆی ئەوەی ئەو سەرمایەدارە لەکاتی هەڵمەتی هەڵبژاردندا زیاتر لە 250 ملیۆن دۆلاری بەخشییە هەڵمەتی هەڵبژاردنی ترەمپ.   هەروەها شەوی هەینی ترەمپ جارێکی دیکە بە نەرێنی قسەی لەبارەی مەسک کرد و گوتی، "عەقڵی لەدەستداوە."   مەسکیش بێ بەڵگە ترەمپی بەوە تۆمەتبار کرد کە لە ئابڕووچوونی سێکسی لە بەڵگەنامەکانی حکومەتی ئەمریکا لەسەر سەرمایەدار ئەمریکی جێفری ئێپستین تێوەگلاوە کە هاوڕێیەکی نزیکی ترەمپ بوو.   مەسک بۆ 130 رۆژی یەکەمی سەرۆکایەتیی ترەمپ، راوێژکاری تایبەتی سەرۆکی ئەمریکا بوو، بەرپرسی فەرمانگەی کارامەیی حکومەتیش بوو کە ئامانج لەو فەرمانگەیە، کەمکردنەوەی خەرجییەکانی حکومەت بوو لەگەڵ بچووککردنەوەی قەبارەی دامودەگاکانی حکومەت.   سەرەتای سەرهەڵدانی ناکۆکییەکانی نێوان ترەمپ و مەسک بۆ هەفتەیەک لەمەوبەر دەگەڕێتەوە، دوای ئەوەی پرۆژە یاسایی خەرجییەکانی حکومەتی ئەمریکای ناردە کۆنگرێس و ئیلۆن مەسک دژایەتی خۆی بۆ ئەو پرۆژە یاسایی دەربڕی و بە "کارەسات" ناوی برد.

  سەرۆکی ئەمریکا دەڵێت، واشنتن رێگە بە تاران نادات درێژە بە پیتاندنی یۆرانیۆم بدات. ئەوەش لە کاتێکدایە بەشێک لە میدیای ئەمریکی دەڵێن، ئەو پێشنیازەی ئەمریکا پێشکێشی ئێرانی کردووە، ئەو مافەی پێ دەدات.   رۆژی هەینی 6ی حوزەیرانی 2025 دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لەنێو فڕۆکەی سەرۆکایەتی قسەی بۆ رۆژنامەڤانان کرد و وەڵامی چەند پرسیارێکی لەبارەی دانوستاندنەکانی نێوان ئیدارەکەی و ئێران دایەوە. ئەو وتی، بەگوێرەی پێشنیازەکە کە بۆ رێککەوتن بۆ ئێران نێردراوە "ئەوان یۆرانیۆم ناپیتێنن. ئەگەر پیتاندنیان کرد، ئەوا ناچار دەبین بە رێگەکەی دیکە [مامەڵەیان لەگەڵ] بکەین."   ئەو لێدوانەی سەرۆکی ئەمریکا وەکو ئاماژەیەک بۆ هێرشی سەربازی بۆسەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران لێکدەدرێتەوە، لە ئەگەری نەگەیشتن بە رێککەوتن. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریکا جارێكی  جەختیكردەوە: کردەوە واشنتۆن رێگە بە تاران نادات لەناو وڵاتەکەیدا پرۆسەی  پیتاندنی یۆرانیۆم ئەنجامبدات. ترەمپ، لە لێدوانێکی کورتدا، لەناو فڕۆکەکەی لەوەڵامی پرسیارێكداسەبارەت بە قسەكانی رابەڕی باڵای ئێران كە وتی، دەستبەرداری پیتاندنی یۆرانیۆم نابن، رایگەیاند: "نابێت پیتاندن بكەن، ئەگەر پیتاندن بکەن، ناچارین جوڵە بكەین و رێگەیەكی جیاواز بگرینەبەر"، وەك ئاماژەیەك بۆ ئاڕاستەیەکی دوور لە دانوستانەکان، بەبێ ئەوەی دیاری بکات کە ئەو ئاڕاستەیە چی دەبێت. ترەمپ، لە هەمان کاتدا جەختی لەوە کردەوە، ئارەزووی ئەوە ناکات ئەنجامی بدات بەڵکو ناچار دەبێت، لە کۆتاییدا وتی: "هیچ بژاردەیەکی ترمان نابێت... رێگە بە پیتاندن نادەین". ئەم لێدوانانەی ترەمپ، دوای دوو رۆژ دێت لە رەتکردنەوەی پێشنیازی ئەمریکا لەلایەن تارانەوە سەبارەت بە پرسی پیتاندنی یۆرانیۆم، كە تیایدا عەلی خامەنیی رابەڕی باڵای ئێران جەختیكرد، تاران دەستبەرداری پیتاندنی یۆرانیۆم نابێت.