ڕوسیا: كۆبونەوە پوتین و زێلێنسكی دەكەوێتە دوای رێككەوتن

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، دانوستانی نێوان واشنتن و تاران بە باشی بەڕێوەدەچێت و خەریکە دڵنیابێت لەوەی رێککەوتن لەگەڵ تاران دەکرێت بەبێ ئەوەی پێویست بە هێرشی سەربازی بکات. هەروەها بنیامین نەتانیاهۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل دوێنێ لە وتارێکدا رایگەیاند، تاکە رێککەوتنی قبوڵکراوی نێوان واشنتۆن و تاران رێککەوتنێکە کە دەبێتە هۆی هەڵوەشاندنەوەی تەواوەتی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران و سنووردارکردنی بەرنامە مووشەکییەکەی. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز پێشتر بە پشتبەستن بە بەرپرسێکی ئێرانی رایگەیاندبوو، بەرنامەی مووشەکیی ئێران پرسێکی گەورەترە لە پیتاندنی یۆرانیۆم بۆ گەیشتن بە رێککەوتن لەگەڵ ئەمریکا. بەگوێرەی راپۆرتەکان، یەکێک لە پێشنیازەکانی ئێران لە دانوستانەکاندا هەڵگرتنی یۆرانیۆمی پیتێنراوی ئێرانە لە وڵاتێکی دەرەوە، روسیا ئامادەیی خۆی دەربڕیوە یۆرانیۆمەکەی ئێران بگوازێتەوە بۆ وڵاتەکەی.

  سێنتکۆم ڕایگەیاند، هێرشە ئاسمانییەکانی ئەمەریکا بۆ سەر پێگەکانی حووسییەکان لە یەمەن بەردەوامە. هێزەکانی فەرماندەیی ناوەندیی ئەمەریکا "سێنتکۆم" لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند "لە سەرەتای دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنی ڕاف ڕایدەرەوە، فەرماندەیی ناوەندیی ئەمەریکا زیاتر لە 800 پێگەی حووسییەکانی بۆمباران کردووە؛ ئەم هێرشانە بووەتە هۆی کوژرانی سەدان چەکداری حووسی و زۆرێک لە سەرکردەکانیان، لەنێویاندا فەرماندەی باڵای مووشەک و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان." ئاماژەی بەوەش کردووە "هێرشەکان چەندان دامەزراوەی فەرماندەیی و کۆنترۆڵ، سیستەمی بەرگریی ئاسمانی، دامەزراوەی پێشکەوتووی دروستکردنی چەکی و شوێنی هەڵگرتنی چەکی پێشکەوتوویان لەناو بردووە. ئەم دامەزراوانە چەکی ئاسایی پێشکەوتوویان لەخۆگرتبوو، لەنێویاندا مووشەکی کروز بالیستی و دژە کەشتی، سیستەمی ئاسمانی و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان، لە هێرشی حووسییەکان لەسەر هێڵەکانی کەشتیوانی نێودەوڵەتی بەکاردەهێنران." ڕوونیشی کردەوە، لەکاتێکدا حوسییەکان بەردەوام بوون لە هێرشکردنە سەر کەشتییەکانمان، ئۆپەراسیۆنەکانمان فراوانتر دەکرد، بەو هۆیەوە هێرشەکانیان کەم کردەوە. هەڵدانی مووشەکی بالیستی بەڕێژەی 69% کەم بووەتەوە. هەروەها هێرشەکانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بەڕێژەی 55% کەم بووەتەوە.  هەروەها هێرشە ئاسمانییەکانی ئەمەریکا توانای وەرگرتنی سووتەمەنی بەندەری ڕەئس عیسایان لەناو برد، ئەمەش کاریگەری نەرێیی لەسەر توانای حووسییەکان هەبوو، لەو ڕێگەوە ملیۆنان دۆلار داهاتییان بوو بۆ کار و چالاکییەکانیان دەست دەکەوت. باسی لەوەش کرد، لە 15ی ئادارەوە هەڵمەتێکی چڕ و بەردەواممان بۆ سەر حووسییەکان دەست پێ کردووە، ئەوەش لە پێناو گەڕاندنەوەی ئازادیی کەشتیوانی و پاراستنی گیانی کەشتیوانانی ئەمەریکا و هاوپەیمانان. ئەم ئۆپەراسیۆنانە بە بەکارهێنانی زانیاری هەواڵگری ورد و هەمەلایەنە کراون، کە کاریگەرییە کوشندەکان لە دژی حووسییەکان هەبووە، لە هەمان کاتدا کەمترین مەترسیی هەبووە بۆ سەر هاوڵاتیانی مەدەنی."

  سەرۆکوەزیرانی قەتەر ئەمڕۆ یەکشەممە ڕایگەیاند، هەوڵەکان بۆ گەیشتن بە ئاگربەستێکی نوێ لە غەززە هەندێک پێشکەوتنیان بەدەستهێناوە بەڵام ڕێککەوتنی نێوان ئیسرائیل و حەماس بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە هێشتا بە زەحمەتە. شێخ محەممەد بن عەبدولڕەحمان ئال سانی، سەرۆکوەزیران هاوکات وەزیری دەرەوەی قەتەریشە، ڕایدەگەیەنێت وتی "ئێمە لە پێنجشەممەدا کەمێک پێشکەوتنمان بینیوە بە بەراورد بە کۆبوونەوەکانی دیکە، بەڵام پێویستە وەڵامێک بدۆزینەوە بۆ پرسیاری کۆتایی: چۆن کۆتایی بەم شەڕە بهێنرێت. ئەوە خاڵی سەرەکی تەواوی دانوستانەکانە". بەگوێرەی ڕاپۆرتێکى ئاکسیۆس، ڕۆژی پێنجشەممە هەفتەی ڕابردوو دەیڤید بارنیا، بەڕێوەبەری مۆساد، سەفەری دەوحەی کرد و چاوی بە شێخ محەممەد کەوت، ئەمەش لە کاتێکدایە کە هەوڵەکان بۆ گەیشتن بە ئاگربەستێکی نوێ لە غەززە بەردەوامە. شێخ محەمەد باسی لەوەکرد حەماس و ئیسرائیل لەسەر ئامانجی کۆتایی دانوستانەکان ناکۆکن، وتیشى: ئەو گروپە چەکدارە ئامادەیە هەموو بارمتە ئیسرائیلییەکانی ماوەتەوە بگەڕێنێتەوە ئەگەر ئیسرائیل کۆتایی بە شەڕی غەززە بهێنێت. بەڵام ئیسرائیل دەیەوێت حەماس ئەو بارمتە ماوەتەوە ئازاد بکات بەبێ ئەوەی دیدێکی ڕوون بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە پێشکەش بکات. لە 19ی تشرینی دووەمی پاردا ئیسرائیل و حەماس ئاگربەستێکیان راگەیاند و بۆ دوو مانگ بەردەوام بوو، بەڵام لە 18ی ئاداری ئەم ساڵدا سوپای ئیسرائیل ئاگربەستی شکاند و دەستی بە هێرشەکانی بۆ سەر غەززە کردەوە، حەماسی تۆمەتبار کرد بەوەی پابەندی مەرجەکانی ئاگربەست نەبووە.

یەکەم لێدوانی ئیسرائیل لەسەر تەقینەوە گەورەکەی ڕۆژی شەممە بەندەری بەندەر عەباسی باشووری ئێرانی هەژاند، لەلایەن سوپای ئیسرائیلەوە هات. ڕۆژنامەی مەعاریفی ئیسرائیلی هەر دوای تەقینەوەکانی بەندەر عەباسی ئێران، لە زاری بەرپرسانی سەربازیی ئیسرائیل ڕایگەیاندووە، سوپای ئیسرائیل پەیوەندیی بە تەقینەوەکەی بەندەر عەباسەوە نییە. ئەمڕۆ شەممە 26ـی نیسانی 2025، تەقینەوەیەکی بەهێز لە بەندەر عەباسی ئێران ڕووی دا، بەپێی میدیاکانی ئێرانیش، ئەگەری هەیە تەقینەوەکە  لە ئەمبارێکی ماددە کیمیاییە مەترسیدارەکاندا ڕووی دابێت. میدیای ئێران ئاشکرای کردووە، ژمارەی بریندارانی تەقینەوەکەی بەندەر عەباس بەرزبووەتەوە بۆ 565 کەس، بەڕێوبەری بەندەرەکەش ڕایگەیاندووە، تا ئێستا ژمارەیەک لە فەرمانبەرانی بەندەرەکە لەژێر دار و پەردووی باڵەخانە ڕووخاوەکاندا ماونەتەوە و هێشتا ڕزگار نەکراون. میدیای ئێران ڕەتی کردەوە، هیچ تەقینەوەیەکی دیکە ڕووی دابێت. ئاماژە بەوە دەکەن، هەموو ئەوانەی لە میدیاکان لەبارەی ڕوودانی تەقینەوەی دیکە بڵاو دەکرێنەوە، دوورن لە ڕاستی. فاتیمە موهاجرانی، گوتەبێژی حکوومەتی ئێران ڕایگەیاند: بەپێی لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکان، تەقینەوەکە لە پاشماوەی کەرەستە کیمیاییەکانی بەندەرەکە دروست بووە، بەڵام لێکۆڵینەوەکان بەردەوام دەبن بۆ ئاشکرا کردنی ڕاستی ڕووداوەکە.

  فەرماندەی گشتی قەسەدە مەزڵوم عەبدی لە وتاری دەسپێکی کۆنفرانسی "یەکڕیزیی و یەکهەڵوێستی کوردیی لە ڕۆژئاوای کوردستان"، گوتی: "وەک گەلی ڕۆژئاوای کوردستان پشتگیریی بانگەوازیی ئاشتیی و کۆمەڵگەی دیموکراتیکی ڕێبەر ئاپۆ دەکەین و چی لەدەستمان بێت دەیکەین". فەرماندەى گشتى هێزەکانى سوریاى دیموکرات رایگەیاند، داواکارى سەرەکییان مسۆگەرکردنى داواکارییەکانى کوردە لە دەستورى سوریا و کۆنفرانسەکەى قامیشلۆ هەوڵێکە بۆ یەکخستنى هەڵوێستى کورد لە سوریا. مەزڵوم عەبدى لە وتارێکدا لە دەستپێکى یەکەمین کۆنفرانسی "یەکخستنی هەڵوێست و گوتاری کورد لە رۆژئاوای کوردستان" لە قامیشلۆ جەختیکردەوە، کە کاتى ئەوەیە مافەکانیان لە سوریا مسۆگەر بکەن و ئەوەش داواکارى سەرەکییانە. باسى لەوەشکرد، ئەوان 14 ساڵە لەشەڕدان  و 13 هەزار گەنجى کورد لەشەڕى پاراستنى رۆژئاواى کوردستان شەهیدبوون. مەزڵوم عەبدى جەختیکردەوە، ئامانجى کۆنفرانسەکە دابەشکردنى سوریا نییە، بەڵکو پاراستنى یەکێتى خاکى سوریایە و یەکڕیزى کورد ماناى یەکڕیزى سوریایە و بەهێزبوونى کورد بە هێزبوونى سوریایە. لاى خۆیەوە، ئیلهام ئەحمەد ئەندامى لیژنەى بەڕێوەبردنى کۆنفرانسەکە بەستنى کۆنفرانسەکەى بە مێژویی ناوبرد کە بە مارشى نیشتمانى ئەى رەقیب دەستیپێکرد. رۆژی سێشەممەی رابردوو (22ـی نیسانی 2025) مەزڵوم عەبدی فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سوریای دیموکرات لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس بڵاوی کردەوە: بە خۆشحاڵییەوە بە گەلەکەمان رادەگەیەنین کە کۆنفرانسی "یەکخستنی هەڵوێستی کورد لە ڕۆژاڤا" ڕۆژی 26ـی نیسان بەڕێوەدەچێت. ئاماژەی بەوەکردووە: یەکگرتوویی کورد پێویستییەکی نیشتمانییە بۆ چارەسەرکردنی پرسی گەلی کورد لە سووریا، هیوادارین هەموو لایەنەکان بەرپرسیارێتی نیشتمانی خۆیان جێبەجێ بکەن. هاوسەرۆکی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر ئاماژەی بە رۆڵی سەرکردەکانی باشووری کوردستان کرد لە پاڵپشتیی رۆژئاوای کوردستان و گوتی: ''لە باشووری کوردستان بەڕێز سەرۆک مەسعود بارزانی و لە یەکێتی کاک بافڵ، لە باکووری کوردستان و زیندانی ئیمرالییەوە بەڕێز سەرۆک ئۆجەلان، هەروەها رێکخستنەکانی دیکەی کوردستان دەم پارتی و هەموو رێکخستنەکانی دیکە پاڵپشت بوون.''   دوای رووخانی دەسەڵاتی بەشار ئەسەد لە 8ـی کانوونی یەکەمی 2024، دیالۆگی کوردی-کوردی لەنێوان ئەنجوومەنی نیشتمانیی کورد لە سووریا (ئەنەکەسە) و پارتی یەکێتیی دیموکرات (پەیەدە) بووە رۆژەڤ. ئیلهام ئەحمەد گوتی: ''دەنگی گەلی خۆمان دەبیستین کە دەڵێن یەکبگرن و چارەنووس دیاری بکرێت، بۆیە لەسەر ئەو بنەمایە ئێمەش ئەمڕۆ کۆبووینەتەوە، بۆ ئەوەی بتوانین بگەینە ئەنجام.   لەبارەی رێککەوتنی ئەنەکەسە و پەیەدە، هاوسەرۆکی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر دەڵێت: ''گفتوگۆ و گەنگەشەی دوور و درێژ کراوە و ئەمڕۆ بەڵگەنامەی گفتوگۆکان لێرە دەخوێنرێتەوە''. فەرماندەی گشتی هەسەدە، بەو بۆنەیەوە سوپاسی هەموو ئەو لایەنانە دەکات کە هاوکار بوون بۆ ئەوەی ئەم هەنگاوە بگاتە ئەنجام و و هیوای سەرکەوتن بۆ کۆنفرانسەکە دەخوازێت. بەپێی سەرچاوەیەکی ئاگاداری کۆنفرانسەکە، زیاتر لە 300 کەس لە نوێنەری پارتە سیاسییەکان و کەسایەتی کورد بەشداریی کۆنفرانسەکە بکەن کە لە شاری قامیشلۆ بەڕێوەدەچێت. مەزڵووم عەبدی گوتی: ''بۆ پارستنی ئەم هەرێمە، شەڕێکی سەخت کرا کە تێیدا 13 هەزار کچ و کوڕی ئێمە شەهید بوون و نزیکەی 30 هەزار کەس لە هەڤاڵانمان بریندار بوون، بۆیە ئەم کۆنفرانسە پێشکێش بە شەهیدەکانمان دەکەین".   فەرماندەی گشتیی هەسەدە گوتی: ''هەڵبەت ئەم کۆنفرانسە لە کاتێکی کەمدا پێکنەهاتووە، بەڵکو ماوەیەکی دوور و درێژە هەوڵی دیالۆگی کوردی لە رۆژئاوای کوردستان هەیە، پێشتریش هەندێک رێککەوتن و دیدار دروست بوون و ئەوە لە بەردەوامیی ئەو هەڵانەیە.''   مەزڵووم عەبدی باسی لە رۆڵی هەندێک کەسایەتی و لایەن دەکات لە بەرەوپێشبرنی دیالۆگی کوردی- کوردیی نێوان ئەنەکەسە و پەیەدە و دەڵێت: ''لەو پرۆسەیەدا گەلێک هێزی کوردستانی هاوکاریی رۆژئاوای کوردستانیان کرد، لە سەرووی هەمووانەوە ئێمە پاڵپشتیی سەرۆک بارزانی بیر دەهێنینەوە و سوپاسی دەکەین''.

  ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز ئاشکرایکرد، دیمەشق بە نوسراو وەڵامی لیستی ئەو مەرجانەی داوەتەوە کە لەلایەن واشنتۆنەوە پێشنیازکراون لەبەرامبەر  هەڵگرتنی بەشێك لە سزاكانی سەر سوریا، ئەوەش لە چوارچێوەی هەوڵە بەردەوامەکانی دەسەڵاتدارانی نوێی دیمەشق بۆ هەڵوەشاندنەوەی سزاکانی رۆژئاوا، بەتایبەتی ئەو سزایانەی کە لەلایەن ئەمریکاوە سەپێنراون.  رۆیتەرز، كە كۆپیەكەی نامەكەی بینوە دەڵێت، حکومەتی سوریا رایگەیاندووە، زۆربەی مەرجەکانی ئەمریکای جێبەجێكردووەو، لە هەوڵی گەیشتن بە لێکتێگەیشتنی هاوبەشدایە لەسەر هەندێک بابەتی هەڵپەسێردراو. سەبارەت بە چەکدارە بیانییەکانی ناو سوپای نوێی سوریاش، لە نامەکەدا جەخت لەوە کراوەتەوە، ئەم بابەتە پێویستی بە دانیشتنێکی راوێژکاری فراوانتر هەیە، ئاماژە بەوەشکراوە دەرکردنی پلەی سەربازییەكان راگیراون. سەبارەت بە گروپە فەلەستینییەکانیش، لە نامەکەدا هاتووە،  سوریا نابێتە مەترسی بۆ سەر هیچ لایەنێک بە ئیسرائیلیشەوە، دەسەڵاتداران لیژنەیەک پێکدەهێنن بۆ چاودێریکردنی چالاکییەکانی گروپە فەلەستینییەکان لەناوخۆی وڵاتدا، لەگەڵ كردنەوەی دەرگای گفتوگۆی زیاتر لەسەر ئەم پرسە. لە سەرەتای مانگی رابردوودا واشنتۆن لیستێكی داواكارى  پێشکەش بە دیمەشق کرد کە هەشت مەرجی لەخۆگرتبو، داوای لە حکومەتی نوێی سوریای کردبوو جێبەجێیان بكات، لەوانە لەناوبردنی هەر عەمباركراوێكی چەکی کیمیایی کە مابێتەوە، دڵنیابون لەوەی چەكدارە بیانییەکان پۆستی سەرکردایەتییان پێنادرێت لە دامەزراوەكانی سوریادا.

  لە کاتێکدا کە بڕیارە سبەی شەممە، سێهەمین خولی دانوستانەکانی ئێران و ئەمریکا لە سوڵتانیای عومان بەڕێوە بچێت، ئێوارەی ئەمڕۆ هەینی، عەباس عێراقچى، وەزیری دەرەوەی ئێران بەرەو شاری مەسقەت بەرەو مەسقەت دەچێت. ئیسماعیل باقائیی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕایگەیاند، ئێوارەی ئەمڕۆ عەباس  عێراقچى بە سەرۆکایەتیی شاندێکی دیپلۆماسی و تەکنیکی، تاران بەرەو مەسقەت بەجێدەهێڵێت، بۆ ئەنجامدانی دانوستانی ناڕاستەوخۆ لەگەڵ ئەمریکا. هاوکات وتەبێژەکەى ئاماژەی بەوەشکرد، "هەردوولا گەیشتنە لێکتێگەیشتنێک بۆ ئەنجامدانی کۆبوونەوەیەکی تایبەتمەند بە تەکنیکی کە هاوکات دەبێت لەگەڵ ئامادەبوونی دانوستانکاری باڵای هەردوو وڵات، عێراقچى و نوێنەری ئەمریکا ستیڤ ویتکۆف. ناوبراو زیادی کرد: بە پێی ئەو ڕێکخستنانەی میوانداری عومانی کردوویەتی، سبەی کۆبوونەوەی تایبەتمەند و دانوستانی ناڕاستەوخۆ لە نێوان وەزیری دەرەوە و نێردەی ئەمریکا بەڕێوە دەچێت. هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە "بەدەستهێنانی پێشکەوتن لە دانوستانەکاندا پێویستی بە نیەتپاکی و جددی و واقیعبینی لەلایەن لایەنی بەرامبەرەوە هەیە"، بە ئاماژەدان بە ئەمریکا، بەپێی ڕاپۆرتەکانی میدیا ناوخۆییەکان. ئاکسیۆس لە راپۆرتێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، لە گەڕی دووەمی دانوستانی تاران و واشنتن لە رۆما، پێشکەوتنی بەرچاو لە گفتوگۆکانی نێوان ئەو دوو وڵاتە هاتووەتە ئاراوە. لە راپۆرتەکەدا هاتووە، عەباس عێراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران لە گەڕی دووەمی دانوستان، خواستی وڵاتەکەی بۆ واژۆکردنی رێککەوتنێکی کاتی دەربڕیوە. بەڵام ستیڤ ویتکۆف، نێردەی ترەمپ بۆ کاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست گوتوویەتی، واشنتن نایەوێت لەم کاتەدا گفتوگۆ لەبارەی رێککەوتنی کاتییەوە بکات. ویتکۆف جەختی لەوە کردووەتەوە، وڵاتەکەی لەم کاتەدا جەخت لە گەیشتن بە رێککەوتنێکی روون دەکاتەوە، لە ماوەی شەست رۆژدا، وەک ئەوەی دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا داوایکردووە. ئاکسیۆس ئاماژەی بەوە کردووە، ئەگەر ئێران و ئەمریکا لە 60 رۆژدا نەگەنە رێککەوتن، ترەمپ فەرمان بە سوپای وڵاتەکە دەکات ناوەندە ئەتۆمییەکانی ئێران بکاتە ئامانج، یان هاوکاری ئیسرائیل دەکات بۆ هێرشێکی لەو شێوەیە.

کەناڵى حەدەس رایگەیاند، ئەو دەنگۆیانەى باس لەوە دەکەن فەرەنسا هێزەکانى لە سوریا زیاد دەکات دوورە لە راستییەوە و فەرەنسا وەک ناوبژیوانێک لە سوریا دەمێنێتەوە و بە شێوازی دیکە پشتیگیر هەسەدە دەکات. کەناڵەکە لەبارەى دەنگۆى زیادکردنى هێزەکانى فەرەنسا لە سوریا دەڵێت، سەرەڕاى ئەوەى فەرەنسا هێزەکانى لە رۆژاڤاى کوردستان زیاد ناکات، بەڵام بیر لە رێگایەکى دیکە بۆ پشتیوانی هێزەکانی سوریای دیموکرات دەکاتەوە. دەشڵێت، ئەم هەنگاوەى فەرەنسا لە بەرامبەر هەنگاوەکەى ئەمریکایە کە بەنیازە ژمارەی سەربازانی لە رۆژاڤاى کوردستان کەمبکاتەوە. کەناڵەکە ئاماژەى بەوەشکردووە، فەرەنسا لە هەنگاوى یەکەمدا هەوڵدەدات ئۆپەراسیۆنەکانی لە دژی داعش چڕتر بکاتەوە لە رۆژاڤاى کوردستان و لە رێگەی هێرشی ئاسمانییەوە، هاوکات، لە رێگەی کەناڵە دیپلۆماسییەکانیشەوە پاڵپشتی هێزە کوردییەکان دەکات. هەروەها کەناڵى حەدەس دەشڵێ، فەرەنسا لە سوریا، وەک ناوبژیوانێک لە نێوان هێزەکانی سوریاى دیموکرات و دەسەڵاتدارانی سوریا و تورکیا مامەڵە دەکات.

  لەمیانی سەردانەکەی  دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا بۆ سعودیە، ئاژانسی ڕۆیتەرز بە پشتبەستن بە چەند سەرچاوەیەک ڕایگەیاندوە، ئەمەریکا پاکێجێکی گەورەی  سەربازی بە بەهای زیاتر لە 100 ملیار دۆلار بۆ سعودیە ئامادە دەکات و ترەمپ لە سەردانەکەیدا واژوی لەسەر دەکات. بەگوێرەی ئەو سەرچاوانەی قسەیان بۆ رۆیتەرز کردوە ئەو پاکێجە لە کاتی سەردانی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا بۆ سعودیە کە بڕیارە لە مانگی پێنجدا بچێتە ئەو وڵاتە واژوی لەسەر دەکرێت، لەوبارەیەوە بەرپرسانی کۆشکی سپی و وەزارەتی بەرگری ئەمەریکا و فەرمانگەی پەیوەندییەکانی حکومەتی سعودیە تا ئێستا ئامادە نەبون بە فەرمی هیچ لێدوانێک لەسەر ئەو بابەتە بدەن. ڕۆیتەرز ئاماژەی بەوەشداوە، پێدەچێت کۆمپانیا پیشەسازییە سەربازییە گەورەکانی ئەمەریکا لەوانەش کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنانی فڕۆکەی سەربازی و موشەک و ڕادار لەگەڵ ئەو کۆمپانیایانەدا کە لە دروستکردنی فڕۆکەی بێفڕۆکەواندا چالاکن، ڕۆڵێکی سەرەکی لەم پاکێجەدا بگێڕن. هەروەها باس لەوە کراوە کە ژمارەیەک لە بەڕێوەبەرانی کۆمپانیاکانی پیشەسازی بەرگری ئەمەریکا پلانیان هەیە لە چوارچێوەی شاندێکی بازرگانی-سەربازیدا گەشت بۆ ناوچەکە بکەن. ئەمە لەکاتێكدایە بڕیارە دۆناڵد ترەمپ لە نێوان 13 بۆ 16ی ئایاردا لە یەکەم گەشتی بۆ دەرەوەی وڵاتەکەی لە دوای دەستبەکاربونی وەک سەرۆکی ئەمەریکا  گەشت بۆ سعودیە بکات .

ئەندامێکی کۆنگریس لە کۆمارییەکان بەتایبەت داوای لە ئەحمەد شەرع کردووە پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئیسرائیل ئاسایی بکاتەوە و شەرعیش داوای لابردنی سزاکانی کردوە لەسەر وڵاتەکەی، ئەمەش بەپێى ڕاپۆرتێکى ڕۆژنامەی تایمز ئۆف ئیسرائیل. لە راپۆرتێکی ڕۆژنامە ئیسرائیلیەکەدا ئەمڕۆ پێنجشەممە بڵاویکردوەتەوە هاتوە؛ کە کۆری میڵز ئەندامی کۆنگرێسی ئەمەریکا دوای گەڕانەوەی لە سەفەری ئەم دواییەی لە  دیمەشق رایگەیاندوە، لە کۆبونەوەیەکی تایبەتدا لەگەڵ ئەحمەد شەڕع سەرۆکی کاتی حکومەتی سوریا، باسیان لە ئەگەری ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی سوریا لەگەڵ ئیسرائیل کردوە ئەندامەکەی کۆنگرێس وتوشیەتی؛ "ئەم گەشتە بە تەواوی کەسی بوە و هیچ پەیوەندییەکی بە شاندی فەرمی کۆنگرێسەوە نەبوە" و ئامانجی سەرەکی من بۆ ئەم دیدارە گوێگرتن بو لە بۆچونەکانی سەرۆکی کاتی سوریا  ڕاستەوخۆ سەبارەت بە ئایندەی سوریا و پەیوەندییە دەرەکییەکان. ناوبراو باسی لەوەشکردوە؛ لە گفتوگۆکانی لەگەڵ شەرعدا، سەرۆکی کاتی سوریا بە ڕونی ڕایگەیاندوە کە ئەگەر مەرجی گونجاو دابین بکرێت، سوریا ئامادەیە بچێتە پاڵ "پەیماننامەی ئیبراهیم"، جەختی لەوە کردەوە کە ڕێککەوتنێکی لەو شێوەیە دەتوانێت دەرگای نوێ بۆ ئاوەدانکردنەوەی وڵات و دەرچون لە گۆشەگیریی نێودەوڵەتی بکاتەوە. کۆری میڵز، ئەوەشی خستوتە ڕو، لەبارەی سزاکانی ئەمەریکاوە بۆسەر سوریا ئەحمەد شەرع  پێی وتوە، زۆرێک لەو سزایانە ئاستەنگێکی گەورەن لە بەردەم باشترکردنی دۆخی ئاووری سوریا و هەڵگرتنی ئەو سزایانە دەکرێت بەشێک بێت لە پرۆسەی ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکان. ئەندامەکەی کۆنگرێس ئەوەشی ئاشکرا کردوە شەڕع نامەیەکی تایبەتی بۆ سەرۆکی ئەمەریکا پێدام، کە بەنیازم ڕاستەوخۆ بیگەیەنم بە ترەمپ. ئەمە لەکاتێكدایە میڵز ئەندامی لیژنەکانی کاروباری دەرەوە و خزمەتگوزارییە چەکدارەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمەریکایە و  ڕۆژی هەینی گەیشتە دیمەشق و لەگەڵ بەرپرسانی وڵاتەکە کۆبوەوە.

  ئەمڕۆ پێنجشەممە 24ـی نیسان، ژان نوێل بارۆ، وەزیری دەرەوەی فەرەنسا، لە هەژماری خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس، لەبارەی کۆبوونەوەکانی لە هەرێمی کوردستان، نووسیویەتی: هەمیشە فەرەنسا پشتیوانی لەکوردەکان دەکات و لە پاڵیان دەمێنێتەوە. جەختی لەوەش کردەوە، پێکەوە لەگەڵ کوردەکان لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر لە ناوچەکە بەردەوام دەبین. لە کۆبوونەوەی مەزڵووم عەبدی و ئیلهام ئەحمەد لەگەڵ وەزیری دەرەوەی فەڕەنسا و سەرۆکی کاربەڕێکەری هەرێم دۆخی سیاسیی سووریا گفتوگۆی لەبارەوە کرا، هەروەها جەخت لەسەر پێویستی بەشداربوونی کوردان و پێکهاتەکانی سووریا لە پڕۆسەی سیاسی بەڕێوەبردنی وڵات، گەیشتن بە سەقامگیری سیاسیی، ئەمنیی و ئابووریی و دووبارە بنیاتنانەوەی وڵات کرایەوە. شەوی ڕابردوو، هەریەک لە مەزڵووم عەبدی، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکراتیک(قەسەدە) و ئیلهام ئەحمەد، هاوسەرۆکی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەریی دیموکراتیکی هەرێمی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا لە شاری هەولێری باشووری کوردستان لەگەڵ ژان نوێل بارۆ، وەزیری دەرەوەی فەڕەنسا و نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە. بەپێی ئەوەی قەسەدە ڕوونی کردووەتەوە، لە کۆبوونەوە لەگەڵ وەزیری دەرەوەی فەرەنسا، ژان نوێل بارۆ، ستایشی ڕۆڵی قەسەدە لە تێکۆشان دژی تیرۆردا کرد و ڕایگەیاند، پێویستە هەموو جۆرە پشتگیرییەکان بۆ ئەم هێزە دابین بکرێت تا شەڕی دژی چەتەکانی “داعش” بەردەوام بێت، سەقامگیری و ئەمنی سووریا بە گشتیی بەهێز بکرێت. وەزیری فەرەنسا جەختی لەسەر بەشداری کوردان و هەموو پێکهاتەکانی سووریا لە پڕۆسەی سیاسی بەڕێوەبردنی وڵات کردەوە، کە سووریا بگەیەنێتە سەقامگیرییەکی سیاسیی، ئەمنیی و ئابووریی و دووبارە بونیادنانەوەی وڵات. وەزیری دەرەوەی فەرەنسا، لەبارەی کۆبوونەوەی لەگەڵ مەزڵوم عەبدى فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات، وتی: وڵاتەکەمان لەگەڵ هێزەکانی سووریای دیموکرات 10 ساڵە شان بە شانی یەکدی لە ڕووبەڕوونەوەی داعش لە ناوچەکە بەردەوامن. ژان نوێل بارۆ، جەختی لەوە کردەوە، کە دەبێت ماف و بەرژەوەندییەکانی کورد لە حکوومەتی سووریا لەبەرچاو بگیرێت. دوێنێ پێنجشەممە 23ـی نیسانی 2025، ژان نوێل بارۆ، وەزیری دەرەوەی فەرەنسا بە سەردانێکی فەرمی گەیشتە هەولێر، لەمیانی سەردانەکەدا گەڵ هەر یەکە لە بارزانی، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێم، مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان و مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) کۆبووەوە.

لە ١٥ی ئازارەوە ئەمریکا  ڕۆژانە بەردەوامە لە هێرشە ئاسمانییەکانی بۆ سەر پێگەکانی حوسییەکان لە یەمەن و هەڕەشەی زیاتریان لێدەکات. هاوکات بەرپرسێکی ئەمریکی ڕۆژی پێنجشەممە بۆ کەناڵی ABC News ئاشکرای کردوە کە ژمارەی هێرشە ئاسمانییەکان لە ١٥ی ئازارەوە بۆ نزیکەی ٧٥٠ هێرش بەرزبووەتەوە. هەروەها ئەو بەرپرسە ئاماژەی بەوەشکرد، حوسییەکان لە سەرەتای مانگی ئازارەوە حەوت فڕۆکەی بێفڕۆکەوان MQ-9 Reaper ی هێزی ئاسمانی ئەمریکایان خستۆتە خوارەوە، کە شەش فڕۆکەیان لە 15ی ئازارەوە و سێ فڕۆکەی بێفڕۆکەوان لە هەفتەی ڕابردوودابووە. فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانی MQ-9 Reaper زانیاری چاودێری و سیخوڕی لە کاتی ڕاستەقینەدا دەدەن و لە دیاریکردنی ئامانجەکان بۆ هەڵمەتەکان زۆر گرنگن. بەپێی ئاماری خزمەتگوزاری توێژینەوەی کۆنگرێس، هێزی ئاسمانی ئەمریکا نزیکەی ٢٨٠ فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی MQ-9 Reaper لە کۆگاکانیدا هەیە، کە هەریەکەیان نزیکەی ٢٨ ملیۆن دۆلاری تێدەچێت. هێرشە ئاسمانییەکانی ئەمەریکا بە فڕۆکە جەنگییەکانی هێزی دەریایی F/A-18 ئەنجام دراون کە لە دوو کەشتی فڕۆکەهەڵگری ناوچەکەوە هەڵدراون، هەروەها 12 فڕۆکەی جەنگی دزێوی B-2 لە دیێگۆ گارسیا کە دوورگەیەک لە زەریای هیندستانە. هاوکات، تێچووی هەڵمەتە ئاسمانییەکە زیادی کردووە، بەهۆی گواستنەوەی سەروەت و سامانی زیادە بۆ ناوچەکە، بەپێی وتەی بەرپرسانی ئەمریکا، کە ڕایانگەیاندووە، تێچووی تەقەمەنی لە سەرەتای مانگی نیساندا نزیکەی ٢٠٠ ملیۆن دۆلار بووە لە تەقەمەنی و پێشبینی دەکرێت بەم زووانە تێچوونەکانی بۆ یەک ملیار دۆلار بەرزبێتەوە.

  پێچەوانەی ئەو لێدوانانەی باس لەکشانەوە دەکەن، ئەمریکا لەم مانگه‌دا (نیسان) ڕەوانەکردنی هاوکاریی سەربازیی بۆ ڕۆژئاوای کوردستان زیادکردوە. سەرەڕای زیادبونی لێدوانەکان سەبارەت بەنیازی ئەمریکا بۆ کەمکردنەوەی ئامادەیی سەربازیی لەباکورو ڕۆژهەڵاتی سوریا (ڕۆژئاوای کوردستان)، پێشهاتەکانی سەر زەوی ئاماژەی بەپێچەوانەوە دەدەن، بەوپێیەی گەیاندنی هاوکاریی سەربازیی‌و لۆجستی بۆ بنکەکانی هاوپەیمانان، بەتایبەتی لەپارێزگاکانی حەسەکەو حەلەب لەم مانگه‌دا زیادیانکردوە، ئەوەش بەگوێرەی زانیارییەکانی ڕوانگەی سوریی بۆ مافەکانی مرۆڤ. ڕوانگەكه‌ لەڕاپۆرتێکدا پوختەی جوڵە سەربازیی‌و گەیاندنی هاوکارییە سەربازیی‌و لۆجیستییەکانی ئەمریکای بۆ بنکە سەربازییەکانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی لەمانگی نیساندا بڵاوکردوه‌تەوە کە به‌گوێره‌ى ئەوە، ئەمریکا بەپێچەوانەی ئەوەی لەمیدیاکاندا باسی لێوەدەکرێت، بونی سەربازیی خۆی لەڕۆژئاوای کوردستان بەهێزترکردوە، بەمشێوەیە: 1ـ بەهێزکردنی بونی سەربازیی: لەم مانگەدا هاتنی 7 فڕۆکەی بارهەڵگری سەربازیی‌و 279 بارهەڵگری پڕ چەک‌و هاوکاریی لۆجیستیی بۆ ڕۆژئاوای کوردستان بەخۆوە بینیوە، کە سیستەمی ڕادارو ئامێری سەربازیی پێشکەوتوو و زرێپۆش‌و مۆلیدەی کارەبایی‌و تانکەری سوتەمەنییان گەیاندوە. 2ـ بەهێزکردنی ئەو بنکانەی پێشتر بەئامانج گیراون: بەهێزکردنەکان زیاتر فۆکەسی لەسەر بنکەکانی خەراب جیر، قەسرەک، شەدادی، غوەیران بوە، جگە لەبنکەکانی ڕەققەو کۆبانێ. 3ـ ئاسایشی ئاسمانیی‌و چاودێریی: هێلیکۆپتەرو فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بەیاوەری زۆرێک لەکاروانەکان بون، لەگەڵ فڕینی چڕی فڕۆکە جەنگییەکان لەکاتی پڕۆسەکانی دابەزاندنی هاوکارییەکان. 4ـ سیستەمی ڕادارو چاودێریی: هەندێک بنکەکان بەئامێری چاودێریی‌و موشەکیی دژە فڕۆکەو کامێرای گەرمیی خوێنەوە تەیارکراون، ئەمەش ڕەنگدانەوەی ئامادەییە بۆ ڕوبەڕوبونەوەی هەر هەڕەشەیەکی گریمانکراو. 5ـ لێدوانی دژبەیەک: سەرەڕای بەردەوامی بەهێزکردنەکان، هەندێک سەرچاوە ئاماژە بەنیازی ئەمریکیەکان دەکەن بۆ کەمکردنەوەی بونی سەربازییان لەڕۆژئاوای کوردستان، هاوکات هێشتنەوەی چەند بنکەیەکی سنوردار لەشەدادی‌و قەسرەک‌و ناوچەکانی باکوری حەلەب‌و ڕەققە. لێدوانەکان سەبارەت بەکەمکردنەوەی بونی سەربازیی لەگەڵ چالاکییە ڕاستەقینەکانی سەر زەویدا ناگونجێت، ئەمەش پرسیار لەسەر ستراتیژی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی لەسوریا لەماوەی داهاتودا دروستدەکات، چ لەڕوی جێگیرکردن‌و چ لەڕوی ئامانجە سەربازیی‌و سیاسییەکانەوە.

  وەزیری دەرەوەی ئەمریکا جەخت دەکاتەوە، لەگەڵ ئێران ناگەنە ڕێککەوتن، ئەگەر ئەو وڵاتە لە پیتاندنی یۆرانیۆم بەردەوام بێت. مارکۆ ڕۆبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا ڕایگەیاند، ئەگەر ئێران بیەوێت لەگەڵ واشنتن ڕێکبکەوێت، پێویستە لەسەری دەستبەرداری پیتاندنی یۆرانیۆم ببێت، بەپێچەوانەوە هیچ ڕێککەوتنێک ناکرێت.  وەکوو ئەوەی وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا باسی کرد "ئەگەر ئێران ئامانجی لە بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئاشتیانەیە، دەتوانێت وەکو وڵاتانی دیکە یۆرانیۆمی پیتێنراو لە دەرەوە هاوردە بکات نەک خۆی بیپیتێنێت." لەبارەی ئەوەی گفتوگۆکانی ناڕاستەوخۆی نێوان واشتن و تاران گەیشتوونەتە چ ئاستێک، وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا ئاماژەی بەوە دا "هێشتا لە ڕێککەوتن لەگەڵ ئێران زۆر دوورن، بەڵام دەخوازن بگەنە ڕێککەوتن." لە 12ـی نیسانەوە ئێران و ئەمەریکا دووجار بە ناڕاستەوخۆ کۆ بوونەتەوە و دانوستانیان لەسەر چەکی ئەتۆمی کردووە، یەکەمیان لە عوممان و دووەمیشیان لە ڕۆما بووە. وەزارەتی دەرەوەی عوممان ڕایگەیاندووە، سێیەم دانوستان لە 26ـی نیسان لە مەسقەت بەرێوە دەچێت.

  مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هەسەدەو ئیلهام ئەحمەد، هاوسەرۆكی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئیدارەی خۆسەری رۆژاڤا، لە هەولێر لەگەڵ وەزیری دەرەوەی فەرەنسا كۆبونەوەو تاوتوێی چەند پرسێكیان كرد لەوانە؛ سەقامگیریی رۆژاڤای كوردستان، پتەوكردنی گفتوگۆ و دیالۆگ. ئاژانسەکانى هەواڵى ڕؤژئاوا بڵاویانکردەوە، مەزلوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات و هاوسەرۆکی بەشی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆسەری دیموکراتی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا، ئیلهام ئەحمەد، لەگەڵ وەزیری دەرەوەی فەرەنسا جان نویل بارۆت لە هەولێر کۆبوونەوە. لە کۆبوونەوەکەدا تیشک خرایە سەر ڕێگاکانی پاڵپشتیکردنی سەقامگیری سیاسی و ئەمنی لە ناوچەکە، بەرزکردنەوەی دیالۆگ لە نێوان لایەنە سوریاییەکان و ڕۆڵی فەرەنسا لە پاڵپشتیکردنی هەوڵەکانی چارەسەری سیاسی. ئەم دیدارە لە چوارچێوەی ئەو هەوڵە دیپلۆماسییە بەردەوامانەیە کە لە لایەن ئیدارەی خۆسەری باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریاوە ئەنجام دراوە، بە ئامانجی کۆکردنەوەی پشتیوانی نێودەوڵەتی بۆ پڕۆژەی ئیدارەی خۆسەری دیموکراسی و بەرزکردنەوەی بەشداریکردنی لە پرۆسەی سیاسی سوریادا. فەرەنسا پێشتر پاڵپشتی خۆی بۆ ڕێککەوتنی سیاسی نێوان هێزەکانی سوریای دیموکرات و دەسەڵاتدارانی دیمەشق دەربڕیبوو، بە هەنگاوێکی ئەرێنی زانیبوو بەرەو چارەسەری ئاشتیانە کە گەرەنتی یەکڕیزی سوریا و مافی هەموو پێکهاتەکانی بکات بە کوردیشەوە.