.jpeg)
.png)
لە ئۆپرسیۆنێکى تایبەتدا، حکومەتی بەریتانیا دوو قاچاخچی دەستگیر دەکات بە تۆمەتی گواستنەوەی خەڵک بە ڕێگەی نایاسایی بۆ وڵاتانی ئەوروپا، ئەو دووکەسە لەلایەن وڵاتی فەرەنساوە داواکراوبوون و لە لە لەندەن دەستگیرکراون و یەکێکیان کوردەو ناوى ڕێبینە. ئاژانسی ڕووبەڕووبوونەوەی تاوانەکان لە بەریتانیا ڕایگەیاند: ماوەیەکە چاودێر ئەو دووسەکە دەکەن، دواجا دوێنێ لەلایەن ئەفسەرانی پسپۆڕی یەکەی ڕادەستکردنەوەی نیشتمانی لە ناوەندی هاوبەشی تاوانە نێودەوڵەتییەکانی دەزگای تاوانی نیشتمانی بەناوی دەسەڵاتدارانی فەرەنسا دەستگیرکراون. بەپێى ڕاگەیەندراوەکە، ئەو دوو قاچاخچیە کە دەستگیرکراون، خەڵکیان لە کەناڵی ئینگلیزەوە بۆ بەریتانیا پەڕاندووەتەوە و کاری سپیکردنەوەی پارەشیان کردووە. پۆلیس دەڵێت یەکێک لەو قاچاخچییانەی کە دەستگیرکراوە کە ناوی ڕێبین شەریفە و تەمەنی 25 ساڵە و خەڵکی هەرێمی کوردستانە، ئەوى دیکەشیان ناوى لولزم براهاجی بەڕەگەز ئەلبانییە و تەمەن 47 ساڵە، هەردوو تۆمەتبار لە لەندەن دەستگیر کراون. ئەو دوو تۆمەتبارە، هەردووکیان لە فەرەنسا داواکراون کە داواکارانی گشتی تۆمەتباریان دەکەن بەوەی لە ساڵی ٢٠٢٢دا خەڵکیان لە کەناڵی ئینگلیزەوە بۆ بەریتانیا پەڕاندووەتەوە و کاری سپیکردنەوەی پارەشیان کردووە، ئەو پارەو داهاتانەى دەستیان کەوتوە لە نێوان مانگی یەکی ساڵی ٢٠٢١ تا حوزەیرانی ٢٠٢٣ سپیانکردوەتەوە. ئەمە یەکەمجار نییە حکومەتی بەریتانیا قاچاخچیی بە ڕەگەز کورد دەستگیر بکات، پێشتریش هەر یەکە لە بەرزان مەجید ناسراو بە "دووپشک" و ئامانج حەسەنزادەی کوردی ڕۆژهەڵاتی کوردستانی دەستگیر کردووە. یەکێک لەو ئەفسەرانەى بەشدارى ئۆپراسیۆنەکەى کردووە دەڵێت: باندەکانی قاچاخچییەکان ژیانی ئەو کەسانە دەخەنە مەترسییەوە کە تەنها بۆ قازانج و تەماح دەیانگوازنەوە، گرنگی بە مەترسییەکان و سەلامەتی خۆیان نادەن". ئەو وتیشى: ڕووبەڕووبوونەوەی قاچاخچێتی خەڵک لە پێشینەی کارەکانی NCA و ئێمە بەردەوام دەبین لە کارکردنی نزیکمان لەگەڵ هاوبەشەکانمان لە فەرەنسا و لە سەرانسەری ئەوروپا بۆ ئەوەی هەموو هەوڵێک بدەین بۆ تێکدان و هەڵوەشاندنەوەی گروپەکانی پشت ئەم کارانەوەن.
جێگری نێردەی تایبەتی ئەمەریکا بۆ کاروباری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، مۆرگن ئۆرتاگوس ڕایگەیاند: ئەمەریکا هێڵێکی سووری داناوە لەسەر ئەوەی کە گروپی چەکداریی حزبوڵای شیعە نابێت بەشداری لە حکومەتی دواتری لوبناندا بکات، ئەوەش دوای شکستە سەربازییەکەی ساڵی ڕابردووی بەرامبەر ئیسڕائیل. ئۆرتاگوس یەکەم بەرپرسی باڵای ئەمەریکایە سەردانی لوبنان بکات لە دوای دەستبەکاربوونی سەرۆک دانۆڵد ترامپەوە و لە دوای ئەوەشەوە کە جۆزیف عەون وەکو سەرۆکی لوبنان هەڵبژێردرا. سەردانەکەی ئۆرتاگوس لە کاتێکدایە کە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەت لە لوبنان چەقی بەستووە، لە کاتێکدا کە پۆستەکانی حکومەت لەسەر هێڵی تائیفی دابەش دەکرێن. حزبی ئەمەلی هاوپەیمانی حزبوڵا سوور بووە لەسەر پەسەندکردنی سەرجەم وەزیرە شیعەکان، ئەوەش وایکردووە پڕۆسەکە چەق ببەستێت. دوای کۆبوونەوەکەی لەگەڵ سەرۆکی لوبناندا، ئۆرتاگوس وتی: لە حزبوڵا ناترسێت چونکە لە ڕووی سەربازییەوە شکستییان هێناوە." ئەوەش وەکو ئاماژەیەک لەسەر شەڕەکەی ساڵی ڕابردووی نێوان ئیسڕائیل و حزبوڵا کە لەلایەن ئێرانەوە پشتیوانی لێدەکرێت. وتیشی " هێڵی سووری ڕوون و ئاشکرامان لە ئەمەریکاوە داناوە لەسەر ئەوەی نەتوانن گەلی لوبنان تیرۆر بکەن، بە ئەندامێتیشییانەوە لە حکومەتدا."
سەرۆکی ئەمریکا، دۆناڵد ترەمپ بڕیارنامەیەکی سەرۆکایەتیی واژوو کرد کە پێشنیاری سەپاندنی سزا دەکات بەسەر دادگای تاوانی نێودەوڵەتیی (دادگای لاهای)دا، ئەویش بەهۆی دەرکردنی بڕیاری دەستگیرکردن بۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، بنیامین نەتەنیاهۆ. ترەمپ لە ڕاگەیاندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە بڕیارنامەیەکی سەرۆکایەتیی واژووکردووە کە پێشنیاری سەپاندنی سزا دەکات بەسەر بەرپرسانی دادگای تاوانی نێودەوڵەتییدا. ترەمپ باسی لەوە کردووە بڕیاری دادگاکەیان قبوڵ نەکردووە کە بەهۆی تاوانەکانی جەنگ لە غەززە دژ بە ناتانیاهو دەرکراوە. ئەو ڕایگەیاند: بەبێ بنەمای یاسایی بانگەشەی دەسەڵاتی دادوەری کردووە بەسەر کارمەندانی ئەمریکا و هەندێک لە هاوپەیمانەکانیدا لەوانە ئیسرائیل و لێکۆڵینەوەی سەرەتایی کردووەتەوە بە دەرکردنی بڕیاری دەستگیر کردنی بێ بنەما بۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، وەزیری پێشووی بەرگریی ئیسرائیل، دەسەڵاتەکانی خۆی خراپ بەکارهێناوە. ئەو وتیشى: بەهۆی ئەوەی ئەم دوو وڵاتە لایەنی ستاتۆی ڕۆما یان ئەندامی دادگای تاوانی نێودەوڵەتیی نین، دادگاکە هیچ دەسەڵاتێکی دادوەری بەسەر ئەمریکا و ئیسرائیلدا نییە". هەروەها سەرۆکی ئەمریکا ترەمپ، ئەوەیشی خستوەتەڕوو بەهۆی ئەوەی دادگای تاوانی نێودەوڵەتیی ئەمریکا و هاوپەیمانە نزیکەکانی وەک ئیسرائیلی کردووەتە ئامانج، بە بڕیارنەماکە سزا بەسەر بەرپرسانی ئەو دامەزراوەیەدا دەسەپێنێت. ئەم بڕیارنامەیە ڕێگریی لە بەرپرسانی دادگای تاوانی نێودەوڵەتیی دەکات لە وەرگرتنی ڤیزەی ئەمریکا و ئەنجامدانی مامەڵەی دارایی لەگەڵ ئەمریکادەکات.
کارۆلین لێڤیت وتەبێژی کۆشکی سپی، ڕەتی کردەوە کە سەرۆکی ئەمریکا، دۆناڵد ترەمپ بەڵێنی دابێت کە ھێزی ئەمریکا ڕەوانەی کەرتى غەززە بکات. لە وەڵامی پرسیارێکی ڕۆژنامەوانێک لەبارەی ئەوەی کە ئایا دۆناڵد ترەمپ ھێزی ئەمریکا ڕەوانەی غەززە دەکات یان نا، کارۆلین لێڤیت وتی: تا ئێستا سەرۆک ترەمپ پابەندە بەوەی ھێز ڕەوانەی غەززە نەکات، ھەروەھا ڕاشیگەیاندووە کە ئەمریکا خەرجی ئاوەدانکردنەوەی غەززە لە ئەستۆ ناگرێت. هەروەها ئاماژەی بەوەشدا: حکوومەتەکەی ترەمپ لەگەڵ ھاوبەشەکانی لە ناوچەکە کار دەکات لە پێناو دووبارە ئاوەدانکردنەوەی کەرتی غەززە. کارۆلین لێڤیت بانگەشەی ئەوەشی کرد کە ئامانجی دۆناڵد ترەمپ ئەوەیە، ئاشتی ھەمیشەیی لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاستدا لە بەرژەوەندی سەرجەم گەلانی ناوچەکە، بەدی بێت. ھەروەھا ڕاشیگەیاند، بۆ ترەمپ ئەوە ڕوون بووەتەوە کە دەبێت ئەمریکا بەشێک بێت لە ھەوڵەکانی ئاوەدانکردنەوە، ئەوەش بە ئامانجی دەستەبەرکردنی سەقامگیری لە ناوچەکە، وتیشی: بەڵام ئەمە مانای ناردنی سەرباز نییە بۆ غەززە و مانای ئەوە نییە کە ئەمریکا بوودجە بۆ ئەو ھەوڵانە تەرخان دەکات، بەڵکو مانای ئەوەیە کە دۆناڵد ترەمپ ھەوڵدەدات لەگەڵ ھاوبەشەکانمانەوە لە ناوچەکە، لەو بارەیەوە بگاتە ڕێککەوتن. وتەبێژەکەی کۆشکی سپی لەبارەی ئەو ھاوبەشە بیانیانەی ئەمریکاوە کە پاڵپشتی لە پلانەکانی ترەمپ لە غەززە دەکەن، وتی: ترەمپ ڕوونیکردەوە ماوەیەکی زۆر ئەم بیرۆکەیەی خستووەتە ڕوو و لە لێدوانەکەی شەوی ڕابردوودا ڕایگەیاند ئەم بڕیارەی بە ئاسانی نەداوە. وتیشی: دۆناڵد ترەمپ سەبارەت بە پلانەکانی لەبارەی غەززەوە لەگەڵ سەرکۆماری میسر، عەبدولفەتاح سیسی، شای بەحرێن و جێنشینی سعوودیە، قسەی کردووە و ھەفتەی داھاتوویش لەگەڵ شای ئوردن، عەبدوڵڵای دووەم قسە دەکات. لە ٢٥ی مانگی ڕابردوو دۆناڵد ترەمپ داوای کردبوو کە زۆرەملێ فەڵەستینییەکانی غەززە بگوازرێنەوە بۆ وڵاتانی وەک میسر و ئوردن، بەڵام ئەو دوو وڵاتە بە توندی داواکەی دۆناڵد ترەمپ-یان ڕەت کردەوە.
iQ ئاگاداری ئەو دەنگۆ نادروست و بێ بنەمایانەیە کە لە میدیاکاندا بڵاو بوونەتەوە دەربارەی ئێمە. ئەم تۆمەتانە بەهیچ شێوەیەک ڕاست و دروست نین، وە ئێمە ڕێوشوێنی یاسایی دژی کەسانی بەرپرس دەگرینە بەر کە لە پشتی بڵاوکردنەوەی ئەم تۆمەتانەن. کە ئەم بانگەشەیانە بەشێک بن لە هەڵمەتێکی گەورەتر بۆ لەکەدارکردنی ناوبانگی کۆمپانیاکەمان. هاوکات لەگەڵ ئەم تۆمەتانە، ڕووبەڕووی هێرشی ئەلیکترۆنی و مەیدانی بەردەوام دەبینەوە بەڵام خۆشبەختانە هیچیان سەرکەوتوو نەبوون. بۆمان گرنگە ئەم ڕاستیانەی خوارەوە بۆ ڕای گشتی ڕوون بکەینەوە: iQ و هیچ یەکێک لە کۆمپانیاکانی هەرگیز هیچ چالاکییەکی نایاساییان ئەنجامنەداوە، هەروەها iQ یان هیچ یەکێک لە کۆمپانیاکانی حوکم نەدراون بە بەشداریکردن لە چالاکی نایاسایی، سەرەڕای تۆمەتەکانی پێشوو. iQ نە هیچ گرێبەستێکی نوێی واژۆ نەکردووە لەگەڵ حکومەتی فیدراڵی وە نە هیچ بڕە پارەیەکی وەرگرتووە لە حکومەتی فیدراڵ. لە ڕاستیدا، ئێمە پارە دەدەین لە چوارچێوەی شێوازی هاوبەشکردنی داهات. iQ مۆڵەتی وەبەرهێنانی ژێرخانی پێدراوە لە ساڵی 2010 سەبارەت بە گرێبەستی ترانزێت. iQ Networks لەلایەن حکومەتی عێراقەوە نەخراوەتە لیستی رەشەوە، هەروەها هیچ پارەیەک قەرزدار نییە. ئەو دۆکیومێنتەی کە باسی لێدەکرێت (لیستی ڕەشی وەزارەت) هیچ راست و دروست نییە. کاتێک ئەم کەمپەینە پڕ لە زانیاری هەڵەیە، وە بە بەڵگەی ڕاست بەرپەرچ دەدرێتەوە، تۆمەتە بێ بنەماکان زیاتر دەبن و درێژە دەکێشن و ڕوونیشە کە هیچ پەیوەندییان بەیەکەوە نییە. ئەم دەنگۆ بێ بنەمایانە تەنها بەمەبەستی چەواشەکردنی خەڵک و لەکەدارکردنی ناوبانگی iQە لە کاتێکدا iQ و عێراق ئامادەن بۆ بەڕێوەبردنی گۆڕانکاری دیجیتاڵی لە ناوچەکە و لەناوبردنی هەر قۆرخکارییەک. iQ بەردەوامە لە دانانی ستانداردی پیشەسازی لە رێگەی دابینکردنی خێراترین و متمانەپێکراوترین ئینتەرنێت لە هەموو عێراق و بە ئەگەری زۆریشەوە لە ناوچەکەدا. ئێمە پێشوازی دەکەین و ئامادەین بۆ هەموو لێکۆڵینەوەکان لەسەر ئەم تۆمەتانە. ئێمە پابەندین بە پێشکەشکردنی چارەسەری پێشکەوتووی پەیوەندی بۆ بەشداربووانمان و فراوانکردنی توانا دیجیتاڵییەکانی عێراق. iQ پابەندە بە پێشکەشکردنی نایابترین.
ەرۆکی ئەمریکا، نیازی وڵاتەکەی بۆ دەستبەسەرداگرتنی کەرتی غەززە ڕاگەیاند، ئەمەش دوای ماوەیەکی کەم لە پێشنیاری نیشتەجێکردنی دانیشتوانی کەرتی غەززە بۆ هەمیشەیی لە وڵاتانی دیکە. ئێوارەی سێشەممە، بەکاتی واشنتۆن، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ئەم لێدوانەیدا، لە میانی کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی هاوبەشدا لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، دوابەدوای دانوستانە دووقۆڵییەکان لە کۆشکی سپی. ترەمپ وتی: ئەمریکا کۆنترۆڵی غەززە دەکات، ئێمەش لەوێش ئەرکێک ئەنجام دەدەین. دۆناڵد ترەمپ پێشنیاری کردووە کە دەکرێت خەڵکی فەلەستین لە وڵاتانی دیکە نیشتەجێ بکرێنەوە لە کاتێکدا ئەمریکا دەست بەسەر غەززەدا دەگرێت بۆ لابردنی بۆمبە نەتەقیوەکان و ئاوەدانکردنەوە و گەشەپێدانی ئابوری خاکەکە. ئاماژەی بەوەشکرد، "پلانی گەشەپێدانی ئابووری (لە کەرتەکەدا) دەستپێدەکەین کە ئامانجی دابینکردنی ژمارەیەکی بێسنوور لە هەلی کار و شوێنی نیشتەجێبوونە بۆ دانیشتوانی ناوچەکە". ترەمپ بانگەشەى ئەوەى کرد غەززە "دەتوانێت ببێتە ڕیڤێرای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست" دوای ئەوەی وڵاتەکەی دەستی بەسەردا گرت و پەرەی پێدا. ترەمپ ئەگەری بڵاوەپێکردنی هێزەکانی ئەمریکا بۆ پاڵپشتیکردن لە ئاوەدانکردنەوەی غەززە بەدوور نەگرت و پێشبینیشی کرد ئەمریکا "خاوەنیەتی درێژخایەن" لە غەززە بگرێتە ئەستۆ. ترەمپ هەروەها بانگەشەی ئەوەی کرد، تاکە هۆکار کە فەلەستینییەکان نایانەوێت بگەڕێنەوە غەززە بەهۆی ئەوەیە کە هیچ بژارەیەکی دیکەیان نییە. هەروەها غەززەی وەکو ناوچەیەکی وێرانە ناوبرد. دۆناڵد ترەمپ لە کۆنفرانسە رۆژنامەوانیەکەیدا وتی، سعودیە داوای لێنەکردووە کە دەوڵەتی فەلەستین دابمەزرێنن. هەروەها پێشنیازی ئەوە دەکات خەڵکی غەززە بۆ شەش ناوچەی دیکە بگوازرێنەوە. ترەمپ باسی لەوە کرد کە پێویستە خەڵکی غەززە لە میسر و ئوردن جێگیر بکرێن. ئەمە سەرەڕای ئەوەی سەرۆکانی ئەو دوو وڵاتە قسەیەکی جیاوازیان کردووە لەوبارەیەوە. سەرۆکی ئەمریکا گوتی، وڵاتانی دیکەش ئامادەن خەڵکی غەززە وەربگرن، بەڵام ناوی وڵاتەکانی نەهێنا. دۆناڵد ترەمپ ئاماژەی بە چەند وڵاتێک کرد کە زۆر دەوڵەمەندن و ئامادەن بە پارەکانیان هاوکاریی خەڵکی غەززە بکەن کە لە شوێنی دیکە جێگیر ببن لە چوارچێوەیەکی دیکەدا ترەمپ ئاماژەی بەوەدا کە سەردانی ئیسرائیل، غەززە، سعودیە و شوێنەکانی دیکەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکات.
دۆناڵد ترەمپ واژۆی لەسەر یاداشتێکی سەرۆکایەتی کرد تاوەکو ئەمریکا سیاسەتێکی تووند بەرامبەر بە ئێران بگرێتەبەر بۆ ئەوەی رێگەی لێبگرێت ببێتە خاوەنی چەکی ئەتۆمی. رۆژی سێ شەممە، 4ـی شوباتی 2025، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا دوای ئەوەی ژمارەیەک فەرمانی سەرۆکایەتی واژۆ کرد، قسەی بۆ رۆژنامەنوسان کرد. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا رۆژى سێشەممە فەرمانێکى واژۆکرد کە ڕێگری لە ئێران دەکات ببێتە خاوەنى چەکی ئەتۆمی، لەگەڵ ئەوەشدا هیواى خواست ناچارنەبن یاداشتەکە دژى تاران بەکاربهێنن و لەجیاتى ئەوە بتوانن لەگەڵ ئەو وڵاتە بگەنە رێککەوتن، هاوکات لەگەڵ ئەوەشدا جەختیکردەوە گفتوگۆ لەگەڵ دەسەڵاتدارانى تاران ئەنجام دەدات لەو بارەیەوە. بەگوێرەی ئەو یاداشتەی کە ترەمپ بۆ گوشارکردنە سەر ئێران واژۆی کردووە، هەموو فەرمانگەکانی حکومەتی ئەمریکا دەبێت سزای نوێ بۆ سەر ئێران دابڕێژن. ترەمپ پەشیمانی لەبارەی گرتنەبەری رێکارەکان بەرامبەر بە ئێران نواند، وتی، "ئەمە یەکێکە لەو شتانەی کە لێی دوودڵم. هەموو کەس دەیانەوێت من ئەوە واژۆ بکەم، من واژۆیان دەکەم زۆر تووند دەبێت بۆ ئێران." سەرۆکی ئەمەریکا هەرچەندە جەختیکردەوە کە لەگەڵ هاوتا ئێرانیەکەی مەسعوود پزیشکیان گفتوگۆ و دانوستان دەکات، ئاماژەى بەوەشکرد، ئێران ناتوانێت خاوەنی چەکی ئەتۆمی بێت و ئەمەریکا مافی خۆیەتی ڕێگری لە فرۆشتنی نەوتی ئێران بە وڵاتانی دیکە بکات. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا، لە ماوەی خولی یەکەمیی سەرۆکایەتیدا، سیاسەتی "ئەوپەڕی فشاری" دژی ئێران جێبەجێکرد و ساڵى 2018 تاک لایەنە لە رێککەوتنی ئەتۆمی کشایەوە، دوابەدوای ئەوەش سزای قورسی ئابووری بەسەر ئێراندا سەپاند. پرسیاری ئەوە لە ترەمپ کرا، ئایا ئێران چەند لە بەدەستهێنانی چەکی ئەتۆمی نزیکە؟ لە وەڵامدا وتی: ئەوان زۆر زۆر نزیکن. لەبارەی هەڕەشەکانی ئێران بۆ سەر خۆی و ئەگەری هەوڵی کوشتنی پرسیار لە ترەمپ کرا، ئەویش لە وەڵامدا گوتی، "ئەوان ئەو شتەیان نەکردووە و شتێکی زۆر خراپە ئەگەر ئەوە بکەن، ئەگەر ئەوان ئەوە بکەن، دەسڕێنەوە، هیچ شتێک نامێنێت. هەروەها نابێت توانای ئەوەیان هەبێت. هەفتەى رابردوو عەلى خامنەیی رابەرى باڵاى ئێران و مەسعود پزیشکیان سەرۆکى ئەو وڵاتە رێککەوتن لەسەر هەڵکردنى گڵۆپى سەوز بۆ گفتوگۆ لەگەڵ ئیدارەى دۆناڵد ترەمپ بەمەبەستى گەیشتن بە رێککەوتن لەسەر بەرنامەى ئەتۆمی.
لەسەر بانگهێشتی سەرۆکی ئەمریکا ترەمپ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل نەتەنیاهۆ گەیشتە واشنتۆن و بڕیارە سبەینێ سێ شەممە کۆببنەوە. نوێنەری هەمیشەیی ئیسرائیل لە نەتەوە یەکگرتووەکان، دانی دانۆن دیمەنی پێشوازی کردنی لە ناتانیاهو و بەرپرسانی دیکە لە بنکەی هێزەکانی ئاسمانیی ئاندریوس لە ماریلاند بڵاوکردەوە. دانۆن ڕایگەیاند "خۆشحاڵم بە پێشوازی کردن لە سەرۆکوەزیران ناتانیاهو کە سەردانی واشنتۆنی کردووە بەمەبەستی کۆبوونەوە لەگەڵ سەرۆک ترەمپ. ئەمە کۆبوونەوەیەکی گرنگە کە هاوپەیمانی قووڵی نێوان هەردوو وڵات قووڵتر دەکاتەوە و هاریکارییمان زیاد دەکات". پێشبینی دەکرێت ئەمڕۆ ناتانیاهو لەگەڵ ستیڤ ویتکۆڵف، نوێنەری تایبەتی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا کۆببێتەوە و ڕۆژی سێشەممەش لە کۆشکی سپی لەگەڵ ترەمپ کۆببێتەوە. چاوەڕوان دەکرێت بابەتی سەرەکی کۆبوونەوەکەی ناتانیاهو و ترەمپ غەززە، دیلەکان و ئێران بێت. پێش بەڕێکەوتنی بۆ واشنتۆن، ناتانیاهو بانگەشەی ئەوەی کردبوو کە بەو هێرشانەی دژ بە حەماس و حزبوڵڵا ئەنجامیانداون ڕووخساری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیان گۆڕیوە و، بەو بڕیارانەش سەرلەنوێ نەخشەکەیان کێشاوەتەوە. وتبووشی: "پێموایە بە کارکردن لەگەڵ سەرۆک ترەمپ لە نزیکەوە، دەتوانین نەخشەکە سەرلەنوێ بە باشتر بکێشینەوە".
دیوانى شاهانەی ئوردن ڕایگەیاند، شا عەبدوڵڵای دووەم ڕۆژی سێشەممەى داهاتووتر لە کۆشکی سپی چاوی بە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا دەکەوێت. ئێوارەى ئەمڕۆ ڕۆژی یەکشەممە، لە بەیاننامەیەکدا دیوانى شاهانەى ئوردن لە تۆڕى کۆمەڵایەتى ئێکس ڕایگەیاند: شا عەبدوڵڵای دووەم لە کۆشکی سپی ڕۆژی سێشەممە ١١ی شوباتی ٢٠٢٥ لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا کۆدەبێتەوە، ئەمەش دوای ئەوەی هەفتەی ڕابردوو نامەیەکی بانگهێشتنامەی لەلایەن سەرۆکى ئەمریکاوە پێگەیشت”. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا هەفتەی ڕابردوو ڕایگەیاند، “پێویستە ئوردن و میسر هأولاتیانى زیاترى فەلەستینی لە غەززە وەربگرن، کە هێرشە سەربازییەکەی ئیسرائیل دۆخێکی مرۆیی ترسناکی لێکەوتووەتەوە و دەیان هەزار کەسی کوشتووە. ترەمپ ڕایگەیاند، ڕۆژی شەممە لەگەڵ شا عەبدوڵڵای دووەم شای ئوردن قسەی کردووە و پێی وتووە "پێویستە وڵاتەکەی ئوردن زیاتر خەڵکی غەززی وەربگرێت". ترەمپ لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ئێمە باس لە ملیۆن و نیوێک دەکەین، هەموو ناوچەى غەززە چۆڵ دەکەین. لای خۆیەوە ئەیمەن سەفدی وەزیری دەرەوەی ئوردن ڕۆژی یەکشەممە دووپاتی کردەوە کە وڵاتەکەی پێشنیاری دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکای بۆ گواستنەوەی دانیشتوانی غەززە بۆ شانشینی غەززە ڕەتکردەوە. سەفدی لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا وتی: چارەسەری پرسی فەلەستین لە فەلەستینە، ئوردن بۆ ئوردنییەکان و فەلەستین بۆ فەلەستینییەکانە. بڕیارە سبەی دووشەممە بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل گەشت بۆ واشنتۆن بکات و ڕۆژی سێشەممەش دەبێتە یەکەم بەرپرسی بیانی لە دوای دەستبەکاربوونی دۆناڵد ترەمپ لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ کۆببێتەوە.
ــ 25% باج بەسەر ئەو بەرهەمانەدا دەسەپێنێت کە لە کەنەداو مەکسیکەوە هاوردە دەکرێن ــ تاوەکو ئەو کاتەی هەردوو وڵات کاردەکەن بۆ بەرەنگاربوونەوەی بازرگانی بە ماددە هۆشبەرەکان و کۆچبەران. وڵاتانى چین و کەنەدا، هەرەشە لەئەمریکا دەکەن و دژایەتیی خۆیان ڕاگەیاند بۆ بڕیارانەى دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕاگەیاند کە وتویەتى باجى گومرگیی زیاتر بەسەر چین و مەکسیک و کەنەدا دەسەپێنێت. ترەمپ ڕایگەیاندووە لە رۆژى سێ شەممەوە، 25%ـی باج بەسەر ئەو بەرهەمانەدا دەسەپێنێت کە لە کەنەدا و مەکسیکەوە هاوردە دەکرێن، لەگەڵ باجی 10% لەسەر سەرچاوەکانی وزەی کەنەدا، تاوەکو ئەو کاتەی هەردوو وڵات لەگەڵ ئەمریکا کاردەکەن بۆ بەرەنگاربوونەوەی بازرگانی بە ماددە هۆشبەرەکان و کۆچبەران. کۆشکی سپی ئاماژەی بەوەشکردووە، کاڵاکان لە چینەوە 10% باجیان دەخرێتەسەر، ئەمە جگە لە باجەکانی ئێستا. لای خۆیەوە جەستن ترودۆ، سەرۆکوەزیرانی کەنەدا، لە وتارێکی بە وشەی تونددا، ڕایگەیاند کە کەنەدا باجی گومرگی بەسەر بەرهەمە ئەمریکییەکان دەسەپێنێت وەک وەڵامێک بۆ ئەو بەرهەمانەی کە پێشتر ترەمپ ڕایگەیاندبوو. ترۆدۆ وتى: ئێمەش بەرێژەی 25% باج بەسەر کەلوپەلی ئەمریکادا دەسەپێنین، لەڕۆژى سێ شەممەوە جێبەجێى دەکەین. سەرۆکوەزیرانی کەنەدا ئەوەشى وت: یەکەم کۆمەڵەی باج بە بەهای زیاتر لە 20 ملیار دۆلاری ئەمریکی لەسەر کەلوپەلی واشنتن دەبێت، کۆمەڵەی دووەمیش بە بەهای 86 ملیار دۆلار دەبێت و لە ماوەی سێ هەفتەدا جێبەجێدەکرێت. لاى خۆشیانەوە وەزارەتی بازرگانیی چین لە راگەیەندراوێکدا وتى، "رێوشوێنی بەرپەرچدانەوەی هاوشێوە بۆ پاراستنی مافەکانمان و بەرژەوەندییەکانمان دەگرینەبەر". راشیگەیاند، چین قایل نییە و بەتوندی دژی بڕیارەکەیە، لە رێکخراوی بازرگانیی جیهانی سکاڵا لە دژی واشنتن تۆمار دەکات. کەنەدا و مەکسیک و چین، پێکەوە زیاتر لە 40%ـی هاوردەکردنی ئەمریکا پێکدەهێنن.
کەسایەتی بەناوبانگ و پاشاى تیک تۆک خابی لەیم، وەک نوێترین باڵیۆزی نیازپاکی یونیسێف لە سەنیگال دەستنیشانکرا. دوای سەردانێکی چوار ڕۆژە بۆ سەنیگال کە لەم ماوەیەدا لەگەڵ منداڵان و گەنجان کۆبووەوە کە سەرکردایەتی گۆڕانکاری ئەرێنی دەکەن لە کۆمەڵگاکانیاندا. لام دواى هەڵبژاردنى بۆ ئەو پۆستە، وتی: شانازییەکی ڕاستەقینە کە وەک باڵیۆزی نیازپاکی یونیسێف دەستنیشانکرام و بەشێک بم لە ڕێکخراوێک کە گرنگى بە مافەکانی منداڵان دەدات لە پێش هەموو شتێکەوە، دەزانم کە هەموو منداڵان دەتوانن گەشە بکەن کاتێک شوێن و دەرفەتیان پێدەدرێت. لە سەردانەکەیدا بۆ سەنیگال، لام لە پەناگەیەکی شاری داکار چاوی بە منداڵانی سەر شەقامەکان کەوتووە، لەوێ وەرزشی لەگەڵدا کردووە و چیرۆکەکانى بیستووە کە چەندیان لە توندوتیژی و دەستدرێژی ڕزگاریان بووە. هەروەها سەردانی قوتابخانەیەکی کردوە منداڵانی خاوەن پێداویستی تایبەت دەستیان بە تەکنەلۆژیای یارمەتیدەر دەگات بۆ فێربوون و گەشەکردن، لامیش لەگەڵ منداڵانی نابینا یاری تۆپی پێی کردووە. خابی لەیم، سەنگالی-ئیتاڵی تەمەن ٢٤ ساڵ، لە کاتی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنادا لە سۆشیال میدیا دەستی بە گەشتەکەی کرد. لەو کاتەدا لە کارگەیەک لە ئیتاڵیا کاری دەکرد، بەڵام بەهۆی کاریگەرییەکانی ڤایرۆسەکە کارەکەی لەدەستدا. لە ساڵی ٢٠٢٠ دەستیکرد بە بڵاوکردنەوەی ڤیدیۆی سادە لە تیک تۆک، بە خێرایی بەناوبانگ بوو بە ڤیدیۆکانی کە تێیدا بە بێدەنگی و گاڵتەجاڕی گاڵتە بە "هاکەکانی ژیان" دەکات و کێشەکانی خەڵک بە شێوەیەکی سادە چارەسەر دەکات. ناوبانگی خابی لەیم سنوورەکانی لە ئەپی تیک تۆکدا بەزاندووە، بەو پێیەی بووەتە ڕوخساری چەند براندێکی بەناوبانگ.
ئەمەریکا داوا لە ئۆکرانیا دەکات بەتایبەتی دوای ئەوەی لەگەڵ ڕووسیا ئاگربەستی کرد، هەڵبژاردنی پەرلەمانی و سەرۆکایەتی ئەنجام بدات. کیت کێڵاگ، نێردەی تایبەتی سەرۆکی ئەمەریکا بۆ ئۆکرانیا و ڕووسیا بە ئاژانسی ڕۆیتەرزی ڕاگەیاندووە زۆربەی وڵاتانی دیموکرات لە کاتی شەڕدا هەڵبژاردن ئەنجام دەدەن. نوێنەری تایبەتی ترەمپ بۆ ئۆکرانیاو ڕووسیا لە چاوپێککەوتنێکدا وتی هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی و پەرلەمانی ئۆکرانیا کە لە ماوەی جەنگەکەدا لەگەڵ ڕووسیادا دواخرابوون دەبێت " ئەنجام بدرێن." کێڵاگ وتی: زۆربەی وڵاتانی دیموکرات لە کاتێکدا کە لە جەنگدا بوون هەڵبژاردنییان ئەنجام داوە. پێم وایە ئەوە گرنگە کە ئەوانیش هەڵبژاردن بکەن. پێم وایە ئەوە باشە بۆ دیموکراسی. ئەوە جوانی دیموکراسییەکی پتەوە." ترامپ و کێڵاگ هەردووکییان وتوویانە کە کار لەسەر پلانێک دەکەن بۆ نێوەندگریکردن لە ڕێککەوتنێکدا لە ماوەی چەند مانگی یەکەمی بەڕێوبەرایەتییە نوێیەکەی ئەمەریکادا بۆ کۆتایی هێنان بە جەنگەکەی ناو ئۆکرانیا، کە ڕووسیا لە مانگی دووی ساڵی 2022 دا دەستیپێکرد. دوو کەسی نزیک لە بابەتەکەوە و بەرپرسێکی پێشووی ئەمەریکا کە ئاگاداری پێشنیاری هەڵبژاردنەکەیە وتییان پلانەکەی سەرۆک ترامپ هێشتا کاری لەسەر دەکرێت و هیچ بڕیارێکیش لەو بارەیەوە نەدراوە، بەڵام کیلۆگ و بەرپرسانی دیکەی کۆشکی سپی لەم چەند ڕۆژەی ڕابردوودا باسییان لەوە کردووە فشارییان خستووەتە سەر ئۆکرانیا تاوەکو ڕازی ببێت بە ئەنجامدانی هەڵبژاردنێک لە چوارچێوەی ڕێککەوتنێکی سەرەتایی ئاگربەستدا لەگەڵ ڕووسیادا. دوو کەسەکەی نزیک لە بەڕێوبەرایەتییەکەی ترامپەوە وتییان بەرپرسەکانی سەرۆک ترامپ مشتومڕ لەسەر ئەوە دەکەن کە ئایا سەرەتا هەوڵی ئاگربەستێکی سەرەتایی بدەن پێش ئەوەی هەوڵی ئاگربەستێکی هەمیشەیی بدەن یان نا. ئەگەر هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی لە ئۆکرانیا بەڕێوەبچێت، ئەوا براوەی ئەو هەڵبژاردنە بەرپرس دەبێت لە دانوستانەکان بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتنێکی درێژخایەن لەگەڵ ڕووسیادا. خولی یەکەمی سەرۆکایەتییەکەی زێلێنسکی دەبووایە لە ساڵی 2024 دا کۆتایی بهاتایە، بەڵام هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی و پەرلەمان بەپێی یاسای سەربازیی ناکرێت ئەنجام بدرێن، ئۆکرانیا لە مانگی دووی ساڵی 2024 دا ئەو یاسا سەربازییەی سەپاند. دوو بەرپرسی پێشووی ئەمەریکا وتییان واشنتن لە ساڵی 2023 و 2024 دا باسی لە پرسی هەڵبژاردنەکان کردووە لەگەڵ بەرپرسانی باڵای ئۆکرانیادا.
فڕۆکەیەکی بچووکی گواستنەوەی پزیشکی لە باکوری ڕۆژهەڵاتی فیلادلفیا کەوتەخوارەوەو خۆی کێشا بە چەند باڵەخانەیەکدا و بەهۆیەوە چەند ماڵ و ئۆتۆمبێلێک ئاگریان گرت. تۆڕی هەواڵی بى، بى سى بڵاوی کردەوە؛ فڕۆکە فریاگوزارییەکە منداڵێک نەخۆش و پێنج کەسی دیکەی تێدابووە، دوای ماوەیەکی کەم لەدەستپێکردنی گەشتەکەی لە ناوچەیەکی نیشتەجێ بوونی فیلادلفیای ویلایەتی پەنسلڤانیا کەوتوەتە خوارەوە. تیمەکانی فریاکەوتن بەپەلە گەیشتونەتە شوێنی ڕووداوەکە، لە کاتێکدا دانیشتووان شەقامەکانیان قەرەباڵغ کرد کە پڕ بوون لە پاشماوەی ئاگرین و پارچەی فڕۆکەکە. شێرڵ پارکەر، سەرۆکی شارەوانیی فیلادێلفیا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەڤانیدا رایگەیاند: "چەندین خانوو و ئۆتۆمبێل بەهۆی رووداوەکە زیانیان پێگەیشتووە، بەڵام هیچ زانیارییەکمان لەبارەی ژمارەی قوربانییەکان لەبەردەست نییە." بەشێک لە میدیاکانی ئەمریکا باس لەوە دەکەن، چەند کەسێک لە دەوروبەری رووداوەکە بەهۆی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکە بریندار بوون. روداوی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکە، دوای دوو رۆژ دێت لە رووداوی پێکدادانی فڕۆکەیەکی بازرگانی و هەلیکۆپتەرێکی سەربازیی لە نزیک واشنتۆنی پایتەخت، کە بەهۆیەوە 60 سەرنشین و 4 کەس لە تیمی فڕۆکەکە و سێ سەربازی ناو هەلیکۆپتەرەکە گیانیان لەدەستدا.
ئيمانوێل ماكرۆن سه‌رۆكى فه‌ره‌نسا ڕایگەیاند، گرنگيى بە پاراستنى مافه‌كانى پێكهاته‌كان له عێراق و سووريا و داكۆكييان له پاراستنى مافه‌كانى كورد له سووريا دەکەینەوە. بەپێى ڕاگەیەندراوێکى سەرۆکایەتى هەرێم، شه‌وى ڕابردوو، پێنجشه‌ممه 2025/1/30 نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان په‌یوه‌ندییه‌کی ته‌له‌فۆنی له ئيمانوێل ماكرۆن سه‌رۆكى فه‌ره‌نساوه پێگه‌یشتووە. تیایدا ده‌ر‌باره‌ى په‌يوه‌ندييه‌كانى هه‌ولێر ـ به‌غدا، دۆخى عێراق و هه‌رێمى كوردستان، پێشهاته‌كانى سووريا و ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست، بيروڕايان گۆڕييه‌وه. هەر لەڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە، هه‌ردوولا جه‌ختيان له گرنگيى چڕكردنه‌وه‌ى هه‌وڵه‌كان بۆ پاراستنى ئارامى و سه‌قامگيرى له ناوچه‌كه كرده‌وه، هه‌روه‌ها به‌رده‌واميى گفتوگۆى هه‌رێمى كوردستانيان له‌گه‌ڵ حكوومه‌تى فيدراڵى عێراق بۆ چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كانى هه‌ولێر ـ به‌غدا به گرنگ بۆ سه‌قامگيريى عێراق له قه‌ڵه‌م دا. هاوکات ڕاگەیەندراوەکە باس لەوەدەکات لاى خۆيه‌وه ماكرۆن جه‌ختى له به‌رده‌واميى پشتگيريى فه‌ره‌نسا له عێراق و قه‌واره‌ى ده‌ستووريى هه‌رێمى كوردستان كرده‌وه و تيشكى خسته سه‌ر ئه‌وه‌ى كه فه‌ره‌نسا به بايه‌خێكى زۆره‌وه له په‌يوه‌ندييه‌كانى له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستان ده‌ڕوانێت. هه‌ر له په‌يوه‌ندييه ته‌له‌فۆنييه‌كه‌دا ماكرۆن پيرۆزباييى سه‌ركه‌وتنى هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى كوردستانى له‌نێچيرڤان بارزانى كرد، تيشكيان خسته سه‌ر هه‌وڵه‌كانى پێكهێنانى كابينه‌ى نوێى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان، هه‌روه‌ها هه‌ردوولا هاوڕا بوون له‌سه‌ر گرنگيى پاراستنى مافه‌كانى پێكهاته‌كان له عێراق و سووريا و داكۆكييان له پاراستنى مافه‌كانى كورد له سووريا كرده‌وه و چه‌ندين بابه‌تى ديكه‌ى جێى بايه‌خى هاوبه‌شيان، تاوتوێ كرد.
دۆناڵد تره‌مپ، سه‌رۆكی ئه‌مریكا له كۆشكی سپی بە ڕۆژنامه‌نوسان ڕایگه‌یاند: هه‌ردو وڵاتی ئوردن و میسر پێشوازی له دانیشتوانی غه‌ززه ده‌كه‌ن و له‌ئێستاشدا بارودۆخی سوریا ناجێگیرە. تره‌مپ وتیشی ئه‌مریكا زۆر كاری بۆ میسر و ئوردن كردوه، ئه‌وانیش ئه‌وه‌ی ئێمه داوامان كردوه ئه‌نجامی ده‌ده‌ن. سه‌باره‌ت به بونی ئه‌مریكاش له سوریا، تره‌مپ ڕه‌تیكرده‌وه هێزه‌كانی ئه‌مریكا بكشێنێته‌وه و جه‌ختی له‌وه كرده‌وه كه واشنتن ده‌ستی به‌و روداوانه‌دا نیه كه له سوریا ڕوده‌ده‌ن، به‌و پێیه‌ی پشێوی له‌و وڵاته‌دا زاڵه، ئێمه‌ش نه‌مانوتوه هێزه‌كانمان له سوریا ده‌كشێنینه‌وه، به‌ڵام بڕیاری پێویستیان له‌باره‌وه ده‌ده‌ین. پێشتر دۆناڵد تره‌مپ، سه‌رۆكی ئه‌مریكا داوای له هه‌ردو وڵاتی ئوردن و میسر كرد كه فه‌ڵه‌ستینیه‌كانی كه‌رتی غه‌ززه وه‌ربگرن، ئه‌مه‌ش ئاماژه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی كه ئه‌مه ده‌كرێت چاره‌سه‌رێكی كاتی یان هه‌میشه‌یی بێت. ئه‌م بانگه‌وازه‌ش له‌لایه‌ن ئەو دوو وڵاته‌وه ره‌تكرایه‌وه، چونكه ئه‌وان هه‌نگاوێكی له‌و شێوه‌یه به هه‌ڕه‌شه له ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی و تێكدانی مافی فه‌ڵه‌ستینییه‌كان بۆ دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆی خۆیان ده‌زانن. پەیوەست بەو بابەتە لەوەڵامى ئەو پێشنیارەى ترەمپ، عەباس عێراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران، لە چاوثیکەوتنێکى ڕۆژنامەوانیدا لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی "میهر"ی ئێرانی ئەمرۆ سێشەممە دەڵێت: پێم وایە ئەمە پڕۆژەیە کە زۆرێک لە ڕابردوودا هەوڵیان داوە بەڵام هەموویان شکستیان هێناوە، فەلەستین لە نەخشەی ناوچەکەدا ناسڕدرێتەوەو دەرناکرێن. وەزیرى دەرەوەى ئێران وتیشى: کەواتە پێشنیارەکەم شتێکی ترە لەبری فەلەستینییەکان هەوڵبدەن ئیسرائیلییەکان دەربکەن، بیانبەن بۆ گرینلاند تا بتوانن بە یەک بەرد دوو باڵندە بکوژن. هەم کێشەی گرینلاند و هەم ئیسرائیلییەکان چارەسەر بکەن.
.png)
.png)
