ئەمشەو شەممە 11ی تشرینی یەکەمی 2025، لەسەر سنووری ئەفغانستان و پاکستان پێکدادانی قورس لەنێوان هێزە ئەمنییەکانی هەردوو وڵات دروستبووە. لە راگەیەندراوێکدا سەربازیدا تاڵیبان ئاشکرایانکردووە، "وەک تۆڵەیەک بۆ هێرشە ئاسمانییەکانی پاکستان، هێزەکانیان لە چەند ناوچەیەکی سنووری جیاوازدا هێرشیان کردووەتە سەر بنکەی هێزەکانی پاکستان، پێکدادانی قورس لە نێوانیان بەردەوامە". تاڵیبان هێزەکانی رێکخستووەتەوە و هێزی زیاتریشی بۆ سنوورەکانی وڵاتەکەی ناردووە، هەروەها وەزیری جەنگی تاڵیبان رایگەیاندووە، "ئێستا لە ژووری بەڕێوەبردنی جەنگم و سەرپەرشتی هێرشە ئاسمانییەکانی هێزی ئاسمانی ئەفغانستان دەکەم بۆ سەر چەند خاڵێکی سنووری پاکستان". هۆکاری شەڕەکەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە کابول، ئیسلامئابادی تۆمەتبار کرد بە ئەنجامدانی هێرشی ئاسمانی لەناو خاکی وڵاتەکەیدا. بەپێی ئامارە سەرەتاییەکان بێت، لە ئەنجامی هێرشەکانی تاڵیبان شەش کەس گیانیان لەدەستداوە.
ڕۆژنامەی دى زێتى ئەڵمانى بە ڕاپۆرتێک وردەکارى ژیانى شاراوەى بەشار ئەسەد سەرۆکى پێشووى سوریاى لەشارى مۆسکۆى پایتەختى ڕوسیا ئاشکرادەکات، بەپێى ڕاپۆرتەکە ئەسەد بە ئازادی بەدەوری مۆسکۆدا دەسوڕێتەوە، سەردانی مۆڵێک دەکات و چەندین کاتژمێر یاری کۆمپیوتەر دەکات. لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤دا بەشار ئەسەد دیکتاتۆری سوریا بەرەو مۆسکۆ هەڵهات ، ئەمەش لە ناوەڕاستی کودەتایەکدابوو لە وڵاتەکەیدا کە ئەحمەد شەرعی هێنایە سەر دەسەڵات . ئێستا دوای نزیکەی ١٠ مانگ، ڕۆژنامەی دی زەیت ئەڵمانی توانیویەتی بگاتە شوێنی مانەوەو خۆ حەشاردانی ئەسەد لە پایتەختی ڕووسیا - کە ئاسمان ڕوتێکی لوکسە، کە خێزانەکە خاوەنی نزیکەی ٢٠ (یەکە) شوقەن لە سێ نهۆمدا. ئیستا بە تەواوی لە ژێر دەسەڵات و چاودێرى ڤلادیمێر پوتین و حکومەتى ڕوسیادا، بەگوێرەی زانیارییەکان، پوتین "کۆنتڕۆڵى تەواوى لەسەر جموجوڵ و زانیاریەکانى داناوە ئەمەش بە وتەی ڕۆژنامەنووسێکی عەرەب کە قسەی لەگەڵ رۆژنامە ئەڵمانیەکە کردووە. ڕۆژنامە ئەڵمانییەکە قسەی لەگەڵ خ. کردوەو باسى ئەوەى کردووە کە ئەو لە "خێزانێکی کاریگەری سوریی" لەدایک بووە و لە منداڵیدا زۆرجار میوانی ماڵی بنەماڵەی ئەسەد بووە. لە تەمەنی گەورەییدا وەک ئەفسەرێکی پلە باڵا لە سوپادا کاری کردووە. هەروەها ئاماژەی بەوەشکرد کە ئەسەد لە ساڵی 2012 هەوڵیدا لەناویببات، ژمارەیەک پاسەوانی کوژراون، پاشان بڕیاریداوە سوریا بەجێبهێڵێت، بەڵام لە ڕوانگەی ئەوەوە هێشتا ڕژێمی نوێ وەک بەشێک لە "نوخبەی کۆن" سەیری دەکات. خ ـ بەرپرسە سوریەکە ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو زانیاریانەی لەگەڵ ڕۆژنامەکە ئاڵوگۆڕ کردووە لە "سەرچاوەی متمانەپێکراو"ەوە وەریگرتووە هەروەها ووتوشیەتى: ئەو و خێزانەکەی دەتوانن بە ئازادی لە مۆسکۆ جوڵە بکەن، ئەوان پاسەوانی کۆمپانیایەکی تایبەتی ئاسایش دادەمەزرێنن، کە لەلایەن حکومەتی ڕووسیا پارەی بۆ دابین دەکرێت. ئەو وتویەتى: ئیستا بەشارو بنەماڵەکەى لە سێ شوقەدا دەژین لە تاوەرێکدا کە مۆڵێکی بازرگانی لە ژێرەوەیە، ناوبەناو سەردانی ئەو شوێنە دەکات. جگە لەوەش هەمان کەس ئاشکرایکردووە کە "ئەسەد چەند کاتژمێرێک بە یاری ڤیدیۆیی ئۆنلاین بەسەر دەبات". بەوتەى هەمان سەرچاوە، باری تەندروستی ئەسمای هاوسەری ئەسەد لەڕادەبەدەر خراپە. لە ساڵی ٢٠١٨ تووشی شێرپەنجەی مەمک بووە و چاکبووەتەوە، بەڵام لە بەهاری ساڵی ٢٠٢٤ نەخۆشییەکە گەڕایەوە، ئاماژەی بەوەشکردووە، ئێستا بارودۆخی بە "ناجێگیر" دادەنرێت. جگە لەوەش، خ ئاماژەی بەوەشکردووە، ماهیر، برا بچووکەکەی ئەسەد، لە هۆتێلی فۆڕ سیزن لە شارەکەدا دەژی و "کاتەکانی بە سەرخۆشبوون و جگەرەکێشانی نێرگەلە بەسەر دەبات". سەرەڕای ئەو نهێنییە گەورەیەی کە لە دەوری حەشارگەی دیکتاتۆرە شاراوەکەدا هەبوو، ستافی ڕۆژنامەکە توانیان بچنە ناو بیناکەو لەوێ بریکارێکی خانووبەرەی ناوخۆییان ناسیوە کە بەناوی ساختەی ناتاشا خۆی ناساندوە. ئاماژە بەوەکراوە، ناتاشا لە هۆڵی چوونە ژوورەوە چاوەڕێی ستافى ڕۆژنامەکەى کردوەو چەند شوقەیەکى پیشان داون لەڕووی بەرزی و دیزاینەوە هاوشێوەی شوقەی بنەماڵەی ئەسەدبووەو بە گوتەی ئەو، "زۆرێک لە سیاسەتمەداران بیانییەکان لەم تاوەرانەدا دەژین. لە نهۆمی ٦٧، ناتاشا بە کارت و کۆدەکەی کردەوە. "شووقەکە مۆبیلیاتی تێدایە و بە تەواوی گونجاوە بۆ خەڵکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە ڕۆژێک چێژیان لە کۆشکەکانی دیمەشق، ئەبوزەبی یان دوبەی وەرگرتووە. دولابی جل و بەرگ لەگەڵ چوارچێوەی زێڕین، دارە بەنرخەکان و قەنەفەی فراوان، هەروەها جێگەی نوستن و جێگەی شەوانە و ئاوێنەی ماکیاژ هەموویان مۆدێرن." بەپێی ڕۆژنامە ئەڵمانییەکە، "چێشتخانەکەى بریقەدار و مۆدێرن بووە، لەگەڵ چەندین ئامێری دروستکراوی ئەڵمانی. هەموو ژوورەکان تەلەفزیۆنی گەورە و بڵندگۆی ناوەوە و پەنجەرەی ئەرز تا سەقفیان لەسەر ئاستی هەورەکان هەیە، ئەوەی جێگەی سەرنجە، حەمامەکەیە. هەمووی مەڕمەڕی کارارایە. بانیۆیەکی زەبەلاح و گەرمکراوی سیرامیک لەبەردەم پەنجەرەکەدا هەیە کە بەرزییەکەی چوار مەتر دەبێت". لە مانگی شوباتدا، لە هەنگاوێکی نائاساییدا، کوڕەکەی حافز کورتە ڤیدیۆیەکی لە مۆسکۆوە بڵاوکردەوە کە لە سۆشیال میدیادا بڵاوبووەوە - ئەمەش بووە هۆی ئەوەی فۆڵۆوەرەکانی هەوڵبدەن بە تەواوی بزانن لە کوێی شارەکەدایە. لە ڤیدیۆکەدا دەردەکەوێت کە حافز بەناو گەڕەکێکی ئاست بەرزی مۆسکۆدا دەڕوات، لە یەکەم دەرکەوتنیدا لە دوای هەڵهاتنی، و باسی ساتەکانی پێشووی دەکات. ئیدیعای کرد: هیچ پلانێک نەبوو، تەنانەت یەدەگیش نەبوو بۆ ئەوەی دیمەشق بەجێبهێڵێت، چ جای سوریا. دوای ئەوەی باوکی سەدان هەزار خەڵکی خۆی کۆمەڵکوژ کرد، ئەسەد جونیۆر وتی: لە ماوەی ١٤ ساڵی ڕابردوودا سوریا بە هەلومەرجێکی سەختدا تێپەڕیوە کە لە کۆتایی مانگی تشرینی دووەم و سەرەتای مانگی کانوونی دووەمی ڕابردوودا بەسەریدا تێپەڕیوە. هەروەها باسی لەوە کرد کە پێش ئەوەی ئەو ڕووداوانەی کە بوونە هۆی ڕووخانی ڕژێم دەستپێبکات، بۆ تەواوکردنی تێزی دکتۆرای خۆی گەیشتە مۆسکۆ، لە کاتێکدا دایکی ئەسما لەو کاتەدا دوای چاندنی مۆخی ئێسک لە پایتەختی ڕووسیا بوو. ڕوونیشیکردەوە، بڕیاربوو بۆ ماوەیەک لەو شارە بمێنێتەوە بۆ تەواوکردنی ڕێکارەکانی پەیوەست بە بڕوانامەکەی، بەڵام بەهۆی تێکچوونی دۆخی سوریا، لە 1ی کانونی یەکەمدا گەڕایەوە دیمەشق بۆ ئەوەی لەگەڵ باوکی و کەریمی برای بێت. دایکی بۆ تەواوکردنی چارەسەرەکەی لە مۆسکۆ مایەوە و خوشکەکەی بەناوی زەین ئەسەد لەگەڵیدا مایەوە. نووسیویەتی، لە ٧-٨ی کانوونی دووەم، ئەو ڕۆژانەی کە هێزەکانی ئۆپۆزسیۆن دەستبەسەرداگرتنی شارە سەرەکییەکانی سووریا و دیمەشقیان تەواو کرد، ئەو هێشتا لەو وڵاتە بوو و تەنانەت بانگەشەی ئەوە دەکرد کە کاتێک دەنگۆی ئەوە بڵاوبووەوە کە خێزانەکەی پێشتر هەڵاتوون، وێنەی خۆی لە پارکێکی ناوخۆیی گرتووە و وێنەکەی بڵاوکردووەتەوە. هەروەها بانگەشەی ئەوەی کرد کە هیچ ئامادەکارییەک و هیچ شتێک نەکراوە کە ئاماژە بە ڕۆیشتنیان بکات، تا "بەرپرسێکی ڕووسی" هاتە ماڵەکەیان و داوای کرد سەرۆک ئەسەد بچێتە لازقییە - کە یەکێک لە بنکە سەرەکییەکانی هێزەکانی ڕووسیا لە سووریا هەڵکەوتووە. لە پۆستەکەدا نووسیویەتی "بەرەو فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی دیمەشق بەڕێکەوتین، نزیکەی کاتژمێر ٣ی بەیانی گەیشتینە فڕۆکەخانەکە لە کارمەندان چۆڵ بوو، لەنێویاندا تاوەری کۆنترۆڵ". "پاشان بە فڕۆکەیەکی سەربازی ڕووسیا چووینە لازقییە، لەوێ پێش بەیانی لە فڕۆکەخانەی خمەیمیم نیشتوینەتەوە".
وتەبێژی کۆشکی سپی بەهۆی نەبەخشینی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی بە سەرۆکی ئەمەریکا ڕەخنە لە لیژنەی ئەو خەڵاتە نێودەوڵەتییە دەگرێت، هاوکات براوەی خەڵاتەکەش دەڵێت: بەهۆی پشتیوانییە بەردەوامەکەی، نۆبڵی ئاشتی پێشکەشی سەرۆکی ئەمەریکا دەکەم. هەینی 10ـی تشرینی یەکەمی 2025،ستیڤن چیونگ، گوتەبێژی کۆشکی سپی، لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی (ئێکس) نووسیویەتی: دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا، لە ئەنجامدانی ڕێککەوتنی ئاشتی، کۆتاییهێنان بە جەنگەکان، و ڕزگارکردنی ژیانی خەڵک بەردەوام دەبێت. دەشڵێت: ئەو دڵێکی باشی هەیە و کەسێکی مرۆڤدۆستە و هەرگیز کەسێکی وەک ئەو نابێت کە بتوانێت بە هێزی ئیرادەی خۆی هەموو ئاستەنگەکان تێبپەڕێنێت و کاری ئەستەم بکات؛ "لیژنەی نۆبڵ سەلماندیان کە سیاسەت لە سەرووی ئاشتی دادەنێن." لایخۆیەوە، ماریا کۆرینا ماچادۆ براوەی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی (ئێکس) نووسیویەتی: ئەم ڕێزلێنانە لە ئەنجامی خەباتی هەموو ڤەنزوێلییەکان و پاڵنەرێکە بۆ تەواوکردنی ئەرکەکەمان و بەدەستهێنانی ئازادی. دەشڵێت: "ئێمە لە سەرکەوتن نزیکین و ئەمڕۆ زیاتر لە هەموو کاتێک، پشت بە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا، گەلی ئەمەریکا، گەلانی ئەمەریکای لاتین و وڵاتە دیموکراتییەکانی جیهان وەک هاوپەیمانی سەرەکیمان بۆ بەدەستهێنانی ئازادی و دیموکراسی دەبەستین. هەروەها نووسیویەتی: من ئەم خەڵاتە پێشکەش بە گەلی ستەملێکراوی ڤەنزوێلا و ترەمپ دەکەم بۆ پشتیوانییە یەکلاکەرەوەکەی لە دۆزەکەمان. هەر ئەمڕۆ هەینی، ماریا کۆرینا ماچادۆ، سەرۆکی پارتی بەرهەڵستکاری ڤەنزوێلا، خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی ساڵی2025ی پێبەخشرا، وەک ڕێزلێنانێک بۆ پابەندبوونی بێوچانی بە دیموکراسی و مافەکانی مرۆڤ لە ڤەنزوێلا، بەهۆی خۆڕاگری لە بەرانبەر سەرکوتی سیاسیدا ناوی "خاتوونی پۆڵاینی" ی لێنراوە، دوای هەڕەشەکانی دەستگیرکردن زیاتر لە ساڵێک لە دەربەدەریدا بووە.
خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی ساڵی ٢٠٢٥ بەخشرایە ماریا کۆرینا ماچادۆ، سەرۆکی ئۆپۆزسیۆنی ڤەنزوێلا کە بە “خاتوونی ئاسنی ڤەنزوێلا” ناسراوە، هەروەها، ناوبراو لە ساڵی ٢٠٢٤ خەڵاتی ساخارۆڤی بۆ ئازادی بیرکردنەوە لەلایەن پەرلەمانی ئەوروپاوە وەرگرت ئەوەش وەک ڕێزلێنانێک بۆ هەوڵەکانی بۆ بەرگریکردن لە دیموکراسی و مافەکانی مرۆڤ لە ڤەنزوێلا نیوەڕۆى ئەمڕۆ هەینى خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی راگەیێندراو و دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا خەڵاتەکەی پێنەدرا. لە بەرامبەردا، بەخشرایە ماریا کۆرینا ماچادۆ، سەرکردەی ئۆپۆزیسیۆنی ڤەنزیولا. کۆمیتەی نۆبڵی نەرویج دەڵێت، خەڵاتەکە دەبەخشرێتە ماریا کۆرینا ماچادۆ "لە پێناو تێکۆشانە بێوچانەکەی بۆ ئاشتی لە ڤەنزوێلا و جیهاندا، ئەمە دانپێدانانێکی دادپەروەرانەیە بە کەسێک کە نزیکەی سەرجەم ژیانی خۆی بۆ خەبات لە پێناو ئاشتی و رزگاری تەرخان کردووە". هەروەها دەڵێت، "لە پێناو سەرکردایەتییە ئازا و خۆنەویستەکەی، و پابەندبوونی بێ وچانی بە گەیشتن بە ئاشتی و بەها دیموکراسییەکان، کە سەرنج رادەکێشێتە سەر پێشێلکارییەکانی مافەکانی مرۆڤ لەژێر دەسەڵاتی رژێمی مادۆرۆدا" خەڵاتەکە لە ئۆسلۆی پایتەختی نەرویج راگەیێندرا. کێبڕکێکە تووند بوو، 338 بەربژێر کە 244 کەسایەتی و 94 رێکخراو بوون، رکابەرییان لەسەر بەدەستهێنانی کرد. دۆناڵد ترەمپ یەکێک بوو لەو ناوانەی کە ئەم ساڵ زۆرترین قسەی لەسەر دەکرا و لە لایەن هەریەک لە ماڵتا، کەمبۆدیا، رواندا، ئەرمینیا، ئازەربایجان، ئیسرائیل و پاکستانەوە بۆ بردنەوەی خەڵاتەکە بەربژێر کرابوو. ترەمپ خۆیشی چەندین جار گوتبووی کە شایانی خەڵاتەکەیە. خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی، کە یەکەم جار لە ساڵی 1901 بەخشرا، رێز لەو کەس و رێکخراوانە دەگرێت کە "گەورەترین یان باشترین کاریان بۆ پتەوکردنی برایەتیی نێوان نەتەوەکان، هەڵوەشاندنەوە یان کەمکردنەوەی سوپا چەکدارەکان و بەڕێوەبردنی کۆنگرەکانی ئاشتی" ئەنجامداوە. براوەی خەڵاتەکە مەدالیایەکی زێڕین، بڕوانامەیەک و خەڵاتێکی نەختینەیی وەردەگرێت، کە لە رێوڕەسمێکی گەورەدا لە رۆژی 10ی کانوونی یەکەم، کە هاوکاتە لەگەڵ ساڵیادی کۆچی دوایی ئەلفرێد نۆبڵ، دامەزرێنەری خەڵاتەکە، لە ئۆسلۆ پێشکێشی دەکرێت.
میدیاکانى ئیسرائیل بڵاویانکردەوە، ڕؤژى یەکشەممەى داهاتوو دۆناڵد ترەمپ سەرۆکى ئەمریکا دەگاتە ئیسرائیل هاوکات خشتەى بەرنامەو چۆنیەتى چالاکى و کۆبونەوەکانیشیان ئاشکراکردوە. سەردانە چاوەروانکراوەکەى سەرۆکى ئەمریکا لەکاتێکدایە، کابینەی حکومەتی ئیسرائیل ئەمڕۆ بڕیار لەسەر رێککەوتنی ئاگربەستی جەنگی غەززە دەدات. بەرپرسێکی حەماسیش دەڵێت، سوپای ئیسرائیل لە تەواوی شارەکانی غەززە دەکشێتەوە. کابینەی حکومەتی ئیسرائیل ئێوارەی ئەمرۆ پێنجشەممە کۆدەبێتەوە و دەنگ لەسەر رێککەوتنی ئاگربەستی جەنگی غەززە دەدات. ئۆفیسی سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل دەڵێت، "دوای دەنگدانی کابینەکە، ئەمشەو ئاگربەستەکە دەچێتە واری جێبەجێکردنەوە." ئوسامە حەمدان، بەرپرسێکی حەماس لە قەتەر رایگەیاند، رۆژی هەینی سوپای ئیسرائیل لە هەموو شارەکانی غەززە دەکشێتەوە، لەنێویاندا خان یونس، رەفەح و شاری غەززە بەپێى ئەو خشتەیەى کە بڵاوکراوەتەوە بۆ سەردانەکەی سەرۆکی ئەمریکا، ڕۆژی یەکشەممە کاتژمێر 3:00ی پاشنیوەڕۆ فرۆکەى سەرۆک و شاندى یاوەرى لەفرۆکەخانە دەنیشنەوە، مەراسیمەکان لە فڕۆکەخانەی بن گوریۆن، کنێست و دیواری ڕۆژئاوا، مانەوەی کورت لە هۆتێلێک لە قودس دەبێت. بەپێى بەرنامەکەى بەمجۆرەیە.. - گەیشتن لە ڕۆژی یەکشەممە و نیشتنەوە کاتژمێر ٣:٠٠ی پاشنیوەڕۆ - لە فڕۆکەخانەی بن گوریۆن مەراسیمێک بەڕێوەدەچێت - ئاهەنگێک لە کنێست - مەراسیمێک لە دیواری ڕۆژئاوا - کە لە یەکێک لە هۆتێلەکانی قودس بوو - ڕۆشتن لە کاتژمێر ١١:٠٠ی شەو لەوانەیە خشتەکە بگۆڕێت. وەک باسکراوە، ئەمە خشتەی سەرەتاییە کە لە نێوان کۆشکی سپی و نووسینگەی نەتانیاهۆدا هەماهەنگ کراوە دۆناڵد ترەمپ لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ترووس سۆشیال رازیبوونی حەماسی بە ئاگربەست راگەیاند. قۆناخی یەکەمی ئاگربەستەکە بەمشێوەیەیە: - بڕیارە دوای 72 کاژێر تەواوی بارمتە زیندووەکانی ئیسرائیل ئازادبکرێن. - ترەمپ و نەتەنیاهوو پەیوەندییەکی تەلەفۆنی ئەنجام بدەن. - قەتەر و میسر و تورکیا نێوەندگیری جێبەجێکردنی پلانی رێککەوتنەکە بوون. - دەروازەی رەفەح دەکرێتەوە و هاوکاری دەگاتە نێو غەززە. جەنگی غەززە و ئامارەکان رۆژی 7ـی ئۆکتۆبەری 2024 جەنگی غەززە بە هێرشێکی حەماس بۆ سەر کۆمەڵگە جوونشینەکانی سەر سنووری ئیسرائیل دەستیپێکرد. 250 کەسی بە بارمتە گرت و نزیکەی 1200 کەسی کوشت. رۆژی دواتر ئیسرائیل دەستی بە بۆردوومانی غەززە کرد. بەگوێرەی وەزارەتی تەندروستیی غەززە، لە ئەنجامی هێرشەکانی ئیسرائیل زیاتر لە 67 هەزار کەس گیانیان لەدەستداوە.
دوای ڕاگەیاندنی ڕێککەوتنێکی سەرەتایی لەنێوان ئیسرائیل و حەماسدا، ناوی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، جارێکی دیکە وەک بەربژێرێکی بەهێز بۆ خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی هاتەوە نێو باسەکان. کۆشکی سپی بە بڵاوکردنەوەی وێنەیەکی و بە نازناوی "سەرۆکی ئاشتی"، پرسیارەکەی وروژاند: ئایا ترەمپ چانسی بردنەوەی ماوە؟ هەر زوو دوای ڕاگەیاندنی ڕێککەوتنەکە، ئیسحاق هێرزۆگ، سەرۆکی ئیسرائیل، ستایشی رۆڵی ترەمپی کرد و ڕایگەیاند کە "شایەنی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتییە". ئەو پێیوابوو ئەم ڕێککەوتنە دەتوانێت "ئاسۆیەکی نوێی هیوا" بۆ ناوچەکە بکاتەوە. لەلایەکی دیکەشەوە، باڵیۆزی ئەمریکا لە ئیسرائیل، ترەمپی بە "ئاشتیخوازێکی ڕاستەقینە" ناوبرد. پلانی ئاشتییەکەی ترەمپ لە قۆناغی یەکەمدا، ئازادکردنی سەرجەم بارمتەکانی نێو غەززە و کشانەوەی هێزەکانی ئیسرائیل لەخۆدەگرێت. بەڵام سەرەڕای ڕاگەیاندنی ڕێککەوتنەکە، هێشتا کێشە لەسەر میکانیزمی جێبەجێکردنی ماوە. بەپێی ئاژانسی ڕۆیتەرز، حەماس داوای گەرەنتی دەکات بۆ کشانەوەی تەواوەتی هێزەکانی ئیسرائیل، ئەمەش گرێکوێرەیەکی لەبەردەم جێبەجێکردنی تەواوەتی ڕێککەوتنەکە دروستکردووە. سەرەڕای ئەم هەموو پشتیوانی و هەوڵانە، وا دیارە کات گەورەترین ڕکابەری ترەمپ بێت. سبەی هەینی، لیژنەی نۆبڵ ناوی براوەی خەڵاتی ئاشتیی ئەمساڵ ڕادەگەیەنێت. ئەمەش واتای ئەوەیە کە براوەکە پێشتر دیاریکراوە و لیژنەکە بڕیاری خۆی داوە. بۆیە تەنانەت ئەم هەنگاوە گەورەیەش، چانسی ترەمپ بۆ وەرگرتنی خەڵاتی ئەمساڵ زیاد ناکات، چونکە بڕیارەکە ماوەیەکە دراوە و دەرگای گۆڕانکاری داخراوە.
کییەر ستارمەر، سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا ڕایگەیاند، دڵخۆشم بە ڕێککەوتنی ئیسرائیل و حەماس، گوتیشی: یەکەم هەنگاوی پلانەکەی دۆناڵد ترەمپ بۆ ئاشتی بە ئەرێنی کۆتایی هات، بۆیە داواکارم تەواوی پلانی ئاشتی بە بێ دواکەوتن جێ بەجێ بکرێت. ئەمڕۆ پێنجشەممە 9ـی تشرینی یەکەمی 2025، کییەر ستارمەر سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا ڕاگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و تێیدا هاتووە، پێشوازی لە ڕێککەوتنی نێوان ئیسرائیل و حەماس دەکەم، کە لە قۆناغی یەکەمدا هەردوولا هەنگاوی باشیان ناوە بۆ پڕۆسەی ئاشتی و ڕاگرتنی شەڕی غەززە، ئەمەش لە چوارچێوەی پلانەکەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمەریکاوە سەرچاوەی گرتووە. ستارمەر ئاماژەی بەوەشداوە، پێویستە ئیسرائیل و حەماس پابەند بن بە جێ بەجێ کردنی تەواوی پلانەکە، هەروەها نابێ پڕۆسەکە دوا بخرێت، لە هەمان کاتدا دەبێت سەرجەم ئەو ڕێگریانەی لە لایەن ئیسرائیلەوە دانراون بۆ گەیشتنی هاوکاریی مرۆیی بە کەرتی غەززە هەڵبگیرێن، ئەمەش لە پێناوی ڕزگارکردنی ژیانی ئەو خەڵکەی کە لە غەززەدا ماون. بەرەبەیانی ئەمڕۆ پێنجشەممە 9ـی تشرینی یەکەمی 2025، دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمەریکا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی 'تروس سۆشیاڵ' ڕایگەیاند، بە خۆشاڵیەوە پێتان ڕادەگەیەنم ئیسرائیل و حەماس واژۆیان لە سەر بەشی یەکەمی پلانی ئاشتی کردووە و ڕێککەوتوون، ئەمەش مانای ئەوەیە کە بارمتەکان بەمزووانە ئازاد دەکرێن، ئاماژەی بەوەشکرد، ئیسرائیل هێزەکانی دەگەڕێنێتەوە بۆ ئەو هێڵانەی کە ڕێککەوتنی لە سەر کراوە. ترەمپ جەختیشیکردەوە، ئەمڕۆ ڕۆژێکی گەورەیە بۆ تەواوی جیهان، بە تایبەتی جیهانی ئیسلامی، هەروەها بۆ ئیسرائیل و وڵاتانی دراوسێی، لە هەمان کاتدا سوپاسی نێوەندگیری میسر، قەتەر و تورکیا دەکەین بۆ بەرەوپێش بردن و هاوکاریی سەرخستنی پڕۆسەی ئاشتی کەرتی غەززە.
ئەنجومەنی وەزیرانى ئیسرائل، ئەمڕۆ (پێنجشەممە) کاتژمێر 5:00ی پاشنیوەڕۆ کۆدەبێتەوە بۆ گفتوگۆکردن لەسەر ئەو هێڵکارییە ڕێککەوتوون لەسەرى، بەڵام هەریەکە لە وەزیری ئاسایشیی نیشتیمانی ئیسرائیل و وەزیری دارایی ئیسرائیل بەئاشکرا دژى ئەو ڕێککەوتنە وەستاونەتەوەو ئامادەنین دەنگ بدەن بەڕێککەوتنەکە. بەرەبەیانى ئەمڕۆ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، ئیسرائیل و حەماس قۆناخی یەکەمی پلانی ئاشتییان لە غەززە واژۆ کردووە. ترەمپ جەختی کردەوە "ئەمە مانای وایە بەم زووانە هەموو دیلەکان ئازاد دەکرێن" و ئیسرائیلیش هێزەکانی بۆ هێڵێکی رێککەوتوو دەکشێنێتەوە وەک یەکەم هەنگاو بەرەو ئاشتییەکی بەهێز و هەمیشەیی. بیزالیل سمۆتریچ وەزیری دارایی ئیسرائیل ڕایگەیاند، دوای گەڕانەوەی "بارمتەکان" دەبێت بزووتنەوەی حەماس لەناوببرێت و ڕایگەیاند، ناتوانێت دەنگ بە ڕێککەوتنەکە بدات. سمۆتریچ لەلێدوانێکى ڕۆژنامەوانیدا ئەوەى خستەڕوو ترسێکی گەورەی لە کاردانەوەکانی بەتاڵکردنەوەی زیندانەکان و ئازادکردنی نەوەی داهاتووی سەرکردە تیرۆریستییەکان" دەربڕی. هەروەها ئەو وەزیرە ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەرکی ئێمەیە دڵنیابین لەوەی کە نەگەڕێینەوە بۆ پڕۆسەی ئۆسلۆ و ئاسایشی خۆمان تەسلیمی بیانییەکان نەکەین"، جەختیشیکردەوە "بەرپرسیارێتیمان لەسەر شانە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە ئەو ڕێککەوتنە ئازادکردنی سەربازە ڕفێنراوەکان لە بەرامبەر وەستاندنی شەڕەکەدا نەگرێتەوە". هاوشێوەی سمۆتریچ و هاوشێوەی گرێبەستەکانی پێشوو، چاوەڕوان دەکرێت ئیتمار بن گیڤیر وەزیری ئاسایشیی نیشتیمانی ئیسرائیل دژایەتی ڕێککەوتنەکە بکات. رێککەوتنی راگەیاندنی ئاگربەست لە غەززە دوای 734 رۆژە لە جەنگ. ترەمپ باسی لەوە کردووە، "هەوڵەکانی هەموو جیهان یەکیان گرتووە بۆ گەیشتن بەم رێککەوتنە". بزووتنەوەی حەماس رێککەوتنەکەی پشتڕاستکردەوە و رایگەیاند، رێککەوتنەکە کۆتاییهێنان بە شەڕی غەززە، "کشانەوەی هێزەکانی داگیرکەر لە کەرتی غەززە، گەیشتنی یارمەتییە مرۆییەکان و ئاڵوگۆڕکردنی دیلەکان لەخۆدەگرێت". حەماس جەختی لەوەش کردەوە لیستی دیلە فەلەستینییەکانی رادەستکردووە کە بەپێی رێککەوتنەکە ئازاد دەکرێن. لەلایەکی دیکەوە، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر رایگەیاند، لە دانوستانەکانی میسر رێککەوتن لەسەر خاڵەکانی جێبەجێکردنی قۆناخی یەکەمی رێککەوتنی ئاگربەست لە غەززە کراوە. دووپاتیشی کردەوە رێککەوتنەکە دەبێتە هۆی وەستاندنی شەڕ و ئازادکردنی دیلەکانی ئیسرائیل و زیندانییانی فەلەستینی.
دۆناڵد ترەمپ رایگەیاند، لەگەڵ نێوەندگیرەکان گەیشتوونەتە رێککەوتن بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی غەززە. ئەمەش دوای دوو ساڵ لە جەنگ. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، ئیسرائیل و حەماس قۆناخی یەکەمی پلانی ئاشتییان لە غەززە واژۆ کردووە. ترەمپ جەختی کردەوە "ئەمە مانای وایە بەم زووانە هەموو دیلەکان ئازاد دەکرێن" و ئیسرائیلیش هێزەکانی بۆ هێڵێکی رێککەوتوو دەکشێنێتەوە وەک یەکەم هەنگاو بەرەو ئاشتییەکی بەهێز و هەمیشەیی. بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل دەڵێت: ئەمڕۆ رۆژێکی مەزنە بۆ ئیسرائیل و لە کۆبونەوەی ئەمڕۆدا داوا کابینەی حکومەت دەکات بۆ پەسەندکردنی رێککەوتنەکە و گێڕانەوەی سەرجەم بارمتەکانمان بۆ ماڵەوە. ناتانیاهۆ لە بەیاننامەیەكدا، سوپاسی سەربازانی ئیسرائیل و هەموو هێزە ئەمنییەکان كردووە، کە بەوتەی خۆی، بەهۆی ئازایەتی و قوربانیدانی ئەوانەوە گەیشتوینەتە ئەم رۆژە. وتیشی: لە قوڵایی دڵەوە سوپاسی سەرۆک ترەمپ و تیمەکەی دەکەم بۆ ئەنجامدانی ئەم ئەرکە پیرۆزە بۆ ئازادکردنی بارمتەکانمان. ئاماژەی بەوەشكردووە: پشتیوان بەخوا خوا پێکەوە بەردەوام دەبین لە گەیشتن بە هەموو ئامانجەکانمان و فراوانکردنی ئاشتی لەگەڵ دراوسێکانمان. ناتانیاهۆ لە بەشێكی تری بە یاننامەكەدا رایگەیاندووە: بە پەسەندکردنی قۆناغی یەکەمی پلانەکە، هەموو بارمتەکانمان دەگەڕێندرێنەوە ماڵەوە، ئەمە سەرکەوتنێکی دیپلۆماسی و سەرکەوتنێکی نیشتمانی و ئەخلاقییە بۆ دەوڵەتی ئیسرائیل. جەختیشكردووە:بەهۆی ئیرادەی چەسپاو و کردەوە سەربازییە بەهێز و هەوڵە گەورەکانی دۆست و هاوپەیمانی گەورەمان، سەرۆک ترەمپ، گەیشتوینەتە ئەم خاڵە وەرچەرخانە یەكلاكەرەوەیە. ناتانیاهۆ سوپاسی ترەمپیشی کردووە بۆ سەرکردایەتییەکەی و هاوبەشییەکەی و پابەندبونی چەسپاوی بە سەلامەتی ئیسرائیل و ئازادی بارمتەکانيان. هاوكات نوسینگەی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل بەیاننامەیەکی بڵاوکردەوەو تیایدا هاتووە: ناتانیاهۆ و دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا پیرۆزباییان ئاڵوگۆڕ کردووە بەبۆنەی واژۆکردنی سەرکەوتوانەی رێککەوتننامەی ئازادکردنی سەرجەم بارمتەکان. بەگوێرەی بەیاننامەکە، ناتانیاهۆ بانگهێشتی ترەمپی کردووە بۆ سەردانیكردنی ئیسرائیل و پێشكەشەكردنی وتارێك لە كنێستنی ئیسرائیل. وردەکارییەکانی قۆناغی یەکەمی رێککەوتنەکە دوای چەندین رۆژ دانوستانی ناڕاستەوخۆ بە نێوەندگیریی ئەمریکا، میسڕ، تورکیا و قەتەر، هەردوولا لەسەر قۆناغی یەکەم رێککەوتوون کە ئەم خاڵانە لەخۆدەگرێت: ئازادکردنی بارمتە و زیندانییەکان: لە بەرانبەر ئازادکردنی 20 بارمتەی زیندوی ئیسرائیلی، ئیسرائیل زیاتر لە هەزار زیندانیی فەڵەستینی ئازاد دەکات، کە 250 کەسیان سزای زیندانیی هەتاهەتاییان هەیە و هەزار و 700 کەسی دیکەشیان دوای 7ـى تشرینی یەکەمی 2023 دەستگیرکراون. کشانەوەی ئیسرائیل: هێزەکانی ئیسرائیل دەکشێنەوە بۆ ئەو هێڵەی کە لەسەری رێککەوتوون. ئاگریەست و هاوکاری: شەڕ و پێکدادانەکان رادەگیرێن و رێگە بە گەیاندنی هاوکارییە مرۆییەکان بۆ کەرتی غەززە دەدرێت. واژۆکردن: سەرچاوەیەکی ئاگادار رایگەیاندووە، واژۆکردنی فەرمیی رێککەوتنەکە ئەمڕۆ پێنجشەممە لە میسڕ بەڕێوەدەچێت. پلانی ترەمپ بۆ داهاتووی غەززە رێککەوتنەکە بەشێکە لە پلانێکی گەورەتری ترەمپ بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ، کە ئەم خاڵانە لەخۆدەگرێت: ئازادکردنی هەموو بارمتەکان. داماڵینی چەک لە بزووتنەوەی حەماس. کشانەوەی تەواوەتیی هێزەکانی ئیسرائیل لە کەرتی غەززە. بەڕێوەبردنی غەززە لەلایەن لیژنەیەکی فەڵەستینیی تەکنۆکرات و شارەزایانی نێودەوڵەتی. دامەزراندنی "ئەنجوومەنی ئاشتی" بە سەرۆکایەتیی ترەمپ و ئەندامێتیی تۆنی بلێر، سەرۆک وەزیرانی پێشووی بەریتانیا، بۆ سەرپەرشتیکردنی ئیدارەی نوێ. دوورخستنەوەی حەماس لە هەر رۆڵێک لە بەڕێوەبردنی غەززەدا. کاردانەوەکان رێککەوتنەکە کاردانەوەی ناوخۆیی و نێودەوڵەتیی بەدوای خۆیدا هێنا: بنیامین نەتانیاهوو: سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند، حکومەتەکەی کۆدەبێتەوە بۆ پەسەندکردنی رێککەوتنەکە و گەڕاندنەوەی بارمتەکان. خەڵکی غەززە: دوای بڵاوبوونەوەی هەواڵەکە، هاوڵاتییان لە ناوچەی مەواسی لە باشووری کەرتی غەززە دەستیان بە ئاهەنگگێڕان کرد. هاوڵاتییەک وتی: "کاتێک هەواڵەکەم بیست، نەمتوانی کۆنتڕۆڵی خۆم بکەم و فرمێسک بە چاوەکانمدا هاتە خوارەوە". نەتەوە یەکگرتووەکان: ئەنتۆنیۆ گۆتێرێس، سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان، پێشوازیی لە رێککەوتنەکە کرد و داوایکرد بگەنە ئاگربەستێکی هەمیشەیی و وتی، "دەبێت ئازارەکان کۆتاییان پێبێت".
سەرۆکی ڕووسیا ڕایگەیاند، وڵاتەکەی لە دەستپێکی شەڕ تاوەکوو ئەمساڵ نزیکەی پێنج هەزار کیلۆمەتر چوارگۆشەیان لە ئۆکرانیا کۆنترۆڵکردووە. ڤلادیمێر پوتن لە دیدارێکدا لەگەڵ سەرکردە باڵاکانی سەربازی ڕووسیا ڕایگەیاند، کیێڤ هەوڵدەدات هێرشەکانی لە قوڵایی خاکی ڕووسیا ئەنجام بدات، بەڵام ئەمە هیچ یارمەتیەکی نادات بۆ گۆڕینی دۆخەکە. ئاماژەی بەوەشدا، لە شوباتی 2022ەوە تاوەکوو ئەمساڵ نزیکەی پێنج هەزار کیلۆمەتر چوارگۆشەیان لە خاکی ئۆکرانیا کۆنترۆڵکردووە. سەرۆک کۆماری ڕووسیا جەختی کردەوە، کە کۆمەڵگەی پیشەسازی سەربازی ڕووسیا بە تەواوی پێداویستییەکانی هێزە چەکدارەکان دابین دەکات و بە خێرایی چەکی مۆدێرن پەرەپێدەدات. پوتن گوتیشی: "کارگەکانی کۆمەڵگەی پیشەسازی سەربازی، پێداویستییەکانی هێزە چەکدارەکان بۆ چەکی سووک، مووشەک، تەقەمەنی، چەک و ئامێری سەربازی دابین دەکەن، هاوکات پەرەپێدان و گەیاندنی چەکی مۆدێرن بۆ سەربازەکان بە خێرایییەکی زیاتر بەردەوامە." لای خۆیەوە، سەرۆکی ئەرکانی گشتیی هێزە چەکدارەکانی ڕووسیا، ڤالێری جیراسیمۆڤ، ڕایگەیاند، هێرشە ئاسمانییە چڕەکان بۆ سەر دامەزراوە سەربازییەکانی ئۆکرانیا بەگوێرەی پلانی ئەرکانی گشتیی بەردەوامە، دەشڵێت: بە ئامانجگرتنی ئەو دامەزراوانەی ئۆکرانیا کە سیستەمی مووشەکی دوور مەودا و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بەرهەمدەهێنن لەپێشینەی کارەکانیانە. لە شوباتی 2022، ڕووسیا هێرشێکی بەرفراوانی کردە سەر ئۆکرانیا و تاوەکوو ئێستاش شەڕ بەردەوامە و دەیان هەزار کەس کوژراون و بریندار بوون، هەروەها ملیۆنان کەس ئاوارەی دەرەوە و ناوەوەی وڵات بوون، دوو گەڕی دانوستانیشان لە ترکیا کردووە و زیاتر لە دوو هەزار دیلیان گۆڕیوەتەوە.
ئێران دووپاتی کردەوە کە هیچ پلانێکی نییە بۆ دانوستان لەگەڵ ئەمەریکا دوای سەپاندنەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان و جەختیشی کردەوە کە "سواڵ ناکات بۆ دانوستان". ئیسماعیل باقایی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕۆژی دووشەممە لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند کە "لەم قۆناغەدا وڵاتەکەی هیچ پلانێکی بۆ دانوستان لەگەڵ لایەنی ئەمریکی نییە، لە ئێستادا سەرنجی لەسەر لێکۆڵینەوە لە کاریگەری و دەرئەنجامەکانی هەنگاوەکانی سێ وڵاتی ئەوروپی و ئەمریکایە"، بە ئاماژەدان بە سەپاندنەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان. بەڵام لە هەمان کاتدا ڕوونیکردەوە کە "دیپلۆماسی وەک پرۆسەیەک کە لەسەر بنەمای پەیوەندی و ڕاوێژکاری دامەزراوە، هێشتا بەردەوامە". وتیشی: هەرکاتێک ئێران هەستی بەوە کرد کە دیپلۆماسی دەتوانێت بەرهەمدار بێت، بڕیارەکە لەسەر بنەمای بەرژەوەندی و قازانجی نەتەوەیی دەدرێت. جگە لەوەش، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران پێیوابوو کە هەندێک " لێدوانی بەرپرسانی ئەمریکی کە شانازی دەربڕین بە ئەنجامدانی کردەوەیەکی تاوانکاری تەنها بەرپرسیارێتی نێودەوڵەتی حکومەتی ئەمریکا زیاد دەکات". جەختى کردەوە کە "دانپێدانان بە ئەنجامدانی کردەوەی نایاسایی هیچ ئیعتبارێک بە ئەمریکا نابەخشێت، بەڵکو جارێکی دیکە بۆ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و گەلی ئێران دەیسەلمێنێت کە ئەمریکا پابەند نییە بە ڕێسا نێودەوڵەتییە دانپێدانراوەکانەوە". هەروەها ڕەخنەکانی لە "ترۆیکا ئەوروپی" (فەرەنسا، ئەڵمانیا و بەریتانیا) نوێکردەوە و جەختی لەوە کردەوە کە سێ وڵاتی ئەوروپی و ئەمریکا دەسەڵاتی پەنابردنە بەر میکانیزمی چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان لە ڕێککەوتنی ئەتۆمیدا نییە. ئەو کارەکەیان لە دەستپێکردنەوەی میکانیزمی "سناپباک" بە نایاسایی وەسفکرد. وتەبێژەکە هەروەها ڕایگەیاندووە کە "ئەنجوومەنی ئاسایش بەهۆی نەبوونی کۆدەنگییەوە بڕیارێکی یاسایی سەبارەت بە سزاکان نەداوە".
لە میانەی ئاهەنگی ٢٥٠ ساڵەی هێزی دەریایی ئەمریکا لە بنکەی دەریایی نۆرفۆلک، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا هۆشداریدا لەوەی وڵاتەکەی جارێکی دیکە ئێران بۆردومان دەکات ئەگەر ئەو وڵاتە بەرنامە ئەتۆمییەکەی دەستپێبکاتەوە. لە کۆبوونەوەی کارمەندانی هێزی دەریاییدا ئێوارەی ڕۆژی یەکشەممە بەکاتى ئەمریکا، دۆناڵد ترەمپ سەبارەت بە ئێران و بە وەبیرهێنانەوەی هێرشەکانی ٢٢ی حوزەیران بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئەو وڵاتە بە کەڵک وەرگرتن لە فڕۆکەی بۆمبڕێژکەری بی ٢ و مووشەکی تۆماهۆک وتی: ئەمجارە پێویست ناکات زۆر چاوەڕێ بکەین. سەرۆکى ئەمریکا ئاماژەی بەوەشکردووە، "فڕۆکە بۆمب هاوێژەکانی بی ٢ بە وردییەکی ڕەها هەموو ئامانجێکیان پێدا، هەروەها ٣٠ مووشەکی تۆماهۆکمان لە ژێردەریاییەکەوە هەڵدا بۆ ئەوەی دڵنیابین لەوەی ئەرکەکە ئەنجامدراوە". لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا ترەمپ ئەوەشى باسکرد کە هیچ ئیدارەیەکی پێشووی ئەمریکا بڕیاری لەو شێوەیەی نەداوە و دەشڵێت هێزەکانی ئەمریکا نزیکەی 22 ساڵ مەشق و ڕاهێنانیان کردووە بۆ ئەنجامدانی ئەم هێرشە، بەڵام ئەوە ڕووی نەدا تا دوای دەستبەکاربوونی پۆستی سەرۆکایەتی من. بەڵام جەختی لەوە کردەوە کە واشنتۆن ٢٢ ساڵی دیکە چاوەڕێ ناکات بۆ لێدانی ئێران ئەگەر بەرنامە ئەتۆمییەکەی زیندوو بکاتەوە. دوێنێ فەرماندەی سپای پاسدارانی ئینقلابی ئیسلامیی ئێران، محەمەد پاکپوور، دووپاتی کردەوە کە هێزە دەریاییەکانی سوپای پاسداران چ لە دەریا، چ لە دورگەکان، یان لە کەناراوەکان، ئاستێکی زۆر بەرز لە ئامادەیی و مۆڕاڵێکی ئەوپەڕی بەرز بەهرەمەندن. شایانی باسە کە مانگی حوزەیرانی ساڵی ڕابردوو، لە کاتێکدا کە چاوەڕوان دەکرا شەشەمین خولی دانوستان لەگەڵ ئێران سەبارەت بە پرسی ئەتۆمی بەڕێوە بچێت، ئەمریکا هێرشێکی ڕەشەبای بە ناوی "ئۆپەراسیۆنی چەقۆی نیوەشەو" دەستپێکرد. هێرشەکە حەوت فڕۆکەی بۆمبڕێژکراوی بی-٢ سپیریتی تێدابوو، کە بۆمبی GBU-57ی بنکەر-بەستەریان فڕێدا، هەروەها ٣٠ مووشەکی تۆماهۆک کە لە ژێردەریایییەکی ئەمریکییەوە هەڵدرابوون، "دامەزراوە ئەتۆمییەکانی فۆردۆ و ناتانز، هەروەها دامەزراوەی ئەتۆمی ئیسفەهان"یان کردە ئامانج.
ئاژانسى بلومبێرگ لە زاری بەرپرسێکی ئەمریکییەوە بڵاویکردەوە، ئیدارەی ترەمپ کاردەکات بۆ ئەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان بۆ ماوەیەکى درێژخایەن بەردەوام بێت، بە ئامانجی بەهێزکردنی ئابووری عێراق. ئەو بەرپرسە ئاماژەی بەوەدا کە واشنتۆن هەوڵێکی زۆری داوه لەڕێگەی په یوەندی چڕوپڕ لەگەڵ سێ لایەنی پەیوه ندیدارەوه - به غدا، هه ولێر و کۆمپانیا نەوتییەکان - بۆ گەیشتن به ڕێککەوتن بۆ دەستپێکردنەوه ی هەناردەکردنی نەوتی هەرێم له ڕێگەی بۆرییەکانی عێراق-تورکیا (جهان)ه وه . بە وتەی بەرپرسێکی باڵای وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا کە داوای کرد ناوى ئاشکرانەکرێت، ئیدارەی ترەمپ کاردەکات بۆ دڵنیابوون لەوەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێم بەردەوام بێت بۆ بەهێزکردنی ئابووری عێراق، ئاماژەی بەوەشکرد، ئەمریکا سەرنجی لەسەر دڵنیابوونە لە جێبەجێکردنی ڕێککەوتنی هەناردەکردن و ڕێزگرتن لە مەرجە داراییەکانی کۆمپانیا نێودەوڵەتییە نەوتییەکان. بلومبێرگ بڵاویکردەوە، ڕێککەوتنی ئێستا تەنها تا کۆتایی ئەمساڵ کارا دەبێت و بڕیارە لایەنەکان گفتوگۆ بکەن سەبارەت بەو سەدان ملیۆن دۆلارەی کە قەرزاری کۆمپانیاکانن. ئەو بەرپرسە ئەمریکییە ئاماژەی بەوەدا کە ئەمەریکا لە چەند هەفتەی ڕابردوودا کارێکی کردووە بۆ کۆکردنەوەی کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکانی نەوت لەگەڵ حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان، ئەمەش لە چوارچێوەی هەوڵێکدا کە سەدان پەیوەندی و کۆبوونەوەی لەخۆگرتبوو بۆ ڕێکخستنی ئەو ڕێککەوتنە. ڕۆڵی ئەمریکا لە ئاسانکاری بۆ ڕێککەوتنی دووبارە ناردنەوەی نەوتەکە لە ڕێگەی بۆرییەوە بۆ کەنارەکانی دەریای ناوەڕاستی تورکیا ڕۆڵی هەیە لە بەرزکردنەوەی بەردەوامیی درێژخایەنی ڕێککەوتنەکە. ڕێککەوتنی ئێستا تا کۆتایی ئەمساڵ بەردەوام دەبێت، لایەنەکان دانوستان لەسەر سەدان ملیۆن دۆلاری قەرزاری کۆمپانیاکان دیاری دەکەن، هاوکات تورکیا هەوڵدەدات مەرجی نوێ بۆ گواستنەوەی نەوتی خاو دابنێت. مارکۆ ڕوبیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریکا هەفتەی ڕابردوو لە پۆستێکدا لەسەر پلاتفۆرمی ئێکس ڕایگەیاندبوو، ڕێککەوتنەکە "سودێکی بەرجەستە بۆ هەردوو ئەمریکی و عێراقی دەگەیەنێت، لە هەمان کاتدا سەروەری عێراق دووپاتدەکاتەوە". ئاماژەی بەوەشکرد، فشارەکانی ئەمەریکا هۆکارێکی سەرەکی بووە بۆ ئەنجامدانی ڕێککەوتنی هەناردەکردنەکە، هەروەها واشنتۆن ئێستا دەیەوێت ڕێککەوتنەکە بکاتە ڕێکخستنێکی درێژخایەن کە بەرژەوەندی کۆمپانیا ئەمریکییەکانیش بپارێزێت، بە گوتەی بەرپرسانی عێراقی و کورد. بەگوێرەی ڕاگەیاندراوێکی ئەلپارسلان بەیرەکتار، وەزیری وزە و سامانە سروشتییەکانی تورکیا، لە ٢٧ی ئەیلولەوە ناردنی نەوت لە ڕێگەی بۆریی عێراق-تورکیا دەستیپێکردەوە. جۆن ڕۆبەرتس، هاوکارێکی باڵای ئەنجومەنی ئەتڵەسی لە واشنتۆن لە ٢٨ی ئەیلولدا بە ئاژانسی ئانادۆڵوی ڕاگەیاند: "کردنەوەی بۆرییەکە سوودبەخشە، بۆرییەکە دەتوانێت ڕۆژانە زیاتر لە یەک ملیۆن بەرمیل بگوازێتەوە، واتە نزیکەی ١%ی بەرهەمی جیهانی، و زیادکردنێکی بەرچاوە بۆ دابینکردنی وزەی جیهانی". فرانسیسکۆ ساسی، زانای سیاسی لە زانکۆی ئۆسلۆ، هەروەها ڕایگەیاندووە، عێراق پێویستی بە کەمکردنەوەی پشتبەستنی بە گەرووی هورمز هەیە، کە هەڕەشەکان کە ڕەنگە هەناردەکردن پەک بخەن لە نێوان گرژییەکانی ناوچەکەدا ڕوو لە زیادبوون دەکەن.
دۆناڵد ترەمپ پەیامێک بۆ حەماس دەنێرێت و دەڵێت، بەخێرایی هەنگاوەکان بنێن حەماس پێویستی بە جوڵەی خێرا هەیە، چونکە ئەگەرنا هەموو شتێک کراوەیە. من تەحەمول بەو دواکەوتنانە ناکەم کە زۆر کەس پێیان وایە دەکرێت ڕووبدات دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ترووس سۆشیال دەڵێت، "پێزانینم هەیە کە ئیسرائیل بۆمبارانکردنی بە شێوەیەکی کاتی راگرتووە، بۆ ئەوەی دەرفەت بدات بە ئازادکردنی بارمتەکان و تەواوکردنی رێککەوتنی ئاشتی. پێویستە حەماس پەلە بکات، ئەگەرنا هەموو شتێک هەڵدەوەشێتەوە." سەرۆکی ئەمریکا دەشڵێت، "هیچ دواخستنێکم قبووڵ نییە، کە زۆر کەس پێیانوایە روودەدات، هەروەها بەرگەی هیچ ئەنجامێکیش ناگرم کە تێیدا غەززە جارێکی دیکە ببێتەوە بە هەڕەشە. با ئەم کارە بە خێرایی بکەین. مامەڵەیەکی دادپەروەرانە لەگەڵ هەموواندا دەکرێت." ئەم هۆشداریەى ترەمپ لەکاتێکدایە، کەناڵی ١٢ ئیسرائیل بڵاویکردەوە دانوستانەکان سبەی لە میسر دەست پێدەکات، ویتکۆڤیش بەشداری دەکات، هاوکات تیمەکانی دانوستانکار ڕێنمایی دراون کە خۆیان ئامادە بکەن بۆ ئەوەی ئەمڕۆ (شەممە) شاندێک بەڕێبکەون بۆ گفتوگۆ بۆ ئەوەی بزانن ئایا دەکرێت قۆناغی یەکەمی ڕێککەوتنەکە بەرەو پێشەوە بچێت. ئەمەش دوای ئەوە دێت کە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا وەڵامی حەماسی وەرگرت بۆ پلانەکەی بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی غەززە و ئازادکردنی بارمتەکان. شەوی رابردوو، دوای ئەوەی حەماس رازیبوونی بە بەشێک لە خاڵەکانی پلانەکە راگەیاند، دۆناڵد ترەمپ فەرمانی بە ئیسرائیل کرد دەستبەجێ بۆردوومانکردنی کەرتی غەززە رابگرێت، ئەمەش رێگەی بۆ دەستپێکردنی قۆناغی یەکەمی رێککەوتنەکە خۆشکرد. قۆناغی یەکەمی پلانەکەی ترەمپ چی لەخۆدەگرێت؟ پلانەکە بە چەند قۆناغێک جێبەجێ دەکرێت و قۆناغی یەکەم ئەم خاڵانە لەخۆدەگرێت: • دەستبەجێ راگەیاندنی ئاگربەست. • ئازادکردنی سەرجەم بارمتە زیندوو و مردووەکان لە ماوەی 72 کاتژمێردا. • راگرتنی سەرجەم ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی ئیسرائیل. • کشانەوەی قۆناغ بە قۆناغی هێزەکانی ئیسرائیل. • ئازادکردنی زیندانیانی فەڵەستینی لەلایەن ئیسرائیلەوە.
ئەمڕۆ شەممە بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، سوپای ئیسرائیلی راسپارد پرۆسەی داگیرکاری شاری غەززە رابگرن، ئەمەش دوای ئەوەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا داوای ئاگربەستی دەستبەجێی کرد. ئێزگەی سوپای ئیسرائیل بڵاویکردەوە: سەرکردایەتی سیاسی، سوپای ئیسرائیلی ئاگادارکردووەتەوە کە هێرشەكانی لە غەززە کەمبکەنەوەو بگۆڕدرێن بۆ دۆخی بەرگری، هاوكات ماڵپەڕی "ئەکسیۆس"ی ئەمریکی بڵاویکردەوە، ئیسرائیل داگیرکردنی شاری غەززە رادەگرێت. لای خۆیەوە، نوسینگەی ناتانیاهۆ رایگەیاند: ئیسرائیل ئامادەکاری دەکات بۆ دەستبەجێ جێبەجێكردنی قۆناغی یەکەمی پلانەکەی ترەمپ بۆ غەززە کە ئازادکردنی سەرجەم زیندانییەکان لەخۆدەگرێت، جەختیشكردووە لە هەماهەنگی بەردەوامی لەگەڵ واشنتۆن بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕەکە بەگوێرەی ئەو بنەمایانەی ئیسرائیل داناوە كە لەگەڵ دیدگای سەرۆکی ئەمریکا یەکدەگرێتەوە. هاوكات سوپای ئیسرائیل ئەمڕۆ رایگەیاند: سەرۆکی ئەرکانی سوپای ئیسرائیل لەسەر رێنماییە سیاسییەکان، فەرمانیكردووە بە ئامادەکاریكردن بۆ جێبەجێکردنی قۆناغی یەکەمی پلانی دۆناڵد ترەمپ، بۆ ئازادکردنی بارمتەکان. بزوتنەوەى حەماس وەڵامی خۆی بۆ پلانەکەی دۆناڵد ترامپ سەرۆکى ئەمریکا پێشکەشی نێوەندگران کردووە. بەپێى زانیاریە سەرەتاییەکان حەماس ڕەزامەندە لەسەر ئازادکردنی سەرجەم بارمتە زیندوو مردووەکان بەپێی پێشنیازی ترەمپ. هاوکات ئەوەشیان خستوەتەڕوو ئێمە لەسەر بنەمای کۆدەنگی فەلەستین، ئیدارەی کەرتی غەززە ڕادەستی ئۆرگانێکی سەربەخۆی فەلەستینی دەکەین. لەبەشێکى دیکەى وەڵامەکەیدا حەماس دەڵێن: ئامادەین دەستبەجێ لەڕێگەی نێوەندگرانەوە بچینە ناو دانوستانەکانەوە بۆ گفتوگۆکردن لەسەر وردەکارییەکانی ئازادکردنی بارمتەکان. ئەمەش لەکاتێکدایە ئەمڕۆ ترەمپ دواهۆشدارى توندى دایە حەماس بۆ ئەوەى بەزووی وەڵام بداتەوە. بزووتنەوەی حەماس وەڵامی خۆی پێشکەشی نێوەندگران کردووە سەبارەت بە پلانی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا بۆ ڕاگرتنی شەڕ لە کەرتی غەززە و هێنانی ئەوەی کە ترەمپ بە "ئاشتی" وەسفی کردووە بۆ ناوچەکە.
