موسڵمانێک بووە هۆی رزگاکردنی چەندین جوو و مەسیحی

ئەرکەکانی چی دەبێت و کەی دەستبەکاردەبێت؟ ئامادەکردنی، هاوڵاتی. رۆژی 12ـی ئەم مانگە ئاژانسی ئەنادۆڵ بڵاویکردەوە دکتۆر بەرهەم ئەحمەد ساڵح لەلایەن ئەنتۆنیۆ گۆتێرێز، سکرتێریی گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکانەوە بۆ پۆستی سەرۆکی کۆمسیارانی باڵای پەنابەران لە نەتەوە یەکگرتووەکان دەستنیشانکراوە. پۆستەکە ماوەی 10 ساڵە لەلایەن فلیپۆ گراندی ئیتاڵییەوە بەڕێوەدەبرێت. نەتەوەیەگرتووەکان لە هەوڵی هێنانە پێشەوەی کەسێکی نوێ بوو، بۆیە دوای بەدواداچوونی ورد سکرتێری گشتیی بریاری لەسەر دکتۆر بەرهەم ساڵح داوە، بەڵام شێوازی دەستنیشانکردنی جیاواز بووە لە کاندیدەکانی پێشوو. پرۆسەی هەڵبژاردنەکە چۆن بوو؟ بەشێوەیەکی ئاسایی سەرەتا سکرتێری گشتیی نەتەوەیەگرتووەکان ناوێک پێشنیاز دەکات، دواتر ناوەکە لە لیژنەی بەڕێوەبردنی کۆمسیارانی باڵای پەنابەرانی رێکخراوەکە  گفتوگۆی لەسەر دەکرێت، پاشان دەنێردرێت بۆ کۆبوونەوەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان لە نیویۆرک بۆ ئەوەی دەنگی لەسەر بدرێت. بەگوێرەی بەدواچوونەکانی هاوڵاتی و لە زاری سەرچاوەیەکی نزیک لە د.بەرهەم، ئەو کۆبوونەوەیە لە سەرەتای ئەم مانگەوە ئەنجامدراوە و بڕیار لەوە دراوە پۆستەکە بدرێتە د. بەرهەم ساڵح. بڕیارە  لە رۆژی 2ـی مانگی داهاتوو پۆستەکە وەربگرێت و دەستبەکاربێت، بەڵام بۆ ئەوەی پۆستەکەی بەفەرمی بکرێت مانگی سێی ساڵی داهاتوو کۆبوونەوەکی دیکە دەکرێت بەمەبەستی دەنگدان لەسەر بەربژێرکردنی. بۆچی بەرهەم ساڵح دەستیشانکرا؟ نەتەوەیەکگرتووەکان چەند مەرجێکی هەیە بۆ کاندیدی پۆستی سەرۆکی کۆمیسیاری باڵای پەنابەران، ئەوانیش دەبێت کاندیدەکە ئەزموونی لە بواری پەنابەریدا هەبێت. د.بەرهەم ئەزموونێکی زۆری لە مامەڵەکردن لەگەڵ کەیسی ئاوارەکان هەیە، بە تایبەتی ئاوارەکانی ئێزدی و موسڵ لەو کاتەی سەرۆککۆماری عێراق بوو. بەشێکی دیکەی هۆکاری دەستنیشانکردنەکە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوە ماوەیەی لە دەرەوەی وڵات بووە و ئەزموونی پەنابەری وەک خوێندکارێک لە دەرەوەی وڵات کردووە. پۆستی سەرۆکی کۆمسیارانی باڵای پەنابەرانی نەتەوەیەگرتووەکان بۆ یارمەتیدانی ئاوارە و کۆچبەرانە لە هەموو جیهاندا و ئەم ئەرکە سەرەکییانەی هەیە: پاراستنی مافی پەنابەران لەو وڵاتانەی تێیدا کۆچبەرن یان ئاوارەبوون، چارەسەرکردنی کێشە یاساییەکانیان، دابەشکردنی هاوکاریی مرۆیی بەسەریاندا، یارمەتییدانی مادی و جێگیرکردنی باری داراییان، هەماهەنگی لەگەڵ حکومەت و رێکخراوە جیهانییەکان، بەڕێوەبردنی هەڵمەتی زەبەلاح بۆ کاری مرۆڤدۆستی و هاوکاریکردنی کەسانی پەنابەر، لەگەڵ چەندین ئەرکی دیکەدا.

دوای کوژرانی دوو سەربازی ئەمەریکی لە بۆسەیەکی داعشدا، نێردەی تایبەتی ترەمپ ڕایگەیاند کە مانەوەیان لە سووریا بۆ پاراستنی ئاسایشی نیشتمانیی ئەمەریکایە و هەموو هێزی سەربازی و سیاسیی وڵاتەکەی بۆ وەڵامدانەوەی ئەو هێرشە دەخەنەگەڕ. یەکشەممە 14ی کانوونی یەکەمی 2025، تۆم باراک، نێردەی تایبەتی سەرۆکی ئەمەریکا بۆ سووریا لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی (ئێکس) لەبارەی هێرشەکەی سەر هێزەکانیان نووسیویەتی: ڕۆژێک دوای ئەو بۆسە تیرۆریستییە ترسنۆکانەی کە بووە هۆی کوژرانی دوو سەربازی ئەمەریکی و وەرگێڕێکی مەدەنی لە سووریا، ئێمە لە خەم و لە ئیرادەماندا بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر بە نەگۆڕی دەمێنینەوە. نێردەی تایبەتی سەرۆکی ئەمەریکا ئاماژەی بەوە کردووە، ئەم هێرشە جەخت لەسەر ئەو مەترسییە بەردەوامانە دەکاتەوە کە داعش نەک تەنیا بۆ سەر سووریا، بەڵکوو بۆ سەر جیهان و ئاسایشی نیشتمانیی و یەکپارچەیی خاکی ئەمەریکاش هەیەتی. لەبارەی ستراتیژیی واشنتن لەو وڵاتە، باراک ڕوونی کردەوە، ستراتیژی ئێمە بریتییە لە بەهێزکردنی هاوبەشە سوورییەکان بە پشتیوانییەکی ئۆپەراسیۆنیی سنووردار بۆ ڕاوەدوونانی تۆڕەکانی داعش و ڕێگریکردن لە سەرهەڵدانەوەیان، بەمەش شەڕەکە لە ناوچەکە دەمێنێتەوە و سنوورێک بۆ دەستوەردانی ئەمەریکا دادەنرێت و ڕێگری دەکات لە هەڵگیرسانی جەنگێکی دیکەی گەورەی ئەمەریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. تۆم باراک جەختی کردەوە هێرشەکەی ئەم دواییە پووچەڵکردنەوەی ستراتیژییەکەیان نییە، بەڵکوو پشتڕاستی دەکاتەوە و تیرۆریستان هێرش دەکەن، چونکە لەژێر فشارێکی بەردەوامی هێزە سوورییەکاندان کە لەلایەن ئەمەریکاوە پشتیوانی دەکرێن، لەنێویاندا "سوپای سووریا بە فەرماندەیی ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سووریایە. سەبارەت بە وەڵامدانەوەی ئەمەریکا، نێردەکەی ترەمپ دڵنیایی دا ئەم هێرشە بێ سزا تێناپەڕێت و نووسیویەتی: دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا، پیت هێگسێت وەزیری جەنگ، مارکۆ ڕوبیو وەزیری دەرەوە و تەواوی ئامێری سەربازی و دیپلۆماسیی ئەمەریکا ڕێگە نادەن ئەم هێرشە بۆ سەر سەربازە گەنجەکانمان بێ وەڵام بێت. ئاماژەی بەوە داوە مانەوەی سنوورداری هێزەکانیان لە سووریا قەڵغانێکە بۆ پاراستنی ئەمەریکا لە مەترسییە گەورەکان و ڕێگریکردنە لە پەڕینەوەی تیرۆریستان بۆ ئەوروپا و گەیشتنیان بە کەناراوەکانی ئەمەریکا.

هێرشەكە لە كەناراوی (بۆندی)ی لە ویلایەتی نیو ساوس ویڵز روویداوە، بەقسەی رۆژنامەی (یەدیعۆت ئەحرەنۆت)ی ئیسرائیلی نزیكەی 2 هەزار كەس بەشدار بوون لە ئاهەنگەكەدا. هێشتا دیار نییە چەند كەس لە هێرشەكەدا كوژراون، بەڵام رۆژنامە ئیسرائیلییەكە دەڵێ 10 كوژراو هەیە. پۆلیسی ئوسترالیا هۆشداری بە خەڵك داوە لە ناوچەكە  دوربكەونەوە.  پۆلیسی ئوسترالیا بە ئاژانسی فرانس پرێسی راگەیاندووە، لە ئەنجامی تەقەکردن لە ئاهەنگێکی جووەکاندا لە ناوچەی بۆندی بیچی سیدنی، لانیکەم 10 کەس کوژراون. پۆلیس روونی نەکردووەتەوە ئایا هیچ هێرشکارێک لەنێو ئەو 10 کوژراوانەدا هەیە یان نا، بەڵام دامەزراوەی پەخشی نیشتمانیی ئوسترالیا - ABC بڵاویکردەوە، یەکێک لە تەقەکەرەکان کوژراوە و 12 کەسیش بریندار بوون. پۆلیسی ئوسترالیا پێشتر رایگەیاندبوو، 2 کەس لەسەر رووداوەکە دەستگیر کراون و داوای لە خەڵکی شوێنەکەش کرد، خۆیان بشارنەوە. میدیای ئەو وڵاتە ئاماژەی بەوە کردووە، گومانلێکراوێک لەلایەن پۆلیسەوە تەقەی لێکراوە و یەکێکی دیکەش دەستگیر کراوە. شایەتحاڵێک بەناوی تیمۆسی برانت کۆڵز، بە ئاژانسی فرانس پرێسی راگەیاند، دوو کەس بە جلی رەشەوە بە تفەنگ تەقەیان کردووە و ژمارەیەک کەسیان بریندار کردووە. ئەنتۆنی ئەلبانیز، سەرۆکوەزیرانی ئوسترالیا هێرشەکەی بە "تۆقێنەر" ناوبرد و رایگەیاند، دەزگا ئەمنییەکان "بۆ رزگارکردنی ژیانی خەڵک لە شوێنەکەن." بەگوێرەی میدیاکان، دەنگی نزیکەی 50 گولـلە لە شوێنی رووداوەکە بیستراوە. ئەندامێکی کۆمەڵگەی جووەکان بە میدیای ئیسرائیلی گوت، تەقەکردنەکە لە ئاهەنگێکی جەژنی هانۆکادا بووە. بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمەڵەی جووەکانی ئوسترالیا گوتی، رووداوەکە "تراجیدییە، بەڵام شتێکی تەواو چاوەڕوانکراو بوو." رۆبەرت گریگۆری بە ئاژانسی فرانس پرێسی گوتووە، "حکومەتەکەی ئەلبانیز چەندین جار ئاگادار کرایەوە، بەڵام شکستی هێنا لەوەی هەنگاوی پێویست بۆ پاراستنی جووەکان بنێت." تاوەکو ئێستا ناسنامەی تەقەکەرەکان و پاڵنەری هێرشەکەیان ئاشکرا نەکراوە.

ئیێتا شەڕەکەیان لەسەر فڕۆکە ترسناکەکەی ئەمریکایە ئامادەکردنی هاوڵاتی فڕۆکەی ئێف-35 ئیسرائیلی تووشی دوودڵییەکی گەورە کردووە. بنیامین نەتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، بەنهێنی خەریکی لۆبیکردنە و دەیەوێت بەرپرسانی ئیدارەی ترەمپ رازی بکات ئەو فڕۆکەیە هەرگیز نەدرێتە دەست رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا.  پێگەی ئەلمۆنیتەری ئەمریکی لە راپۆرتێکیدا دەڵێت، رۆژی یەکی ئەم مانگە، نەتانیاهۆ لەگەڵ فرانک سەینت جۆن، بەرێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای لۆکهید مارتن کۆبووەتەوە، کە ئەو کۆمپانیایە بەرپرسە لە دروستکردنی فڕۆکە تۆقێنەرەکەی ئەمریکا.  نەتانیاهۆ لە کۆبوونەوەکەدا باسی لەوە کردووە چۆن بتوانرێت باڵادەستی ئیسرائیل لە فڕۆکەکەدا بهێڵرێتەوە ئەگەر هاتوو ترەمپ فرۆکەی ئێف-35ـی دایە دەست سعودیە و تورکیا. ئەلمۆنیتەر دەڵێت، نەتانیاهۆ ترسێکی گەورەی لێنیشتووە، بەڵام نایەوێت رووبەرووی ترەمپ بێتەوە و دژایەتی بکات. مانگی رابردوو ترەمپ رایگەیاند فڕۆکەی ئێف-35 بە سعودیە دەفرۆشن. میدیای ئەمریکا ئاشکرایکرد، ئەو فڕۆکەیەی دەدرێت بە سعودیە وەشانێکی ئاست نزمترە بەراورد بەوەی لەژێر دەستی ئەمریکا و ئیسرائیل هەیە.  بەڵام دوودڵی نەتانیاهۆ زیاتر لەسەر فرۆشتنی فڕۆکەکەیە بە تورکیا. ئەلمۆنیتەر باس لەوە دەکات بەرپرسانی ئیسرائیل زیاتر لە قسەیەکی ئەردۆغان نیگەرانن کە وادەریدەخات بیەوێت رووبەرووی ئیسرائیل بێتەوە.  ئەو گوتارەی باسی دەکەن لە تەمووزی 2024 بوو کاتێک ئەردۆغان گوتی، دەبێت ئەوەندە بەهێزبین ئیسرائیل نەتوانێت کاری گەمژانە بەرامبەر فەڵەستین بکات، هەروەک چۆن چووینە قەرەباخ و لیبیاوە، رەنگە هەمان شت بەرامبەر ئەوان بکەین. لە خولی یەکەمی سەرۆکایەتی ترەمپ، ئەمریکا تورکیای لە پرۆگرامی بەرهەمهێنانی فڕۆکەکە دەرکرد دوای ئەوەی ئەنقەرە سیستمی بەرگری ئێس-400ـی لە روسیا کڕی و چەند سزایەکی بەسەردا سەپاند. بەڵام لەمدواییانە پەیوەندییەکانی ترەمپ و ئەردۆغان باشبوون و جارێکی دیکە واشنتن خەریکە رازیدەبێت فڕۆکەکە بدات بە ئەنقەرە. تۆم باراک، باڵیۆزی ئەمریکا لە تورکیا هەفتەی رابردوو گوتی واشنتن و ئەقەرە کار لەسەر کێشەکانیان دەکەن سەبارت بە ئێف-35 بەڵام چەند بەربەستێک ماون. تورکیا لە ساڵی 2019 بەنیازبوو 100 فڕۆکەی ئێف-35 لە ئەمریکا بکرێت، بەڵام دەرکردنی ئەنقەرە لە پرۆگرامەکە، ئەمریکا دەڵێت، هەتاوەکو خاوەنی سیستمی ئێس-400 بیت، ئێف-35 وەرناگریت، بەرپرسانی تورکیاش رەتیدەکەنەوە واز لە سیستمی ئێس-400ـی رووسی بهێنن.  بەگوێرەی راپۆرتەکەی ئەلمۆنیتەر، لەنێو سوپای ئیسرائیل باس لە مەترسی پێدانی فڕۆکەی ئێف-35 دەکرێت بە وڵاتانی دیکە لە ناوچەکەدا، بەتایبەتی تورکیا، هەروەها دزەکردنی زانیارییە تەکنەلۆجییەکانی فڕۆکەکە بۆ چین. بەرپرسێکی باڵای سوپای ئیسرائیل دەڵێت: بابەتی سەرەکی ئیف-35 توانستە نهێنییەکانیەتی کە دەتوانێت خۆی بدزێتەوە لە رادار و سیستمی بەرگری، ئەمەش لە هەموو مۆدێلەکانی فڕۆکەکە هەیە و دەدرێتە سعودی و تورکەکان، جگە لەوەی سیستمی کۆنتڕۆلکردنی هەیە کە دەتوانرێت سەربەخۆ کاری پێبکرێت و نەگەڕێتەوە بۆ تاوەڕی سەرپەرشتی.  ئەو بەرپرسە سەربازییە باس لەوەش دەکات، "ئێف-35ـەکانی ئێمە توانییان ئێرانییەکان تووشی سەرسوڕمان بکەن و بە یەکجار سیستمی بەرگریمان تێکشکاندن بەبێ ئەوەی زیانمان بەربکەوێت. ئەم توانایە رەنگە لەدژی ئیسرائیل بەکاربهێنرێت کە وڵاتێکی بچووک و بەرتەسکە و پێویستی بە ئاگاداری پێشوەختە هەیە پێش ئەوەی چەکی دوژمن ئاسمانەکەی ببەزێنیت. بەرپرسە سەربازییەکەی ئیسرائیل ترسی ئەوەی هەیە، لەپڕێکدا هێرش بکرێتە سەر ئیسرائیل و بە یەکجار هەموو ناوچە گرنگەکانی لەدەست بدات بۆیە دەڵێت، سەرجەم ئامانجە سەربازی و سڤیلییەکانی ئیسرائیل لە ناوچەیەکی بچووکی چڕدا کۆبوونەتەوە، ئەگەر فڕۆکەی ئێف-35 لە ناوچەیەکی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە هەڵبستێت و لەپرێکدا لە ئاسمانی ئیسرائیل دەربکەوێت دۆخێک دروست دەبێت ئیسرائیل ناتوانێت بەرگەی بگرێت و بەشێوەیەکی بەرچاو کاریگەری دەخاتە سەر توانای بەرگریکردن لە خۆی.

ئەمڕۆ شەممە، محەمەد حەسان، نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان، بەفەرمی کۆتاییهاتنی ئەرکەکانی "نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ هاریکاریی عێراق" (یۆنامی)ـی ڕاگەیاند.  بەگوێرەی بڕیارەکە، ٣١ی کانوونی یەکەمی ئەمساڵ وادەی کۆتایی مانەوەی تیمەکەیان دەبێت و سەرجەم ئەندامانی نێردەکە عێراق بەجێدەهێڵن. هەر ئەمڕؤ محەممەد شیاع سودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق لەگەڵ ئەنتۆنیۆ گوتێرس، سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە بەغدا کۆبوویەوە سەردانەکەی گوتێرس بەمەبەستی راگەیاندنی کۆتاییهێنان بە ئەرکی نێرده‌ی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ هاریکاریی عێراق (یونامی)یە. ئەنتۆنیۆ گۆتێرێس سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە كۆنگرەی رۆژنامەوانی هاوبەشیدا لەگەڵ سودانی لە بەغداد؛ بەبۆنەی تەواوبوونی ئەركی نێردەی نەتەوە یەكگرتووە لە عێراق. 🔹عێراق ئەمڕۆ وڵاتێکی جیاوازە، ئەمن و ئاسایشە. 🔹پیرۆزبایی لە عێراق دەکەین بەبۆنەی سەرکەوتنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی. 🔹شاهیدی بوێری و خۆڕاگری و ئیرادەی عێراق بووین لە زاڵبوون بەسەر تیرۆردا. 🔹لەگەڵ سەرۆک وەزیران باسمان لە بارودۆخی غەززە و ڕێزگرتن لە ئاگربەست کرد. 🔹ئامانجمان پشتیوانی عێراق و حکومەتەکەی بوو. نەتەوە یەکگرتووەکان شانازی دەکات کە ڕۆڵی لە عێراقدا هەبووە. 🔹ئێمە پابەندبوونی عێراق بەرز دەنرخێنین بۆ گەڕاندنەوەی هاووڵاتیانی لە کەمپی ئەلهول. 🔹عێراق ئێستا وڵاتێکی ئاساییە، پێویستە جیهان لەوە تێبگات. عێراق وڵاتێکی سەقامگیرە.

نێردەی تایبەتی نەتەوەیەکگرتووەکان بۆ عێراق، دوای تەوابوونی ئەرکەکانی خۆی و نێردەکەی رایگەیاند: خۆزگەم دەخواست بە کوردی قسە بکەم تا خەڵکی هەرێمی کوردستانن گوێم لێ بگرن. بەڕاستی ناوچەیەکی جوانە، ئامۆژگاری هەموو لایەک دەکەم سەردانی عێراق بکەن بە کوردستانیشەوە. محەمەد حەسان، نێردەی تایبەتی سکرتێری نەتەوەیەکگرتووەکان بۆ عێراق (یۆنامی) رایگەیاند: عێراق لەوە شەرەفمەندتر و شکۆمەندترە و گەلەکەی دەسەڵاتی گۆڕینی دۆخی مافی مرۆڤیان. ژنان پێگەیەکی ناوەندیان لە کۆمەڵگای عێراقدا هەیە. ووتیشی: "من یەکێکم لەوانەی کە بە عەرەبی وتم خۆزگەم دەخواست بە کوردی قسە بکەم تا خەڵکی عێراق و بە تایبەت ئەوانەی لە هەرێمی کوردستانن گوێم لێ بگرن. بەڕاستی ناوچەیەکی جوانە، ئامۆژگاری هەموو لایەک دەکەم سەردانی عێراق بکەن بە کوردستانیشەوە. ژنان لە کوردستان بەهێزن. دوای تەوابوونی ئەرکەکانی نێردەی تایبەتی نەتەوەیەکگرتووەکان لە عێراق، محەمەد حەسان لە لێدوانێکی فەرمیدا کە سایتی فەرمی نەتەوەیەکگرتووەکان بڵاوی کردوەتەوە، رایگەیاند: ئێزیدییەکان گەورەترین قوربانیین لە عێراق. کاتی ئەوە هاتووە خەڵکی ئاوارە لە کامپەکان بگەڕێنەوە، بەتایبەتی منداڵانی ئێزیدی کە لەو ناوچە و کەمپانەدان کە پێداویستییە سەرەتاییەکانی وەک قوتابخانە و نەخۆشخانە و خزمەتگوزارییە سەرەکییەکانی دیکەیان نییە. کاتی ئەوە هاتووە بگەڕێنەوە سەر ماڵ و حاڵی خۆیان بەتایبەت لە شەنگال. من تەنها باسی ئێزیدیەکان ناکەم، بەڵکو باسی هەموو عێراقییەکانی دیکە دەکەم، بەبێ گوێدانە پێشینەیان. بڕیارە کۆتایی ئەم مانگە، دوای 20 ساڵ کارکردنیان لە عێراق، ئەرکەکانی یۆنامی لە عێراق کۆتایی پێبێت، بەوتەی محەمەد حەسان نێردەکە لەسەر داواکاریی عێراقییەکان چووەتە ئەو وڵاتە و لەسەر داواکاریی ئەوانیش کۆتایی بە ئەرکەکان دەهێنن. نەتەوەیەکگرتووەکان بەردەوام رێزی خواستی وڵاتان دەگرێت کە میوانداریی ئەو نێردانە دەکەن. بەوتەی محەمەد حەسان، ئەرکەکانیان بە سەرکەوتویی کۆتایی هاتووە، سێ دۆسیە ماوەتەوە کاریان لەسەر بکرێت، ئەوانیش دۆسیەی بێسەروشوێنانی کوەیت و وڵاتانی دیکە لە سەردەمی شەڕ و داگیرکردنی کوەیت، دۆسیەی ماڵ و سامانی کوەیتییەکان و ئەرشیفی نیشتیمانی کوەیت. ئاماژەی بەوکردووە، عێراق ماوەیەکی زۆرە لە ژێر بەندی حەوتەمی نەتەوە یەکگرتووەکان دەرچووە، ئێستا دۆخی هاوشێوەی سەرجەم وڵاتانی دیکەی ئەندامی نەتەوەیەکگرتووەکانە لە رووی سیاسی و سەروەرییەوە. سەبارەت بە فیکری تیرۆر کە عێراق و زۆرینەی وڵاتانی دیکەی وێران کرد، محەمەد حەسان رایگەیاندووە: چیتر فیکری تیرۆر لە عێراقدا نەماوە، هیچ وڵاتێکیش ناتوانێت بچێتە قۆناغێکی نوێوە ئەگەر سەقامگیری نەبێت، خۆشبەختانە عێراقیش گەیشتووەتە ئەو قۆناغە.

مارك ساڤایا، نێردەی تایبەتی سەرۆكی ئەمریكا بۆ عێراق دەڵێت:سوپاسی ئەنتۆنیۆ گۆتێریش، سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان دەكەم بۆ هەڵبژاردنی سەركردەی لێهاتوو و بیر تیژ، بەرهەم ساڵح، سەرۆكی پێشوی عێراق دەكەم، بۆ سەرۆكایەتیەكردنی كۆمیسياریای كاروباری پەنابەرانی سەربە نەتەوە یەكگرتووەكان. ساڤایا لە نتوسینێكدا لە سەكۆی "ئێكس"، وێڕای پیرۆزبایكردنی لە بەرهەم ساڵح، رایگەیاندووە: هیچ كەس لەو شایستە تر نییە بۆ وە رگرتنی بەرپرسیارێتیەو بەتایبەت كە ئەو ژیانی پەنابەری ئەزموون كردووە. دكتۆر بەرهەم ساڵح،  سەرۆك كۆماری پێشوی عێراق پۆستی کۆمیسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکانی بۆ کاروباری پەنابەران وەرگرت.  پۆستی کۆمیسیاری باڵای پەنابەرانی نەتەوە یەکگرتووەکان یەکێکە لە پۆستە هەرە باڵا و کاریگەرەکان لە دوای سكرتێری گشتی  لە رێکخراوەکانی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان. لیژنەی باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بە سەرۆکایەتی  ئەنتۆنیۆ گوتێرێس، سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان چاوپێکەوتنی لەگەڵ کاندیدەكان كردووە بۆ وەرگرتنی پۆستی کۆمیسیاری گشتیی بۆ کاروباری پەنابەران. پێشتر سەرچاوە دیپلۆماسییەکان لە نیویۆرک ئاشكرایان كرد، بەرهەم ساڵح، سەرۆک کۆماری پێشووی عێراق بۆ پۆستی کۆمیسیاری باڵای كاروباری پەنابەرانی نەتەوە یەکگرتووەکان کاندید کراوە،  كە  لەدوای پۆستی ئەمینداری گشتی، یەکێکە لە دیارترین پۆستەكانی ناو ئەو رێکخراوە نێودەوڵەتییەو، لە ماوەی حەوت دەیەی رابردوودا، هیچ کەسایەتییەک لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەم پۆستەی وەرنەگرتووە. جگە لە "سەدرەدین ئاغاخان" کە بە ڕەچەڵەک ئێرانییەو، لە چوارچێوارچێوەی ئەرستۆکراتی ئەوروپی هەژماركراوە، لە ماوەی (٧٥) ساڵی رابردوودا هیچ کەسایەتییەکی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەو پۆستەی وەرنەگرتووە،  پێشتر ئەو پۆستە لەلایەن ئەنتۆنیۆ گۆتێرێس، سکرتێری گشتی ئێستای نەتەوە یەکگرتووەکانەوە بەڕێوەبراوە. بەگوێرەی سەرچاوە ئاگادارەگان، ژمارەی کاندیدەکانی بۆ ئەو پۆستە زیاتر لە (10) کەس تێناپەڕێت، کە زۆرینەیان كەسایەتی ئەوروپی بوون.

بەرپرسانی وڵاتەکە ترسیان لێنیشتووە و بە بودجەی زەبەلاح چەک دەکڕن خزمەتی سەربازی لە ئەڵمانیا دوای 14 ساڵ گەڕێنرایەوە ئامادەکردنی هاوڵاتی ئەڵمانیا بەتەواوی خۆی بۆ جەنگ ئامادە دەکات و بەرپرسانی وڵاتەکە بڕوایانوایە جەنگ لەگەڵ رووسیا بێگومان روودەدات.  ئەو پیاوەی گەورەترین ترسی لێ نیشتووە لە ئەڵمانیا بۆریس پیستۆریۆس، وەزیری بەرگریی ئەڵمانیایە کە چەندین جار هۆشداری داوە و گوتوویەتی: دەبێت تاوەکو 2029 خۆمان بۆ جەنگ ئامادەبکەین. هەنگاوەکانی ئەم دواییەی ئەڵمانیا بەتەواوی ئامادەکارییە بۆ جەنگێکی درێژخایەن، بەوپێیەی چەند رۆژێک لەمەوبەر سیستمی بەرگریی ئاسمانی ئارۆی ئیسرائیلی جێگیرکرد، کە سیستمێکی زۆر پێشکەوتووە و لە جەنگی 12 رۆژەی ئیسرائیل و ئێراندا سیستمەکە تواناکانی خۆی سەلماند چونکە بەشێکی زۆری مووشەکەکانی ئێرانی لە دوورییەکی زۆرەوە خستەخوارەوە.  ئەڵمانیا ئەم سیستمەی لە سێ ناوچەی باکور، باشور و ناوەراستی وڵاتەکە جێگرکرد بۆ ئەوەی ببێتە قەڵغانێکی تەواوەتی بەسەر وڵاتەکەیەوە دژی مووشەکە مامناوەند مەودا و دوور مەوداکانی رووسیا. تێچووی سیستمەکە چوار ملیار و 18 ملیۆن دۆلارە و بەوە ناسراوە کە دەتوانێت لە دووری هەزار کیلۆمەترەوە هەست بە هەر مووشەکێک بکات و بیخاتەخوارەوە، مەودای بڕینی مووشەکەکانی سیستمەکەش دوو هەزار 400 کیلۆمەترە.  ئەوەی ئەڵمانیا خەریجیکردووە لەم سیستەمەدا بەشێکی زۆر کەمە، چونکە پەرلەمانی وڵاتەکە بەنیازە بە یەک گوژمە رەزامەندی لەسەر خەرجکردنی 52 ملیار دۆلار بدات بۆ کڕینی چەک و پێداویستی جەنگ کە ئەمە زەبەلاحەترین بودجەیە پەرلەمانی ئەڵمانیا بە یەک جار رەزامەندی لەسەر بدات بۆ وەزارەتی بەرگریی وڵاتەکە.  هەر ئەمەش نییە، بۆریس پیستۆریۆس بەجۆرێک کەوتووەتە خۆی کە یەکێک بوو لەوانەی بەرگریی لە گەڕانەوەی خزمەتی سەربازی دەکرد، هەر بۆیە پەرلەمانی وڵاتەکە دوای 14 ساڵ، لە سەرەتای ئەم مانگەوە پرۆژەیاسای خزمەتی سەربازی خۆبەخشی پەسەندکرد و لەمەودوا هەر هاووڵاتییەکی ئەڵمانی سەروو 18 ساڵ بە رەزامەندی خۆی دەتوانیت خزمەت بکات.  بەڵام حکومەتی ئەڵمانیا تاوەکو تەمووزی 2027 رێگە بەمە دەدات و ئەگەر بزانێت کەم کەس بەدەم داواکەوە هاتوون ئەوا کارەکە دەکاتە زۆرملێ و دەبێت هەموو کەسێکی سەروو 18 ساڵ پشکنین بۆ خزمەتی سەربازیی بکات بۆ ئەوەی ئەگەر جەنگ هەڵگیرسا راستەوخۆ بچنە سوپاوە و بەزۆرەملێ دەستبکەن بە خزمەتی سەربازی. سوپای ئەڵمانیا 182 هەزار کارمەند و سەربازی لەئێستادا هەیە و پیستۆریۆس چاوی لەوەیە تا ساڵی داهاتوو 20 هەزار سەرباز زیاد بکات و تاوەکو 2023ـیش ژمارەی سەربازانی وڵاتەکەی بگەیەنێتە 260 هەزار.  چەند مانگێک لەمەوبەر ئەڵمانیا رەزامەندی یەکێتی ئەوروپای وەرگرت بۆ خەرجکردنی 500 ملیار یۆرۆ لە ژێرخانی بەرگریی لەماوەی چەند ساڵێکدا. بەرلین بەنیازە بودجەی بەرگرییەکەی بگەیەنێتە 108 ملیار یۆرۆ و تاوەکو ساڵی 2029ـش ئەو بڕە دەگەیەنێتە 150 ملیار یۆرۆ. ئەڵمانیا ئاسمانی وڵاتەکەشی لەبیرنەکردووە و داوای 15 فڕۆکەی ئێف-35ـی ئەمریکی کردووە، پێشتریش 35 فڕۆکەی جەنگی هەمان جۆری لە ئەمریکا داواکردبوو. ئەم خەرجییانە بەشێکی زۆری بە بە فشاری دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکایە، کە لە هاوپەیمانەکانی ناتۆ تووڕەیە و دەڵێت بودجەی بەرگرییان کەمە. ترەمپ هێندە لە ئەوروپییەکان تووڕەیە کە فەرامۆشی کردوون و لەنوێترین لێدوانیشدا گوتی، وڵاتە ئەوروپییەکان لە پوکانەوەدان و لاواز بوون.  روسیا و ئەوروپییەکان یەکتری بەوە تۆمەتبار دەکەن کە دەیانەویت جەنگی ئۆکراین فراوانتر بکەن. ڤلادمیر پوتین، سەرۆکی روسیا، چەند رۆژێک لەمەوبەر لەسەر ئەو بابەتە هەڕەشەيەکی تووندی لە وڵاتە ئەوروپییەکان کرد و گوتی: ئێمە لە ئۆکراین بەوردییەوە مامەڵە دەکەین، ئەوەی دەیکەن جەنگێکی راستەوخۆ نییە، ئەگەر ئەوروپا بیەوێت جەنگ هەڵبگیرسێنێت ئەوا ئێمە ئامادەین و دۆخێک دێتەئاراوە کە کەس نەبێت دانوستانی لەگەڵ بکەین.  

رەجەب تەییب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا و ڤلادیمیر پووتین، سەرۆکی رووسیا لە تورکمەنستان کۆبوونەوە و گفتوگۆی چڕیان لەبارەی جەنگی ئۆکراینا کرد. دیمیتری پێسکۆڤ، گوتەبێژی کۆشکی کرێملن بە رۆژنامەڤانانی راگەیاند، ئەردۆغان و پووتین لە پەراوێزی "کۆڕبەندی نێودەوڵەتیی ئاشتی و متمانە" لە تورکمەنستان کۆبوونەوەیەکی داخراویان کرد. کۆبوونەوەکە نزیکەی کاژێر و نیوێکی خایاند. پێسکۆڤ ئاماژەی بەوە کرد، هەردوو سەرۆک بانگهێشتی یەکدییان کرد بۆ سەردانیکردنی وڵاتەکانیان و دڵنیاییدا لەوەی سەردانە چاوەڕوانکراوەکەی پووتین بۆ تورکیا لە کاتێکی گونجاودا ئەنجام دەدرێ. بە گوێرەی میدیای تورکیا، لە کۆبوونەوەکەیاندا، ئەردۆغان و پووتین ئاماژەیان بە پەیوەندیی جێگیری نێوان مۆسکۆ و ئەنقەرە کرد و کۆکبوون لەسەر ئەوەی "هیچ کێشەیەکی گەورە" لە پەیوەندییەکانیاندا نییە و سەرەڕای هەبوونی هەندێک پرس، هاوئاهەنگییان لە هەموو بوارەکان لە "بەرەوپێشچوونی زۆر باش" بەردەوامە.  بە گوتەی پێسکۆڤ، هەردوو سەرۆک جەختیان لەوە کردەوە کە پێکهاتەی "فرەلایەن و هەمەجۆر"ی پەیوەندییەکانی ڕووسیا و تورکیا، بەتایبەتی لە بواری بازرگانی و هاوئاهەنگی ئابووری، یارمەتی هەردوو وڵات دەدات بۆ رێگەگرتن لەوەی کە ناوی لێنا گوشار لەلایەن "لایەنە سێیەمەکان"ـەوە. پێسکۆڤ ئەوەشی خستەڕوو، هەردوو سەرۆک تاوتوێی هەوڵەکانی ئەورووپایان کرد بۆ دەستبەسەرداگرتنی سەرمایە سڕکراوەکانی رووسیا و هەردوولا ئەو جۆرە هەنگاوانەیان بە مەترسی و زیان بۆ سەر بناخەی سیستمی دارایی نێودەوڵەتی ناوبرد. چاوەەڕوان دەکرێ ئەمڕۆ هەینی، یەکێتیی ئەورووپا بڕیار لەسەر سڕکردنی نزیکەی 210 ملیار یۆرۆ (246 ملیار دۆلار) لە سەرمایەی رووسیا بدات کە لە ئەورووپایە. ئەمڕۆ هەینی، بانکی ناوەندیی رووسیا هەنگاوی لەو جۆرەی بە "نایاسایی" ناوبرد. دوای کۆبوونەوەکە، پووتین بۆ ماوەیەکی کورت لەگەڵ هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا قسەی کرد. لە کاتێکدا ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا هەوڵ دەدات کۆتایی بەو بنبەستە بهێنێت کە لەبەردەم دانوستاندنەکانی ئاشتیدا هەیە، ئەنقەرە پێشنیاری میوانداریکردنی گەڕێکی دیکەی دانوستاندنەکانی کردووە. ئەردۆغان چەندین جار پابەندبوونی تورکیای بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێک بۆ جەنگی رووسیا و ئۆکراینا دووپات کردووەتەوە و رایگەیاندووە: "دیپلۆماسیمان بۆ ئاشتییەکی دادپەروەرانە و بەردەوام لە نێوان لایەنەکان خستووەتەگەڕ. هەموو جیهان دەزانێ ئێمە چی دەکەین بۆ بەدەستهێنانی، ئێمەش لەسەر بنەمای ئەوەی 'ئاشتیی دادپەروەرانە هیچ دۆڕاوێکی نییە'، بەردەوام دەبین لەم هەوڵانە."

دكتۆر بەرهەم ساڵح،  سەرۆك كۆماری پێشوی عێراق پۆستی کۆمیسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکانی بۆ کاروباری پەنابەران وەرگرت.  پۆستی کۆمیسیاری باڵای پەنابەرانی نەتەوە یەکگرتووەکان یەکێکە لە پۆستە هەرە باڵا و کاریگەرەکان لە دوای سكرتێری گشتی  لە رێکخراوەکانی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان. لیژنەی باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بە سەرۆکایەتی  ئەنتۆنیۆ گوتێرێس، سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان چاوپێکەوتنی لەگەڵ کاندیدەكان كردووە بۆ وەرگرتنی پۆستی کۆمیسیاری گشتیی بۆ کاروباری پەنابەران. پێشتر سەرچاوە دیپلۆماسییەکان لە نیویۆرک ئاشكرایان كرد، بەرهەم ساڵح، سەرۆک کۆماری پێشووی عێراق بۆ پۆستی کۆمیسیاری باڵای كاروباری پەنابەرانی نەتەوە یەکگرتووەکان کاندید کراوە،  كە  لەدوای پۆستی ئەمینداری گشتی، یەکێکە لە دیارترین پۆستەكانی ناو ئەو رێکخراوە نێودەوڵەتییەو، لە ماوەی حەوت دەیەی رابردوودا، هیچ کەسایەتییەک لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەم پۆستەی وەرنەگرتووە. جگە لە "سەدرەدین ئاغاخان" کە بە ڕەچەڵەک ئێرانییەو، لە چوارچێوارچێوەی ئەرستۆکراتی ئەوروپی هەژماركراوە، لە ماوەی (٧٥) ساڵی رابردوودا هیچ کەسایەتییەکی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەو پۆستەی وەرنەگرتووە،  پێشتر ئەو پۆستە لەلایەن ئەنتۆنیۆ گۆتێرێس، سکرتێری گشتی ئێستای نەتەوە یەکگرتووەکانەوە بەڕێوەبراوە. بەگوێرەی سەرچاوە ئاگادارەگان، ژمارەی کاندیدەکانی بۆ ئەو پۆستە زیاتر لە (10) کەس تێناپەڕێت، کە زۆرینەیان كەسایەتی ئەوروپی بوون.

سەرکردەیەکی باڵای چوارچێوەی هەمانگی دەڵێت، چاوەڕوانی مارک ساڤایا دەکەین بۆ  ئەوەی بگاتە بەغدا و گوێ لە پێشنیارەکانی بگرین. بڕیارە رۆژی 19ـی ئەم مانگە، مارک ساڤای ،نوێنەری سەرۆکی ئەمەریکا بگاتە بەغدا، ئەگەر گۆڕانکاری لە وادەی سەردانەکەدا روو نەدات. سەرکردەکەی چوارچێوەی هەماهەنگی، بە پەنجەرەی ڕاگەیاند: ساڤایا خۆی قورسایی نییە، بەڵام لەناو لایەنە شیعەکاندا بڕیار دراوە چاوەڕێی بکرێت تا دەگاتە بەغدا و گوێ لە پەیامەکەی بگیرێت.

پڕۆژەیاسایەکی فراوانی بەرگری و سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا، مەرجی نوێ بۆ پێدانی بودجە بە هێزە ئەمنییەکانی عێراق دادەنێت، لە هەمان کاتدا گەرەنتیی بەهێز بۆ کورد لە باشوور و رۆژئاوای کوردستان دەستەبەر دەکات و نەخشەڕێی داهاتووی واشنتن بۆ قەیرانی سووریا دیاری دەکات. پڕۆژەیاساکە بە روونی ئاماژە بەوە دەکات کە دەبێت هەسەدە بمێنێتەوە و "بەشێک بێت لە هەر چوارچێوەیەکی سیاسیی داهاتووی سووریا." پڕۆژەیاساکە کە بەشێکە لە پاکێجی ساڵانەی تەرخانکردنی بودجەی ئەمریکا بۆ کاروباری بەرگری، کۆتوبەندی تووند دەخاتە سەر شێوازی بەکارهێنانی هاوکارییەکانی ئەمریکا لەلایەن بەغداوە، لە بەرامبەردا پارێزبەندیی ئاشکرا بۆ هێزی پێشمەرگەی کوردستان دادەنێت و جەخت لە بەردەوامیی هاوکارییەکان بۆ هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) دەکاتەوە.   بەپێی پڕۆژەیاساکە، ئەو کۆتوبەند و مەرجانەی ئەمریکا خستوویەتە سەر هاوکارییە ئەمنییەکان بۆ عێراق، ئەو بودجەیە "ناگرێتەوە" کە بۆ هێزی پێشمەرگە تەرخان کراوە. ئەمەش دووپاتکردنەوەی پابەندبوونی واشنتنە بە پاڵپشتیکردنی هێزەکانی هەرێمی کوردستان، تەنانەت ئەگەر مەرجی نوێش بەسەر دامەزراوە فیدراڵییەکانی بەغدادا بسەپێنرێت. لە بەڵگەنامەکەدا هاتووە، پێشمەرگە وەک "هاوبەشێکی ئاسایشی نیشتمانی" دەمێنێتەوە و نابێت بەهۆی ناکۆکییە سیاسییەکانی نێو عێراقەوە، بودجەکەی دوا بکەوێت یان بلۆک بکرێت.   لە هەمان کاتدا، بەڵگەنامەکە بەشێک لە هاوکارییەکانی ئەمریکا بۆ عێراق دەبەستێتەوە بەوەی بەغدا تاوەکو چەند دەتوانێت هەژموونی گرووپە چەکدارەکانی نزیک لە ئێران سنووردار بکات. بۆ ئەوەی یارمەتیی ئەمریکای پێبدرێت، پێویستە بەغدا بیسەلمێنێت کە "جڵەوی چالاکییە نایاساییەکانی گرووپە چەکدارەکان دەکات"، دەسەڵاتی سەرۆکوەزیران بەسەر کەرتی ئەمنیدا بەهێز دەکات و لێپرسینەوە لەو گرووپانەی حەشدی شەعبی دەکات کە لە "پێشێلکاریی مافی مرۆڤ" یان هێرشکردنە سەر هاوپەیمانان تێوەگلاون. هەروەها واشنتن کۆتایی بە "مۆڵەتی بەکارهێنانی هێز" هێنا کە پەیوەست بوو بە جەنگی کەنداوی 1991 و هێرشکردنە سەر عێراق لە ساڵی 2002، واتە چیدیکە بۆ ئۆپەراسیۆنی سەربازی لە نێو عێراق، کار بەو یاسایە ناکرێت.     پڕۆژەیاساکە بڕگەی وردی لەسەر سووریا و رۆژئاوای کوردستان تێدایە و پێنتاگۆن پابەند دەکات بەوەی ساڵانە راپۆرتی ئاشکرا لەسەر هەزاران زیندانیی داعش بڵاوبکاتەوە کە لەژێر دەستی هەسەدەدان لە رۆژئاوای کوردستان و باکووری رۆژهەڵاتی سووریا. بە گوێرەی پڕۆژە یاساکە، پێنتاگۆن دەبێت هەڵسەنگاندنی ورد بۆ دۆخی زیندانەکان، هەوڵە نێودەوڵەتییەکان بۆ ناردنەوەی زیندانییەکان و مەترسییە درێژخایەنەکانی زیندانەکان بدات، کە فەرماندە ئەمریکییەکان هۆشدارییان داوە ئەگەر چارەسەر نەکرێن، دەبنە خاڵی تەقینەوەی دۆخەکە.   هێزەکانی ئەمریکا لە سووریا رادەسپێردرێن کە بەردەوامبن لە پاڵپشتیکردنی هەسەدە - وەک هاوبەشی سەرەکیی واشنتن دژی داعش - و کارکردن لەگەڵ ئەنجوومەنە خۆجێییەکان بۆ سەقامگیریی ئەو ناوچانەی لەژێر دەستی داعش دەرهێنراون. پڕۆژە یاساکە بە روونی دەڵێت: "دەبێت هەسەدە بەشێک بێت لە هەر چوارچێوەیەکی سیاسیی داهاتووی سووریا" و داوای "حکومەتێکی گشتگیری سووری" دەکات کە مافی پێکهاتەکان، بە کورد و ئەوانی دیکەوە بپارێزێت. هەروەها دەسەڵاتی پێدانی هاوکارییەکانی ئەمریکا بۆ "گرووپە ئۆپۆزیسیۆنە پەسەندکراوەکانی سووریا" تاوەکو ساڵی 2026 درێژکرایەوە.

گوتەبێژی قوباد تاڵەبانی، سەرپەرشتیاری سکرتاریەتی مام جەلال رایگەیاند، ئێوارەی ئەمڕۆ شاندێکی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان بە سەرۆکایەتی قوباد تاڵەبانی دەچێتە بەغدا و لەگەڵ سەرکردە و لایەنە سیاسییەکانی عێراق کۆدەبێتەوە. ئەمڕۆ یەکشەممە، سەمیر هەورامی بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، ئامانجی سەردانەکەی شاندی یەکێتی گفتوگۆکردن دەبێت لەگەڵ لایەنە سیاسییەکان تایبەت بە پێکهێنانی حکومەتی داهاتووی عێراق. لەبارەی گفتوگۆکانی پێکهێنانی حکومەتی داهاتووی عێراق، سەمیر هەورامی گوتی: "یەکێتی وەک بەشێک لە هێزە سیاسییە کاریگەرەکان بەشدار دەبێت لەو رێککەوتنانەی کە بڕیارە بۆ پێکهێنانی حکومەت و دیاریکردنی سیاسەتی حوکمڕانی داهاتووی عیراق بکرێن." یەکێتی لە دوایین هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق 18 کورسی بەدەستهێنا، شیعەکان لە چوارچێوەی هاوئاهەنگیدا خۆیان وەک گەورەترین فراکسیۆن راگەیاند، پێنج لایەنی سەرەکی سوننەکانیش ئەنجوومەنی سیاسیی نیشتمانییان پێکهێنا، ئەوەی ماوەتەوە کوردە کە تاوەکو ئێستا هیچ هاوپەیمانێتییەکان پێکنەهێناوە.

تۆم باراک، نوێنەری سەرۆكی ئەمریکا رەخنەی توندی لە سیاسەتەکانی ئیدارەکانی پێشووی ئەمریکا لە عێراق گرت و ئاماژەی بەوەدا، تارانیان بەهێزكردو رێگەیان پێدا بۆشاییەكە پڕبکاتەوە. باراك، لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ رۆژنامەی "زە ناسیۆناڵ"، وتی: ئێران پێشڕەوی کردو بۆشایی عێراقی پڕکردەوە، چونکە پەیكەرێكی شێتانەمان دروستکردو وایكرد میلیشیاکانی ئێران هەژمونێكیان لەسەرووی هەژمونی پەرلەمانەوە بێت. نێردەی تایبەتی سەرۆکایەتی لە سوریا جەختی لەوە کردەوە، عێراق وەک نمونەیەکی ڕوونی ئەو هەڵانەیە كە نابێت ئەمریکا دووبارەی بکاتەوە.  وتیشی: سەرۆک وەزیرانی ئێستا، محەمەد شیاع سودانی، پیاوێکی لێهاتووە، بەڵام دەسەڵاتی راستەقینەی نییەو ناتوانێت هاوپەیمانی لە پەرلەمان پێکبهێنێت، بەهۆی هێزەكانی حەشدی شەعبی و نوێنەرەكانیان لە پەرلەمان، کە رێگری لە پرۆسەکە دەکەن. راشیگەیاند: واشنتۆن ملیۆنان دۆلاری خەرجكردو ٢٠ ساڵی بەسەر برد بەبێ‌ ئەنجامێك شایەنی باسكردن بێت، پێیشوایە ناتوانێت ئەم کێشەیە چارەسەر بکات.  باراک لە بەشێكی تری چاوپێكەوتنەكەدا ئاماژەی بەوەكرد: کێشەی عێراق و سوریا لە ئەگەری ئەوەدایە دۆخەکە بگۆڕێت بۆ دابەشبوون و کۆماری فیدراڵی بخولقێنێت مافی ئۆتۆنۆمی بە کورد بدات، هەروەک چۆن لە یوگۆسلاڤیا روویدا. هۆشداریدا لە مەترسییەکانی دابەشبوون و نەبوونی رێککەوتن لەسەر مۆدێلێكی فیدراڵی و رایگەیاند: رەنگە دروستکردنی فیدراڵییەکان تەنها ماوەیەکی زۆر کورت بخایەنێت و دواتر شەڕ سەرهەڵبداتەوە.

سەرۆکی یەکێتیی تۆپی پێی جیهان (FIFA بەهۆی پابەندبوونی بۆ برەودان بە ئاشتی و یەکڕیزی لە جیهاندا میدالیای"ئاشتیی فیفا"ی بەخشییە سەرۆکی ئەمەریکا. ڕۆژی هەینی 5ـی کانوونی یەکەمی 2025، لە مەراسیمی تریروپشکی مۆندیالی 2026ـی ئەمەریکا کە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەو وڵاتە بەشداریی تێیدا کرد، لەلایەن جیانی ئینفانتینۆ، سەرۆکی یەکێتیی تۆپی پێی جیهان (FIFA)، خەڵاتی ئاشتیی فیفای پێ بەخشرا. لە مەراسیمەکەدا ئینفانتینۆ جامێکی زێڕین و میدالیایەک پێشکەش بە ترەمپ دەکات و دەڵێت: "ئەمە خەڵاتی ئاشتیی تۆیە، هەروەها میدالیایەکی جوانە کە دەتوانیت لە هەر شوێنێک کە دەچیت لە ملی بکەیت". سەرۆکی فیفا لە کاتی خوێندنەوەی بڕوانامەی خەڵاتەکەدا ڕایگەیاند، ئەم خەڵاتە بەهۆی پابەندبوونی نەگۆڕی ترەمپ بۆ برەودان بە ئاشتی و یەکڕیزی لە جیهاندا لە ڕێگەی سەرکردایەتی و کردارە دیارەکانییەوە پێشکەش کراوە. لای خۆیەوە دۆناڵد ترەمپ دوای وەرگرتنی خەڵاتەکە گوتی: ئەمە بەڕاستی یەکێکە لە گەورەترین شانازییەکانی ژیانم. ئێمە ملیۆنان ژیانمان ڕزگار کردووە. ترەمپ لە وتارەکەیدا ئاماژەی بە دۆخی ئەمەریکا کرد و گوتی: جیهان ئێستا شوێنێکی ئارامترە. ساڵێک لەمەوبەر ئەمەریکا دۆخی زۆر باش نەبوو، بەڵام ئێستا دەبێت بڵێم باشترین وڵاتە لە جیهاندا و بەو شێوەیەش دەیهێڵینەوە.