ترەمپ: تاران ڕێككەوتن نەكات بەجۆرێك بۆردومانی دەكەین پێشتر نەیبينيبێت

ــ ئەمریکا لە ژێر سەرکردایەتی مندا ئامادەیە هەنگاوێکی گەورە بەرەو ئاشتی و نەهێشتنی ئاڵۆزییەكان بنێت ــ ئەگەر ئەم دەستە درێژکراوە رەتبکەنەوە و بەردەوامبن لە پشتیوانی رێکخراوە تیرۆریستییەکان وەڵامەكە یەکلاکەرەوە و خێرا دەبێت محمەد ساَڵح سدقیان، شرۆڤەكاری بواری سیاسی و ستراتیجی ئێرانی، لە لاپەڕی تایبەتی خۆی لە سەكۆی (ئێكس) دەقی نامەكەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بۆ عەلی خامەنەیی، رابەری باڵای شۆرشی ئیسلامی ئێران بڵاوكردووەتەوە. لەنامەكەدا ترمەپ وتویەتی، ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە ژێر سەرکردایەتی مندا ئامادەیە هەنگاوێکی گەورە بەرەو ئاشتی و نەهێشتنی ئاڵۆزییەكان بنێت، بەڵام ئاگادارتان دەکەمەوە، ئەگەر ئەم دەستە درێژکراوە رەتبکەنەوە، ئەگەر رژێمی ئێران رێگای ئاڵۆزی و بەردەوامی پشتیوانی لە رێکخراوە تیرۆریستییەکان و سەركێشیە سەربازییەکان هەڵبژێرێت، ئەوا وەڵامەكە یەکلاکەرەوە و خێرا دەبێت. دەقی نامەكەی ترەمپ بۆ خامنەیی: جەنابی ئایەتوڵا خامنەیی لەگەڵ رێز بۆ پێگەی سەركردایەتیتان و گەلی ئێران، ئەم نامەیەتان بۆ دەنووسم بە ئامانجی کردنەوەی ئاسۆی نوێ بۆ پەیوەندییەکانمان، دوور لە ساڵانی ململانێ و خراپ لێکتێگەیشتن و روبەڕوبونەوەی ناپێویست کە لە دەیەکانی رابردوودا شاهیدی بووین. کاتی ئەوە هاتووە دوژمنایەتی بەجێبهێڵین و لاپەڕەیەکی نوێی لە هاوکاری و رێزگرتنی یەکتر بکەینەوە. ئەمڕۆش دەرفەتێکی مێژوویی لەبەردەماندایە. ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە ژێر سەرکردایەتی مندا ئامادەیە هەنگاوێکی گەورە بەرەو ئاشتی و نەهێشتنی ئاڵۆزییەكان بنێت. پێکەوە دەتوانین گەمارۆکان هەڵبوەشێنینەوە، ئابوری ئێران بەهێز بکەین و دەرگاکانی هاوکاریی نێوان وڵاتەکەمان بکەینەوە، نەک تەنها بۆ قازانجی هەردوو گەل، بەڵکو بۆ قازانجی سەقامگیری و ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و تەواوی جیهان. بەڵام ئاگادارتان دەکەمەوە، ئەگەر ئەم دەست درێژکراوە رەتبکەنەوە، ئەگەر رژێمی ئێران رێگای ئاڵۆزی و بەردەوامی پشتیوانی لە رێکخراوە تیرۆریستییەکان و سەركێشیە سەربازییەکان هەڵبژێرێت، ئەوا وەڵامەكە یەکلاکەرەوە و خێرا دەبێت. لە بەرامبەر هەڕەشەکانی رژێمەکەت بۆ سەر گەلەکەمان یان هاوپەیمانەکانمان دەستەوسان نابین. ئاشتی لاوازی نییە، بەڵکو هەڵبژاردەی بەهێزەکانە. گەلی ئێران گەلێکی مەزنن، شایەنی ئایندەیەکی باشترن، دوور لە گۆشەگیری و هەژاری و نەهامەتی. ئەگەر ئامادەن بۆ دانوستان، ئێمەش ئامادەین. بەڵام ئەگەر بەردەوامبون لە پشتگوێخستنی داواکارییەکانی جیهان، مێژوو تۆماری دەکات کە دەرفەتێکی گەورەتان لەدەستدا. لەگەڵ رێزدا  دۆناڵد جی ترەمپ

  باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە دیمەشق داوا لە سەرجەم هاوڵاتییانی لە سوریا دەکات، دەستبەجێ وڵاتەکە بەجێبهێڵن. باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە دیمەشق لە بەیاننامەیەکدا دەڵێت، وەزارەتی دەرەوەی وڵاتەکە هاوڵاتییانی ئەمریکی ئاگاداردەکاتەوە لە پەرەسەندنی ئاڵۆزییەکانی سوریا لە جەژنی رەمەزاندا، کە لەوانەیە باڵیۆزخانەکان و رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و دامەزراوە گشتییەکانی دیمەشق، بکرێتە ئامانج. لە بەیاننامەکەدا باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە دیمەشق، داواش لە هاوڵاتییانی ئەمریکیی دەرەوەی سوریاش دەکات، بەهۆی مەترسیی شەڕ، نائارامی، رفاندن، بەبارمتەگرتن و ئاڵۆزییەکان بەگشتی، لەپێناو سەلامەتییان، گەشت بۆ ئەو وڵاتە نەکەن. ئاماژە بەوەشکراوە، باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە دیمەشق لە ساڵی 2012ـەوە چالاکییەکانی راگرتووە و حکومەتی ئەمریکا ناتوانێت هیچ خزمەتگوزارییەکی کونسوڵگەریی فریاگوزاری، پێشکەش بە هاوڵاتییانی ئەمریکی لە سوریا بکات، لەئێستادا کۆماری چیک نوێنەرایەتیی دەسەڵاتی پاراستنی بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا لە سوریا دەکات. هەر بۆیە باڵیۆزخانەکە دەڵێت، “ئەو هاوڵاتییە ئەمریکییانەی لە سوریا پێویستیان بە هاوکاریی بەپەلەیە، پێویستە پەیوەندی بە بەشی بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا لە باڵیۆزخانەی کۆماری چیک بکەن”.

  سەرەڕاى رێوشوێنە ئەمنییەکان لەنێوان بەریتانیا و فەرنسا، رۆیشتنی کۆچبەرانی نایاسایی لە فەرنساوە بۆ بەریتانیا زیایکردووە، لە سێ مانگی یەکەمی ئەمساڵدا پێنج هەزار و 844 کۆچبەر گەیشتوونەتە بەریتانیا. بەپێى وتەى چەند سەرچاوەیەک لە لەندەنەوە زانیاریەکان، کۆچبەران بەردەوامن لە هەوڵدان بۆ بەزاندنی کەناڵی ئینگلیز بە بەلەمی بچووک لە کەناراوەکانی باکووری فەرەنساوە بۆ بەریتانیا. دەشڵێت، بەگوێرەى ماڵپەڕى ئینفومایگرنس، کە هەواڵ و زانیارى لەبارەى کۆچبەرانەوە بڵاودەکاتەوە، لە سێ مانگی یەکەمی ئەمساڵدا، پێنج هەزار و 844 کۆچبەر گەیشتوونەتە بەریتانیا، کە ژمارەی ساڵى پێشووی تێپەڕاندووە، کە لە هەمان ماوەی ساڵی رابردوودا پێنج هەزار و 373 کۆچبەر بووە. ‎سەرچاوەکان دەشڵێت، بەگوێرەى داتاکانی وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا، ئەم زیادبوونە نوێنەرایەتی بەرزترین ئاست دەکات کە بۆ ئەم کاتەی ساڵ تۆمارکراوە، ئەمەش رەنگدانەوەی بەردەوامی رۆیشتنی کۆچبەرانی نایاساییە، سەرەڕای بەرزبوونەوەی رێوشوێنە ئەمنییەکان لە هەردوو دیوی کەناڵی ئینگلیز.

  سەرۆکی ئۆکرانیا دەڵێت: ڕووسیا ئامانجییتی جەنگەکە درێژ بکاتەوە بۆ ئەوەی خاکی زیاتر لە ئۆکرانیا داگیر بکات و بە وڵاتەکەیەوە بلکێنێت. لای خۆیەوە ماکرۆن گوتی: لووتکەی پاریس بەردەوامی ناردنی هاوکارییە سەربازییەکانی بۆ ئۆکرانیا دووپات کردەوە. پێنجشەممە 27ـی ئاداری 2025، لووتکەی پاریس لە کۆشکی ئەلیزێ، بە ئامادەبوونی نزیکەی 30 سەرکردە و سەرۆکی وڵاتان بەڕێوەچوو، لووتکەکە تایبەت بوو بە ڕێگەکانی پشتیوانییکردنی ئۆکرانیا لە ڕووی سەربازیی و سیاسی لە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕووسیا، بە تایبەتی لەژێر ڕۆشنایی کەمبوونەوەی پشتیوانییەکانی ئەمەریکا بۆ کیێڤ. ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا، لە گوتارێکدا لە لووتکەی پاریس ئاماژەی بەوە دا، لێکۆڵینەوە لە پێشنیازەکان دەکەین سەبارەت بە چۆنیەتی چاودێریکردنی ئاگربەستی نێوان ڕووسیا و ئۆکرانیا، جەختی لەوەش کردەوە، لووتکەی پاریس بەردەوامی ناردنی هاوکارییە سەربازییەکانی بۆ کیێڤ دووپات کردەوە. باسی لەوەش کرد، هەڵگرتنی سزاکانی سەر ڕووسیا لە کاتێکی وەک ئێستا، لە ڕووی دیپلۆماسییەوە کارەساتێکی گەورەیە. گوتیشی: پارە بلۆککراوەکانی ڕووسیا بە نزیکەی 248 ملیار دۆلار دەخەمڵێندرێت، کە دەبێت لە داهاتوو بۆ ئاوەدانکردنەوەی ناوچەکە بەکار بهێندرێت لە چوارچێوەی ڕێککەوتنی ئاشتیدا. لەلایەکی دیکەوە ئۆلاف شۆڵز، ڕاوێژکاری ئەڵمانیا، ڕایگەیاند: هەڵگرتنی سزاکانی سەر ڕووسیا لەم کاتەدا هەڵەیەکی گەورەیە. جەختی لەوەش کردەوە، هەڵگرتنی سزاکان هیچ سوودێکی نابێت بەر لەوەی ئاشتی ڕاستەقینە لە ئۆکرانیا بەدی بهێنرێت. لای خۆیەوە، کییەر ستارمەر، سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا، لە میانەی پێشکەشکردنی گوتارێک لە لووتکەی پاریسدا، گوتی: پشتگیری هەڵگرتنی سزاکانی سەر ڕووسیا ناکەم و هێشتا زووە بۆ ئەو کارە. سەرنجی بۆ ئەوەش ڕاکێشا، لە لووتکەی پاریس ڕێککەوتنێک هەیە بۆ هەڵنەگرتنی سزاکانی سەر ڕووسیا. هەر لە لووتکەکەدا، ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا گوتی: ڕووسیا ئامانجییتی جەنگەکە درێژ بکاتەوە بۆ ئەوەی خاکی ئۆکرانیا زیاتر داگیر بکات و بە وڵاتەکەیەوە بلکێنێت. جەختی لەوەش کردەوە، ڕووسیا ئاشتیی ناوێت.

  عەلی یەرلیکایا، وەزیری ناوخۆی تورکیا رایگەیاند: لە دەسپێکی خۆپیشاندانەکانەوە تائێستا، هەزار و ٩٠٠ دەستگیر کراون و 260 دەستگیرکراویش زیندانی کراون. هێزە ئەمنییەکانی تورکیا بە توندترین شێوە ڕووبەڕووی ئەو خۆپیشاندەرانە دەبنەوە کە بە مەبەستی دەربڕینی ناڕەزایەتی دژی دەستگیرکردن و زیندانیکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆکی شارەوانیی گەورەشاری ئیستانبوڵ ڕژاونەتە سەر شەقام. عەلی یەرلیکایا، وەزیری ناوخۆی تورکیا ئەمڕۆ پێنجشەممە (27ـی ئاداری 2025) ڕایگەیاند: تا ئێستا بە هۆی خۆپیشاندانەکانەوە هەزار و ٩٠٠ کەس لە تورکیا دەستگیر کراون. یەرلیکایا ئاماژەی بەوەداوە 260 لەو دەستگیرکراوانە خراونەتە زیندان و 662یشیان بە دەستگیرکراوی هێڵدراونەتەوە . 468 دەستگیرکراو بە مەرجی دادوەری ئازاد کراون و ڕاییکردنی کاروباری 662 دەستگیرکراوەکەی دیکەیش بەردەوامە. وەزیری ناوخۆی تورکیا بانگەشەی ئەوەی کردووە کە گوایە 12 لە دەستگیرکراوەکان پەیوەندییان بەو ڕێکخراوانە هەیە کە تورکیا بە "تیرۆریست" لەقەڵەمیان دەدات و لەنێو ئەواندا چەند کەسێک بەدی دەکرێن کە پێشتر بە تۆمەتی ئەنجامدانی 12 جۆر تاوانی وەک بەکارهێنانی مادەی هۆشبەر و بریندارکردنی بە ئەنقەست ڕێکاری یاسایییان بەرامبەر گیراوەتە بەر. عەلی یەرلیکایا بانگەشەی ئەوەشی کردووە کە گوایە خۆپیشاندەران 150 پۆلیسیان بریندار کردووە. لە لایەکی دیکەوە ئەمڕۆ بڕیار درا حەوت ڕۆژنامەنووس لە ئیستانبوڵ ئازاد بکرێن کە لە 25ـی ئادار لە کاتی ڕووماڵکردنی خۆپیشاندانەکان دەستگیر کرابوون. هەرچەند دوای دەستگیرکردن و زیندانیکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو ئەنجامدانی هەر جۆرە چالاکییەکی وەک گردبوونەوە و خۆپیشاندان لە تورکیا قەدەغە کراوە و خۆپیشاندەران بە پاساوی پابەند نەبوون بەو بڕیارانە دەستگیر دەکرێن، بەڵام ئەوە نەک هەر خۆپیشاندەرانی چاوترسێن نەکردووە، جگە لە باکوری کوردستان تەواوی تورکیا خرۆشاوە. ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرکۆماری تورکیا دوو ڕۆژ لەمەوبەر خۆپیشاندانەکانی بە "تیرۆری شەقام" ناوبرد و دوێنێش خۆپیشاندەرانی بە "تیرۆریست" لە قەڵەم دا هەڕەشەی لێ کردن کە بە دەمامکەوە دەستگیر دەکرێن. 19ـی ئاداری 2025، لەسەر دوو دۆسیەی جیاواز و بە تۆمەتی ڕەخساندنی هەلی کار لە دامەزراوەکانی شارەوانی بۆ ئەندامانی پەکەکە و ئەنجامدانی گەندەڵی و بەرتیل وەرگرتن، ئەکرەم ئیمامئۆعڵو کە دوو خولە لەسەریەک بە سەرۆکی شارەوانیی گەورەشاری ئیستانبوڵ هەڵدەبژێردرێت دەستگیر کرا. دەستگیرکردنی ناوبراو لە کاتێکدایە ماوەیەکە ناوی ناوبراو پەسەند کراوە وەک کاندیدی کاندیدا بۆ هەڵبژاردنی داهاتووی سەرکۆماری تورکیا ئەمڕۆیش لە هەڵبژاردنی ناوخۆیی جەهەپە توانی نزیکەی 15 هەزار دەنگ بە دەست بهێنێت. 20ی ئادار “سبەی” بڵاوی کردەوە کە ئەگەری زۆرە 23ـی ئادار کە هەڵبژاردنی ناوخۆیی جەهەپە ئەنجام دەدرێت، ئەکرەم ئیمامئۆغڵو بخرێتە زیندان. 23ـی ئادار دادگا لەسەر داواکاری سەرۆکایەتیی داواکاریی گشتیی ئیستانبوڵ و بە تۆمەتی ئەنجامدانی گەندەڵی بڕیاری زیندانیکردنی بۆ ئەکرەم ئیمامئۆغڵو دەرکرد.  دواتریش وەزارەتی ناوخۆی تورکیا ئیمامئۆغڵوی لە سەرۆکی شارەوانیی گەورەشاری ئیستانبوڵ دوور خستەوە. چاودێرانی سیاسیی ئاماژە بەوەدەدەن ئەردۆغان کە تەواوی دەسەڵاتەکانی تورکیای لە دەستی خۆیدا کۆ کردووەتەوە بە دەسەڵاتی یاسادانان و دادوەریشەوە، سڵ لە هیچ کارێک ناکاتەوە تاکوو ڕێگە لەوە بگرێت ئیمامئۆعڵو ببێت بە ڕکاربەری، چونکە لە هەر کوێیەک ئەکرەم ئیمامئۆغڵو خۆی کاندید کردبێت لەوێ ئاک پارتی شکستنی هێناوە. زیندانیکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو'ی تەمەن 54 ساڵ دوای ئەوە دێت لە چەندین ناوچەی تورکیا ڕەتکراوەتەوە هۆڵی دیدار و کۆبوونەوە بە ئیمامئۆغڵو بدرێت تا وەک کاندیدی جەهەپە بۆ هەڵبژاردنی داهاتووی سەرکۆماری تورکیا، وتاری تێدا بدات و لە نوێترین پێشهاتیشدا  ڕۆژێک بەر لە دەستگیرکردنی، بە گوشاری ئاک پارتیی دەسەڵاتدار سەرۆکایەتیی زانکۆی ئیستانبوڵ بڕیاریدا دانپێدانان بەو بڕوانامەیەی کاتی خۆی بە ئەکرەم ئیمامئۆعڵوی داوە هەڵبوەشێنێتەوە. هۆکاری ئەمەش بۆ ئەوە گەڕێندراوەتەوە کە گوایە هەڵەی زەق کراوە و نەدەبوو بڕوانامە بە ئەکرەم ئیمامئۆغڵو و 28 قوتابی دیکە بدرێت. 

ماڵپەڕی ئەنساروڵای سەر بە حوسييەکان بڵاویکردەوە، فڕۆکە شەڕکەرەکانی ئەمريکا 17 هێرشیان کردووەتە سەر پارێزگاکانی سەعدە و عەمران لە باکووری رۆژئاوای یەمەن. ئاژانسی فرانس پرێس لەزاری سەرچاوەيەکی ئەمنييەوە بڵاویکردووەتەوە، "فڕۆکەکانی ئەمريکا 17 هێرشی ئاسمانییان بۆسەر ناوچە جیاجیاکانی پارێزگای سەعدە دەستپێکردووە، لەوانە دوو هێرش لە رۆژهەڵاتی شارەکە، سێ هێرش بۆ سەر شارۆچکەى سالم، شەش هێرشيش بۆ سەر شارۆچکەى سەحەر، سەرجەم هێرشەکانیش زیانی ماددییان بە ماڵ و سامانی هاوڵاتییان گەیاندووە". لە 15ـی ئازارەوە ئەمریکا هێرشی چڕی بۆ سەر حوسییەکان دەستپێکردووە، لە بەرامبەردا ئەو گرووپە وەڵامیان داوەتەوە و چەند جارێک کەشتییەکی فڕۆکەهەڵگری ئەمریکییان لە دەریای سوور کردووەتە ئامانج. لەو ماوەيەدا ئەمریکا چەندین هێرشی ئاسمانی بۆسەر حوسييەکان ئەنجامداوە و بانگەشەی ئەوە دەکات بەرپرسانی باڵای ئەو بزووتنەوەیە کراونەتە ئامانج، هاوکات بزووتنەوەکە کوژرانی 53 کەسی لە ئەنجامی هێرشەکانی ئەمریکا راگەیاندووە. هەفتەی رابردوو دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا هەڕەشەى لەناوبردنى حوسييەکان کرد، بە گوتەی ترەمپ،  حوسییەکان لەلایەن ئێرانەوە پاڵپشتی دەکرێن، هۆشداريشيدا بە تاران لە بەردەوامبوون لە پشتیوانیکردنی ئەو گرووپە.

  بڕیارە هاکان فیدان وەزیری دەرەوەى تورکیا سەردانی واشنتۆن بکات، تەوەرەى سەرەکى گفتوگۆکانیشى بابەتى غەززە و سوریا و پەیوەندییە دووقۆڵییەکانى ئەمریکا و تورکیا دەبێت. ئاژانسه‌كانى هه‌والأى توركیا بڵاویانكرده‌وه‌ بڕیارە ڕۆژی سێشەممە هاکان فیدان وەزیری دەرەوە بە سەردانێکی فەرمی دوو ڕۆژە بچێتە واشنتۆن و تاوتوێی پەیوەندییە دوو قۆڵییەکان و هەروەها دوایین پێشهاتەکانی سوریا و غەززە دەکات، ئەمەش یەکەم سەردانی دوو قۆڵییە لە سەردەمی ئیدارەی نوێی ئەمریکا. فیدان لەگەڵ هاوتا ئەمریکییەکەی مارکۆ ڕوبیۆ و بەرپرسانی دیکە کۆدەبێتەوە و پلانی هەنگاوە ستراتیژییەکان دادەنێت کە دەتوانرێت لە تورکیا-ئەمریکادا بنرێت. پەیوەندییەکان و هەروەها سەردانەکانی داهاتوو لەسەر ئاستی سەرکردەکان. چاوەڕوان دەکرێت دیپلۆماتکاری باڵای تورکیا دیدگا و چاوەڕوانییەکانی تورکیە بخاتەڕوو، لەوانە هەڵگرتنی سزاکان لە سوریا و پەرەپێدانی هاریکاری نێوان ئەنقەرە و واشنتۆن سەبارەت بە هاوکارییە مرۆییەکان و هەروەها ئاوەدانکردنەوەی ئەو وڵاتە جەنگاوییە. جگە لەوەش فیدان جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە کە هەماهەنگی پێویست بکرێت بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش و بەڕێوەبردنی کەمپەکان. تورکیە پێشتر ئەوەى ڕاگەیاندبوو کە دەتوانێت بەرپرسیارێتی ئاسایشی ئەو کەمپانە بگرێتە ئەستۆ، کە ئەندامانی پێشووی داعش و خێزانەکانیان تێیدا نیشتەجێن، بەڵام دەبێت کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ئامادەبێت بۆ گەڕاندنەوەی هاوڵاتیانی خۆیان کە پەیوەندییان بە داعشەوە هەیە.

ئەمڕۆ جارێکی دیکە بەرپرسانی ئەمریکا و روسیا لە سعودیە چاویان بەیەک دەکەوێت، لەبارەی ئاگربەستی کاتیی ئۆکراین دانوستان دەکەن. دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا هەموو هەوڵێکی بۆ ئەوەیە جەنگی سێ ساڵەی ئۆکراین رابگرێت، هیواش دەخوازێت بەردەوامی دانوستانەکان لە سعودیە رێگایەک بێت بۆ کۆتاییهێنان بەم جەنگە. دانوستانەکە دوای ئەوەدێت شەوی رابردوو تیمی ئۆکراین بە سەرۆکایەتیی وەزیری بەرگریی وڵاتەکە لەگەڵ ئەمریکییەکان لەسەر هەمان پرس کۆبوونەوە، دوای کۆبوونەوەکە وەزیری بەرگریی ئۆکراین گوتی، وڵاتەکەی کار بۆ بەدیهێنانی ئامانجی خۆی لە ئاشتی دادپەروەرانە و هەمیشەیی دەکات. دواتر ستیڤ ویتکۆف نێردەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست رایگەیاند، گەشبینە بەوەی هەر رێککەوتنێک بکرێت رێگا خۆش دەکات لەبەردەم ئەوەی ئاگربەستی تەواوەتی بێتەئاراوە. بەپێی راپۆرتێکی نیویۆرک تایمز-ی ئەمەریکی، ڤلادمیر پوتن گفتوگۆکانی روسیا و ئەمەریکا سەبارەت بە ئاگربەست وەکو هەلێک دەبینیت بۆ بەدەستهێنانی ئامانجی فراوانتری جیوپۆڵەتیک و ئابووری. ئامانجێکی دیکەی کریملن ئەوەیە کە ئەمەریکا گەرەنتی بکات ئۆکراینا نابێتە بەشێک لە هاوپەیمانی ناتۆ. وەک لە راپۆرتەکەی نیویۆرک تایمزدا هاتووە، روسیا بەنیازە خواستی دۆناڵد ترەمپ بۆ ئاشتی و ئاگربەست بەکاربهێنێت بۆ باشترکردنی پەیوەندییەکانی روسیا و ئەمەریکا لە پێناو سوککردنی سزاکانی سەر روسیا و ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئەمەریکا. بەرپرسانی روسیا رایانگەیاندووە پرسی پەیوەندییەکانی واشنتن و کریملن بەجیاواز گفتوگۆی لەسەر دەکرێت و پاکیجێکی جیاوازە لە پرسی ئاگربەست و شەڕی ئۆکراینا، چونکە کاری لە پێشینەی پوتن لەئێستادا باشترکردنی پەیوەندییەکانی هەردوو وڵاتە، لە هەمانکاتدا ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی سوپای روسیا بۆ سەر ئۆکراینا بەردەوامە. روسیا هیواخوازە خواستی ترەمپ بۆ بەرژەوەندیی ئابووری بەکاربهێنێت بۆ ئەوەی رێککەوتنێکی باش بکات و ئامانجی زیاتر بەدەستبهێنێت. بەڵام نادڵنیایی هەیە کە ئایا ترەمپ دەتوانرێت بەکاربهێنرێت و رێککەوتنەکە ئاڵۆز بکرێت. بەپێی راپۆرتەکەی نیویۆرک تایمز، ترەمپ دەیەوێت رێککەوتنەکان بە خێرایی بکات، بەڵام ئەگەر ببینێت جیاوازی گەورە هەیە لە رێککەوتنەکاندا، رەنگ نائومێد بێت و کاردانەوەی چاوەڕواننەکراوی دەبێت. 

  ئاژانسی رۆیتەرز لە زاری عەباس عراقچیی وەزیری دەرەوەی ئێرانەوە دەڵێت، هەندێک شت هەن پێویستە بگۆڕدرێن، ئەمجا ئێران دەتوانێت گفتوگۆ لەگەڵ واشنتندا دەستپێبکات. لەم مانگەدا تاران نامەیەکی دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکای پێگەشتووە، تێیدا ماوەی دوو مانگ دیاریکردووە، کە ئێران بتوانێت تێیدا بگەڕێتەوە و گفتو لەبارەی هەوڵە ئەتۆمییەکانی خۆیەوە بکات. دەبێت لەم دوو مانگەدا ئێران خۆی یەکلاییبکاتەوە، ئایا دەتوانێت گفتوگۆ بکات، یان ئەوەتا دەبێت چاوەڕوانی سزای زۆر قورسی ئەمریکا بکات. عەلی خامنەئیی رێبەری باڵای ئێران لە رووی پرەنسیپەوە ئەنجامدانی گفتوگۆی لەگەڵ ئەمریکادا رەتکردۆتەوە، بەڵام عراقچیی وەزیری دەرەوەیان گوتی ئێران لە ماوەیەکی نزیکدا وەڵامی هەڕەشەکان و ناوەڕۆکی نامەکەش دەداتەوە. ئەمڕۆ یەکشەممە جارێکی دیکە عراقچی گوتی هۆکاری رەتکردنەوەی گفتوگۆ لەلایەن ئێرانەوە، سەرسەختیی ئەم وڵاتە نییە، بەڵکو ئەنجامی ئەزموون و مێژووە، پێش ئەوەی تاران ببێت بە لایەنی گفتوگۆکردن، دەبێت واشنتن سیاسەتەکانی خۆی چاک بکاتەوە. رؤژى هەینی 21-03-2025، عەلی خامنەیی، رێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران ئاماژەی بە گرژییەکانی ساڵی رابردووی هەتاوی لە ناوچەکە کرد و رایگەیاند، ''ساڵێکی پڕ رووداو بوو و تێچووی زۆرمان داوە، هەڵبەت دەبێت بەو روانگەیەوە سەیری بکرێت کە بەرەی حەق لەو بەرەنگارییانەدا تێچووش دەدات.''   عەلی خامنەیی وێڕای ئاماژەدان بە گرژییەکانی نێوان ئیسرائیل و ئێران گوتی، ''لە بەرەنگاربوونەوەی حەق و ناحەقدا، سەرکەوتن لەگەڵ حەقە، بەڵام ئاساییە، بەرەی حەقیش هەموو کات تێچوو دەدات''. ساڵی رابردووی هەتاوی بۆ کۆماری ئیسلامیی ئێران ساڵێکی سەخت بوو، حەسەن نەسڕوڵڵا، ئەمینداری گشتیی حیزبوڵڵای لوبنان، ئیسماعیل هەنیە و یەحیا سینوار رێبەرانی بزووتنەوەی حەماسی فەلەستینی و چەندین فەرماندەی پلە باڵای سوپای پاسداران لە شەڕ و بەرەنگاربوونەوە لەگەڵ ئیسرائیل کوژران، ئەوە جیا لە رووخانی رژێمی بەشار ئەسەد لە سووریا کە هاوپەیمانی ئێران بوو.   رێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران گوتی: ''تێچووەکانی ساڵی رابردوو لە چوارچێوەی سەرکەوتنی کۆتاییدا بوون، راستە چەندین کەسایەتیی ئێرانی، لوبنانیی گەورەمان لەدەستدا و ئەوە کارەسات بوو بۆ ئێمە، بەڵام بۆ سەرکەوتنی حەق بەسەر ناحەقدا ئەم تێچووانە پێویستە.''   عەلی خامنەیی گوتیشی، ''گومانتان نەبێت ئەنجامی ئەو خۆڕاگرییانەی خەڵکی ئێران شکستی دووژمنان دەبێت، شکستی رژێمی ناپاک و گەندەڵی زایۆنی''.

پۆلیسی فەرەنسا رزگارکردنی 168 کۆچبەری نایاسایی راگەیاند کە بەنیازبوون لە کەناڵی ئینگلیزەوە بە بەلەمی بچووک خۆیان بگەیەننە بەریتانیا. پۆلیسی فەرەنسا لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، چوار هەڵمەتی رزگارکردنی کۆچبەرانیان ئەنجامداوە و سیان لەو کۆچبەرانەش بە برینداری رەوانەی نەخۆشخانە کراون. بەهۆی بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما و گونجاوی کەشوهەوا، هەوڵی کۆچبەرانی نایاسایی بۆ گەیشتنیان بە وڵاتانی ئەوروپا زیادیکردووە، بەڵام هێشتا ئەنجامدانی کۆچ بە بەلەمی بچووک مەترسیدارە بەو پێیەی ژمارەیەکی زۆر کۆچبەر لە بەلەمێکی بچووکدا هەوڵی تێپەڕین دەدەن. هەفتەی رابردووش، دوو کۆچبەر لەکاتی تێپەڕینیان بە کەناڵی ئینگلیز بەهۆی ژێرئاوکەوتنی بەلەمەکەیانەوە گیانیانلەدەستدا، بەوەش ژمارەی ئەو کۆچبەرانەی لەمساڵدا لەو ناوچەیە گیانیانلەدەستداوە، گەیشتە هەشت کەس.

  نووسینگەی وەزیری بەرگری ئەمریکا، پیت هێگسێت رایگەیاند، داوای هاوکارییان لە هەواڵگری سەربازی کردووە بۆ لێکۆڵینەوە لە دزەپێکردنی زانیارییە نهێنییەکان لە ناوخۆی پینتاگۆنەوە. وەزارەتی بەرگری ئەمەریکا ئەمڕۆ شەممە لە بەیاننامەیەکدا ئاشكرای كرد، زانیاری هەستیاری پەیوەست بە ئاسایشی نەتەوەیی ئاشکرا کراون، لەوانە پەیوەندییە نهێنییەکان، ئەمەش پێویستی بە لێکۆڵینەوەی خێرا و ورد هەبووە. نووسینگەی وەزیر داوای لە بەڕێوەبەری هەواڵگری سەربازی کردووە، بە پەلە بەدواداچوون بۆ ئەو دزەپێکردنانە بكات. لە راگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەش کراوە، دوای تەواوبوونی لێکۆڵینەوەکان راپۆرتێکی تۆکمە بۆ وەزیری بەرگری ئامادە دەکرێت، کە وردەکاری تەواو لەبارەی ئەو دزەپێکردنانە و چۆنیەتی روودانی لەخۆ دەگرێت. پێشتر ئیلۆن مەسک خاوەنی كۆمپانیای سپەیس ئێكس، كە ئێستا لە سەرۆكی ئەمریكا زۆر نزیكە، هەڕەشەی لە کارمەندانی پینتاگۆن کردبوو، کە رەنگە لە پشت دزەپێکردنی زانیارییەکانەوە بن و رایگەیاندبوو، بڕیارە زانیارییەکی کورت لەبارەی ئەگەری شەڕی نێوان ئەمریکا و چین وەربگرێت. ئێوارەی پێنجشەممەی رابردوو رۆژنامەی نیویۆرک تایمز هەواڵەکەی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەدا، چەند بەرپرسێكی ئەمریکی، کە ناوی ئاشكرا نەكراوە، پشتڕاستیان کردووەتەوە کە پینتاگۆن بەنیازە رۆژی هەینی سەبارەت بە پلانەکانی سوپای ئەمریکا بۆ ئەگەری هەر شەڕێك دژی چین، زانیاری بە ئیلۆن مەسك بدات. دوای بڵاوبوونەوەی هەواڵەکە، بەرپرسانی پینتاگۆن و دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا پشتڕاستیان کردەوە کە کۆبوونەوەی پلان بۆ داڕێژراو ئەنجام دەدرێت، بەڵام رەتیانکردەوە گفتوگۆکان پەیوەندی بە پلانی سەربازیی پەیوەست بە چین هەبێت. ترامپ لەسەر پلاتفۆرمی خۆی، “تروس سۆشیال ” نووسیویەتی: “هەواڵی ساختە گەڕاوەتەوە، ئەمجارەیان لە نیویۆرک تایمزی فزوڵییەوە، ئەوان بە هەڵە نووسیویانە ئیلۆن مەسک سەردانی پینتاگۆن دەکات بۆ بەشداریکردن لە کۆنگرەیەکی کورت لەسەر “ئەگەری جەنگ لەگەڵ چین”. ترەمپ دەڵێت، “ئەم قسە بێمانایە چییە؟ تەنانەت ناوی چین نەهاتووە و باسیشی نەكراوە، ناشیرینییەکان گەیشتوونەتە ئەو ئاستەی میدیاکان متمانەی خۆیان لەدەست بدەن بەو جۆرە درۆیانە، بەهەرحاڵ، ئەم چیرۆکە درۆیەکی تەواوە”. راپۆرتەکەی نیویۆرک تایمز کە کۆشکی سپی توڕە کرد، ئاماژەی بەوەبوو، کە كارێكی لەو شێوەیە لەلایەن پینتاگۆنەوە رۆڵی بەرفراوانی ماسک فراوانتر دەکات، هەروەها تیشک دەخاتە سەر پرسیارەکان سەبارەت بە ئەگەری دژبەیەكی سەرچاوەکان، بە تایبەتی کە ماسک قووڵتر دەچێتە ناو بیرۆکراسی حکومەتی فیدراڵی لە هەمان کاتدا بەردەوامە لە بەڕێوەبردنی کۆمپانیاکانی وەک سپەیس ئێکس کە بەڵێندەرێکی گەورەیە بۆ حکومەت، جگە لەوەی بازرگانی لە چین دەکات.

سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا بە تەلەفۆن قسەیان کرد و جەختیان لەوە کردەوە کە پێویستە بە زووترین کات نەوتی کوردستان هەناردە بکرێتەوە و حکومەتی نوێیش لە هەرێمی کوردستان پێکبهێندرێت.   بەپێی راگەیێندراوێک کە ئەمڕۆ هەینی 21ی ئاداری 2025 حکومەتی هەرێمی کوردستان بڵاویکردووەتەوە؛ مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و مایکڵ واڵتز، راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا بە تەلەفۆن قسەیان کردووە. هەردوولا هاوڕابوون لە سەر پێویستیی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە نزیکترین کاتدا. دەقى ڕاگەیەندراوەکەى حکومەتى هەرێم ئەمڕۆ هەینی 21ی ئادار، مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و مایکل واڵتز ڕاوێژکاری ئاسایشی نیشتمانیی ئەمەریکا، بە تەلەفۆن قسەیان کرد. سەرۆکی حکومەت و ڕاوێژکاری ئاسایشی نیشتمانیی ئەمەریکا گفتوگۆیان لەبارەی پەرەپێدانی زیاتری پەیوەندییەکانی هەرێمی کوردستان و عێراق لەگەڵ ئەمەریکا کرد. هەردوولا هاوڕابوون لەسەر پێویستی پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێم لە زووترین کاتدا. هەروەها دووپاتیان کردەوە کە پێویستە لە نزیکترین کاتدا، هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان دەست پێ بکاتەوە. لە بەشێکی دیکەی پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەدا، پێشهات و گۆڕانکارییە خێراکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و گرنگی پاراستنی سەقامگیری ناوچەکەیان تاوتوێ کرد.

گەورەترین فڕۆکەخانە لە ئەوروپا داخرا، بەهۆی ئاگرکەوتنەوە لە وێستگەیەکی کارەبایی، کە وزەی بۆ فڕۆکەخانەکە دابین دەکرد، بە گوێرەى ئەو کۆمپانیایەشی فڕۆکەخانەی هیسڕۆی لەندەن بەڕێوەدەبات، داخستنی فڕۆکەخانەکە بە درێژایی ئەمڕۆ هەینی بەردەوام دەبێت. کۆمپانیای هیسڕۆ ئایرپۆرت هۆڵدینگز لە بەیاننامەیەکدا رایگەیاند، فڕۆکەخانەی هیسڕۆ پچڕانێکی گەورەی کارەبای بەخۆیەوە بینیوە، بەمەبەستی پاراستنی سەلامەتی سەرنشینەکانمان و هاوکارەکانمان، فڕۆکەخانەی هیسڕۆ تا کاتژمێر 23:59 (کاتی ناوخۆیی) لە 21ـی ئازاردا دادەخرێت”. هەروەها گوتەبێژی فڕۆکەخانەکە رایگەیاندووە، لە سەرتاسەری فڕۆکەخانەکەدا تووشی پچڕانی کارەبای گەورە بوون”، هەروەها هۆشداریی داوەتە گەشتیاران، کە تا ئاگادارکردنەوەی نوێ روو نەکەنە فڕۆکەخانەکە. لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئەوەش هاتووە، پێشبینی دەکەن لە چەند رۆژی داهاتوودا پشێوی گەورە رووبدات، داواش لە گەشتیاران دەکات، لە هیچ بارودۆخێکدا نەچنە فڕۆکەخانە تا ئەوکاتەی دەکرێتەوە. بە گوێرەى هەواڵێکی ماڵپەڕی سکای نیوز، لە ئێستادا ماڵپەڕی فڕۆکەخانەی هیسڕۆ لەکارکەوتووە، بەهۆی ئەوەی گەشتیاران کێشەیان هەیە بۆ بەدەستهێنانی زانیاری. هەر بە گوێرەى هەواڵەکە، ئاگرەکە لە وێستگەیەکی کارەبا لە شاری هایس کەوتووەتەوە، کە نزیکەی میل و نیوێک لێیەوە دوورە و پێدەچێت هەزاران ماڵ بێ کارەبا بوون. هاوکات تیمی ئاگرکوژێنەوەی لەندەن رایگەیاند،10 ئۆتۆمبێل و نزیکەی 70 کارمەندی ئاگرکوژێنەوە لە شوێنی رووداوەکە بوون لە شەقامی نێستڵز. ئاماژە بەوەشکراوە، محاویلەیەکی کارەبایی لەناو وێستگەی لاوەکیدا گڕی گرتووە، بەڵام تا ئێستا هۆکاری ئاگرەکە نەزانراوە. فڕۆکەخانەی هیسڕۆ یەکێکە لە قەرەباڵخترین فڕۆکەخانەکانی جیهان و ساڵی رابردوو ژمارەیەکی پێوانەیی 83.9 ملیۆن سەرنشینی تۆمارکردووە، نزیکەی هەر 45 چرکە جارێک فڕۆکەیەک دەنیشێتەوە، یان هەڵدەفڕێت.

  ئەمەریکا داوای لە ئیسرائیل کردووە حوسییەکان لە یەمەن بۆردومان نەکات و ئەو ئەرکە بۆ ئەوان بەجێبهێڵێت، ئەوەش دواى ئەوەى رۆژى پێنج شەممە دوو موشەک لە یەمەنەوە ئاڕاستەى ئیسرائیل کران. ڕۆژنامەکانی یەدیعۆت ئەحرۆنۆت و ئۆرشەلیم پۆستى ئیسرائیلى بڵاویانکردەوە، ئەمەریکا داوای لە ئیسرائیل کردووە خۆی لە هێرشە ئاسمانییەکانی بۆ سەر حوسییەکانى یەمەن بەدوور بگرێت، لەکاتێکدا ئیسرائیل تاوتوێى وەڵامدانەوەی هێرشە مووشەکییەکانى ئەم دواییەى لە یەمەنەوە دەکرد. بەپێی ئۆرشەلیم پۆست، پێدەچێت ئیسرائیل لەم قۆناغەدا ئەو داوایەی ئەمەریکا قبوڵ بکات و ئەرکەکە بۆ واشنتۆن جێبهێڵێت، کە چەند ڕۆژێک لەمەوبەر دەستپێکردنی هەڵمەتێکی سەربازی گەورەی دژی حوسییەکان ڕاگەیاند. رۆژی پێنجشەممە، دوو مووشەک لەیەمەنەوە ئاراستەی ئیسرائیل کران، ئەوەش بۆ یەکەمجاربوو لە ماوەی دوو مانگدا حوسییەکان ئەو وڵاتە بکەنە ئامانج کە سیستەمی بەرگری ئاسمانی ئیسرائیل بەرەنگاریان بووەوە. رۆژی هەینی ئەمەریکا بە ئامانجگرتنى حوسییەکانى لە یەمەن دەستپێکردەوە، دواى دەستپێکردنەوەى هێرشە مووشەکییەکانی ئەو گروپە بۆ سەر ئیسرائیل. سەرچاوە خۆجێییەکان لە یەمەن دەڵێن، هێرشەکانی ئەمەریکا باشوری پارێزگای حودەیدەیان لەسەر دەریای سوور کردووەتە ئامانج.

  عەلی خامنەیی، ڕابەری باڵای شۆڕشی ئیسلامی ئێران، ئەمڕۆ هەینی، لەمیانی پێشوازیكردنی لە ژمارەیەك هاوڵاتیانی ئێران و بەرپرسان، بەبۆنەی جەژنی نەورۆزو ساڵی نوێی هەتاوی رایگەیاند، لە ململانێی نێوان هەق و ناهەقدا سەرکەوتن بۆ هەقە، بەڵام بەرەی هەقیش باج دەدات و گومان لەوەدا تێدا نییە، ئەم بەرهەڵستكارییە دواجار دەبێتە هۆی شکستی دوژمن و قەوارەی زایۆنی. عەلی خامنەیی وتیشی: دەبێت ئەمریکییەکان بزانن، بە هەڕەشەکردن لە گەلی ئێران ناتوانن هیچ دەستکەوتێک بەدەست بهێنن، دەبێت ئەوەش بزانن ئەگەر هەر کارێکی خراپەکارانە لە دژی نەتەوەی ئێران ئەنجام بدەن، گورزێکی توندیان پێدەگات. ڕابەری باڵای شۆڕشی ئیسلامی ئێران ئاماژەى بۆ ئەوەشکرد هەڵەیەکی گەورە لە لایەن سیاسەتمەدارە ئەمریکی و ئەوروپییەکانەوە دەکرێت کە ناوەندەکانی بەرخۆدانی ناوچەکە بە هێزی بە وەکالەتی ئێران دەزانن و سوکایەتییان پێدەکەن. وتیشى: نەتەوەی یەمەن پاڵنەری خۆى هەیە ئێران پێویستی بەوەنییە جێگرەوەی هەبێت. ئەوە لە کاتێکدایە، رۆژی شەممە، 15ـی ئاداری 2025، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، فەرمانی هێرشێکی بەرفراوانی بۆ سەر حووسییەکان کرد، پێگەی حووسییەکان لە 6 پارێزگای یەمەن کرانە ئامانج.    دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا هۆشداریی دایە ئێران: "پێویستە دەستبەجێ پشتیوانیکردنی حووسییە تیرۆریستەکان بوەستێت و ئەگەر ئێران هەڕەشە بۆ ئەمریکا دروست بکات، ئەوا ئەمریکا بە بەرپرسیاریان دەزانێت و نەرمیش نابێت".   ئەو هێرشانە لەکاتێکدان، ترەمپ دەستی بە زیادکردنی گوشارەکان بۆ سەر ئێران کردووە، لە کاتێکدا داوای دانوستاندنیش لەبارەی پڕۆگرامە ئەتۆمییەکەی ئەو وڵاتە دەکات.  دۆناڵد ترەمپ دوو هەفتە لەمەوبەر رایگەیاند، نامەیەکی بۆ عەلی خامنەیی نووسیوە و تێیدا داوای لێکردووە دانوستاندن بکەن.   بەڵام رۆژی شەممە، خامنەیی گوتی: "هەندێ حکومەتی کەڵەگا پێداگری لەسەر دانوستاندن دەکەن، ئامانجی دانوستاندنیان چارەسەرکردنی کێشەکان نییە، ئامانجیان سەپاندنە."   لەگەڵ گەڕانەوەی بۆ کۆشکی سپی، ترەمپ سیاسەتی، "ئەوپەڕی گوشار"ـی لە دژی ئێران نوێکردەوە کە لە خولی یەکەم لە دژی بەکاریهێنابوو.    لە چوارچێوەی ئەو سیاسەتەدا، ئەمریکا لە ساڵی 2018 لە رێککەوتنی ئەتۆمی کشایەوە.    رێککەوتنەکە لە ساڵی 2015 لە نێوان تاران و وڵاتانی رۆژئاوادا واژۆکرابوو. بە پێی ئەو رێککەوتنە، سزا ئابوورییەکانی سەر ئێران هەڵوەشێنرابوونەوە و تارانیش بەرنامە ئەتۆمییەکەی سنووردار کردبوو.    لەم چەند مانگەی دواییدا، تاران دەستی بە هەوڵی دیپلۆماسی کردووە لەگەڵ سێ وڵاتە ئەورووپییەکە، بەریتانیا، فەرەنسا و ئەڵمانیا بۆ ئەوەی کێشە ئەتۆمییەکان چارەسەر بکەن.