بەسێ هۆزات: ڕێبەر ئاپۆ لە کۆنگرەدا نەبێت گەریلا دەست لە چەک هەڵناگرێت

ئەندامی کۆمیتەی بەڕێوەبەری پەکەکە موراد قەرەیلان، لە میانی بەشداریکردنی لە بەرنامەیەکی تایبەتی ستێرک تیڤییدا، سەبارەت بە بانگەوازە مێژوویەکەی ٢٧ـی شوباتی بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجالان دەدوێت و لە قسەکانیدا بانگەواز بۆ بەشداربوون لە ئاهەنگەکانی نەورۆزدا دەکات. هەروەها ئاماژە بەوەش دەکات، کە پەکەکە وەک ئایدۆلۆژیا و سیاسەت و لایەنی سەربازی لە بەهێزترین کاتەکانی خۆیدایە، بۆیە دەڵێت؛ پشتگیریکردنمان لە پڕۆسەی ئاشتی لەبەر ناچاربوونمان نییە، بەڵکو لەبەرئەوەیە باوەڕمان بە دیدگا و پێگەی ئاشتی و پرۆژەکەی ڕێبەر ئۆجالان هەیە.   بفەرموون لە دەزگای میدیایی هاوڵاتییەوە گوێبیستی دەقی گفتوگۆکەی "موردا قەرەیلان" بن:   لە دەستپێکی پرۆسەی نەورۆزداین، ئاهەنگەکانی نەورۆز بە درووشمی “ڕێبەرێتی ئازاد، کۆمەڵگەی دیموکراتیک” بە جۆشوخرۆشەوە پێشوازی لێدەکرێت، بەم بۆنەیەوە دەتانەوێت چی بڵێن؟   سەرەتا سڵاو لە هەموو گەلی کورد دەکەم و نەورۆزییان پیرۆز دەکەم، پێش وەڵامدانەوەی پرسیارەکەتان دەمەوێت ئەم بڵێم؛ کۆچی دوای دایکە ساکینە ئاراتمان بیست، جێگەیی نیگەرانی و غەمگینیمانە، لە نزیکەوە دایکە ساکینەم دەناسی، دایکێکی نموونەی بوو، هەموو ژیانی لە ڕەنج و فیداکارییدا بەسەر برد و تا کۆتای ساتی ژیانی بەردەوام بوو، بە ڕەنج، ئیرادە و جەختکردنەوەدا نموونەیی بوو، دایکە ساکینە دایکی هەموومان بوو. بەڕاستی کۆچ کردنی غەمگینی کردین، سەرساغی خۆمان بۆ هەموو بنەماڵەکەی، دایکانی ئاشتی و خەڵکی ئامەد دەخوازم، ڕاستە لە ژیاندا نەما و لە دەستدانێکی گەورەیە، ئەرکمانە ببینە ڕۆڵەیەکی باشی ئەو و ببینە شایستەیی فیداکاری و ڕەنجەکانی، بەڵێنی ئەمە دەدەین. نەورۆز گرنگییەکی تایبەتی هەیە لە مێژووی گەلانی هەرێمەکە و کوردستاندا، ڕێبەر ئاپۆ پێش ٥٢ ساڵ لە ڕۆژی نەورۆز دەرکەوتنە مێژوویەکەی دەرخست، لەو سەردەمەوە هەمووکاتێک نەورۆز بووە بە ڕۆژی دەرکەوتنی نوێ، بەرخۆدان و چالاکی؛ بووە ڕۆژێک کە پریشکی ئاگر گەیشتە ئاسمان، کە پێشتر کردنەوەی ئاگر بە توندترین شێوە قەدەغە دەکرا.   گەلەکمان لە دەوری ئاگری نەورۆز، ئاگری بەرخۆدان و ئازادی سات بە سات زیاتر پیرۆزییان کرد و پێشوازییان لێکرد، لەم پێناوەدا گەلێک شەهید گیانیان فیدا کرد، لە سەرووی هەموویەوە لە بۆتان و نسێبین، لە هەموو کوردستان بە فیداکاری شەهادەت جێگیر بوو، وە بەم شێوەیە قبوڵ کرا، لەسەر ئەم بنەمایە هەموو شەهیدانی نەورۆز بە ڕێزدارییەوە بیردێنمەوە. سەرەتا نەورۆز لە ڕێبەر ئاپۆ پیرۆز دەکەم، سڵا و ڕێزداری و دڵسۆزی خۆمانی نیشان دەدەم، هەروەها نەورۆز لە دایکی شەهیدانمان و هەموو بنەماڵەی شەهیدان پێرۆز دەکەم، وە ئەم ڕۆژە پیرۆزە لە هەموو گەلی کوردستان و گەلانی هەرێمەکە پیرۆز دەکەم، لە گەریلاکانی ئازادیی کوردستان و هاوڕێیانمان پیرۆز دەکەم، لە دڵەوە هیوای سەرکەووتن بۆ هەمووان دەخوازم لە ساڵی نوێی نەورۆزدا، لە کەسێتی کاوەی سەردەم- مەزڵوم دۆغان و زەکی ئاڵکاندا هەموو شەهیدانی شۆرش بە ڕێز و پێزانینەوە یاد دەکەمەوە، ئەو بەڵێنەیی بەوانمانداوە دووبارەدەکەینەوە، یادەوەریییان لە کوردستانی ئازاد و دیموکراتیکدا زیندوو دەبێت.   هاوکات جەژنی ڕەمەزان نزیک دەبێتەوە، لە ئێستاوە جەژنی ڕەمەزان لە گەلەکەمان و جیهانی ئیسلامی پیرۆز دەکەم. لە کاتێکی گرنگدا پێشوازی لەم ڕۆژە پیرۆزانە دەکەین، بەتایبەت نەورۆزی ٢٠٢٥ نەورۆزێکی ئاسایی نییە، لە پڕۆسەیەکی مێژوویی زۆر گرنگدا پێشوازی لە نەورۆزی ٢٠٢٥ـی تێکۆشانی ئازادییدا دەکەین، گەلەکەمان ئەم نەورۆزە بە درووشمی “ڕێبەرێتی ئازاد، کۆمەڵگەی دیموکراتیک” پیرۆز دەکات، ئەم جددیترن دیاریکردنە، ئەم نەورۆزە دەبێتە سەرەتایەکی نوێ بۆ نەورۆزی چارەسەری و ئازادیی ڕێبەر ئاپۆ، هەرخۆی ئازادیی ڕێبەرێتی لە هەمانکاتدا ئازادیی گەلی کورد و چارەسەری پرسی کوردە، بۆئەوەی نەورۆزی ٢٠٢٥ ببێتە نەورۆزی ئازادیی ڕێبەر ئاپۆ و گەلی کورد، دەبێت بە هەموو هێزێکمانەوە بکەوینە هەوڵدان و تێکۆشانەوە. دەکرێت نەورۆز ببێتە سەرەتایەک، هەرخۆی لە مێژووی تێکۆشانماندا، هەموو نەورۆزێک بووە سەرەتای دەرکەوتن و پشکوتنێکی نوێ، ئەم نەرۆزەش ڕەنگە ببێتە سەرەتایەک بۆ هەڵمەتی ئازادیی و چارەسەری، پیویستە بەم مانایە پێشوازی لە نەورۆز بکرێت، هەرخۆی گەلەکەمان وەک ئازادیی ڕێبەرێتی پێشوازی لە نەورۆز دەکات؛ ئەمە هەڵوێستەیەکی درووستە، بەڵام دەبێ زۆر بەرفراوانتر هەڵسەنگێندرێت. ئازادیی ڕێبەر ئاپۆ بە مانای چارەسەری و ئازادی گەلی کوردە، هاوکات بەمانای ئاشتی نێوان گەلانی کورد و تورکە، لەگەڵ خۆییدا نەک بە تەنها گەلی کورد، گەلی تورکیش بگۆڕێت، هەموو کۆمەڵگەی تورکیای دیموکراتیک و ئاشتی خواز، ڕەنجدەر و لایەن چەپ-سۆسیالیستییەکان لەم کاتەدا بۆ ئازادیی ڕێبەرێتی بکەونە جموجۆڵەوە، لەسەر ئەم بنەمایە دەبێت هەموو کەسێک بەشداری نەورۆز ببێت، خواست لە کوردستان و لە هەرێم، خواست لە ئەورووپا و دەرەوەی وڵات، وڵاتپارێزان و هەموو کەسێک و بەتایبەت گەلی کورد دەبێت بە بەهێزترین شێوەیە بەشداری نەورۆزی ٢٠٢٥ ببێت. دەبێت گۆڕەپانەکی نەورۆز پڕبکرێت و داوای ئازادی ڕێبەر ئاپۆ و گەلی کورد بکرێت، لە نەورۆزدا تەنها دەبێت درووشمەکانی “بژی سەرۆک ئاپۆ و ئازادیی بۆ ڕێبەرێتی” بەرزبکرێنەوە، پێویستە بە بەهێزترین شێوەی جەماوەری درووشمەکان بگوترێنەوە، دەبێت هەموو ئازادیی، دیموکراسی و یەکسانیخوازێک لە دەووری خواستی گەلی کورد کۆببێتەوە.   لەم ڕووەوە بەتایبەت نەرۆزی ئامەد زۆر گرنگە، ئامەد هەم ناوەندییە، هەمیش بە تەواوەتی ڕۆژی ٢١ـی ئادار لەوێ نەورۆز پیرۆز بکرێت، بۆیە دەبێت بەشداربوونی نەورۆزی ئامەد، لە نەورۆزی ٢٠١٣ گەورەتر بێت، ئەو نەرۆزە نزیکەی دوو ملیۆن کەس بەشدارببوون، بۆ ئەمساڵیش دەبێت جەماوەری و گەورەتر بێت، گەلانمان لە دەوورووبەری ئامەد، لە ڕحا، لە ئیلح و مێردین دەبێت بەشداری دوو نەورۆز ببن، هەم نەورزۆی شارەکەی خۆیان، هەمیش بەشداری نەورۆزی ئامەد ببن، بەتایبەت بەم شێوەیە گەلەکەمان گرنگی بداتە پرۆسەکە و بانگەوازی بکات. داواکاری ئاشتی، چارەسەری، ئازادیی و دیموکراسی دەبێت لەو گۆڕەپانەدا بە جەماوەری دەرببرێت، دەبێت جیهان پیرۆزبایی گەورەی ئازادیی و دیموکراسی ببێنێت، دەبێت بەم شێوەیە پێشوازی لە نەورۆز بکرێت.   لە ٢٧ـی شوباتدا ڕێبەرێتی لە پێش چاوی هەموو جیهان بانگەوازێکی کرد، تەڤگەر بانگەوازەکەی وەک مانیفێستۆیەک پێناسەکرد و ئاگربەستی ڕاگەیاند، بەڵام دەوڵەت هیچ هەنگاوێکی نەنا، لە بەرنامەیەک لە ٤ـی شوباتدا وتت “دەبێت ڕێبەر ئاپۆ ئازاد ببێت، بە تەنها ناتوانم بانگەوازی چەکدانان لە گەریلا بکەم” سەبارەت بەمە ئێوە چی دەڵێن؟   ئێستاش من هەمان شت دەڵێم، تا ئێستا چەندین هەڤاڵمان بەشداری بەرنامەبوون، دوایین جار هاوسەرۆکایەتیمان بەشدار بوو، هەمان شتیان وت. ئێستا ئەو کەسانەی کە هەوڵ دەدەین لەگەڵیان ئاشتی بکەین، واتە دەوڵەت، دەبێت ڕاست تێبگات، ئەو شتەی کە ڕێبەر ئاپۆ بە بانگەوازە مێژووییەکەی خستیە ڕۆژەڤەوە بێ بەها نییە، شتێکی زۆر مەزنە، ٥٢ ساڵە تێکۆشانێک، ٤١ ساڵە شەرێک بەردەوامە، کادران بە بڕیاری خاوەن هەڵوێستی ئایدیۆلۆژیک، لە ناو ئەم تەڤگەرەدا جێیان گرتووە، بڕیاری بەستنی کۆنگرە، هەڵوەشاندنەوەی پارتی و چەکدان شتێکی ئاسایی نییە. بۆیە دەبێت دامەزرێنەری ئەم پارتە ڕێبەر ئاپۆ، کە هەموو هەڤاڵان ئەو بە بنەما وەردەگرن، دەتوانێت ئەم پرۆسەیە بە ئەنجام بگەیەنێت، ڕێبەر ئاپۆ دەتوانێت ئەمە بە شێوەیەکی چالاک بخاتە پراکتیکەوە، ڕێکخستنی بکات و بە شێوەیەکی تەندروست بە سەری بخات، بۆ ئەوەی هیچ گروپێک لە دەرەوە نەمێنێت، هەموو کەسێک قایل بێت، ئێمە دەڵێین با وابێت، هەندێک ئەمە وەک مەرجێک شڕۆڤە دەکەن و دەڵێن، “مەرج قبوڵ ناکەین”، بەڵام بۆ ئەوەی بە تەواوەتی بگوزەرێت ئەمە پێداویستییەکە، دەبێت دەرفەت هەبێت بۆ ئەوەی ڕێبەر ئاپۆ بە شێوەیەکی چالاک بەشداری پرۆسەکە ببێت، واتە دەبێت ئازاد بێت، ئازاد کارەکانی بکات. هەندێک هەڤاڵمان لە گۆڕەپان نین، یان لە دەرەوەی وڵاتن یان لە زیندانن، لە ڕاگەیاندراوەکانیاندا ئاماژەیان بەوەدا دەکرێت ڕێبەرێتی بە هۆی تەکنیکەوە پەیام بنێرێت، بەڵام ئەمە کارێک نییە تەنها بە پەیامێک تەواو ببێت، بابەت ئەوەیە ئەگەر کۆنگرە دروست ببەسرێت، دەبێت ڕێبەر ئاپۆ لە هەموو قۆناغەکان و ئەو بڕیارانەی دەدرێن ئاگادار بێت و وەڵام بداتەوە. ڕەنگە نەیەتە گۆڕەپانی کۆنگرە و لە دەرەوە بەشداری بکات؛ لەم بارەدا تەکنیک دەتوانێت ڕۆڵی هەبێت، بەڵام دەبێت شاندێک بچێتە لای و بگەڕێتەوە، دەبێت ڕوانگەکان بدات بە شاندەکان و بیانێرێت، هەروەها دەبێت لەگەڵ ئەو کەسانەدا قسە بکات کە قایل نەبوون، با هەموو کەسێک بزانێت، لە دۆخی ئێستادا هەڤاڵ، شەڕڤان و فەرماندەمان هەیە قایل نەبوون، هەڤاڵان لە دەرەوە بەم شێوەیە قسە دەکەن بە زانینی خۆیان هەڵسەنگاندن دەکەن، بەڵام لێرەین و ئێمە باشتر دەزانین، لێرەدا هەندێک بابەت هەیە بۆ هەڤاڵان جێ بهێڵرێت باشتر دەبێت. ئێستا لە ڕێگەی سەرکەوتنی ئەم قۆناغەدا هەندێک لە بەرپرسانی دەوڵەت دەڵێن، “پێویستە بە تەواوی جێبەجێ بکرێت و ئەنجام بدرێت”؛ ڕاستە، پێویستە ئەمە جێبەجێ بکرێت، بەڵام بۆ ئەوەی جێبەجێ بکرێت، پێویستە هەلومەرج بئافرێنرێت، دەوڵەت باخچەلی بانگەوازێکی کرد و ڕێگەی لە پێش ئەم پڕۆسەیە کردەوە، لەو بانگەوازەدا چی وتبوو؛ “با عەبدوڵا ئۆجالان بۆ چەکدانان و هەڵوەشاندنەوە بانگەواز بکات؛ با لەگەڵ گروپی دەم پارتی لە پەرلەمان قسە بکات؛ بەم شێوەیە هەتا کۆتایی مافی هیوا دانی پێدادەنرێت.” بۆیە ئێستا بانگەوازێک کراوە و کەسانی بەرپرسانی دەوڵەت ئاماژەیان بەوەکردوە بانگەوازەکەیان پێ باشبووە، لە شوێنی خۆیدا بینیویانە و مەمنونی بوونە. دیسان وەک پەکەکە ئێمەش وەڵامی ئەرێنیمان دایەوە و بۆ ئەوەی ئەم پڕۆسەیە بەڕێوە بچێت، ئاگربەستمان ڕاگەیاند، لە ڕاستیدا سەرەتا بە شێوەیەکی ئەرێنی پێشوازییان لەم بابەتە کرد و ڕایانگەیاند کە بانگەوازەکەی ڕێبەرێتی تەواو دەکات، دەکرێت هەندێک دواتر هەڵوێستیان گۆڕیبێت، بەڵام تاوەکو کۆتایی ئەرێنی نزیک دەبینەوە، بە پڕۆژەی ڕێبەر ئاپۆ باوەڕ دەکەین و بە تەواوی بەشدار دەبین، لەم دۆخەدا پێویستە هەندێک یاسای سەرڕاست بکرێن و ڕێگەی لە پێش ڕێبەرێتی بکرێتەوە، بەڵام لەجیاتی ئەوەی ئەمە بکەن (واتا یاساکان سەرڕاست بکەن)، شتەکانی وەک “مێژووی کۆنگرە کەیە، لە کوێ کۆ دەبێتەوە” و هتد قسە دەکەن، باشە، بەڵام لە دۆخی ئێستادا لە گۆڕەپان شەڕ هەیە و دەرفەت نییە ئەمە جێبەجێبکرێت! ئەگەر لایەنی دەوڵەتیش بەڕاستی دەیەوێت ئەم پڕۆسەیە جێبەجێکرێت، پێویستە وەک دەستنیشانکراوە لە نێوان گەلانی کورد و تورکدا یەکێتی و ئاشتیی دروست بکرێت، یەکسانی جێبەجێ بکرێت و بۆ ئەمەش پێویستە هەمووکەسێک ئەرکی خۆی جێبەجێ بکات. سەبارەت بەمەش دەمەوێت خاڵێکی تریش ئاماژە پێ بکەم، بۆ نموونە، ئێستا شەڕڤان و فەرماندەرەکان زۆربەیان ئەو هەڤاڵانەن کە دوای ساڵانی ١٩٩٩ و ٢٠٠٠ـەوە بەشداری ڕیزەکانمان بوون، هەموو ئەوانەی دوای ئەو ساڵانە بەشداربوونە، بە ئامانجی مسۆگەرکردنی ئازادیی ڕێبەر ئاپۆ بەشداربوون، هەتا ئەو هاوڕێیانە دەنگی ڕێبەر ئاپۆ نەبیستن، نەبینن کە ڕێگە لە پێش ئازادیی ڕێبەر ئاپۆ کراوەتەوە، ناکرێت بە ئاسانی قایل نابن، بۆیە وتم، بانگەواز ناکەم، چونکە لەگەڵ هەڤاڵان دەژیم، دەیانناسم و دەزانم، بۆ شتێک کە قایل نابن و ئەنجام نادرێت، بۆچی بانگەواز بکەم! بێگومان من بانگ ناکەم؛ چونکە لە شوێنی خۆیدا نییە، بۆ ئەمەش پێویستە هەوڵدان نیشان بدرێت، هەروەها لە ناو شەڕداین، چۆن شتێکی وەها بۆ هێزێک کە لە ناو شەڕدایە دەگوترێت! ئەو هێزانەی لە ناو دەوڵەتن بە عەقڵی سەلیمەوە دەجوڵێنەو، پێویستە ئەم دۆخە لەبەرچاو بگرن و بۆ پێشکەوتنی پڕۆسەکە ئەو شتانەی پێویستە جێبەجێی بکەن، ئەوجا بەم شێوەیە پڕۆسەکە پێش دەکەوێت.   زمانی بەشێک لە بەرپرسانی دەوڵەتی تورک لەم پرۆسەیەدا هیچ گۆڕانکاری بەسەردا نەهات، زمانێکی توند و ژەهراویی بەکار دەهێنن، ماوەیەک پێش ئێستا یاشار گولەر وەزیری بەرگریی تورکیا قسەی کرد و ڕایگەیاند، “دەبێت بەبێ هیچ مەرجێک چەکەکانیان تەسلیم بکەن”، لەم بارەیەوە چی دەڵێن؟   بێگومان ئەمەش بابەتیكی گرنگە، پرسی کورد پرسێکی دێرینە، ئەگەر لە سەردەمی عوسمانییەکانەوە لەبەر چاو بگرین، ٢١٩ساڵە سیاسەتی نکۆڵی هەیە؛ ئەو کاتەی عەبدوڵا بابانزادە لە کویسنجەق لە ساڵی١٨٠٦بە چەقۆ لە پارێزگاری عوسمانی دا، لەو کاتەوە ئەم کێشەیە بوونی هەیە، بەتایبەت لە سەردەمی کۆماردا، ئەگەر سەرهەڵدانی شێخ سەعید بە سەرەتایەک بەراوەرد بکەین، پرسی کورد ئێستا ١٠٠ ساڵە بوونی هەیە. لە سەدەی ڕابردوودا کۆمەڵکووژی و لەناوبردن زۆر ڕوویداوە، لە سەردەمی ئێمەشدا کوشتن و کۆمەڵکووژیی ڕوودەدات، دەوڵەت دەڵێت، ‘تورکیایەکی بەبێ تیرۆر’، بە واتایەکی تر توندوتیژی بە تیرۆر ناودەبەن، بێگومان ئەگەر ئەو توندوتیژییە بە تیرۆر ناو ببەن ئەمە یەکلایەنە نییە، ئەگەر ئەوەی ئێمە دەیکەین ‘تیرۆر’ بێت، ئەوەی دەوڵەت لەوە زیاتر تیرۆری کردووە، لە کوردستان ١٧ هەزار و ٥٢٥ هێرشی ناڕوون و نادیار بوونی هەیە، کە لە لایەن هێزەکانی دەوڵەتەوە ئەنجام دراون. لە زۆربەی ئەم شەڕانەدا مرۆڤ گیانیان لەدەستداوە، هەندێکیان بە برینداری لە هێرشەکان ڕزگاریان بوو، جگە لەوەش ژمارەی ئەو گوندانەی کە چۆڵکراون و ئەو کەسانەی کوژراون، بێ شومارە، ئێستا هەندێک باسی هەستیاری دەکەن؛ ئایا گەلی کوردیش هەستیاری نییە؟ بێگومان کە هەیانە. بە کورتی شەڕێک ڕوویداوە؛ ڕەگ و ڕیشەی بۆ ١٠٠ ساڵ پێش ئێستا دەگەڕێتەوە، ئێمەش دەمانەوێت لە ئێستاوە ئەم کێشەیە چارەسەر بکەین، واتە ئێمە دەمانەوێت ئاشتی دروست بکەین، بەڵام بۆ ئەوەی ئەمە بکرێت، سەرەتا دەبێت ئەو زمانەی کە بەکاردێت زمانی ئاشتی بێت نەک زمانی دوژمنایەتی، بێگومان عەقڵیەتیش دەبێ عەقڵیەتی دۆستایەتی بێت نەک دوژمنایەتی، بەڵام ئێستا دەبینین؛ ئەو عەقڵیەتەی کە هەیە و ئەو زمانەی کە بەکاردێت هەمان ئەو عەقڵیەتەی ڕابردووە، زمانیان پڕە لە ئاگر، پڕە لە دوژمنایەتی زمانیان ئاگری لێدەبارێت.  زۆر لایەن هەن کە دەیانەوێت ئەم پرۆسەیە تێکبدەن، ڕوونە کە هەندێک لایەن لەلایەنی حکومەت و هەروەها لە لایەنی کوردیشەوە هەیە کە دەیانەوێت ببنە هۆی تێکدانی ئەم پرۆسەیە، لە هەمووی گرنگتر، لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا زۆر لایەن هەن کە دەیانەوێت ئەم شەڕە بەردەوام بێت، چونکە زۆربەی ئەمانە سوود لەم شەڕە وەردەگرن. هەر بۆیە ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت ئاڕاستەکان بگۆڕێت، واتە کەسانێک هەن کە شەڕیان دەوێت، مرۆڤ لێیان تێدەگات، سروشتییە ئەوان زمان تیژ بن و هەرچییەک دێتە مێشکیان بیڵێن، بەڵام بەکارهێنانی هەمان زمان لەلایەن بەرپرسانی حکومەتەوە کە وەزیرن و ئەرکی فەرمییان لەسەرە، بابەتێکی ترە و  نابێت بەو شێوەیە بێت، ئێمە ئاشتی دروست دەکەین یان دەمانەوێت یەکتر لەناو ببەین؟   لەم شەڕەدا کەس ناتوانێت بە وتنی “من سەرکەوتم”، سەرکەوتنێکی هەرزان بەدەست بێنێت، ٤١ ساڵە ئەم شەڕە بەردەوامە و لایەنەکان نەیانتوانیوە یەکتر لەناوببەن، ئێمە نە توانیومانە هێزەکانی حکومەت لە کوردستان دەربکەین، نە ئەوان توانیویان وەک ڕێکخستن ئێمە لەناو ببەن و سەنگەرەکانمان لێ وەربگرن، واتە ئەنجامەکە گەیشتووتە بن بەست و دەبێت قبووڵی بکەن، بەڵام هەندێک هەوڵدەدەن بە وتنی ‘ئێمە سەرکەوتین’قازانج بکەن. بۆنمونە سەیری وەزارەتی بەرگری دەکەیت، یاشار گولەر کە بەرپرسیارێتی لەدەستە؛ هەموو لێدوانەکانی بێبنەمایە، ئێستا هێرشی ئاسمانی دەکرێتە سەر هەرێمەکانی پاراستنی مێدیا، وایە؟ تەنانەت بەو فڕۆکانەشەوە ناتوانن هیچ زیانێکمان پێ بگەیەنن، چونکە ئێمە ڕێوشوێنی پێویستمان بەرامبەریان گرتووەتەبەر، بەڵام بەردەوام و بەردەوامن لە هێرشەکانیان، بەهەمان شێوە تۆپبارانەکانیان بەردەوامە، هەموو ئەمانە لە خەزێنەی حکومەتەوە دێتە دەرەوە. حکومەت ئەو پارەیە بە کۆکردنەوەی باج لە هەژاران و فەقیران دابین دەکات و بەردەوام ئەو پارەیە بە بەکارهێنانی چەک خەرج دەکەن، لە ڕاستیدا ئەگەر بەدواداچوون بکەن دەردەکەوێت کە لەو هێرشانەدا هیچ ئەنجامێکیان بە دەست نەهێناوە، بەڵکوو بەردەوام و بەردەوامن لە هێرشەکانیان و دواتر هەوڵدەدەن ئەنجامیش وەرگرن، هەموو هەفتەیەک دەڵێن: “ئێمە ئەوەندە کەسمان کوشت”، واتە بەردەوام ژمارەی گیان لەدەستدانەکان زیاد دەکەن و وەها خۆیان نیشان دەدەن کە زۆر سەرکەوتوون لەو کارەدا، لە ڕاستیدا شتێکی وا نییە، ئێمە زیانێکی وامان پێنەگەیشتووە. تا ئێستا نازانرێت ئەو کەسانەی دەڵێن کوشتوویانە کامانەن بۆ دیار نین، چونکە درۆیە، لەگەڵ ئەم کۆمەڵگایەدا درۆ دەکەن، جگە لەوەش سەرکەوتن و قازانجێکی ساختە دروست دەکەن، هەموو ئەمانە ڕاست نییە؛ نە سەرکەوتنیان بەدەست هێناوە و نە زیانێکی وایان بە کەس گەیاندووە، بەمشێوەیە دەیانەوێت قازانج بکەن، ڕەنگە هەمان کەس هەمان شت بۆ سەروتری خۆیشی ڕاپۆرت بکات، زانیاری ناڕاست و هەڵە دەدەنە سەرۆککومار یان وەزارەتەکانی تر، بۆ نموونە دەڵێت: “ئێمە ئەم ژمارە زۆرەمان کوشتووە” و هتد، بەڵام شتێکی وەها بوونی نییە، بۆ نموونە بەیاننامەیەکیان بڵاوکردەوە و وتیان: قفڵمان لە ناوچەکە داوە، لە ڕاستیدا شتێکی وەها بوونی نییە، بەڵام لە بەیاننامە فەرمییەکانیاندا وەها باسیان کردبوو. پەندێک هەیە دەڵێت: یەکەم شت کە لە شەڕدا دەمرێت، ڕاستییە، ئێمە وەک شۆڕشگێڕ دەڵێین: “ئەم یاسایە نەفرەت دەکەین و ڕاستییەکان دەخەینە ڕوو بۆ ئەوەی ڕاستییەکان نەمرن، بەڵام شەڕیش ئەم لایەنانەی هەیە، بۆ نموونە پێموانییە بەرزترین ناوەندی حکومەت زانیاری تەواو و دروستیان لەسەر وردەکاری شەڕەکە هەبێت، بەپێی لێدوانەکانیان، لە ماوەی چەند مانگێکدا هەزاران کەسمان ژیانیان لەدەستداوە، بەڵام شتێکی لەو جۆرە نییە. بێگومان کاتێک ئەمە دەڵێم مەبەستم ئەوەیە کە ئێمە لە شەڕدا زیانمان پێ گەیشتووە، بەڵام نەک بەو شێوە ئەوان باسی دەکەن، ئەمانە زۆر دوورن لە ڕاستیەوە، ئەمەش واتە زانیاری نادروست و هەڵە؛ شەڕێکی دەروونی بەڕێوە دەبەن و بەردەوامی پێدەدەن، باشە ئێمە دەمانەوێت سەردەمێکی نوێ دەست پێبکەین، ئێمە دەمانەوێت شەڕ بوەستێنین و ئاشتی بەرقەرار بکەین، ئێوەش دەبێت بگۆڕدرێن، بەڵام دەبینین هەروەک پێشتر بەردەوامن، بۆیە ئێمە شتی وەها قبوڵ ناکەین، ئەم جۆرە لێدوانانە لەلایەن حکومەتەوە بەتایبەتی ڕەتدەکەینەوە، لێدوانەکان ڕاست نین، ئەگەر ئەم جۆرە لێدوانانە بەردەوام بن، ڕۆڵێکی تێکدەرانە دەگێڕن، ئەوان ڕێگا بۆ پرۆسەکە خۆش ناکەن، بەڵکوو بەو شێوەیە ڕێگری لێدەکەن. باشە ئەو وەزیرە وتویەتی: “بەبێ مەرج تەسلیم بن، کێ تەسلیمی ئێوە دەبێت؟ هەموو ئەوانەی باسیان دەکەیت فیدایین؛ هەموویان بۆ مەبەستێکی پیرۆز بوونەتە شۆڕشگێڕ، کێ تەسلیم دەبێت؟ ئایا ئەو کەسانەی ئەمە دەڵێن خۆیان باوەڕیان بە قسەی خۆیان هەیە؟ بۆ نموونە ئێستا لە مەتینا و زاپ و زۆر شوێنی تر نێوان سوپای تورک و هێزەکانمان ٢٠٠-٣٠٠ مەترە، بڵندگۆ دراوەتە دەست ئەو سەربازانە و هاوار دەکەن: “سەرۆکەکەتان لێدوانێکی داوە وەرن تەسلیم بن، ئەمە چ عەقڵیەتێکە لەگەڵ عەقڵی چ مرۆڤێکدا دەگونجێت، کێ دێت و تەسلیمی ئێوە دەبێت؟ ٤ ساڵە لەوێ شەڕ دەکەن، نەتانتوانیوە پێگەو سەنگەرەکانی هەڤاڵان بگرن، ئایا کەسێک کە لەو سەنگەرانەدا بەرخۆدان دەکات، بەو ڕۆحە بەرزەوە دێت و تەسلیمی ئێوە دەبێت؟ کەسانی بە کەرامەت کە بۆ دۆزی ڕەوایان خۆیان فیدا دەکەن دەبنە پەکەکە. مرۆڤی پەکەکە بێهیچ دوودڵیەک خۆی لە پێناو کەرامەتی خۆیدا فیدا دەکات، ئایا ئەم کەسانە بە بانگەوازی ئێوە چاوەڕێن تەسلیم بن؟ ئەم جۆرە بانگەوازانە نەک هەر ئەنجامێکیان نییە، بەڵکوو هیچ سوودێکیشیان بۆ تورکیە نییە، بەڵام هێشتا بەردەوامن، بەڵام ئەگەر کار بۆ بەرقەرار بوونی چارەسەری بکەن، بێگومان زۆر سوودیشی بۆ تورکیا دەبێت. ڕێبەر ئاپۆ ئەم قۆناغەی نەک هەر بۆ کورد، بەڵکوو بۆ گەلانی تورکیاش دروست کردووە، بۆ دامەزراندنی دیموکراتیک، دەیەوێت گۆڕانکاری لە تورکیە بهێنێتە ئاراوە، بەم شێوەیە هەوڵ دەدات ڕێگا لەبەردەم تورکیادا بکاتەوە،ئایا ئێستا تورکیە لە بن بەستدا نییە؟ پێشهاتەکانی ئێستای ناوچەکە مەترسی لەسەر تورکیە دروست دەکەن، هەموومان ئەمە دەبینین؛ بۆیە لێرەدا پێویست ناکات ئەمانە بە وردی ڕوون بکرێتەوە، بەڵام کاتێک بارودۆخەکە بە دروستی دەخوێنینەوە، دەبینین تورکیا ڕووبەڕووی بن بەست هاتووە، باشە سەرۆک ئاپۆ وتی: “ئەگەر تورکیا بیەوێت بە ئاشتیانە لەگەڵ کورددا ئەم بن بەستبوونە تێپەڕێنێت، ئێمە ئامادەین”، کەواتە، ئەگەر بتەوێت، دەبێت بەو پێیە مامەڵەی لەگەڵ بکەیت، بۆیە دەبێت خۆتان لە لێدوانی ناڕاست و چەواشەکارانە بەدوور بگرن، پێویستە هەموو کەسێک ڕاستیەکان قبوڵ بکات. شتێکی تری سەیر ئەوەیە کە هەمان کەس دەڵێت: “لە بانگەوازەکەدا ئاگربەست نییە؛ کەواتە نابێت کەس بیر لەوە بکاتەوە”، کەواتە چۆن دەتوانرێت لە پرۆسەی شەڕ تێپەڕین؟ ئاگادار بن؛ ئەمەیە بن بەست و قفڵ بوون، واتە ڕایدەگرن، بۆیە بۆ پێشخستنی پرۆسەکە، سەرەتا دەبێت کۆتایی بەم ڕێبازانە بهێنرێت، چونکە ئەم جۆرە ڕێبازانە ڕێگە ناکەنەوە بەڵکوو ڕێگری لە ئەنجامی پرۆسە دەکەن. بەکورتی، کەسانی تێگەیشتوو لە حکوومەتی تورکیادا پێویستیان بەوەیە کە ئەمە ببینن و هەڵمەتێک دەست پێبکەن کە ڕێگا بۆ پرۆسەکە بکاتەوە، ئەگینا بە ڕێبازەی ئەم وەزیرە نیشانی دا، هیچ پێشکەوتنێک بەدی نایەت، بەڵکوو ئەم جۆرە قسە و لێدوانە بێبنەمایە کە سوکایەتی بە کەرامەتی مرۆڤ دەکەن، پرۆسەکە دەخاتە مەترسییەوە، پێویستە هەموو کەسێک ئەمە بزانێت و ئەگەر بەڕاستی بیانەوێت پرۆسەکە بەرەو پێشەوە ببەن، پێویستە دەستبەرداری ئەم جۆرە سیاسەتانەیان بن.   هەندێک بەرپرسی دەوڵەت دەڵێن، “پەکەکەمان لەناوبرد، پەکەکە لەبەرئەوەی شکستی هێناوە بۆیە هاتووەتە نێو پڕۆسەیەکی لەم شێوەیەوە”، لەسەر ئەم بابەتە چی دەڵێن؟ داخۆ ڕاستە پەکەکە لەبەرئەوەی شکستی هێناوە ئاگربەستی ڕاگەیاندووە؟   بەڵی هەندێک لایەنی پەیوەست بە دەوڵەت هەیە ئەم قسانە دەکەن، بەڵام بنەمای ئەم قسانە ڕاست نییە، بنەمای ئەمە شەڕی تایبەتە، وەک بەشێک لە شەڕی تایبەت هەموو کاتێک دەڵێن “گورزمان لێدان، تێکیانمان برد و لەناومان بردن” و ئەمەش بەردەوامی هەیە، لە ئێستادا دەڵین، لەبەرئەوەی ناچاربوون دەستییان بە پرۆسەیەکی لەم شێوەیە کردووە، دەبێت گەلەکەمان، ڕای گشتی و دەوڵەت بزانێت کە هیچ کاتێک ناچار نەبووین. بە پێچەوانەوە خۆمان بۆ قۆناغی شەڕێکی جیاواز ئامادە دەکرد، بەڵام ڕێبەر ئاپۆ ئەمە دیاری دەکات، کە ئەمە دە ساڵە لەسەر ئەم بابەتە وردەبێتەوە و خواستێتی بە پرۆسەیەکی گۆڕانکاری گۆڕانکاری بێنێتە ئاراوە، بە دەربڕینێکی دیکە خواستێتی بۆ ئێمە و بۆ بەرژەوەندی تەواوی هەرێمەکە پەرە بە پرۆسەیەکی لەم شێوەیە بدات، ئەم پرۆسەیە هەڵگری ماناداری و قوڵبوونەوەیەکی گرنگە، بۆیە نابێت هیچ کەسێک ئەم هەنگاوە مێژوویەیی ڕێبەر ئاپۆ نەهێنێتە ئاستی بابەتگەلی سادەی لەم شێوەیە. پێش هەموو شتێک پێویستە بزانرێت، پەکەکە تەڤگەرێکی کۆمەڵگەیی، سیاسی، تیۆری و ڕێکخراوەیییە، پەکەکە تەنیا گەریلا نییە، دەکرێت پەکەکە لە سەدا ١٠ـی سەربازی بێت، بنەمای سەرەکییەکەی کۆمەڵگەییە، پەکەکە ئێستا لەم پڕۆسەیەدا لە باکووری کوردستان و لە هەموو شوێنێک لە لوتکەی بە هێزی خۆیدایە، ئەمە بابەتێکی حاشا هەڵنەگرە. لە ڕاستیدا لە بابەتی گەریلادا لاوازی نییە.،کەسانی بێ ئەزموون نین، ساڵانێکە لە ناو ئەم کارەداین، زۆر ڕووداو کە هێشتا ڕووینەداوە دەیزانین دەرنجامەکەی چی دەبێت، هەڵبەت ناڵێین بێ کەموکوڕیین؛ کەموکوریمان هەیە، بەڵام لە هەندێ ڕووداوەوە دەتوانین ئەو ئەنجامەی ڕوودەدات ببینین، بینیمان کە لە ساڵی ٢٠١٦دا گلادیۆی ناتۆ بەرنامەی پێویستی بۆ ئامادەکردنی فرۆکەی کەشف چەکدارکردنیان بە تورکیا دا، هەروەها نیشانی دا کە پارچە هەستیارە پێویستەکان دەتوانرێت لە کوێوە دەستکەوێت، بەم شێوەیەی کرد کە ئەم تەکنیکەی شەڕ(درۆن) بکەوێتە دەست سوپای تورک. دواتر لە کۆمپانیاکانی ژێر کۆنترۆڵی دەوڵەتی تورکەوە دەستیپێکرد و لەم لاینەوە خۆی پێشخست، ناتۆ، بۆچی شتێکی وەهای کرد؟ بۆ ئەوەی لاوازمان بکات و هاوسەنگی شەڕ بگۆڕێت بە لای دەوڵەتی تورکدا، ئەمەی کرد، بۆیە تێڕاماین و بینیمان کە چەکێکی پێشکەوتووی تیرۆرکردنە، بەمە دەتوانن فشارمان لێ بکەن و گورزێکی گەورەمان لێ بدەن، لە دژی ئەمە چیمان کرد؟ هێزەکانمان نەنارد بۆ باکووری کوردستان، هێز و چالاکییمان لە باکوور کەمکردەوە، ئەمە لە ڕووی ستراتیژییەوە شکست نییە، بە پێچەوانەوە بۆ ئەوەی سەرکەوین میتۆدێکی تاکتیکی بوو، بەڵام ئێستا ئەو ژەنەڕاڵانەی کە سەرنەکەوتن، وەک وەزیرەکانیان، دەیانەوێت لەسەر ئەم نزیکبوونەوە تاکتیکییە سەرکەوتنێک بۆ خۆیان دروست بکەن. دەڵێن “پەکەکەمان لە سنوورەکانی تورکیادا بێ مەجال هێشت”، باشە ئەگەر ئێوە سەرکەوتوون، بۆچی هەموو ڕۆژێک لە زۆر شوێن قەدەغەی هاتوچۆ ڕادەگەیەنن و لەوێ ئۆپەراسیۆن ئەنجام دەدەن؟ لە بۆتان، ئامەد، دێرسیم و سەرحەد هەموو ڕۆژێک ئۆپەراسیۆن هەیە، ئەگەر وابێت، ئێوە بۆچی ناهێڵن خەڵک بچنە بێستانەکان؟ ئێوە بۆچی ئەوەندە ڕێکار دەگرنە بەر؟ دەزانن هێزەکانمان لە هەموو شوێنێکن، بەڵام ناهێڵین بجوڵێن، هەڵبەت دەمانەوێت ئامادەکاریی بکەین، بۆ ئەوەی گەریلا لە ناو ئەم هەلومەرجانەدا چۆن خۆی بپارێزێت و سەرکەوتوو بێت، ئێمە لێهاتووین و ئەم تێکۆشانەمان تا ئاستێک بە ئەنجام گەیاندوە، لەبەر ئەمەش  ئێمە شکست ناهێنین. پێفرۆمانسی فیدایانی هێژا، ئاسیا عەلی و ڕۆژگەر هێلین لە چالاکییەکەی دوایی توساشدا ، هەموو شتێکی خستە بەرچاو، واتە مەرجە کە هەر مانگێک جارێک لە ئەنقەرە چالاکی بکرێت! ساڵێک جارێک بەس نییە! ئەگەر هێزێک بتوانێت بە شێوەیەکی نموونەیی، بوێرانە، پڕۆفیشناڵانە چالاکی بکات، هەرگیز شکست دەهێنێت؟ بێگومان هەڤاڵ ئاسیا و ڕۆژگەر بە تەنها نین و هەڤاڵیان هەیە، ئێمە لەسەر ئەمە دەوەستین، هەڵبەت نامانەوێت لەم سەردەمەدا زۆر لەسەر بابەتەکانی وەک ئەمە قسە بکەین، بەڵام تەڤگەرێک فیداکاری وەهایی تێدا هەبێت و خاوەن ئەزموونێکی گەورەیە شکست ناهێنێت، نەک شارەزا ساختەکان کە لە کەناڵە تەلەفزیۆنییەکانەوە ڕاستییەکان پێچەوانە دەکەنەوە، دەبێت شارەزای ڕاستەقینە، ڕاستی ئەوەی کە ئێمە وەها شکست ناهێنین تێبگەن. بابەتێکی دیکە کە بینیمان، بیرکردەکەنەوە بە تەکنیکی درۆن ئاستەنگی و ئاڵۆزمان بکەن، هەر خۆی درۆنیان خستە گەڕانەوە، لە دژی ئەوە چیمان کرد؟ لێکۆڵینەوەمان کرد بۆ ئەوەی بزانین ئەم درۆنە چۆن لە ناو دەبرێت.، لە ئەنجامدا گەشتینە ئەنجامێکی بەم شێوەیە، ئەمەشمان وەک مژدەیەک بۆ گەل بڵاوکردەوە، ئێستا نامەوێت یەک بە یەک ناوی مۆدێلەکانیان بڵێم، بەڵام دەتوانم بڵێم لەو کاتەوە تا ئێستا زۆر درۆن لە هەرێمەکانی ئێمەدا ناگەڕێن، چونکە ئەگەر بێن ڕاستەوخۆ دەخرێنە خوارەوە، تا ئێستا ٢٤ درۆن لەلایەن گەریلاکانمانەوە خراوانەتە خوارەوە، ئیدی ئەگەر جەنابی یاشار گولەر دەردەکەوێت بەرانبەر کامێراکان و هەموو شتێک بە ڕاستەوخۆ بۆ گەل بڵاو دەکاتەوە، بۆچی باسی ئەوانە ناکات؟ ئایا ئەمانە هەموویان فڕۆکەکانی دەوڵەت نین کە بە بەرانبەر میلیۆنان دۆلار دروستکراون؟ ئێستا زۆر فڕۆکەی سیخوڕی خراوەتە خوارەوە؛ وێنە و دیمەنی هەموویان بڵاوکراوەتەوە، زۆرێک لەوانە لەلایەن مەدەنی هەرێمەکەوە گیراون و بڵاوکراونەتەوە، ئیتر بۆچی ئەوانە بڵاوناکاتەوە؟ چونکە نایەوێت بڵێت پەکەکە گەشتووەتە ئەو ئاستەی کە فڕۆکەکان دەخاتە خوارەوە، نایەوێت گەل لە ڕاستییەکان ئاگادار بێت، بەڵام ئەمە ڕاستییە. بابەتێکی دیکە لەوانەیە ڕای گشتی ئاگایی لێ نەبێت، بەڵام بێگومان خۆیان دەزانن، ئێستا تەکنیکێکمان هەیە کە دەتوانێت تەواوی باکووری کوردستان و هەتا نیوەی تورکیا  بکات بە ئامانج و لە مەودای ٨٠٠ کیلۆمەترەوە ئەنجامەکە بپێکێت، ئەگەر بمانەوێت دەتوانین ئابووریی تورکیا و هەموو شتێک بکەینە ئامانج و قەیرانێکی گەورە دروست بکەین. بە کورتی ستراتیژییەک بەرێوەدەبەین، پێویستە ئەمە بزانرێت، بە شێوەیەک هەموو شت بە شەڕی دەروونی ناکرێت، لەوانەیە بە شەڕی دەروونی گەشتبێتنە ئەم ڕۆژە، بەڵام پێویستە بزانرێت کە ناتوانن لێرەوە بەردەوام بن، چونکە پرۆسەیەکی نوێ دەستیپێکردووە و لەم پرۆسە نوێیەدا نابێت بە ڕێبازی شەڕی تایبەت، دەبێت بە ڕێبازی ڕاستەقینە هەڵوێست دروست بکرێت. بۆ نموونە ٤ ساڵە لەهەرێمەکانی پاراستنی مەدیا لە (زاپ) شەڕ هەیە، ناتۆ پشتگیریان دەکات؛ هەموو چەکێکی مۆدێرن بەکاردەهێنن، تەنانەت ڕۆبۆتی جۆراوجۆریان ناردە ناو تونێلەکانەوە، هەڤاڵان دەستیان بەسەردا گرت، بەڵام بۆ ئەوەی هەندێ شت ئاشکرا نەبن، بە گونجاومان نەزانی لە میدیاکاندا بڵاوی بکەینەوە، جارێکی دیکە چەکی قەدەغە کراویان بەکارهێنا کە لە ئاستی نێونەتەوەیدا قەدەغە کراوە، پەدەکە و  حکومەتی عێراق هاوکاریانی کرد، بەڵام تا ئێستا نەیانتوانیوە زاپ کۆنترۆڵ بکەن و زاپ هێشتا لە دەستی ئێمەدایە، بەڵێ بەشێکیان گرتووە، بەڵام ناوچە ستراتژییەکان لە دەستی ئێمەدایە. بۆ نموونە تا ئێستا نەیانتوانیوە بگەنە ئاوی زاپ، ئەوان هاتوونەتە دێرەلۆک؛ بەهاوکاری پەدەکە بنکەیەکی سەربازییان لەوێ داناوە؛ لەوێ دەستیان بە ئاوی زاپ گەیشتووە، بەڵام لە هیچ شوێنێکی دیکەی ئەو ناوچەیەی کە بنکە سەرەکییەکانمان لێیە، نەیانتوانیوە بگەنە ئاوی زاپ و هەڤاڵان ڕێگەیان پێنەداون، ئەمە ئەو ئەنجامەیە کە لە ماوەی چوار ساڵدا پێی گەیشتوون، ئەمە بۆ سوپایەکی وەها گەورە مانای چییە؟ سەرەڕای ئەو هەموو تەکنەلۆژیا و ئاسانکارییەی کە لەبەردەستی دایە، لە ماوەی چوار ساڵدا نەیانتوانیوە ئەو هەرێمە کۆنتڕۆڵ بکەن، بەڵام هێشتا دەڵێن: ‘ئێمە سەرکەوتین’، چۆن سەرکەووتن! لێرەدا تاکتیکێک هەیە. بە کورتییەکەی بە ڕاپۆرتی وەها بێبنەما و پڕوپاگەندەی ناڕاست ناتوانن بگەن بە ڕاستییەکان، ڕاستی ئێمە شتێکی ترە، لەوانەیە نەتوانین زۆر شت دەرببڕین و باسی بکەین، ڕەنگە ئەم لێدوانانەی ئێمە تەنیا لە ڕاگەیاندنی ئازادی کوردیدا بڵاو بکرێنەوە، بەڵام ناگاتە هەموو شوێنێک و ناکەونە ڕۆژەڤەوە، دیسانەوە ڕەنگە بە تەواوی نەگاتە ڕای گشتی تورکیا، بەڵام ئەمانە ڕاستییەکانن، ڕاستیەکان چەندە شاراوەش بن ڕۆژێک دێت ئاشکرا دەبێت، کەس ناتوانێت ڕاستییەکان بە خواستی خۆی رابگرێت. ئێمە لە مانگی کانوونی دووەم دا کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی فەرماندەیی هەپەگەمان ئەنجامدا، هەموو ئەو هەڤاڵانەی کە بانگهێشت کرابوون ئامادەی کۆبوونەوەکە بوون، کۆبوونەوەکە زیاتر لە هەفتەیەکی خایاند و گفتوگۆی دەوڵەمەند و هەمەلایەنە هاتە پێشەوە و هەڵسەنگاندنی زۆر کرا، پلانی ساڵانە تاوتوێ کرا و لە هەمووی گرنگتر، ئێمە دوکتۆرینی (شۆک) شەڕمان بە پشتبەستن بە ئەزموونی چوار ساڵی ڕابردوو مۆدێرنتر کرد. چوارچێوەی دوکتورینی شەڕ کە دیاری کرا لەسەر ئەو بنەمایە کار و تێکۆشان دەکرێت و شەڕی گەلی شۆڕشگێڕیی بەرەوپێش دەبەین، هەموو شتێک دیاری کراوە، تەنانەت کتێبەکەشی نووسرا، واتە ئێمە لە کاتی شەڕدا زۆرێک داهێنان و گۆڕانکاریمان کرد، زۆر شت کە پێشتر بوونیان نەبووە ئێستا لەبەردەستمانە، بۆ نموونە چیتر تەنیا لەسەر زەوی شەڕ ناکەین؛ هەروەها لە ژێر زەوی لە شەڕی تونێلەکان کە بووەتە شێوازێکی تاکتیکی شەڕ دەکەین. ئەوان تەکنەلۆژیایان هەبوو؛ ئێمە تەکنەلۆژیامان نەبوو، ئێستا ئێمە پەرەمان بە تەکنەلۆژیاش داوە، ئێستا دەتوانین شەڕی ئاسمانیش پەرە پێبدەین، ڕەنگە هێشتا کەموکوڕی هەبێت و لە ئاستی ئەواندا نەبین، بەڵام لانیکەم دەتوانین وەڵامی شەڕەکانیان بدەینەوە، ئەمەش بەو مانایەیە کە جگە لە شەڕی زەمینی، دەتوانین لە ئاسمانیشەوە لە گورزیان پێ بگەیەنین، هەروەها دەتوانین نەک تەنها لە نزیکەوە، بەڵکوو دەتوانین ئامانجەکان لە مەودایەکی دووریشەوە لێبدەین، لەسەر ئەم بنەمایە ئێمە دوکتۆرینی شەڕمان پەرەپێدا. خوێندنەوەی زانستیانە و سەردەمیانە و بە دروستی هەڵسەنگاندن کراوە، پەرەپێدانی دەوڵەمەندی تاکتیکی لەسەر ئەم بنەمایە پێشکەوتووە، ئەگەر بمەوێت ڕوونتر بڵێم؛ بۆمان دەرکەوت تا زیرەکی دەستکرد نەخەینە کار لە شەڕدا، ناتوانین گەریلا لە شەڕی مۆدێرندا لە بەرامبەر تەکنۆلۆژیای سەردەم بپارێزین و سەرکەوتن بەدەست بهێنین، ئێستا لەم بوارەدا سەرکەوتوین، ئێمە لە دانانی زیرەکی دەستکرد لە سەر چەک و تاکتیکی شەڕدا گەیشتوینەتە ئاستێکی دیاریکراو. لە هەمان کاتدا ئێمە لە ڕێگەی ڕاهێنانی چڕ و پڕی ئایدیۆلۆژی و سەربازییەوە، پەرەپێدانی مرۆڤیش بەرەوپێش دەبەین، ئێمە کەسانی دڵسۆز، لێهاتوو، پسپۆڕ و پیشەیی پەروەردە دەکەین، کەواتە ئێمە چۆن شکست دەهێنین؟ ئێمە سەردەکەوین، ئێمە لە دۆخێکی جیاواز و داهاتوویەکی گەشمان هەیە، ئێمە بە هێزەوە باوەڕمان وایە کە بە شەڕی سەردەمی نوێمان سەرکەوتن بەدەست دەهێنین، بەساڵانە بە تەواوی تەرکیز لە سەر ئەمە دەکەینەوە، و بە پێکهاتەی شەڕی فیداییمان کە شانازی پێوە دەکەین و ڕۆژانە زیاتر ئیرادەمان گەشە دەکات، بە دڵنیانییەوە سەرکەوتن بەدەست دەهێنین، پێویستە گەلەکەمان ئەمە بزانێت. لەگەڵ ئەم دۆخەی گەریلادا، دڵسۆزی ڕێبەر ئاپۆین، ئێمە بزووتنەوەیەکی ڕێبەرێتین، فکر و ئایدیای ئەم بزووتنەوەیە لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە دامەزراوە، ئێمەش بەشداری ڕێبەر ئاپۆ بووینە، ئەگەر ئێستا ١٠ساڵە ڕێبەر ئاپۆ سەرنجی لەسەر بابەتێکە، بەدڵنیاییەوە باوەڕمان پێی هەیە و خاوەنداری لە بەرنامەکانی دەکەین، بەڵام ئەگەر حکومەت لەسەر ئەم بابەتە ڕانەوەستێ و ڕێگا نەکاتەوە و بڵێت، بە چەک لەناوتان دەبەم، ئەوە قبوڵ ناکرێت. پاشان لەسەر بنەمای ئەزموونێک کەهەمانە تاکتیکەکانمان دیاری دەکەین و وەک ئەو دکتورینەی دیاریمان کردووە و پلانمان داناوە لەسەر بنەمای ئەزموونی ئەو ٤١ساڵە بەردەوام دەبین، بەم پێیە دەتوانین لە هەموو شوێنێک هێرشی بەهێزتر دەست پێبکەین. بەکورتی ئێمە بژاردەمان زۆرە، بێبژاردە نین و ناچار نین هیچ شتێک بکەین، چ لە ڕووی سەربازی و چ لە ڕووی سیاسییەوە هەموو جۆرە بژاردەیەکمان هەیە، ئێمە لە ئاستی هەرێمیشدا وەکوو هێزێکین، دەتوانین پەیوەندی دروست بکەین، دەتوانین خۆمان لە هەر هێرشێک بپارێزین و بە پشت بەستن بە هێزی خۆمان گەشە بکەین، لەم حاڵەتەدا ئێمە متمانەمان بەخۆمانە، بە تواناکانمان و بە سیاسەتەکانمان میمانەمان هەیە، بەڵام وەک ئاماژەم پێدا زۆرترین متمانەمان بە ڕێبەر ئاپۆ هەیە. هەروەها ئامادەین پڕۆژەکەی ڕێبەر ئاپۆ کە سوودی بۆ هەمووان هەیە پێشکەوێت، ئێمە ئێستا کار لەسەر ئەوە دەکەین، لەم خاڵەدا پێویستە ڕێبەر ئاپۆش بە کردەوە هاوکارمان بێت و حکوومەتیش لەم بابەتەدا ڕێگا خۆشکەر بێت، ئەگەر بڕیارە ئاشتی بەرقەرار بێت، ئەوا دەبێت هەندێک هەنگاو بنرێت، بۆ ئەوەی چەکەکان بەکار نە‌هێنرێن، بە وتەی ڕێبەر ئاپۆ، پێویستە تێکۆشان لە توندوتیژی و چەکەوە بگوازرێتەوە بۆ گۆڕەپانی سیاسی و یاسایی، تەنها لەسەر ئەم بنەمایە دەتوانین گۆڕانکاری دروست بکەین، بەڵام بۆ ئەوەی ئەو کارە بکەین، دەبێت لایەنی بەرامبەریش بە باشی لە پرسەکەدا هەنگاوی پێویست بنێت، نەک بە هەرەشە و چەواشەکاری و فشارەکان لە بەرژەوەندی ئێوەدا مامەڵە بکەن، ناکرێت. بە کورتی ئێمە کراوە و ئامادەین، ئێمە ئامادەین بۆ پرۆسەی ئاشتی و چارەسەری لەسەر بنەمای بانگەوازییەکەی ڕێبەر ئاپۆ و ئەگەر حکومەت ئەمە قبوڵ نەکات و هێرش بکاتە سەرمان، ئێمەش ئامادەیی ئەوەمان هەیە بە شەڕ وڵام بدەینەوە، پێویستە هەموو کەسێک لەم ڕاستیە تێبگات.

جەمیل بایک هاوسەرۆکی  کۆنسەی بەڕێوەبەرایەتیی کۆما جڤاکێن کوردستان- کەجەکە،  ڕایگەیاند، بۆ ئەوەی کۆنگرەی خۆمان ببەستن، دەبێت دەوڵەت ئاگربەست ڕابگەیێنێت. دەشڵێت، هەندێک کەس لە تورکیا هەن دەیانەوێت پشێوی دروست بکەن. لە بەرنامەیەکی تایبەتی ستێرک تیڤی، جەمیل بایک هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبەری کەجەکە، لەبارەی پرۆسەی چارەسەر و بانگەوازەکەی عەبدوڵڵا ئۆجەلان، ڕووداوەکانی دوای ئەم بانگەوازە، ڕێککەوتنی نێوان حکومەتی دیمەشق و ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا و هێرشەکانی دەوڵەتی تورک سەرەڕای ڕاگەیاندنی ئاگربەستی تاوتوێ کرد. جەمیل بایک، سەبارەت بەو پڕۆسەیەی کە لە تورکیا دەستیپێکردووە رایگەیاند، "پەرەپێدان و خاوەندارێتیکردن لەو پرۆسەیە تەنیا کاری کورد نییە، جەهەپە و هەموو هێزە دیموکراتییەکان دەبێت ئەم بەرپرسیارێتییە لە ئەستۆ بگرن."   ئەو بەرپرسە باڵایەی کەجەکە  ئاماژەی بە بانگەوازەکەی ئۆجەلان کرد و گوتی، "بۆ ئەوەی پەکەکە کۆنگرەی خۆی ببەستێت، دەوڵەت دەبێت ئاگربەست رابگەیێنێت و بەستنی کۆنگرە لە هەلومەرجی ئێستا مەترسیدارە".   هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبەریی کەجەکە ڕاشیگەیاند، تاکوو هەلومەرجی گونجاو بۆ پڕۆسەکە نەڕەخسێت، پەکەکە کۆنگرەى خۆی بۆ چەکدانان نابەستێت. بایک دەڵێت: "لە تورکیا کۆمەڵێک گرووپ هەن دەیانەوێت کێشە دروست بکەن. ئەگەر دەیانەوێت پرسی کورد چارەسەر بکەن و لە مەترسییەکان تورکیا رزگاریان ببێت، دەبێت دەستبەرداری ئەم هەوڵانە بن". سەبارەت بە بەردەوامی ئۆپراسیۆنە سەربازییەکانی تورکیا، جەمیل بایک رایگەیاندووە، ئێمە لە پرۆسەیەکی هەستیارداین و ئەرک و بەرپرسیارێتی خۆی هەیە ئەگەر هێرشەکانی دەوڵەتی تورک بەم شێوەیە بەردەوام بێت، ئەوا چۆن دەکرێت باس لە بەستنى کۆنگرەی پەکەکە بۆ چەک دانان بکرێت و پێویستە دەستبەجێ تورکیا ئاگربەست رابگەیەنێت. رۆژی 27ی شوباتی 2025 عەبدوڵلا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە لە رێگەی شاندی ئیمراڵییەوە پەیامێکی بڵاوکردەوە و داوای لە پەکەکە کرد کۆنگرە بکات و خۆی هەڵبوەشێنێتەوە. دواتر پەکەکە پابەندبوونی خۆی بە پەیامی رێبەرەکەیان راگەیاند.   سەبارەت بە رێککەوتنەکەی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر لە رۆژئاوای کوردستان و حکومەتی راگوزەری سووریا، جەمیل بایک پێیوایە ئەمە سەرەتایەکی ئەرێنییە و گوتی: "خەڵکی باکووری سووریا بە بەرخۆدانی خۆیان سەرکەوتنیان بەدەستهێنا. ئەوەی عەلەوییەکانیش بپارێزێت هەنگاوەکەی ئاپۆیە. ئەم هەنگاوە تەنیا بۆ کورد نییە، بەڵکو بۆ هەموو گەلان و باوەڕەکانە". دەقی قسەکانی هاوسەرۆکی کۆنسەی کەجەکە بەم شێوەیەیە: "ئێمە لە مانگی ڕەمەزان و نەورۆزداین، جەژنی نەورۆز و ڕەمەزان نزیک دەبێتەوە، بەم بۆنەیەوە جەژنی گەلەکەمان پیرۆز دەکەم، هیوای سەرکەوتنیان بۆ دەخوازم. هەروەها سڵاو و ڕێزی خۆم ئاراستەی ڕێبەر ئاپۆ دەکەم و شەهیدانی ئازادی و دیموکراسی بە بیر دێنمەوە، ڕێز وحورمەتی خۆمیان پێشکەش دەکەم. ئەوان هەمیشە پێشەنگی تێکۆشانی ئێمەن." وەک دەزانن ڕێبەر ئاپۆ پلانێکی مێژوویی دەستپێکرد. ڕێبەر ئاپۆ، لە ساڵی ١٩٧٣دەستوەردانێکی مێژوویی بۆ گەلی کورد و کوردستان دەستپێکرد. هەروەها ئەمڕۆ دەستێوەردانێکی گەورەتر و قووڵتر دەکات. کاتێک ڕێبەر ئاپۆ تێکۆشانی دەستپێکرد، گەلی کورد لە خەوی مەرگدا بوو. لە ڕەگ و مێژووەو هەموو ئەو شتانەی کە هی ئەو بوو، لێ دابڕێندرابوو. بۆیە بەرەو لەناوچوون دەڕۆیشت. هەمووان پێیان وابوو کورد قەد سەرهەڵناداتەوە. ڕێبەر ئاپۆ ئەمەی قبوڵ نەکرد. وتی "ژیانێک کە گەلی کورد لەناو ببات ژیان نییە. ژیانێک بۆ گەلی کورد پێویستە". بۆیە دەستوەردانێکی مێژوویی کرد و هەموو شتێکی پێچەوانە کردەوە. لە ئەنجامدا گەل ڕاپەڕی و هەستایەوە. لەبەر ئەوەی هەموو ڕێگاکان داخرابوون. تەنها یەک ڕێگا بۆ کورد مابوو. ئەویش ڕێگای رووبەڕوو بوونەوە دژی داگیرکاری و کۆمەڵکوژی بە ڕێبازی چەکداری. هیچ ڕێگایەکی تر نەمابوو. ئەم شەڕە بووە هۆی پەرەسەندنی تێکۆشانی چەکداری. گەریلا ڕۆڵێکی مێژوویی نواند. لە ئەنجامدا گەلی کورد دەستی کرد بە ڕاپەڕین و بوو بە گەلی نەورۆز. ئەم گەلە کە لە لێواری مردندا بوو، زیندوو بوونەوە و هەستانەوە. ئیتر تێکۆشانی بۆ خۆی و ئازادی و دیموکراسی دەستپێکرد. کاتێک ڕێبەر ئاپۆ وتی: "ئێمە شۆڕشی ژیانەوەمان سەرکەوت، ئێستا کاتی تێکۆشانی ئازادی کوردستان و گەلی کوردە، ئەم تێکۆشانەی دەستپێکرد و ویستی ئەو تێکۆشانەی کە دەستی پێکردووە لە بزووتنەوەیەکی چەکداری دەربهێنێت و بیباتە گۆڕەپانێکی سیاسییەوە. بۆ ئەوەی بتوانێت تێکۆشان لەسەر زەمینەی سیاسی بە شێوەیەکی دیموکراتیک پەرە پێبدات. چونکە هەموو ئامانج و تێکۆشانی ڕێبەر ئاپۆ پێشکەوتنی ئەو گەلە بوو کە لە هەموو هەلومەرجێکدا بۆ ئازادی خۆیان تێکۆشان دەکەن. لەبەر ئەمەش دەبێت ڕێگەی سیاسی و دیموکراسی پێش بخرێت. تێکۆشانی دیموکراتیک و سیاسی دەبوو پێشبخرایە. چارەسەری لەسەر ئەم بنەمایە پێشبخرایە. لەبەر ئەمەش ساڵی ١٩٩٣ ئاگربەست ڕاگەیاندرا. تورگوت ئۆزاڵ وەڵامی ئەم ئاگربەستەی دایەوە. پڕۆسەیەک بۆ دیموکراسی و سیاسەت پێشکەوت، بەڵام ئەم پڕۆسەیە لەناوبرا. چەتەکانی نێو بزووتنەوەکە و لە دەرەوەی بزووتنەوەکە و ئەوانەی دەوڵەت پێکەوە ڕێگەیان نەدا ئەم پڕۆسەیە پێشبکەوێت. لە کۆتاییشدا تورگوت ئۆزاڵ تیرۆر کرا. بەڵام ڕێبەر ئاپۆ، لە بڕیارەکەی پێداگری کرد. بۆیە ئەم بانگەوازییەی دەستپێکرد و لەگەڵ محەمەد عەلی بیراند دیداری ئەنجام دا و لەگەڵ تورگوت ئۆزاڵ دەستی بەم پڕۆسەیە کرد، دەستی لەوە هەڵنەگرت. لە ساڵی ١٩٩٥دا ڕاپۆرتێکی بۆ بزووتنەوەکە ئامادەکرد کە کۆنگرەی گۆڕانکاری لە بزووتنەوەکە پێشبخات. لە کۆنگرەی ٥ـەمدا هەندێک گۆڕانکاری پێشخرا، بەڵام ئەو گۆڕانکارییانە بە پێی داواکانی ڕێبەر ئاپۆ پێشنەکەوت. ڕێبەر ئاپۆ لە دوای کۆنگرەش لەسەر ئەو ستراتیژەی دەیویست پێشی بخات، گۆڕان و گۆڕانکاری لە بزووتنەوەکە کە دەیویست پێشی بخات بە پێداگرییەوە بەردەوامبوو، هەنگاوەکانی لەسەر ئەم بنەمایە بوو. وەکتر لە تورکیا نەجمەدین ئەرباکان، هاتەسەر دەسەڵاتداری. نەجمەجدین ئەرباکان بۆ ڕێبەر ئاپۆ هەندێک نامەی نارد. ڕێبەر ئاپۆ وەڵامی ئەو نامانەی دایەوە. نەجمەدین ئەرباکانیش دەیویست پرسی کورد چارەسەر بکرێت. وەک ئەوەی دەمانویست تورگوت ئۆزاڵ  و نجمەدین ئەرباکانیش نەیاندەویست چارەسەری پێش بخەن، بەڵام دەیانزانی ئەگەر ئەم پرسە چارەسەر نەکرێت، تورکیا لە ڕووبەڕووی کێشەی گەورەتر دەبێتەوە و گورزی بەر دەکەوێت. هەربۆیە دەیانویست بە شێوەیەک ئەم پرسە چارەسەر بکەن، وەک چۆن تورگوت ئۆزاڵ لە ناوبرا، نەجمەدین ئەرباکانیش لە ناوبرا. دوای ئەوەش دیسان ڕێبەر ئاپۆ لەم هەنگاو و ستراتیژییەی کارەکانی بەردەوامبوو. لە ١٥ی ئابی ١٩٩٨دا ڕێبەر ئاپۆ قسە و هەڵسەنگاندنی کرد. ئەم کارە کە لە ساڵی ١٩٩٣دا دەستیپێکرد، لە ساڵی ١٩٩٥دا پەرەی پێدا بوو، ویستی لە ١٩٩٨دا بە ئامانجی بگەیەنێت. ئەو گۆڕان و گۆڕانکارییەی لە تەڤگەردا پێشی خستبوو، دەیویست بە ئەنجامی بگەیەنێت. لەسەر ئەم بنەمایە دیسان ئاگربەستی ڕاگەیاند، بەڵام وەڵامەکەی پیلانگێڕی نێونەتەوەیی بوو. بەمە ویستیان پێش لە ڕێبەر ئاپۆ بگرن. بینیان ئەگەر لەم تەڤگەرەدا گۆڕانکاری پێش بکەوێت ئیدی ناتوانن پێشی بگرن و تەڤگەر مەزنتر دەبێت. بۆ ئەوەی ئەمە پێشنکەوێت پیلانگێڕی نێونەتەوەییان دەستپێکرد. ڕێبەر ئاپۆ بە دیل گیرا، بەڵام ڕێبەر ئاپۆ دیسانیش دەستی لە ئامانجەکانی هەڵنەگرت. لە هەلومەرجی زۆر سەختدا و لە ناو بێ دەرفەتیدا ئەو تێکۆشانەی لە ١٩٩٣دا دەستی پێکردبوو، پەیوەست بە هەلومەرجەکانی ئیمراڵی تەواوی کرد. یانی لە تەڤگەردا گۆڕان و گۆڕانکاری، سەرلەنوێ ڕێکخستنکردنی تەواو کرد. لەسەر ئەو بنەمایە پارادایمێکی نوێی دەستپێکرد. لە ساڵی ٢٠٠٥دا تەواوی کرد. گوتی 'بەرپرسیارێتی ئەمە دەخمە ئەستۆی خۆم. بە پێی ئەمە پارادایم لە هەلومەرجی ئیمراڵیدا کار پێشکەوت. ویستی تەڤگەر بە تەواوی بخاتەسەر ڕێگەی سیاسی و دیموکراتیک. ویستی بە ڕێگەی دیموکراتیک و سیاسی، پرسی کورد چارەسەر بکات. دەیویست لەوێ هەنگاوی پێشکەوتن بخوڵقێنێ. ئەوانەی نەیاندەویست پرسی کورد چارەسەر ببێت و هەمیشە شەڕ هەبێت، تاوەکو بتوانن ڕانتخوری پێشبخەن دەستوەردان لەدوای دەستوەردانیان دەستپێکرد. لە ساڵی ٢٠٠٣، ٢٠٠٥، ٢٠٠٩، ٢٠١٣ و ٢٠١٥دا بۆ ئەوەی بزووتنەوەکە نەکەوێتە ناو پارادایمی نوێ دەستوەردان کرا. بۆ ئەوەی تەڤگەر بە پێی پارادایمی نوێ خۆی پێشنەکەوێت و بتوانن قڕکردن و لەناوبردن پێش بخەن دەستوەردان کرا. ڕێبەر ئاپۆ دەستی لەمەش هەڵنەگرت. بۆیە ئارمانجی ڕێبەر ئاپۆ ئەوە بوو ئەو گەلەی کە لە هەر هەلومەرجێکدا بۆ ئازادی تێکۆشان دەکات، بەرەو پێشی ببات. لەوەدا ئەنجامی وەرگرتبوو. بۆیە وتی، "سەردەمی گەلان لە ئێستاوە دەست پێدەکات و سەردەمی حیزبایەتی کۆتایی هاتووە". پەکەکە ڕۆڵی مێژوویی خۆی بەجێهێناوە. ڕێگری لە ئاسمیلەبوون و جینۆسایدی کرد. گەلی کوردی ژیاندەوە و لە خەوی مەرگ ڕایپەڕاند. وایکرد گەلی کورد عاشقی ئازادی و دیموکراسی بێت. ئیتر بەو بۆنەوە ئەرکی پەکەکە تەواو بوو. ئێستا پێویستی بە سەردەمی گەلانە. بەم بۆنەوە پارادایمەکەی گۆڕی، ویستی کۆمەڵگا بەڕێکخستن بکات و کۆمەڵگایەکی بەڕێکخستنی بەرەو پێشکەوتن ببات. ڕێبەر ئاپۆ دەیویست پەرە بە ئیرادەی گەل بدات، بۆ ئەوەی بتوانێت خۆی ئازادییەکانی بەدەست بهێنێت. دەوڵەتی تورک و هاوپەیمانەکانی، چ قاچێکیان لە کوردستان بێت یان لە دەرەوەی کوردستان، ناتۆ و سیستەمی مۆدێرنیتە سەرمایەداری هەمیشە لە پشت دەوڵەتی تورکەوەن. لە پشت سیاسەت و عەقڵیەتی ئینکاری و لەناوبردن وەستاون. بۆیە ​​دەوڵەتی تورک ویستی بەو شێوەیە ئەنجام بەدەست بهێنێت. بزووتنەوەکە لەناو ببات و جینۆسایدی کورد بە ئەنجام بگەیەنێت. وا تێگەیشت کە ڕێبەر ئاپۆ بە دیل گیراوە و ئەم بزووتنەوەیە گورزێکی بەرکەوتووە. ئەگەر سەربگرێت، بزووتنەوەکە ناتوانێت خۆی لە پارادایمی نوێدا بەڕێوە ببات یان لەسەر ئەو بنەمایە تێکۆشانی پەرەپێبدات. دەتوانێت گورزی گەورەی لێبدات و ئامانجەکەی بەسەر بخات. هەر لەبەر ئەم هۆکارە، هەموو دەرفەتەکانی خۆی، چ لە ئاستی ناوخۆ و چ لە ئاستی دەرەوە پەرە پێدا. وەک دەزانرێت سیاسەت و بەرنامەیەکیان داڕشت. وتیان دەیانخەینە سەر ئەژنۆ. بە واتایەکی تر ئیرادەیان دەشکێنین و لەناویان دەبەین و جینۆسایدی کورد بەئەنجام دەگەیەنین. بەساڵان لەسەر ئەم بنەمایە کاریان کرد و پەرەیان پێدا و بە تایبەتی دوای ١٥ی شوبات بەدواوە. وا بەراوەردیان کردبوو ئەتوانن ئەنجام بەدەست بهێنن. بەڵام هیچ ئەنجامێکیان بەدەست نەهێنا. هەرچەند دەیانویست پەکەکە لەناوببەن و جینۆسایدی کورد بە ئەنجام بگەیەنن، سیاسەتەکانیان سەری نەگرت. سیاسەتی پاکتاوکاری و قڕکردنیان پووچەڵ مایەوە. لە تورکیا کێشەی زۆر جددی سەریهەڵداوە. هێشتا ئەو کێشانە بەردەوامن. سەرەڕای ئەمەش جەنگی جیهانی سێیەم بە شێوەیەکی سەرەکی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست پەرەی سەندووە و بووەتە ناوەندی ئەم شەڕە. دیارە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا تورکیا و ئێران لە جەنگی جیهانی یەکەم و دووەمدا ڕۆڵیان هەبوو. ڕۆڵی ئەوان لە پەرەپێدانی دەوڵەت نەتەوەدا بوو. لە چوارچێوەی ئەو هاوپەیمانییەدا بەریتانیا و فەرەنسی پەیمانی سایکس پیکۆیان بەسەر ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا سەپاند. بەمەش ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیان بە خواستی خۆیان داڕشتەوە. سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداریش لەسەر ئەم بنەمایە دامەزرا. جەنگی جیهانی سێیەم دیزانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی لەناوبرد، کە لە پەیماننامەی سایکس پیکۆدا دەست نیشان کرابوو. نەتەوە دەوڵەت هەڵوەشایەوە. دۆخێکی نوێ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست سەریهەڵداوە. گۆڕانکارییەکی بنەڕەتی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هاتووتە پێش. لە ئەنجامدا ڕۆڵی ئێران و تورکیا وەک جاران نەماوە. چونکە دەوڵەتی تورکیا لە سەردەمی جەنگی جیهانی یەکەمدا دامەزرا. ئیسرائیل لە سەردەمی جەنگی جیهانی دووەم. هەروەها جەنگی جیهانی سێیەم هەژموونی ئیسرائیلی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا پەرە پێداوە. بۆیە ئەو ڕۆڵەی کە پێشتر بە تورکیا درابوو، ئێستا کەوتۆتە دەستی ئیسرائیل و لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ڕۆل دەگێڕێت. بۆ ئەمەش تورکیا و ئێران گورزێکی گەورەیان بەرکەوت. چونکە ئەوان بوون کە دەوڵەت نەتەوەیان پەرەپێدا. دەوڵەتە نەتەوەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەڵدەوەشانەوە. بۆیە مەترسییەکی گەورە بۆ هەردوو وڵاتی ئێران و تورکیا هاتووتە پێش. کێشەی تورکیاش زۆر پێشکەوتووە. بەو بۆنەوە تورکیا بینی کە مەترسییەکی گەورەی لە پێشدایە. ترس لە هەژموونی ئیسرائیل دەبێتە هۆی شەڕ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. وا تێگەیشتن کە کورد لەم شەڕەدا قازانجێکی زۆر بەدەست دەهێنێت. بۆئەوەی کورد سەرنەکەوێت و نەبێتە مەترسییەکی گەورەوە لەسەر ئەوان، دووەم بۆ ئەوە بوو خۆیان لەو دۆخە سەختە ڕزگار بکەن و کوردێکیش کە لەگەڵیان هاوکاری بکات نەمابوو. ئەوان دەیانویست هەم پێش لە هەڕەشەی کوردان بگرن و هەم دەیانویست هاوکاری کورد بەدەست بهێنن بۆ دەرچوون لەو دۆخە قورسەی تێدان. لەبەر ئەوە دیتیان هیچ ڕێگایەک بۆ دەربازبوونیان نییە. یان پەیوەندییەکانیان له گەڵ کورد پەرە پێدەدەن و هاوکارییان لێوەردەگرن، یان گورزی گەورەیان بەر دەکەوێت. بۆ ئەمەش دەوڵەت باخچەلی لە پارلمانی تورکیا چووە لای دەم پارتی. ئەم هەنگاوە نرا. دەیانویست پەکەکە لە ناوببەن، قڕکردنی کوردان تەواو بکەن. بنەمای ئەمەش لەسەر ڕێبەر ئاپۆ دەستی پێکرد. ئەگەر ڕێبەر ئاپۆ بێکاریگەر بکەن، ئەوکات دەتوانن ئەنجام وەربگرن. بۆ ئەمەش سلێمان سۆیلو دەیگوت تاوەکو ساڵێک کەس ناوی ڕێبەر ئاپۆ و پەکەکە ناهێنێت. یانی دەیگوت ئەم ناوانە ئیتر نامێنن. بەڵام ئەو پێشهاتانەی لە ڕۆژهەڵای ناوین دروست بوو، گۆڕانکاری دروستبوو، ئەو کێشانەی لە تورکیا سەریان هەڵدابوو ناچاری کردن بچنە بەر پێی ڕێبەر ئاپۆ. ئەوان کە دەیانویست ڕێبەر ئاپۆ بێکاریگەر بکەن، مەجبووری ڕێبەر ئاپۆ بوون، مەجبووری کوردان بوون، ئیدی مەجبوور بوون کە ڕێبەر ئاپۆ و کوردان قبوڵ بکەن. ئەم گۆڕانکارییە پێش دەکەوێت. ئامانجی ئەوان چیە، بۆ ئێمە زۆر گرنگ نییە. بەڵام ئەو گۆڕانکارییەی دروست دەبێت، پێشکەوتن کە دروست دەبێت، ئەو هەنگاوەی لەسەر ئەم بنەمایە دەنرێت مرۆڤ دەبێت بیبینێت و لێی تێبگات. لەبەر ئەوەی ئەگەر ڕێبەر ئاپۆ ئەو هەنگاوی ئاشتیی و کۆمەڵگای دیموکراتیکی پێشخستووە، لەم هەلومەرجانەدا پەرەیپێداوە. چونکە ڕێبەر ئاپۆ بینی ئەگەر لەم هەلومەرجانەدا دەستپێشخەری بگرێتە دەست، ئەم هەنگاوە بەرەوپێشەوە ببات دەتوانێت ئەنجام وەربگرێت. لەبەر ئەوەی بە ئاشکرا گوتی هێزی ئەوەم هەیە بتوانم ئەم هەنگاوە پەرە پێبدەم. ئەو شتەی دەیویست لە ٩٣دا پێشی بخات کە پێش نەکەوت، تاوەکو ئەمڕۆ پێداگری لێ دەکات و ڕێبەر ئاپۆ بینی دەتوانێت ئەمە ئەنجام بدات. چونکە هەلومەرجەکان زۆر گۆڕاون، دەتوانێت ئامانجی خۆی بە دی بێنێت. ئامانجەکەی چۆن دەستنیشان کرد؟ گوتی پێشخستنی ئاشتیی و کۆمەڵگای دیموکراتیک. چونکە ڕێبەر ئاپۆ گوتی سەردەمی پەکەکە کۆتایی هات، سەردەمی گەلان دەستی پێکرد. خواستی کورد کۆمەڵگەی خۆی بە هێزتر بکات، ڕێکخستن بکات و بەرەو پێشی ببات. ئەم هەنگاوەی دەستنیشانی کرد، ئەو بانگەوازییەی کە ڕایگەیاند، لەسەر ئەم بنەمایە پێشکەوت. نەک دانیشتبێت لەگەڵ دەوڵەتی تورک مەمەڵەی بازرگانی کردبێت و لە ئەنجامی ئەمەدا هەنگاوی نا. ئەم تەڤگەرە تەڤگەرێکی ئیرادەییە، تەنانەت ئەوکاتەی ئیمکان زۆر نەبوو، سەختی هەبوو، دەوڵەتی تورک سیاسەتی قڕکردنی بەڕێوەدەبرد، کورد ڕووبەرووی کۆمەڵکوژیی دەبووەوە، ڕێبەر ئاپۆ لەم هەلومەرجەدا دەستوەردانێکی مێژووی پێشخست. یانی لە دەستپێکەوە تاوەکو ئێستا ئەم تەڤگەرە تێکۆشانی بەڕێوەبرد. نەک لەسەر شتانی ئامادەکراو، نەک لەسەر ڕێکەوتن تەڤگەری بەرەو پێش بردووە. ڕێبەر ئاپۆ باوەڕی بە خۆیەتی و بە ئیرادەی خۆی باوەڕە، بە هەڤاڵانی خۆی، بە گەلەکەی باوەڕە. خۆی باش پەروەردە کردووە، لەسەر ئەم بنەمایە ئەم هەنگاوانە دەنێت. بەو هەنگاوانەی کە دەینێت دەیەوێت دەوڵەتی تورکیا ناچار بکات ئەویش هەنگاو بنێت. یانی سیاسەتی دیموکراتیک پێشبخات، گەل بکاتە خاوەن ئیرادە هەتاوەکو بۆ خۆیان بن بۆ ئەوەی چارەنووسیان بگرنە دەستی خۆیان. ئامانجی ئەم هەنگاوەی ڕێبەر ئاپۆ ئەمەیە. ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت پرسی کورد لە زەمینەی شەڕ دەربێنێت. چونکە ئەوەی لە زەمینەی شەڕدا بەرهەم هات جێگەی خۆی گرتووە، ئەوەی ماوە دەبێت ئیدی بەبێ شەڕ چارەسەر بکرێت. بزووتنەوە و گەلەکەمان گەیشتە ئەم ئاستە. وەکتر لەسەر شەڕی کوردستاندا لە ناو کورداندا، لە تورکیا و لە گۆڕەپانی ڕۆژهەڵاتی ناوین و نێونەتەوەییدا گەلێک هێز، پارت، کەس و سیاسەت هەیە کە سود لەم شەڕە وەردەگرن. هەم خۆیان دەوڵەمەند دەکەن، دەیانەوێت ئەم شەڕە بەردەوامبێت. نایانەوێت پرسی کورد بە ڕێگەی یاسایی و سیاسی چارەسەر ببێت. ئەگەر چارەسەر ببێت نانی ئەوان دەبڕدرێت. لەبەر ئەمەش هەمووکات تێکی دەدەن. ڕێبەر ئاپۆش دەیەوێت نانی ئەوانە ببڕێت. ئەم هەنگاوەی ڕێبەر ئاپۆ کە دەستی پێکردووە یەکێک لە ئامانجەکانی ئەمەیە. ئەوی تر سۆسیالیزمی ڕئال بوو، زۆربەی ڕێکخراوەکان، هێزەکان و تەنانەت هەندێک دەوڵەت هێزی خۆیان لە سۆسیالیزمی رئال وەرگرتبوو، خۆیان بەڕێکخستن کردبوو و لەسەر خۆیان کاریان دەکرد. کاتێک سۆسیالیزمی رئال شکا، پارتەکانی پەیوەست بە سۆسیالیزمی ڕئالیش هەڵوەشانەوە و ئەو دەوڵەتانەی کە بەپێی ئەو سۆسیالیزمە پێکهاتبوون، یەک لەدوای یەک ڕووخان. پەکەکەش لە هەلومەرجی سەدەی ٢٠ دا لەدایک بوو، لەژێر کاریگەری سۆسیالیزمی ڕئال دا تەنها پەکەکە مایەوە، هەموو ئەوانی تر لەناوچوون. بۆچی پەکەکە بەتەنها لەسەر پێ مایەوە؟ تەنها گرێدراوە بە ڕاستی ڕێبەر ئاپۆەو. چونکە ڕێبەر ئاپۆ لە سەرەتاوە تا ئەمڕۆ گرێدراوی گۆڕان و گۆڕانکاریی و بەڕێکخستن کردن بووە. قەد لە شوێنی دیاریکراودا گیر ناخوات. هەمیشە لە ڕووی فەلسەفی، ئایدۆلۆژی، ڕێکخستن و تێکۆشانەوە هێڵێکی سەربەخۆ پەیڕەو دەکات و قەد ئەوەی پەرەی پێداوە بە ناتەواو، باش، یان کەمیی نازانێت و لە شوێنی دەیەوێت پێشکەوتنی باشتر بخوڵقێنێ. ئەمەش بەردەوام بزووتنەوەکەی بە زیندووی و نوێبوونەوە بەرەو سەرکەوتن دەهێڵێتەوە. ئەگەر هێرشەکان بۆ سەر بزووتنەوەکەمان بەردەوامە، پیلانگەلێک پەرەی سەندووە کە بێ ئەنجام ماوەتەوە، ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەم ڕاستییە. ئەمانە لە کەسایەتی ڕێبەر ئاپۆن. هەمیشە سەرنجی لەسەر پێشکەوتن و سەرکەوتنە. ئامانجی ئەو ئازادی و دیموکراسییە. هەر شتێک خزمەت بە مەبەستەکە نەکات بەلاوە دەنرێت و لەناو دەبرێت. هەمیشە ئەوەی خزمەت بە ئارمانجەکە دەکات بەبنەما وەردەگرێت و پەرەی پێدەدات. هەروەها پەکەکە ئەوەی ڕێبەر ئاپۆ بەدەستی هێناوە بۆ خۆی بەبنەما وەردەگرێت. ئەگەر هەموو ڕێکخستن و ئەو دەوڵەتانەی کە لە دۆخی سۆسیالیزمی ڕئالدا دروستبوون هەڵوەشانەوە و پەکەکە نەڕووخا، هەموو دەگەڕێتەوە بۆ ئەم ڕاستییە. ئەم بزووتنەوەیە بە حیزبێک دەستی پێکرد، کە ئامانجی تێکۆشان و گەیشتن بە ئازادی بوو لە هەر هەلومەرجێکدا. ئەمەش لە ساڵی ١٩٩٣ڕوویدا. ئەو تێکۆشانەی کە ڕێبەر ئاپۆ لە ساڵی ١٩٩٣ـەوە بەڕێوەی دەبات، بە تەواوی بۆ گەیشتن بە کۆمەڵگایەکی دیموکراتیکە و لەسەر ئەو بنەمایە تێدەکۆشێت. ئەو پارادایمەی کە لەوێوە دەستی پێکرد و لە ئیمرالی تەواوی کرد، لەسەر ئەم پرەنسیپە دامەزراوە. بەڵام ئەو پارادایمە ئێمە بە تەواوی جێبەجێمان نەکرد. بۆچی؟ چونکە دەستێوەردانەکان زۆر بوون، ڕێگەیان نەدەدا ڕووبدات، ڕێگەیان پێنەداین بە وردی بەپێی ئەو پارادایمە بڕۆینە پێشەوە. ئێمەش کەموکوڕیمان هەبوو، بەڵام دیسان سوودمان لێ وەرگرت. بۆیە ئەم پرۆسەیە زۆری خایاند. ئێستا ڕێبەر ئاپۆ بڕیارێکی مێژوویی داوە و دەستێوەردانێکی مێژوویی بەرەوپێش دەبات. بڕیاری داوە بزووتنەوەکە بە تەواوی بگوازێتەوە بۆ پارادایمێکی نوێ. بە واتایەکی تر پارادایمێکی نوێ لەسەر بنەمای ئازادی ژن، ئیکۆلۆژی و کۆمەڵگای دیموکراتیک پەرەپێداوە. دەیەوێت ئەم کارە بە تەواوی بگەیەنێتە ئەنجام. ئەو هەنگاوەی کە دەستیپێکردووە، لەسەر ئەم بنەمایەیە. بۆ ئەو پارادایمە چی پیویستە؟ کۆمەڵگایەکی ئازاد. لەسەر ئەم بنەمایە خوشک و برایەتی و ئاشتی دەوێت. ئەو هەنگاوە لەسەر ئەم بنەمایە بەرەو پێش دەڕوات. ئێستا کە بزووتنەوەکەمان بە تێپەڕبوونی کات گەیشتە دەرەوەی سنوورەکانی کوردستان، لە گۆڕەپانی نێونەتەوەییدا بووەتە مایەی هیوا. ئەمە مانای چی دەگەیەنێت؟ گوزارشت لە قوڵابوونەوە، گەشەکردن و بەرفراوانبوون و بەرەو پێشچوونی ئەم بزووتنەوەیە دەکاتەوە. لەم ڕووەوە مرۆڤ ناتوانێت تەنها بە پارتیەک ئەم تێکۆشانە بەرفراوانە بەرەو پێش ببات و ئامانجەکەی بپێکێت. بەو بۆنەوە ئێستا ئیتر حیزب ڕۆڵی خۆی بەجێگەیاندووە. هەروەها ئیتر ناتوانێت لەگەڵ ئەو پرۆسەی دەستی پێکردووە بڕواتە پێش و وڵامدەر بێت. بۆیە ​​ڕێبەر ئاپۆ لە ڕووی ڕێکخستن و تێکۆشانەوە گۆڕانکاری و پێشکەوتنی دەست پێکردووە. بەڵام پێویستە هەموو کەس بزانێ ئێمە واز لە ئایدۆلۆژیی و فەلسەفەکەمان ناهێنین. ئێمە واز لە پارادایمەکەمان ناهێنین و لە ڕووی ڕێکخستن و تێکۆشانەوە بە ئەنجامی دەگەیەنین. ئەو گۆڕان و گۆڕانکارییەی ئێمە بەرەوپێشی دەبەین، لەسەر ئەم بنەمایە دامەزراوە. بە واتایەکی تر بزووتنەوەی ئاپۆیی لەسەر ئەم بنەمایە بزووتنەوەی خۆی نوێ دەکاتەوە و خۆی بەڕێکخستن دەکات. ئەوەی کە دەستی پێدەکرێت بە تەواوی لەسەر ئەم بنەمایە بەردەوام دەبێت. بۆ گەلی کوردستانیش و بۆ مرۆڤایەتی زۆر خزمەتی کردووە. هەندێک ئەمڕۆ نکۆڵی لەمە دەکەن، هێرشی ئەمە دەکەن، تەنانەت هەندێک دەلێن پەکەکە گیروودە هاتووە، ئەو شتەی دەیەوێت بیکات ئیتر ناتوانێت بیکات و هەموو ڕێگەیەکی لە پێش گیراوە، تەنها ڕێگەیەک کە ماوە ئەوەیە تەسلیم ببێت. بۆ ڕێبەر ئاپۆ و بۆ پەکەکەش ئەمە دەڵێن. ئەوانەی بێ ویژدانن دەتوانن ئەم قسانە بکەن. یەکێک لەوکەسانە ئەوانەن کە سوێندیان خواردوە هەمووکات دژایەتی ڕێبەر ئاپۆ و تەڤگەری ئاپۆیی بکەن ئەمانە دەڵێن. هەندێک هەیە لە دەستپێکی تەڤگەر تاوەکو ئەمڕۆ دووژمنایەتی ڕێبەر ئاپۆ و پەکەکە دەکەن. ئێستاش بێ ڕێزی دەکەن. بۆ ئەمەش ​​گەلەکەمان پێویستە ئەم کەسانە بناسێت. ئێستا ئەوانەی ئەمە دەڵێن وەک وتم ئەوانەن کە سوێندی دوژمنایەتیکردنی ئەم تەڤگەرەیان خواردووە. وەکتر ئەوانەی خۆیان بەم قسانە سەرقاڵ دەکەن لاوازبوون، بێچارەن، چەقبەستوون، لە مەترسییەکی گەورەدا دەژین. لەبەر ئەمەشە ئەم قسانە دەکەن. بۆ ئەوەی هەمووکەسێک فریوبدەن، لاوازی خۆیان بشارنەوە و خۆیان بە هێز نیشانبدەن ئەم قسانە دەکەن. یانی شەڕی تایبەت و سیاسەتی دەروونی لە دژی ڕێبەر ئاپۆ و لە دژی ئەم تەڤگەرە بەڕێوەدەبن. ڕەنگە لە زۆر لاوە ئەمە بەڕێوەببەن، لە ئاستێکی بەرزدا ئەم کارە بکەن، دەڵێن پەکەکە چی بۆ کوردان کردووە، هیچ شتێکی نەکردوە. هەندێک دەڵێن، ئیدی شتێک نەماوە پەکەکە بیکات هەموو ڕێگەکان گیراون، بۆ ئەمەش پێویستە تەسلیم ببێت. پەکەکە کاری زۆر گەورەی پێشخستووە. ڕێگەی لە سیاسەتی نکۆڵیکردن و لە پاکتاوکاری گرت، ڕێگەی لە توانەوە گرت، ڕێگەی لە کۆمەڵکوژی کوردان گرت. گەلی کوردی خستەسەر پێ، زیندوی کردەوە، گەلێک کە ئاشقی ئازادی و دیموکراسییە، لە هەموو هەلومەرجێکدا ئێستا بۆ ئازادی تێکۆشان دەکات، خاوەندارێتی لە خۆی دەکات ئەمە پەکەکە پێشی خستووە. سیاسەتی دیموکراتیکی پەرە پێدا، ڕێگەی کردەوە. ڕێگەی ئاشتیی و چارەسەری دیمۆکراتیکی بەڕووی گەلی کوردا کردەوە و پێشی خست. شوناسی کوردی خوڵقاندەوە، بۆ کوردان یەکێتی کوردی دروستکرد، شۆڕشی دیموکراتیکی دروستکرد، لە زیهنیەت، کەساێەتی و ژیانی کوردا گۆڕانکاری دروست کرد. شۆڕشی ژنانی پەرە پێدا. لە هەموو لایەکەوە ئەو شتانەی کە لە دەستی کوردان وەرگیرابوو، کورد بە دەستیهێنایەوە. بۆ ئەوەی کورد قبوڵ بکرێت تێکۆشانی بەرز کردەوە. ئەمڕۆ لە جیهاندا کورد بووەتە نمونە، هیچ کەسێک ناتوانێت بە بێ کورد سیاسەت بکات. کوردی گەیاندە ئەم ئاستە. ئێستاش بۆ ئەوەی پرسی ئازادی و دیموکراسی چارەسەر بکات تێکۆشانی بەردەوام دەکات. ڕێبەر ئاپۆ ئەم هەڵمەتەی ڕاگەیاند و بەرەو پێشی دەبات. وەک وتم گەلی کورد ئێستا لە جیهاندا ڕێز و پێگەیەکی هەیە. هێزی ئازادی و دیموکراسی دونیای ئەمڕۆ ژنانی کورد، گەلی کورد، ڕێبەری کورد ڕێبەر ئاپۆ و پارادایمی ئەو بە بنەما وەردەگرن. ئێستا ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت کاریگەری ڕئال سۆسیالیزم لەسەر بزووتنەوەکە پاک بکاتەوە. یەکێک لە هۆکارەکانی دەستپێکردنی ئەم هەنگاوە لەبەر ئەمەیە. وەک چۆن دەیەوێت پرسی گەل و گەلان چارەسەر بکات، دەیەوێت پرسی سۆسیالیزمیش چارەسەر بکات. بۆ ئەمەش ئەم هەنگاوەی دەستپێکردووە، هەنگاوێکی مەزنە، هەنگاوێکی مێژووییە. کاتێک ڕێبەر ئاپۆ بڕیاریدا هەنگاوی ئاشتیی و کۆمەڵگای دیموکراتیک پێشبخات، زۆر کەس ویستیان ڕێگری لێ بکەن کە ڕێبەر ئاپۆ ئەم هەنگاوە ڕانەگەیەنێت. پێش ئەوەی ڕایبگەیەنێت زۆر کاری تێکدەرانەیان کرد. زیندانی کردن، قەیوم، هێرش لە هەموو لایەکەوە هێرشەکانیان زیادی کرد. ویستیان بەمە ناڕەزایەتی دروست ببێت ئەم هەنگاوە ڕانەگەیەنرێت. لەبەر ئەوەی ئەم هەنگاوە ڕابگەیەنرێت لە تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوینیش گۆڕانکاری زۆر پێشدەکەوێت. نەیانویست کە ئەم گۆڕانکارییانە پێش بکەوێت. نەیانویست کۆمەڵگە پێش بکەوێت، دیموکراسی و ئازادی پێشبکەوێت، ئاشتیی پێشبکەوێت. چونکە لە شەڕدا ڕانت وەردەگرن، تەنها ڕێبەر ئاپۆ تێگەشت بۆچی ئەم کارانە دەکەن، ئامانجەکانی ئەوانی بینی و لەبەر ئەمەش بە بڕیار و بوێرییەوە دیسان ئەم هەنگاوەی ڕاگەیاند. ئەمە گوزارشتی چی دەکات؟  حەقیقەت و ڕاستی ڕێبەر ئاپۆ، حەقیقەتی هێڵی ڕێبەر ئاپۆ، گوزارشت لە پارادایمی سەرکەوتووی ڕێبەر ئاپۆ دەکات. ئیدی کەس ناتوانێت پێش لە ڕێبەر ئاپۆ بگرێت، پێش لەم هەنگاوە بگرێت، لە پێش پارادایمی ڕێبەر ئاپۆ کە دەیەوێت جێبەجێی بکات بوەستێت. ڕەنگە لەمەشدا زۆر کاری تێکدەرانە بکەن. دەیانەوێت ئەم هەنگاوە پێشنەکەوێت، ئەنجامی نەبێت، ڕێبەر ئاپۆ بە تەنها بمێنێتەوە. تاوەکو لە ناو تەڤگەر و گەلدا بۆ ئەوەی لە دژی ڕێبەر ئاپۆ ناڕەزایەتی دروست بکەن، ئەو متمانەی کە بە ڕێبەر ئاپۆ هەیە لاوازی بکەن. پێویستە گەلەکەمان ئەمە باش بزانێت. وەک چۆن دەیانەوێت ئەمە تێکبدەن دیسان ڕانت قازانج بکەن، دەبێت گەلەکەمانیش، دۆستانمان ئەوانەی ئازادی و دیموکراسییان دەوێت، ئەوانەی بۆ سۆسیالیزم کار دەکەن خاوەندارێتی لە ڕێبەر ئاپۆ و ئەو هەنگاوەی ڕێبەر ئاپۆ بکەن کە پێشی خستووە. پێویستە لە دەوری ڕێبەر ئاپۆ کۆببنەوە. ڕێبەر ئاپۆ بەرپرسیارێتییەکی مێژووی و گرانی خستە ئەستۆی خۆی و ئەمەشی بە ئاشكرا ڕاگەیاند. پێویستە هەموو کەسێک خۆی بکات بە هاوبەشی ئەم بەرپرسیارێتییە. ئەم بەرپرسیارێتییەی لە ئەستۆی خۆی گرت و جێبەجێی بکات. وەک چۆن ڕێبەر ئاپۆ پێشەنگایەتی ئەم هەنگاوەی کرد، پێویتسە هەمووکەسێکیش لەم هەنگاوەدا جێبگرێت و پێشەنگایەتی ئەم هەنگاوە بکات. بونیاتنانی کۆمەڵگایەکی دیموکراتیک و ئاشتیی بۆ خۆتان بکەن بە ئامانج و هەمیشە لەسەر ئەم ئامانجە کار بکەن. ئەگەر بەمجۆرە خاوەندارێتی لێ بکرێت و کار بکرێت، چەندە تێکدانیش هەبێت ئەنجام ناگرێت. گەلی تورکیامان، ئەو گەلەی لە تورکیا دەژین، هەمووان لە ئەنجامدا قازانج دەکەن. ئەگەر لە تورکیا دیموکراتیکبوون پێشبکەوێت، پرسی کوردیش لە ناویدا هەموو کێشەکانی تورکیا چارەسەر دەبن. ئەمە کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر ڕۆژهەڵاتی ناوین دروست دەکات، لە ڕۆژهەڵاتی ناوینیش دیموکراتیکبوون پێش دەکەوێت. نەتەوەی دیموکراتیک، خوشک و برایەتی گەلان، هاوکاری گەلان و دادپەروەری پێشدەکەوێت. لە ئێستاوە بانگەوازییەکە کاریگەری لەسەر سووریا هەیە. ئێستا دەبینین لە سووریا و باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا و حکومەتی دیمەشق ڕێککەوتنیان ئەنجامدا. ئەمە سەرەتایەکی باشە. ئەمەش بەهۆی تێکۆشانی گەلانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریاوە ڕوویدا. بەڕاستی قارەمانانە تێکۆشانیان کرد. لە ئەنجامدا ئەمە دەستکەوتی بوو. لێرەوە سڵاو و ڕێزی خۆم ئاراستەی گەلانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا دەکەم. ئەو هەنگاوەی کە نراوە ئامانجی ئەوەیە تێکۆشانێک کە چەندین ساڵێکە بەردەوامە و بەهایەکی زۆری لەپێناودا دراوە، بگەیەنێتە قۆناغێکی نوێ و سەرکەوتن. ئەم هەنگاوە بە باشی خزمەت بەم مەبەستە دەکات. ئەگەر هەنگاوەکەی ڕێبەر ئاپۆ، ئەو بانگەوازییەی کە کردوویەتی، لە تورکیاش سەرکەوتوو بێت، کاریگەری زیاتری لەسەر ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەبێت. تەنانەت ڕەنگە کاریگەری لەسەر هەموو مرۆڤایەتیش هەبێت. لێرەدا ئەوانەی ئاشتییان دەوێت، ئەوانەی دیموکراسی و ئازادییان دەوێت، ئەوانەی بۆ سۆسیالیزم و دادپەروەری تێکۆشان دەکەن، ئەم هەنگاوەیان پەرەپێداوە و پێشکەشی هەمووانیان کردووە. پێویستە هەرکەس لەوێ جێگای خۆی بگرێت و ئەرکی خۆی جێبەجێ بکات. بۆیە پێویستە هەمووان گرنگی بدەن و کار لەسەر چۆنیەتی پێشەنگایەتیکردنی ئەم هەنگاوە بکەن بۆ جێگیر کردنی دیموکراسی، ئازادی و ئاشتی. لێرەدا ڕۆڵی ژنان و گەنجان سەرەکییە. بزووتنەوەی ژنان چی گوت؟ ڕایگەیاند دەستپێشخەرییەکەی ڕێبەر ئاپۆ بۆ ئێمە ڕونێسانسێکە. بزووتنەوەکەمان چی ڕاگەیاند؟ وتی بۆ ئێمە مانیفێستی سەدەی ٢١ـە. بزووتنەوەکەمان سەرەتا مانیفێستێکی داڕشتووە و لە ئێستادا سەرقاڵی پەرەپێدانیەتی. ئەوەی داوا لە ژنان و گەنجان دەکرێت، پێشەنگایەتیکردنە لەم بابەتە و دروستکردنی کۆمەڵگایەکی دیموکراتیکە بە شێوەیەکی کرداری. ئەو پارادایمەی کە ڕێبەر ئاپۆ پەرەی پێدا، پارادایمی ژنی ئازاد، ئیکۆلۆژی و کۆمەڵگایەکی دیموکراتیکە. پێویستە ئەمە بکەینە ئەرکێکی ستراتیژی بۆخۆمان. ئەمەش لەلایەن ژنان و گەنجانەوە ڕاگەیەندرا. بەم بۆنەیەوە پیرۆزباییان لێدەکەم. پێویستە عەلەوییەکان بزانن کە ئەوان یەکێکن لە هێزە سەرەکییەکانی بزووتنەوەکەمانن. لەم دەستپێشخەرییەدا کە لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە بەرەوپێش دەچێت، عەلەوییەکانیش سەرلەنوێ دەژینەوە. ئەم دەستپێشخەرییەی ڕێبەر ئاپۆ بۆ هەموو مرۆڤایەتیە، بۆ هەموو ئایین و باوەڕەکان و  هەموو کولتوورەکانە. ئەمە هەنگاوێکی نەتەوەی دیموکراتیکە، هەنگاوێکە بۆ ئازادی و دیموکراسی، هەنگاوێکە بۆ ئاشتی و دادپەروەری. ئەمە بۆ هەمووانە. ئەمە تەنها بۆ کۆمەڵگای کورد نییە. ئەمە بە تایبەتی بۆ گەلانی تورکیا، بۆ کۆمەڵگای تورکیا، بۆ ڕۆشنبیرانی تورکیا و هەموو سیاسەتمەدارانی تورکیایە. ئەم قۆناغە بە سوودی هەمووانە. بۆیە نابێت کەس دژی ئەم هەنگاوە بوەستێت. بە تایبەتی ئۆپۆزسیۆنی تورکیا و بە گشتی جەهەپە و هێزە سۆسیالیست و دیموکراتیکەکان پێویستە لەم دەستپێشخەرییەدا بەشدار بن. گەلی کورد هاوتەریب لەگەڵ ئەم هەنگاوەی ڕێبەر ئاپۆ خۆی بە ڕێکخستن بکات. ڕژێمی تورکیا بە حکوومەتی ئێستایەوە، کۆمەڵگەی تورکیای ژەهراوی کردووە. پێویستە ئەم ژەهرە لە کۆمەڵگای تورکیا پاک بکەینەوە. ئەمە تەنها وەسفی ڕێبەر ئاپۆ و بزووتنەوەی ئاپۆیی و گەلی کورد نییە، بەڵکوو وەسفی گەلانی تورکیاشە. من پێم وایە ئەم هەنگاوانە پێویستە لەسەر ئەم بنەمایانە بەرەو پێش بڕوات. ئێستا ڕێبەر ئاپۆش پەیامێکی ناردووە و ڕایگەیاندووە دەبێ دەرفەتم بۆ ئامادە بکەن، دەرفەتم پێ بدەن ڕۆڵی خۆم بگێڕم، بۆ ئەوەی پرۆسەکە بگەیەنمە ئاستێکی یاسایی و سیاسی. وتی: "دەتوانم ئەمە بکەم. هەروەها داوای هەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنانی بەچالاکییە چەکداراییەکانی پەکەکە کرد و بۆ ئەو مەبەسته داوای پێکهێنانی کۆنگره و پەسەندکردنی ئەو بڕیارانەی کرد. ڕێبەرایەتی پەکەکەش وەڵامی دایەوە و بە ڕوونی ڕایگەیاند کە ئێمە ئامادەین دەستپێشخەریی ڕێبەر ئاپو و ئەو بانگەوازەی کە کردوویەتی جێبەجێ بکەین. ئاماژەی بەوەشکرد، پێویستە بۆ ئەم مەبەستە ئاگربەست ڕووبدات. چونکە حکومەتی تورکیا شەڕی نەوەستاندووە. هەموو ڕۆژێک فڕۆکەی سیخوڕی دەسووڕنەوە، هەموو ڕۆژێک بۆردومان دەکەن، هەموو ڕۆژێک بە فڕۆکە و تۆپ و تانک هێرش ئەنجام دەدەن. هەمووان دەزانن بەستنی کۆنگرە بەم مەرجانە مەحاڵ و ناکرێت. بەو پێیەی حکومەتی تورکیا ئەمەی دەویست، ڕێبەر ئاپو ئەم پەیامەی دا و ڕایگەیاند، پێویستە کۆنگرە ببەسترێت و بڕیار بدرێت و بزووتنەوە و بەرێوەبەرایەتی پەکەکەش وەڵامی ئەرێنییان دایەوە، بۆیە دەبێت ئەو مەرجانە جێبەجێ بکرێن. ئەگەر مەرجەکان جێبەجێ بکرێن، کۆنگرە دەبەسترێت و ئەو بڕیارانە جێبەجێ دەکرێن. ئەمە پێشتر بە ڕوونی باس کراوە. ئێمەش ڕامانگەیاندووە، هەمووان ئەمە دەزانن. لە ئێستادا ئەوان بە نوێنەرایەتی دەوڵەتی تورکیا لە هەندێک راگەیاندن و میدیاکانەوە و لە گۆڕەپانی سیاسیدا قسەی جیاواز دەکەن. لە شێوازی قسەکردنیانەوە وا دیارە دەیانەوێت ئاژاوەگێڕی و نائارامی دروست بکەن. متمانەیان بە کەس نییە، ئەگەر ئامانجیان چارەسەرکردنی پرسی کوردە، ئەگەر دەیانەوێت تورکیا لە کێشەکانی رزگاری بێت و ببێتە تورکیایەکی دیموکراتیک و بتوانێ ڕۆڵی خۆی بگێڕێت، پێویستە ئەو گفتوگۆیانە ڕابگرن. هەموو کەسێک ئەمەی دەوێت. وەک وتم ئەمە پرۆسەیەکی زۆر هەستیارە و دەبێ بە ڕاشکاوی بچێتە پێشەوە. پێویستە گەلەکەمان ئەمە بزانێت. بۆ ئەوەی هەنگاوەکەی ڕێبەر ئاپۆ جێبەجێ بکرێت، پێویستە ئەو دەستپێشخەرییە بۆ ئازادکردنی ڕێبەر ئاپۆ زیاتر بەهێز بکەین. پێویستە هەموو گەل و دۆستەکانمان بەو پێیە مامەڵە بکەن بۆ بەدیهاتنی ئازادیی جەستەیی ڕێبەر ئاپو و هەڵوەشاندنەوەی سیستەمی گۆشەگیریی ئیمرالی دەبێت تێکۆشان بەرز بکرێتەوە. لەم پڕۆسەیەدا پێویستە ئازادیی جەستەیی ڕێبەر ئاپو جێبەجێ بکرێت و ئەو سیستەمەی کە لە ئیمرالی پێکهاتووە لەناوببرێت و کۆتایی بێت. بۆ ئەمەش دەبێت تێکۆشان زیاتر بکەین. ئەمەیە کە لە هەموومان داوا دەکرێت. نەک هەر لە باکوور و تورکیا و لە هەموو پارچەکانی کوردستان، بەڵکوو لە دەرەوەی وڵاتیش پێویستە هەموو دۆستانی کورد لە پێناو ئەم ڕێبازە تێبکۆشن. پێویستە هەمووان بڵێن دەبێت ڕێبەر ئاپۆ لە ڕووی جەستەییەوە ئازاد بێت بۆ ئەوەی بتوانێت ڕۆڵی خۆی بگێڕێت. ئەو هەنگاوە کردارییەی کە ڕێبەر ئاپۆ خوڵقاندوویە، تەنیا بەم شێوەیە دەتوانێت بەرەو پێش بچێت. ئەگەر لەسەر ئەم بنەمایە تێکۆشان بەهێزتر بێت، ڕێبەر ئاپۆ ئازاد دەبێت و سیستەمی ئیمراڵی هەڵدەوەشێتەوە و دۆخێکی نوێ بۆ گەل و نەتەوەکانمان بنیات دەنێت. پێویستە هەموومان لەسەر ئەم بنەمایە بەشداری تێکۆشان بن. بۆیە لێرەوە سەفەربەری ڕادەگەیەنین. پێویستە گەل و دۆستانمان ئەوە بزانن کە لەو ڕۆژەی کە ڕێبەر ئاپۆ دەستی بە تێکۆشان کردووە تا ئەمڕۆ، لە ژێر هەر جۆرە هەرەشە، پیلانگێڕیی و هەلومەرجێکی سەختدا بۆ گەلی کورد و هەموو گەلان و مرۆڤایەتی تێکۆشاوە و تەنانەت یەک ڕۆژیش بۆ خۆی نەژیاوە و هەموو ژیانی خۆی بۆ گەلان و گەلی کورد و مرۆڤایەتی تەرخان کردووە. ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت لەم تێکۆشانە مەزنەیدا بە ئامانجی خۆی بگات. بۆیە پێویستە هەموومان دەستپێشخەریی بکەین ئەرکەکان لە ئەستۆ بگرین و هەموو شتێک بە تەنیا بۆ ڕێبەر ئاپۆ جێنەهێڵین. ئەگەر ئەم کارە بکەین، ڕێبەر ئاپۆ بە هێزێکی زیاترەوە ئەم دەستپێشخەرییە بەرەو پێشەوە دەبات. لەم هەنگاوەدا گەلی کورد و گەلانی تورکیا و گەلانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و مرۆڤایەتی سەردەکەون. دیسان بەم بۆنەوە جەژنی نەورۆز و ڕەمەزانیان لێ پیرۆز دەکەم و سڵاو و ڕێزی خۆم پێشکەش دەکەم".

  لاهور شێخ جەنگى رایگەیاند، شان بە شانی جەماوەرى کوردستان شەڕى کرد و شانازی پێوە دەکات و ئەگەر حکومەتى داهاتووى هەرێمى کوردستان وەک پێشووبێت قبوڵى ناکەن. دەشڵێت، گۆڕانکارى گەورە لە عێراق بەڕێوەیە. لاهور شێخ جەنگى، شەوى رابردوو لە چاوپێکەوتنێکدا لە کەناڵى ئاسمانى دیجلەى عێراقى گوتى، پێویستە حکومەتى داهاتووى هەرێمى کوردستان بە هەموو شێوەیەک خزمەتى هاووڵاتیان بکات و لێیان قبوڵ ناکەن، ئەگەر وەک حکومەتى پێشووبێت و لە ئاست داواکارییەکانى هاووڵاتیاندا نەبێت. دەشڵێت، ئەوان رێگە نادەن هەرێمی کوردستان بکرێتە دوو هەرێم و دابەش بکرێت بەسەر زۆنى سەوز و زەردا. دەشڵێت، واشنتۆن دەزانێت بافڵ تاڵەبانى کێیە و لاهور شێخ جەنگى کێیە و لە چاوی ئەمریکاوە سلێمانی بەشێکە لە بەرەی مقاوەمە. لاهور شێخ جەنگى دەشڵێت، دۆناڵد ترامپ عێراق وەک ئۆتۆمبێلێکى پارە پەیداکردن بۆ ئێران دەزانێت، دەبێت خۆمان بۆ ئەو گۆڕانکارییەکان ئامادە بکەین، کە لە لوبنان و سوریا دەستیپێکردووە، بۆیە لە عێراقدا گۆڕانکارى گەورە بەڕێوەیە و هاووڵاتیان دێنە سەرشەقام و ناڕازین لە حکومڕانییەى ئێستا وڵاتدا بەڕێوەدەچێت.

  سەرکردەیەکى هێزەکانى سوریاى دیموکرات،  ڕایدەگەیەنێت پێویست بە تەسلیمی چەکەکانمان ناکات، بەڵکو دەخرێنە ناو وەزارەتی بەرگرییەوە. لەچاوپێکەوتنێکیدا مەحمود حەبیب سەرکردە لەهێزەکانى هەسەدە، لەوەڵامى پرسیارێک سەبارەت بەوەى چۆن لەگەڵ سوپاى نوێى سوریا کاردەکەن و تێکەڵ دەبن، پێکهاتەکە چۆن دەبێت، ئایا هێزەکانی سوریای دیموکرات تەنها لەو ناوچانەدا دەمێننەوە کە ئێستا تێیدان یان بەهەموو سوریادا بڵاودەبنەوە. مەحمود حەبیب سەرکردەى هەسەدە وتى: ئەو هەوڵە هاوبەشەی کەبۆیەکگرتنەوەى هێزەکان نراوە هێشتا خەریکى بەدواداچوونن بۆ هەموو ئەو پرسانە، سەبارەت بەپرسیارەکەش، ئەم کارە ئێستا ناتوانرێت ئەنجام بدرێت، چونکە خزمەت بە بەرژەوەندی نیشتمانی ناکات و خزمەت بە بەرژەوەندی سەربازی ناکات، تەنانەت لەسەر ئاستی نیشتمانیش. ئەو جەخت لەسەر ئەوەکردەوە، ئێستا ناتوانرێت ئەم کارە بکرێت چونکە خزمەت بە بەرژەوەندی نەتەوەیی ناکات، وتیشى: ئەم سەرکردایەتییە پلەبەندییە دەتوانێت سەرکردایەتی بکات و دە ساڵە سەرکردایەتی دەکات و ئێستا ناتوانرێت جێگەی بگرێتەوە. سەرکردەکەى هەسەدە وتیشى: سەبارەت بە ڕیزەکان و پلەبەندی سەربازیش، ئەوانە ناتوانرێت لە ئێستادا بگۆڕدرێن و ناتوانرێت دەستبەردار بکرێن ئەمەش یەکێکە لەو هێڵە سورانەی کە ئەگەر ڕووبدات کاریگەرییەکەی نەرێنی دەبێت لەسەر دیموکراسی و لەسەر ئاسایشی گشتی لە سوریادا . مەحمود حەبیب لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا وتى: باشترین شت لەم ڕێککەوتنەدا ئەوەیە کە ئەم هەوڵانە و ئەم ئەزموونانەى هێزە ئەمنییەکان لە ناوچەی باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا لە ڕۆژهەڵاتی فورات سودیان لێ وەربگرێت، و لێرەدا پێموایە ئەگەری ئەوە هەیە کە ئەم هێزانە ڕۆڵێکی زۆر گرنگیان هەبێت لە باقی جوگرافیای سوریادا. سەرکردەکەى هەسەدە وتیشى: هێزەکانی سوریای دیموکرات خاوەنی پلەبەندییەکی بەهێزی فەرماندەیی و ئەزموونێکی بەرفراوانن لە بەرەنگاربوونەوەی ڕێکخراوە تیرۆریستییەکان، هەروەها توانای پاراستنی ئاسایشی ناو شارەکان و بەدرێژایی سنوورەکانیان هەیە، پێیوابوو ئەم ئەزموونە دەبێتە پێکهاتەیەکی سەرەکی سوپای سوریای داهاتوو

ڕێباز حەملان، جێگری وەزیری دارایی فیدراڵ لە پەیامێكی تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبووک دەڵێت: مافی خەڵكی كوردستان لە پۆست و پلە و پایە  زۆر گەورەترە، دەشڵێت: کە متمانەی جەنابی مەسعود بارزانی وەردەگریت دەبێت وەک ھەڵۆ بەرامبەر نەیاران بوەستیت، لەبەردەم دەستکەوتی ماددی و بەرژەوەندی تایبەت نابێت چۆک دابدەیت. دووشەممە 10ـی ئاداری 2025، ڕێباز حەملان، جێگری وەزیری دارایی فیدراڵ لە پەیامێکی تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبووک نووسیوویەتی: بە شانازییەوە، لە ژیانی سیاسی خۆمدا بۆ جاری دووەم لەسەر مافی میللەتەکەم بڕیاری چارەنوسسازم داوە. ئەو وتیشى :لە بەغداد کەرامەت و مەبدەئی کوردایەتی و کوردستانی بوونم خستە پێش بەرژەوەندی شەخصی خۆم، بەکردەیی نوێنەرایەتی کورد و ھەرێمم کرد، بە باوەڕێکی کوردانە. ئەوەش دەخاتەڕوو بەتایبەت کە متمانەی جەنابی سەرۆک مەسعود بارزانی وەردەگریت دەبێت وەک ھەڵۆ بەرامبەر نەیاران بوەستیت، لەبەردەم دەستکەوتی ماددی و بەرژەوەندی تایبەت نابێت چۆک دابدەیت. دەشڵێت: لەساڵی 2017 لەسەر پشتیوانی و پشتگیری ریفراندۆم ھەڵوێستم وەرگرت، پاشان لەسەر بەرگری لە حکومەتی ھەرێم کە رێگەم نەدا ئەنجومەنی وەزیران نیصابى قانونى لەدەست بدات، بڕیارمدا وەک وەزیری دارایی و ئابوری لەناو حکومەت بەردەوام بم لەسەر خزمەتکردنی گەلەکەم باجی ئەو ھەڵوێستەم ھەرچی بێت دام. ڕێباز حەملان ئاماژەی بەوە کردووە، لەگەڵ دەستبەکاربونی وەک بریکاری وەزارەتی دارایی عێراق ، لەسەر ماف و شایستە داراییەکانی ھەرێم، دیدارو کۆبوونەوەی لەگەڵ بەشێکی زۆر لە بەرپرسانی بەغدا کردووە لە ئاستی زۆر باڵا، دەڵێت: دواتر لە ڕاگەیاندن چەندین دیدارم ئەنجامدا و بەرگریم کرد لە مافەکانی ھەرێم، راستییەکانم باس کرد کە حکوومەتی ھەرێم پابەند بووە بەو داواکاریانەی لێی کراوە و هەمووی جێبەجێ کردووە، بەتایبەت جەنابی کاک مەسرور بارزانی خەمخۆرانەو پشوو درێژانە هەموو هەوڵێکی داوە بۆ چارەسەری کێشەکان لەگەل بەغدا، ئەم ھەوڵانەم نیگەرانی وەزیری دارایی عێراقی لێکەوتەوە و بەیاننامەی لەسەر دەرکردم ، بۆ یه‌كه‌مجارە لە سایتی وەزارەتێک لە عێراق به‌یاننامه‌ له‌ دژی بەرپرسێکی باڵا بڵاوبکرێتەوە، چونکە من لەبەغداد پێشمەرگە ئاسا بەرگریم لەقوت و مافی خەڵکی ھەرێمکرد و خەریکی بەرژەوەندی شەخسی خۆم نەبووم، دواتر لە کۆبوونەوەی فەرمی ئەنجومەنی وەزارەت کێشەکە زیاتر گه‌وره‌كرا و له‌گه‌ڵ خودى وه‌زیر لەبەردەم ھەموو ئامادەبووان کە ٢٤ بەرێوەبەری گشتی ئامادەبوون دەمەقاڵی و گرژی دروست بوو، به‌ شانازییه‌وه‌ سەرسەختانە مرافەعەم لەسەر مافەکانی ھەرێمی کوردستان کرد. ڕێباز حەملان نووسیویەتی: لەم ساڵی 2025دا، لەسەر داواکردن بۆ سەرپەرشتی کردنی مەلەفی بودجە و مووچەی ھەرێم، لەسەر پێداگیری لە شایستە داراییەکانی ھەرێم، هەروەها لەسەر مامەڵەی نادروستی وەزارەتی دارایی عێراق لەسەر پرسی مووچەو بودجەی ھەرێم، کە زۆر مامەڵەیەکی سیاسیانەیە بە ناوی بابەتی تەکنیکی و ھونەرییەوە بەردەوام مووچەی مووچەخۆرانی ھەرێم دوا دەخرێت و لەکاتی خۆیدا ناینێرن  بۆ جاری دووەم بڕیارمداو بە رەوام نەبینی من بەرپرسی باڵای وەزارەتێك بم لە بەغداد، مووچە لەکاتی خۆی وەربگرم و ئیمتیازاتی زۆرم ھەبێت، بەڵام ھەمان وەزارەت ھۆکاری ناڕەحەتی میللەتەکەم بێت و ھەر مانگە و بەجۆرێك مامەڵە لەگەڵ ھەرێم بکات، ویژدانی خۆم بەرامبەر خوای گەورەو میللەتەکەم و حیزبەکەم ئاسوودەکرد. دەڵێت: لە کۆتایی مانگی یە، بەرێزان بەرپرسانی باڵای ھەرێم و حیزبم لەم بابەتانە ئاگادار کردەوە، داوامکرد کە من دەست لە کار بکێشمەوە و چیتر مامەڵەی نادروست مایەی قبوڵکردن نییە، بۆیه‌ دەستم لە پۆستەکەم کێشایەوە.

هاوسەرۆکی دەبەپە، ڕایدەگەیەنێت داواکاری درێژەدان بە ئۆپەراسیۆنە سیاسی و سەربازییەکانی دەوڵەت دوای ڕاگەیاندنی هەڵوێستی ئەرێنی لەلایەن پەکەکەوە مەترسییەکی گەورەیە بۆ سەر پرۆسەی ئێستا، دەبێت ئۆجالان ئازاد بکرێت بۆ ئەوەی پرۆسەکە بەرەو پێشەوە بچێت. کەسکین بایندر، هاوسەرۆکی پارتی هەرێمە دیموکراتییەکان (دەبەپە) ڕایگەیاند، عەبدوڵڵا ئۆجەلان دۆخی نێودەوڵەتی و هاوکێشە ناوچەییەکان و هاوسەنگییە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکانی تورکیای هەڵسەنگاندووە و لە کاتێکی مێژووییدا ئەو بانگەوازەی کردووە. هاوسەرۆکی دەبەپە جەختى لەسەر ئەوەکردەوە، بۆ ئەوەی پرۆسەکە بەرەوپێش بچێت، پێویستە دەستبەجێ و یەکلاکەرەوە زەمینە بۆ ئازادی عەبدوڵڵا ئۆجالان دروستبکرێت، دەشڵێت: دەبێت هەلومەرجێک بۆ ئۆجالان دروستبکرێت کە بتوانێت بە ئاسانی پەیوەندی لەگەڵ پەکەکە و بازنەی جۆراوجۆر دروست بکات".  کەسکین بایندر وتیشى: هەر لەبەر ئەم هۆکارە دەبێت وەک هەنگاوی یەکەم هەلومەرجی ئازادی ئۆجالان دروست بکرێت. گەورەترین گەرەنتی سەلامەتی ئەم پرۆسەیە ئەوەیە کە چالاکانە سەرکردایەتی بکات، گەورەترین بەرپرسیارێتی لەم بابەتەدا لە ئەستۆی دەوڵەت و ئەوانەی دەسەڵاتدان". بایندر ئاماژەی بەوەدا کە لە تورکیا، کوردستان، ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و سەرتاسەری جیهان پشتیوانییەکی زۆر بۆ ئەو بانگەوازە هەیە و وتی: پێش هەموو شتێک؛ بەڕێز ئۆجالان ئەم بانگەوازەی بە هەڵسەنگاندنی دۆخی ئێستای جیهان و ناوچەکە و تورکیا کرد. دووەم؛ لە سەردەمێکدا کە سیاسەتی جەنگ لە سەرانسەری جیهاندا خەریکی پەرەپێدانی فۆرمولەکانە، نەخشەڕێگای چارەسەری جیهانی و ناوچەیی و نیشتمانیی زۆر جیاواز هاتۆتە ئاراوە. "هەر بۆیە زۆر ژاوەژاوی دروست کرد." هاوسەرۆکی پارتی هەرێمە دیموکراتییەکان (دەبەپە) بەردەوام بوو لە ڕاکێشانی سەرنج بۆ بەرنامەی ئەو دیدارانەی کە بڕیارە لە زیاتر لە ١٠٠ ناوەند لەگەڵ خەڵکدا ئەنجام بدرێت و وتی: دەمانەوێت بانگەوازەکەی ئۆجالان بە تەندروستترین شێوە لەگەڵ خەڵکدا هاوبەش بکەین.  وتیشى: لەو چوارچێوەیەدا لەگەڵ خەڵک کۆدەبینەوە. ئەم کارە هەفتەی داهاتوو دەست پێدەکات. ئەم هەشتی مارس و نەورۆزە بۆ ئێمە کەمێک جیاواز دەبێت لە چاو ئەوانەی پێشوو. پێویستە زیاتر حەماسەتیان هەبێت. نەورۆز نەورۆزێکی ئاشتی و ئازادی و کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی دەبێت. بەڕای من نەورۆزی ٢٠٢٥ دەبێتە نەورۆزی چارەسەری پرسی کورد و ئازادی کاک ئۆجالان و دەربڕینی ئیرادەی ملیۆنان کەس. هەمووان بەم بەرپرسیارێتییە لە گۆڕەپانی نەورۆز دەبن. عەبدوڵڵا ئۆجەلان، ڕۆژی ٢٧ی مانگى ڕابردوو لە ڕێگەی شاندی ئیمرالی پارتی دەمەوە، "بانگەوازی ئاشتی و کۆمەڵگایەکی دیموکراتی"ی بڵاوکردەوە. بانگەوازەکە کە بە "بانگەوازی سەدە" وەسف کراوە، پشتیوانی ئێران، عێراق، سوریا، تورکیا، ئیسرائیل، یەکێتی ئەوروپا (یەکێتی ئەوروپا)، ئەمریکا و چەندین بازنەی جیاوازی دیکەی وەرگرتووە. دوای ئەو بانگەوازە، پارتی ئاگربەستیشی ڕاگەیاند و پشتیوانی خۆی دەربڕی.

  زوبەیر ئایدار ئەندامی کۆنسەی بەڕێوبەری کەجەکە ڕایگەیاند؛ پێش بانگەوازییەکەی ڕێبەر ئاپۆ، بەرپرسانی دەوڵەت بە ئاگاداری و مۆڵەتی ئەردۆغان سەردانی ئیمرالییان کردووە و ڕایانگەیاند کە پێویستە لەسەر ئەو پرسانەی کە دەوڵەت لەسەری ڕێککەوتووە هەنگاو بنرێت. ئایدار لەچاوپێکەوتنێکیدا ئاماژە بۆ ئەوەدەکات، ئێمە باس لە پرۆسەیەک دەکەین کە ئەو کردارانەی کە لەمەودوا ئەنجام بدرێن، تەنانەت ئەگەر بە نووسراو و بەڵگەش نەبێت، لە زۆر بواردا بە دەستپێشخەری و ڕێککەوتن و لێکتێگەیشتنی یەکتر و چاوەڕوانی لە یەکتر دیاری دەکرێن.  ئەو وتیشى: بە ئەزموونی ٣٢ساڵەی خۆم دەتوانم بڵێم؛ ڕێبەر ئاپۆ قەد بە ئارەزووی خۆی یان بە شێوەیەکی هەڕەمەکی لەم جۆرە پرۆسانەدا بانگەوازییەکی لەو جۆرە نادات. لە ڕاستیدا دیارە دەرفەت ڕەخساوە، بۆیە بانگەوازییەکی لەو جۆرە دەکات. ئایدار ڕایگەیاند کە ئاگادارن کە کۆمیسیۆنێکی یاسایی پێکهێنراوە، ئەم کۆمیسیۆنە کار لەسەر پرسە یاسایی-دەستوورییەکان دەکات، وتی: هەژماریان چوار کەسە، ئێمە بە تەواوی نازانین؛ بەڵام هەندێک بەرپرس بە نوێنەرایەتی حکومەتەوە ماوەیەکە سەردانی ئیمرالی دەکەن. ئەمە مەسەلەیەک نییە کە دەوڵەت باخچەلی شەوێک لەسەری خەوتبێت و یەکسەر هەستێت و سڵاو لە دەم پارتی بکات. ئەمە شتێکە کە پێشوەختە پلانی بۆ دانراوە و ئامادە کراوە.  ئەو جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە ئەو شاندەی کە چوو بۆ ئیمرالی لەگەڵ باغچەلی کۆبووەوە و ئەو پرسانەی باسیان لێکرا لەگەڵ ئەویشدا باسی لەسەر کرا. ئەو پرسانەی کە گەل ئاگاداری بوون دواتر ڕوویاندا. بەم قسە و لێدوانانە چووە قۆناغێکی نوێیەوە. "بانگەوازییەکەی ریبەر ئاپۆ نیشانەی قۆناغێکی نوێیە. زوبەیر ئایدار ئاماژەی بەوەشکرد کە ئەردۆغان ئاگاداری هەموو شتێکە و وتی: "ئەو شاندەی کە سەردانی ئیمرالی کردووە بە مۆڵەتی ئەوەو ڕۆیشتوون. ئەو گفتوگۆیانەی لەوێدا ڕوویانداوە، ئەو کارانەی کە کراوە، هەمووی لە شێوەی ڕاپۆرتێکدا دراوە بە ئەردۆغان و لەهەموو شت ئاگادارە. ئێمە لە گەڵ سیاسەتەکانی حکومەت ئاشناین. بە بێ ئاگاداری ئەردۆغان، مەحاڵە بەرپرسانی حکومەت بۆ پرسێکی وا جددی بتوانن بچنە ئیمرالی. ئەردۆغان زانیاری هەبووە و مۆڵەتی داوە. زوبەیر ئایدار، ئەندامی کۆنسەی بەرێوەبەری کەجەکە ڕایگەیاند، بنەمای بانگەوازییەکە پەیوەندی بە حکومەتەوە هەیە و وتی: ئێستا تۆپەکە لە گۆڕەپانی حکومەتدایە. ڕێبەر ئاپۆ، لایەنی کوردی، بە تەواوی بەرپرسیارێتی خۆیان جێبەجێ کردووە.  ئەو بەڕوونی باسی لەوە کرد کە چۆن ئەو کێشانە چارەسەر دەکات کە حکومەت بە قووڵی لێیان ناڕازییە. ئێستا دەبێت حکومەت هەنگاو هەڵبگرێت. بەڵێ بانگەوازی لە ڕێکخستنیش کراوە.  ناوبراو باس لەوەدەکات ئاپۆ لەپەیامەکەیدا بە ڕێکخستن دەڵێت: 'ئەگەر زەمینەی سیاسی یاسایی و دیموکراتیک دروست بوو، ئێوەش ئەو هەنگاوە جێبەجێ بکەن، کۆنگرە ببەستن و بڕیار بدەن و چەک دانێن. 'یانێ باس لە سەر دروستکردنی چوارچێوەیەکی یاسایی و سیاسەتی دیموکراتیک هەیە، موخاتەبی ئەمەش حکومەتە. ئێمەش لەوەی پێشتر چی ڕوویداوە هەموو ئاگادارین. ئێستا لێرەدا لە قۆناغی یەکەم، موخاتەب حکومەت و دەوڵەتە. پێویستە لە ماوەیەکی کورتدا هەنگاو بنرێت. ئەگەر پرسەکە درێژە پێ بدەن، ئەوا پرسەکە هەر لەوێدا دەوستێت."

وتەبێژی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، ڕایدەگەیەنێت وتوومانە نابێت لەکابینەى داهاتوودا حکومەتی سێبەر هەبێت و ئێمە گەرەنتیمان دەوێت. سەبارەت بە دواین گۆرانکارى و دانوستانەکانى پێکهێنانى کابینەى نوێ، سەعدی پیرە وتەبێژی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، دەڵێت لەو کۆبوونەوەیەدا کۆتایی بە زۆربەی بڕگەکانی رەشنووسی رێککەوتنی پێکهێنانی حکومەت هێنراوە. هەروەها وتیشى: هیچ نەماوە لە کۆبوونەوەکانماندا باسمان نەکردبێت.   لەبارەی چۆنیەتیی پێکهێنانی حکومەت، سەعدی پیرە دەڵێت: سەرۆکی حکومەت و جێگرەکەی بەیەکەوە رادەسپێردرێن، "راسپاردنی سەرۆکی حکومەت و جێگرەکەی نایاسایی نییە." هەروەها دەڵێت، "سەرۆکی حکومەت یان جێگری سەرۆکی حکومەت دەست لەکار بکێشێتەوە، حکومەت بە هەڵوەشاوە دادەندرێت." قوباد تاڵەبانی، سەرۆکی شاندی دانوستاندنکاری یەکێتی لە کۆڕبەندی هەولێر ئەوەى خستەڕوو، لەگەڵ پارتی باسی پۆستیان نەکردووە. وتەبێژی یەکێتیش دەڵێت: پارتی بە ئەوانی نەگوتووە پۆستەکانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، سەرۆکی حکومەت و وەزیری ناوخۆ هێڵی سوورن. هاوکان سەعدی پیرە وتیشى: لە رابردوودا سەرۆکی حکومەت راوێژکار داناوە بۆ راپەڕاندنی کاروباری وەزارەتەکان و بەبێ گەڕانەوە بۆ وەزیر, ئەو ئاجەختى کردەوە ئەگەر پارتی پۆستەکانی خۆی لە حکومەتی داهاتوو دیاریکردبێت، ئێمە بۆ دانوستاندن بکەین، وتیشى  نابێت پارتی قەییوم لە پۆستی بەتاڵی یەکێتی دابنێت. لەکۆتایی قسەکانیدا سەعدی ئەحمەد پیرە دەڵێت وتوومانە نابێت حکومەتی سێبەر هەبێت،  سەرۆکی پەرلەمان کراوەتە دیلی دەستی جێگر و سکرتێری پەرلەمان.

  هاوسەرۆکی دەستەی بەڕێوەبەری کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) بە پێویستی دەزانێت پەیامەکەی عەبدوڵڵا ئـ.ـۆجەلان ڤیدیۆیی بێت و جەختدەکاتەوە ئەگەر وا نەبێت قبوڵی ناکەن، ئەوەش دواى وتەکەى وەزیرى دادى تورکیا کە ئاماژەى بەوەکردبوو، هەلومەرج لەبار نییە بۆ ئەوەى بانگەوازەکە بەشێوەى ڤیدیۆیی بێت. بەسێ هۆزات هاوسەرۆکی دەستەی کەجەکە، لە میانی هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ Medya TV لەبارەی بانگەوازە چاوەڕوانکراوەکەی ئۆجەلانەوە دوا کە بە بانگەوازێکی مێژوویی لەقەڵەم دەدرێت بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد بە ڕێگاچارەی ئاشتییانە. بەسێ هۆزات بە توندی وەڵامی یڵماز تونچ، وەزیری دادی تورکیای دایەوە کە چەند ڕۆژێک لەمەوبەر ڕایگەیاند هەلومەرجی یاسایی لەبار نییە بۆ ئەوەى بانگەوازەکە بەشێوەى ڤیدیۆیی بێت و دەڵێت: "بە هیچ جۆرێک ئەوە قبوڵ ناکەین، 26 ساڵە گۆشەگیری خراوەتە سەر 'ڕێبەر' ئاپۆ، ئەمەیش ئەشکەنجەدانە و یاسا نێودەوڵەتییەکانیش ئەمە بە ئەشکەنجە و تاوانی دژی مرۆڤایەتی لەقەڵەم دەدەن". بەسێ هۆزات سەرنجی خستە سەر ئەوەی کە وێڕای ئەوەی لە 22 تشرینی یەکەمی 2024ەوە دەولەت باخچەلی، سەرۆکی گشتیی مەهەپە داوای لە ئۆجەلان کردووە بچێتە پەرلەمان، کەچی هێشتا گۆشەگیرییەکانی سەر ئۆجەلان بە توندترین شێوە بەردەوامە و دەڵێت: "ئەو گوتانەی وەزیری دادی تورکیا بەو واتایە دێت، چۆن لەو دۆخە نوێیە دەڕوانن و هیچ بە هەندی وەرناگرن". هۆزات ڕەخنەی ئەوەی لە یڵماز تونچ گرت بۆچی هەلومەرجی یاسایی بۆ پەیامەکەی ئۆجەلان بۆ ئەوەی بە شێوەی ڤیدیۆیی بێت لەبار نییە، بەڵام کە بە نوسراو بێت لەبارە و دەڵێت: "ئایا دەکرێت لە کاتێکدا ئۆجەلان پەیام بڵاو بکاتەوە کە هێشتا گۆشەگیری سەری هەڵنەگیرابێت؟ پەیامێکی لەو جۆرە تا چەند کاریگەر دەبێت؟ مادام داوا لە سەرۆک دەکەن پەیامی هەبێت، گۆشەگیرییەکەی سەری هەڵبگرن و چیتر ئەشکەنجەی مەدەن". بەسێ هۆزات ڕەتی کردەوە ئۆجەلان هیچ ڕێککەوتنێکی ژێربەژێری لەگەڵ تورکیا کردبێت و ڕەخنەی ئەوەیش لە گەورە بەرپرسانی تورکیا دەگرێت کە هەر دەمیان دەکەنەوە دەڵێن با پەکەکە چەک دابنێت، کەچی لە ڕاستیدا بەردەوام لە درێژەدان بە شەڕ لە دژی پەکەکە. هەر لەبارەی گوتەکانی یڵماز تونچ، دوێنێ تولای هاتیمئۆغوڵڵاری هاوسەرۆکی گشتیی دەم پارتی وتی: "بەپێی زانیارییەکانمان بانگەوازەکە ڤیدیۆیی دەبێت. خۆ ئەگەر بە ڕاستیش ئەمە بۆ پرۆسەی ئاشتى بێت پێویستە بەم جۆرە بێت و دەرگاکان بکرێنەوە". ناوبراو جەختیشیکردەوە، لە کەشێکدا کە مشتومڕ لەسەر ئەوە بکرێت بانگەوازەکە ڤیدیۆییە یان نا، ناکرێت باس لە ئاشتی و کەشێکی دیالۆگی تەندروست بکرێت. ئەمە بەو واتایە دێت گۆشەگیری سەر ئۆجەلان بەردەوامە.

جەمیل بایک هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبەری کەجەکە لە بەرنامەیەکی تایبەتدا لە کەناڵی ستێرک تیڤی، پێش بەیاننامە چاوەڕوانکراوەکەی ڕێبەر ئاپۆ هەڵسەنگاندنی بۆ دۆخەکە کرد و دەربارەی چەندین تەوەر و مژاری گرنگی پەیوەندیدار بەو گۆڕانکارییانەوە کە لەناوچەکەدا ڕوو دەدەن، دید و تێڕوانینینەکانی خۆی خستەڕوو. بفەرموون لە دەزگای میدیایی هاوڵاتییەوە گوێبیستی دەقی گفتوگۆکە بن:   دەمەوێت بە پیلانگێری نێونەتەوەیی دەست پێ بکەن. چونکە لە مانگی شوباتداین. گەلی کورد و دۆستانی ئەم مانگە بە مانگێکی ڕەش وەسف دەکەن. ٢٧ساڵ بەسەر پیلانی نێونەتەوەیی دژی ڕێبەر ئاپۆ تێدەپەڕێت. ئەگەر بارودۆخ و چوارچێوەی ئەو سەردەمە لەبەرچاو بگرین، پیلانگێڕیی بە چ ئامانجێکەوە دەستی پێکرد و چۆن ئەنجامدرا؟   سەرەتا ئەو کەسانەی ئەم پیلانگێڕییەیان لە دژی بزووتنەوەکەمان و گەلی کوردستان و مرۆڤایەتی ئەنجامدا شەرمەزار دەکەم. وەک دەزانین بە پێشەنگایەتی هەڤاڵ خالید ئۆراڵ و ڕۆژبین عەرەب دروشمێک لە دژی پیلانگێڕی پەرەی پێدرا. 'ئێوە ناتوانن ڕۆژمان تاریک بکەن'. بەم دروشمەوە نزیکەی ٥٠ هەڤاڵ و وڵاتپارێز ئاگریان لە جەستەی خۆیان بەردا و لەدەوری ڕێبەر ئاپۆ بوونە بازنەیەک لە ئاگر، بە ڕێزدارییەوە هەموو ئەو شەهیدانە بەبیر دێنمەوە، ئەوان لە مێژووی مرۆڤایەتی و گەلی کورددا بۆ هەمیشە جێگایەکی تایبەتیان هەیە. ئەو شەهیدانە قەد لەبیر ناکرێن. بۆچی و لەسەر چ بنەمایەک ئەو هێندە هەڤاڵ و وڵاتپارێز ئاگریان لە جەستەی خۆیان بەردا و خۆیان فیدا کرد؟ چونکە بینیان بەڕاستی لە کەسایەتی ڕێبەر ئاپۆدا وا گەلی کورد و مرۆڤایەتی ڕووبەڕووی مەترسییەکی گەورە بۆەتەوە. ئەم چالاکییە فیداییە بۆ ئەوە ڕاگەیەندرا کە هەموو لایەک لەم مەترسییە تێبگەن و هەموو لایەک هۆشیار بکەنەوە کە ڕێوشوێنی پێویست بەرامبەر بگرنەبەر و پێشی لێبگرن. بۆیە تێکۆشانیان لە مێژووی بزوتنەوەکەمان و گەلی کوردستان و مرۆڤایەتیدا جێگایەکی تایبەت و شکۆمەندانەی هەیە و قەد لەبیر ناکرێن. ئەگەر خەبات دژی پیلانگێڕی پەرەی سەندووە و گەیشتووەتە ئەم سەردەمە، بە دڵنیاییەوە بە پێشەنگایەتی ئەم هەڤاڵانەوە بووە. ئێستا ئەو پیلانگێڕییەی کە دژی ڕێبەر ئاپۆ پەرەی پێدرا، لە کەسایەتی ڕێبەر ئاپۆ دژی گەلی کورد و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەنجامدرا. نەک تەنها وەک پیلانێک دژی کەسێک ڕوویدابێت. پیلانەکە ئەوەندە سنووردار نییە. بەڵکوو پیلانێکی زۆر گەورەتر بوو.   لە مێژووی مرۆڤایەتیدا ڕەنگە ئەم جۆرە پیلانگێڕییانە زۆر دەگمەن و کەم بن. ئەم پیلانگێڕییە بۆ ڕێبەر ئاپۆ بووە هۆی ئەوەی باشتر لە هەموو شتێک تێبگا و چارەسەری بۆ بخوڵقێنێ و دژی ئەم پیلانگێڕییە بەرخۆدان بکات. چونکە ئەو هێڵەی کە ڕێبەر ئاپۆ پەرەی پێداوە بە تەواوی لەسەر ئەم پرەنسیپەیە. وتی: "ئەوەی مرۆڤ نەکوژێت بە هێزتری دەکات". وتی: "من لە بەلەمێکدا بووم و ڕووبەڕووی کەندەڵانان بوومەوە. بۆ ئەوەی لەناو نەچم فڕیم." ڕێبەر ئاپۆ بەم شێوەیە دەستی بە تێکۆشان کرد. کاتێک ئەو پیلانگێڕییە جیهانییە دەستی پێکرد، لە چ هەلومەرج و دۆخێکدا پەرەی سەند؟ مەبەست لەو پیلانگێڕییە چی بوو؟ مرۆڤ پێویستە بە باشی سەرنجی بخاتە سەر. ڕەنگە تا ئێستا هەڵسەنگاندن و سەرنجی زۆر لەسەر ئەو پیلانگێڕییە هەبووبێت و هەڵسەنگاندنی زۆر کرابێت. بەڵام هێشتا تێرکەر نین. چونکە پیلانێکی زۆر گەورەیە. بۆیە ئەم پیلانگێڕییە گەورەیە پێویستی بە تێکۆشانێکی گەورەی گەلە. بە شێوەیەکی ئاسایی سەیری بکەی ناتوانیت لەبەرامبەریدا هیچ چارەسەریەک دەست پێبکەی. وەک دەزانرێت لە سەردەمی جەنگی جیهانی یەکەمدا فەرەنسا و بریتانیا بە پێی ئامانجەکانی سیستەمی سەرمایەداری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیان دابەش و دیزاین کردووە. ڕێککەوتنی سایکس-پیکۆیان داناوە. بەم ڕێکەوتن و هاوپەیمانییە، ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیان بەپێی بەرژەوەندییەکانی خۆیان داڕشتووە. کوردیان لەم ناوەدا پارچە پارچە کرد. دیسان عەرەبەکانیان پارچە پارچە کرد. سیستەمی سەرمایەداری لەسەر ئەم دابەشبوونە گەشەی کردووە. بۆیە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بوو بە ناوەندی سیستەمی سەرمایەداریی جیهانی. لەم هاوپەیمانی و ڕێککەوتنەدا پرسی کوردیان کردە پرسی شەڕ. نکۆڵی و پاکتاوکاری لە دژی کورد بەرەوپێش چوو. لە کوێ سیستەمی لەناوبردن و نکۆڵیکردن هەبێت، بەرخۆدان و شەڕ هەیە. ئەمەیان بە زانابوون پەرە پێداوە.   بۆیە بە ڕێبەرایەتی ڕێبەر ئاپۆ لە دژی ئەمەدا تێکۆشانی دیموکراسی و ئازادی پەرەی پێدرا. ئەم تێکۆشانە هێدی هێدی کوردستانی گرتەوە و کاریگەری لەسەر ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دانا. ئەم تێکۆشانە لەدژی ئەو سیستەمەی کە بریتانیا و فەرەنسا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست پەرەیان پێدابوو بوو بە هەڕەشە. چونکە تێکۆشانێک کە ڕێبەر ئاپۆ بەرەوپێشی دەبرد، لەسەر بنەمای ئازادی و دیموکراتیک بوونی ناوچەکە بوو. بۆیە بە تێپەڕبوونی کات پەیماننامەکە ڕووبەڕووی ئاستەنگی دەبووەوە. هۆکاری دیکە ئەوە بوو کە یەکێتی سۆڤیەت لەو کاتەدا ڕووخا. پارچە بوون و ڕووخانی یەکێتی سۆڤیەت کاریگەری لەسەر جیهان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست زۆر بوو. هەمووی هاوسەنگییەکانی تێکدا. ڕاست لەم کاتەدا تێکۆشانی ڕێبەر ئاپۆ گەیشتە لوتکە. دۆخێکی نوێ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست سەریهەڵدا. سیستەمی سەرمایەداری هەوڵیدا دەستێوەردانێک لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بکات. چونکە ئەگەر دەستوەردان نەکات یەکێتی سۆڤیەت پارچە بووە، بۆیە ڕێبەر ئاپۆ تێکۆشانی بەرز دەکاتەوە. ئەو تێکۆشانەش تا دێت پەرە دەگرێت و کاریگەرتر دەبێت. ئەو پەیماننامەیەی کە بریتانیا و فەرەنسا لە پێناو سیستەمی سەرمایەداریدا جێگیریان کردووە، ئێستا هێدی هێدی دەبێتە ئامانج. بۆ ئەوەی سیستەمەکەیان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێگەی خۆی لەدەست نەدات، سەرەتا دەبێت ئەو پێشهاتانەی دەبنە هۆی پێشکەوتنی ڕێبەر ئاپۆ دەبێت ڕێگریی لێبکەن. ئیتر لەوکاتەدا دەستێوەردان ڕوویدا، بە واتایەکی تر دەستوەردانیان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا کرد بۆ ئەوەی گۆڕانکارییەک کە بە لەسەر هێڵی دیموکراتیک و ئازادی پەرەی سەندبوو، سەرکەوتوو نەبێت و ڕێگری لێبکەن. ئامانجیان لەناوبردنی ڕێبەر ئاپۆ بوو. جا چ سیاسی بێت، ئایدیۆلۆژی، یان فیزیکی. چونکە تێکۆشانی ڕێبەر ئاپۆ و ئەو تێکۆشانەی کە بەڕێوەی دەبرد وەک مەترسییەکی گەورە لەسەر خۆیان دەبینی. لەبەر ئەوە ئەوان تەنها بەرژەوەندی خۆیان لەبەرچاو دەگرن. هەروەها ڕێبەر ئاپۆ بەرژەوەندی گەل و ئازادی گەل لەبەر چاو دەگرێت. ئەمەش هەڕەشە بوو بۆ سەریان و دەیانویست ڕێگری لێبکەن. پیلانگێڕی نێونەتەوەیی لەسەر ئەم بنەمایە ئەنجامدرا. زۆر لایەن و وڵات لەم پیلانەدا بەشدار بوون. هەر لەو کەسانەی پێشەنگایەتیان بۆ سیستەمی سەرمایەداری دەکرد هەتا ئەوانەی لەم سیستەمەدا بوون و ئەوانەی ڕۆڵیان لە سیستەمی داگیرکاری و جینۆسایددا هەبوو، هەموویان دەستیان لەم پیلانگێڕییەدا بوو. چونکە هەموویان بەرژەوەندییەکانیان کەوتە مەترسییەوە. بۆ بەرژەوەندی خۆیان و پاراستنی دەسەڵاتدارییان، پیلانیان گێڕا و هێرشیان کردە سەر ڕێبەر ئاپۆ. لێرەوە دەتوانرێت لە کەسایەتی ڕێبەر ئاپۆ و ئەو تێکۆشانەی پەرەی پێداوە باشتر تێبگەن. ئەگەر مرۆڤێک ئاسایی بوایە، بێگومان ئەو تێکۆشانەی کە پەرەی پێدەدا، بە هەمان شێوە ئاسایی دەبوو و ئەم هەموو هێزانە یەکیان نەدەگرت و هێرشیان نەدەکردە سەر ڕێبەر ئاپۆ. لە کەسایەتی ئەودا هێرش کرایە سەر بزووتنەوەکەمان و کوردی ئازادیخواز. ئەمە نیشاندەری ڕاستییەکانی ڕێبەر ئاپۆ و ئەو تێکۆشانەیە کە دەستی پێکردووە. هاوکات ڕاستی ئەم پیلانگێڕییە بۆ کۆمەڵگا ڕوون دەکاتەوە. ئێوە وتتان لە بەرامبەر ئەم پیلانگێڕییەدا شەهیدانێک بە وتنی"کەس ناتوانێ ڕۆژمان تاریک بکات" پێوانیان دیاری کرد و لەسەر ئەو بنەمایە تێکۆشانیان کرد. چۆن دەکرێت ئاستی تێکۆشان هەڵسەنگێنین و بتوانین بڵێین پیلانگێڕیی پووچەڵ کراوەتەوە؟   ڕاستە، مەبەست لەو پیلانگێڕییە چی بوو؟ وەک وتم ئامانج ئەوە بوو کە ڕێبەر ئاپۆ بە تەواوی بێلایەن بکرێت. بزووتنەوەیەک بە ڕێبەرایەتی ڕێبەر ئاپۆ پەرەی سەندبوو هەڵوەشێتەوە. بە درێژایی مێژوو ئەو بزووتنەوەیانەی بە هۆی ڕێبەرەکەیانەوە سەریان هەڵداوە، کاتێک ڕێبەرەکەیان کراوەتە ئامانج، ڕێکخستنەکەیان زیانی پێگەیشتووە. پیلانگێڕان بەو شێوەیە بەراوەردیان کردبوو کە ئەگەر ڕێبەر ئاپۆ بێلایەن بکەن، بزووتنەوەی ئازادی و دیموکراتیکی کوردستانیش دەڕووخێت. بۆیە هەموو دەرفەت و ئامادەکارییەکیان بەکار هێنا. واتە ئەم کارەیان کرد بۆ ئەوەی بتوانن ئەو هێڵە نەهێڵن کە ڕێبەر ئاپۆ لە پێناو گەلاندا پەرەی پێدابوو. دەوڵەتی تورک لەم دۆخە زۆر سوودمەند بوو. ویستی پەکەکە لەناو ببات و کۆمەڵکوژی کورد بەئەنجام بگەیەنێت. هاوکارانیان و خیانەتکارانی گەلی کوردیش دەیانویست ئەم پیلانگێڕییە بێتە دی تا بتوانن ئەو هێڵەی کە ڕێبەر ئاپۆ پەرەی پێدابوو لەناوی ببەن. واتە لە ئامانجدا هەموویان گەیشتنە ڕێککەوتن. بۆیە هەموویان بە هاوکاریی یەکەوە و پیلانگێڕییان دژی ڕێبەر ئاپۆ ئەنجامدا. وەک وتم نزیکەی ٨٠ کەس لە دژی ئەم پیلانگێڕییە بە شێوەیەکی فیداییانە گیانیان بەخت کرد. ئاگریان لە خۆیان بەردا و ڕووبەڕووی دوژمن بوونەوە. بەم کارە پەیامێکیان بۆ هەموو کەسێکدا. هەروەها لەسەر ئەو بنەمایە تێکۆشان دژی پیلانگێڕی، پاکتاوکردن و جینۆساید بەڕێوەچوو. لە کۆتاییدا ئێوەش دەزانن کە ئێمە هەڵمەتێکی ئازادی نێونەتەوەییمان جێبەجێ کرد. ئەم هەڵمەتە بناغەی پیلانگێڕییەکەی زۆر لاواز کرد، بەجۆرێک کە چیتر نەیانتوانی بەم شێوەیە لە دژی ڕێبەر ئاپۆ بەردەوام بن. هێرش بۆ سەر ڕێبەر ئاپۆ هێرشێکی نێونەتەوەیی بوو. هەروەها دەبوو هەڵمەتێکی نێونەتەوەیی لە دژی پیلانگێڕییەکە دەست پێ بکرێت. بۆیە ئێمە هەڵمەتی "ئازادیی جەستەیی بۆ ڕێبەر ئاپۆ و چارەسەری سیاسی بۆ پرسی کورد"مان لەم ئاستەدا لەبەرچاو گرت و بەو پێیە پەرەمان پێدا. ئەمەش وایکرد هێندەی تر ڕێبەر ئاپۆ بناسرێت بە هەموو جیهان. وای کرد ئەو پارادایمەی ڕێبەر ئاپۆ پەرەی پێداوە باشتر بناسرێت. لەگەڵ تێپەڕبوونی کات ڕێبەر ئاپۆ و پارادایمەکەی زیاتر پشتیوانی لێکرا. کەسانێکی زۆر لە سەرانسەری جیهانەوە لەم هەڵمەتەدا بەشدار بوون. هەر لە براوەکانی خەڵاتی نۆبڵەوە تا دەگاتە سیاسەتمەداران، پارێزەران، ڕۆشنبیران، دیموکراتەکان و زۆر کەسانی دیکە بەشدارییان لەم هەڵمەتەدا کرد و خاوەندارییان لە رێبەر ئاپو کرد. هەروەها زۆر پشتیوانیان لە پارادایمەکەی کرد. داوایان لە حکومەتی تورکیا کرد ئیتر پێویستە ڕێبەر ئاپۆ لەبواری جەستەییەوە ئازاد بکات. ئەمەش گوشارێکی یەکجار زۆری لە سەر تورکیا و پیلانگێڕان دروست کرد. لە ئەنجامدا چیتر ناتوانن درێژە بەو سیاسەتە بدەن کە لە کەسایەتی ڕێبەر ئاپۆدا بەسەر بزووتنەوەی پەکەکە و گەلی کورددا دەسەپێنن. لە لایەکی دیکەوە تێکۆشانمان لە کوردستان بەردەوامە. گەریلا و گەل دژی جینۆساید بەرخۆدان دەکەن. هەروەها دژی پیلانگێڕی وەستانەوە. ئەم تێکۆشانە سیاسەتی نکۆڵی و لەناوبردنیشی پووچەڵ کردەوە. بۆیە دەوڵەتی تورک چیتر نەیتوانی درێژە بەو سیاسەتانەی بدات.   هەروەها لە گۆڕەپانی نێونەتەوەیدا پێشکەوتن و فشارێکی گەورە دروست بوو. هەمووان خاوەندارییان لە ڕێبەر ئاپۆ و پارادایمەکەی کرد. هەر بۆیە پایەکانی پیلانەکە لاواز بوو، تەنانەت دەکرا بڵێین کۆتایی هات. بەڵام هەرچەندە کۆتایی هاتبێت، هێشتا پێداگری دەکەین. حکومەتی تورکیاش لە سیاسەتی نکۆڵیکردن و لەناوبردنی گەلی کورد شکستی هێنا و ناتوانێت درێژە بەو سیاسەتە بدات. بەڵام هەندێک هەن کە هێشتا پێداگری لەسەر دەکەن. ئەنجامی ئەو تێکۆشانەی پەرەمان پێدا چی بوو؟ بووە هۆی ئەوەی کە سیاسەتی حکومەتی تورکیا، کوردانی خائین و پیلانگێڕان وەکوو خۆی نەمێنێت. ئەگەر زیاتر کار و چالاکییەکانمان فراوانتر بکەین، ناچار دەبن دەستبەرداری سیاسەتە دوژمنکارانەکانیان بن. ئێمە گەیشتوینەتە قۆناغێکی وا. واتە خەباتی ئێمە نەیهێشت بە ئامانجەکەیان بگەن. بەڵام هێشتا پێداگری دەکەن. ئەگەر خەبات و تێکۆشان زیاتر پەرە پێبدەین، چیتر ناتوانن پێداگری بکەن. ئێمە لە قۆناغێکی وەهاداین. پێویستە گەلەکەمان ئەم بابەتانە ببینێت و پەرە بە تێکۆشانی بدات.   ئەم پێداگرییە، پێداگری سەدساڵەیە. دەمەوێت ئەمە بیربهێنمەوە. ١٥ی شوباتی ١٩٢٥ لە دژی شێخ سەعید و هەڤاڵانی پیلانگێڕی درایە پێش و لە هەمان مێژووش لەسەر رێبەر ئاپۆ پیلانگێری کرا. دیسان ساڵیادی دادگاییەکردن هێنرایە هەمان ڕۆژەوە. لەوێ ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت دەستپێشخەریەک پێش بخات. دوای نیو سەدە تێکۆشان دەیەوێت ئەمە بکات. ئەو لێدوانەی کە لە ڕۆژانی ئاییندە لە لایەن ڕێبەر ئاپۆوە دەدرێت دەبێت چۆن وەریبگرین. یانی ئەو پێداگرییەی کە سەد ساڵە بەردەوامە، سەد ساڵی داهاتوو بەردەوام دەبێت یا نا؟   تەڤگەری کەمالیزم لە ناو ئیتحاد و تەرەقی دا پێشکەوت. دۆخی تورکیا لەو سەردەمەدا زۆر خراپبوو. لەوێ دەوڵەتی عوسمانی ئیدی گەشتبووە کۆتایی خۆی. گەلی تورکیاش کەوتبووە ناو مەترسییەکی گەورەوە. موستەفا کەمال بینی ئەگەر لەگەڵ کوردان ڕێکەوتن نەکات، لەگەڵ سۆڤێت پەیوەندی بەرەو پێشەوە نەبات و هاوکاری وەرنەگرێت ناتوانێت دەوڵەتی تورکیا  و گەلی تورکیا لە مەترسی دەربکات. هەربۆیە هەم لەگەڵ کوردان و هەم لەگەڵ سۆڤێت پەیوەندی پێش خست. لەسەر ئەم بنەمایە تێکۆشانی برەو پێدا. واش ئەنجامی وەرگرت. دەوڵەتی تورکیا و گەلی تورکیای لە مەترسی ڕزگار کرد و پاشان چووە لۆزان. لە لۆزان بەریتانیا و فەڕەنسا دەوڵەتی تورکی قبوڵکرد. لەسەر هەندێک مەرج قبوڵی کرد. یەکێک لەوانە دەبێت لەگەڵ سۆڤێت پەیوەندی نەمێنێت و دژی بوەستێتەوە. دووەم لە ڕۆژهەڵاتی ناوین دەوڵەت-نەتەوە پێش بخەن. تورکیا لە لۆزان ئەمەی قبوڵ کرد. کاتێک قبوڵ کرا، کۆماری تورکیا قبوڵ کرا. چیتر پێویستی بە کورد نییە. تا ئەوکاتە، تەنانەت لۆزان کوردی قبوڵ کرد. شوێنیان بە کورد دا. ئۆتۆنۆمییان قبوڵ کرد. لە لۆزان بەریتانیا و فەرەنسا کۆماری تورکیایان قبوڵ کرد، چیتر پێویستیان بە کورد نەما. ئەمجارەیان لە دژی کوردان لە ناوبردن و نکۆڵیکردن پێشخرا، ئەمەش لە ١٩٢٥ دەستی پێکرد. لە کەساێەتی شێخ شەعید دەستی پێکرد. بە ساڵان بەردەوامبوو. مرۆڤ سەرنج بداتە ئەوکاتەی کە ڕێبەر ئاپۆ دەستگیر دەکرێت دادگایەکە پێش دەخرێت. ئەوە سیناریۆ بوو. ئەو ڕۆژەی بڕیاری لە سێدارەدانی شێخ سەعید درا، لەهەمان ڕۆژ ئەو سزایە بە سەر ڕێبەر ئاپۆدا سەپێنرا. یانی مێژووی خۆیان بە بنەما وەردەگرن. قڕکردنی کوردان بە بنەما وەردەگرن. ١٥ی شوبات بۆیە ڕۆژێکی ڕەشە. ڕۆژی قڕکردنی کوردانە. ئێستا دەمانەوێت ئەم ڕۆژە بگۆڕین بۆ ڕژی ئازادی. ڕێبەر ئاپۆ بۆ ئەوە تێدەکۆشێت. لە ڕاستی ڕێبەر ئاپۆدا پیلانگێڕی پوچەڵکردۆتەوە. قڕکرندیش وایە. ئازادی پێشبخەن. حەقیقەتی ڕێبەر ئاپۆ بە تەواوی لەسەر ئەم بنەمایەیە. کاتێک ڕێبەر ئاپۆ دەستگیرکرا و سیناریۆیەکیان پێشخست بڕیاری لە سێدارەدان درا چی پێش خست لە دژی؟ کۆماری دیموکراتیکی پێش خست. ڕێبەر ئاپۆ لە دژی نکۆڵیکرد و لە ناوبردنی قڕکردنی کۆماری دیموکراتیک وەستایەوە. کاتێک ڕێبەر ئاپۆ لە ساڵانی ١٩٩٠دا چاوپێکەوتنی لەگەڵ م.عەلی بیراند کرد، گوتی موخاتەبەیک دەگرم. دەیویست کە کێشەی کورد لە زەمینەی شەڕوپێکدادان دەربکات و بیخاتە سیاسەتی دیموکراتیکەوە. دەیەویست بەم شێوەیە چارەسەری بکات. ئەو چاوپێکەوتنە ئەمە ئیفادە دەکات. دەوڵەتی تورک هەنگاوێکی نەنا. پاشان مام جەلال کەوتە نێوان ئێمە و تورگوت ئۆزاڵەوە دەیویست کێشەکە بخاتە ڕێگەی سیاسەتەوە. ڕێبەر ئاپۆ لە پێشتردا ئەم ئامانجەی هەبوو. وەڵامێکی ئەرێنی بۆ ئەمە دایەوە. ئاگربەست ڕاگەیەندرا، بەڵام وەڵامی ئەو چەتەگەرییانە درایەوە. بەو شێوەیە پێشکەوت و ڕاگیران. دوای ٩٨ دیسان ڕێبەرێتی لە لایەن دەوڵەتی تورکدا هەندێک سیاسەتەمداری تورک نامەیان نارد و گوتیان ئێوە ئاگربەست پێش بخەن ئێمەش ئامادەین کێشەکە چارەسەر بکەین. دەولەت زۆر گڵاوبووە، چەتەگەرایی پێشكەوتووە، چەندین وێرانکاری دروستبووە، دەمانەوێت دەوڵەت لەو دۆخە دەربکەین. ڕێبەر ئاپۆ وەڵامی ئەرێنی دایەوە، بەڵام ئەو بە پیلانگێڕی نێونەتەوەیی وەڵامی دایەوە. ڕێبەر ئاپۆ لە پیلانگێڕییەکەدا دەستگیرکرا، لە ئیمراڵی دیسان هێڵی چارەسەری خۆی بە بنەما دەگرێت. لە دژی سیاسەتی نکۆڵیکردن و لە ناوبردن کۆماری دیموکراتیکی هێنایە ڕۆژڤەوە. وەڵامی ئەو دیسان چۆن دروستبوو. پیلانگێڕان پێکەوە لە ناو تەڤگەردا تەسفیەکردنیان بە ڕێکخستن کرد. ویستیان بەو شێوە ئەنجام بە دەست بێنن، بەڵام ڕێبەر ئاپۆ لە دژی ئەوە وەستا و پارادایمێکی نوێی پێش خست. نەک تەنها بۆ پەکەکە و کوردان. بۆ گەلان و مرۆڤایەتی پارادایمێکی کۆمەڵگەی دیموکراتیکی ئەخلاقی-سیاسی پێش خست. بەو شێوەیە وەڵامی دایەوە. لەسەر ئەو بنەمایە چەندین جار یەکلایەنە ئاگربەستی ڕاگەیاند. ویستی کێشەی کورد لە بناغەی شەر دەربکات. بیخاتە بناغەیەکی سیاسیەوە. کە بتوانێت کێشەکە چارەسەر بکات. یانی دوور و درێژ ڕێبەر ئاپۆ کارێکی وەهای بەڕێوەبرد. ئێستا کارێک کە بەڕێوەی دەبات لەسەر ئەمە بەڕیوەی دەبات. شتێکی نوێ پێش ناخات. بەڵکو هەندێک واتێدەگەن، بەڵام ڕاست نییە. لەسەر ئەو هەنگاوەی کە نای دەیەوێت هەنگاوی نوێ پێش بخات. ئەو هەنگاوانەی کە نای قوڵبوونەوەیە. هەنگاوی نوێ نییە. پێویستە وا لێی تێبگەیت. بەردەوام و قوڵبوونەوەی ئەو هەنگاوانەیە. دەیەوێت ئەمجارە تەڤگەر لەسەر ئەو پارادایمەی کە پێشی خستووە بە تەواوی تێکەڵ بە پارادایمی بکات. بەو پێیە تێکۆشان پێش بخات. کارێک کە ڕێبەر ئاپۆ پێشی دەخات لەسەر ئەو بنەمایەیە. ئێستا لە تورکیا هەندێک دەڵێن چارەسەری پێش دەخرێت. هەندێک دەڵێن دەست لە چەک هەڵبگرن. نازانم زۆر شت دەڵێن. کەسێک ناوێکی لێ بکات. بۆ ئێمە ئاشکرایە. بۆ ئێمە ڕوونە. پڕۆسەکە کە ڕێبەر ئاپۆ پێشی دەخات، لە بنەڕەتدا پرۆسەی بزووتنەوەکەی گۆڕیوە، ڕێکخستنەوەی کردووەتەوە بۆ ئەوەی بتوانێت بەردەوام بێت لە تێکۆشان بەرەو ئامانجەکەی. ئەو پڕۆسەیەی کە ڕێبەر ئاپۆ دەستی پێکردووە، لە پێواژەی تەڤگەرەکەدا گۆڕانکاری دروست کردووە، لەسەر ئەو بنەمایە بزووتنەوەکە نوێ دەکاتەوە بۆ ئەوەی بتوانێت لە تێکۆشانی خۆی بەرەو ئامانجەکەی بەردەوام بێت. لەسەر پرسی کورد سەرمایەی خۆیان فراوان دەکەن. لە ناو کورداندا کوردی هاوکار و خیانەتکار نایەوێت چارەسەر ببێت. چونکە چەندین شت قازانج دەکەن. دەوڵەتی تورک دەیەوێت شەڕ هەبێت، لەبەر ئەوەی قازانج دەکات. سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری کوردستانی لەسەر شەڕ دامەزراندوە، هەمیشە دەیەوێت شەڕ هەبێت، هەمیشە لە تورکیا باج وەردەگرێت و بەرژەوندی خۆی لە ڕۆژهەڵاتی ناوین زیاتر بەهێز دەکات. ڕێبەرێتی پێشتریش گوتی، لەسەر پارادایمی ئاپۆ و پەکەکە گەلێک ژیان دەکەن. ئەوانەی لەسەر شەڕ دەژین خەریکە دەوڵەمەند دەبن و نایانەوێت کێشەکە چارەسەر بکرێت. چونکە ئەگەر کێشەکە لە بناغەی شەڕ دەربچێت و بچێتە ناو بنەمای سیاسی و یاساییەوە، ئەوان ناتوانن بژین و سەرمایەکەیان بەهێزتر بکەن. مایەپوچ دەبن. ئیتر خیانەتکارانی کورد شوێنیان لە لای داگیرکەران نامێنێت. لە مێژوودا نمونەی ئەوانە زۆرە. هەر لەبەر ئەم هۆکارەش ​​ڕێبەر ئاپۆ بەردەوامە لە هەنگاونان و قووڵکردنەوەی ئەو هەنگاوەی لە مێژوودا ناویە. لەوێ  دەستپێشخەری دەگرێتە دەست. چونکە گۆڕانکاری نوێ لە ڕۆژهەڵاتی ناوین ڕوودەدات. ئەم گۆڕانکاریانە بە خێرایی بەرەو پێشەوە دەچن. ئەم سیستەمە لە کاتی جەنگی جیهانی یەکەمدا ڕووخا. ئەوان دەیانەوێت پەرە بە یەکێکی نوێ بدەن. سیستەمی سەرمایەداری مۆدێرن بە پێی بەرژەوەندییەکانی خۆی هەوڵی پەرەپێدانی نوێ دەدات. ئەمەش دژی گەلانە. ڕێبەر ئاپۆ لێرەش دەستێوەردانێک بۆ هەرێمەکە دەکات. دەیەوێت دەستوەردان بکات بۆ بەرژەوەندی گەلان و مرۆڤایەتی. لەسەر ئەم بنەمایە دەستپێشخەریی کردوە. دەیەوێت ئەم کارە پێش بخات.   وەک وتت پرۆسەیەکی ناوەندی هەیە. لەم پرۆسەیەدا هەمووکەسێک مەراقی ئەوە دەکات کە ئایا ڕێبەر ئاپۆ لێدوانێکی بە دیمەن دەدات. لە ڕاگەیاندندا وەها گوتراوە. ئایا تا ئێستا هیچ شتێکتان پێگەیشتووە، ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ، یان شتێکتان لەسەر ئەم بابەتە بیستووە؟   ئێمەش سەیری ڕاگەیاندنەکانی تورکیا دەکەین و هەندێک ئەنجمامان بەدەستهێناوە. نامەیەک بەدەستمان گەیشتووە. ئێمە تا ڕادەیەک ئاگاداری ئەمە بووین. وەک وتم ڕێبەر ئاپۆ ئەو هەنگاوەی کە پێشتر نابووی دەیەوێت بیگەیەنێتە ئامانجێکی گەورەتر. دەیەوێت ئەم هەنگاوە قووڵتر بکاتەوە. پرسی کورد لە زەمینی شەڕەوە بگوازێتەوە بۆ زەمینێکی دیموکراتیزە بوون. لەسەر ئەم بنەمایە کارەکەی بەڕێوەدەبات. بەشێک لەو ڕاگەیاندراوانەی کە دەدرێن و ئەو گفتوگۆیانەی ئەنجام دەدرێن کاریگەری ئەرێنییان لەسەر گەل و دیموکراتەکان و سۆسیالیستەکان هەیە. تەنانەت جۆش دروست دەکات. مرۆڤ ئەمە دەبینێت. کاریگەری ئەرێنی لەسەر ئێمەش دروستکردوە. وروژاندن و حەماسەت دروست دەکات. ڕێبەر ئاپۆ دەستپێشخەری کردووە و دەیەوێت ئەم دەستپێشخەرییە بۆ گەل بەکاربهێنێت، پێویستە هەمووان دەستی ڕێبەر ئاپۆ بەهێز بکەن. پاشان ئەو ئامانجە بەدی دێت. ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت هەنگاوەکانی دیموکراتیکبوون بەرەو پێشەوە ببات. داواکاری ژنان، گەنجان، گەلانی بندەست و سۆسیالیستەکان جێبەجێ بکەن. پێویستە هەموو کەسێک خاوەنداری لەم هەنگاوە بکات. ڕێبەر ئاپۆ بۆ هەموو کەسێک هەنگاو دەنێت. دەیەوێت کێشەکانی ئێستای تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوین لە گۆڕەپانە نێونەتەوەییەکاندا چارەسەر بکات. لەسەر ئەم بنەمایە تێکۆشان بەڕێوەدەبات. ئەو ئامانجە، ئامانجی هەمووکەسێکە. هەمووکەسێک دەیەوێت شەڕ کۆتایی پێبێت و دیموکراتیکبوون دروست بێت. ئەگەر هەرکەسێ ئەمەی دەوێت دەبێت خاوەندارێتی لێ بکات. دەبێت ئەم تێکۆشانە بە تەنها بۆ ڕێبەر ئاپۆ جێنەهێڵێین. هەمووکەسێک ئەرکی خۆی خستۆتە سەر ڕێبەر ئاپۆ. ئەمە ئەرکێکی زۆر قورسە. ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت لە چوارچێوەی هەلومەرجی ئیمرالیدا ببێتە وەڵام، دەیەوێت هیوا و خواستەکان بەدیبهێنێت. بۆ ئەوە کاردەکات. لای خۆیەوە بەرپرسیارێتییەکی گەورەی لە ئەستۆ گرتووە. بەڵام ئەمە چۆن دەکرێت؟ کاتێک هەمووکەسێک خاوەندارێتی لێ بکات، ئەوکات ڕێبەر ئاپۆ دەتوانێت بە ئاسوودەیی کار بکات و ئامانجەکان بەدی بهێنێت. ڕێبەر ئاپۆ بۆ خۆی هیچ شتێکی داوا نەکردوە و هیچی نەکردووە. کارێکی بۆ خۆی نەکردوە؟ بۆ گەلان کردوویەتی. بۆ مرۆڤایەتی کردوویەتی. چونکە ڕێبەر ئاپۆ بۆ خۆی نەژیاوە. هەتا ئێستا لە پێناو گەلاندا ژیان دەکات. بۆ مرۆڤایەتی ژیان دەکات. هەر لەبەر ئەم هۆکارە کێشەی گەلان و مرۆڤایەتی دەخاتە پێش خۆیەوە. ڕێبەر ئاپۆ لە ئێستادا لە دوو بواردا هەنگاو دەنێت. یەکەم، لە ڕابردوودا لەسەر پرسی ژن و هێڵی ئازادی ژن هەنگاوی ناوە ، ئێستاش خەریکە قووڵتری دەکاتەوە. هەروەها ئەو هەنگاوانەی بە ئاراستەی سۆسیالیزمدا ناوە قووڵتر دەکاتەوە. سەرەڕای ئەم شتانە، ڕۆژهەڵاتی ناوین گۆڕانکاریی گەورەی بەسەردا دێت، ڕۆژهەڵاتی ناوین کە ڕووخاوە و سەرلەنوێ دیزان دەکرێتەوە. سیستەمی سەرمایەداری دەیەوێت بەپێی بەرژەوەندییەکانی خۆی بنیاتی بنێتەوە. ڕێبەر ئاپۆش دەیەوێت لە بەرژوەندی گەلاندا بنیاتی بنێتەوە. لە ڕۆژهەڵاتی ناوین دیموکراتیزەبوون بەرەو پێشەوە دەچێت و  ئازادی پێشدەکەوێت. ئێستا ڕێبەراێەتی لەم بوارەدا هەنگاوی قووڵی دەست پێکردووە. مرۆڤ بەشێک لەمانە لە ڕاگەیاندراوەکاندا دەبینن. ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت بۆ گەلی کورد لە چوار پارچەی کوردستان، ڕۆژهەڵاتی ناوین و مرۆڤایەتی هەنگاوێکی مێژووی بنێت. ئەوەی لە هەموو کەسێک داوا دەکرێت، خاوەندارێتی بە هێزە لە ڕێبەر ئاپۆ.   لێرەدا دەبێ بگوترێ کە هەرچەند دیدارەکان ڕوویدابێت، بەڵام گۆشەگیریی سەپێنراو نەشکاوە و بەردەوامە. پێویستە چ هەنگاوێک بنرێت بۆ تێپەڕبوون لەم دۆخەی شەڕ و ململانێ و دروستکردنی قۆناغێکی یاسایی و سیاسی؟    ئێستا باخچەلی و تەنانەت ئەردۆغانیش بانگەوازی لە ڕێبە ئاپۆ دەکەن. دەڵێن پێویستە کێشەی چەک چارەسەر بکرێت، تەنانەت دەڵێن پێویستە پەکەکە هەڵبوەشێتەوە. واتە ئەو جۆرە بانگەوازانە دەکەن. لە لایەک زمانێکی لەو جۆرە بەکاردەهێنن و لە لایەکی دیکەوە کردەوەیەکی تەواو پێچەوانە نیشان دەدەن. یانێ ڕێبەر ئاپۆ سەرەڕای گۆشەگیری سەپێنراوی ڕەها بەسەریدا چۆن کار بکات؟ ئەو داواکاری و چاوەڕوانییانەی کە لە ڕێبەر ئاپۆ هەیانە، چۆن دەکرێت لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە جێبەجێ بکرێن؟ پەیوەندیی کردنی لەگەڵ بزووتنەوەکەمان، لەگەڵ ئەوانەی لە دەرەوەی زیندانن، لەگەڵ ڕاگەیاندن و لەگەڵ هەموو کەسێکی دیکەدا داخراوە. بەڵام هەموو ئەرکەکانیان لەسەر شانی ڕێبەر ئاپۆ داناوە. بە ڕێبەر ئاپۆ دەڵێن با ئەم بارگرانییە لە شان هەڵبگرێت. دەڵێن گەلانی ستەملێکراو، ژنان، گەنجان، دیموکراتەکان، سۆسیالیست و هەمووان هیوادارن کە ڕێبەر ئاپۆ پەرە بەم هەڵمەتی دیموکراتیزەکردنە بدات. کاتێک هیچ گۆڕانکارییەک لە هەلومەرجی ڕێبەر ئاپۆدا نەکرێت، کاتێک ڕێبەر ئاپۆ بە ئازادی نەتوانێ تێکۆشان بکات، چۆن دەتوانێت ئەو چاوەڕوانییانە بەدی بهێنێت؟ چۆن دەتوانێت ببێتە وەڵامێک داواکارییەکان؟ شتێکی وا مەحاڵە. ئێستا دەست و قاچی ڕێبەر ئاپۆیان بەستووە و لە دۆخێکی داخراودا ڕایانگرتووە و پێی دەڵێن لەناو ئەو دۆخەدا کار بکات. چۆن دەتوانێت؟ چۆن چاوەڕوانییەکان بەدی بهێنێت؟ دەبێت گۆشەگیری سەپێنراوی ڕەها هەڵبگیرێت و ڕێبەر ئاپۆ ئازاد بکرێت. پێویستە هەمووان ئازادی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆ بکەنە ئامانج و لەسەر ئەو بنەمایە خەبات بکەن. ئەگەر ڕێبەر ئاپۆ بە شێوەیەکی جەستەیی ئازاد بکرێت، ئەوا دەتوانێت پەیوەندی لەگەڵ بزووتنەوەکەدا بکات. دەتوانێت پەیوەندی لەگەڵ هەر کەسێکدا بکات، دەتوانرێت قسەی لەگەڵ بکرێت، دەتوانێت بیرۆکە و پێشنیارەکان وەربگرێت. هەر لەسەر ئەم بنەمایە دەتوانێت چاوەڕوانی و هیواکان بەدی بهێنێت. ئەگەر نا، ناتوانرێت. ئێستا لەلایەک مەرجەکانی ئازادی جێبەجێ ناکەیت، گۆڕانکاری ناکەیت، یاسا دروست ناکەیت، لەلایەکی دیکەشەوە بە سەرۆک ئاپۆ دەڵێیت بانگەوازی لە گەریلا بکە چەک دانێن، بە پەکەکەش دەڵێن بە هەڵبوەشێتەوە، مانای چییە؟ لەو حاڵەتەدا تۆ ناتەوێت ئاشتی ڕووبدات، ناتەوێت پرسەکە چارەسەر بکرێت. ئەگەر پرسەکە چارەسەر نەکرێت، ئەگەر ئازادی پەرەی پێنەدرێت، ئاشتی چۆن بەدی دێت؟ لە کاتێکی وادا قەد ئاشتی رووندا. ئاشتی لەسەر بنەمای ئازادیی دەبێت. ئێوە هەموو ڕێگاکانی ئازادیتان داخستووە. لەلایەک داوای ئاگربەست و ئاشتی  دەکەیت و لەلایەکی دیکەوە درێژە بە شەڕ دەدەیت، هەروەها قەیوم دەسەپێنیت، دەستگیر و قەتڵ دەکەیت، بۆردومان دەکەیت لەهەموو شوێنێک سەرڕەای ئەمانە، ئەو قسەی دەیکەیت و ئەو کارانەی دەیکەیت، نیشاندەری چین؟ لەو حاڵەتەدا مانای ئەوەیە تۆ ناتەوێت شەڕ کۆتایی پێبێت. ئەوانەی دەیانەوێت شەڕ کۆتایی پێبێت، دەبێت بارودۆخی ڕێبەر ئاپۆ بگۆڕن. دەبێت سیستەمی ئیمرالی هەڵبوەشێننەوە. دەبێت رێبەر ئاپۆ ئازاد بکەن تا بتوانێت هیوا و داواکارییەکان بەدی بهێنێت.   دەمەوێت ئەم پرسیارە بکەم. لە هەموو جیهاندا دەبینرێت، لە ئێرلەندا تا ئیسپانیا، باسک و باشووری ئەفریقا. ئەو ڕێکارەی کە پەیڕەو دەکرێت، شتگەلێکی وەک ئاگربەستی تاکلایەنە، ئاگربەستی دوولایەنە، دانوستان یان کۆبوونەوە و تەنانەت ئاگربەست، بۆ ناوهێنانی چەند شتێک لەخۆدەگرێت. بەڵام تا ئێستا تەنانەت ناویشیان ناوە. ڕژێمی تورکیا تەنیا لەسەر ئەوە پێداگری دەکات کە دەبێ چەک دابنرێت. ڕێبازێکی لەو شێوەیە هەیە. ئەمە مانای چییە؟ مرۆڤ چۆن ئەمە هەڵسەنگێنێت؟   ئێستا دەوڵەتی تورک لەسەر گەلی کورد تیرۆرێکی مەزن بەڕێوەدەبات، بەڵام ئاماژە بەوەدەکرێت کە کورد تیرۆر بەڕێوەدەبات. یانی هەموو شتێک پێچەوانە دەکاتەوە. وە هەموو کەسێک وا تێدەگەیەنێت. ئەوەی کە ڕاستە گەلی کورد لە ژێر کۆمەڵکوژییەکی گەورەدایە. لە ژێر لە ناوبردندایە. گەلی کورد چۆن خۆی بپارێزێت، چۆن لە ناونەبرێت، لەسەر ئەمە تێدەکۆشێت. ئەگەر چەک هەڵگیراوە، بۆ ئەمە هەڵگیراوە. بۆ خۆپارێزی هەڵگیراوە. بۆ ئەوەی کورد لە ناونەبرێت چەک هەڵگیراوە. کورد عاشقی چەک نییە و شەڕ بەچەک بەڕێوەدەچێت. کورد عاشقی دیموکراسییە. ئاشقی ئازادییە. لەبەر ئەوەی کورد تاوەکو ئێستا بە دیموکراسی و ئازادی نە ژیاوە. هەمیشە کۆمەڵکوژی بەخۆیەوە بینیوە. هەمیشە لە کۆچبەریدا ژیاوە. لە هیچ شتێکی دەرەوەی ئەمە نەژیاوە. بۆچی دەوڵەتی تورک پەرە بە دیموکراتیکبوون نادات؟ لەبەر ئەوەی پێشکەوتنی دیموکراتیکبوون پێش بکەوێت کورد سوودمەند دەبێت. کورد خۆی دەردەبڕێت، لە ژیاندا دەمێنێتەوە. لە کۆمەڵکووژی و کۆچبەری و توانەوە دەردەچێت. لەبەر ئەوە دیموکراتیکبوون بەرەوپێش نابات. چونکە دەیانەوێت کورد لەناوببەن، بەردەوام توندوتیژی و تیرۆر و شەڕ دژی کورد ئەنجام دەدەن. لێرە پارەیەکی زۆر پەیدا دەکات. نایەوێت ئەمە لە دەست بدات. هەربۆیە تیرۆری گەورە بەرامبەر کوردان لە ئارادایە، بەڵام ئەوان ئاماژە بەوە دەکەن کە کورد تیرۆر ئەنجام دەدات و دەڵێن کورد پێویستە دەست لە تیرۆر هەڵبگرێت. واتە دانانی چەک. هیچ مانایەکی تری نییە. هەروەها باس لەوە دەکەن کە پرسی کورد بوونی نییە. کێشەی تیرۆرە. دەڵێن ئەگەر پەکەکە چەک دابنێت هەموو شتێک کۆتایی دێت. بە واتایەکی تر پرسی کۆمەڵگەی کورد قبوڵ ناکەن. هەر بۆیە کاتێک دەچنە شوێنێک، دەست بەسەر شارەوانییەکدا دەگرن و ئاڵاکەیان لەوێ هەڵدەواسن. چوونە عەفرین ئاڵای تورکیان هەڵواسی. چوونە سەرێکانی ئاڵای تورکیان هەڵکرد. چوونە قوبرس ئاڵای تورکیان هەڵکرد. ئەمە مانای چییە؟ کاتێک هێزێک شوێنێک دەگرێت و داگیری دەکات، لەوێ ئاڵای خۆی بەرز دەکاتەوە. ئەمەش ئاشکرایە کە داگیرکارییە. چونکە دەوڵەتی تورک کورد وەک نەتەوەیەک نابینێت، مافی پێنابەخشێت. تەنها چی بە شایستەی ئەوان دەزانێت؟ کوشتن، کۆمەڵکووژی و کۆچبەری دەزانێت. یان واز لە کوردایەتی، مرۆڤایەتی، ناسنامەی خۆت دەهێنیت و دەکەویتە خزمەت و کۆیلایەتی ئەوەو، یان کاتێک خاوەنداری لە خۆت، شوناس، زمان، کەلتوور، ئیرادەت دەکەیت، ئەوا دەبیتە تیرۆریست. پاشان هەموو شتێک بۆ خۆیان بە حەق دەبینن. لەسەر ئەم بنەمایە سیاسەت بەڕێوە دەبەین. هەر لەبەر ئەمەشە دەڵێن واز لە چەکەکانتان بێنن و هەموو شتێک کۆتایی دێت. بە واتایەکی تر هیچ مافێکی گەلی کورد لە لای ئەوانەوە نییە. ئەوان ئەمە دەڵێن. ئایا ئەگەر پەکەکە چەک دابنێت پرسەکە چارەسەر دەبێت؟ نا پرسەکە چارەسەر نابێت. یان ڕێبەر ئاپۆ بانگەواز بکات پرسەکە چارەسەر دەبێت؟ چارەسەرێک نابێت. بەڵام ئەوان دیاری دەکەن کە چۆن دەبێت. بۆچی ئەمە دیاری دەکەن. کۆمەڵگە و دامەزراوە نێونەتەوەییەکان فریو دەدەن. دەڵێن ئێمە لە دژی ئاپۆ، دژی پەکەکە، لە دژی کوردانی ئازاد شەڕمان کردووە و ئەنجاممان بەدەستهێناوە. ئیتر پرسێک نەماوە. تەنها پرسی چەک ماوە و چەکیش دابنرێت هەموو شتێک چارەسەر دەبێت. دەیانەوێت بەم شێوەیە هەمووان فریو بدەن. گەلەکەمان ئەمە باش دەزانێت. دیموکرات و سۆسیالیستەکان باش ئەمە دەزانن، بەڵام ئەوە واقیعی ئەوانە. ئەوان بە تەواوی کار لەسەر چەواشەکردن دەکەن. هەم لە ناوخۆ و هەم لە دەروەش لەسەر ئەوە دەسەڵاتی خۆیان بەڕێوەدەبن. ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت ڕاستییەکان ئاشکرا بکات و هەموو لایەک تێیبگەن. بەهۆی ئەمەوە زۆر ناڕەحەت دەبن. ئەوان نایانەوێت ئەو پرۆسەیەی کە ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت پەرەی پێبدات و پێشکەوێت. دەکرێت بڵێین ئاکەپە بۆ ئەوەی ئەم پرۆسەیە بەرەو پێش نەچێت، تێکدانێکی زۆر دەکات. ئەو زمانەی کە بەکاری دەهێنن و ئەو کردارانەی کە بە کردەوە ئەنجامی دەدەن، دەیانەوێت ڕێبەراێەتی لە پێش گەلان، دۆستان و تەڤگەر بچووک بکەن، بە واتایەکی تر دەیانەوێت باوەڕی هەمووان بە ڕێبەر ئاپۆ لاواز بکەن. ئەمەش هۆکاری ئەم زمان و پراکتیزەیە. دەبێت باش لەم بابەتە تێبگەین، بە ناڕەزایەتی و هەستیاری نزیک نەبینەوە. پێویستە لەم هەڵمەتە مێژووییەی ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت پێشی بخات، تێبگەین و بۆ خۆمان وەک بنەمایەک وەریبگرین و بۆ سەرخستنی هەڵوێست وەربگرین. لە دەوری ڕێبەر ئاپۆ کۆببنەوە، کۆببنەوە و ئەو هێڵەی کە ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت پێشی بخات خاوەنداری لێ بکەن. پاشان هەموو یارییەکان پووچەڵ دەبنەوە.   لەوێ هێشتا سیاسەتی قەیوم بەردەوامە، قەیوم دەسەپێنن بەسەر شارەوانیەکاندا دەسەپێنن. لە وان هاوسەرۆکی شارەوانی سزا درا. لە ئەستەنبوڵ ئەو کوردانەی چوونەتە ئەنجومەنی شارەوانییەکان هێرشی کردە سەریان. ئایا جیاوازی هەیە لە نێوان دەسەڵاتی تورک مەهەپە و ئاکەپە، باخچەلی و ئەردۆغان؟ مرۆڤ دەبێت چۆن هەڵسەنگاندان بۆ ئەمە بکات؟   ئێستا لە تورکیا هەندێک دەیانەوێت پرسەکە بە ڕێگەی یاسایی و سیاسی چارەسەر بکەن. گەیشتوون بەو باوەڕە، بەڵام ئەمانە هێشتا بەهێز نین. هەندێک نایانەوێت پرسەکە بە ڕێگەی سیاسی و یاسایی چارەسەر بکرێت. لە دژی دەوەستنەوە و تێکی دەدەن. ئەمانە هێشتا لە تورکیا هەم لەناو دەوڵەت و چ لە دەسەڵاتدا بە هێزن. نموونەی ئاکەپە ئەمەمان بۆ دەردەخات.   ئەوەی کە چارەسەری ناوێت...   ئەو کەسەی کە چارەسەری ناوێت. باخچەلی دەبینێت کە دۆخی تورکیا و گەلی تورکیا لە مەترسیدایە. چۆن لەم دۆخە مەترسیدارە ڕزگاری دەبێت؟ ئەگەر ڕێکەوتن لەگەڵ کورد بکەن و پرسی کورد چارەسەر بکرێت، ئەوا هەم تورکیا و هەم گەلانی تورکیا لە مەترسی دەردەچن. هەندێکیش چاوەڕێی ئەوەن بزانن چۆن دەبێت. کەواتە بەشێکی لەسەر ئەمە بنەما بنەما دەگرێت. واتە نە لە دژی دەوەستین و نە لەگەڵیداین. بۆیە مرۆڤ ناتوانێ بڵێت لە تورکیا دیدگایەکی یەکگرتوو هەیە. دیموکرات و سۆسیالیستەکان، کە دەیانەوێت گەلانی تورکیا لە مەترسی رزگاریان بێت و تورکیایان خۆشدەوێت، پێویستە کار بکەن کە ئەو لایەنانەی دەیانەوێت پرسەکە چارەسەر بکەن، بەهێزتربێت، پێش بکەوێت و سەربکەوێت. ئەو کاتە پرسەکە دەکەوێتە سەر ڕێگەی چارەسەرییەوە. ئەمەش پێویستی بە کارکردن هەیە. دەیانەوێت کاتیان دەست بکەوێت. ئەو کاتە چەند کەمتر بێت باشترە. ئەمەش دەکەوێتە سەرشانی ئەوانەی کە دەیانەوێت پرسەکە بە ڕێگەی یاسایی و سیاسی چارەسەر بکرێت. ئەگەر ئەوان بەرپرسیارێتی خاوەندارێتی بکەن و لەسەر ئەو بنەمایە کار بکەن و یارمەتی ڕێبەر ئاپۆ بدەن و یارمەتیدەران کە دەیانەوێت چارەسەری پێش بخەن، ئەوا ئەوانەی دەیانەوێت تێکی بدەن، ناتوانن. تەنانەت ئەوانەی دەیانەوێت تێکی بدەن، ناتوانن ئەنجام بەدەست بهێنن. ئەوانەی تەماشا دەکەن بۆیان دەردەکەوێت کە بەرژەوەندی تورکیا لە چارەسەردایە و ئەوانیش لە چارەسەریدا بەشدارن. مرۆڤ تێدەگات کە هەندێک ناکۆکی لە نێوان باخچەلی و ئەردۆغان هەیە، بەڵام ئەمە ئاشکرا ناکەن. بۆ نموونە ئەردۆغان بە تەکتیکەوە ئاماژە بەوە دەکات کە ئەو و باخچەلی پێکەوەن. لە واقیعدا وا نییە. ڕێبەر ئاپۆ بەرپرسیارێتییەکی مێژوویی دەردەبڕێت و دەیەوێت لەسەر ئەو بنەمایە کار بکات. ئەوانەی دەیانەوێت پرسەکە بە ڕێگەی یاسایی و سیاسی چارەسەر بکرێت، پێویستە خاوەنداری لەم هەڵمەتە بکەن و تێکۆشانی بۆ بکەن. لەوێ دا ئەگەری هەیە سیناریۆی زۆریش ڕووبدات. دەوترێت لە ئیمپراتۆریەتی عوسمانیدا زۆر یاری هەبووە. لە بەرانبەر ئەم سیناریۆانە ئەرێنی بێت یان نەرێنی بۆ گەل، دۆستانتان و لایەنگرەکانتان سەبارەت بەمە بانگەوازێک یان داواییەکتان هەیە؟   ئێستا هەمووان دەیانەوێت پرسەکە بە ڕێگەی سیاسی و یاسایی چارەسەربکرێت و ئەوانەی ئەمەیان دەوێت لە گوماندا ژیان دەکەن. ژیان کردن بە گومانەوە بێ هۆکار نییە. ئەو زمانەی کە بەکاردێت و ئەو کردەوانەی لە پارتێکدا دەکرێت گومان ژیانکردن دەبەخشێت. ئەگەر گومان هەبێت، ئەوە بەهۆی ئەمەوەیە. دەمەوێت ئەمە بڵێم. ئەوانەی لە گوماندا دەژین، دەبێت تێکۆشان بکەن بۆ نەهێشتنی ئەم گومانە. ئەگەر تێکۆشان بکەن ئەو گومانە نامێنێت. ئەگەر کەسێک گومان دەرببڕێت و بۆ لابردنی تێکۆشان نەکات، ئەوا خزمەت بە ئامانجێکی ئەوتۆ ناکات. ئەو گومانە بەردەوامە. تەنانەت ڕەنگە لە لایەکەوە قووڵیان بکاتەوە. دەبێت مرۆڤ  گومان لە ژیان بکات، بەڵام ئەوانەی گومان دەکەن لە ژیان بۆچی لە ژیان گومان دەکەن؟ بۆ لابردنی گومانەکان ژیان دەکەن. پێویستە لێک نزیک ببنەوە. ئەمە ڕاستییەکەیە. ئەوەشت دەربڕی. لە دەوڵەتی تورکدا یاری زۆر هەیە. تا ئێستا ڕێبەر ئاپۆ بۆ کێشەکە لە زەمینەی شەڕ دەربکات چەندین هەنگاوی یەک لایەنی ناوە. هەمیشە تێکدرا، یاری و فریودانی هەمووان بوون. ڕەنگە ئەمجارەش هەندێک کەس بیانەوێت یاری بکەن، بۆ ئەوەی چەواشەکاری بکەن، بەڵام تەڤگەرەکەمان لەم لایەنەوە ئەزموونی هەیە. گەلەکەمان ئەزموونی هەیە. ئەگەر بیانەوێت سیناریۆش بەکار بێنن، ئیتر ناتوانن. بە واتایەکی تر تەڤگەرەکەمان و گەلەکەمان ڕێگە بەم کارە نادەن. دەتوانم بە ئاسودەییەوە ئەمە بڵێم.   شاندی ئیمرالی چەند ڕۆژێکی دیکە دەچنە باشووری کوردستان. لە هەولێر و سلێمانی کۆبوونەوە ئەنجام دەدەن. پەیامەکانی ڕێبەر ئاپۆ دەگەیەنن. لەم پڕۆسە هەستیار و مێژووییە، بەتایبەتی لە کوردستان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا چ جۆرە هەڵوێستێکی نەتەوەیی پێویستە؟   هاتنی شاندەکە بۆ باشووری کوردستان بەجێگەیە. ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت ئەم هێڵەی کە بەڕێوەی دەبات بکاتە هێڵێکی گشتی. بۆ خۆی کاتێک کۆمەڵگا بەشدار بێت و پرسەکە کۆمەڵگایی بوەوە چارەسەری ڕوو دەدات، ئەنجامەکەی سەرکەوتوو دەبێت. بەوە شێوە نەبێت نابێت. لێرەشدا ئەزموونێکی زۆری پێشوو هەیە. بۆ نموونە ڕێبەر ئاپۆ بۆ یەکەمجار لە تورکیا دەستی پێکرد. ئێستا شاندەکە دەیەوێت لە باشوور کۆبوونەوە ئەنجام بدات. ئەنجامەکان وەربگرێ و لەسەر ئەم بنەمایە بەیاننامە بدات. ڕێبەرایەتی کار بۆ ئەوە دەکات. ئێستا دەرفەتێکی مێژوویی بۆ کورد هاتۆتە ئاراوە. لە مێژوودا ڕەنگە هەندێ جار ئەم دەرفەتە هاتبێتە ئاراوە، بەڵام بە دەگمەن ڕوویداوە، بە تایبەت کورد زۆر سوودی لێ نەبینیوە. بۆ ئەوەش هۆکار هەیە. پێویست ناکات زۆر لەسەری قووڵ ببمەوە. بەڕاستی ئەمڕۆ ڕووداوێکی مێژوویی بۆ کورد هاتووتە پێش. یانێ ڕۆڵی کورد زۆر بەهێزترە لە پێشوو. ئەمڕۆ جەنگی جیهانی سێیەم لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا لە ئارادایە. ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەڵوەشاوەتەوە. لەگەڵ ڕووخانی ڕژێمی بەعس لە سوریا، ئەو سیستەمەی کە بەریتانیا و فەرەنسا پێشتر لە جەنگی جیهانی یەکەمدا لە ناوچەکەدا بنیاتیان نابوو، هەڵوەشایەوە. سیستەمێکی نوێ بنیات دەنێن. زۆرێک لە ناوەندەکان لە سەر ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە شەڕدان. لەم شەڕەدا هەر کەسێک دەیەوێت بە ئامانج و بەرژەوەندی قازانج بکات. بەڵام هەمووان دەبینن بەبێ کورد هیچ شتێک ڕوونادات. هەموو ئەم ناوەندانە دەیانەوێت کورد بۆ لای خۆیان ڕابکێشن. بۆ ئەوەی بتوانن لەگەڵ کورد لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەنجام بەدەست بهێنن. ئەمەش دەرفەتێکی گەورەی بۆ کورد ڕەخساندووە. بۆیە دەبێت کورد لەم قۆناغەدا کێشە نەتەوەییەکانی خۆی چارەسەر بکات. یانێ پێویستە کۆنگرەی نەتەوەیی هەرچی زووتر بەرەو پێش بچێت. ئەگەر کاری وابکەن کورد قازانجێکی گەوره دەبینێت. ئێستا چارەنووسی هەمووان بەدەست کوردەوەیە. کورد دەبێ دەستبەجێ کێشەکانی چارەسەر بکات و کۆنفرانسی نەتەوەیی لە سەر بنەمای کۆنگرەی نەتەوەیی دابمەزرێنێت. نابێت کێشەکانی تر لە پێشەوەی پرسی کوردەوە بن. لەوانەیە کێشەی جیاواز هەبن. بەڵام نابێت بخرێنە پێشەوە. پێویستە هەموو کەسێک لای خۆیەوە پرسی نەتەوەیی بە بنەما بگرێت. کۆنگرەی نەتەوەیی چۆن گەشە بکات، دەستکەوتی گەلی کوردە. ئێمە ئەمە وەک بنەمایەک وەردەگرین. بانگەوازی من لەسەر ئەم بنەمایە بۆ گەلی کورد و بۆ هەر چوار پارچەی کوردستان و بۆ هەموو حیزب و ڕێکخراوەکانە. پێویستە پرسە نەتەوەییەکان بە هی خۆمان بزانین. پەرەپێدانی کۆنفرانسە نەتەوەییەکان لەسەر بنەماکانی کۆنگرەی نەتەوەیی بێت. ئەمەیە کە کورد پێویستی پێیەتی. ئەمەش سوودی بۆ گەلی کورد دەبێت. ئەگەر ئەمە پەرە پێنەدەین و بە دووبەرەکی بمێنینەوە، کورد ناتوانێت هیچ ئەنجامێک بەدەست بهێنێت، هەرچەندە چارەنووسی هەمووان گرێدراوی گەلی کوردەوە بەڵام کورد ناتوانێ ئەنجام وەربگرێت. وەک چۆن لە مێژوودا خزمەتی هەندێکی کردووە، هەمان شت دووبارە دەبێتەوە و کۆمەڵکوژی بەسەردا دێنن، ئایا کورد جارێکی دەیەوێت بەو شێوە بژیت؟ ئەگەر نامانەوێت دووبارە مێژوو  دووبارە ببێتەوە، ئەوە لە دەستی ئێمە خۆماندایە. هەموو پێشکەوتنەکان لە دەستی لاینە کوردییەکاندایە، هەموو کەسێک پێویستی بە کوردە. چارەنووسی هەمووان بەدەست کوردەوەیە. لێرەدا پێویستە کورد ڕۆڵی خۆی بۆ خۆی، بۆ گەلان و مرۆڤایەتی بەجێ بهێنێت. نابێت لەوە زیاتر درەنگ بکەوین. با بیانوو نەهێنینەوە. ئێمە لە ئێستادا لەسەر ئەم بنەمایە کار دەکەین. من دەڵێم پێویستە ساڵی ٢٠٢٥ ببێتە ساڵی کۆنگرەی کوردان. بانگەوازی من بۆ هەمووان ئەوەیە ئەم کارە بۆخۆیان بە بنەما وەربگرن. ئەگەر ئەم پرەنسیپە بە بنەما وەربگرین، دەستکەوتی گەورە بەدەست دەهێنین و قازانجێکی گەورەش بە مرۆڤایەتی دەگەیەنین.   هەروەها لەبارەی دۆخی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا دەمەوێت چەند پرسیارێک بکەم. هەروەک دەزانرێت هێرشەکانی دەوڵەتی تورک بۆ سەر ڕۆژاوا، باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بەردەوامە. دەوڵەتی تورک هەموو هێزی خۆی بۆ نەهێشتنی سیستەمی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا تەرخان کردووە و خۆی وەک خاوەنی سوریا وێنا دەکات. بۆ نمونە سیاسەت لەسەر سوریا بەڕێوەدەبات و ناوەندی میت لە دیمەشق کراوەتەوە. بۆ نموونە سوریا دەتوانێت هێزەکانی خۆی لە هەر شوێنێک بیەوێت بڵاوبکاتەوە. بڕیارێکی لەو شێوەیە لە کۆبوونەوەی ئەمنیدا دراوە. دیسان فەرماندەی هەتەشە عومەر محەمەد ئەندامی پێشووی داعش و هاوڵاتی تورکیایە. هەروەها دەڵێن دەستووری سوریا ئامادە دەکەین. بە واتایەکی تر وەک پاسەوانێک بەسەر سوریادا کەوتوون. ئایا بەردەوامی ئەم سیاسەتانەیان دەتوانێ بەردەوام بێت و جێبەجێی بکەن؟ ئایا دەرفەتەکانی سوریا ئەم رێگەیە بەو ئەوان دەدات یان نا؟ مرۆڤ ئەمە چۆن هەڵبسەنگێنێت؟   دەوڵەتی تورک هێرش دەکاتە سەر تشرین و قەرەقۆزاق. گەلەکەمان لە ڕۆژاوا، کورد، عەرەب، تورکمان، ئاشووری و ئەرمەنی، پێکەوە دژی ئەم هێرشانە بەرخۆدان دەکەن و ئازایانە وەستاونەتەوە. لەسەر ئەم بنەیە سڵاو و ڕێزی خۆم پێشکەشی هەموو  گەلەکەمان دەکەم. بەڕاستی قەسەدە بەرخۆدانێکی داستانی بەڕێوە دەبات. بەم بۆنەوە سڵاویان ئاراستە دەکەم و ڕێزی خۆمیان پێشکەش دەکەم. هەروەها بۆ شەهیدان سەرێ ڕێز و حورمەت دادەنوێنم. شەهیدانی ئەوێ شەهیدی مرۆڤایەتین. هەتا بمێنین لەگەل رێبازی شەهیدانمان بەردەوام دەبین. ئەمە سروشتی ئێمە و سروشتی مرۆڤایەتییە. چونکە ئەوان ئەم شەڕەیان نەک تەنها بۆ کورد، بەڵکوو بۆ هەموو مرۆڤایەتی بەڕێوەدەبەن. بەڕاستی قارەمانیەت دەنوێنن. ئەمە وەسفی منە بۆ شەهیدان و گەلەکەمان. دەوڵەتی تورکیا دەوڵەتێکی ناتۆیە. ناتۆ یاسا و پێوەری خۆی هەیە. ئایا هێرشەکانی تورکیا لەگەڵ ڕێسا و پێوەرەکانیان دەگونجێت بۆ دەنگ بەرز ناکەنەوە؟ یان لە دەرەوەی ئەمەیە؟ ئەگەر تورکیا بە پێی پێوەر و یاساکانی ئەوان ئەم شەڕە بەڕێوە دەبات و دەنگیان بەرز ناکەنەوە، کەواتە ئەمە مەبەستی ڕاستەقینەی ناتۆ نیشان دەدات. ئەگەر لەدەرەوەی یاسا و پێوەرەکانیان بێت، ئەی بۆ لەدژی ناوەستنەوە و بێدەنگن؟ ئەمەش پێویستە بخرێتە ژێر پرسیارەوە. پێویستە گەلەکەمان باش لەم بابەتە تێبگات. کەواتە ئایا ناتۆ لەسەر گەلی کورد قسە دەکات؟ چونکە دەوڵەتی تورکیا دەوڵەتێکی ناتۆیە و بە هەموو پێداویستیەکانی ناتۆ ئەم شەڕە بەڕێوە دەبات. تەنها دەتوانم ئەمە بڵێم. ئێستا یەکێک لە سوریایە و ڕۆڵیان بە هەردوو تورکیا و سعودیە داوە. تورکیا دەتوانێت سوریا ڕێکبخاتەوە، سعودیە و دەوڵەتانی عەرەبیش دەتوانن هاوکاری ئابووری بکەن و سوریا بە پێی بەرژەوەندی خۆیان بنیات بنێنەوە. یانێ لەسەر ئەم بنەمایە کار ئەنجام دەدرێت. ئێمە بە تەواوی نازانین ئەم کارە چەندە ئەنجام دەگرێت. ئێستا سیستەمی سەرمایەداری دەیەوێت لەگەڵ هەتەشە بەرەو پێشەوە بچێت. ئەوان دەیانەوێت لە ڕێگەی هەردوو تورکیا و سعودیەوە هاوکاری هەتەشە بکەن. دەیانەوێت هەندێک کار لە ڕێگەی ئەوانەو ئەنجام بدەن. بەڵام نازانین لەم هەوڵەدا ئەنجام بەدەست دەهێنن یان نا. تا ئێستا ڕوون نییە بۆ کوێ دەڕوات. لە لایەک دەڵێن دیموکراسی لە سوریادا پێشدەکەوێت، هەموو گەلان و ئایینەکان لە خۆ دەگرێت و لە لایەکی دیکەشەوە ڕاستی و مێژووی هەتەشە دیارە. واتە دۆخێک کە ململانێی تێدا ئەزموون دەکرێت. ڕوون نییە سوریا چۆن گەشە دەکات، چۆن ڕێڕەوەی خۆی دەگرێتەوە. ئێستا تورکیا دەیەوێت بوونی خۆی لە سوریادا جێگر بکات. دەیەوێت کێشەکانی ئێستا پەرە پێ بدات، بۆ ئەوەی بە تەواوی بیخاتە خزمەتی خۆیەوە. بەڵام هێزێکی زۆر لەسەر سوریا لە هەوڵ و پلاندانانن. یانێ هەروا بە ئاسانی سوریا ڕادەستی تورکیا ناکەن. تورکیا هەوڵ دەدات بتوانێت لەگەڵ ئەمریکا و بەریتانیا و تەنانەت ئیسرائیلیش بگاتە ڕێککەوتن. چونکە دەزانێت سوریا بەتەواوی تەسلیمی تورکیا ناکرێت. تورکیا ئەو ڕۆڵەی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هەیبوو لەدەستی داوە. تورکیا لە جەنگی جیهانی یەکەمدا دامەزرا، ئیسرائیل لەگەڵ جەنگی جیهانی دووەم دامەزرا و هەژموونی ئیسرائیل لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە جەنگی جیهانی سێیەمەوە گەشەی کردووە. بە پەیماننامەی ئیبراهیمی، پایتەختی عەرەبی و جولەکە یەکدەگرنەوە. ئێستا ئیسرائیل لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێگەیەکی بە هێز بەدەست دێنێت و ئەو ڕۆڵە دەگرێتە دەست کە پێشتر بە تورکیا درابوو. تورکیا نایەوێت بە تەواوی ڕۆڵی خۆی لەدەست بدات. دەیەوێت کاریگەرییەکانی لە سوریا بپارێزێت بۆ ئەوەی بتوانێت ڕۆڵی لەدەستچووی خۆی بگێرێتەوە. لەلایەک کار بۆ نەهێشتنی سیستەمی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا دەکات. بەکار هێنانی چەتەکانی SNA بۆ ئەوەیە بتوانێت لەسوریا شوێنی خۆی بکاتەوە. لە ئەنجامدا بۆ ئەوەی ڕۆڵی خۆی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەتەواوی لەدەست نەدات ئەم کارە دەکات.   بەرەو کۆتایی دەچین. لێرەدا دەمەوێت پرسیارێک لەبارەی هێرشەکانی دەوڵەتی تورک لەسەر ڕاگەیاندنی ئازاد بکەم. لەم دواییانەدا لە ڕانیە هەڤاڵمان ڕۆژنامەنووس عەزیز کۆیلوئۆغڵو شەهید بوو، لە ساڵانی ٩٣-٩٤ لە ژیتەمەوە تا ئێستا ئەو ساڵانەی کە زۆرترین ڕۆژنامەنووس تێیدا شەهیدکراون ئەم سێ ساڵەی کۆتاییە. هەموویان لەلایەن دەوڵەتی تورکەوە بە فڕۆکەی بێفرۆکەوان شەهیدکراون. پێش ئەو، نازم داشتان، جیهان بیلگین، گوڵستان تارا، هێرۆ بەهادین، ناگیهان ئاکارسەل، ڕۆسیدا مێردین، ئەڤرین مەحسوم، دیلۆڤان گەڤەر، نەجمەدین فەیسەل، موراد میرزا، ڤەدەدات ئەردەمچی، ئیحسام عەبدوڵڵا، محەمەد ڕەشۆ، سەعید ئەحمەد، هەروەها دوو ڕۆژنامەنووسی دیکەی یەژا ستار، هەموو ئەمانە لەم ساڵانەدا لە لایەن دەوڵەتی تورکەوە بە ناسنامەی  ڕۆژنامەوانییەوە شەهید کراوان. بە تایبەت لە ڕۆژاوا و باشوور و هەرێمەکانی پاراستنی مێدیا و شەنگال شەهید کراوان. دەوڵەتی تورک بەم هێرشانەی بۆ سەر ڕاگەیاندنی ئازاد ئامانجی چییە و لە بەرانبەردا ڕاگەیاندنی ئازاد چ ڕۆڵ و ئەرکێکی هەیە؟   سەبارەت بە شەهید بوونی هەڤاڵ عەزیز کۆیلوئۆغڵو رێزو حورمەتی خۆم دەردەبڕم. لە کەساێەتی ئەو هەڤاڵەمەندا هەموو شەهیدانی ڕاگەیاندن بە بیردێنمەوە، ڕێز و منتەباری خۆمیان بۆ دەردەبڕم. بەڕاستی کارێکی گەورە دەکەن. حەقیقەتی دەوڵەتی تورک دەناسێنن. بۆ ئەمەش دەکرێنە ئامانج. ئەگەر دەوڵەتی تورک ئەو هەڤاڵانە بە ئامانج دەگرێت، ئەوە لەبەر ئەوەیە کە ڕاستییەکانیان ئاشکرا دەکرد. بۆ ئەم مەبەستەیە. بۆ نمونە ئەوەی دەوڵەتی تورک دەیگوت، ڕاگەیاندنەکەیان دەیگوت ئێمە تشرینمان گرتووە. ئەوان بەو شێوەیە ڕایانگەیاند، بەو شێوەیە پڕوپاگەندەیان بۆ دەکرد، بەڵام چی ڕوویدا؟ ئەم هەڤاڵانە چوونە تشرین ڕاستی دەوڵەتی تورکیا، درۆکانی دەوڵەتی تورکیایان ئاشکرا کرد. ئەگەر بکرێنە ئامانج، لەبەر ئەمەیە دەکرێنە ئامانج. بە واتایەکی تر دەوڵەتی تورک نایەوێت هەمووکەسێک لە ڕاستی ئەوان تێبگات. شەڕێکی زۆر گڵاو بەڕێوە دەبات. نایەوێت ئاشكرا بکرێت و هەمووکەسێک تێبگات. چونکە شەڕێک ئەنجام دەدات، شەڕێکی زۆر گڵاوە. زۆر درۆ دەکەن، دەیانەوێت هەمووان فریو بدەن. چەکی کیمیاوی بەکاردەهێنن، کۆمەڵکوژی و کوشتن و گرتن و کۆچبەرکردن ئەنجام دەدەن، هەموو شتێک دەکەن، بەڵام ناتوانن ئەوان بێدەنگ بکەن. هەر کاتێک کە کۆمەڵکوژیی ئەنجام دەدەن، ئەندامانی ڕاگەیاندن زیاتر ڕاستییەکانی دەوڵەتی تورک ئاشکرا دەکەن. دەڵێن ئێمە بە کوشتن کۆتاییمان نایەت، هەنگاوێک بۆ داوە نانێین، وەک چۆن هەڤاڵانمان تا ئێستا ڕاستییان پیشاندا بەردەوامی پێ دەدەین، کارەکانمان بە درێژایی هێڵەکانی ئەوان فراوانتر دەکەین. ئەمە ڕاستییەکەیە، بە واتایەکی تر، بەو پێیەی دەوڵەتی تورک دەیەوێت ڕاستییەکان دەرنەکەوێت، بۆ ئەوەی کەس لە ڕاستیی کردەوە گڵاوەکانیان تێنەگات هێرش دەکەن، ئەوانیش پێداگرن لەسەر ئەوەی کە ڕاستیەکان بخەنە ڕوو. لەسەر ئەو بنەمایە سوپاسی هەموویان دەکەم.   ئێمە گەیشتینە کۆتایی بەرنامەکەمان، ئەگەر هەر قسەیەکی کۆتایی یان بانگەوازیەکتان هەبوو فەرموون.   وەک دەزانرێت کە بۆ ١٥ی شوبات لە هەموو شوێنێک چالاکیی هەیە، ئەم چالاکییانە دەبێ ئەمساڵ گەورەتر بن، هەروەها دەبێت بە هێزتر بن. لە ستراسبۆرگ چالاکی بەڕێوە دەچێت، ڕێپێوانێک هەیە، بانگەوازی من ئەوەیە کە هەمووان، لە هەر شوێنێک بن، بەشداری بە شێوەیەکی جەماوەری بە هێزەوە لە چالاکی  ١٥ی شوباتدا بەشداری بکەن. دەنگی گەلەکەمان پێویستە لەم پرۆسەیەدا زۆر بەهێز بێت. دەبێت دەنگمان لەگەڵ دەنگی ڕێبەر ئاپۆ یەکبگرن. کاتێک ئازادی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆ بەدیهات، کاتێک پرسی کورد چارەسەر بوو، دیموکراسی و ئازادیش سەردەکەوێت. لەسەر ئەو بنەمایانە، سوپاسی هەموو چالاکوانان دەکەم، ڕێزی خۆمیان پێشکەش دەکەم، پێویستە بە ئیرادە و بوێریەوە بەشداری ڕێپێوان بن و لە دژی پیلانی ١٥ی شوبات ببنەوە، و ئەم ڕۆژە بکەنە ڕۆژی چارەسەری پرسی کورد.

جەعفەر شێخ مستەفا: یەكخستنەوەی پێشمەرگە بە خاوی دەڕوات  جەعفەر شێخ مستەفا جێگری سەرۆكی هەرێمی كوردستان رایگەیاند، تا ئێستا كێشە و گرفت و تەنانەت رێگریی و دەستوەردانى دەرەکى هەیە لەپرسی یەكخستنەوەی هێزی پێشمەرگە و پڕۆسەکە بەخاوی بەڕێوەدەچێت. ئەو قسانەى جەعفەر شێخ مستەفا جێگرى سەرۆکى هەرێم و سەرۆکى ئەنجومەنى باڵاى بەرژەوەندییە باڵاکانى یەکێتى لەمیانەى چاوپێکەوتنێکیدا هات لەگەڵ رۆژنامەى زمانحاڵى حزبەکەى کە تێیدا باسى پرسی یەکخستنەوەى پێشمەرگە کردووە. جەعفەر شێخ مستەفا دەڵێت "ئێستا كێشە و گرفت و تەنانەت هەندێ رێگریش هەیە، رەنگە كەسانێك هەبن بەرژەوەندیی تایبەتی لەوەدا بێت هێزی پێشمەرگە یەكنەگرێتەوە، تەنانەت دەستتێوەردانی دەرەكییش هەیە، كۆسپ و گرفت زۆرن لە بەردەم پرۆسەكەدا، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا قۆناغ بە قۆناغ و بەپێی ئەو یاداشتنامەیەی كە ئیمزاكراوە و بەپێی هەوڵەكانی وەزارەتی پێشمەرگە بۆ چاكسازیی، پێموایە لەو ماوەیەی كە دیاریكراوە هێزی پێشمەرگە یەكدەخرێتەوە".  جەختیشیکردەوە پرۆسەی یەكخستنەوەی هێزی پێشمەرگە، بە خاوی دەڕوات و كێشە و كۆسپ و گرفت زۆرن، جگە لە كێشە و گرفتە ناوخۆییەكان، كێشەی دیكەش هەیە، یەكێك لەوانە نەبوونی بودجەیەكی دیاریكراو بۆ ئەو پرۆسەیە، كە پێویستی بەوەیە بودجەیەكی باش دابنرێت بۆ وەزارەتی پێشمەرگە. سەرەڕاى خاوى پرۆسەكە، جەعفەر شێخ مستەفا پێیوایە ئومێدێكی باش هەیە "هەنگاوی باشیش نراوە لەم ماوەیەدا چەند فیرقەیەك دروستكراون و بەشێكی زۆری هێزی پێشمەرگە لە ناو ئەو فیرقانەدا رێكخراون، هەر لەم ماوەیەدا دوو فەرماندەیی ناوچە دروست دەكرێن بۆ سەرپەرشتیكردنی ئەو فیرقانە، فەرماندەیی ناوچەی یەكەم لە هەولێر و دهۆكە، ئەوی دیكەش لە سلێمانی و كەركوك و گەرمیان و هەڵەبجە و ئەم سنوورە دەبێت". بەپێی ئامارە نافەرمییەکان، ژمارەی هێزی پێشمەرگەی کوردستان گەیشتوەتە 125 هەزار کەس، بەشێکیان لە چوارچێوەی لیوا هاوبەشەکان و بەشەکەی دیکەیان بەسەر هێزەکانی 80ی سەر بە پارتی دیموکراتی کوردستان و هێزەکانی 70ی سەر بە یەکێتی نیشتیمانی کوردستان و چەند یەکە و لیوایەکی دیکەی سەر بە بەرپرسانی ئەو حیزبانەدا دابەش بوون. بەپێی دەستوری هەمیشەیی عێراق کە لە ساڵی 2005 لە راپرسی سەرتاسەری پەسەندکراوە، هێزی پێشمەرگەی کوردستان دامەزراوەی بەرگری نیشتیمانی سەر بە هەرێمی کوردستانە و بەهێزەکانی پاراستنی هەرێمی کوردستان ناسێنراوە، کە بەشێکە لە سیستمی بەرگری عێراق.

  لە دوو ڕۆژى ڕابردوودا، مەزڵووم عەبدی، فەرماندەی هێزەکانی سووریای دیموکرات، لە کۆڕبەندی سەکۆ میوانداریدارى کراوە، لە دیدارەکەدا نزیکە ٧٠ ئەکادیمیی کوردستانیی و نێودەوڵەتیی بەشداریان کردوە عەبدى قسەی لەسەر ئەو ئاڵەنگارییانە کرد کە ڕۆژاڤا و هەسەدە و سووریا لە دوای ڕووخانی ئەسەد ڕووبەڕووی بوونەتەوە. شێرکۆ کرمانج، نوسەرى دیارى کورد یەکێک بووە لەبەشداربوانى کۆڕبەندەکە، لەتۆڕى کۆمەڵایەتى فەیسبوک بابەتێکى لەسەر نوسیوەو ناوەڕۆکى دیدارەکەى خستوەتەڕوو، لەبەشێکیدا دەڵێت: هەسەدە، یان کورد لە ڕۆژاڤا، حەز ناکەن ببنە ئۆپۆزسیۆن، چونکە شەڕ لە قازانجی کەس نییە. وتیشی ئێمە هەوڵ دەدەین پرسەکان بە گفتوگۆ و دیبلۆماسی چارەسەر بکەین. دەقى نوسینەکە جەنەراڵ مەزڵووم عەبدی میوانی سەکۆ بوو چی گوت؟ لە چەند خاڵێکدا دەیخەمەڕوو شێرکۆ کرمانج دوێنێ شەو کۆڕبەندی "سەکۆ" میوانداری لە مەزڵووم عەبدی، فەرماندەی هێزەکانی سووریای دیموکرات، کرد. لە دیدارەکە کە نزیکە ٧٠ ئەکادیمیی کوردستانیی و نێودەوڵەتیی بەشداریان کرد، بەڕێزیان قسەی لەسەر ئەو ئاڵەنگارییانە کرد کە ڕۆژاڤا و هەسەدە و سووریا لە دوای ڕووخانی ئەسەد ڕووبەڕووی بوونەتەوە. دواتریش وەڵامی کۆمەڵێک پرسیاری ئامادەبووانی بە دوورودرێژی دایە، کە بووە مایەی گفتوگۆیەکی پیشەییانە و ئەکادیمییانە. هەوڵدەدەم لێرە لە چەند خاڵێک کورتیان بکەمەوە بەڵام بە سەرنجێک دەست پێدەکەم: سەرنجەکە لە مێژە ڕەخنەیەکی زۆرم لە سیاسەتمەدارانی کوردستان هەیە، لەوەی کە ئامادەن چاوپێکەتن لەگەڵ ڕۆژنامەنووس و ئەکادیمییە ڕۆژئاوایی و عەرەبەکان بکەن بەڵام زۆر کەم لە سەکۆ و میدیا کوردییەکان دەردەکەون. مەزڵووم عەبدی پێناچێت لەو توخمە لە سیاسەتمەدارانی کوردستان بێت. ئەم هەلە دەقۆزمەوە بڵێم کە کۆڕبەندی سەکۆ دەرگای ئاواڵەیە بۆ هەموو سیاسەتمەدارانی کوردستان لە هەر حیزب و ڕێکخراوێک بن، بەڵی لە هەر حیزب و ڕێکخراوێک، ئێمە بەخۆشحاڵییەوە ئامادەین لە سەکۆ دیداری کراوە یان تایبەتیان بۆ ڕێکبخەین و هەلی قسەکردن و گفتوگۆیان بۆ بڕەخسێنین. ڕۆژاڤا و باشوور مەزڵووم عەبدی درکی بەو دابەشبوونە کردووە کە لەنێو ماڵی کوردیی‌دا هەیە لە ڕۆژاڤای کوردستان. هەر ئەوەش بووەتە هۆکاری سەرەکی سەردانەکەی بۆ هەولێر. ئەو سەردانەکەی هەولێر و ڕۆڵ و دیدارەکەی لەگەڵ کاک مەسعود بارزانی زۆر بە ئەرێنی دیت و پێی وابوو کە سەرەتایەکی نوێ لە پەیوەندی نێوان باشوور و ڕۆژاڤاـیە.  گوتیشی کە فەڕەنسییەکان هاوکارمانن لە پرس و پڕۆسەی دیالۆگی کوردی-کوردی. ئەو گوتی ئێمە ئیش لەسەر ئەوە دەکەین کە کورد، ئەوان و ئەنەکەسە، وەک یەک گرووپ لە دانووسانەکان لەگەڵ دیمەشق بەشدار بن، بەڵام پێناچێت تا ئێستا دانیشتنەکەی بارزانی و مەزڵووم، هەروەها هەوڵەکانی فەڕەنسا هیچ بەرهەمێکی ئەوتۆی هەبێت، بەڵام بەگشتی زۆر گەشبین بوو و پێی وابوو لە داهاتوویەکی نزیکدا بەرهەمی دەبێت. مەزڵووم پێداگری لەسەر ئەوە کرد کە لە ڕۆژاڤا یەک هێزی سەربازیی هەیە و هەر یەک هێزی سەربازیی دەمێنێتەوە و نایانەوێت هەڵەکانی باشوور لە پەیوەند بە فرەهێزی چەکداریی دووبارە بکەنەوە. ڕۆژاڤا و ئەمریکا مەزڵووم عەبدی گوتی پەیوەندی و هاوکاری ئێمە لەگەڵ ئەمریکییەکان مێژوو و بنەماکەی دەگەڕێتەوە بۆ شەڕ دژی تیرۆر، داعش. هاوکات، بوونی ئەمریکاییەکانی لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی هەسەدە بە گرنگ دەزانی. گوتیشی ئەمریکییەکان زیاتر لەو ناوچانە هاوکاریمان دەکەن کە ناوچەی ناکوردیین. پێدەچوو مەبەستی ئەوە بێت کە ئەو شەڕ و بەرخۆدانەی بەنداوی تشرین و پردی قەرەقۆزا بەبێ هاوکاری ئەمریکییەکان ئەنجام دەدەن. لە پەیوەند بە مانەوە و دەرچوونی هێزەکانی ئەمریکا شتێکی ڕوونی نەگوت، پێناچێت هیچ شتێکی کۆنکریتیان لە ئەمریکییەکان، دوای هاتنی ترەمپ، بیستبێت لەسەر مانەوە یان دەرچوون. بەڵام گوتی ئێمە هێزێکین پێش هاتنی ئەمریکییەکان بوونمان هەبوو، بەدەرچوونی ئەمریکییەکانیش هەر دەمێنین. گوتی لەوانەیە دۆخەکە سەخت بێت بۆمان، بەڵام ئێمە کۆڵنادەین و بەرخۆدان بەردەوام دەبێت. کورد و دیمەشق مەزڵووم عەبدی سەردانەکەی بۆ دیمەشق بە ئەرێنی وەسف کرد و گوتی کە لەسەر خەتە گشتییەکان لێک تێگەیشتنمان هەبوو، بەڵام کەم باسی وردەکارییەکانمان کرد. بەکورتی، نیواونیوی دەدیت، واتە لەلایەک باش و لەلایەک خراپ. دڵی بە قسەکانی ئەحمەد شەرع خۆش بوو و پێی وابوو کە پێدەچێت گۆڕانکارییەک لە هەڵوێست و تێگەیشتنی ئەو کەسە دروست بووە، بەڵام هاوکات نیگەران بوو لە هەڵسوکەوتەکانی هەیئەی تەحریری شام و شەرع، بەتایبەتی لە پەیوەند بە بڕیاردان بەبێ گەڕانەوە بۆ ڕێڤەبەریا خۆسەری لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا و لایەنەکانی دیکە. ئەو پێی وابوو کە گرووپەگەلی جیاواز، کە زۆرینەیان سەلەفی و توندڕەو و لاپەڕ و جیهانیین، لەنێو هەیئەی تەحریری شام بوونیان هەیە و ئەگەری زۆرە کە کێشە بۆ گرووپە میانڕەوەکان دروست بکەن و دەوڵەت بەرەو ئاقاری حوکمی شەریعە ببەن. هەر لەو پەیوەندە گوتی ئەگەر بەو شێوەیەی کە تا ئێستا هەیئەی تەحریری شام ئیدارەی دەوڵەت دەدات بەردەوام بێت، بەتایبەتی بڕیاردانی تاکلایەنانە، ئەوە ئەوان بەشداری پڕۆسەی سیاسی ناکەن. هاوکات، ئەو دەیگوت کە هەسەدە، یان کورد لە ڕۆژاڤا، حەز ناکەن ببنە ئۆپۆزسیۆن، چونکە شەڕ لە قازانجی کەس نییە. گوتیشی ئێمە هەوڵ دەدەین پرسەکان بە گفتوگۆ و دیبلۆماسی چارەسەر بکەن. چارەسەر چییە؟ مەزڵووم عەبدی دەڵێت کە ئەوان نایانەوێت سووریا دابەش بکەن و لەو باوەڕەدان کە لە ڕێگەی لامەرکەزی دەتوانن چارەسەری نەک هەر پرسی کورد بەڵکوو هەموو گرووپە دینی و نەتەوەییەکانی دیکەی سووریا بکەن. سەرەڕای ئەوەی کە پرسیاری ئەوەی لێ کرا کە مەبەستتان چییە لە لامەرکەزی، بەڵام وەڵامەکەی زۆر ڕوون نەبوو. وا پێدەچێت ئەوەی ئەوان دەخوازن هەر جۆرێکە لە فیدڕالیزم بەڵام فیدڕالیزمێکی نانەتەوەیی بەڵکوو جوگرافی. هۆکاری ئەوەش وەک لەنێوان قسەکانی دەردەکەوتن دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی کە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی هەسەدە بەشێکی زۆری خەڵکەکەی کورد نین، یان ناوچەی کوردستانیی نین. ئەوان ڕازین بەوەی کە هێزەکانی هەسەدە ببن بە بەشێک لە سوپای سووریا بەڵام بە مەرجێک کە هێزەکانی هەسەدە جۆرێک لە سەربەخۆییان هەبێت و گرووپێکی پەرشوبڵاو نەبن بەڵكوو لە ناوچەکانی خۆیان، باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، بمێننەوە. ئەم خاڵە و پرسی لامەرکەزی دووان لە خاڵە ناکۆکی لەسەرەکان لەگەڵ دیمەشق. من پێم وایە، ئەگەر دیمەشق ئەوە قەبوڵ بکات ئەوە ڕێڤەبەریا خۆسەری هەنگاوی بەرەو کۆنفیدراڵی دەنێت. مەزڵووم گوتی ئێمە پێشنیازی چەندین ساڵمان کردووە بۆ ئەنجامدانی پڕۆسەی جێکردنەوەی هێزەکانی هەسەدە لەناو سوپای سووریا. دڵی بەوە خۆش بوو کە فشارێکی زۆر، بەتایبەتی لەلایەن هەندێک وڵاتی ئەوڕوپی، لەسەر حکومەتی دیمەشق هەیە. ئەو پێیوابوو ئەم فشارانە نەبێت، یان نەمێنن، حکومەتی سووریا لەوانەیە بە ئاقاری توندڕەوی هەنگاو بنێت.   چارەنووسی داعش لە پەیوەند بە گیراوەکانی داعش، مەزڵووم گوتی کە ئەوان بێجگە لە داعشە سوورییەکان کەسی دیکەیان دادگایی نەکردووە، بەڵكوو دەیانەوێت ڕەوانەی وڵاتەکانی خۆیان بکەنەوە. بەڵام پێناچێت هیچ وڵاتێک بەدەم ئەو داوایەی هەسەدە هاتبن تا ئێستا. ئەو دەیگوت، ڕووخانی ڕژێم بووەتە مایەی بەهێزبوونی داعش چونکە چەک و تەقەمەنیان لە ئاکامی ئەو فەوزایەی سەری هەڵداوە لە سووریا بەدەستهێناوە و هەندێک کەس و لایەن پەیوەندیان پێوە کردوون.  کورد و تورک مەزڵووم عەبدی تورکیای وەک هەڕەشەیەکی جددی وێنا دەکرد. ئەوە لە کاتێکدا کە وەک ئەو دەیگوت تورکیا ئێمە بەو شێوەیە دەبینێت.  ئەو گوتی کە ئەمریکا و وڵاتانی دیکە هەوڵی هێور کردنەوەی دۆخەکەیان داوە بەڵام تا ئێستا نەیانتوانیوە قەناعەت بە تورکیا بکەن کە هێرش و هەڕەشەکانی ڕابگرێت. ئەگەر تورکیا ئێمەی مەشغولی شەڕێکی لابەلا نەکردبا، ئەگەری هەبوو کە هێزەکانمان جووڵەیان بکردابایە بەرەوە دیمەشق، مەزڵووم ئاوا وەڵامی پرسیارێکی دایەوە لەو پەیوەندەدا. تاکە گەشبینییەک لە پەیوەند بە کێشە و ململانێکان و پێکدادانەکانیان لەگەڵ تورکیا کە مەزڵووم عەبدی هەیبوو پڕۆسەی ئاشتی بوو لە تورکیا. ئەو پێی وابوو ئەگەر پڕۆسەی ئاشتی بەروپێش بچێت ئەوە ئەگەری زۆرە هەڵوێستی تورکیا لەبەرانبەر ئەوانیش بگۆڕێت. لە کۆتاییدا داوای لە هەموو ئەکادیمییانی کوردستان و ڕۆژئاوا کرد کە بە هەر جۆرێک بۆیان دەکرێت و گونجاوە فشار لەسەر حکومەتەکانی خۆیان بکەن هەم بۆ پشتیوانی لە ڕۆژاڤا هەم بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕناگێزییەکانی تورکیا و تاکڕەویی لە دیمەشق.

محەمەد شیاع سودانى، سەرۆک وەزیرانى عێراق رایگەیاند، مانگەکانى داهاتووش تاکۆتایی ساڵ، مووچەى سەرجەم فەرمانبەران و مووچەخۆرانى هەرێمى کوردستان دەنێرن. ئەمڕۆ پێنج شەممە، لە چاوێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵى شەرق محەممەد شیاع سوودانى ئاماژەى بەوەدا، پرسى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان بە بودجەوە بەستراوەتەوە لە رێگەى وەزارەتى دارایی فیدڕاڵەوە، بە گوێرەى بڕیارى دادگەى باڵاى فیدڕاڵى و میکانیزمێک بۆ بەجێکردنى مووچە و رادەستکردنى داهات دیاری کراوە. "کێشەى تەکنیکى هەبووە و بەم دواییە تێپەڕێنرا و مووچەى مانگى کانوونى دووەم نێردرا." محەممەد شیاع سوودانى رایگەیاند: بە رووحى هاوبەشی و هاریکاری، توانیویانە چەندین خاڵى ناکۆک لەگەڵ هەرێمى کوردستان تێپەڕنن. جەختى کردەوە کە ئەوەى پەیوەندارە بە دۆسیەى مووچەوە کێشەى تەکنیکییە نەک هەڵوێستێکى سیاسىیی بەغدا.   4ى شوباتی2025، وەزارەتى دارایی فیدراڵ بڕیارى خەرجکردنى زیاتر لە یەک تریلیۆن دینارى مووچەى مانگى کانوونى دووەمى ئەمساڵى هەرێمى کوردستانى دەرکرد، دواى ئەوەى شاندى هەردوولا رێککەوتن لەبارەى ئەو کێشانەى لە نێوانیان بە هەڵپەسێردراوى مابوونەوە. سەرۆکوەزیرانى عێراق ئاماژەى بەوەدا، بەردەوام دەبن لە ناردنى پارەى مووچە بۆ مانگەکانى داهاتوو بە "شێوەیەکى رێکوپێک" بەو ئومێدەى لەو ماوەیەدا تێبینییەکانى دیکە لەبەرچاو بگیرێن کە وەزارەتى دارایی فدراڵ دیاری کردووە.

مامۆستا عەلی ڕەوف، نوێنەری گشتی مامۆستایانی گرێبەستی هەرێمی کوردستان ڕایدەگەیەنێت، سێ کەیسم لە دادگا بۆ کراوەتەوە و هەر سێ دۆسیەکەش لەسەر ئەنجامدانی خۆپیشاندانە، تائێستا شەش جار لەسەر خۆپیشاندان دەستیگرکراوم. بڕیاربوو ئەمڕۆ یەکشەممە 2ی مانگی دووی 2025، مامۆستایانی گرێبەست لە سنوری پارێزگاکانی هەولێر و دهۆک لە پێش بینای ئەنجومەنی وەزیرانی حکومەتی هەرێم خۆپیشاندان بکەن و داوای موچەکانیان بکەن، بەڵام بە دەستگیرکردنی نوێنەری گشتی مامۆستایانی گرێبەست خۆپیشاندانەکە هەڵوەشایەوە. مامۆستا عەلی ڕەوف دوای ئازادکردنی ڕایگەیاند، دوای ئەم هەفتەیە گەر شایستە داراییەکانی مامۆستایان دابەشنەکرێت خۆپیشاندان دەکەنەوە، دەشڵێت،" لە هیچ وڵاتێکی دونیادا نەبووە لەسەر داواکردنی ماف دەستگیربکرێیت و بدرێیتە دادگا." نوێنەری گشتی مامۆستایانی گرێبەست لە هەرێمی کوردستان دوای ئازادکردنی بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاندوە دوێنی 1ی مانگ بڵاومانکردەوە کە مامۆستایانی گرێبەست خۆپیشاندان دەکەن و داوای شایستە داراییەکاندەکەن، بەڵام شەوی ڕابردوو لە چێشتخانەیەک لەلایەن ئاسایشەوە دەستیگرکرام بە بیانووی ئەوەی نابێت خۆپیشاندانەکە بکرێت کە من سەرپەرشتیم دەکرد ئەو وتیشی: دوای ئەوەی ئەمڕۆ 2ی مانگی دووی 2025، لەلایەن هێزە ئەمنیەکانەوە ڕێگری لەئەنجامدانی خۆپیشاندانەکە کراوە و نەکرا نیوەرۆی ئەمڕۆ ئازاد کرام، بەڵام من لەئاسایش سوربووم لەسەر ئەوەی گوتم تا هەفتەی داهاتوو گەر موچە دابەشنەکرێت ئەوە خۆپیشاندان ئەنجام دەدەین." ڕۆژی 28ی مانگی هەشتی ساڵی 2024، بە فەرمانی ژمارە 4142 کە واژووی مەرسرور بارزانی سەرۆکوەزیر انی هەرێمی کوردستانی لەسەرە بڕیاردرا سی و حەوت هەزار و 933 مامۆستای وانەبێژ بکرێن بە مامۆستای گرێبەست و لە 26ی مانگی نۆی 2024، بە واژووی ئالان حەمە سەعید وەزیری پەروەردەی حکومەتی هەرێم فەرمانی وزاریان بۆ دەرکرا. مامۆستا عەلی ڕەوف دەڵێت: سێ کەیسم لە دادگا بۆ کراوەتەوە و هەر سێ دۆسیەکەش لەسەر ئەنجامدانی خۆپیشاندانە، لەکاتێکدا نەدەبوو وابێت و لەسەر داواکاری خۆت بدرێتە دادگا و تائێستا شەش جار لەسەر خۆپیشاندان دەستیگرکراوم. وتیشی،" من منداڵی هەژارم و نانی سەربڵندی دەخۆم، بۆیە لەگەڵ هاوپیشەکانم بێدەنگ نابین و داوای مافەکانمان دەکەین، خۆ داوای شتی دیکەمان نەکردووە، ئێمە تا ئێستا 21 جار خۆپیشاندانمان کردووە و نەمان هێشتووە پەنجەی کەسێک خوێنی لێبێت." خۆپیشاندانی مامۆستایانی گرێبەست لەکاتێکدایە، لە سنوری پارێزگای سلێمانی ماوەی چەند ڕۆژێکە مامۆستایانی هەمیشەی و فەرمانبەران لەپێش بارەگای یو ئێن خێوەتیان هەڵداوە و مانیان لە خواردن گرتووە و داوای پێدانی موچەکانیان دەکەن لەکات و ساتی خۆیدا.  

ئاری هەرسین بەرپرسی لقی چواری پارتی دیموکراتى کوردستان، سەبارەت بە مانگرتنەکەى مامۆستایانى سلێمانى ڕایدەگەیەنێت، پێمان وایە هەقى خۆیانە داواى مافى خۆیان بکەن، بەس مووچەو هەقى ئەوان لاى حکومەتى هەرێم نییەو لاى بەغدایە. ئەو بەرپرسەى پارتى لە کۆنگرەیەکى ڕۆژنامەنوسیدا، وتى: ئیشەڵا  تیمەکانى تەندروستى نایەڵن تەندروستیان ئەو مامۆستایانە تێکبچێت، داوای سەلامەتی بۆ مانگرتووەكان دەكەین، ئەوان هەقیان لای حكومەتی عێراق نیەو لە بەغدایە. لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا، ئاری هەرسین، پارتی واقع بینە بۆیە هیچ بەیاننامەو قسەیەکى نییە لەسەر ئەو مانگرتنەى مامۆستایان، پارێزگاری سلێمانی و جێگرەكەی خۆیان بەشێكن لە مەكینەی حكومەتی هەرێمی كوردستان، كێشەكە لەوەدایە ئەوانەی بەشێكن لە حكومەتەكە ئەچن بۆناو مانگرتووەكان و دەبن بە دەمڕاست و محامی ئەوانەی مانیانگرتووە بۆ موچەكانی خۆیان ، بۆیە ئەگەر ئێمە وەكو پارتی بەیاننامە دەربكەین هیچ شتێك نیە جگە لە دووفاقی ئەوە عەیبە لە سیاسەتدا. بەرپرسى لقى چوارى پارتى ئەوەشى وت: هەموو كەسێك مافی خۆیەتی داوای مافی خۆی بكات و موچەش حەقی شەرعی هاوڵاتیانی هەرێمی كوردستانە، ئەوەی موچەی راگرتووەو ناینێری حكومەتی هەرێم نیە، وەزیری دارایی حكومەتی بەغدایە. ماوەى شەش رۆژە ژمارەیەک لە مامۆستایان و فەرمانبەران، بەرامبەر ئۆفیسی نەتەوەیەکگرتووەکان لە سلێمانی، دژى دواکەوتنى مووچەکانیان مانگرتنیان لەخواردن راگەیاندووە.