چاوپێکەوتنی دەزگای میدیایی هاوڵاتی لەگەڵ "ابراهيم سومەیدەعی" ڕاوێژکاری سیاسیی "محمد شیاع سودانی" سەرۆکوەزیرانی عێراق.

سازدانی: ئارا ئیبراهیم نوێنەری باكورو رۆژهەڵاتی سوریا (رۆژئاڤای كوردستان) لەهەرێمی كوردستان ئاماژە بەوە دەدات لەسەر هەموو كوردێك واجبە بەرخودان بكات دژی سوپای ئەردۆغان و تەنها نیەتی قڕكردنی گەلی كوردە لەباشور بێت یان رۆژئاڤای كوردستان. ئەڤین سوێد، نوێنەری باكورو رۆژهەڵاتی سوریا (رۆژئاڤای كوردستان) لەهەرێمی كوردستان، لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:» ئەولەویەتی قەدەسە رزگاركردنی ئەو ناوچانەیە كە لەلایەن سوپای تورك و میلیشیاكانەوە داگیر كراوە، چونكە رەوشێكی زۆر خراپ لەو ناوچانە بەڕێوەدەچێت». هەروەها ئەوەش دووپاتدەكاتەوە كەهەڕەشەكانی ئەردۆغان بۆ لەشكركێشی و داگیركاری لە رۆژئاڤای كوردستان جدییەو وتی:» هێزەكانی سوریای دیموكرات هەموو رۆژێك لە شەڕدان دژی سوپای تورك و چەتەكانی و ئامادەن بەرخودان بكەن بەگیانی خۆیان بۆ پاراستنی خەڵكی رۆژئاڤای كوردستان». هاوڵاتی: خوێندنەوەتان بۆ هەڕەشەكانی ئەردۆغان چیە كە جارێكی دیكە دەیەوێت لەشكركێشی بكاتە سەر باكورو رۆژهەڵاتی سوریا( رۆژئاڤای كوردستان)؟ ئەڤین سوێد: لە راستیدا لەساڵی 2016 بەشێوەی فەرمی ئەردۆغان بەبەرچاوی هەموو دنیا وتی ئەز دەخوازم ئیمپراتۆریەتی عوسمانی زیندووبكەینەوەو توركیای ئێستا فراوان بكەینەوە، هەروەها باكورو رۆژهەڵاتی سوریای باسكرد كە ئەوە خاكی توركیایە، بۆیە لەسەر ئەو بنەمایە ساڵی 2016 لە جەرابلوس  و هەرێمی دەردووری داگیر كرد، هەرێمی عەفرین لە 2018 و سەرێكانی و گرێ سپی لە 2019 هەموو لەچوارچێوەی ئەو پلانەی ئەردۆغاندا بوو كە داگیركران. ئەو هێرشانەی سوپای ئەردۆغان لەباشوری كوردستان ئەنجامی دەدات هەمووی لە خزمەتی ئەو نەخشەیەدایە بۆ فراوانكردنی توركیاو گەڕانەوەی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی و دەیەوێت جارێكی تر میساقی میللی بگەڕێنێتەوە.  ئەردۆغان دەمێكە هەڵمەتێكی داگیركاری لەسەر باشووری كوردستان وەشاندووە بەتایبەت بەرانبەر هێزی تەڤگەری ئازادی ( پەكەكە)، ئەوانیش دەزانن پلانی ئەردۆغان چیەو بەرخودانی ئەو پلانەی دەكەن و بەواجبی سەرشانی خۆیانی دەزانن، چونكە بەردەوام ئەردۆغان دەیەوێت هێرش بكات و پاوانخوازی خۆی بكات. ئەردۆغان لەعەفرین هەتا دێرك لە رۆژئاڤای كوردستان هەتا سنوری باشوری كوردستان دەیەوێت وەكو هەرێمێكی گەورە داگیری بكات لەژێر ناوی (هەرێمێكی ئارام)، هەرێمێكی ئارام دروست دەكات بۆ ماڵباتی چەتەو  توركمان و كەسوكاری داعش تا بیهێنێتە ئەو ناوچانەو نیشتەجێیان بكات. ئەردۆغان هەرێمی عەفرینی وەكو هەرێمێكی چەتەكان لێكردووەو رۆژانە رفاندن كوشتن داگیركردن و هەموو كردەوەیەكی دژی مرۆڤایەتی لەناو عەفریندا ئەنجامدەدرێت، بەهەمان شێوە لەگرێ سپی و سەرێكانی، بۆیە بەرخودانی كردن دژی لەشكركێشی و داگیركاری خاكی كوردستان لە رۆژئاڤا بێت یان لە باشووری واجبی هەموو كوردێكە.   هێزەكانی سوریای دیموكرات هەموو رۆژێك لە شەڕدان دژی سوپای تورك و چەتەكانی و ئامادەن بەرخودان بكەن بەگیانی خۆیان بۆ پاراستنی خەڵكی رۆژئاڤای كوردستان   هاوڵاتی: واتا چەند كەس بەهۆی داگیركارییەكانی سوپای ئەردۆغان و میلیشیاكانیەوە ئاوارەبوون؟ ئەڤین سوێد: 300 هەزار تەنها لەعەفرین ئاوارە بوون، لەسەرێكانی 200 هەزار كەس و لەگرێسپی 150 هەزار كەس ئاوارە بوون، ئەوانە هەموویان بڵاوبوونەتەوە، هەندێكیان لە كەمپەكاندا دەژین، هەندێكیان لەباژارو شارەكانی دیكەی رۆژهەڵات و باكوری سوریا نیشتەجێبوون، هەندێكیشیان رۆیشتوون بۆ دەرەوەی وڵات. بەڕاستی ئەو خەڵكانەی عەفرین و گرێسپی و سەرێكانی، رەوشێكی گەلێك زەحمەت بەڕێ دەكەن كە ماڵ و موڵكیان داگیركراوە لەلایەن چەتەكانی توركیاوە، هێزەكانی سوریای دیموكرات ئەولەویەت دەدات بە رزگاركردنی ئەو هەرێمانەی لەلایەن سوپای تورك و چەتەكان داگیركراون و گەڕانەوەی بۆ ئەو كەسانەی ئاوارە بوون. هاوڵاتی: سوپای تورك و میلیشیاكانی چەند ناوچەی خاكی رۆژئاڤای كوردستان و سوریایان داگیركردووە؟ ئەڤین سوێد: هەرێمێكە عەفرین و نسبەیەكی كەم پێكهاتەی دیكەی تێدا بوو لەسەدا 95% كورد بوون، سەرێكانی و گرێسپی پێكهاتەی عەرەب و ئەرمەن و چەركەسی تێدا بوو بەهەمان شێوە لەكوردیشی تێدابووە و ژیانیان دەكرد كە پێشتر كە لەژێر دەسەڵاتی ئەنجومەنی خۆسەردا بوو هەموو كەس بە رەوشێكی ئازاد و ئارام مامەڵەیان كردووە و ئەنجومەنی خۆسەر هەموویانیان دەپاراست. ئەو سیاسەتەی ئەردۆغان دیمۆگرافی ناوچەكانی گۆڕیوەو هەتا جێگەی پیرۆزیشیان تێكداوەو لەشوێنی ئەوان كۆمەڵەی كوەیتی و قەتەری و میلیشیاكانی تێدا نیشتەجێ كردووە. سوپای تورك و میلیشیاو چەتەكانی (عەفرین، گرێسپی، سەرێكانی، ئیدلیب، مارع، جەرابلوس) داگیركردووە، مەخابن ئەو بێدەنگییەی دەوڵەتی سوریا كە چەندین ناوچەی داگیر كردووەو ئەوان بێدەنگن بەرانبەر دەوڵەتی تورك، دەبوو حكومەتی سوریا رێگری بكردایە لەسەر ئەو لەشكركێشیانەی ئەردۆغان كردوویەتی، بەڵام تائێستا بێدەنگە. هاوڵاتی: رێككەوتنێكی نێودەوڵەتی هەیە كە جارێكی دیكە ئەردۆغان هێرش نەكات و ئەو وڵاتانە بەتایبەت ئەمریكاو روسیا رایبگرن؟ ئەڤین سوێد: رێككەوتنی نێودەوڵەتی هەیە راستە، بەڵام ئەو وڵاتانە هەڵوێستێكی شەرمنانەیان هەیە  بەرانبەر ئەو هەڕەشانەی ئەردۆغان دەیكات، ئەمریكا دەڵێت:» لەشكركێشی لە باكورو رۆژهەڵاتی سوریا، كاریگەری لەسەر شەڕی داعش نەكات»، واتا هەسەدەیان بۆ شەڕی داعش دەوێت، ئەمریكا پەیامێك نادات كە ئێمە شەریكێكی راستەقینەی هێزەكانی سوریای دیموكراتین بۆ پاراستنی خاكی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا، یان ناڵێن ئێمە هاوبەشی (مەسەدە)ین بۆ ئاوەدانكردنەوەی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا. ئەگەر ئەردۆغان هێرش بكاتەسەر رۆژئاڤای كوردستان كە  زیندانی داعش لە كەمپی (هوڵ) هەیە كە داعشیان تێدایە دەبێتە مەترسی گەورە نە بۆ خەڵكی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا، بەڵكو مەترسیی بۆسەر ئەمریكاو جیهانیش هەیە. ئەوە هێزەكانی سوریای دیموكراتن كە زیاتر لە 70 هەزار چەكدارو ماڵباتی كەسوكاری داعشیان لە كەمپ و زیندانەكاندا راگرتووە، كە 35 هەزار كەسیان عێراقین و عێراق ئامادە نییە وەریانبگرێتەوە، بۆیە پێویستە لەسەر ئەمریكاو روسیاو وڵاتانی دیكەش بەر بەهێرشی سوپای تورك و چەتەكان بگرن. لەماوەی رابردوو لە حەسەكە داعش هێرشی كردەسەر (زیندانی غوێران) بۆ ئەوەبوو كە داعش و ماڵ و منداڵەكانی داعش ئازاد بكرێت ئەوە لە پلانی ئەردۆغان و چەتەكانیدا بوو، ئەوانەی كە دەستگیركران لە زیندانی غوێران دانیان بەوەدا كە توركیا پلانی داناوەو بۆ ئەوە بووە بچنە پاڵ توركیا و چەتەكانی كە پڕچەك بكرێنەوەو دژی هێزەكانی سوریای دیموكرات جارێكی دیكە بەكاریان بهێننەوە. هاوڵاتی: ئەمریكا تا چەند بەپێداویستی سەربازیی هاوكاری هێزەكانی سوریای دیموكرات دەكات، ئەگەر لەشكركێشی توركیا بكرێت؟ ئەڤین سوێد: راستییەك هەیە كە ئەو هاوكاریە سەربازیانەی كە ئەمریكا بۆ هێزەكانی سوریای دیموكرات دەیكات(قەسەدە) دەیكات بۆ شەڕی دژی داعش بەكاریاندەهێنێت. بە راستی ئەگەر هێرش و لەشكركێشی ئەنجام بدرێت رەوشێكی گەلێك زەحمەت دەردەكەوێت، ئەگەر هێرشی نوێ بكەن كاریگەری لەسەر شەری داعش دەبێت مەترسی گەورەی لێ دەكەوێتەوە. هاوڵاتی: ئەگەر هێرشی سوپای ئەردۆغان جارێكی دیكە بكرێت، بەرخودانی فراوان دەكرێت؟ ئەڤین سوێد: خەڵكی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا ئەو بیركردنەوەیەیان هەیە كە هەتا 2023 هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمارو پەرلەمانی توركیا كە لەمانگی حوزەیران ئەنجامدەدرێت، ساڵوەگەرا سەد ساڵەی ئیتفاق لۆزانە ئەو خەتەری گەورە لەسەر گەلی كوردو هەرێمی كوردان هەیە، ئێستا هێرش بۆ سەر رۆژئاڤای كوردستان هەیە، هێرش بەردەوام هەیەو قەسەدە بەرگری دەكات. بۆیە گەلی كوردو هێزەكانی سوریای دیموكرات ئەوەیان دووپاتكردووەتەوە كە ئەوان لەگەڵ ئاشتی و دیالۆگدان نە لەگەڵ شەڕ، بەڵام ئەگەر لەشكركێشی بكرێت هێرشی پێچەوانە ئەنجام دەدەن، واتا هێرش بۆ سەر ئەو ناوچانەش كە لەلایەن سوپای تورك و چەتەكانەوە داگیركراون، بەڵێ بەرخودانی مەزن ئەنجام دەدەن. ئەردۆغان بۆ قڕكردنی كوردان ناوەستێت، ئەگەر كورد كارو خەبات نەكات بەرانبەری لەئێستاو داهاتوودا خەتەری زیادەیە هەیە لەسەر دەستكەوتەكانی كوردستان لەباشوری كوردستان و رۆژئاوای كوردستان، هەیەو باژارێ عەفرین و سەرێكانی و گرێسپی وەكو نمونەیەكی زیندوو وایە. هاوڵاتی: وەكو نوێنەرایەتی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا چیتان كردووە بۆ كردنەوەی تەواوی دەروازەی سمێڵكا؟ ئەڤین سوێد: دەروازەی سمێلكا كراوەیە بۆ حاڵەتی ئینسانی وەك نەخۆشی گران و قورس و دەربازكردنی حاڵەتی تایبەتی، بۆ مەسەلەی خواردەمەنی و كاڵاو پێداویستییەكان خەڵكی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا ئەساسەن بۆ ئەو رەوشە پێداویستی خۆیان بۆ ماوەی 10 ساڵ تەئمین كردووە، بەڵێ گەمارۆ هەیە لەسەر خەڵكی رۆژئاڤاو هیوادارم بە دیالۆك ببێتە چارەسەركردن. هاوڵاتی: جەنەراڵ مەزڵوم كوبانێ پەیوەندی لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستاندا چۆنە؟ ئەڤین سوێد: راستی ناتوانم بەناوی ئەوەوە قسە بكەم، بە فكراندنە ئێمە ئەوەیە كە پەیوەندی لەگەڵ هەموو لایەنێكی باشووری كوردستاندا هەبێت و باوەڕمان بە دیالۆگ و دانوساندن هەیە ئەگەر شتێكیشی هەبێت چارەسەری بكەین

      سازدانی: ئارا ئیبراهیم     وتەبێژی بەنزینخانەكانی سلێمانی ئەوە ئاشكرا دەكات بەنزینی 690 دیناری بۆ سلێمانی نەماو پاڵاوگەی كەڵەك رێككەوتنی لەگەڵ عێراق هەیەو ئامادەنین بۆ سلێمانی بنێرن. بەهمەن قادر، وتەبێژی بەنزینخانەكانی سلێمانی لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:»تاكە چارەسەر ئەوەیە حكومەتی هەرێم و عێراق رێكبكەون بۆ هێنانی بەنزین، یان حكومەتی هەرێم خۆی نەوتی خاو بداتە پاڵاوگەكان تا سوتەمەنی(بەنزین) بدرێتە بەنزینخانەكان بەنرخێكی گونجاو». هاوڵاتی: بەنزینی 690ی كەی دەگات؟ بڕەكەی چەندە؟ بەهمەن قادر: بەنزینی 690 دیناری هەشت و نۆی ئەم مانگە لەڕێگەی 29 تانكەرەوە گەیشتە پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەی گەرمیان و راپەرین، بڕەكەی ملیۆنێك لیتر بوو، لە دوو رۆژدا دابەش كراوە، بەڵام بەداخەوە لە 10 ئەم مانگەوە بەنزینەكە نەهاتووە. هاوڵاتی: بۆچی راگیراوەو بەتەواوی چی دیكە نایەت یان هۆكارەكەی چییە؟ بەهمەن قادر: ئەوەی كە هەیە حكومەتی عێراق خۆی پێویستی بە سوتەمەنییە و بەشی موسڵا و دەوروبەری سوتەمەنی كەمەو فشار لەسەر پاڵاوگەی كەڵەك هەبووە، هەتا ئەوەی خۆیان وەستابێـت عێراق ئامادە نییە بۆ سلێمانی رەوانە بكات. هاوڵاتی: چارەسەر چییە كاك بەهمەن، دواجار خەڵك زەرەرمەندی یەكەمە؟ بەهمەن قادر: ئەو رێككەوتنەی كراوە رێككەوتنێكی نابەرامبەر و شەفەییە و رێكەوتنێكە بەدڵی ئێمە نییە، رێككەوتن كە كرا هەقە بەشێوازێكی باشتر بكرێت و پێویستە لەهەردوو لادا سیستەمێك هەبێت بۆ ئەوەی بەنزینی 690 دیناری بەردەوام بێت. هاوڵاتی: گرێبەستەكە چۆن بووە وا كێشەی تیابووە؟ بەهمەن قادر: گرێبەستەكە گرێبەستێكی تەواو نەبووە و هەر بەزارەكی بووە و ئەگەر بە زارەكی نەبووبێت چۆن گرێبەست ئاوایە ئەوان بە تاقەتی خۆیان ئیلتیزامات دەكەن هەر كات بیانەوێت رایدەگرن هاوڵاتی: واتە ئێوە لە پاڵاوگەی كەڵەكەوە بۆتان دێـت؟ بەهمەن قادر: بەڵێ‌ لە كەڵەكەوە بۆمان دێـت. هاوڵاتی: هەوڵی ئێوە وەك بەنزینخانەكانی سلێمانی چییە؟ بەهمەن قادر: ئێمە لە نزیكەی 90 بەنزینخانە هەشت بەنزینخانە لەسنوری پارێزگای سلێمانی ئەو بەنزینە دابەشدەكەین و ئەوەی كە قسەبێت كردومانە و داوادەكەین كە ئەو پڕۆسەیە گەورەبكرێت و ئەگەر بۆیان ئەكرێـت حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراق رێكبكەون ئێمە هەر ئەوەندەمان دەسەڵات هەیە كە داوابكەین بەردەوام بێت، بەڵام تا ئێستا هیچ وەڵامێكی ئەرێنیمان وەرنەگرتووە. هاوڵاتی: پاڵاوگەی كەڵەك و حكومەتی عێراق وەڵامیان چی بووە؟ بەهمەن قادر: تا ئێستا هیچ شتێك نەبووە و وەكو قسەیەك هاتووە نەك وەكو رەسمی دەڵێن كە خۆمان پێویستمان بووە، ئێ كە خۆیان پێویستیان بێت نایدەن بەئێمە و دەبێت لەخۆیان زیادبێت ئینجا دەیدەن بەئێمە. هاوڵاتی: پێتانوایە دەبێت وەزارەتی سامانە سروشتییەكان نەوتی خاو بداتە پاڵاوگەی بازیان لە سلێمانی و كەڵەك لەهەولێر بۆ ئەوەی بەشێكیش بۆ بەنزینخانەكانی سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەی راپەرین و گەرمیان تەرخان بكرێت؟ بەهمەن قادر:خۆی لەم كاتەدا چارەسەری خێرا دەبێت كاری بۆ بكرێت، دیارە ئێمە پاڵاوگەی حكومیمان نییە و پاڵاوگەی مەدەنیمان هەیە، پاڵاوگە مەدەنییەكانیش بێگومان ئەبێ‌ چۆن رێككەوتنی لەگەڵدا بكات ئەگەر حكومەتی هەرێم بچێـت نەوتی خاوی هەبێـت و پێیان بدات و لەگەڵیان ئیتیفاق بكات  و پێدەچێت ئەمەش قورس بێت، چونكە تا ئێستا هیچ هەنگاوێكی كرداری نەنراوە بۆ ئەو پڕۆسەیە. هاوڵاتی: پێتوانییە چەند رۆژی دیكە ناڕەزایەتی دروست ببێت لەسەر بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین بە تایبەتی كە كاڵاو پێداوستیش لەگەڵی گران بووە؟ بەهمەن قادر: ئێمە داوا دەكەین كە حكومەتی هەرێم لەم كاتەدا بەپەلەو خێرا هەنگاو بنێت بۆ چارەسەركردنی مەسەلەی بەنزین، هیوادارم پەلەی تێدا بكەن و چارەسەرێك بدۆزنەوەو هەرچی ئاسانكارییە و لەدەستیان دێـت بیكەن. هاوڵاتی: خەڵك شەقام بگرێـت و ئۆتۆمبێل بوەستێـت ئەمە چارەسەرە كە بەشێك لە شۆفێران بۆ هاوڵاتی باسیان كردووە؟ چونكە نرخی بەنزین زۆر گران بووە نزیكبووەتەوە لە دۆلارێك بۆ یەك لیتر؟ بەهمەن قادر: خەڵك و شۆفێران شەقام بگرن بەوە چارەسەر نابێت، چونكە چەندێك تۆ ئەتوانیت لەسەر جادە بوەستیت دە خولەك نیو كاتژمێر ئەی كارەكەت؟ لەمەسەلەی نرخی بەنزیندا، ئێمە وەكو سلێمانی ئێستاش لەگەڵا هەولێر جیاوازیمان زۆرەو چەند ساڵی رابردوو ئێمە بەردەوام حساباتمان و نرخەكەمان كەمتر بووە لەهەولێر و دهۆك و بەفشاری بازرگانان و بەنزینخانەكان بەردەوام ئێمە هاوسەنگیمان راگرتووە. ئێستا لەهەولێر بەنزینی جۆری سۆپەر بە هەزار و 600 دینارەو لەسلێمانی بە هەزار و 400 دینارە،  موحەسەن لەهەولێر بە هەزار و 400 دینارە و لەسلێمانی بە هەزار و 325دینارە، بەهەمان شێوە لە جۆری بەنزینی نۆرماڵ، لەهەولێر بە هەزارو 300 دینارەو لە سلێمانی بە هەزارو 200 دینارە، واتا ئێمە لەسلێمانی كارێكمان كردووە كە تا بتوانین و مەجالی تێدا بێت بارگرانی بۆ سەر هاووڵاتیان زیاد نەكەین. ئێمە ئومێد دەكەین حكومەتی هەرێم هەوڵبدات و مەسەلەی سوتەمەنی چارەسەر بكات لە پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەی راپەرین و گەرمیاندا، چونكە ئەوەش لە قازانجی بەنزینخانەكاندایە كە نرخەكەی هەرزان بكرێت. هاوڵاتی: پێتانوایە چارەسەری كۆنكرێـتی تەنها ئەوەیە كە حكومەت نەوتی خاو بداتە پاڵاوگە مەدەنییەكان بۆ دابین كردنی بەنزین، یان رێگەی دیكە هەیە بۆ چارەسەر؟ بەهمەن قادر: دەتوانن لەگەڵا حكومەتی عێراقیشدا رێككەوتن بكەن و هەر لەو پاڵاوگانەوە خۆیان لەوەدەچێ بتوانن شت بكەن ئەگەر بەگوێیان بكەن، بەڵام چارەسەر ئەوەیە یان ئەو 690 دینارییە زیادبكرێـت یان خۆیان ئەوكارە بكەن، بەڵام ئەوە پێنج رۆژ بەسەر هاتنی بەنزینی 690 دینارییەكە تێپەڕ بووەو تائێستا هیچ دیار نییە، تەنانەت لەگەڵ بەرهەمە نەوتییەكانی سلێمانی قسەمان كردووەو دەڵێن پاڵاوگەی كەڵەك رێكەوتنی لەگەڵ حكومەتی عێراق هەیەو نەوتی خاوی پێدەدات بۆ موسڵ و دەوروبەری، بۆیە گرنگە هەموو بەرپرسانی پەیوەندیدار لەسەر ئەم پرسە بێنە سەر خەت.  

  ‎سازدانی: كاوەڕەش. بەریتانیا ئەو كوردەی بووە ئەندامی ئەنجومەنی شارەوانی ئەركێكی دیكەشی پێسپێردرا كە بەزۆرینەی دەنگ وەك (جێگری پارێزگار - لەندەن لامبس) هەڵبژێردراو بۆ هاوڵاتی دەڵێت:» كۆكردنەوەی هەموو وزەو تواناكان زامنی ئەوە دەكات لۆبییەكی باش بۆ كورد دروست بكەین». سەرباز سەید عەلی بەرزنجی، لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:» ژمارەیەكی ئێجگار زۆری كورد لەهەموو ئاست و باكگراوندی ئەكادیمی و پسپۆڕی جیاواز پشتگیریان كردووین بەچەندان رێگای جیاواز، ئەو رووحە یەكگرتووییە هەستێكی خۆشت پێدەبەخشێت كە هەستی یەكبوون و گەورە بیركردنەوە دەبینیت، خەڵكی ئێمە زۆر مەردو لەخۆبووردوون». هاوكات ئەوەش دووپاتدەكاتەوە كە»پەنابەران دەبێت شەرەفمەندانە مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت ناكرێت وەك تاوانبار مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت و بخرێنە ناو جیاوازیە سیاسییەكانی حزبەكانی بەریتانیاو بكرێنە چەكی ململانێی سیاسی، ئەوان پێویستیان بەهاریكاری و سۆزە».  ‎‏هاوڵاتی: ئەگەر خۆت بتەوێ وەك چیرۆكێكی كورت، ژیانی خۆت بەیان بكەی؟ سەرباز بەرزنجی: ناوم سەرباز سەید عەلی بەرزنجی لەسەرەتاكانی تەمەنمەوە لە لەندەن دەژیم، لەقۆناغەكانی قوتابخانەی ئامادەییەوە لە لەندەن خوێندوومە. وەك پەنابەر هاتوومە بەریتانیا، بەڵام ئێستا (هاوڵاتی بەریتانیم) وەك دەزانن پەنابەر ناتوانێت خۆی كاندید بكات بۆ پۆستی سیاسی، ساڵانی زۆر كارو چالاكی سیاسیمان هەیە لەناو سیاسەتی بەریتانیا چەندان پۆستی حزبیمان وەرگرتووەو تەكلیف كراوین بۆ زۆر بەرپرسیاریەتی تر. پێش ئەوەی ئەو بەرپرسیاریەتیە وەربگرم و ئێستا كە بەرپرسیاریەتیم هەیەو دوای تەواوبوونی بەرپرسیاریەتیەكەم هەروەك خۆمم، باوەڕبوونم بەتێكۆشان بۆ چاكەی گشتی و خزمەتی خەڵك ناگۆڕێت، هەر بەردەوام دەبم لەخزمەتی كۆمەڵگاو خەڵك و كارئاسان كردنی ژیانی خەڵك بەپێی توانای خۆمان    ‎‏هاوڵاتی: وەرگرتنی ئەو بەرپرسیارێتییە وەك كوردێك چی لەژیانی تۆدا دەگۆڕێت؟ سەرباز بەرزنجی: كە باسی لەندەن دەكەین خۆشە وەك خۆی تێی بگەی باسی زیاتر  لە 10 ملیۆن مرۆڤ دەكەین، هەرێمی لەندەن، لەندەن ریجن بەتەنها لەندەن چەند هێندەی هەرێمی كوردستانە، سەنتەری ئابوری ئەوروپا، ناوەندی بڕیاری جیهانە، دەسەڵاتەكانی مەیە لەندەن لەهەرێم زیاترە، پڕۆژەی ستراتیژی و گواستنەوە، فڕۆكەخانەكان تەنزیم دەكات. ناتوانین بەراوردی بكەین بەسیستمی كوردستان، هەر وڵاتەو هەیكەلیەتی ئیداری جیاوازە، لێرە لامەركەزیە، لەئەمریكا پێی دەڵێن گاڤنە لەبەریتانیا پێی دەڵێن مەیە، مەیە Mayor گەورەترین دەسەڵاتی شارە، لەئەڵمانیا بەسەرۆكی وڵات دەڵێن راوێژكار. لەبەریتانیا  بەسەرۆكی پەرلەمان دەڵێن سپیكەر كەتەرجومەی كوردی بكەیت واتە قسەكەر، تێگەیشتن لەسیستمی وڵات بەگوگڵ ترانسلەت ناكرێت. وەك ئاگادارن لە ٥/٥/٢٠٢٢ هەڵبژاردنی شارەوانیەكان لەوڵاتی بەریتانیا ئەنجامدران. بۆ ئەو مەبەستە دوای كێبڕكێیەكی دیموكراسیانەو بەدەنگی راستەوخۆی هاووڵاتیان وەك ئەندامی ئەجومەنی شارەوانی متمانەی دەنگدەرانمان بەستهێنا لەو بازنەیەی لێی كاندید كرابووین. دواتر لەڕۆژی ٢٥/٥/٢٠٢٢ لەڕێوڕسمێكی شایستەو تایبەتدا، ئەنجومەنی شارەوانی بەبەشداری سەرجەم ئەندامە هەڵبژێردراوەكانی و بەئامادەبوونی ژمارەیەك ئەندام پەرلەمان  و نوێنەری تایبەتی خاوەن شكۆ شاژن، لەپڕۆسەیەكی روون و دیموكراسیانەدا، سەرەڕای ئەركی ئەنجومەنی شارەوانی ئەركێكی ترم پێسپردرا، بەزۆرینەی دەنگی ئەندامانی ئەنجومەن وەك جێگری پارێزگار - لەندەن لامبس هەڵبژێردراین، لای ئێمە 2 هەزارو 400 كارمەندی هەیە. ئەو بەرپرسیاریەتیەم بۆ ئەوە وەرنەگرتووە ژیانی خۆم بگۆڕم، چونكە پێش ئەو بەرپرسیاریەتیەش ژیانم باش بووەو لەبواری تایبەتمەندێتی خۆم سەركەوتوبووم، وای دەبینم من دەبێت چ بكەم بۆ ئەركەكەم نەك ئەرك و مەسئولیەتەكە چی بۆ من دەكات. پێش ئەوەی ئەو بەرپرسیاریەتیە وەربگرم و ئێستا كە بەرپرسیاریەتیم هەیەو دوای تەواوبوونی بەرپرسیاریەتیەكەم هەروەك خۆمم، باوەڕبوونم بەتێكۆشان بۆ چاكەی گشتی و خزمەتی خەڵك ناگۆڕێت، هەر بەردەوام دەبم لەخزمەتی كۆمەڵگاو خەڵك و كارئاسان كردنی ژیانی خەڵك بەپێی توانای خۆمان  .   ئێمە هەموو هەوڵێك دەقۆزینەوە بۆ ئەوەی بەكۆمەڵگای بەریتانیا بڵێن كە پەنابەران تاوانكار نین   هاوڵاتی: ئەوەندەی ئاگاداربین بەڕیزتان و دوو كوردی دیكە، لەشارەوانیەكانی لەندەن بوونتان هەیە، لەهەمانكاتدا ئەندام پارلەمان و وەزیری پەروەردەش كوردە، بۆ رەوشی كورد، كاریگەری چیتان دەبێت بۆ هەر  چوار پارچەكەی كوردستان؟ سەرباز بەرزنجی: ئێمە كاركردنمان بەو ئاراستەیەیەو هیواداریشن بتوانین بەهەموومان كاریگەریمان هەبێت، بەداخەوە لەزۆرێك لەوڵاتانی جیهان و لەبەریتانیاش ژمارەیەكی بەرچاوی كورد بوونی هەیە، خەڵكی زۆر بەتواناو دڵسۆزمان هەیە، بەڵام وزەو تواناكان نارێكخراون، پەرت و لێك دوورن، كۆكردنەوەی هەموو وزەو تواناكان زامنی ئەوە دەكات بەهەموومان لۆبییەكی باش بۆ دۆزی رەوای كورد دروستبكەین. بێگومان منیش هەوڵی تەواوی خۆم دەدەم تا ئەو لێك نزیكبوونەوەیە دروست بكەین، نەك هەر لەنێوان سیاسییەكان، بەڵكو سەرجەم تووێژەكان، ئەكادیمی و پیشەیی  و كۆمەڵایەتی ئەو پەیوەندییە سیاسییانەی ئێمە لەڕێگای پێگەكەمان لەحكومەتی بەریتانی و لەحزب دروستمان كردووە، بێگومان هاوكاری باش دەبێت، زۆر ئاسانتر دەتوانین دەنگمان بگات بەناوەندی بڕیاری بەریتانیا. وەك چۆن لەڕابردوو ئەو هەلانەمان قۆستۆتەوە بۆ خزمەتی دۆزی رەوای كوردو گەیاندنی ئازارەكانی كورد لەداهاتووش بەردەوام و سوورتر دەبین لەسەر ئەو رێگایە. ‎‏هاوڵاتی: لەلەندەن سەدان نەتەوەو كلتوری جیاواز بوونی هەیە، وەك كوردێك، كێن ئەوانەی دەنگیان بەتۆ داوە؟ ئایا بەپشتیوانی كوردەكان یان متمانەی ئینگلیزەكانیشت بەدەستهێناوە؟ سەرباز بەرزنجی: لەڕاستیدا ئێمە وەك كورد ژمارەو رێژەمان هێندە كەمە هەر پلەبەندیشمان بۆ نەكراوە چ جای بگاتە ئەوەی كاریگەری هەبێت لەسەر هەڵبژاردن، لێرە كەسێك جنسیەی بەریتانی نەبێت ناتوانێت بەشداری پڕۆسەی سیاسی بكات و دەنگ بدات، بۆیە دەنگدەرانی ئێمە خەڵكی بەریتانی بوون، لەگەڵ ئەوەشدا زۆر خۆشحاڵ بووم چەندان گەنجی كوردی هەر چوار پارچەی كوردستان ئامادەیی خۆیان دەربڕیوە بۆ هەر ئەركێك  بتوانن بیكەن بۆ پشتگیری ئێمە. ژمارەیەكی ئێجگار زۆری كورد لەهەموو ئاست و باكگراوندی ئەكادیمی و پسپۆڕی جیاواز پشتگیریان كردووین بەچەندان ێگای جیاواز، كۆمێنت بڵاوكردنەوە، پەیوەندی، ئەو رووحە یەكگرتوویە زیاتر دڵخۆشم دەكات ئینشاڵا زیاتر پەرەی پێبدەین، هەستێكی خۆشت پێدەبەخشێت كە هەستی یەكبوون و گەورە بیركردنەوە دەبینیت، خەڵكی ئێمە زۆر مەردو لەخۆبووردوون. ‎هاوڵاتی: لەئێستادا بڕیارێك هەیە بۆ رەوانەكردنی پەناخوازان بۆ رواندا، رەنگە بەشێك لەكوردە پەناخوازەكانیش بگرێتەوە، دەتوانن چی بكەن لەو بارەیەوە؟ سەرباز بەرزنجی: ئەو بڕیارە بەتەنها بۆ كورد نیە بۆ هەموو پەناهەندەیەكە لەهەر وڵاتێكی جیهانەوە بێت، بەڵام بۆ كورد سەختترو گرانترە، بڕیارەكە تائێستا نەچۆتە بواری جێبەجێكردنەوەو هیوادارین جێبەجێش نەكرێت، ئێمە پێمانوایە پەنابەران دەبێت شەرەفمەندانە مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت، ناكرێت وەك تاوانبار مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت و بخرێنە ناو جیاوازیە سیاسییەكانی حزبەكانی بەریتانیاو بكرێنە چەكی ململانێی سیاسی، ئەوان پێویستیان بەهاریكاری و سۆزە. ئێمە هەموو هەوڵێك دەقۆزینەوە بۆ ئەوەی بەكۆمەڵگای بەریتانیا بڵێن كە پەنابەران تاوانكار نین، لەگەڵ دەسەڵاتداران قسە دەكەین، لەگەڵ حكومەت و لەڕێگەی دۆست و هاوكارانمان لەپەرلەمان نەهێڵین بەئاسانی بڕیاری لەو شێوەیە تێپەڕێندرێن، لەگەڵ ئەوەشدا دەزانین بەربەست و پاڵنەرە سیاسیەكانی پشت ئەو بڕیارە زۆر جددین و ئاسان نیە بڕیارێكی ئاوا بوەستێندرێت، بەجددی هەوڵی خۆمان دەدەین هەرچیەك بكرێت درێغی ناكەین. ‎‏هاوڵاتی: لەئێستادا ژمارەیەكی بەرچاوی رەوەندی كوردی لەبەریتانیا بوونی هەیە، پەیامی ئێوە چیە بۆ ئەوان، تابتوانن خۆیان بنیادبنێن و كەسانی بەسودیان لێدەرچێ، بەكۆمەڵگای كوردی و بەریتانی؟ سەرباز بەرزنجی: پەیامی ئێمە بۆ هەموو كوردێك ئەوەیە لەهەر بوارێكدا كار دەكەیت بۆ خزمەتی خۆت و خەڵك بەكاری بهێنە، رابرووی خۆتان لەیاد مەكەن، بەڵكو خۆتانی پێ مۆتیڤەیت بكەن بۆ چاكەی گشتی، قیاسی سەركەوتن بەرژەوەندی كورت و تەسكی شەخسی نیە، ئەو ئیمپاكتەیە كە تۆ لەسەر مێژوو و میللەتت بەجێتدەهێڵیت. ئەوە تاكە كۆمەڵگا دروست دەكات، ئەوە تاكە كە بەدەستەجەمعی ئیش دەكات گۆڕانكاری دروست دەكات، هیوادارین نموونەی بەرزی بەها باڵاكان و پێكەوەژیان بن لەكۆمەڵگای بەریتانی. خۆم بەنوێنەر و هاوكارو برای هەموو كوردێك دەزانم لەهەر شوێنێكی دنیا بێت و پاڵپشتی و دەستخۆشیم بۆ هەموو كەسێكە كەژیانی خۆی بۆ خزمەتی چاكەی گشتی تەرخان دەكات. ‎‏هاوڵاتی: لەكاتی سوێندخواردن بۆ ئەندامیەتی ئەنجومەنی شارەوانی، جلوبەرگی كوردیت لەبەردابوو، ویستتان لەو رێگەیەوە پەیامێك بگەیەنن؟ سەرباز بەرزنجی: بەشداربوونمان لەم رێوڕەسمەدا بەجلوبەرگی كوردی هەموو حساباتێكی سیاسیم بۆ كردووەو مەسجێكی نەتەوەیی بووە، هەموو كەسیش پێی خۆش نەبووە، لەوانەیە خەڵكی رەگەزپەرست زۆر دژیشی بووبن، چەند پەیامێكی تیدابوو ‎مەبەستمان بوو پشانی جیهانی بدەین كە لەندەن هەلی وەرگرتنی پۆست و دەسەڵاتیش لەسەر بنەمای لێهاتوویی بۆ هەموان رەخساوە. جلوبەرگیش  سیمایەكی هەرە گرنگی كلتوری كوردییە، ئێمەش بەشوناس و باكگڕاوندی  خۆمان شانازی دەكەین، ویستمان بەڕای گشتی بەریتانیا بڵێین ئێمەش بەشێكین لەبنیاتنانی كۆمەڵگای بەریتانی و دەتوانین خزمەتی وڵاتەكە بكەین

  سازدانی: هاوڵاتی   فەرهاد سەنگاوی پێشمەرگەی دێرین و كەسایەتی سیاسی دەڵێت:» فشاری جەماوەری و میدیا زۆر گرنگە بۆ چارەسەركردنی كێشە داراییەكانی خەڵك، بەڵام میللەت تێكشكاوە دەبێت میللەت هۆشیار بكرێتەوە لەمافەكانی»، دەشڵێت:» پەشیمان نیم لەو خەباتەی لەشاخ كردوومە، چونكە یەكێتی حزبێكی نیشتمانی نەتەوەیی بوو بۆ هەر چوار پارچەی كوردستان». فەرهاد سەنگاوی، كەسایەتی سیاسی لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی ئەوە دەخاتەروو كە» ئەو برادەرانەی كاتی خۆی پێیانوابوو هەڵبژاردن شاڕێی گۆڕانكاری گەورەیە، پێویستە بزانن هەڵبژاردن شاڕێی تەزویرەو هیچ گۆڕانكارییەك دروست ناكات». هاوڵاتی: لەشكركێشی بەردەوامە، چی بكرێت تا ببێتە فشارێك یا سنورێك بۆ سوپاكەی ئەردۆغان دابنرێت؟ فەرهاد سەنگاوی: لەلایەن ئەو گروپ و دامودەزگایانەی كەپێیان دەوترێت دامودەزگای حزبی ئەوەیان دەستی لێ بشۆ، چونكە خۆیان جۆرێك لە جۆرەكان بەشدارن لەو لەشكركێشییە، ئێمە داوای چی لە حكومەت و حزب بكەین لەكاتێكدا هەر بەناو حكومەتی هەرێم و حزبە. بەشێك لەهێرشەكە و لەشكركێشییەكە كە گومانم هەیە پارەی خەرجی لەشكركێشی توركیا لەپارەی نەوتی هەرێم بدرێت، لەبەرئەوە واز لەحكومەت و حزب بهێنین. خەڵك لەماوەی 30 ساڵی رابردوودا تاكەكانی كۆمەڵگا ئینتماكانیان لێ سەندراوەتەوە، بەڕێگای جۆربەجۆر، ئێستا مرۆڤی كورد كراوە بەمرۆڤێكی بەتاڵ لەبیروباوەڕو ئینتما و خۆشەویستی و رێز و خۆشەویستی بۆ خاك و وڵات، مرۆڤەكانی كوردو كۆمەڵگاكەمان كۆمەڵگایەكی بێ ئینتیمایە، هەموو پەیوەندییەكانی لێ سەندراوەتەوە پەیوەندی خێڵایەتی و كۆمەڵایەتی و تەنانەت خێزانیشی لێ سەندراوەتەوە، كاتێك كۆمەڵگا وای لێهات زۆر قورسە تۆ كارێكیان پێبسپێریت و رێكی بخەیت، پێویستە جارێكی تر كۆمەڵگا رێكبخرێتەوە وەفای رێزو خۆشەویستی و بیروباوەڕو ئینتیمای بۆ بگەڕێنیتەوە، كە ئەوانەت بۆ گەڕاندەوە ئەوكاتە ئەتوانی كاریان پێ بسپێریت. كوردستان وێران كراوە، دیوارو پردی لەناو برا بەمرۆڤەكان دروست دەكرێتەوە، ئەی ئەگەر مرۆڤەكان رووخان بەچی دروستیدەكەیتەوە، پێویستە مرۆڤەكان رێكبخەیتەوە دواتر نیشتمان بە مرۆڤەكان دروست بكەیتەوە. هاوڵاتی: خەڵك گلەیی هەیە لەحكومەتی هەرێم و دەڵێن پاش 30 ساڵ دۆخەكە خراپتر بووە؟ بۆچوونتان چییە؟ فەرهاد سەنگاوی: ئێمە حكومەتێكمان نییە بەناوی حكومەتی هەرێم، بەناو هەمانە، بەڵام بەكردەوە نیمانە تا پێی بڵێن ئەوە میللەتەكەی خۆتە پەروەردەو ژیان و ئینتیمای رێكبخە، ئەگەر حكومەت، حكومەتی هەرێم بوایە خۆی كارەكانی دەكرد بەبێ ئەوەی پێی بڵێن. حكومەتی دوو سێ كەس و بنەماڵەیەك هەیە، بەڵام حكومەتی هەرێم نابینم، حكومەتی خێڵەكی هەیەو حكومەتی هەرێم نییە. فشاری جەماوەری و میدیا زۆر گرنگە، تا فشار بكرێت بۆ چارەسەركردنی كێشە داراییەكانی خەڵك، بەڵام میللەت تێكشكاوە دەبێت میللەت هۆشیار بكرێتەوە لەمافەكانی. هاوڵاتی: بڕیارە هەڵبژاردنی پەرلەمان بكرێت، هەرچەند دیار نییە دەكەوێتە كەی؟ پێتوایە لەڕێگەی هەڵبژاردنەوە گۆڕانكاری دروست دەبێت؟ فەرهاد سەنگاوی: نەخێر ئەو برادەرانەی كاتی خۆی پێیانوابوو هەڵبژاردن شاڕێی گۆڕانكاری گەورەیە، پێویستە بزانن هەڵبژاردن شاڕێی تەزویرەو  هیچ گۆڕانكارییەك دروست ناكات، چونكە تۆ دەبێت پەرلەمانێكت هەبێت سەربەخۆ بێت و بریتی بێت لە رۆڵەكانی میللەت و كەسانی ئازاو لێهاتووبن، بەڵام ئێستا ئیش بۆ كوڕو كچەكانیان دەدۆزنەوەو دەڵێن كوڕەكەی فڵان كەس زانكۆی تەواو كردووەو كوڕەكەی فڵان شەهید بۆ پەرلەمان باشە، پەرلەمان پێویستی بەو كەسانەیە كە موخەزرەمن، كامڵن لەبیروباوەرو زانست و مەعریفەو تێربوون لە شتەكان. پەرلەمان نە هی كوڕی بەرپرس و كوڕو كچی شەهیدەكانە، نە هی كوڕو كچی سەرۆك عەشرەت و سەرۆك و مەسئولەكانە، ئەوانە هەموو رێزی خۆیان هەیە لەشوێنی خۆیاندا، مەبەستەكەم ئەوەیە پەرلەمان دەزگایەكە بۆ تەشریح و چاودێری پێویستە خەڵكانێك بچن كە بوونە پەرلەمانتار لەوێ بڵێن حزبەكەم خراپی كرد لەفڵان بەرنامەو بەهەڵوێست بن. خۆم خەڵكی سویدیم بینیوە دەنگی داوە بەپێچەوانەی حزبەكەی خۆی پێیان وتووە چۆن دەنگ دەدەیت بەو حزبە، وتوویەتی بەرنامەی ئەو حزبە باشترە لەو حزبەی خۆم، پەرلەمان لەئەوروپا پێی دەڵێن (windowdressing)جامغانە، ئەها لە جامغانەیەكدا پێڵاو یان كەلوپەل دادەنرێت خەڵك سەیری دەكات و دەیبینێت، پەرلەمان جامغانەیەكە بۆ دنیا كە بڵێن فڵان وڵات جامغانەیان هەیە. هاوڵاتی: بەدیلی هەڵبژاردن چیە بۆ گۆڕانكاری؟ فەرهاد سەنگاوی: بەدیلی هەڵبژاردن كۆمەڵگاكەیە كە دەبێت خەڵك پەروەردە بكرێت، دەست لەپەرلەمان بشۆن. پەرلەمان بووە بەدەستگایەك بۆ پەردە پۆشكردنی گەندەڵییەكان و جێبەجێ نەكردنی یاساكان، پرۆژەیاسایەك پەسەند دەكەیت و دەیكەیت بەیاسا، دەیدەیتە حكومەت جێبەجێی بكات، حكومەت لەسەر رەفەیەك دایدەنێت و حسابیشی هەر بۆ ناكات، ئەگەر لێشی بپرسی بۆچی ئەو یاسایە جێبەجێ ناكەیت دەڵێت وەختی نییەو پارە نییە، لەبەرئەوە پەرلەمان هیچ نییە. ئەگەر زەمینەكە ئامادە بێت بڕوام بەخەباتی چەكداری هەیە ئەگەر زەمینەكە ئامادە بێت بۆ گۆڕانكاری، چونكە تۆ پێویستە دیفاع لەگەلەكەت بكەیت، ئەمەی بەناوی حكومەتی هەرێمەوە هەیە خەریكە گەلەكەمان دەتوێنێتەوە، ئەو دەزگایانەی حكومەت و حزب بەشدارن لەتواندنەوەی میللەتەكەدا و داگیركاریدا. هاوڵاتی: پێتانوایە تەنها سێ لایەنی سەرەكی پێكهێنەری حكومەت (پارتی، یەكێتی، گۆڕان) بەرپرسیارن یان لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆنیش؟ فەرهاد سەنگاوی: هەمووی بەشدارە، بەڵێ ئۆپۆزسیۆنیش بەهەمانشێوەی لایەنەكانی ناو حكومەت بەرپرسیارن، تەنانەت ئێمەش و دایك و باوكانی ئێمەش جوتیارێك و هەموو تووێژەكانی كۆمەڵگا بە موومەیەزاتی جیاواز، ئەو دایك و باوكەی سەربازێكی گوێڕایەڵی پەروەردە كرد ئەویش تاوانبارە، بۆیە هەموو گەورە دیارەكان ئەوانەی لەدەسەڵاتدان و پارەیەكی زۆری میللەت لەبەردەستیاندایە. هاوڵاتی: پارتی بەپێی بۆتۆگرافیای وای كردووە كە تووشی ئەوەبن توركیا لەشكركێشی كردووە، ئەمە چۆن لێك دەدەیتەوە؟ یەكێتی ئەگەر لەشوێنی پارتیدا بوایە هەمان رووداوی لەشكركێشی روویدەدا؟ فەرهاد سەنگاوی: یەكێتی لەزۆنی زەرددا بووایە جیاواز دەبوو هەمان شت نەدەبوو بۆ لەشكركێشی توركیا، حزبەكان خراپن، هەیە زۆر خراپە، مەسەلە بەس تەنها جوگرافیای ناوچەكە نییە كە پێی دەوترێت زۆنی زەردو هاوسنورە لەگەڵ توركیا، بۆ پەیەدە لە رۆژئاڤای كوردستان جوگرافییەكەی لەگەڵ عێراق و توركیاشدا هەیەو سنوری خراپتری هەیە بەراورد بەهەرێمی كوردستان، بەڵام پەیەدە چونكە هێزێكی پاك و خاوێن و دڵسۆزە بەنیشتمان و نەتەوەكەی بەهێزترە، سازش ناكات، پارتی پێویستی بەسازش نییەو خۆی حزبی سازشە، پارتی حزبی بەكارهێنان و نۆكەرایەتییە، پارتی خۆیان دەعوەتی توركیایان كردووە بێت و لەشكركێشی بكات و بەتوركیایان راگەیاندووە كە» ئاگات لێمان بێت و بمانپارێزن». هاوڵاتی: بۆچوونتان چییە لەسەر بەرگری پەكەكە بەرانبەر لەشكركێشی سوپاكەی ئەردۆغان؟ فەرهاد سەنگاوی: پەكەكە پێویستە وشیارترو وردتر مامەڵە بكات ، هەرچەند خۆی هۆشیارەو وردیشە، بەڵام لەم پرسەدا پێویستە وردتر بێت و خەبات و بەرخودانی خۆی بەردەوام بێت. هاوڵاتی: تۆ دەنگی شۆڕش بوویت لەشاخ، پێتوایە ئەم حزبانە لەڕێگەی گەندەڵیی و سپیكردنەوەی پارەوە سامانی ئەم میللەتە دەبەن بۆ خۆیان، كە هەندێك پێشمەرگەی دێرینیش دەڵێن پەشیمانین خەباتی پێشمەرگایەتیمان كردووە بەهۆی نیگەرانیان لەپارتی و یەكێتی؟ فەرهاد سەنگاوی: خەڵك تا رادەیەكی جیاواز ناحەقی نییە با وابیر بكاتەوەو بڵێت پەشیمانم لەخەباتی پێشمەرگایەتی، بەڵام بەش بەحاڵی خۆم لەخەباتی شاخ پەشیمان نیم، چونكە یەكێتی حزبێكی پاكو خاوێن و نیشتمانی نەتەوەیی بوو  بۆ هەر چوار پارچەی كوردستان، پاكیش بوو، پەشیمان نیم لەشتە باشەكان، چونكە سەنگەرەكەی جارانی یەكێتی جوان و نیشتمانی بوو. ئێستا یەكێتی تووشی كۆمەڵێك كێشەو دەردەسەری بووەتەوەو وازی لەكۆمەڵێك مەبادئ و بیروباوەری خۆی هێناوە ئەوە خراپەو رێزم بۆ یەكێتییە هەرە باشەكان هەیە لەهەر شوێنێكدا بن

    سازدانی: سەركۆ جەمال   عەلی حەمەساڵح دەڵێت:»چارەسەری گرانی نرخی بەنزین ئەوەیە لەناوخۆ نەوتی زیاتر بپاڵێورێت و حكومەتی هەرێم پاڵپشتی دارایی بكات». عەلی حەمەساڵح دەشڵێت:»چارەسەر ئەوە نییە بازرگانەكان بەنزین لەدەرەوە بهێنن، چونكە ئەوە بەپێی نرخی جیهانی دەبێت و گران دەكەوێت و لیترێك دەگاتە هەزارو 400 بۆ هەزارو 600 دینار». هاوڵاتی: هەرێمی كوردستان هاوشێوەی عێراق دەتوانێت پاڵپشتی دارایی بۆ سوتەمەنی (بەنزین) بكات لەئێستادا؟ عەلی حەمەساڵح: ئەگەر حكومەتی هەرێمی كوردستان نەوت بداتە پاڵاوگەكان بەتەنیا پاڵاوگەی كار دەتوانێت نزیكەی بەشی هەموو پێداویستی كوردستان بەنزین دابین بكات، بەڵام حكومەتی هەرێمی كوردستان هەر 25 هەزار بەرمیل دەپاڵێوێت، بازیان و قەیوان ئێستا بۆ عێراق كاردەكەن واتە حكومەتی هەرێمی كوردستان نەوتی خاوی ناداتێ، بەڵكو عێراق دەیداتێ، بۆیە بەرهەمەكەشی دەداتەوە بەعێراق. هاوڵاتی: پێشتر باستان كردووە كە بەنزینی 690 هەزار دیناری لە هەولێر هەیەو بۆ سلێمانی و دهۆك نییەو راگیراوە، بۆچی؟ عەلی حەمەساڵح: ئێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان رۆژانە 23 بۆ 25 هەزار بەرمیل نەوت دەپاڵێوێت، ئەو نەوتەش نزیكەی ملیۆنێك لیتر بەنزین بەرهەمی هەیە، زیاتر بۆ كۆمپانیای سەن ئۆیل و كورد نەفتە، بەشێكی زۆری لەهەولێر و بەشێكی تریشی لەپارێزگای دهۆك دابەشدەكرێت، هیچی رەوانەی سلێمانی ناكرێت. هاوڵاتی: كەمتەرخەمی لەستافی تیمی حكومی یەكێتی و گۆران هەیە كەخەمی لێناخۆن؟ عەلی حەمەساڵح: بێگومان بەشی سلێمانی رۆژانە نزیكەی 400 هەزار لیترە ئەوە دوو ساڵ و شتێكە نەدراوە، بێگومان حكومەت بەرپرسە، بەڵام ئەگەر وردتری بكەیتەوە تیمی یەكێتی و گۆڕان لەحكومەت بەرپرسیارێتی زیاتریان لەئەستۆیە، لەبەرئەوەی زیاتر نوێنەرایەتی ئەو ناوچەیە دەكەن. هاوڵاتی: بێجگە نرخەكەی خراپی كوالێتییەكەی لەشۆسیال میدیاشدا باس دەكرێت، پێتانوایە چاودێری وردی بەنزین ناكرێت لەلایەن حكومەت و لایەنە پەیوەندیدارەكانەوە؟ عەلی حەمەساڵح: نەخێر چاودێری ناكرێت و ئەو بەنزینەشی كە لەبەنزینخانەكاندا هەیە كوالێتیان زۆر خراپە و پێشتریش چەندین جار ئەوەمان وتووە. هاوڵاتی: چارەسەر چییە كاك عەلی، دواجار ئەم وڵاتە و ئەم خەڵكە نابێت بەم دۆخەوە بژین؟ چی بكرێت؟ عەلی حەمەساڵح : چارەسەر ئەوە نییە بازرگان لەدەرەوە بیهێنێت، چارەسەر ئەوەیە لەناوخۆدا نەوت بپاڵێورێت.  ئەگەر سەیری نرخی بۆرسە بكەین لەدوبەی كە نزیكترین شوێنە بۆ بازاڕی سوتەمەنی نزیكەی هەزارو 400 بۆ هەزارو 600 دینارە، تادێتە ئێرە ئەگەر بەنزین بێت دەگاتە هەزارو 600  دینار ئەوپەڕی، ئەگەر تێكەڵەو بابەتێكی تر بێت ئەوەیان بابەتێكی ترە. چارەسەر بازرگانی نییە ئەگەر لەدەرەوە بهێنرێت پەیوەندی بەنرخی جیهانیەوە هەیە، تاكە چارەسەر ئەوەیە حكومەت خۆی پشتیوانی بكات ئەویش بەپاڵاوتنی سەرجەم جۆرەكانی سووتەمەنی. هاوڵاتی: هەڵبژاردن وەك دەردەكەوێت دوادەخرێت، دەڵێن كاك عەلی حەمەساڵح لیستی دەبێت و كاریشی بۆ كردووە؟ عەلی حەمەساڵح: پێشتریش وتوومە هەڵبژاردن ئەمساڵ ناكرێت و ناكۆكیەكانیش لەسەر كۆمەڵێك بابەتن وەكو كۆتاكان، تۆماری دەنگدەران، بازنەكان كە ئایا فرەبازنەبێت یان یەك بازنە بێت، باوەڕی ئێمە ئەوەیە بەرەیەكی جددی ناڕازی دروست بكرێت لەهەرێمی كوردستان

سازدانی: نیگار عومه‌ر سه‌رپه‌رشتیارى ئیداره‌ى گه‌رمیان ئه‌وه‌ دووپاتده‌کاته‌وه‌ که‌ داهاتی خاڵه‌ سنوریه‌کان  هیچی بۆ گه‌رمیان خه‌رج ناکرێت و ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ گه‌نجینه‌ی حکومه‌ت. جه‌لال شێخ نوری، سه‌رپه‌شتیاری ئیداره‌ی گه‌رمیان، له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى ده‌شڵێت:" بۆ دووسایدکردنى شه‌قامى سلێمانى- که‌لار پێویستیان به‌ 65 ملیۆن دۆلاره‌و حکومه‌تى هه‌رێم وه‌ڵامیان ناداته‌وه‌ تا بودجه‌که‌یان بۆ خه‌رج بکه‌ن".  هاوڵاتی: له‌ماوه‌ی ئه‌مساڵدا چ پرۆژه‌یه‌ک کراوه‌ بۆ خه‌ڵکی گه‌رمیان؟  جه‌لال شێخ نوری: له‌ماوه‌ی ئه‌مساڵدا چه‌ندین پرۆژه‌ی وه‌به‌رهێنانی له‌گه‌رمیاندا ئه‌نجامدراوه‌ و چووه‌ته‌ بواری جێبه‌جێکردنه‌وە وه‌ک پرۆژه‌ی یه‌که‌ی نیشته‌جێبوون، پرۆژه‌ی بیناو مۆڵ و کارگه‌.  هاوڵاتی: ئایا حکومه‌تی هه‌رێم تاچه‌ند له‌ڕووی ماددییه‌وه‌ پشتیوانی کاره‌کانتان ده‌کات به‌تایبه‌ت پرسی وشکه‌ساڵی؟  جه‌لال شێخ نوری: حکومه‌تی هه‌رێم به‌هۆی قه‌یرانی داراییه‌وه‌ هاوکاری بۆ زۆرێک له‌پرۆژه‌کانی راگرتوه‌، به‌ڵام گه‌رمیان له‌ ئێستادا رووبه‌ڕووی وشکه‌ساڵی بووه‌ته‌وه‌. له‌ساڵی پاردا بڕه‌ پاره‌یه‌ک بۆ گه‌رمیان دیاری کرابوو که‌ ته‌رخان بکرێت بۆ رووبه‌ڕبوونه‌وه‌ی وشکه‌ساڵی توانیمان به‌شێوه‌یه‌کی باش هاوکاری لادێکان و جوتیاران و ئه‌و شوێنانه‌ بکه‌ین که‌پێویستی به‌وه‌ بوو هاوکاری بکرێن بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین کاریگه‌ری وشکه‌ساڵی و که‌مئاوی که‌م بکه‌ینه‌وه‌.   له‌ پلانماندا هه‌یه‌ پرۆژه‌ی نیشته‌جێ بونی دیکه‌ بۆ هه‌موو چین و توێژه‌کان گه‌رمیان دروست بکه‌ین   هاوڵاتی: له‌زۆر شوێن ده‌بینێرت بیری نایاسایی له‌سنوری گه‌رمیاندا لێده‌درێت؟ جه‌لال شێخ نوری: ئێمه‌ هاوکاری ئه‌و لایه‌نانه‌ ده‌که‌ین که‌ به‌شێوه‌یه‌کی یاسایی بیر لێبده‌ن، له‌هه‌ر شوێنێ به‌شێوه‌یه‌کی نایاسایی بیر لێبدرێت ئێمه‌ رێگه‌ناده‌ین و ئیجرائات ده‌که‌ین. هاوڵاتی: گه‌رمیان مافی خۆیه‌تی ببێت به‌پارێزگا بۆ ئه‌و پرسه‌ هیچ هه‌نگاوێک ده‌نێن؟  جه‌لال شێخ نوری: گه‌رمیان زه‌مینه‌یه‌کی له‌باری هه‌یه‌ بۆ بوون به‌پارێزگابوونی چ شوێنی جوگرافیاکه‌ی چ ژماره‌ی دانیشتوانه‌که‌ی، به‌ڵام رێگرییه‌ک هه‌یه‌ له‌به‌رده‌م بوون به‌پارێزگابوونی ئه‌ویش کێشه‌ی ناوچه‌ دابڕاوه‌کانه‌، چونکه‌ له‌کاتی کێشه‌ی مادده‌ی (140) قه‌زاکانی که‌لار-کفری-چه‌مچه‌ماڵ-دوزخورماتوو ده‌بێ بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌ر که‌رکوک، بۆیه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ رێگره‌و تائێستا چاره‌سه‌ر نه‌کراوه‌ زیاتر بابه‌تێکی سیاسییه‌.  هاوڵاتی: داهاتی خاڵه‌ سنورییه‌کان چه‌نده‌و چه‌ندی بۆ پرۆژه‌کانی گه‌رمیان خه‌رج ده‌کرێت؟ جه‌لال شێخ نوری: داهاتی خاڵه‌ سنوریه‌کانی په‌یوه‌ندی به‌وه‌زیری داراییه‌وه‌ هه‌یه‌و مانگانه‌ ده‌گۆڕێت، له‌و داهاته‌ش هیچی بۆ گه‌رمیان خه‌رج ناکرێت و ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ گه‌نجینه‌ی حکومه‌ت له‌چوارچێوه‌ی یاسادا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ حکومه‌ت.  هاوڵاتی: شه‌قامی دوو سایدی که‌لار بۆ سلێمانی که‌ی ته‌واو ده‌کرێت، چه‌ند بودجه‌ی ده‌وێ؟ جه‌لال شێخ نوری: ئه‌گه‌ر چی ئێمه‌ پێویستمان به‌ 65 ملیۆن دۆلاره‌ بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین رێگای که‌لار بۆ سلێمانی ته‌واوبکرێت و داواشمان له‌وه‌زاره‌تی داراییش کردووه‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌، به‌ڵام تائێستا وه‌ڵامی پێویستمان نه‌دراوه‌ته‌وه‌و له‌هه‌وڵداین که‌بتوانین ئه‌و بودجه‌یه‌ی بۆ ته‌رخان بکرێت له‌ڕێگه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران.  له‌ماوه‌ی سێ ساڵی کابینه‌ی نۆیه‌مدا چه‌ند پرۆژه‌یه‌کمان هه‌بووه‌ که‌ داوامان کردووه‌ جێبه‌جێ بکرێت، به‌ڵام تا ئێستا جێبه‌جێ نه‌کراوه‌ وه‌ک پرۆژه‌ی ڕێگه‌وبان و په‌روه‌رده‌و گه‌شتوگوزارو ته‌ندروستی   هاوڵاتی: ئه‌و پرۆژه‌ ستراتیژییانه‌ کامانه‌ن که‌ له‌ئێستادا له‌گه‌رمیان بوونی هه‌یه‌؟  جه‌لال شێخ نوری: خۆشبه‌ختانه‌ له‌ئێستادا چه‌ند پرۆژه‌یه‌کی ستراتیژی له‌ناوچه‌که‌ بوونی هه‌یه‌، وه‌ک پرۆژه‌ی به‌نداوه‌کان، پردو رێگه‌وبانه‌کان و وه‌ک دووسایدی که‌لار بۆ کفری که‌لار بۆ ده‌ربه‌ندیخان، پرۆژه‌ی وه‌به‌رهێنان وه‌ک دروستکردنی یه‌که‌ی نیشته‌جێبوون که‌ له‌قه‌زای کفری و که‌لار جێبه‌جێکراوه‌.  هاوڵاتی: تاچه‌ند پشتیوانی پرۆژه‌ی نیشته‌جێبون ده‌که‌ن بۆ تووێژه‌ جیاوازه‌کان؟  جه‌لال شێخ نوری: له‌پلانماندا هه‌یه‌ که‌ پرۆژه‌ی نیشته‌جێ بوونی دیکه‌ بۆ هه‌موو چین و تووێژه‌کانی گه‌رمیان دروست بکه‌ین، هه‌رچه‌نده‌ چه‌ند پرۆژه‌یه‌کی باش دروستکراوه‌ بۆ مامۆستایان، فه‌رمانبه‌ران، ئه‌و چینانه‌ لێی سودمه‌ندبوون.  هاوڵاتی: خه‌ڵک نیگه‌رانه‌ له‌دۆخی ئابوری هه‌رێم، چی کراوه‌ ئه‌مه‌ کاریگه‌ری له‌سه‌ر جوڵه‌ی بازاڕ نه‌کات که‌ له‌ئێستادا سست بووه‌؟  جه‌لال شێخ نوری: گه‌رمیان ناوچه‌یه‌کی ستراتیژییه‌و جوڵه‌ی بازاڕی له‌ئاستێکی تاڕاده‌یه‌ک باشه‌ به‌حوکمی بوونی مه‌رزی په‌روێزخان و هاوسنوری له‌گه‌ڵ پارێزگای دیاله‌و سه‌ڵاحه‌دین، له‌داهاتوودا چه‌ندین هه‌لی کار ده‌ڕه‌خسێ له‌ڕێگه‌ی ته‌واوبوونی کارگه‌ی ئاسنی کفری. هه‌روه‌ها چه‌ند پرۆژه‌یه‌کی دیکه‌ که‌ ئه‌مانه‌ راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی به‌ژیانی رۆژانه‌ی خه‌ڵکه‌وه‌ هه‌یه‌.  ئه‌گه‌رچی دۆخی خراپی ئابوری رووبه‌ڕووی هه‌موو خه‌ڵکێک بووه‌ته‌وه‌ به‌تایبه‌تی په‌یوه‌ندی به‌لایه‌نی مووچه‌وه‌ هه‌یه‌ به‌هیوام له‌داهاتوودا ئه‌و گرفته‌ چاره‌سه‌ربکرێت.  هاوڵاتی: له‌گه‌رمیان ده‌یان سه‌رمایه‌دار هه‌ن ئێوه‌ قسه‌تان له‌گه‌ڵ کردوون بۆ ئه‌وه‌ی پرۆژه‌ی ستراتیژی له‌گه‌رمیاندا بکه‌ن؟  جه‌لال شێخ نوری: ئێمه‌ له‌گه‌ڵ سه‌رمایه‌داره‌کانی گه‌رمیان له‌ماوه‌ی رابردوودا کۆبوونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵیان کردووه‌ به‌ڵێنمان پێیانداوه‌ که‌ بتوانن پرۆژه‌کانیان له‌گه‌رمیان جێبه‌جێ بکه‌ن و ئێمه‌ش کارئاسانیان بۆ بکه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی زه‌ویان بۆ دابین بکه‌ین و زۆرێکیان ئاماده‌باشیان هه‌بووه‌ بۆئه‌وه‌ی که‌پرۆژه‌ جێبه‌جێ بکه‌ن.  هاوڵاتی: له‌ماوه‌ی سێ ساڵی کابینه‌ی نۆیه‌مدا گه‌رمیان چ داواکارییه‌کی هه‌بووه‌ جێبه‌جێ نه‌کراوه‌؟  جه‌لال شێخ نوری: ئێمه‌ له‌ئیداره‌ی گه‌رمیان له‌ماوه‌ی سێ ساڵی کابینه‌ی نۆیه‌مدا چه‌ند پرۆژه‌یه‌کمان هه‌بووه‌ که‌ داوامان کردووه‌ جێبه‌جێ بکرێت، به‌ڵام تائێستا جێبه‌جێ نه‌کراوه‌ وه‌ک پرۆژه‌ی رێگه‌وبان و په‌روه‌رده‌و گه‌شتوگوزارو ته‌ندروستی. هاوڵاتى: له‌گه‌رمیاندا چه‌ند کێلگه‌ی نه‌وتی هه‌یه‌و سوودی چی بووه‌ بۆ سنووره‌که‌؟  جه‌لال شێخ نوری: سێ کێلگه‌ی نه‌وتی هه‌یه‌و کێلگه‌ی نه‌وتی (حه‌سیره‌، چیاسورخ، کورده‌ میر)، سوودی هه‌بووه‌ بۆ ره‌خساندنی هه‌لی کار بۆ ناوچه‌که‌ که‌ڕۆژانه‌ هه‌زار تانکه‌ر نه‌وت ده‌گوێزنه‌وه‌و ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی چه‌ندین گه‌نج له‌نێو کێڵگه‌ نه‌وتیه‌کاندا کارده‌که‌ن.  

سازدانى: هاوڵاتى وته‌بێژى کۆمه‌ڵى دادگه‌رى  ئاشکراى ده‌کات لابردنى پاشگرى ئیسلامى و گۆڕینى ناوه‌که‌یان بۆ کۆمه‌ڵى دادگه‌رى که‌ هاوکات بووه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق له‌و کاته‌که‌دا کۆمه‌ڵ باش نه‌یپێکاوه‌.  محه‌مه‌د حه‌کیم، وته‌بێژى فه‌رمى کۆمه‌ڵى دادگه‌رى له‌مچاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى ده‌ڵێت:" ئاسۆى گۆڕانکارى له‌هه‌موارى یاساى هه‌ڵبژاردنى کوردستاندا ده‌بینین". کۆمه‌ڵى دادگه‌رى 31ى ئایار، ساڵیادى حزبه‌که‌یه‌تى و وته‌بێژى کۆمه‌ڵ له‌باره‌ى پرسى ناوخۆى حزبه‌که‌وه‌ وه‌ڵامى چه‌ندین پرس ده‌داته‌وه‌.   به‌جه‌نابى سه‌رۆکى کۆمه‌ڵم وتووه‌و لێره‌شه‌وه‌ رایده‌گه‌یه‌نم پێموایه‌ سێ شت ناکۆک بوون له‌زه‌مه‌نێکى که‌مدا یه‌کیانگرته‌وه‌، (کۆنگره‌ى کۆمه‌ڵ، هه‌ڵبژاردنى عێراق، ناوگۆڕینى کۆمه‌ڵ له‌کۆمه‌ڵى ئیسلامى بۆ کۆمه‌ڵى دادگه‌رى) پێموایه‌ کاته‌که‌ى جێى تێبینی بوون. حزب ده‌بوو کۆنگره‌که‌ى بخستایه‌ته‌ پاش هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق، ئه‌وکات ناوگۆڕینه‌که‌ش و ئه‌و تێبینییه‌ با رێژه‌یى بێت له‌سه‌رى دروست نه‌ده‌بوو، ته‌سه‌ورم وایه‌ له‌و کاته‌که‌دا کۆمه‌ڵ باش نه‌یپێکاوه‌ هاوڵاتى: پاش ئه‌و ته‌مه‌نه‌ له‌کۆمه‌ڵى دادگه‌رى، چى به‌ئه‌وله‌ویت داده‌نێن بۆ به‌ره‌وپێشبردنى کۆمه‌ڵ؟ محه‌مه‌د حه‌کیم: ساڵیادى حزب وێستگه‌یه‌که‌ بۆ به‌خۆداچوونه‌وه‌، هه‌موو ئه‌و وێستگانه‌ى بڕیویه‌تى له‌ته‌مه‌نى حزبایه‌تى خۆیدا، خاڵى ئه‌رێنى و نه‌رێنى تێدایه‌ به‌دیده‌کرێت، ده‌بێت له‌خاڵه‌ ئه‌رێنییه‌کانى زیاد بکات و خاڵه‌ نه‌رێنییه‌کانى وه‌کو ئه‌زمونێک له‌به‌رده‌ستى بێت و سوودى لێوه‌ربگرێت و له‌هه‌ڵه‌و که‌موکورتییه‌کان په‌ندى وه‌رگرتبێت تا بتوانێت رووبه‌ڕووى ته‌حه‌دییه‌کانى سه‌رده‌م ببێته‌وه‌، پێگه‌ى خۆى بپارێزێت و چاوى له‌وه‌ بێت پێگه‌ى به‌رزترو قایمتر بکات له‌هه‌رێمى کوردستان. پێموایه‌ وه‌کو به‌رپرسیارێتى کۆمه‌ڵ له‌م ئان و ساته‌ى کوردستان و عێراقى تێدایه‌، قورسه‌ و ئه‌رکێکى گه‌وره‌تر چاوه‌رێى ده‌کات و کۆمه‌ڵ ده‌توانێت رووبه‌ڕووى ئه‌و وه‌زعه‌ ببێته‌وه‌و به‌رپرسیارێتى خۆى ئه‌دا بکات به‌حوکمى ئه‌و ئه‌زموونه‌ى که‌ هه‌یه‌تى.    له‌عێراق و کوردستانیش مه‌رج نییه‌ ئه‌وه‌ى کورسى زۆر هێناوه‌ بۆ باشى خۆى و چالاکى خۆى بگه‌ڕێته‌وه‌ ده‌توانین بڵێین هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق وه‌کو یانسیب بووه‌ هاوڵاتى: له‌ماوه‌ى رابردوو له‌میدیاکانى خۆتاندا باس له‌وه‌ کرا که‌ عه‌لى باپیر، سه‌رۆکى کۆمه‌ڵ پڕۆژه‌یه‌کى بۆ به‌ره‌وپێشبردنى حزبه‌که‌ هه‌بووه‌و ده‌نگى پێویستى نه‌هێناوه‌، ئایا پڕۆژه‌که‌ى ره‌تکراوه‌ته‌وه‌؟ محه‌مه‌د حه‌کیم: پڕۆژه‌ى مامۆستا عه‌لى باپیر پڕۆژه‌ى هه‌مه‌لایه‌نه‌یه‌و هه‌ندێ له‌خاڵه‌کانى پێویستى به‌گۆڕینى په‌یره‌وى ناوخۆى کۆمه‌ڵ هه‌بووه‌، په‌یڕه‌وى نێوخۆى کۆمه‌ڵ ده‌ستکاریکردنه‌که‌ى کۆنگره‌ له‌کاتى پێویستدا داوه‌ته‌ ده‌ست ئه‌نجومه‌نى گشتى که‌ 52 که‌سن، ئه‌و ژماره‌یه‌ به‌ دوو له‌سه‌ر سێى ده‌نگى ده‌توانێت ده‌ستکارى په‌یڕه‌و بکات واتا 34 ده‌نگى ده‌وێت، واتا هه‌موو ئه‌ندامانى ئاماده‌ نابن، بۆیه‌ دوو له‌سه‌ر سێى هه‌موو ئه‌ندامانى کۆبوونه‌وه‌که‌ى ده‌وێت ئه‌گه‌ر 35 ئه‌ندامیش ئاماده‌بووبێت 34 ده‌نگی پێویست بووه‌. له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌و خاڵانه‌ى که‌ په‌یوه‌ست بوون به‌په‌یڕه‌وى ناوخۆ ده‌نگى نه‌هێناوه‌، ئه‌گه‌ر نا پڕۆژه‌که‌ى مامۆستا عه‌لى باپیر پڕۆژه‌یه‌کى هه‌مه‌لایه‌نه‌یه‌و زۆر بوار ده‌گرێته‌وه‌و داموده‌زگاکانى دیکه‌ى کۆمه‌ڵ هه‌م له‌ئه‌نجومه‌نى باڵاو هه‌م له‌ ئه‌نجومه‌نى دامه‌زرێنه‌ران و ده‌زگاو مه‌کته‌به‌کانى کۆمه‌ڵ رێنوییان له‌جه‌نابى سه‌رۆکى کۆمه‌ڵ وه‌رگرتووه‌و پڕۆژه‌که‌ى مامۆستا له‌به‌رده‌ستدا بۆ کارکردن و گه‌شه‌کردنى کۆمه‌ڵى دادگه‌رى. هاوڵاتى: ئۆپۆزسیۆنبوونى کۆمه‌ڵ تاچه‌ند واى کردووه‌ پێگه‌ى جه‌ماوه‌ریتان باشتر بکات؟  محه‌مه‌د حه‌کیم:پێموایه‌ کۆمه‌ڵ به‌وه‌ ناسراوه‌ تائێستا له‌سه‌ر یه‌ک خه‌ت هێناویه‌تى و یه‌ک مه‌وقیف و یه‌ک هه‌ڵوێسته‌، ئه‌زموونى ئۆپۆزسیۆن بوون کێشه‌ى زۆرى بۆ ئه‌ندامان و که‌وادیرو په‌رله‌مانتارانمان و سه‌رکرده‌کانى کۆمه‌ڵ دروست کردووه‌. کرۆکى سیاسه‌تى کۆمه‌ڵ ئه‌وه‌ له‌چه‌ند کابینه‌ى سه‌رکردایه‌تیدا بریتیه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندى تاکى کوردستانى، واتا سیاسه‌تى ئێمه‌ ده‌خولێته‌وه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندى خه‌ڵکه‌وه‌، بۆیه‌ هه‌موو هه‌ڵوێسته‌کانى کۆمه‌ڵ هه‌مووى ته‌ماشابکه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندى تاکى کوردستان بووه‌و زۆرجار به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى خۆى خستۆته‌لاوه‌ له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندى گشتیدا. ئۆپۆزسیۆن بوون تاقه‌و تواناى زۆرى به‌کادیرانى کۆمه‌ڵ داوه‌، به‌شدارى چالاکانه‌ى خه‌ڵکى کۆمه‌ڵ له‌خۆپیشاندان و گردبوونه‌وه‌کان له‌ناڕه‌زایه‌تییه‌کان له‌ئۆپۆزسیۆنى په‌رله‌مانى هه‌موو ئه‌مانه‌ گه‌شه‌ى به‌کۆمه‌ڵ داوه‌. راسته‌ له‌مسته‌واى تموحدا نییه‌و خه‌ڵک چاوه‌ڕوانى زیاتر له‌ کۆمه‌ڵ ده‌کات، ئومێدم وایه‌ له‌ئاینده‌و داهاتووى نزیکدا له‌مڕۆوه‌ به‌پێى پێویستى و چاوه‌ڕوانییه‌کانى خه‌ڵکى کوردستان هه‌نگاو بنێن.  هاوڵاتى: په‌شیمان نین له‌لابردنى پاشگرى ئیسلامى، به‌تایبه‌ت له‌ هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق یه‌ک کورسیتان هێنا؟  محه‌مه‌د حه‌کیم: به‌جه‌نابى سه‌رۆکى کۆمه‌ڵم وتووه‌و لێره‌شه‌وه‌ رایده‌گه‌یه‌نم پێموایه‌ سێ شت ناکۆک بوون له‌زه‌مه‌نێکى که‌مدا یه‌کیانگرته‌وه‌، (کۆنگره‌ى کۆمه‌ڵ، هه‌ڵبژاردنى عێراق، ناوگۆڕینى کۆمه‌ڵ له‌کۆمه‌ڵى ئیسلامى بۆ کۆمه‌ڵى دادگه‌رى) پێموایه‌ کاته‌که‌ى جێى تێبینی بوون. حزب ده‌بوو کۆنگره‌که‌ى بخستایه‌ته‌ پاش هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق، ئه‌وکات ناوگۆڕینه‌که‌ش و ئه‌و تێبینییه‌ى که‌ تۆ باسى ده‌که‌یت با رێژه‌یى بێت له‌سه‌رى دروست نه‌ده‌بوو، ته‌سه‌ورم وایه‌ له‌و کاته‌که‌دا کۆمه‌ڵ باش نه‌یپێکاوه‌، کاتى کۆنگره‌و کاتى هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق ناکۆک بوون له‌گه‌ڵ یه‌کدا. هاوڵاتى: بۆ هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى کوردستان چۆن چاره‌سه‌رى ئه‌م پرسه‌ ده‌که‌ن؟ محه‌مه‌د حه‌کیم: پێموایه‌ ده‌رفه‌تێکى زۆر هه‌یه‌ کۆمه‌ڵ له‌که‌موکورتییه‌کانى هه‌ڵبژاردنى پێشوو ئه‌وه‌ى په‌یوه‌سته‌ به‌خۆیه‌وه‌ وه‌کو که‌موکورتى حزبى، ئه‌ما ئه‌وه‌ى په‌یوه‌سته‌ به‌یاساى نوێى هه‌ڵبژاردن و فره‌ بازنه‌یى کارى ده‌وێت له‌عێراق و کوردستانیش مه‌رج نییه‌ ئه‌وه‌ى کورسى زۆر هێناوه‌ بۆ باشى خۆى و چالاکى خۆى بگه‌ڕێته‌وه‌ ده‌توانین بڵێن هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق وه‌کو یانسیب بووه‌، حزب هه‌بووه‌ 40 کورسى هه‌بووه‌ له‌عێراقدا هاتۆته‌ سه‌ر دوو کورسى، ئه‌مه‌ش به‌ماناى ئه‌وه‌ نییه‌ ئێمه‌ وه‌ک کۆمه‌ڵ که‌موکوڕییه‌کانى خۆمان نه‌بینین. هاوڵاتى: کۆمه‌ڵ حه‌وت کورسى له‌ په‌رله‌مانى کوردستان هه‌یه‌، نییه‌تان هه‌یه‌ زیادى بکه‌ن یان کورسییه‌کانتان که‌مده‌بێته‌وه‌؟ محه‌مه‌د حه‌کیم: نه‌خێر هه‌رگیز، کۆمه‌ڵ چاوى له‌زیاتره‌و لاى هه‌موو کادرانى کۆمه‌ڵ چاوه‌ڕێى پێگه‌ى زیاترى کۆمه‌ڵ ده‌که‌ین پێمانوایه‌ ده‌رئه‌نجامیش ده‌بینین. بۆیه‌ ئێمه‌ وه‌کو کۆمه‌ڵ ئاسۆى گۆڕانکارى له‌هه‌موارى یاساى هه‌ڵبژاردنى کوردستاندا ده‌بینین بۆ ئه‌وه‌ى ئومێد لاى خه‌ڵک دروست ببێت و خه‌ڵکیش زیاتر به‌شدارى هه‌ڵبژاردن بکات.

‎سازدانی: کاوه‌ ڕه‌ش.به‌ریتانیا  کچه‌ کوردێک له‌ به‌ریتانیا یه‌کێکه‌ له‌ کاندیدان بۆ شاجوانى ئه‌و وڵاته‌و ده‌ڵێت:"به‌ته‌نها جوانی ڕووکه‌ش و ڕوخسارو له‌ش ولار مه‌رج نیه‌، به‌ڵکو کاره‌ خۆبه‌خشیه‌کان و خێرخوازى و ژینگه‌ دۆستى پێوه‌رن بۆ به‌شداریکردن. ڕۆزا کوردۆ ته‌مه‌ن 25 ساڵ کانیدید کراوه‌ بۆ به‌شداری له‌هه‌ڵبژاردنی شاجوانی که‌ ده‌رگای زیاتر ده‌کاته‌وه‌ بۆ تێکه‌ڵاو بوون له‌گه‌ڵ که‌سانی سیاسیی و هونه‌ری و چالاکوانانان. رۆزا له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى وتى:" یه‌کێکم له‌کاندیده‌کانی پێشبڕکێی شاجوانی و هیواده‌خوازم تاجی شاجوانی ئینگلته‌را بۆ ساڵی  2022 له‌سه‌ر بکه‌م". ‎رۆزا ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد که‌ کاتێک پێم وترا دیداره‌که‌ بۆ ڕۆژنامه‌ی "هاوڵاتی"یه‌، زۆرخۆشحاڵ بووم، وتیشى:"باوکم هه‌میشه‌ خوێنه‌رێکی به‌رده‌وامی رۆژنامه‌و سایتى هاوڵاتی"یه‌. ناوبراو ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد که‌ هه‌ربه‌م دوایانه‌ش له‌گه‌ڵ دایک و باوکى بانگهێشتکراون بۆ چاوپێکه‌تنێک له‌ڕۆژنامه‌ی میرۆری به‌ریتانی، له‌سه‌ر کاری خۆبه‌خشی له‌لایه‌ن ئه‌ندام په‌رله‌مانی به‌ریتانی (باڕۆنیس نیکۆڵسۆن) که‌ئافرتێکه‌ زۆر دۆستی کورده‌و زیاتر  له‌30ساڵه‌ له‌نزیکه‌وه‌ کارله‌سه‌ر ڕه‌وشی عێراق و کوردستان ده‌کات، وتیشى:" ده‌مه‌وێ سوپاسی پشتگیری دایک و باوک و خاڵم بکه‌م، که‌ئه‌وان هه‌میشه‌ هانده‌رو ڕێخۆشکه‌رم بوون، تابگه‌م به‌خه‌ونه‌کانم". ‎وه‌ک ڕۆزا خۆی ده‌ڵێت، یه‌کێک له‌مه‌رجه‌کانی ئه‌وانه‌ی ده‌پاڵوێرێن بۆ پێشبڕکێ شاجوانی ئینگلته‌را، بریتیه‌ له‌وه‌ی ئه‌و کاندیده‌ ده‌بێ که‌سێکی چالاکی بواره‌کانی مرۆڤ دۆستی و ژینگه‌پارێزی و کارى خۆبه‌خشى بێت، وتی:" له‌و پێشبڕکێیه‌دا، به‌ته‌نها جوانی ڕووکه‌ش و ڕوخسارو  له‌ش و لار مه‌رج نیه‌، بۆ ئه‌وه‌ی به‌شداریبیت، به‌ڵکو کارو کرده‌وه‌ خۆبه‌خشیه‌کانى وه‌ک ژینگه‌ دۆستى و کارى خۆبه‌خشى  پێوه‌رن بۆ به‌شداریکرد ". ‎ڕۆزا کوردۆ، جگه‌له‌وه‌ی که‌خوێندکاری ساڵی چواره‌می زانکۆی وێستمینسته‌ره‌، له‌شاری له‌نده‌ن له‌به‌شی (biomedical sciences) هاوکات کاری په‌رستاریش ده‌کات، له‌یه‌کێک به‌ناوبانگترین سه‌نته‌ره‌کانی پزیشکی (NHS) له‌ناوچه‌ی هارلی شاری له‌نده‌ن. ‎ئه‌و کچه‌ کورده‌، ده‌شڵێت که‌ هه‌رله‌ته‌مه‌نی 16ساڵیه‌وه‌، خولیای بواره‌کانی نوسین و هونه‌ری تابلۆ کێشانى هه‌بووه‌و به‌شداری چه‌ندین پێشانگای تایبه‌ت و به‌ناوبانگی نمایشکردنی تابلۆکانى کردووه‌ له‌به‌ریتانیا. ‎هه‌روه‌ها له‌بواری نوسین و کتێبدا، ده‌یه‌وێ زیاتر بره‌و به‌تواناکانى  بدات و ئێستا کتبێکی نوێى ئاماده‌یه‌و چاپ و بڵاوی ده‌کاته‌وه‌ به‌ناوی(journey of a thousand Kurds) ‎کۆچی هه‌زاره‌ها کورد، وتیشى:" یه‌که‌مجار به‌ زمانى ئینگلیزى بڵاویده‌که‌مه‌وه‌و دواتریش بۆ خوێنه‌ری کوردزمانیش وه‌ری ده‌گێڕین". ‎ڕۆزا ساڵی 2018  له‌سه‌ر بانگهێشتی ڕۆژنامه‌ی میرۆری به‌ریتانی به‌شداری کۆنفراسێکی تایبه‌تی په‌رله‌مانی به‌ریتانیاى کردووه‌ ده‌رباره‌ی ڕه‌وشی کوردستانی عێڕاق. ئه‌و کچه‌ کورده‌ له‌ڕێی نوسین و چاوپێکه‌وتنه‌کانیدا له‌ڕۆژنامه‌کان ده‌خوازێ نه‌هامه‌تی و کۆمه‌ڵکوژیه‌کانی سه‌رکورد له‌مێژوودا به‌دونیای ده‌ره‌وه‌ بناسێنی، له‌دیدارێکی ئه‌م دوایانه‌ی ڕۆژنامه‌ی میرۆری به‌ریتانی ده‌ڵێت:" به‌شێکی زۆری ئه‌وکێشانه‌ی ئێستا له‌باشوری کوردستان هه‌ن، ڕه‌گ و ڕیشه‌یان ده‌گه‌رێته‌وه‌ بۆ سه‌رده‌می ڕژێمی سه‌دام حوسه‌ین و ڕژێمه‌کانی پێشوتر که‌ده‌ستیان هه‌بووه‌ له‌کۆمه‌ڵکوژیی و ئه‌نفال و کیمیاباران و ئاواره‌بونی کورد بۆ ده‌ره‌وه‌". ‎بۆیه‌ ده‌ڵێت:" وه‌ک کوردێکی په‌ناهه‌نده‌و مرۆڤدۆست، زۆر نیگه‌رانم له‌دواین بڕیاری حوکمه‌تی به‌ریتانیا بۆ ڕه‌وانه‌کردنی په‌ناخوازان بۆ ئه‌فریقاو به‌کارێکی قێزه‌ونی ده‌زانم دژ به‌ژیانی په‌ناخوازان، چونکه‌ ئێمه‌ش به‌و ڕۆژگاره‌ سه‌ختانه‌ی ئاواره‌یی و په‌ناهه‌نده‌ی تێپه‌ڕیووین". ڕۆزا ڕوونی ده‌کاته‌وه‌، که‌چۆن کاتێک له‌گه‌ڵ خێزانه‌که‌ی گه‌یشتوونه‌ته‌ به‌ریتانیا، ته‌نانه‌ت نه‌یانتوانیوه‌ به‌ئینگلیزی بدوێن و په‌یوه‌ندی بکه‌ن، به‌ڵام پاش هه‌وڵ و تێکۆشان، ئێستا له‌خێزانه‌که‌یاندا که‌سانی پارێزه‌رو کارمه‌ندی ته‌ندروستی و پیاوی بازرگان بوونیان هه‌یه‌. "هه‌موو ئه‌وانه‌ی فێری بووین و پێی گه‌یشتوین له‌ئه‌نجامی باوه‌ش بۆکردنه‌وه‌و پێشوازی لێکردنی ئه‌م ووڵاته‌ بووه‌ بۆکه‌سانی وه‌ک ئێمه‌، هه‌موومان که‌لتوورو حوکمه‌تی به‌ریتانیامان خۆش ده‌وێت به‌وه‌ی پێی به‌خشیون و کار ده‌که‌ین بۆئه‌وه‌ی پاداشتی کۆمه‌ڵگای به‌ریتانیا بده‌ینه‌وه‌، کۆچبه‌رانی وه‌ک ئێمه‌ ده‌توانن ببن به‌به‌شێک له‌به‌ڕێوه‌بردن و هاوکاری کردنی ووڵات له‌هه‌موو بواره‌کانی ژیاندا"، رۆزا واى وت. ‎ڕۆزاو خێزانه‌که‌ی، هه‌ڵگری ڕه‌گه‌زنامه‌ی به‌ریتانیان و ماوه‌ی 18 ساڵه‌ له‌گه‌ڵ خێزانه‌که‌ی، له‌شاری (پلیمۆس) ژیاون و دواتر ڕۆزا بۆ کارو خوێندن ناچار بووه‌ بچێته‌ له‌نده‌ن. ‎ڕۆزا ده‌ڵێت ئامانجی سه‌ره‌کی بۆ پێشبڕکێی شاجوانی ئه‌وه‌یه‌ که‌"بتوانم له‌و ڕێگایه‌وه‌ پڕۆژه‌یه‌کی خێرخوازیی دروست بکه‌م و سوودم بۆ کۆمه‌ڵگا هه‌بێت، تابتوانم داهاتویه‌کی گه‌ش بنیادبنێم". ‎هه‌موو که‌سێک ده‌توانێت به‌شداری ده‌نگدان بکات له‌ڕێگای ئه‌پێکه‌وه‌ به‌ناوی miss England ده‌نگ بدات، داوا ده‌که‌م پشتیوانیم بکه‌ن. ڕۆزا کوردۆ، ئه‌و کاته‌ی ته‌مه‌نی ته‌نها پێنج ساڵان ده‌بێت،  هاوشانی دایکی، ڕێگای پڕمه‌ترسی و مان و نه‌مانی هه‌نده‌ران ده‌گرنه‌به‌ر به‌دوای ژیانێکی باشترو پارێزراودا ده‌گه‌ڕان و به‌ڕێگای زه‌مینی و ده‌ریادا، دوای گه‌شتێکی پڕنه‌هامه‌تیی و ترسناک، خۆیان گه‌یاندۆته‌ به‌ریتانیا. "ئێمه‌ هه‌موو به‌و ناخۆشیانه‌دا  تێپه‌ڕیوین، بۆیه‌ ئه‌وه‌ به‌شێکه‌ له‌ژیانی ڕابردووی ئێمه‌. بۆیه‌ من ئێستا هه‌ست ده‌که‌م که‌من کێم. من ئه‌و که‌سه‌م که‌ئێستا له‌به‌ر ئه‌و شتانه‌ی به‌سه‌رماندا هاتووه‌ ده‌بێ بڕواو متمانه‌ی زیاترمان به‌خۆ بێت و هه‌وڵی چونه‌پێشه‌وه‌ بده‌ین بۆ خزمه‌تکردنی کۆمه‌ڵگاو مرۆڤایه‌تی"، رۆزا وا ده‌ڵێت.

سازدانی: ئارا ئیبراهیم یەكێك لەدامەزرێنەرانی یەكێتی دەڵێت:" نابێت تەنها حزبی رابردووبین لەخەبات و تێكۆشانی شاخ بین، ئیتر دەبێت ببینە حزبی ئایندەو دواڕۆژ كەچی دەتوانین بۆ میللەتی خۆمان بكەین، لەو رەوشە قورس و خراپەی كەهەیەتی". عومەر شێخ موس، یەكێك لەدامەزرێنەرانی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:" توركیا لە راستیدا یەك لەسەر سێی خاكی زۆنی زەرد كە لەژێر نفوسی پارتیدایە كۆنترۆڵی كردووە، ئەوەش لەدژی خواستی خۆیانیشە دەیان ساڵە داگیری كردووە، ئەوە زۆر زەرەرمەندە، توركیا بچێتە شوێنێك لێی ناكشێتەوە". هاوڵاتی: یەكێتی كەی و چۆن دامەزرا؟ عومەر شێخ موس: لەمانگی نیساندا، مام جەلال بەسەردان هاتبووە دەرەوەی وڵات، لەپاریسەوە تەلەفونی بۆ كردم دەمەوێت قسە بكەین و كاك كەمال فوئاد لە بەرلینە، پێكەوە دابنیشین چی بكەین باشە، ئیتر چووم بۆ بەرلین موناقەشەیەكی زۆرمان كرد، لەسەر ئەوە رێككەوتین كە مام جەلال  بگەڕێتەوە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەو برادەرانەی لە دەوروپشتی كۆبووبوونەوە كە دكتۆر فوئاد مەعسوم لەقاهیرەوە هاتبوو، كاك رەزاق فەیلی و عادل موراد لەئێرانەوە هاتبوون بۆ شام بۆلای مام جەلال،  لەوێ  شتێك گەڵاڵە دەكەین چ حزب و بزوتنەوەیەك دروستبكەین. لەوكاتەوە ئەوان بووبوون بە ئەندامی تەجەموعی عێراقی كە هەندێك خاڵیان نوسیبوو، دابویان بە تەجەموعی عێراقی، تەجەموعی عێراقی لەباتی ئەوان لەڕادیۆی دیمەشق بڵاویكردبووەوە، ئێمە پێمان ناخۆش بوو كە بڵاوكرابووەوە. ئیتر بڕیاربوو لە 16 تا 19ی مانگی ئایار بێت، بەڵام خستمانە 29،30،31، ئازار لەبەر مەسەلەی ڤیزا كە خەڵك بتوانن بێن بۆ بەرلین. لەوێ كەدانیشتین بەیانەكەمان بینی و موناقەشەی زۆر بوو، بزوتنەوە بێت سۆشیالیست بێت ماركسییەت بێتن شوعی بێت بۆ كوردستانی عێراق بێ یان بۆ هەموو پارچەكانی دیكەی كوردستانیش، لەسەر ئەوە ساغ بووینەوە كە مام جەلال بیری لێكردبووەوە بەپەسەندمان زانی لەو چوار برادەرەی لە دیمەشق لەگەڵ سێ برادەری دیكە كە لەكۆبوونەوەكە پەسەندكرا كە ببنە دەستەی دامەزرێنەر ( كاك نەوشیروانی رەحمەتی، من بووم، كەمال فوئاد بوو) لێ زیاد كراین بڕیارماندا رۆژی 1ی 6ی 1975 رۆژی رەسمی دامەزراندنی یەكێتی نیشتمانی بێت، بەیاننامەكەی پێشتر كە بەبێ موافەقەتی ئەوان لەدیمەشق بڵاوكرابووەوە هەندێك گۆڕانكاریمان تێدا كرد بەشێوەیەكی دیكە چاكمان كردو بۆ هەموو زمانەكانی دنیا وەرمانگێرا، ئێمە بەعەمدی ناومان نا (یەكێتی نیشتمانی كوردستان) ساغنەبووینەوە لەسەرئەوەی بۆ كوردستانی عێراق بێت یان بۆ هەموو بەشەكانی كوردستان بێت، من و كاك نەوشیروان لایەنگری ئەوەبووین كە ئەم رێكخستنە لەدواڕۆژدا ببێتە رێكخستنێك بۆ هەموو بەشەكانی كوردستان، بەداخەوە ئەوە نەبوو ئەو لایەنانەی كە پشتیوانیان دەكردین، ئامادەبوون تەنها بۆ كوردستانی عێراق پشتیوانیمان بكەن. هاوڵاتی: یەكێكن لەو حەوت كەسەی  یەكێتی نیشتمانی كوردستانتان دامەزراند، ئەوكات بەڕێزتان تەمەنتان 33 ساڵ بووە؟ عومەر شێخ موس: دەستەی دامەزرێنەر حەوت كەس بووین و ناوەكان دیارن پێویست ناكات ناویان بڵێم، هەنگاوێكی گەورەی مێژوویمان نا پاش ئەوەی كە شۆڕشی ئەیلول كۆتایی هاتوو گەلی ئێمە تووشی كارەساتێكی زۆر گەورە بوو، ئومێدمان بەو میللەتە بەخشیەوەو نیشانی دوژمنەكانماندا كە بزوتنەوەی كوردی تەواو نەبووە و هەموو كاتێك زیندووەو هەڵساوەتەوە، جارێكی دیكە دەست دەكات بەخەبات و تێكۆشان بۆ  مافەڕەواكانی بەشێوەیەكی شۆڕشگێرانەتر بەڕێبازێكی چاك و مۆدێرنتر لەجاران دەكەوێتە رێی خەبات. هەروەها بەباشكردنی پەیوەندییەكانی لەگەڵ بەشەكانی دیكەی كوردستان لەگەڵ هێزی پێشكەوتنخوازی جیهاندا، بەتایبەتی ئەو وڵاتانەی كەگەلی كورد تێیدا دەژین. ئەو هەنگاوەی دامەزراندنی یەكێتی تا رادەیەكی زۆر ئامانجە سەرەكییەكانی خۆی بەدەستهێنا. بەگەڕانەوە بۆ دەزگاكانی حزب و كۆنگرە یان پلینیۆمی فراوان بەڕێگای راست دەزانم، بە دیالۆگ لەگەڵ خەڵك و جەماوەر كادرانی ناو حزبەكە بتوانین كەموكوڕییەكان چارەسەر بكەین، پێویستی بەپڕۆسەو گفتوگۆیەكی فراوان هەیە لەناو ریزەكانی یەكێتی نیشتمانی كوردستان، لەبەرئەوەی تووشی قەیرانی گەورە بووە   هاوڵاتی: ئەمڕۆ 47 ساڵ تێدەپەڕێت بەسەر یادی یەكێتیدا، چ قسەیەكت هەیە وەك یەكێك لەدامەزرێنەرانی؟ عومەر شێخ موس: ئێمە بەهێزێكی بچووكەوە دەستمانپێكرد، توانیمان یەكێتی بكەینە ئەو هێزەی كە بوو، بۆچوونی فكری و سیاسی و ستراتیژیمان راست بوو، لەئەنجامدا سەدام حوسەین تووشی قەیران بوو و رووخان بوو، لەو وەختەوە ئومێدێكی گەورەمان بەڕاپەرینی جەماوەر هەبوو لەسەركەوتنی شۆڕشێكی گەورەدا، ئەوە بەدیكرا. كوردستان بەتەواوی وێران بوو، چ پاش شۆڕش و چ لەپاش رووخانی رژێمی سەدام حوسێن، وردە وردە جۆرە ئاوەدانییەك هەبوو، ئەگەر رەوشی كوردستان لەڕووی ئاوەدانی بەراورد بكەیت لەگەڵ ئەو كاتەدا پێشكەوتنێكی ئێجگار زۆر گەورە پەیدا بووەو دەستكەوتی زۆر گەورە بۆ میللەتی ئێمە پەیدا بووە لەلایەن هەموو لایەنەكان، بەڵام بەداخەوە هێشتا كەموكوڕی زۆرەو پێویستە چ حكومڕانی رێكوپێك بۆ مەسەلەی دادوەری كۆمەڵایەتی و رێكوپێككردنی خزمەتگوزاری لەوڵاتدا بێتەدی.  حزبەكانی ئێمە ئەو دەرسە گەورەیەی پێویستە لێوەربگرین نابێت تەنها حزبی رابردووبین لەخەبات و تێكۆشانی شاخ بین، ئیتر دەبێت ببینە حزبی ئایندەو دواڕۆژ كە چی دەتوانین بۆ میللەتی خۆمان بكەین، لەو رەوشە قورس و خراپەی كە هەیەتی. هاوڵاتی: لەدیداری یەكێتی بافڵ تاڵەبانی وەك سەرۆكی یەكێتی ناوی هێندرا، چ قسەیەكتان هەیە بۆ دۆخی ناوخۆی یەكێتی؟ عومەر شێخ موس: بەگەڕانەوە بۆ دەزگاكانی حزب و كۆنگرە یان پلینیۆمی فراوان بەڕێگای راست دەزانم، بە دیالۆگ لەگەڵ خەڵك و جەماوەر كادرانی ناو حزبەكە بتوانین كەموكوڕییەكان چارەسەر بكەین، پێویستی بەپڕۆسەو گفتوگۆیەكی فراوان هەیە لەناو ریزەكانی یەكێتی نیشتمانی كوردستان، لەبەرئەوەی تووشی قەیرانی گەورە بووە. یەكێتی هەموو كاتێك كە تووشی قەیران بووەو توانیویەتی ریزەكانی خۆی بپارێزێت و هەوڵەكانی خۆی بخاتەگەڕ چارەسەر بدۆزێتەوە، بە رای من پێویستە سەركردایەتی ئێستای یەكێتی كە نەوەی دووەم و سێیەمی یەكێتی نیشتمانین بەشێوەیەكی زۆر حزبیانە بەسنگفراوانی لەگەڵ كادران و ئەندامانی خۆیان چارەسەرێك بدۆزنەوە بۆ ئەوەی یەكێتی بگەڕێتەوە سەر رەوشی جارانی خۆی. بەباشی دەزانم هەموو دەزگاكانی یەكێتی بۆ رێكوپێك كردنی یەكێتی نیشتمانی، چ كاك بافڵ چ سەركردایەتی و مەكتەبی سیاسی كە هەنگاو بنێن رەوشەكە چارەسەر بكەن، لەهەموو دنیا حزب بەتاكە كەسێك بەڕێوە ناچێت. هاوڵاتی: یەكێتی یەكێكە لەهێزە پێكهێنەرو هاوبەشەكانی حكومەت، هاوشێوەی پارتی و گۆڕان، پێتانوایە پێویستە دۆخی خەڵك ئەولەویەتی كارەكانی بێت؟ عومەر شێخ موس: ئەوەم قبوڵە كە بەرپرسیارێتی لەسەر هەموو ئەو لایەنانە هەیە كە بەشدارن لە حكومەتدا، ئەوان دەبوو ریفۆرم و گۆڕانكاری گەورە بكەن رەوشی كوردستان چاك بكەن، لەبەرئەوەی ئیمكانیاتیان هەبووە، بەڵام بەداخەوە بۆچوونی تەسكی حزبیان رێگای لەوە گرتووە كە دەزگای نەتەوەیی دروست بكەن و دەزگاكانی حكومەت بەچاكی بخەنەگەڕ  بۆ ئەوەی لەگەڵ ئەم زەمانە بگونجێت رەوشی خەڵكەكە چاك بكەنەوە.  ئەوە مانای ئەوە نییە تەنها لەگەڵ یەكێتیم بێت، لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان و پارتی دیموكراتی كوردستانیشمە، بەداخەوە راستە یەكێتی و گۆڕان لەحكومەتدان، بەڵام پارتی یەكلایەنە بەشی زۆری كارەكانی حكومەت، بڕیارەكان لەدەستی خۆیدایەو زۆربەی جومگەكانی كۆنترۆڵ كردووە زۆر بەداخەوە، بەتایبەت لەم ساڵانەی دیوایی لەكابینەی ئێستاو كابینەی هەشتەم و پێشتریش وابووە، چونكە ماوەیەكی زۆرە یەكێتی نەیتوانیوە قورسایی خۆی پیشان بدات، ئەوەش وایكردووە پارتی سوو ئیسفادەی لەم رەوشەی یەكێتی كردووە. پێویستە سەركردایەتی ئێستای یەكێتی كە نەوەی دووەم و سێیەمی یەكێتی نیشتمانین بەشێوەیەكی زۆر حزبیانە بەسنگفراوانی لەگەڵ كادران و ئەندامانی خۆیان چارەسەرێك بدۆزنەوە بۆ ئەوەی یەكێتی بگەڕێتەوە سەر رەوشی جارانی خۆی.     هاوڵاتی: یەكێتی سوورە لەسەر كاندیدكردنی بەرهەم ساڵح بۆ سەرۆك كۆمار؟ پێتوایە ئەو پۆستە بۆ یەكێتی چ گرنگییەكی هەیە؟ عومەر شێخ موس: منیش لایەنگرێكی بەهێزی هەڵبژاردنی كاك دكتۆر بەرهەم ساڵحم، چونكە بەلێوەشاوەترین كەسی دەزانم خاوەن ئەزمونەو  پەیوەندیەكی زۆر باشی لەگەڵ هێزە عەرەبییەكان و نێودەوڵەتییەكان هەیەو كەسێكی شایستەیە بۆ ئەو پۆستە. لەكاتی خۆی كە رێكەوتن لەنێوان یەكێتی نیشتمانی و پارتی كراوە،  بەتایبەتی لەنێوان مام جەلالی رەحمەتی و كاك مەسعود، سەرۆكایەتی كۆمار بۆ یەكێتی نیشتمانی بێت و سەرۆكایەتی هەرێم بۆ پارتی بێت، یان ئەگەر ئاڵوگۆڕی تێدا كرا پۆستەكان بەپێچەوانەوە بكرێتەوە، بەڵام ئەوكات پارتی داوای پۆستی سەرۆكی هەرێمیان كرد.  ئێستا ناكرێ لەو رێككەوتنە پەشیمان ببێتەوەو پارتی نفوس و دەسەڵاتی خۆی زیاتر بكات لەبەغداش لەجیاتی ئەوەی رێز لەو رێكەوتنە بگرێت. پۆستی سەرۆك كۆمار، لەسەر ئەو كەسە دەمێنێ كە پۆستەكە وەردەگرێت، چونكە سەرۆك  كۆمار دەسەڵاتی ئەوەندە زۆر نییە، بەڵام ئێمە بینیمان كە مام جەلال سەرۆك كۆمار بوو لەبەر عێراق و پێداویستییەكانی، مام جەلال بۆ خۆی توانی ناوەرۆكی دەسەڵاتی سەرۆك كۆمار زۆر زیاتر بكات لەوەی كە لەدەستوردا هەیە، بۆیە لەسەر كاك بەرهەم دەمێنێ كە حزبەكەی چەند پشتیوانی لێبكات و هێزەكان چەند پشتیوانی بكەن،  بۆ ئەوەی دەوری كاریگەری زیاتر ببینێ، لەوەدا ئەمینم كە دكتۆر بەرهەم پشتیوانی بكەن و دەرفەتی بۆ بڕەخسێنن دەتوانێت ئەو رۆڵە ببینێت.   توركیا لە راستیدا یەك لەسەر سێی خاكی زۆنی زەرد كە لەژێر نفوسی پارتیدایە كۆنترۆڵی كردووە، ئەوە لەدژی خواستی خۆیانیشە دەیان ساڵە داگیری كردووە، ئەوە زۆر زەرەرمەندە، توركیا بچێتە شوێنێك لێی ناكشێتەوە   هاوڵاتی: توركیا زیاتر لە 40 كیلۆمەتر خاكی هەرێمی بەزاندووە، بەبیانووی بوونی پەكەكە؟ پەكەكە پارتی تۆمەتبار دەكات كە هاوكاری توركیا دەكات؟ چ قسەكیتان هەیە وەك كەسێكی نەتەوەیی؟ عومەر شێخ موس: ساڵی رابردوو لەوتارێكمدا لە زانكۆی كۆیە بەشێوەی فەرمی باسی ناپەسەندی دروستبوونی شەڕی نێوخۆیم كرد، لەوێ دكتۆرای فەخریان پێبەخشیم، ئەوەبووە كە بەهەموو شێوەیەك شەڕی ناوخۆ لەناو هێزە كوردیەكان دروست نەبێت. ئێمە ئەزمونێكی زۆر تاڵمان هەیە لەشەری ناوخۆ لەهەموو بەشەكانی كوردستان، كوردستانی رۆژئاوا نەبێت. شەری ناوخۆ نێوان لایەنە كوردییەكان زیانێكی زۆر گەورەی بە پرسی نەتەوەیی گەیاندووە، بۆیە لە هەر شێوەیەك و شێوێنێك زەمینەی بۆ خۆش بكرێت بەراستی نازانم، بەگژیدادەچمەوە، چونكە هیچ موبەریرێك نییە ئەوە رووبدات.  توركیا لە راستیدا یەك لەسەر سێی خاكی زۆنی زەرد كە لەژێر نفوسی پارتیدایە كۆنترۆڵی كران ساڵە داگیری كردووە، ئەوە زۆر زەرەرمەندە، توركیا بچێتە شوێنێك لێی ناكشێتەوە، ئەوە نمونەی قوبرس-مان هەیە، نمونەی سوریامان هەیە، كوردستانی عێراقیش كە لێی ناكشێتەوە.نمونەیەكی دیكەیە. بۆیە هیچ جۆرە موبەریرێك نییە كە شەر دروست بێت، پەكەكە هەڵە دەكەن و هەڵەشیان كردووە، ئەوە تەبریر و بیانوو نادات كە زەمینە خۆش بكەین بۆ شەڕ، شەریان لەگەڵ بكرێت بەزەرەری خۆت و میللەتی خۆت دەگەرێتەوە.  

هاوڵاتى ئه‌ندامى کۆمیته‌ى به‌ڕێوه‌به‌رى (په‌.که‌.که‌) ڕایگه‌یاند، ئه‌وان له‌ مه‌یدانى جه‌نگدا به‌ ئه‌ندازه‌ى پێویست به‌هێزن و ده‌شڵێت:" چل و پێنج رۆژه‌ گه‌ریلا له‌شه‌ردایه‌، شه‌ڕێکى وه‌ها دژوار و قورس به‌رێوه‌ ده‌چێت، به‌ده‌م ئاسانه‌، فیداکاریه‌کى زۆر مه‌زنى ده‌وێت، به‌ڵام دوژمن تێکشکاوه‌، سه‌ره‌راى به‌کارهێنانى حه‌وت جۆر چه‌کى کیمیایى و چه‌ک و چۆڵى ده‌که‌یان". ئاژانسى هه‌واڵى فورات، نزیک له‌ پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که‌) چاوپێکه‌وتنێکى له‌گه‌ڵ موراد قه‌ره‌یلان ئه‌ندامى کۆمیته‌ى به‌ڕێوه‌به‌ریى په‌که‌که‌ کردووه‌و تێیدا شیکاریى مانگ و نیوێکى شه‌ڕى له‌ دژى داگیرکه‌رى خسته‌روو قه‌ره‌یلان وتى:" ئێمه‌ ئاشتیخوازین و نه‌ شه‌ڕخوازین، ده‌مانه‌وێت پرسى کورد به‌رێ و رێبازى سیاسی، دیموکراسى چاره‌سه‌ر ببێ، پرسى کورد، پرسێکى کۆمه‌ڵایه‌تی، که‌لتورى و مێژووییه‌. ئه‌م پرسه‌ ده‌بێت به‌دیالۆگ چاره‌سه‌ر ببێ. له‌به‌ر ئه‌وه‌ى دوژمن له‌به‌رامبه‌رمان ئه‌مه‌ قه‌بوڵ ناکات، هه‌ر له‌سیاسه‌تى ئینکار و له‌ناوبردن پێداگره‌، ئه‌مڕۆکه‌ش له‌کوردستان شه‌ر بوونى هه‌یه‌. واتا ده‌بێت ئه‌مه‌ باش ببێته‌ مایه‌ى تێگه‌یشتن". ناوبراو وتیشى:" ئه‌و شه‌ڕه‌ى ئێمه‌ له‌کوردستان به‌رێوه‌ى ده‌به‌ین، شه‌ڕى مانه‌وه‌ و پاراستن و بوونمانه‌. شه‌ڕى ئازادییه‌. ده‌مانه‌وێت له‌سه‌ر ئه‌م خاکه‌وه‌ بژین، له‌ناونه‌چین و به‌ئازادانه‌ ژیان بکه‌ین. ئه‌م شه‌ڕه‌ له‌سه‌ر ئه‌م ئه‌ساسه‌ به‌رێوه‌ ده‌چێت. ئه‌وه‌ى هێرش ده‌کاته‌ ئێمه‌ نین، ده‌وڵه‌تى تورکه‌. ئه‌وه‌ى ده‌یه‌وێت پرسه‌که‌ به‌رێگه‌ى کۆشتن، به‌خوێنڕشتن چاره‌سه‌ر بکات، ئێمه‌ نین، ده‌وڵه‌تى تورکیایه‌". قه‌ره‌یلان باسى له‌وه‌شکرد که‌ "ده‌مانه‌وێت به‌شێوه‌یه‌کى عادلانه‌ پرسى کورد چاره‌سه‌ر ببێ، به‌ڵام ئه‌گه‌ر مل نه‌ده‌ن بۆ چاره‌سه‌رى و هه‌ر بیانه‌وێت پێداگرى له‌سه‌ر له‌ناوبردنمان بکه‌ن، بێگومان ئێمه‌ش تا کۆتایى خۆمان ده‌پارێزین. دۆژمن له‌به‌ریه‌ک هه‌ڵوه‌شاوه‌". له‌باره‌ى گۆشه‌گیرى له‌به‌رامبه‌ر رێبه‌رى گه‌لى کورد عه‌بدوڵا ئۆجالان ، ئه‌و ئه‌ندامه‌ى رێبه‌رى په‌که‌که‌ وتى:"شه‌ر به‌گۆشه‌گیرى ده‌ستى پێکرد. ئه‌م شه‌ڕه‌ى له‌کوردستان ئه‌مڕۆکه‌ به‌رێوه‌ ده‌چێت، شه‌ڕى له‌ناوبردنى گه‌لى کورده‌. ئه‌مه‌ش سه‌ره‌تا له‌ئیمرالییه‌وه‌ ده‌ستى پێ کرد، واتا سیسته‌مى ئیمرالی، سیسته‌مێکى پسکۆلۆژیک، ده‌روونی، سیسته‌مى ئه‌شکه‌نجه‌، سیسته‌مى قڕکردن و له‌ناوبردنى کۆمه‌ڵگه‌ى کورده‌. ئه‌و شه‌ڕه‌ى له‌وێ به‌رێوه‌ ده‌چێت، شه‌ڕى ده‌روونى له‌به‌رامبه‌ر به‌رێبه‌ر ئاپۆ و ئه‌و هه‌ڤاڵانه‌ى له‌ورن به‌رێوه‌ ده‌چێت به‌واتاى خۆى وه‌هایه‌". "ماوه‌ى پانزده‌ مانگه‌ هیچ زانیاریه‌ک له‌سه‌ر رێبه‌ر ئاپۆ و ئه‌و هه‌ڤاڵانه‌ى له‌وێ ده‌ژین، نییه‌. ئه‌م قۆناغه‌، قۆناغى ته‌کنه‌لۆجیا و ته‌له‌فۆن و ئینته‌رنێته‌، ده‌وڵه‌تى تورک  هه‌موو یاسا و رێسایه‌کى گه‌ردوونى به‌هى خۆشیه‌وه‌ بن پێ ده‌کات و رێگه‌ نادات هیچ زانیاریه‌ک له‌رێبه‌ر ئاپۆوه‌ وه‌ربیگیردرێت، رێگه‌ش ناده‌ن به‌ته‌له‌فۆنیش زانیارى لێوه‌ربگرین. مه‌گه‌ر ئه‌وه‌ نییه‌ ده‌ڵێن زیندانى له‌تورکیا مافى به‌کارهێنانى ته‌له‌فۆنى هه‌یه‌. مافى دیدارى زیندانى له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌ و پارێزه‌ره‌کانى هه‌یه‌. کاتێک ده‌وڵه‌تێک، یا رژێمێک له‌ئیمرالى هه‌رجۆره‌ یاسایه‌کى مرۆڤیی، گه‌ردوونی، ئه‌خلاقى یا هى خۆشى بن پێ ده‌کات، گه‌لۆ تۆ ده‌توانى به‌و ده‌وڵه‌ت چى بڵێى و چه‌ ناوێک له‌و ده‌وڵه‌ته‌ بکه‌ی. تۆ به‌چى ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ باوه‌ێ‌ بکه‌ی؟ ئه‌مه‌ ده‌وڵه‌تێکى چۆن، چۆنییه‌؟ نه‌ یاسا هه‌یه‌، نه‌ ئه‌خلاق هه‌ی"، قه‌ره‌یلان وا ده‌ڵێت. موراد قه‌ره‌یلان له‌باره‌ى شه‌ڕى ئێستاى نێوات سوپاکه‌ى ئه‌ردۆغان و گه‌ریلا وتى:" ئه‌مڕۆکه‌ له‌زاپ و ئاڤاشین و مه‌تینا شه‌ڕێکى دژوار به‌رێوه‌ ده‌چێت. شه‌ڕێکى نابه‌رابه‌ر بوونى هه‌یه‌. واتا له‌لایه‌که‌وه‌ به‌ده‌یان هه‌زار سه‌رباز، تانک"ده‌بابه‌"، تۆپ، فرۆکه‌ و چه‌کى کیمیایى و هه‌ر شێوه‌ چه‌کێک به‌کاردێنن، و له‌لایه‌کى تره‌وه‌ شۆڕشگێڕن گه‌لى کورد، گه‌ریلاکانى ئازادى کوردستان به‌چه‌کى فه‌ردی"شه‌خسی"، به‌بۆمبه‌ى ده‌ستى له‌به‌رخۆداندان و شه‌ر ده‌که‌ن. واتا له‌م شه‌ڕه‌دا هاوسه‌نگى بوونى نییه‌. به‌ڵام چى هاوسه‌نگى دروست ده‌کات؟ ئێراده‌ ئه‌م هاوسه‌نگیه‌ دروستى ده‌کات". هه‌روه‌ها وتیشى:" گه‌ریلا ئیراده‌ى هه‌یه‌، گه‌ریلا باوه‌ڕیان به‌ئیراده‌ى خۆیان و ئه‌و رێبازه‌ى که‌ شه‌ڕى بۆ ده‌که‌ن هه‌یه‌. واتا له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌ که‌ ماوه‌ى سى و هه‌شت ساڵه‌ شه‌ر به‌رێوه‌ ده‌به‌ین. هه‌رچه‌نده‌ش چه‌ندین جار ئاگربه‌ستیش پێکهاتبێت. هه‌رچنده‌ ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت به‌رێ و رێبازى سیاسى چاره‌سه‌ر ببێت، به‌ڵام له‌به‌رامبه‌ر به‌م دۆژمنه‌ شێت و هار و دژوار و شۆڤینست بوونى هه‌یه‌. نه‌ژادپه‌ره‌سته‌، هه‌میشه‌ هه‌وڵده‌دات له‌ناومان ببات. له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئێمه‌ سى و هه‌شت ساڵه‌ له‌به‌رامبه‌ر به‌م دۆژمنه‌ هۆڤ و ده‌ڕنده‌یه‌ شه‌ر ده‌که‌ین. بێگۆمان له‌گه‌ڵ ئێمه‌شدا هه‌ندێ ئه‌زموون درۆست بووه‌.  ئێمه‌ش به‌رێ و رێبازى نوێ شه‌ێ‌ ده‌که‌ین. ئێمه‌ش به‌رێبازێک شه‌ێ‌ ده‌که‌ین، که‌ هه‌م بتوانین ئه‌و ته‌کنه‌لۆجیایه‌ى له‌ده‌ستیدایه‌ چه‌ ته‌کنه‌لۆجیاى زه‌مینى و چه‌ ته‌کنه‌لۆجیاى ئاسمانى و چه‌ چه‌کى کیمیایى والا ده‌رخه‌ین ده‌جووڵینه‌وه‌، ئێمه‌ش رێ و رێبازى وه‌ها پێشده‌خه‌ین. ئه‌گه‌ر وه‌ها نه‌بێت که‌س ناتوانێت له‌و که‌ژۆ کێوه‌دا بژیت و له‌به‌رخۆ بدات.  بۆچی؟  چونکه‌ هه‌میشه‌ بۆردوومانه‌. زۆر جاریش جل و به‌رگى کیمیاباران له‌خۆمان ده‌که‌ین، چونکه‌ کیمیایى به‌کاردێنن. شه‌ڕێکى زۆر شه‌ت و مه‌رج هه‌یه‌. له‌به‌رامبه‌ر به‌وه‌ش به‌رخۆدانیه‌کى مێژوویى و پیرۆز به‌رێوه‌ ده‌چێت و وه‌هایه‌. ده‌بێت مرۆڤ بزانیت له‌به‌رامبه‌ر به‌وه‌ش بێگۆمان باوه‌ڕی، ئیراده‌بوون و ئه‌شقى وڵات هه‌یه‌. باوه‌ڕى به‌وڵات، ئازادى و دیمۆکراسى هه‌یه‌. نرخى مرۆڤایه‌تى هه‌یه‌. له‌به‌رامبه‌ر به‌وه‌ش وه‌حشیه‌ت و هه‌ر شێوازێکى پیس به‌کارهێنان هه‌یه‌. ره‌وشى شه‌ر وه‌هایه‌". قه‌ره‌یلان ورده‌کارى زیاترى باسکردو وتى:" به‌مشێوه‌یه‌ دووژمن له‌سه‌ره‌تاوه‌ رووى له‌هه‌رێمى زاپ یا هه‌رێمى رێکان و نێروه‌ کرد و کردیه‌ ئامانج. له‌وێدا گه‌یشته‌ بن به‌ست. چل رۆژى به‌سه‌ردا تێپه‌ڕی. سه‌ربازه‌کانیان مردن. گه‌ریلا هێرشى پێچه‌وانه‌ ده‌ست پێکرد، له‌و هێرشه‌ پێچه‌وانه‌دا هه‌م له‌کۆره‌ژارۆ و هه‌میش له‌ چیاى ره‌ش کۆژراویان زۆر بوو به‌تایبه‌تى به‌گروپی. ئه‌وان له‌وێدا گه‌یشتنه‌ بن به‌ست. له‌بنه‌مادا بنکه‌وتن. تا ئێستا سه‌رنه‌که‌وتوون و شکستیان هێناوه‌. له‌هیچ شوێنێکدا که‌ گه‌ریلا رێگه‌ى نه‌دابێ، نه‌یانتوانیووه‌ بکه‌ونه‌ ئه‌و شوێنانه‌. واتا به‌زه‌برى زۆر بیه‌وێت بکه‌وێته‌ ئه‌و شوێنانه‌ و ئیراده‌ى گه‌ریلا بن پێ بکات، پێکنه‌هاتووه‌. به‌ڵام له‌هه‌ندێک شوێندا له‌ناویه‌کدان و که‌وتوونه‌ته‌ ناو یه‌کدا. له‌مه‌سافه‌ى بۆمبه‌ى ده‌ستدا به‌یه‌که‌وه‌ یه‌کسته‌ویه‌خه‌ن و شه‌ر ده‌که‌ن. شه‌ڕێکى وه‌ها دژوار و قورس به‌رێوه‌ ده‌چێت. ئێستاکه‌ لێره‌دا ده‌ڵێیم، به‌ده‌م ئاسانه‌، به‌ڵام پێکهێنانى ئاسان نییه‌. زۆر زه‌حمه‌تى خۆى هه‌یه‌. فیداکاریه‌کى زۆر مه‌زنى ده‌وێت. "ئه‌گه‌ر فیداکاریه‌کى وه‌ها نه‌بێت خۆى له‌خۆیدا ئیمکانى ئه‌وه‌ نییه‌ شتێکى وه‌ها روو بدات. شتێکى وه‌ها ئاسان نییه‌، ئه‌وه‌ ماوه‌ى چل و چوار، چل و پێنج رۆژه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌رته‌شێک که‌ به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ک چه‌ک و چۆڵ به‌کاردێنێ و ته‌نانه‌ت چه‌کى قه‌ده‌غه‌کراوى کیمیاییش به‌کاردێنێت و ئه‌رته‌شێکى وه‌ها راوه‌ستینی. ئه‌مه‌ شتێکى ئه‌وه‌نده‌ ئاسان نییه‌. ناوه‌ڕۆکێکى ئه‌مه‌ هه‌یه‌. ئێستاکه‌ جێگه‌ى ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ باسى لێوه‌ بکه‌م. پاش ئه‌وه‌ى گه‌یشته‌ بن به‌ست له‌ئێستادا شه‌ڕه‌که‌ى گواسته‌وه‌ بۆ رۆژئاواى ئاوى زێ. ئێمه‌ پێ ده‌ڵێن زاپ، ئاوى زاپ. یا لێره‌دا گردى جودى هه‌یه‌، گردى ئیف ئیم و گردى ئامێدیه‌ هه‌یه‌. هه‌ڤاڵانمان پێ ده‌ڵێن گردى هه‌کاری. له‌پشت ئامێدییه‌ گردى هه‌ره‌ بڵنده‌. ئێستاکه‌ شه‌ڕه‌که‌ى گواسته‌وه‌ ئه‌وێ. له‌وێدا ئه‌وه‌ چه‌ند رۆژه‌ شه‌ر و پێکدادان به‌رێوه‌ ده‌چێت. تا ئێستا له‌و شوێنه‌ى سه‌ربازانیان دابه‌زاندوه‌ هه‌ر له‌وێن و هه‌نگاوێک پێشڕه‌ویان نه‌کردوه‌. ده‌یانه‌وێت پێشڕه‌وى بکه‌ن، به‌ڵام هه‌رجاره‌ زه‌بریان به‌رده‌که‌وێت. ته‌نانه‌ت ژماره‌یه‌کى زۆر هه‌لیکۆپته‌ریشیان زه‌ربریان به‌رکه‌وتووه‌. هه‌ندێک له‌وانه‌ش ده‌که‌ون. به‌ڵام شێوه‌ى ئێمه‌ وه‌هایه‌ ئه‌گه‌ر به‌چاوى خۆمان نه‌بینین، ناڵێین ئه‌وه‌تا که‌وت. نمونه‌ ئه‌و گرده‌ى جودى له‌پاڵ زاپێ هه‌یه‌"، ئه‌و ئه‌ندامه‌ى به‌رێوه‌به‌رى په‌که‌که‌ واى وت. هاوکات ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه‌ که‌"هه‌ڤاڵان له‌وێدا له‌ دوو هه‌لیکۆپته‌رى سکۆرسکیان داوه‌. هه‌ڤاڵان ده‌ڵێین ئێمه‌ له‌یه‌کیانمان خست و دووکه‌ڵى لێهه‌ستا. له‌وێدا سه‌ربازگه‌یه‌کى سه‌ر سنور هه‌یه‌، له‌به‌رده‌م رووبارى چه‌لێیه‌. سه‌ربازگه‌ى گرێک. ده‌ڵێن هه‌ڵیانکۆتاوه‌ته‌ سه‌ر ئه‌و سه‌ربازگه‌یه‌ و ته‌قینه‌وه‌یه‌کى پێ‌ مه‌زن روویداوه‌. واتا موممکنه‌ ته‌قیبێته‌وه‌، له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ى تێدان ده‌بێت له‌ناو چۆبێتن. به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ى به‌چاوى خۆیان نه‌یانبینیووه‌ که‌ له‌ناو چوونه‌. ده‌ڵێین زه‌برى به‌رکه‌وتووه‌. وه‌ها ده‌ڵێن.  به‌ڵام ئه‌وه‌ى که‌ ده‌ڵێن زه‌برى به‌رکه‌وتووه‌، ره‌نگه‌ کاتێک گه‌یشتنه‌وه‌ جێگه‌ى خۆشیان بته‌قێنه‌وه‌، یا له‌ناویش بچن. ئه‌وانه‌ى له‌ناودا به‌زۆرینه‌ ده‌مرن". ئه‌و ئه‌ندامه‌ى به‌رێوه‌به‌رى په‌که‌که‌ ئه‌وه‌شى باسکرد که‌" به‌راشکاوى ده‌ڵێم له‌م شه‌ڕه‌دا ده‌وڵه‌تى تورک زه‌ره‌رى زۆر ده‌بینێت. به‌ڵام بۆ راى گشتى بڵاو ناکاته‌وه‌. کۆژراویان زۆره‌ و زۆرتریش ده‌بێت. ده‌یانه‌وێت مرۆڤه‌کان بکۆژرێن، به‌ڵام هه‌ندێ ئه‌نجام وه‌ربگرێت. ئه‌ردۆغان ـ باخچه‌لى بێ مه‌رحه‌مه‌تى نیشان ده‌دات. ئه‌وانه‌ بۆ پاراستنى ده‌سه‌ڵاتداریه‌تى خۆیان ده‌یانه‌وێت منداڵانى تورک و کورد بده‌نه‌ کوشتن. به‌مشێوه‌یه‌ له‌سه‌ر خوێن ده‌سه‌ڵاتداریه‌تى خۆیان بۆنیاد ده‌نێن. له‌م شه‌ڕه‌دا هه‌ره‌ زێده‌ کیمیایى به‌کاردێنن. شتێک که‌ زیاتر له‌م شه‌ڕه‌دا پشتى پێ ده‌به‌ستن، کیمیاییه‌. نمونه‌ى ئه‌وانه‌ش زۆرن. له‌و کیمیایانه‌ى به‌کاریانهێناوه‌، تا ئێستا هه‌ڤاڵانمان حه‌وت جۆڕه‌یان پشتڕاستکردۆته‌وه‌. هه‌ڤاڵان چۆن ئه‌و کیمیایانه‌ پشتڕاست ده‌که‌نه‌وه‌؟ به‌ڕه‌نگ. وه‌کو نمونه‌ زۆرینه‌یان ره‌نگیان ره‌شه‌. وه‌کو قیره‌. واتا خودى قیره‌. شێوه‌یه‌کى تریان ره‌نگى زه‌رده‌، گازێکى وه‌هایه‌. یه‌کێکى دیکه‌ ره‌نگى زیووه‌. یه‌کێکى تر سه‌وزه‌ و بێ بۆنه‌. هه‌ندێ جۆریان بۆندارن. هه‌ندێکیشیان بێ بۆنن. هه‌ندێ جۆریشیان ره‌نگیان قاوه‌ییه‌. جۆرێکى تریشیان ره‌نگى سووره‌. بۆنى وه‌کو ئاوى ساوون"سابوون" هه‌یه‌. ئه‌و ئاوه‌ى که‌ جل و به‌رگى پێ شۆردرابێ. بۆنێکى وه‌هاى لێدێت. جۆرێکى ترى ئه‌و کیمیایانه‌ ره‌نگى سپییه‌. ئێمه‌ ده‌توانین له‌ڕێگه‌ى ره‌نگه‌وه‌ ئه‌و کیمیایانه‌ بناسیینه‌وه‌. واتا دیار ده‌بێت که‌ چه‌ندین جۆر گازى کیمیایى له‌به‌رامبه‌رمان به‌کاردێنن. وه‌هاش ده‌یانه‌وێت ئه‌نجام به‌ده‌ستبهێنن. ئێستا به‌دژوارى پشتیان به‌کیمیاباران به‌ستووه‌. ده‌یانه‌وێت به‌کیمیاباران ئه‌نجام به‌ده‌ستبهێنن. بۆ ئه‌وه‌ش راى گشتى گه‌له‌که‌مان، مرۆڤن پارێزڤانى مافه‌کانى مرۆڤ له‌به‌رامبه‌ر به‌چه‌کى قه‌ده‌غه‌کراوى کیمیایى ده‌بێت هه‌ڵوێست نیشان بده‌ن".  

سازدانی: ئارا ئیبراهیم   وتەبێژی كۆماجڤاكێن كوردستان(كەجەكە) هەموو زانیارییەك لەبارەی ئۆپەراسیۆنەكەی سوپاكەی ئەردۆغان دەخاتەڕوو و ئەوە دووپاتدەكاتەوە كە «شەڕ بەردەوامە، خۆڕاگری گەریلا لە زاپ و ئاڤاشین شكستی بەسوپای تورك هێناوە». زاگرۆس هیوا، وتەبێژی كۆماجڤاكێن كوردستان(كەجەكە) لەمچاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى پارتی تۆمەتبار دەكات بەهاوكاری كردنی سوپاكەی ئەردۆغان و دەڵێت:»پەدەكە هەموو هاوكارییەكی سوپای تورك دەكات لەڕووی هەواڵگری و هەواڵگری سەربازی و راگەیاندن و پەیوەندییەكان و گەمارۆ خستنەسەر هەرێمەكانی گەریلا».، هەروەها دەشڵێت:» پارتی خۆیان دەڵێن دەستیان بەسەر هەزارو 200 ماسكدا گرتووە كە ئەو ماسكانە دەتوانێت گیانی هەزارو 200 گەریلا بپارێزێت،  بەڵام پەدەكە(پارتی دیموكراتی كوردستان) بەهاوكاری توركیا دەستبەسەر ئەو ماسكانەدا دەگرێت». هاوڵاتى: لەدوای ئۆپەراسیۆنی «چنگی قوفڵ» تائێستا زیانەكانی سوپاكەی ئەردۆغان چین؟ زاگرۆس هیوا: ئۆپەراسیۆنەكەی دەوڵەتی تورك كە لە 15ی نیسان و بەتایبەت لە 9ی شەوی 17ی نیساندا دەستی پێكرد، ئێمە دوای مانگێك ئامارێكمان بڵاوكردەوە كە لەماوەی مانگێكدا 427 سەربازی تورك كوژراون و 88 دیكەیان بریندار بوون، بەڵام لەدوای ئەو بەروارەوە تائێستا 155 سەربازی دیكەی تورك كوژراوە، واتا بەكۆی گشتی 582 كوژراو سەربازی سوپای تورك بەدەست و بەرخودانی گەریلا كوژراون.   شەڕ بەردەوامە، خۆڕاگریی گەریلا لــــەزاپ و ئاڤاشین شكستی بەسوپای تورك هێناوە   هاوڵاتى: سوپاكەی ئەردۆغان چەكی كیمیاوی بەكاردەهێنێت و وەك باستان كردووە كۆمەڵكوژی ئەنجامدەدات،  ئەو چەكە كیمیاویانە چۆن بەكاردەهێنێت و لەكوێوە دەستی دەكەوێت؟ زاگرۆس هیوا: توركیا زۆرجار چەكی كیمیاوی دژی گەریلا بەكارهێناوە لەساڵەكانی نەوەدەكان و دواترو ساڵی دوو هەزاریش، تائێستاش هەر بەكاریدەهێنێت. زۆرترین چەكی كیمیاوی لەلایەن سوپای توركەوە كە بەكارهاتووە لە 2020 زۆر زیادی كردووە، ساڵی رابردوو واتا 2021، بەدیاری كراوی 327 جار چەكی كیمیاوی دژی گەریلا بەكارهێناوەو 39 گەریلا شەهید بوون. ئەمساڵ بەتەكبیری تایبەتی هەڤاڵانی گەریلا كە دەرسیان لەوەی ساڵی رابردوو وەرگرتووە، زۆرتر تەكبیری سروشتیی ئەنجام دەدەن بەو هۆیەوە چەكە كیمیاویەكە كاریگەری كەمترە، بەڵام ئەمساڵ هەشت هەڤاڵی دیكەمان بەو چەكە كیمیاویانە شەهید بوون. دیارە یەكێك لەتەكبیریەكانی گەریلا، ماسكی بەرگری كردنە لەچەكی كیمیاوی، بەڵام پەدەكە(پارتی دیموكراتی كوردستان) گەمارۆی خستۆتەسەر هەرێمەكانی گەریلا، ئەو ماسكەش بەئاسانی بەدەستی گەریلا نەگەیشتتوەو پارتی خۆیان دەڵێن دەستیان بەسەر هەزارو 200 ماسكدا گرتووە كە ئەو ماسكانە دەتوانێت گیانی هەزارو 200 گەریلا بپارێزێت،  بەڵام پەدەكە(پارتی دیموكراتی كوردستان) بەهاوكاری توركیا دەستبەسەر ئەو ماسكانەدا دەگرێت و بەهەڵمەتی چەواشەكاری دەڵێت بۆ ئاژاوەنانەوەو تەقینەوە بووە. ئەو چەكە كیمیاویانە بەدیاری كراوی لەوڵاتانی ئەڵمانیاو بەریتانیا بەكاردێت، چوار جۆرن و هەندێكیشی دروستكراوی دەوڵەتی توركیا بۆ خۆیەتی، هەندێجار كە لەدژی تونێل و شوێنی داخراو بەكاریدەهێنێت هەرچ گازێك بەكاردەهێنێت لەشوێنی داخراو، چەكی كیمیاوی ئەگەر گازی فرمێسكڕێژ و بیبەریش بێت دەكەوێتە چوارچێوەی چەكی كیمیاییەوە و خۆی بەرهەمی دەهێنێت. مرۆڤ دەتوانێت بڵێت كە لەگەڵ چەكی كیمیاوی، (((تێرموبارەك))) بەكاردەهێنێت كە لەشەڕی ئێستای روسیاو ئۆكرانیا بەكاردەهێنرێت، وڵاتانی نێودەوڵەتی وشیارنین بەرانبەر ئەوەی بەكاریدەهێنێت، بەڵام سەردانمان كردووە بۆ دەزگا نێودەوڵەتییەكان، بەڵام توركیا بەرتیل و رەشووە دەداتە ئەو رێكخراوانەو ئەو رێكخراوانەش خۆیان لەپرسەكە لادەدەن، چونكە ئەو رێكخراوانە خەڵكانی توركیاو ئەڵمانیای تێدایەو نایانەوێت كێشە بۆ رێكخراوەكانیان دروست ببێت. پارتی ئابڵۆقەی خستۆتە سەر هەرێمەكانی گەریلا ، پارتی دەڵێت:» پەكەكە سوپای توركیای پەلكێش كردووەو توركیا رەوایە هاتووە، بەڵام پەكەكە هێزێكی نامەشروعەو توركیا هێزێكی مەشروعە، بچووكترین لۆمەی توركیا ناكات».   هاوڵاتى: سوپای ئەردۆغان هیچ شوێنێكیان كۆنترۆڵ كردووە لەدوای ئۆپەراسیۆنی»چنگی قوفڵ»؟ زاگرۆس هیوا: سوپای تورك بەحوكمی ئەوەی تەكنەلۆژیای پێشكەوتووی هەیەو بەكاریدەهێنێت و پارتی هەموو هاوكارییەكی لۆجستی دەكات و سەربازەكانی بۆ دەگوازێتەوە بەهەلیكۆپتەر سەربازەكان لەهەرێمی كوردستانەوە بۆ هەرێمەكانی گەریلا دەگوازرێنەوە، سوپای تورك لەشكری بڵاوكردووەتەوە، بەڵام نەیتوانیوە هیچ شوێنێك كۆنترۆڵ بكات، لەهەموو ئەو هەرێمانە سوپای تورك هەیەو گەریلاش هەیەو شەڕو پێكدادان بەردەوامەو سوپای توركیا نەیتوانیوە هیچ شوێنێك كۆنترۆڵ بكات، وەكو چۆن لەیەكەم رۆژی ئۆپەراسیۆنەكەیان شەڕو پێكدادان هەیە، ئێستاش بەهەمان شێوەیە سەختر بووە، چەكی (((تێر موبارەك))) و چەكی دیكەش بەكاردەهێنن بەرانبەر گەریلا. هاوڵاتى: پارتی تا چ ئاستێك هاوكاری سوپای توركیا دەكات؟ زاگرۆس هیوا: پەدەكە(پارتی دیموكراتی كوردستان) لەو ئۆپەراسیۆنەی توركیادا هەموو ئاسانكارییەك دەكات بۆ ئەوەی سوپای تورك بتوانێت هەرێمی زاپ و ئاڤاشین داگیر بكات، هاوكارییەكانی پارتی بۆ لەشكری داگیركەری توركیا لەبواری (هەواڵگری، هەواڵگری سەربازی، سیاسی، راگەیاندن، دبلۆماتی، لۆجستی، پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان) هاوكاری توركیا دەكات. پارتی وا نیشانی دەدات كەئەم ئۆپەراسیۆنەی تورك مافی خۆیەتی، پەكەكە تۆمەتبار دەكات، تەنانەت لەپەیوەندییە نێودەوڵەتییەكانیدا لەجیاتی ئەوەی توركیا شەرمەزار بكات و داوا بكات توركیا بكشێتەوەو هاتی سوپای تورك بە رەوا نیشان دەدات و پشتگیری دەكات، بەڵام بوونی گەریلا بە نامەشروع دادەنێت. پارتی ئابڵۆقەی خستۆتە سەر هەرێمەكانی گەریلا ، پارتی دەڵێت:» پەكەكە سوپای توركیای پەلكێش كردووەو توركیا رەوایە هاتووە، بەڵام پەكەكە هێزێكی نامەشروعەو توركیا هێزێكی مەشروعە، بچووكترین لۆمەی توركیا ناكات». هەوڵدانی سوپای تورك بۆ ئەوەیە هەرێمی زاپ و ئافاشین لێك جیابكاتەوەو گارەو حەفتانین و خواكورك لەیەك جیابكاتەوە و بۆ ئەوەی گەریلا نەتوانن تێیدا هاتوچۆ بكەن و چەك و خواردەمەنی بگەیەنن، هەر كەسێك بیەوێت هاوكاری پەكەكە بكات لەناو گەل زەختی دەخاتەسەر تەنانەت دەیكوژێت وەكو چۆن ساڵی رابردوو كەسێكیان كوشت لە رەنگ براك كە خەڵكی شیلادزێ بوو. هاوڵاتى: توركیا لەڕێگەی فڕۆكەی درۆنەوە بێجگە لەشكركێشییەكەی خەڵكی مەدەنی لەچەمچەماڵ و سلێمانی و شارباژێر دواتریش كەمپی مەخمور تیرۆر دەكات، بۆ ئەمەیان پێتانوایە كێ هاوكارییان دەكات؟ زاگرۆس هیوا: وەكو چۆن سەلمێندراوە، دەزگای میت بەهاوكاری دەزگای پاراستنی پارتی، توانیویەتی خۆی رێكبخات لەهەولێرو سلێمانی و كەركوك و دهۆك، سوپای تورك بەهاوكاری پارتی ئەم كارەی كردووە. دەسەڵاتی ئەو شارانە بەرپرسن لەپاراستنی گیانی هەموو كەسێك كە ژیان دەكەن، ئەم فرۆكەی كەشفە بەبێ زانیاری كەسێك لەو ناوچانەدا لەسەر زەوی ناتوانێت كاریگەری هەبێت، ئەوەی لەچەمچەماڵ و سلێمانی و مەخمور رودەدات هەمووی بەهۆی ئەو زانیاریانەوەیە كە دەزگای پاراستنی پارتی دەیداتە میت، كە پاراستنی پارتی رێكیدەخات و هاوكاری توركیا دەكات. دەسەڵاتی ئیدارەی زۆنی سەوزو یەكێتی پێویستە وشیار بێت لەبەرانبەر ئەو كارەی پاراستنی پارتی كردوویەتی و دەیكات لەناو خەڵك و دەزگا ئەمنییەكانداو تەكبیری بۆ دەكات. هاوڵاتى: گەریلای ژنان تا چ ئاستێك هاوشانی پیاوانی گەریلا رۆڵیان لەبەرخودان دژی سوپاكەی ئەردۆغان هەیە؟ زاگرۆس هیوا: گەریلای ژن، (یەژاستار) لەو شەڕانەدا رۆڵی پێشەنگایەتی دەگێڕن، لەئاستی شەڕڤان و هەم لەئاستی فەرماندەشدا، لەبەرەی پێشووەی ئەو شەڕەدان. یەكێك لەفەرماندەو گەریلای ژن، هەڤاڵ مزگین روناهی لەیەكەم رۆژەكانی ئۆپەراسیۆنەكەدا لەكاتی بەرپەرچدانەوەی دوژمن گەیشتە كاروانی شەهیدان، بەكردەوەو بەخوێنی خۆی سەلماندی كە پێشەنگی خۆڕاگرییە لەبەرانبەر داگیركەری و لەشكركێشی توركیادا، چونكە زیهنیەتی دەوڵەتی داگیركەری توركیا نەك تەنها دوژمنی گەلی كوردە، دوژمنی ژنیشە، زیهنیەتی ئەردۆغان لەسەر بنەمای دوژمنانەیەتی ژنە، لەبەرئەوە ژنان بەئەركی خۆیانی دەزانن  رووبەڕووی سوپای تورك ببنەوە. ئەو خۆڕاگرییەی گەریلای ژنان(یەژاستار) بەرانبەر ئەرتەشی توركیا دەیكات، خۆڕاگرییەكە لەسەر ناوی هەموو ژنانی كوردستان و رۆژهەڵاتی ناوین لەبەرانبەر دەسەڵاتێكی فاشیست و ژن كوژی وەك ئەردۆغان و دەوڵەت باغچەلییە.   دەنگی ئەكەپەو مەهەپە ئێستا بەپێی راپرسییەكان كەوتووەتە خوار لەسەدا 30%یەوە، ناتوانن ئەو زۆرینەیە بەدەستبهێنن و ببنەوە خاوەنی دەسەڵات، بەتایبەت ئەكەپە لەبەرئەوەی دەنگی زۆری دۆڕاند، چونكە چووە هاوپەیمانی لەگەڵ مەهەپەی دەوڵەت باغچەلی كردووە، دەنگەكانیان كەمتر بووەتەوە، مەهەپە ناتوانێت بەندی لەسەدا 10% تێپەڕ بكات، لەبەرئەوە بەندەكەیان هێناوەتەوە لەسەدا 7%، زۆرتریش دەنگەكانیان كەمدەكات.   هاوڵاتى: بڕیارە ساڵی داهاتوو هەڵبژاردن لەتوركیا بكرێت، پێتانوایە یەكێك لەئامانجەكانی ئەردۆغان بۆ ئەوەیە لەو هەڵبژاردنەدا شكست نەهێنێت؟ زاگرۆس هیوا: ئامانجی ئەم ئۆپەراسیۆنانە بۆ ئەوەیە كە بتوانن سەركەوتوو بن لە بۆ ئەوەی دەنگیان لەهەڵبژاردنەكاندا زیادبكات، لە 2021 لەهەرێمی گارە خۆیان تاقیكردەوەو شكستیان خوارد، لەبەرئەوە شكستیان خوارد هەڵبژاردنیان نەكرد. لەزاپ و مەتیناو ئاڤاشین خۆیان تاقیكردەوە دیسان شكستیان خوارد، ئەمساڵیش هاتوون خۆیان تاقیبكەنەوە بۆ ئەوەی كە بەو بنكە جەماوەرییە فاشیستەی خۆیان بڵێن كە ئەوە ئێمە سەركەوتنمان بەدەستهێنا بەرانبەر كوردو كوردمان پاكتاوكرد تا بچن بۆ هەڵبژاردن، یەكێك لەحساباتەكانی ئەم هەڵبژاردنەیە كە لە 2023 بڕیارە ئەنجام بدرێت. دەنگی ئەكەپەو مەهەپە ئێستا بەپێی راپرسییەكان كەوتووەتە خوار لەسەدا 30%یەوە، ناتوانن ئەو زۆرینەیە بەدەستبهێنن و ببنەوە خاوەنی دەسەڵات، بەتایبەت ئەكەپە لەبەرئەوەی دەنگی زۆری دۆڕاند، چونكە چووە هاوپەیمانی لەگەڵ مەهەپەی دەوڵەت باغچەلی كردووە، دەنگەكانیان كەمتر بووەتەوە، مەهەپە ناتوانێت بەندی لەسەدا 10% تێپەڕ بكات، لەبەرئەوە بەندەكەیان هێناوەتەوە لەسەدا 7%، زۆرتریش دەنگەكانیان كەمدەكات. وەزارەتی ناوخۆی توركیا خۆیان دەڵێن لەزستاندا هەزار ئۆپەراسیۆنمان ئەنجامداوە، گەریلا لەهەموو ناوچەكانی باكوری كوردستان چالاكی هەیەو بوونی هەیەو چالاكییەكانی كاریگەری گەورەی هەیە. بەڵام بۆ رای گشتی وا نیشانی دەدەن كەگەریلا لەباكور نەماوە.   هاوڵاتى: بەشێك لەنەیارانتان دەڵێن بۆ لەباكوری كوردستان چالاكیەكانتان كەمترن بەراورد بەباشوری كوردستان؟ زاگرۆس هیوا: وەكو چۆن گەریلا دژی سوپای داگیركەری تورك لەباشور چالاكی هەیە لەباكوریش هەمانە، بەدیاری كراوی چەند رۆژێك لەوان و فاراشین و لەناو شارەكاندا چالاكی هەیە، چاپەمەنی باشور لەجیاتی ئەوەی سەرچاوەی راگەیاندنی گەریلا بەبنەما وەربگرێت زۆرتر گوێ لەسەرچاوەی دەوڵەتی تورك دەگرێت.  هەندێ راگەیاندن بەڕەوایەتی پارتی دەڵێن پەكەكە لەباكور چالاكی نییە، چالاكییەكانی راناگەیەنن، ئەوە بەپێچەوانەیە لەباكور شەڕ هەیە، ئەو هەموو ئۆپەراسیۆنەی لەباكور دەكرێت سوپای تورك خۆیان باسی دەكەن، ئێستا لەماردین و شڕناخ و ئاماد ئۆپەراسیۆن و پێكدادان هەیە، بۆچی ئەوە راناگەیەنێت، ئەگەر شەڕ نییە بۆچی هێندە سوپای تورك ئۆپەراسیۆن ئەنجام دەدات. وەزارەتی ناوخۆی توركیا خۆیان دەڵێن لەزستاندا هەزار ئۆپەراسیۆنمان ئەنجامداوە، گەریلا لەهەموو ناوچەكانی باكوری كوردستان چالاكی هەیەو بوونی هەیەو چالاكییەكانی كاریگەری گەورەی هەیە. بەڵام بۆ رای گشتی وا نیشانی دەدەن كەگەریلا لەباكور نەماوە. راگەیاندنی باشور، نابێت گوێ لەچەواشەكاری بگرن، بەڵكو پێویستە گوێ لەناوەندەكانی چاپەمەنی پاراستنی گەل(هەپەگە) بگرن، بۆ هەواڵ و زانیاری كە ڤیدیۆی چالاكییەكان بڵاودەكاتەوە، سوپای تورك كوژراوەكانیان باس ناكات یان دەڵێت كەسێك یان دووان كوژراون، بەڵام بۆ خۆتان دەزانن لەڤیدیۆی چالاكییەكانی گەریلا دەبینن چەند سەربازی تورك دەكوژرێن، لەباكوری كوردستان چالاكییەكانی گەریلا لەباشوری كوردستان كاریگەرترو زیاترە. دژوارترین شەڕ نەك تەنها لە زاپ و ئاڤاشین هەیە، بەڵكو دژوارترین شەڕ لەئیمراڵی بەڕێوە دەبرێت كە رێیبەر ئاپۆ لەژێر ئەشكەنجەو گۆشەگیری زۆر دژواردایە بەدەر لەهەموو پێوانەیەكی ئەخلاقی دەوڵەتی و یاسایی.   هاوڵاتى: ئەردۆغان مەرجی بۆ وڵاتانی سویدو فینلەندا داناوە بۆ بوون بە ئەندامی ناتۆ كە چالاكوانەكانی پارتی كرێكارانی كوردستانیان تەسلیم بكرێت؟ بۆچوونتان چییە لەسەر ئەوە؟ زاگرۆس هیوا: ئەردۆغان دەڵێت پەكەكەمان لەناوبرد، لەباكور نەماوە، لەفڵان شوێن لاوازمان كردن، بەڵام لەهەموو پەیوەندییە دبلۆماسییەكانیدا دژایەتی كوردو پەكەكە دەكات، ئەوەتا بڵێین، مەسەلەی فینلەنداو سوید كە دەیانەوێت ببنە ئەندامی ناتۆ، ئەردۆغان دەڵێت دەبێت فڵان كەسمان تەسلیم بكەن، هەتا هەندێ كەس كە پێنج شەش ساڵە لەژیاندا نەماوە داوای دەكات، ئەمە نیشانەی زیهنییەتی دژە كوردی ئەردۆغان پیشان دەدات. ئەردۆغان مردووەكانی كوردیشی پێ تەحەمول ناكرێت، بۆ نموونە دەتوانم پێتان بڵێم جۆن بۆڵتن كە راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی ئەمریكا بوو لەكابینەكەی دۆناڵد ترەمپ، ئێ نە ئەندامی ناوەندی پەكەكەیەو نە ئەندامی كۆنسەی پەكەكەیە، جۆن بۆڵتن یەكێك بوو لەئەساییەكانی ئەمریكا، باسی كردووە كە»لای ئەرۆغان باشترین كورد، ئەو كوردەیە كە  مردووە» كە كەسێكی ئاوا بۆخۆی سەلمێنەری ئەو راستییەیە كە ئەردۆغان چەند دژی كوردە، بۆچی هەندێك پارتی دەیانەوێت پاكانە بۆ ئەردۆغان بكەن. ئەو قسانەی ئەردۆغان دەڵێت" پەكەكەمان لەناوبردووە" خۆی بەدرۆدەخاتەوە كە "پەكەكەمان لەناو بردووەو تەنها لەباشوور ماون و ئەویش لەناو دەبەین"، بۆ هەر كۆبوونەوەیەك ئەردۆغان باس باسی پەكەكەیە، ئەوە نیشانەی بەربڵاوی خەباتی پەكەكەیە و رزگاریخوازی كوردە، بەڵكو لەهەموو جیهاندا.  بەدیاریكراوی ئەوانەی لەو وڵاتانەن ئەندامی پەكەكە نین، بەڵكو كوردن و خاوەن هەڵوێستن، بۆ ئەردۆغان هەموو ئەو كوردانە ئامانجن و پێی وایە پێویستە پاكتاو بكرێن و زیندانی بكرێن، پەكەكە بیت و پەكەكە نەبیت ئەردۆغان ئامانجییەتی كورد پاكتاو بكات. گەریلا چۆن لەشەڕی داعشدا پێشەنگ بووە ئێستاش گەریلا لەشەڕی بەرانبەر داگیركاری توركیادا پێشەنگە. ئەردۆغان و داعش هیچ جیاوازییەكیان نییەو ئەوە دوو خەلیفەكەی داعش بوو كاتێك لەژێر حیمایەی ئەردۆغان بوون لەئیدلیب، لای سوپای توركیا بوون ئەمریكا كوشتیانی، ئەوە گەورەترین سەلمێنەری ئەو راستیەیە كە ئەردۆغان و داعش دوانەی سیاسی و ئایدۆلۆژین، نابێت هەڵبخەڵەتێین كەتوركیا ئەندامی ناتۆیە، ئەردۆغان دژی هەموو گەلی كوردە.   هاوڵاتى: حەوت ساڵە گۆشەگیری لەسەر عەبدوڵا ئۆجەلانە، بۆچی؟ زاگرۆس هیوا: لەهەموو یاسایەكی ئینسانی و ئەخلاقی بەدەر لەهەموو یاسای نێودەوڵەتی بەتایبەت یاسای توركیا ئەوە لەنیسانی 2015وە تائێستا گۆشەگیری زۆر دژوار لەسەر ئۆجەلان پەیڕەو دەكرێت، ئەو گۆشەگیرییە هیچ یاسایەكی دونیا قبوڵی ناكات، زیندانی گوانتانامۆی ئەمریكا ترسناكترین زیندانییە، بەڵام زیندانی ئیمراڵی بەدەیان جار لەزیندانی گوانتانامۆ زیاترە، تەنانەت ئەو شتانەی لەئیمراڵی تاقیدەكرێنەوە دواتر لەزیندانی دیكە بەكاریدەهێنن، سیستمێكە یەكێتی ئەوروپاو ئەمریكاش لێی بەرپرسیارن كەیاسا نێودەوڵەتی و مافی مرۆڤ بنپێ دەكەن، ئەشكەنجە هەیە، بۆ ئەوەی دەنگی ئۆجەلان نەگات بەگەلەكەی، بۆ ئەوەی كە دەنگی كپ بكەن ئەوەش بەشێكە لەو شەڕە سەرتاسەرییەی كە دژی گەلی كورد راگەیەندراوە، دژوارترین شەڕ نەك تەنها لە زاپ و ئاڤاشین هەیە، بەڵكو دژوارترین شەڕ لەئیمراڵی بەڕێوە دەبرێت كە رێیبەر ئاپۆ لەژێر ئەشكەنجەو گۆشەگیری زۆر دژواردایە بەدەر لەهەموو پێوانەیەكی ئەخلاقی دەوڵەتی و یاسایی. هاوڵاتى: هەماهەنگی توركیاو داعش چۆن پێناسە دەكەن؟  زاگرۆس هیوا: گەریلا لەپێشەوەی ئەو داگیركارییەی سەر باشووری كوردستان خۆڕاگری دەكات، ئەو شەڕە هیچ جیاوازی نییە لەهێرشەكانی داعش بۆ سەر باشووری كوردستان، توركیا ویستی سەرەتا لەڕێگەی داعشەوە باشووری كوردستان داگیر بكات، گەریلا یەكەم هێز بوو كەچوو لەبەرانبەریاندا شەڕی كرد لەشەنگال و شوێنەكانی دیكە، گەریلاو شەڕڤان و پێشمەرگە هەموو پێكەوە شكستیان بەداعش هێنا. ئێستا توركیا لەباكوورەوە هێرش دەكات لەسنوری باكووری هەرێمی كوردستانەوە هێرش دەكات، هەمان هێرشن و بەشێكن لەپیلانێكی دژ بەكورد، شەڕی داعش بەشێكی ئەو پیلانە بوون، تەواوكاری هێرشی داعشەو هیچ جیاوازییەك نییە لەنێوان شەڕی توركیاو داعشدا بۆ سەر باشووری كوردستان، پێویستە لەو چوارچێوەیەدا پێناسە بكرێت، گەریلا چۆن لەشەڕی داعشدا پێشەنگ بووە ئێستاش گەریلا لەشەڕی بەرانبەر داگیركاری توركیادا پێشەنگە. ئەردۆغان و داعش هیچ جیاوازییەكیان نییەو ئەوە دوو خەلیفەكەی داعش بوو كاتێك لەژێر حیمایەی ئەردۆغان بوون لەئیدلیب، لای سوپای توركیا بوون ئەمریكا كوشتیانی، ئەوە گەورەترین سەلمێنەری ئەو راستیەیە كە ئەردۆغان و داعش دوانەی سیاسی و ئایدۆلۆژین، نابێت هەڵبخەڵەتێین كەتوركیا ئەندامی ناتۆیە، ئەردۆغان دژی هەموو گەلی كوردە. هاوڵاتى: پێتانوایە دەبێت لەباشووری كوردستان چی بكرێت بۆ دژایەتی كردنی ئۆپەراسیۆنەكەی سوپای ئەردۆغان؟   زاگرۆس هیوا: كاردانەوەكان پێویستە بەرانبەر ئۆپەراسیۆنەكان زۆرتربكرێت، گەل لەهەر چوار بەشی كوردستان پشتیوانی گەریلا بێت و گەریلا بەتەنیا نەمێنێتەوە، هێزو لایەنە سیاسییەكان هەڵوێستیان هەبێت، لەهەموو بەشەكانی كوردستان گەریلا پاڵپشتی بكرێت. گوایە وانیشان دراوە كە ئۆپەراسیۆن كۆتایی هاتووەو خولوسی ئاكار، وەزیری بەرگری توركیا وای راگەیاندووە، بەڵام بابزانن ئۆپەراسیۆنەكەیان كۆتایی نەهاتووە بەدژواری شەڕ بەردەوامەو پێویستە هەموو كەس ئەوە بزانێت سوپای تورك پاشەكشەی نەكردووەو بەردەوامە لەهەڵمەتی دگیركاری، بەڵام خۆڕاگری گەریلا لەبەرانبەریاندا بەردەوامەو خۆتان دەیبینن گەریلا زاپ و ئاڤاشین و خواكوڕك و كورەژارۆی بۆ سوپای تورك كردووە بەدۆزەخ، بانگەوازی ئێمە بۆ هەموو چین و تووێژەكان رۆژنامەنووسان و نووسەران و رۆشنبیران و حزبە سیاسییەكان و مامۆستایانی ئاینی ئەوەیە بەهەڵوێستەكانیان دژی سوپای تورك و ئۆپەراسیۆنەكانیان بوەستنەوە

ئارا ئیبراهیم هاوسه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى جێبه‌جێکارى ئه‌نجومه‌نى سووریاى دیموکرات ڕایگه‌یاند:" پرسى کورد بۆته‌ پرسێکى جیهانى و رۆڵى ده‌بێت له‌ نوێکردنه‌وه‌ى سیاسه‌تى رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌راستدا"، راشیگه‌یاند:" ئه‌و کاته‌ى په‌که‌که‌ش نه‌بووه‌ تورک هه‌ر خه‌ریکى قڕکردنى کورد بوون له‌سه‌ر ده‌مى شێخ سه‌عیدى پیران و پێشترو دواتریش، بۆیه‌ تورکیا دوژمنى کورده‌". ئه‌مڕۆ شه‌ممه‌ 21ى ئایارى 2022، ئیلهام ئه‌حمه‌د، هاوسه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى جێبه‌جێکارى ئه‌نجومه‌نى سووریاى دیموکرات له‌ هۆڵى خاک له‌ شارى سلێمانى سیمینارێکى ئه‌نجامدا، که‌ نوێنه‌رایه‌تیى باکوور و ڕۆژهه‌ڵاتى سووریا له‌ هه‌رێمى کوردستان ڕێکیخستبوو. ئیلهام ئه‌حمه‌د ماوه‌ى 48 خوله‌ک پرسى رۆژئاڤاى کوردستان و پارچه‌کانى دیکه‌ى کوردستانى خسته‌روو و ئه‌وه‌ى دووپاتکرده‌وه‌ که‌ پرسى کورد به‌ئاسانى ده‌توانن بگه‌یه‌ننه‌ ده‌وڵه‌تى جیهان، وتى:" دۆخى کورد له‌ سوریا ناگه‌رێته‌وه‌ بۆ پێش 2011و به‌ڵکو خۆبه‌رێوه‌به‌رییه‌ک هه‌یه‌و پارێزگارى له‌ کورد و عه‌ره‌ب و مه‌سیحى و هه‌موو پێکهاته‌کانى دیکه‌ ده‌کات". هه‌روه‌ها ئاماژه‌ى به‌ دۆخى سووریا کرد که‌ سووریا ئێستا بووه‌ته‌ سێ به‌ش، به‌شێکى ڕژێمى به‌عسى تێدایه‌، به‌شێکى خۆبه‌ڕێوه‌به‌ریى ڕۆژئاواى کوردستانه‌ و به‌شێکیش "چه‌ته‌کان"ى ملیشیاى سه‌ر به‌ تورکیاى تیادایه‌. ئیلهام ئه‌حمه‌د وتیشى:" له‌ هه‌ر شوێن و وڵاتێک پرسێکى کورد هه‌وڵى چاره‌سه‌ر هه‌بێت تورکیا دێته‌ سه‌ر خه‌ت و تێکى ده‌دات، بۆ نمونه‌ پرسى کوردى باشور له‌گه‌ڵ عێراق کێشه‌یه‌کى چاره‌سه‌ر بکات، تورکیا دێت تێکى ده‌دات، چونکه‌ دوژمنایه‌تى تورک به‌رانبه‌ر کورده‌ له‌هه‌موو شوێنێک". هاوکات هاوسه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى جێبه‌جێکارى ئه‌نجومه‌نى سووریاى دیموکرات ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه‌ که‌ هه‌موو رۆژێک له‌شه‌ردان له‌گه‌ڵ "چه‌ته‌" میلیشیاکانى تورکیادا و ده‌یانه‌وێت به‌رده‌وام ئاشوب و ئاژاوه‌ هه‌بێت، وتیشى:" ئه‌گه‌ر به‌ فرۆکه‌ى جه‌نگى بۆردومان نه‌کات به‌ تۆپبارانى گونده‌کان و ناوچه‌ جیاوازه‌کان ده‌کات و قه‌سه‌ده‌ش وه‌ڵامده‌داته‌وه‌". "نه‌بوونى یه‌ک وتارى و یه‌ک هه‌ڵوێستى کورد گه‌وره‌ترین به‌ربه‌سته‌ له‌به‌رده‌ماندا و ئه‌وه‌ش کێشه‌ گه‌وره‌که‌یه‌، نه‌بوونى ستاتۆیه‌ک بۆ کورد کێشه‌ى گه‌وره‌یه‌، ئێستا له‌ناو هه‌موو جڤاک و حزبه‌کاندا که‌ قسه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌که‌یت له‌گه‌ڵ یه‌کخستنى ده‌نگى کوردن به‌ڵام له‌ناخیاندایه‌و ده‌رینابڕن، ئێمه‌ش ده‌ڵێن دیاره‌ هه‌لومه‌رجه‌که‌ له‌بار نییه‌"، ئیلهام ئه‌حمه‌د واى وت. له‌درێژه‌ى قسه‌کانیدا ئیلهام ئه‌حمه‌د جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه‌ که‌ فشارێکى زۆر له‌سه‌ر رۆژئاڤا هه‌یه‌، که‌ تورکیا به‌پێداگرییه‌وه‌ داوا ده‌کات ئه‌و وڵاتانه‌ى هاوکارى رۆژئاوا و قه‌سه‌ده‌ ده‌که‌ن، ده‌ست له‌ پشتیوانییکردنیان هه‌ڵگرن، ته‌نانه‌ت ئه‌مه‌ى کردووه‌ به‌ مه‌رج بۆ سوید و فینله‌ند، که‌ ده‌یانه‌وێت ببنه‌ ئه‌ندامى ناتۆ، ده‌شیه‌وێت میساقى میللـى زیندوو بکاته‌وه‌ و بیکاته‌ ئه‌مرى واقع؛ ده‌شڵێت:" پارته‌که‌ى ئه‌ردۆغان باسى په‌که‌که‌ ده‌کات، ئێ ئه‌و کاته‌ى په‌که‌که‌ نه‌بوو تورک هه‌ر خه‌ریکى قڕکردنى کورد بووه‌ ئه‌ى ئه‌و کات چى، بۆیه‌ تورکیا ده‌یه‌وێت پاش سه‌د ساڵ تێپه‌ربوون به‌سه‌ر په‌یمانى سایکس بیکۆ بیکاته‌ ئه‌مرى واقع و ناوچه‌ى دیکه‌ له‌ باشورى کوردستان و رۆژئاوا داگیر بکات". "پارته‌که‌ى ئه‌ردۆغان ترسى له‌هه‌ڵبژاردن هه‌یه‌و ده‌یه‌وێت به‌ دروستکردنى شه‌ر له‌ ده‌ره‌وه‌ى تورکیا، له‌باشوورى کوردستان، له‌ رۆژئاڤاى کوردستان خۆى به‌هێز پیشان بدات، له‌ باکور کورد ه‌ستگیر ده‌کات، ئه‌مانه‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌ جارێکى دیکه‌ ئه‌ردۆغان ده‌سه‌ڵات بگرێته‌وه‌ ده‌ست"، هاوسه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى جێبه‌جێکارى ئه‌نجومه‌نى سووریاى دیموکرات واى وت. ئیلهام ئه‌حمه‌د ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه‌ که‌ پرسى کورد بۆته‌ پرسێکى جیهانى و رۆڵى ده‌بێت له‌ نوێکردنه‌وه‌ى سیاسه‌تى رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌راستدا، ئه‌ه‌مش بۆ تورک قورسه‌و پێى هه‌زم ناکرێت بۆیه‌ ده‌یه‌وێت کورد قڕ بکات. هاوسه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى جێبه‌جێکارى ئه‌نجومه‌نى سووریاى دیموکرات ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد: ئه‌مڕۆ زۆرینه‌ى وڵاتانى عه‌ره‌بیى و ئه‌وروپیى و ئه‌مریکا و رووسیا له‌ ڕۆژئاڤاى کوردستان له‌گه‌ڵ ئه‌واندان"ئه‌گه‌ر هه‌ندێک هێز ‌بیانه‌وێت به‌ فشار دروستکردن و داخستنى ده‌رگا په‌یوه‌ندیى ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌ بپچڕێنن ئه‌وه‌ هه‌ڵه‌ن، چونکه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌وان ده‌رگایه‌کمان لێ دابخه‌ن، ئێمه‌ حه‌وت ده‌رگا ده‌که‌ینه‌وه‌".

سازدانی: هاوڵاتى راوێژكارێكی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن لەسەركردایەتی یەكێتی ئاماژە بەوە دەدات كە بەو پێیەی یاسای هەڵبژاردن هەموار نەكراوەتەوەو كۆمسیۆنی باڵا كارا نەكراوەتەوە هەڵبژاردن دەكەوێتە بەهاری ساڵی داهاتوو. نەوزاد ساڵح، راوێژكاری كۆمسیۆنی هەڵبژاردن لەسەركردایەتی یەكێتی، لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى ئەوە دەخاتەڕوو بوونی چوار بازنەی هەڵبژاردن كە داوای یەكێتی و لایەنەكانی دیكەیە بێجگە پارتی و پێكهاتەكان بۆ ئەوەیە لەسەر بنەمای جوگرافی نوێنەر بگاتە پەرلەمان، دەشڵێت:» ساختەكاری لەچوار بازنەدا كەمتر دەبێتەوە بەراورد بەیەك بازنەی هەڵبژاردن». هاوڵاتى: گرفتەكانی بەردەم هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان چین كەوادەكەی دەستنیشان كراوە؟ نەوزاد ساڵح: سەرۆكی هەرێمی كوردستان 1ی تشرینی یەكەمی ئەمساڵی دیاری كردووە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمان، ئەنجومەنی كۆمسیاران راسپێردراون بۆ ئەو پرۆسەیە، بەڵام لەبەرئەوەی دوو گرفتی گەورە هەیە كە هەمواركردنەوەی یاسای ژمارە 1ی ساڵی 1992 و ئەم یاسایە پێویستە لەجەوهەرەوە بگۆڕدرێت نەك تەنها هەموار بكرێتەوە. هەروەها كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان ماوەكەیان تەواو بووەو دەبێت تەمەنیان درێژ بكرێتەوەو گرفتی بۆ هەڵبژاردنەكان دروستكردووە، ئەمەش بووەتە خاڵی ناكۆك و لێكترازانی لەنێوان لایەنەكان دروستكردووە كە پارتی و مەسیحی و توركمانەكان لەگەڵ ئەوەدان هەر بەم یاسایە هەڵبژاردن بكرێت و یەكێتی و لایەنەكانی دیكەش لەگەڵ ئەوەدان هەمواربكرێتەوە. یاسای ژمارە 1ی ساڵی 1992ە تایبەت بەهەڵبژاردنەكان، لە 63 ماددەو حەوت دەروازە پێكهاتووەو تائێستا حەوت جار هەمواركراوەتەوە، ئەگەر ئەمجارەش هەموار بكرێتەوە دەبێتە هەمواری هەشتەم. هاوڵاتى: بۆچی یەكێتی لەگەڵ هەمواركردنەوەیدایە؟ نەوزاد ساڵح: نەك تەنها یەكێتی، كۆمەڵ و گۆڕان و یەكگرتووش هەمان بۆچوونیان هەیەو ئەو لایەنانە پێیانوایە 30 ساڵە بەو یاسایە هەڵبژاردن ئەنجامدەدرێت و بەبەرییەوە نەماوە، حەوت جار هەمواركراوەتەوەو ئەمجارە دەبێتە هەمواری هەشتەم. كۆمەڵێك ماددەی تێدایە پێویستە بگۆڕدرێت، یەكێك لەوانە ماددەی 21، بڕگەی یەكەم و دووەمی ئەوەیە كە كاندیدی دەرچووی پەرلەمان تەنها بتوانێت بنووسێت و بخوێنێتەوە، واتە ئاستی رۆشنبیری پەرلەمان باسی بڕوانامەو شارەزایی نەكردووە، ئەمە نەنگییەكی گەورەیە كە پەرلەمانتار ئەو ئاستەی هەبێت گرفت دروستناكات. پرسی كۆتای پێكهاتەكان كە پێنج كورسی بۆ توركمانەكان و پێنج كورسی بۆ مەسیحییەكان و كورسییەك بۆ ئەرمەنەكان دیاری كراوەو لایەنەكان قسەیان لەسەر كردووە بەیەكێتیشەوە، یەكێتی پێیوایە ئەمانە نوێنەری راستەقینەی پێكهاتەكان نین. بۆ نموونە مونا قەهوەچی كە سكرتێری پەرلەمانە چەند جار سەردانی توركمانەكانی لەكفری كردووە، ئایا نوێنەری مەسیحییەكان تائێستا سەردانی ماڵێكی مەسیحی كردووە لەگەڕەكی سابونكەران  لەسلێمانی. هاوڵاتى: پێتانوایە پارتی كۆنترۆڵی پێكهاتەكانی كردووە لەكاتێكدا ئەوانیش لەبەرەی پارتی هەژمار دەكرێت بۆ هەموو ئەو پرۆژانەی لەپەرلەماندا باس دەكرێت؟ نەوزاد ساڵح: بێدەنگی یەكێتی و لایەنەكانی دیكە ئەم بابەتەی بەم شێوەیە هێشتووەتەوە كە نەتوانرێت هیچ لایەنێك بەكاریان بهێنێت. لەهەموو خولێكی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا پارتی 10 بۆ 11 گۆڵی تۆماركراوی هەیە، بێجگە كورسی و دەنگەكانی خۆی، كەواتە پارتی بووەتە براوەو كورسییەكانی پێكهاتەكان لێیان نزیكن. یەكێتی نیشتمانی كوردستان بڕوای تەواوی بەپرۆسەی هەڵبژاردن هەیە كە پاك و بێگەرد بێت و دەستتێوەردانی دەرەكی و ساختەكاری تێدا نەبێت و رێزێكی زۆری بۆ پێكهاتەكانی توركمان و مەسیحی و ئەرمەنەكان هەیە. هاوڵاتى: ئەو هەمواری یاسایەی هەڵبژاردنی پەرلەمان كە یەكێتی داویەتە سەرۆكایەتی پەرلەمان چۆن باسی پێكهاتەكان كراوە؟ نەوزاد ساڵح: لەهەمواری هەشتەمی یاسای هەڵبژاردن یەكێتی لەگەڵ ئەوەدایە كە باشترین چارەسەر ئەوەیە كە پێكهاتەكان تۆمارێكی دەنگدەرانی تایبەت بەخۆیان هەبێت كەنوێنەرانی راستەقینەی خۆیان هەڵبژێرن و جیاواز بێت لەتۆماری دەنگدەرانی گشتی لەهەرێمی كوردستاندا كە ئەوە چارەسەری ئەو پرسە دەكات. هاوڵاتى: پێتانوایە تۆماری دەنگدەرانی هەرێم پاكەو بەكەڵكی ئەوە دێت هەڵبژاردن بكرێت یان دەبێت ئەو تۆمارەش پاك بكرێتەوە؟ نەوزاد ساڵح: یەكێك لەكارە بنچینەییەكانی پرۆسەی هەڵبژاردن، تۆماری دەنگدەرانە كە گرفتێكی گەورەیەو گومانی زۆری لەسەرە. تۆماری دەنگدەرانی هەرێمی كوردستان بەراورد بەتۆماری دەنگدەرانی عێراق 400 هەزار دەنگی زیاترەو ئەوەش بەمەترسی بۆسەر پرۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دادەنرێت. لەئێستادا داوا دەكرێت پشت بەتۆماری دەنگدەرانی عێراق ببەسترێت بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن، یان ئەو 400 هەزار دەنگدەرەی زیادەیە لەتۆمارەكەی هەرێمدا لاببرێت و پێداچوونەوەی تێدا بكرێت. هاوڵاتى: پێتانوایە پارتی سوودی لەئاوارە ئێزیدی و سورییەكان بینیوە لەكاتی هەڵبژاردنەكانی پەرلەماندا بەتایبەت لە 2018دا؟ نەوزاد ساڵح: پارتی سوودی لێدەبینێت لەهەڵبژاردنەكاندا، بەڵام پێویستە سكاڵا لەلایەن یەكێتی و ئەو لایەنانەی دیكە لەكاتی خۆیدا لەكۆمسیۆن تۆمار بكرێت یان ئەوەتا پێش ئەنجامدانی هەڵبژاردن ئەو تۆماری دەنگدانە بەتەواوی لەناوی مردووان و ئەو ناوانەی گومانیان لەسەرە بەتەواوی پاك بكرێتەوە. هەركاتێك بنەمای دیموكراسی بەتەواوی چەسپاو حزبەكان لەسەر پێی خۆیان وەستان و خەڵك متمانەی تەواوی هەبێت بەلایەنەكان و كارئاسانیان كرد بۆ خەڵك ئەوكاتە ئێمەش دەگەینە ئەوەی لەڕێگەی ئەلیكترۆنییەوە دەنگ بدرێت بەبێ ساختەكاری. هاوڵاتى: بەڵام پێتان وانیە خەڵك متمانەی بەهەڵبژاردن نەماوە یان لاواز بووە؟ نەوزاد ساڵح: خەڵك متمانەی لاواز بووە بەپرۆسەی هەڵبژاردن و نیگەرانی هەیە بەرانبەر پارتی و یەكێتی كە حوكمڕانی هەرێمیان بەڕێوە بردووە. هاوڵاتى: پێتان وانییە بەم دۆخەوە هەڵبژاردنی پەرلەمان بۆ ماوەی 10 مانگ تاساڵێك دوا دەخرێت و پەرلەمان تەمەنی خۆی درێژ دەكاتەوە؟ نەوزاد ساڵح: دواخستنی هەڵبژاردن دیموكراسی نییەو خوالێخۆشبوو مام جەلال لەكاتی خۆیدا ئەوەی باسكردووە كە بەهیچ شێوەیەك نابێت پەرلەمان تەمەنی خۆی درێژبكاتەوە، چونكە كە تەمەنی خۆی درێژكردەوە شەرعییەت لەخەڵك وەردەگرێتەوە. بەحكومی ئەوەی كۆمسیۆن شەش مانگی پێویستە ئەو وادەیەی سەرۆكی هەرێم دایناوە هەڵبژاردن ناكرێت و دەكەوێتە ساڵی داهاتوو، رەنگە لەبەهاری ساڵی داهاتوو ئەنجامبدرێت، بەڵام بڕوا ناكەم ساڵێك دوابخرێت. پارتی و یەكێتی لەزۆر پرسدا پێكەوەن و دەكرێت پرسی سەرۆك كۆماری عێراق كە تائێستا وەك خۆی ماوەتەوە، بەڵام ئەگەر ئەوە چارەسەر بكرێت، چارەسەركردنی گرفتگەكانی دیكە لەنێوان هەردوولادا ئاسانتر دەكات. هەمواری یاسای هەڵبژاردن و كۆمسیۆنی باڵاش رێكەوتنی لایەنەكانی لەسەر بكرێت و چارەسەری بكەن و  دەتوانرێت وادەیەكی نوێ بۆ هەڵبژاردن دیاری بكرێت. هاوڵاتى: زیانەكانی یەك بازنەی هەڵبژاردن چیە كەیەكێتی و بەشێك لەلایەنەكان داوای چوار بازنەی هەڵبژاردن دەكەن؟ نەوزاد ساڵح: نوێنەرایەتی جوگرافی شارەكان و قەزاكان وەك خۆی دیار نییە، دەمانەوێت نوێنەرایەتی شارو قەزاو ناحییەكان نوێنەرایەتی راستەقینەی ناوچەكانی خۆیان بكەن. هەروەها لەیەك بازنەییدا ساختەكاری زیاترە، لەبەرئەوەی هەڵبژاردن لە چواربازنەدا دەنگەكانی دابەش دەبێت و خەڵك ناتوانێت هاتوچۆی نێوان پارێزگاكان بكات لەو رۆژەدا بۆ ئەنجامدانی ساختەكاری و رێژەی دەنگنەدەرو دەنگدەرانیش جیاوازن لەپارێزگاكانی سلێمانی و هەولێرو دهۆك و هەڵەبجە بۆیە دەستبردن بۆ چوار بازنە بۆ ئەوەشە كە ساختەكاری كەمدەبێتەوە. هاوڵاتى: ئایا یەكێتی كوردسییەكانی بەچوار بازنەی هەڵبژاردن زیاد دەكات بەراورد بەیەك بازنە؟ نەوزاد ساڵح: ناتوانین پێشبینی ئەوە بكەین ژمارەی كورسییەكان زیاد دەكات، چونكە  هێشتا دیار نییە كەی هەڵبژاردن دەكرێت، بەڵام یەكێتی ستراتیژو بەرنامەی خۆی هەیەو لە خۆڕێكخستەوەدایەو دیداری یەكێتی لەهەموو ناوچەكان بەڕێوەچووەو بەمزووانەش دیداری یەكێتی بەشێوەی گشتی ئەنجامدەدرێت، ئەوەش بۆ ئەوەیە یەكێتی بەرنامەو كاری لەداهاتوودا باشتر بكات بەرانبەر بەخەڵك و جەماوەرەكەی.      

سازدانی: هاوڵاتى ئەندامی مەلەفی سیاسی دانوساندن لەسەر پرسی سەرۆك كۆمارو كادری پێشكەوتووی یەكێتی دەڵێت:» پارتی پەیوەندی لەگەڵ بەرهەم ساڵح باش نییە» و دەشڵێت:»سەرجەم لایەنەكانی عێراق رازین بەدانانەوەی بەرهەم ساڵح تەنها پارتی نەبێت». مەحمود خۆشناو، ئەندامی مەلەفی سیاسی دانوساندن لەسەر پرسی سەرۆك كۆمار لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى  ئەوەش دەخاتەڕوو كە «چاوەڕێین كاك مەسعود  لێی رادەبینین لەدەرەوەی ئەو موعادەلەیە بڕیارێكی جەریئانە بڕیارێك لەپێگەی سیاسی خۆی بوەشێتەوە و هاوسەنگی سیاسی بپارێزێت». هاوكات جەختلەوەشدەكاتەوە كە «ئەگەر پارتی كاندیدەكەی خۆی بكشێنێتەوە هەردوو لایان رازیدەبن بەدانانەوەی بەرهەم ساڵح، بەڵام ئەگەر یەكێتی كاندیدەكەی بكشێنێتەوە چوارچێوەی هەماهەنگی رازی نابن لەسەر كاندیدەكەی پارتی ئەوە جیاوازیەكەیە». هاوڵاتى : زانیاری نوێ چییە تایبەت بەدانوساندنی نێوان یەكێتی و پارتی لەسەر پۆستەكانی بەغدا بە تایبەت پۆستی سەرۆك كۆمار؟ مەحموود خۆشناو: بەڕاستی ئێمە وەكو یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و وەك خودی كاك بەرهەمیش پێمان وایە بنەماكانی سەقامگیری سیاسی چ لەهەرێمی كوردستان بێت، چ لەعێراق بێت بەرپرسیارێتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانە، بەرپرسیارتێی گۆڕان و پارتی و حزبەكانی دیكەیە بەكورتی و وێڕای ئەوەش كە بەرپرسیارێتی هاوڵاتى ان و ناوەندەكانی راگەیاندنیشە. بۆ پۆستی سەرۆكایەتی كۆمار ئێمە ناڵێین عورفی سیاسی، بەڵام ئێمە رێككەوتنمان هەیە، رێككەوتن و لێكتێگەیشتنمان هەیە لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان و حزبەكانی دیكە كە پێویستە ئیدارەدانی هەرێمی كوردستان پاش رێككەوتنی واشنتۆن و ئیدارەدانی عێراق پاش 2003و دواجار راسپاردەكانی كۆنگرەی موعارەزە و دواجار دەستوری عێراق. هاوڵاتى : ئەم پۆستە بەرامبەرە بەپۆستی سەرۆكایەتی هەرێم؟ مەحمود خۆشناو: رێك ئاوها بە رەقی نا، راست ئاوها بڵێین ئەوە دەڵێن شەڕە پۆستە، ئاوا بەرەقی ناڵێین ئێمە دەڵێین هاوسەنگی سیاسی لەو ناوچەیە. هاوسەنگی سیاسی لەعێراق لەسەر چەند بنەمایەكە، یەك پێكهاتەی كۆمەڵایەتی عێراق، دوو پێكهاتەی سیاسی عێراق، سێ لێكتێگەیشتن و رێككەوتنەكان هەر لە رێككەوتنی واشنتۆنەوە پێیدا وەرە تا دەگەیتە راسپاردەكانی كۆبوونەوەكانی موعارەزە، تا دەستور لەپاش دەستور ئێمە گەڕاینەوە رێككەوتنی ستراتیژی لەنێوانی یەكێتی و پارتی. ئەوانە هەموو بنەما بوون، لێكتێگەیشتنمان بۆ ئەو بابەتە ئەوەیە لەبەغدا رەنگدانەوەی نێگەتیڤی هەبێت لەسەر هاوسەنگی سیاسی لە هەرێمی كوردستان، رێك رەنگدانەوەی دەبێت لەسەر خودی هەرێمی كودستان و ئاشتی و كاری پێكەوەیی بۆیە لەو سۆنگەیەوە دەتوانین بڵێین،  ئێمە پێمانوایە پۆستی سەرۆك كۆمار پۆستێكی گرنگە هەم بۆ عێراق كە پێویستە سەرۆك كۆمارێكی هەبێت وێڕای مەرجە دەستوری و یاساییەكان هەندێ مەرجی نیشتیمانیشی هەبێت، واتە مەرجی دیكەشی هەبێت كە جیاوازبێت لە كاندیدەكانی دیكە. راستە دەستوورو یاسا دیاریكردووە ئەوە مەرجەكانی سەرۆك كۆمارە، بەڵام سەرۆك كۆماری عێراق بەحوكمی پێكهاتەی كۆمەڵایەتی و سیاسی عێراق و بارودۆخی ئێستا پێویستە سەرۆكێك بێت لەگەڵ هەموو لایەنە سیاسییەكان پەیوەندی باش بێت. بەرهەم ساڵح لەگەڵ هەر دوو لایەنی هاوكێشە سیاسیەكانی عێراق ئیتارو هاوپەیمانی تەیار كە رەوتی سەدرە پەیوەندی باشە لەگەڵ سەركردەكانی هاوپەیمانی و لەگەڵ قەیادەی سەدر، لەگەڵ عەزم و سیادە لەگەڵ هەردوو تەرەفە سونیەكە نێوانی باشە، لەگەڵ ئەو بزوتنەوانەی كە تازە هاتنە ناو پڕۆسەی هەڵبژاردنەوە. هاوڵاتى : ئەی بەرهەم ساڵح پەیوەندی لەگەڵ پارتیدا چۆنە؟ مەحمود خۆشناو: لەكۆی پەرلەمانتارانی عێراق، لەكۆی كوتلە و لایەنە سیاسییەكانی عێراق تەنها لەگەڵ پارتی، ئەویش نەك ئەو پەیوەندی لەگەڵ پارتی باش نییە، پارتی پەیوەندی لەگەڵ بەرهەم ساڵح باش نییە. هاوڵاتى : بۆچی پارتی پەیوەندی باش نییە لەگەڵ بەرهەم ساڵح؟ مەحمود خۆشناو: پارتی دیموكراتی كوردستان بەفرسەتی دەزانێت هاوپەیمانیەك هەیە لەعێراق و لەپاڵ ئەوەدا دەیەوێت فشار بخاتە سەر یەكێتی بۆ بەدەستهێنانی ئەو پۆستە و دەیەوێت ئەو پۆستە لەیەكێتی وەرگرێتەوە. هەروەها پارتی دەیەوێت ژن بەژن بە پۆستی سەرۆك كۆمار بكات لەگەڵ كێشەكانی دیكەی هەرێم، مەسەلەن لەهەرێمی كوردستان كێشەی پەرلەمانی كوردستان و یاسای هەڵبژاردن و كۆمسیۆن و پرسی نەوت و غاز و بودجە و نەهاتن بۆ پەرلەمان هەیە، واتە ئەو كێشانەی لەهەرێمی كوردستان هەیەو بە كۆی ئەو كێشانەی كەناكۆكن  لەگەڵ یەكێتی، پارتی دەیەوێت موقایەزەی پێبكات. هاوڵاتى : مەبەستتان ئەوەیە تەنازول بە یەكێتی بكات لەچەند پرسێكدا؟ مەحمود خۆشناو: بەڵێ دەیەوێت لەو كێشانەی كە هەیە تەنازول بە یەكێتی بكات،‌ لەهەمان كاتدا كێشەی پارێزگاری كەركووك هەیە ئەوە لەدیوی پارتی، لای ئێمە نا، بۆیە دەیەوێت زەخت لەیەكێتی بكات و ئەوەیە دەرفەتێكە دەیەوێت بیقۆزێتەوە هاوڵاتى : لە ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی دەوترێت مەسعود بارزانی تەئكیدی لەوە كردۆتەوە كە بەرهەم ساڵح نابێت جارێكی دیكە ببێتەوە بەسەرۆك كۆمار؟ ئەگەر وابێت چۆن چارەسەر دەكرێت؟ مەحمود خۆشناو: ئێمە چاومان لەوەیە كاك مەسعود لەدەرەوەی ئەو موعەدەلەیە بیربكاتەوە نەك موعەدەلەی پارتی و دوو كورسی و دە كورسی و پەنجا كورسی، كاك مەسعود یەكێك لەو كەسانەیە كە لەجیلی یەكەمی كورد لەسەر ژیان ماون لەیەكێتی لە پارتی لەگۆڕان، لەپاش رەحمەتی مام جەلال كاك نەوشیروان و لەپاش نەخۆشكەوتنی كاك كۆسرەت، هیوادارین ئەو  قسەیە راست نەبێت، چاوەڕێین كاك مەسعود  لێی رادەبینین لەدەرەوەی ئەو موعادەلەیە بڕیارێكی جەریئانە بڕیارێك لە پێگەی سیاسی خۆی بوەشێتەوە  بدات، بە راستی هەموو ئەوانە وەدەرنێ و هاوسەنگی سیاسی بپارێزێت. هاوڵاتى : بەرهەم ساڵح رۆڵی هەبووە لە وەرگرتنەوەی دوو كورسی پەرلەمان لەپارتی بۆ یەكێتی؟   مەحمود خۆشناو: بەقورئان كاك بەرهەم سەرۆك كۆماری عێراق باوەڕناكەم تاقەتی ئەوەی هەبێت بچێت دوو كورسی وەربگرێتەوە، ئەوەی كورسیەكەی بۆ ئێمە هێنایەوە سكاڵاكان بوون و سكاڵاكانیش لەسەرۆكایەتی كۆمار نەكرابوون و لەدەستەی دادوەری كۆمسیۆن كران و هیچی یەكێتی و هیچی بەرهەم ساڵحی تێدانەبوون، شیعە و سوننە بوون كە ئەوانە عێراقین. هاوڵاتى : سیناریۆك هەبووە كە پارتی سەرۆك كۆمار وەربگرێت و پۆستەكانی دیكەی وەزارەتەكان هەمووی بۆ یەكێتی بێت بۆ ئەوەی بگەنە رێككەوتن؟ مەحمود خۆشناو: ئەوە موبادەرەیەك بوو كە تەلەفونێكی سەید سەدر هات ئەو موبادەرەیەی كردووە، بەڵام یەكێتی ئەوە موهیم نیە پۆست چی وەردەگرێت چی وەرناگرێت، ئێمە مەبەستمان ئەوەیە هاوسەنگی سیاسی و سەقامگیری سیاسی هەرێمی كوردستان و عێراق بپارێزین. هاوڵاتى : پێتانوایە پۆستی سەرۆك كۆمار گرنگترە یان پۆستی وەزارەتێكی سیادی و دوو وەزارەتی خزمەتگوزاری بۆ خەڵكی كوردستان؟ مەحمود خۆشناو: بۆ كورد، هەر پۆستێك لەعێراقدا بێت بۆ كورد گرنگە، لەبەر ئەوەی ئێستا قوڵایی ستراتیژی هەرێمی كوردستان لە بەغدایە و كێشەكانمان لەگەڵ بەغدایە.  فەرموو دادگای ئیتیحادی لەسەر یاسای نەوت و گاز چ بڕیارێكیدا، پێمانوایە كێشەكانمان لە بەغدا چارەسەر دەبن، پۆستی سەرۆك كۆمار بۆیە گرنگە كە رێگر دەبێت بەرامبەر هەر نادەستووریەك لە عێراق، بەڵام ئەوەی كە هاوكاری سەرۆك كۆمار نەبووە كێشەكانی ناو ماڵی كوردە، ئەگەر بێت و ناوماڵی كورد یەكبخرێت و پاڵپشتی سەرۆك كۆماربكەن بەیەك تیم، دڵنیابە لەوەی سەرۆك كۆمار لێناگەڕێت هیچ خاڵێكی نادەستووری بكرێت. هاوڵاتى : قسەیەك هەیە دەوترێت ئەگەر پارتی رازیبێت بە پۆستی سەرۆك كۆمار بۆ یەكێتی كاندیدەكەی بگۆڕێت، پێتوایە یەكێتی قەناعەت بەوە دەكات؟ مەحمود خۆشناو: پێموایە ئەوە شەڕی ئیرادەیە، بۆ یەكێتی ئەمە شەڕی ئیرادەیە كاندیدەكەی بگۆڕێت. هاوڵاتى : مەبەستم ئەوەیە بەرهەم ساڵح ئامادەیە لەخۆی ببورێت لەپێناو چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان یەكێتی و پارتی؟ مەحمود خۆشناو: خۆ دكتۆر بەرهەم نیە، ئەوە یەكێتی و ئەنجومەنی سەركردایەتییە بڕیاریداوە دكتۆر بەرهەم كاندید بێت، ئەوە عێراقیەكانن داوا دەكەن، ئەوە وڵاتانی نێودەوڵەتین داوا دەكەن بەرهەم ساڵح لەو شوێنە بمێنێتەوە، ئێمە لەئاستی بەرپرسیارێتییەوە دەڕوانینە پۆستی سەرۆك كۆمار، ئەگەر نا دكتۆر بەرهەم ساڵح لەهەركوێ بێت دەتوانێت بەرهەم ساڵح بێت. هاوڵاتى : پێتانوایە كوتلەی سەدر و سوننەكان رازیبن بە دانانەوەی بەرهەم ساڵح، كە لەهاوپەیمانێتیدان لەگەڵ پارتی؟ مەحمود خۆشناو: ئەگەر پارتی كاندیدەكەی خۆی بكشێنێتەوە هەردوو لایان رازیدەبن بەدانانەوەی كاك بەرهەم، بەڵام ئەگەر یەكێتی كاندیدەكەی بكشێنێتەوە چوارچێوەی هەماهەنگی رازی نابن لەسەر كاندیدەكەی پارتی ئەوە جیاوازیەكەیە. واتە لایەنە ناكۆكەكانی عێراق لەسەر كاندیدەكەی پارتی رازی نابن، ئەوەیە كێشەكەیە. هاوڵاتى : ئەم وەزعە تاكەی بەردەوام دەبێت؟ پێتوایە دەبێت یەكێتی و پارتی خۆیان رێبكەون لەسەر پرسی سەرۆك كۆمار؟ مەحمود خۆشناو: تا یەكێتی  پارتی رێكنەكەون و سەدر و چوارچێوەی هەماهەنگی رێكنەكەون ئەم بابەتە چارەسەر ناكرێت و ئەو بابەتانە هەردووكیان پەیوەندیان بەیەكەوە هەیە واتە هاوتەریبن، چونكە سەرۆك كۆمار كادری گەورەترین كوتلە رادەسپێرێت بۆ سەرۆكایەتی حكومەت.

سازدانی: ئارا ئیبراهیم رۆژنامەنووسێكی كورد لەوڵاتی سویسرا لەڕێگەی ئەكاونتی خۆیەوە ئەوەی بڵاوكردەوە كە ژمارەی كورد لەجیهاندا دەگاتە 70 ملیۆن كەس، محەمەد كاروانی بۆ هاوڵاتى  دەڵێت:» ژمارەی كورد 90 ملیۆن كەس دەبــێت لەجیهــانداو بێ دەوڵەتە. محەمەد كاروانی، رۆژنامەنووس و بەڕێوەبەری ئەنستیوتی كوردی لەسویسرا لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى  هێما بۆ ئەوە دەكات كورد لەسەر ئاستی جیهان ژمارەیان 70 ملیۆن كەسی زیاتر تێپەڕاندووە كە هەموو ئەو دۆكیۆمێنت و بەڵگانەم دوای ماندووبونی 13 ساڵ لەڕێگەی یوئێنەوە دەستكەوتووە. هەروەها دەشڵێت:» نزیكەی چوار هەزار لاپەڕەم لەبەردەستدایەو بەڵام بۆم ساغنەبۆتەوە كە كورد لەچەند وڵاتی دیكە هەیە، بێجگە لەوەی كە باسمكردووە، چونكە كورد لەزۆر وڵاتی دیكەدا هەیەو پێویستی بە بەدواداچوونی دیكەیە». هاوڵاتى : ئەو بەدواداچوونەی ئێوە كردووتانە لەبارەی ژمارەی كوردەوە لەسەر ئاستی جیهان، چۆن بیرتان لەوە كردەوە ئاماری ژمارەی كورد وەربگرن؟ محەمەد كاروانی: فكرەكەم دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1997 ئەوكاتە بەجۆرێك چوومە بۆسنیاهێرزەگۆڤین و من چووم بۆ پایتەختەکەی ناوی سەرایڤۆو ئێستا وڵاتێكی سەربەخۆیە، لەوێ بەڕێكەوت كەسێكم ناسی و پاسپۆرتەكەم پێدا كە تەدقیقی دەكرد، وتم هیچ كێشەیەكی تێدایە، وتی نەخێرو پرساری ئەوەی كرد كەكوردیت، وتم بەڵێ كوردی عێراق، ئەویش وتی من كوردم و داوەتی كردم و چووینە ماڵی خۆیان و گوندەكانی خۆیان كە 27 گوند بوو هەموویان كورد بوون لەوێ بەدواداچوونێكم كرد كە ئەو كوردانە چۆن گەیشتوونەتە ئەوێ. بەوردی ناوبەناو هەندکێجار كاری رۆژنامەوانی دەكەم لەناو یوئێن مۆڵەتی تایبەتیم هەیەو رێگا پێدراوم زۆر كەسم دەبینی كە كورد بەو شێوەیە كورد دۆكیۆمێنتی هەیەو منیش حەزم كرد بەدواداچوونی بۆ بكەم، نزیكەی 13 ساڵی خایاند تا ئەو دۆكیۆمێنتانەم گەڵاڵە كردو بەشێكی لای خۆم هەیەو هەندێكی پارێزراوەو ناتوانم بڵاویان بكەمەوە، بەڵام وەعدیان پێداوم لەساڵی 2024 كە مۆڵەتم پێدەدەن بەفەرمی بڵاوببێتەوە. هاوڵاتى : چ كاتێك هەماهەنگیتان كرد لەگەڵ یوئێن بۆ وەرگرتنی ئەو دۆكیۆمێنتانە لەبارەی كوردەوە لەجیهاندا؟ محەمەد كاروانی: لەڕێگەی هەندێ كەسی تایبەتمەند كە دۆستی كوردن مۆڵەتم لەیوئێن وەرگرت، كە مامۆستای زانكۆن لەسویسراو جنێف، خۆشم بەحوكمی كارەكەم كە لەناو وەزارەتی پەنابەران كاردەكەم و دۆكیۆمێنتەكان دەتوانین سەیر بكەین، بەڵام هێڵی سوری لەسەرە مانای ئەوەیە كە بۆمان نییە بیبەینە دەرەوەو ئەو بەدواداچوونەم كردووە كە ژمارەی كورد دەگاتە زیاتر لە 70 ملیۆن كەس. هاوڵاتى : ئایا ئەو ئامارەی باستان كردووە كورد 70 ملیۆن زیاترن لەسەر ئاستی جیهان؟ پێتانوایە هێشتا هەندێ وڵات هەیە ئاماژەت پێنەكردووەو كوردیان تێدایە، مەلەفی ئەو ژمارەیەتان لەبەردەستدایە؟ محەمەد كاروانی: كورد لەسەر ئاستی جیهان ژمارەیان 70 ملیۆن كەسی زیاتر تێپەڕاندووە كە هەموو ئەو دۆكیۆمێنت و بەڵگانەم دوای ماندووبونی چەندساڵە لەڕێگەی یوئێنەوە دەستكەوتووە. نزیكەی چوار هەزار لاپەڕەم لەبەردەستدایەو بەڵام بۆم ساغنەبۆتەوە كە كورد لەچەند وڵاتی دیكە هەیە، بێجگە لەوەی كە باسمكردووە. كورد لەساڵی 1920كانەوە لەبەریتانیا ژیاوە، بەڵام هێشتا بۆم ساغنەبۆتەوە و ئاماژەم بەوە كردووە كە ئەوروپاو وڵاتانی دیكە ئەوەندە كوردیان تێدایە لەئەمریكاو دانیمارك و كەنەداو سویسراش ، ئەگەر شتێك لەسەدا سەد دڵنیانەبم ناتوانم بڵاویبكەمەوە، چونكە چەندین كەس تێزی دكتۆراكەیان لەسەر كوردەو لەبەندە زانیارییەكانیان وەرگرتووەو منیش ناتوانم زانیاری هەڵەیان پێبدەم. هاوڵاتى : پێشتر لە راگەیاندنی كوردی باس لەوە دەكرا كە موعەمەر قەزافی بە ئەسڵ كوردە زانیاریتان لەوبارەیەوە هەیە؟ محەمەد كاروانی: وەختی خۆی پەیوەندیم كرد بەسەفارەتی لیبیاوە داوام كرد كە چاوپێكەوتنێك بكەم لەگەڵ خوالێخۆشبوو موعەمەر قەزافی، بەڵام چوار جار داوام كردو رەتكرایەوە. بنەماڵەی موعەمەر قەزافی دایكی لەئەسڵدا عەرەب نییەو جولەكەیەو لەباوكەوە عەرەبەو عەرەبێكی بەدووە، لیبیا بەشێوەیەكی گشتی كوردی تێدایە كە وەختی خۆی بۆ مامۆستایی چوونەتە لیبیا بەتایبەت كورد چوونەتە جەزائیر كە مامۆستاكانی زمانی عەرەبی چوونەتە ئەوێ. هاوڵاتى : لەسەر ئاستی سیاسی كورد دەبێت چی بكات كە ژمارەكەی 70 ملیۆن دەبێت؟ محەمەد كاروانی: دەسەڵاتدارانی كورد دەبێت بەخۆیاندا بچنەوە، وڵاتێكی وەكو (لیرشت شتاین) كە ژمارەیان 34 هەزارو 946 كەسەو دەوڵەتێكی بچووكن، هەتا ناتوانن فرۆكەخانەیەكی تێدا دروست بكەن ئەوەندە بچووكە، دەوڵەتێكە باشترین دیموكراسی هەیەو پەرلەمان و حكومەت و ئاڵای تایبەت بەخۆیان هەیەو لەدوای سویسرا ئەوانن بۆ دیموكراسی، ئەی كورد چی كردووە؟ كە ژمارەی كورد لە 90 ملیۆن كەس كەمتر نییە بەكۆی گشتی لەسەر ئاستی جیهان‌و بێ دەوڵەتە. تەنانەت كوردمان هەیە لە هندستان و ئەفغانستان، وەختی خۆی نادر شای ئێران هەموو كوردەكانی برد بۆ ئەفغانستان بۆ شەڕ، هەتا ئەوانەی دژی سەركردەكانی ئەفغانستان بوون سەركردەكانیان هەموو كورد بوون چونكە شیعە بوون، لە ئەفغانستان ئێستاش كورد هەیە بەڵام بەداخەوە یەك پەرلەمانتاریشیان نییە. هاوڵاتى : تەنها چوار پارچەی كوردستان 50 بۆ 60 ملیۆن كورد دەبن، بەپێی بڕیاری سایكس بیكۆ دابەشكراو 2023 سەد ساڵ بەسەریدا تێپەڕ دەبێت، پێتانوایە دەبێت دوای تێپەڕبوونی سەد ساڵ سەركردە سیاسییەكانیان چی بكەن؟ محەمەد كاروانی: لەسویسرا زۆر لەسەركردە كوردو سەركردایەتییەكانیانم بینیوە بەشەخسی، لەبەرئەوەی سەرۆكی ئنیستیوتی كوردم و خۆشم داممەزراندووە و كاری رۆژنامەوانییەكەم زۆربەی سەركردەی حزبەكانم بینیوە، سەركردایەتی سیاسی كورد هیچ بەرنامەیەكی درێژخایەنیان نییە ئەوەی لێان تێگەیشتتوم. لەساڵی 2016 سەركردایەتییەكی یەكێك لەحزبەكانی پارتی و یەكێتیم بینی، پێموت چ بەرنامەیەكتان هەیە بۆ بۆ كورد، پێی وتم»بۆ كورد قورسایی ماوە تا بەرنامەی درێژخایەنی هەبێت»، میوان بوو لامان بۆیە باسی ناوەكەی ناكەم. وەك چۆن ئێستا روسیا دەیەوێت ئەو وڵاتانەی سەربەخۆن و پێشتر لەساڵی 1991 لە یەكێتی سۆڤییەت جیابوونەتەوە داگیریان بكاتەوە وەكو ئۆكرانیاو جۆرجیاو ئەرمینیا و وڵاتانی دیكە، توركیاش دەیەوێت پاش 2023 و دوای تەواوبوونی پەیماننامەی سایكس بیكۆ ئەو شوێنانەی بەدەستی عوسمانییەكانەوە بووە دیسان داگیریان بكاتەوە. ئەوەی تێبینی دەكەم توركیا بەرنامەی خۆی هەیەو نەشیشاردۆتەوەو باسی كردووە، گۆڤارێكی ئەڵمانی كەیەكێكە لەڕۆژنامە گرنگەكانی ئەڵمانیاو ئەوروپا زۆر بە راشكاوی باسی ئەوەی كردووە كە لەدوای تەواوبوونی پەیماننامەی سایكس بیكۆ توركیا دەیەوێت حدودەكان دابخات و بچێتەوە ئەو شوێنانەی كە لەكاتی دەوڵەتی عوسمانیدا بەدەستییەوە بووە كە هەرێمی كوردستان یەكێكە لەو شوێنانە، بەتەمای كەنداوێكی دیكەیە كە دەستبگرێت بەسەر دەریاكانداو ئێستاش ئاگادارن ئەو كێشەیەی لەگەڵ یۆنانیش هەیە. هاوڵاتى : بۆ كورد بوونی 90 ملیۆن كەس وەك ژمارە چ گرنگییەكی هەیە؟ محەمەد كاروانی: گرنگی خۆی هەیە، لەئیسرائیل كوردێكی زۆری لێیە ئەم سیاسیانەی كورد پەیوەندیان لەگەڵدا ناكەن، بەمەرجێك كورد لەئیسرائیل خۆیان پاراستووەو میوزیك و كلتوری خۆیان پاراستووەو ئینستیوتیان هەیە، پێم باشە پەیوەندی لەگەڵیاندا هەبێت. برادەرێكم لەمیسر پەیوەندی پێوەكردم كە تەنها لە میسر چوار ملیۆن كورد بوونی هەیە، وتم چۆن دەتوانیت بۆم بسەلمێنیت؟ چونكە ئەو كوردانە زانی ئەو وڵاتەیان وەرگرتووەو نەسەبیان وەك كورد نەماوە. لەماوەی رابردوودا سەركردەیەكی حەماس كوژرا، یەكێكن لەخێزانە دیارەكانی كورد، بەڵام كوردی نازانن هەموویان تواونەتەوە لەڕووی كلتورو زمان و قەومییەتەوە یان لەبەر ئایین یان لەبەر پاسپۆرت. لەسوریا، زیاتر لە 500 هەزار كورد هەیە كەهەر هیچ پاسپۆرتێكیان نییەو لەوڵاتەكەی خۆیان كە سوریایە بەبیانی لەقەڵەمدراون، كورد هەیە هیچ پاسپۆرتێكی نییە. هاوڵاتى : ئێوە دەتوانن هاوكاری میللەتی كوردبن لەڕووی زانیاری بوونی كورد لەوڵاتانی جیهان؟ محەمەد كاروانی: چارەكە سەدەیەكە لەسویسرا دەژیم و سویسرا سەنگێكی قورسی هەیە لەئەوروپادا، بۆچی پەیوەندی بەو كوردانەوە ناكەن كە دەتوانین یارمەتی میللەتی خۆمان بدەین، ئێمە نە پارەمان دەوێت نە پاسەوان، تەنها دەمانەوێت یارمەتی و هاوكاری میللەتی خۆمان بدەین. هاوڵاتى : پێتانوایە پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) رۆڵیان هەیە لەپاراستنی كورد لەهەر چوار پارچەی كوردستان بەگشتی؟ محەمەد كاروانی: لەساڵی 2003 بەرنامەیەكی دوورودرێژم بڵاوكرەوەو ئێستاش لام هەیە ئەوكاتەی كە سەرۆك ئاپۆ لەزیندان بوو لەئیتاڵیا هەموویم پاراستووە. ئەوكاتەی ئۆجەلان لە نەخۆشخانەیەكی سەربازیی رۆما بوو هەوڵماندا بیبینین، بەڵام نەتواندرا، هەر من نەبووم، شڤان پەروەرو چەند كەسێكی دیكە بووین كە رۆژنامەنووسی سویسریشمان لەگەڵدا بوو. من ئەندامێكی حزبێكی سۆشیال دیموكراتی سویسریم و هیچ كەسێك بۆی نییە لەدوو حزبدا بێت، بەڵام ئەوەی دەزانم كە پارتی كرێكارانی كوردستان حزبێكی گەورەیە و پێشبینی دەكەم كە دواڕۆژێكی پرشنگداری هەیە، بۆیە گەلەكۆمەكییەكە لەسەر پارتی كرێكارانی كوردستانە نەك لەسەر لایەنەكانی دیكە. پارتی كرێكارانی كوردستان حزبێكی زۆر دەوڵەمەندن و حزبێكی دامەزراوەین، دەیان كەس هەیە لەسویسرا دایك و باوكیان سویسرین دەچنە قەندیل و زانكۆیان تەواو كردووە. پەكەكە لەئەوروپادا زۆر زۆرن و لەكاتژمێرێكدا سەدان كەس دەهێننە سەر شەقامەكان، بەڵام ئەوە بەلایەنەكانی دیكەی كورد ناكرێت.