نێچیرڤان بارزانی: کوردستان لە ڕووی ئابووریەوە پشتیوانی عێراقە

فەرهاد تۆفیق، وتەبێژی فەرمی، پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان، وەڵامى یەکگرتووى ئیسلامى و کۆمەڵى دادگەرى دەداتەوەو دەڵێت: ئەم لایەنانە بۆچی سەغڵەتبوون بەوەی، کە وتراوە پارە لەهەرێم وەردەگرن، ئەگەر وەریناگرن فەرموو بەرپرسەکانتان سوێند بۆ ئەندامانی خۆتان بخۆن، کەبەهیچ شێوەیەک پارە لەحکومەت و هەرێم وەرناگرن. لە چەند ڕۆژی ڕابردوو لە لێدوانێکیدا بۆ تەلەفزیۆنی سەحەری ئێرانی محەمەدی حاجی مەحموود سکرتێری پارتی سۆسیالست دیموکراتی کوردستان ڕایگەیاند، هەریەک لە کۆمەڵ و یەکگرتوو مانگانە 150 هەزار دۆلار لە حکومەتی هەرێم وەردەگرن. هەریەکە لە یەکگرتووى ئیسلامى و کۆمەڵى دادگەرى، قسەکانى محەمەدى حاجى مەحمودیان رەتکردەوە، دەڵێن تۆمەتێکی خستووەتە پاڵمان، رێکاری یاساییش بگرینە بەر بۆ گێرانەوەی مافی خۆمان. لەوەڵامى ئەو قسانەدا فەرهاد تۆفیق، وتەبێژی فەرمی پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان، بەیاننامەیەکى بڵاوکردەوە. دەقى ڕونکردنەوەکە خوا ڕاستەو ڕاستی پێخۆشە سەبارەت بە لێدوانەکانی جەنابی کاک محمدی حاحی محمودو ئاشکراکردن و وتنی چەند ڕاستییەکی شاراوە، کە بووە هۆی سەغڵەتبوونی هەندێک لایەن، کەئەو بابەتانەیان لە هاوڵاتیان و ئەندام و دەنگدەرانی خۆیان شاردۆتەوەو وتنی ئەو ڕاستیانەش جەماوەو ئەندامانی خۆیان لێ توڕەدەکات، هەر ئەمەش بووەتە هۆی لەرزاندنی عەرشی لەرزۆکیان، ئەم چەند خاڵە دەخەینەڕوو: ١. ئەو لایەنانە لەڕۆژی دامەزراندن و ڕاگەیاندنیانەوە، هیچ شتێکیان بۆ خەڵک و هاوڵاتیانی هەرێمی کوردستان نەکردووەو نەک خوێن عارەقیشیان بۆ کورد نەڕشتووە، نەک تەنیا لە سەردەمی خەباتی شۆڕشگێڕیدا، بەڵکو لە سەردەمی نوێ و شەڕی داعشیشدا ئەوکاتەی جەنابی کاکە حەمەو پێشمەرگە خۆبەخشەکانی سۆسیالست بەخوێنی خۆیان پارێزگارییان لەخاکی پیرۆزی کوردستان دەکردو خوێنی خۆیان پێشکەشی کورد و خاکەکەی دەکرد و خودی جەنابی کاکە حەمە لەپێشی پێشەوەی شەڕ سەربەرزانە ئەیوت ئەمەوێت لەمەیدانی شەڕدا شەهید بم نەک لەسەر جێگە بمرم و خوێنی کوڕەگەورەکەی پێشکەشی گەلەکەی کرد لەکاتێکدا بەشدار نەبووین لەحکومەت و تەنانەت یەک بەڕێوەبەری گشتیشمان نەبوو، ئەوان نەک ئامادە نەبوون خۆیان بخەنە مەترسییەوە، بەڵکو شەڕی پۆست و پلەیان دەکرد و لەبری دابەشکردنی ڕەبایەو سەنگەری بەرگری، شەڕی پۆست و پلەیان دەکردو هەر ئەو حکومەتەی ئەوان تێیدا بەشداربوون، بڕیاری بڕینی موچەو ڕوبعە موچەو پاشکەوتیاندا. ٢. ئەو لایەنانە نەک ڕاستییەکان لەئەندام و هاوڵاتیان دەشارنەوە، بەڵکو سیاسەتێکی دووفاقی پەیڕەودەکەن و خەریکی چەواشەکارین، ئەوان بانگەشەی ئۆپۆزسیۆن دەکەن، کەچی بەشێکی زۆری پۆستەگرنگەکان لای ئەوانن هەر لەجێگری پارێزگارەوە تا قائیمەقام و بەڕێوەبەری ناحیەو بەڕێوەبەری گشتی و ڕاوێژکار و جێگر، ئەگەر بەراستی ئۆپۆزسیۆنن ئەو پۆستانە بۆ لای ئێوەن. ٣. نازانم ئەم لایەنانە بۆچی سەغڵەتبوون بەوەی، کە وتراوە پارە لەهەرێم وەردەگرن، ئەگەر وەریناگرن فەرموو بەرپرسەکانتان سوێند بۆ ئەندامانی خۆتان بخۆن، کەبەهیچ شێوەیەک پارە لەحکومەت و هەرێم وەرناگرن، ئەگەر دەڵێن وەریناگرن، ئەی نەک تەنیا وەزیرو ئەندام پەرلەمان و پلەدارە خانەنشینەکانتان، پاسەوانی پەرپرس و بارەگاکانتان موچە لەحکومەت وەرناگرن؟! تەنیا موچەی ئەوان نزیکی ملیارێک دینار نییە؟! ئەمە لەکاتێکدا بەپێی یاسای پارتەسیاسییەکان هەموو پارتێکی سیاسی لەسەر بنەمای خەباتی شاخ و کورسی پەرلەمان مافی خۆیەتی بودجەیەکی لەحکومەت بۆ دابینبکرێ، کەچی سەیرە ئێوە ناتوانن بەئاشکرا بڵێن وەریدەگرین،  ئەگەر حەرامە بۆ وەریدەگرن و ئەگەری حەڵاڵیشە بۆ دەیشارنەوە. ٤. بابەتی وەرگرتنی یەک ملیۆن دۆلار لەلایەن حاجی قاسم سلێمانییەوە، کە لەڕێگەی نوێنەرەکەی کۆمەڵی ئیسلامییەوە بۆ لیستی چاکسازیی وەرگیرا،  ئەویش وەک هاوکارییەک بۆ لیستەکە، کە بەبەراورد بەلایەنەکانی تر بودجەی پێویستی لەبەردەستا نەبوو، هاوکات بڕی (٤٠٠) هەزار دۆلار لەلایەن خوالێخۆشبوو جەنابی مام جەلالەوە پێیان درا، تا جەنابی کاک محمدی حاجی محمود ڕازیبکەن، بکشێتەوە لەخۆکاندیدکردن بۆ پۆستی سەرۆکی هەرێم. ٥.سەبارەت بەپەشیمانی لەلیستی چاکسازیی و زەرەرکردنیا، ئەوە پێیان دەڵێن ئەوە خۆتانن تا ئێستاش نەتانتوانییوە لیستێکی ئیسلامی پێکبهێنن، ئێوە خۆتان هاتن داواتان لە ئێمەکرد بۆ دروستکردنی لیست بۆپاڵپشتی و پارێزگاریکردنتان، نەک ئێمە داواتان لێبکەین. لەدوای لیستی چاکسازییشەوە تا ئێستا نەک نەتان توانیوە گەشەبکەن، بەڵکو ڕۆژبەڕۆژ دێنەوە دواوەو لەگەڵ دەرکەوتنی بەشێک لەڕاستییەکان و نەمانی ناکۆکی و ململانێکان ڕێژەی دەنگی خۆتان بۆ دەرکەوتووە. لەکۆتاییدا دەڵێین ئێمە هەمیشە ڕاستییەکانمان وتووە، لەپێناوی ئەوەی گەل و نەتەوەکەمان بەرچاوییان ڕوونبێت و ئەمەش بابەتێکی سروشتییە لەپرسە سیاسییەکان.                د. فەرهاد تۆفیق                 وتەبێژی فەرمی پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان   

فەرماندەى هێزەکانى سوریاى دیموکرات، ڕایدەگەیەنێت: ئێمە بەشێکین لە سوریا و دەمانەوێت سوریا بە یەکگرتوویی بهێڵینەوە، بەڵام، تێڕوانین و  بۆچوونەکانمان لەسەر ئەمە جیاوازە، دەستێوەردانەکانی تورکیا دانوستانەکان خاو دەکاتەوە و کاریگەریی نەرێنی لەسەریان هەبووە. لەچاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ ڕۆژنامەى گاردیانى بەریتانى، مەزڵوم عەبدى، فەرماندەى هێزەکانى هەسەدە، دەڵێت: کۆبوونەوەکەم لەگەڵ ئەحمەد شەرع، ئەرێنی بوو هەردوولا ڕێککەوتوون لەسەر پێکهێنانی دوو لیژنەی تەکنیکی بۆ هەماهەنگی سەربازی و مەدەنی، بەڵام دیدگایەکی جیاوازمان هەیە سەبارەت بە وردەکاری و میکانیزمەکانی قۆناغی ئینتقالی. مەزڵوم عەبدی هۆشداریشیدا لەوەی دەستوەردانی تورکیا، ڕێگری لە دانوستان لەگەڵ دیمەشق دەکات، ئاماژەی بەوەشکرد، "تورکیا بە دوای لاوازکردنی پێگەی ئێمەیە لەم وتووێژانەدا. فەرماندەکەى هەسەدە ئاماژەی بەوەشکرد، "خۆبەڕێوەبردن" ئامادەیە بۆ تێکەڵبوون بە سوپای نوێی سوریا، بەڵام داوای پاراستنی پلەیەک لە خۆبەڕێوەبەری لە چوارچێوەی دەستورێکی نوێ بۆ ئەو وڵاتە دەکات. سەبارەت بەکشانەوەى هێزەکانى ئەمریکا هۆشداریداو دەڵێت: کشانەوەی ئەمریکا هانی تورکیا دەدات بۆ هێرشکردنە سەر ناوچەکە و ئەوەش کاریگەری لەسەر شەڕی دژی داعش بەگشتی دەبێت، چونکە بۆشایی ئەمنی دەبێتە ڕێگر لەبەردەم توانای هێزەکانی هەسەدە بۆ پاسەوانیکردنی زیندان و کەمپەکانی داعش. هێزەکانی سوریاى دیموکرات بێ کارتی دانوستان نین، دەسەڵاتدارانی سەرکردایەتی کورد نزیکەی ٧٠ هەزار گومانلێکراو چەکداری داعش و کەسوکاریان لە دەستدایە – کە هەزارانیان بیانین. زلهێزە بیانییەکان وریان لەوەی ڕێگە بدەن دەسەڵاتە نوێیەکەی دیمەشق کە زۆرێک لە جیهادییە بیانییەکانی لە ڕیزەکانیدا هەیە، کۆنترۆڵی ئەو زیندان و کەمپانەی کە گومانلێکراوی ئەندامی داعشی تێدایە، بگرێتە دەست. بەرپرسانی کورد زیاتر هۆشدارییان داوە لەوەی کشانەوەی ئەمریکا و دواتر لەشکرکێشی تورکیا بۆ سەر باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا زیان بە توانایان دەگەیەنێت بۆ هێشتنەوەی داعش لە ژێر کۆنتڕۆڵدا.

سەرۆکی لیژنەی فەتوای سلێمانی ڕایدەگەیەنێت هەر دراوێکی ئەلیکترۆنی پاڵپشتی یاسایی دەزگا و حکومەت و وڵاتێکی نەبوو مامەڵەکردن پێیەوە دروست نییە، دەشڵێت،" مامەڵەکردن بەدراوی پای و هاوشێوەکانی وەک مامەڵەکردنە بە خۆڵ و ئاینی ئیسلام بە دروستی نازانێت. دکتۆر محەمەد پێنجوێنی، سەرۆکی لیژنەی فەتوای سلێمانی بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند،" نەک تەنها دراوی پای بەڵکو هەر دراوێک، ئاینی ئیسلام پێمان دەڵێت شتێک بێت بنەمای هەبێت و ڕاستی هەبێت و دراوەکە گەر پشتگیریەکی یاسایی هەبێت و داوای پارەی کاش بکەیت بتوانیت پارەی کاش وەربگریت یان بیگۆریت، یان بتوانی ئاڵوگۆڕی بکەی و ببی بە خاوەنی ئەوە ئاساییە، بەڵام بە پێچەوانەوە مامەڵەکردن پێیەوە دروست نییە." سەرۆکی لیژنەی فەتوای سلێمانی، ئاماژەى بۆ ئەوەشکرد هەر دراوێکی ئەلیکترۆنی خاوەنێکی هەبوو واتا دەزگایەک یان حکومەتێک یان دەوڵەتێک پشتگیری کردبێت و سەپۆرتی تەواوی کرد لە ڕووی یاسایەوە و وەک دراوێکی فەرمی دەوڵەت ناساندی، ئەوە کارپێکردنی ئاساییە وەک هەر دراوێکی تری لێدێت و دەتوانی کاری پێبکەیت و شتی پێبکڕیت و شتی پێ بفرۆشێت. ئەو وتیشى: بەڵام ئەگەر هاتوو تەنها ژماریەک بێت و وەهمی بێت و کەس هیچ دەزگا و دەوڵەتێک خۆیی بەخاوەنی نەزانی باش نییە مامەڵەکردن پێیەوە و وەک ئەوە وایە شتێکی هیچ بکڕیت و پارەکانی شتێکی هیچە ئاینی ئیسلام دەڵێت لەگەڵ وەهم مامەڵە مەکەن." سەرۆکی لیژنەی فەتوای سلێمانی جەختى لەسەر ئەوەکردەوە، مەمەڵەکردن بەم دراوە ئەلیکرترۆنیانە وەک مامەڵەکردنە بەخۆڵ، دەشڵێت،" لەڕووی مەزهەبی شافعی خۆمانەوە مامەڵەکردن بە شتێک بنەمای نەبوو حەرامە." پای (Pi) دراوێکی ئەلیکترۆنییە و بەیارمەتی مۆبایلی بەکارهێنەران بەرهەم دەهێنرێت، بەشێوەیەکی سەربەخۆ و بەبێ هیچ تێچوویەک، بەڵام دوای ئەوەی دراوکە لیست کرا و کەوتە بۆرسەی دراوە ئەلیکترۆنییەکانەوە، خەڵکانێکی زۆر لە هەرێمی کوردستان ئێستا کڕین و فرۆشتنی پێوە دەکەن. ئەم دراوە خاوەندارێتیەکەی کەسانی شاراوە نین و چەند دکتۆرایەکی زانکۆی ستاردفۆردی ئەمەرکی وەک تیمێکی زانستی لە چوار چێوەی توژینەوەی زانستیدا پشتگیری دەکەن و ئاراستەی دەکەن و ئێستا بە ملیۆنان بەشداربووی هەیە. شارەزایانی دارایی و بانکیش بەگرنگی دەزانن کەس مامەڵە بە دراوە ئەلیکترۆنییەکان نەکات و گەر لە حاڵەتێکدا هەر کردیان بە بڕە پارەیەکی کەم بەشداری بکەن. گوڵاڵە سدیق، شارەزای دارایی و بانکی بەدەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند،" دراوی ئەلیکترۆنی یەکێکن لەو دراوانەی کە هیچ پاڵپشتیەکی یاسایی نییە و مەترسیەکانی زۆرە لەهەموو جیهاندا، واتا تاوەکو ئێستا دراوە ئەلیکترۆنییەکان بە شێوازی گشتی لەزۆربەی وڵاتە پێشکەوتووەکان و وڵاتانی ڕۆژئاواش بەشێوەیەکی فەرمی کار پێناکرێت، چونکە بەهۆکاری سەرەکی سپی کردنەوەی پارەیە و لەگەڵ بازرگانیکردن بە مادەی هۆشبەر و بازرگانیکردن بەچەکەوە، لەبەر ئەوە ئەم دراوە ئەلیکترۆنیانە کاتێک مامەڵەی پێوە دەکرێت ئەوانەی کە لەسەری سەرەوەن قازانجیکی زۆر دەکەن لەڕێگای کۆمپانیا بچووکەکانیانەوە." وتیشی،" ئامۆژگاریم بۆ ئەو کەسانە هەیە دەیانەوێت ئەم دراوە ئەلیکترۆنیانە بکڕن گەر حەزیان لێبوو بچنە ناو سەر ئەو کێشیەوە با بە بڕە پارەیەکی کەم بەشداربن بەڕایی من بای 100 دۆلار زیاتر نەکڕن و گەر هاتوو بەخت یاوەری بوو لە داهاتوودا بەرز بووەوە وەک دراوی بتکۆینی لێبێت، گەر بە پارەیەکی زۆر بیکڕیت ئەوە ڕەنگە زەرەرمەند بیت، هەر دراوێک ئەم سیفەتانەی نەبوو مەترسیدارە، یەکەم پاڵپشتی بانکی ناوەندی و دووەم پاڵپشتی یاسایی و سێیەم پاڵپشتی مەلموس ئەم سیفەتانە نەبوو پێویستە مرۆڤ خۆیی لێی بە دوور بگرێت."

ئاژانسی هەوالی رۆیتەرز بە پشتبەستن بە هەشت سەرچاوەی ئاگاداری بابەتەکە بڵاویکردەوتەوە کە بەڕێوبەرایەتی دانۆڵد ترامپ، سەرۆکی ئەمەریکا فشار دەخاتە سەر عێراق بۆ ئەوەی ڕێگە بدات هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان دەستپێبکاتەوە و ئەگەر ئەوە نەکات، ڕووبەڕووی سزاکان دەبێتەوە. دەستپێکردنەوەی خێرای هەناردەکردنی نەوت لە هەرێمی کوردستان یارمەتیدەر دەبێت بۆ قەرەبووکردنەوەی ئەگەری دابەزینی هەناردەکردنی نەوتی ئێرانە کە واشنتن بەڵێنی داوە لە چوارچێوەی هەڵمەتی "زۆرترین فشار"ی ترامپ دژی تاران هەناردەکردنەکەی بگەیەنێتە سفر. حکومەتی ئەمەریکا ڕایگەیاند کە دەیەوێت ئێران لە ئابووری جیهانی داببڕێت و داهاتی هەناردەکردنی نەوتی لێ ببڕێت، ئەمەش بە مەبەستی رێگریکردنی لە پەرەپێدانی چەکی ئەتۆمی لەلایەن تارانەوە. وەزیری نەوتی عێراق رۆژی دووشەممە بەشێوەیەکی لەناکاو ڕایگەیاند هەفتەی داهاتوو هەناردەکردن لە کوردستانەوە دەستپێدەکاتەوە. ئەوەش کۆتایی هاتنی ناکۆکییەکی نزیک لە دوو ساڵە کە ڕۆیشتنی زیاتر لە 300 هەزار بەرمیل نەوتی هەرێم لە ڕۆژێکدا لە ڕێگەی تورکیاوە بۆ بازاڕە جیهانییەکان کەمدەکاتەوە. ئاژانسی ڕۆیتەرز قسەی لەگەڵ هەشت سەرچاوە لە بەغدا و واشنتن و هەولێری پایتەختی کوردستانی عێراق کردووە و ڕایانگەیاندووە زیادبوونی فشارەکانی بەڕێوبەریەتی نوێی ئەمەریکا بزوێنەرێکی سەرەکییە لە پشت ڕاگەیاندنەکەی ڕۆژی دووشەممەی وەزیری نەوتی عێراق. سەرجەم سەرچاوەکان بەهۆی هەستیاری بابەتەکەوە ئامادەنەبوون ناویان ئاشکرا بکرێت. ئێران عێراقی دراوسێ و هاوپەیمانی خۆی بە گرنگ دەزانێت بۆ هێشتنەوەی ئابوورییەکەی لە میانەی سزاکانی ئەمەریکا و وڵاتانی رۆژئاوا. بەڵام سەرچاوەکان دەڵێن بەغدا کە هەم هاوپەیمانی ئەمەریکایە و هەمیش ئێران، وریایە لەوەی ببێتە ئامرازێک بۆ فشارخستنە سەر تاران لە رێگەی واشنتنەوە. ترامپ داوای کردووە محەممەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق پەیوەندییە ئابووری و سەربازییەکانی لەگەڵ ئێران بپچڕێنێت. هەفتەی ڕابردوو ئاژانسی ڕۆیتەرز بڵاویکردەوە بانکی ناوەندی عێراق لەسەر داوای خەزێنەی ئەمەریکا ڕێگری لە پێنج بانکی ئەهلی دیکە کردووە لە دەستگەیشتن بە دۆلار بۆ ئەوەی لەو ڕێگەیەوە کونترۆلی دەستڕاگەیشتنی تاران بە دولار بکەن. شەش سەرچاوە وتییان دوای ئەوەی لە ساڵی 2023 دا هەناردەکردنی نەوتی خاوی هەرێمی کوردستان لە ڕێی تورکیاوە ڕاگیرا، هەناردەکردنی نەوتی هەرێم بۆ ئێران لە ڕێی بارهەڵگرەکانەوە زیادی کردووە. ئەمەریکا داوا لە بەغداد دەکات ڕێگری لەوە بکات. لە مانگی حەوتدا ڕۆیتەرز بڵاویکردەوە ڕۆژانە نزیکەی 200,000 بەرمیل بە نرخی کەم بە قاچاخ لە کوردستانەوە بۆ ئێران گواستراونەتەوە، ژمارەیەکی کەمتریش ڕەوانەی تورکیا کراون لە ڕێی بارهەڵگرەوە. بەرپرسێکی نەوتی عێراقی نزیک لە بابەتی هەناردەکردنی نەوتەوە لە ڕێی بارهەڵگرەکانەوە بۆ ئێران، وتی " واشنتن فشار دەخاتە سەر عێراق تاوەکو دڵنیاببێتەوە لەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە ڕێی تورکیاوە هەناردەی بازاڕەکانی جیهان بکرێن و بە هەرزانی نەفرۆشرێت بە ئێران." دوو بەرپرسی بەڕێوبەرایەتییەکەی سەرۆک ترامپ ئەوەیان پشتڕاست کردەوە کە ئەمەریکا داوای لە حکومەتی عێراق کردووە هەناردەکردنی نەوتی کوردستان دەستپێبکاتەوە. بەرپرسێکی کۆشکی سپی کاتێک لەو بارەیەوە پرسیاری لێکرا وتی " ئەوە نەک تەنها گرنگە بۆ ئاسایشی هاوبەشە کوردەکانمان کە ڕێگەیان بدرێت نەوتەکەی خۆیان هەناردە بکەن، بەڵکو یارمەتیدەریش دەبێت لە هێشتنەوەی نرخی نەوت بە هەرزانی." لە شەڕی دژ بە داعشدا هاریکارییەکی نزیک هەبووە لە نێوان هەرێمی کوردستانی عێراق و ئەمەریکادا.

هاوپەیمانان لەکوردستانەوە چەک و تەقەمەنیان ڕەوانەى رۆژئاوا کرد ڕوانگەی سوری بۆ مافەکانى مرۆڤ، ڕایگەیاند، هاوپەیمانان لەهەرێمى کوردستانەوە چەند بارهەڵگرێک چەک و تەقەمەنى و پشتیوانى سەربازیان ڕەوانەى هەردوو بنکەى حەسەکەو قەسرەک کردووە. بەپێى زانیاریەکانى ڕوانگەى سورى ژمارەى بارهەڵگرەکان ٣٦ دانەبوون پڕ لەسندووقى داخراوبوون، لە تانکی سووتەمەنی، کە لە سنووری ئەلوەلیدەوە لە هەرێمی کوردستانەوە داخڵ بوون،  ناردنى ئەو چەک و تەقەمەنیانەش لەچوارچێوەى بەهێزکردنى تواناى سەربازى هێزەکانى  ئەمریکادایە لەڕۆژئاوا. دوورۆژ لەمەوبەر فرۆکەیەکى سەربازى هاوپەیمانان، کە چەک و تەقەمەنى هەڵگرتبوو، لەبنکەى سەربازى کێڵگەى نەوتى عومەر کە گەورەترین بنکەى سەربازى سوریایە نیشتوەتەوە. هاوکات لەماوەی دوو هەفتەی ڕابردوودا ئەمریکا و هاوپەیمانان لە هەرێمی کوردستانەوە 42 بارهەڵگریان گەیاندووەتە بنکە سەربازییەکانیان لە حەسەکە، کە تانک و زرێپۆست و چەک و تەقەمەنیان پێبوە. لەباکوور و رۆژهەڵاتى سووریا 11 بنکەى سەرەکى و چەند بنکەیەکى لاوەکیى ئەمریکا جێگیرکراون. هاوپەیمانان لە سەرەتای ئەمساڵەوە تاوەکو ئێستا بە 72 فڕۆکە، 233 ئۆتۆمبێلی بارهەڵگر، چەک و کەرەستەی سەربازییان گواستووەتەوە بۆ رۆژئاوای کوردستان. لە پاش کۆتاییهێنان بە دەسەڵاتى ڕژێمی پێشووى سووریا لە مانگى کانوونى یەکەمى ساڵی ڕابردوو، ئەمریکا و هاوپەیمانان، بەردەوام کەرەستە و کەلوپەلى سەربازیى زیاتر  لەڕێگاى ئاسمانى و زەمینیەوە ڕەوانەى بنکە سەربازییەکانیان دەکەن. 

  ئەمڕۆ ٤٥ـەمین ڕۆژە گەل لە بەنداوی تشرین بۆ پشتیوانی لە هێزەکانی قەسەدە و دژی هێرشەکانی دەوڵەتی داگیرکەری تورک و چەتەکانی بەردەوام لە ئێشکگرییدان و تا دێت بەرخۆدانییەکە بەرفراوانتر دەبێتەوە. ڕۆژی ٨ـی مانگی ڕابردوو، لە زۆرینەی ناوچەکانی هەرێمەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریاوە بە مەبەستی پشتیوانی کردن لە هێزەکانی سووریای دیموکراتیک-قەسەدە و دژی هێرشەکانی دەوڵەتی داگیرکەری تورک و چەتەکانی، ڕوویان لە بەنداوی تشرین کرد، ئەمڕۆش ئەو بەرخۆدانییە لە ٤٥ـەمین ڕۆژییدا بەردەوامە. گەل بە جۆش و خرۆشەوە لەسەر بەنداوی تشرین بۆ پشتیوانی لە هێزەکانی سووریای دیموکراتیک-قەسەدە بە گۆڤەندەوە هێز و ئیرادەی خۆیان بە داگیرکەران نیشان دەدەن. لەگەڵ بەرخۆدانی گەلدا دەوڵەتی داگیرکەری تورک و چەتەکانی بۆردوومانی بەردەوامی هاوڵاتییانی مەدەنی لەسەر بەنداوی تشرین دەکەن و بە پێی ئامارەکانی دەستەی تەندرووستی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، لە ٤٤ ڕۆژی ڕابردوودا بەهۆی هێرشەکانی دەوڵەتی تورک و چەتەکانی ٢٥ هاوڵاتی مەدەنی شەهید بوون و ٢٢١ هاوڵاتی دیکەش برینداربوون.

  هۆشیار زێباری، ئاشکرایدەکات: پێكهێنانی كابینەی دەیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان نزیكە و دەتوانم بڵێم 90%ـی كارەكانی پێكهێنانی كابینەی دەیەم تەواوبووە. هۆشیار زێباری، ئەندامی دەستەی كارگێڕیی مەكتەبی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان، کە هاوکات سەرۆكی شاندی دانووستانكاری ئەو حیزبە بۆ پێكهێنانی حكومەت لە لێدوانێکى ڕؤژنامەوانیدا ڕایدەگەیەنێت: پارتی ھەموو ئەو لایەنە سیاسیانەی کورسی پەرلەمانیان بەدەستھێناوە وەک براوەی ھەڵبژاردن مامەڵەیان لەگەڵ دەکات، ئەوە لەبەرچاو ناگرێت لایەنێک کورسی زیاترە یان کورسی کەمترە. ئەو ده‌شڵێت، "گەیشتوینەتە قۆناغێكی زۆر پێشكەوتو بۆ دروستكردنی حكومەت، واتا ئیحتمالە ئێمە چاوەڕوانین ئەم چەند رۆژە كۆببینەوە لەسەر ئاستی هەردو شاندی دانوستاندن". لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا، ئاماژەى بۆ ئەوەکرد، زۆرترین كۆبوونەوەکانیان نزیكبوونەوەیان وەک پارتى لەگەڵ یەكێتی نیشتمانی كوردستانە، وتیشى: دەتوانم بڵێم 90%ـی كارەكانی پێكهێنانی كابینەی دەیەمی حكومەتمان تێپەڕاندووە و لەسەر نۆ تەوەر ڕێككەوتووین. هۆشیار زێبارى جەختى لەسەر ئەوەکردەوە کە تاوەکو ئێستا پارتى دەرگای گفتوگۆیان بەڕووی هیچ لایەنێك دانەخستووە كە نیازی بەشداریكردن لە حكومەتیان هەبێت، وتیشى: بەڵام بەپێی ئەزموونی ڕابردوومان نزیكبوونەوە و هاوڕاییمان لەگەڵ یەكێتی نیشتمانی كوردستان زیاترە". پارتی و یەکێتی وەک براوەی یەکەم و دووەمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لە هەوڵەکانیان بۆ پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەردەوامن، بۆ ئەم مەبەستەش دووجار لە ئاستی باڵا بە دووقۆڵی كۆبوونەتەوە و شاندی تەكنیكی هەردوو حیزبیش چەندین جار كۆبوونەتەوە، جگە لە ئەنجامدانی ژمارەیەك كۆبوونەوە لەگەڵ لایەنە براوەكانی دیكەی هەڵبژاردن.

هاوڵاتى پارتی ژیانی ئازادیی کوردستان-پژاک، ڕۆژی جیهانی زمانی دایکی لە سەرجەم گەلانی ستەملێکراو بەتایبەت گەلی کورد پیرۆز کرد و بانگەوازی لە گەلی کورد دەکات، بۆ پاراستنی زمانی کوردی تێکۆشانیان بەرز بکەنەوە و هەموو ماڵ و شوێنێک بۆ پاراستن و فێربوونی زمانی کوردی بکەنە قوتابخانە. بەبۆنەى ڕۆژی جیهانی زمانی دایک ٢١ـی شووباتەوە پارتی ژیانی ئازادیی کوردستان-پژاک، بەیاننامەیەکی بڵاوکردەوە. لەبەشێکى ئەو بەیاننامەدا پژاک دەڵێت: سیاسەتی هەر چوار حکومەتی ئێران، تورکیا، عێراق و سووریا بەرامبەر بە کورد و قەدەغەکردنی خوێندن بە زمانی دایکی، لەسەر بنەمای پارادایمی شۆڤێنیستییە کە لە هەوڵی ئەودایە یەک زمان، یەک نەتەوە، یەک کەلتوور، یەک مێژوو و یەک ئاڵا بسەپێنێت. دەقى ڕاگەیەندراوەکە. “٢١ـی شووبات وەک ڕۆژی جیهانی زمانی دایکی ناسێندراوە. گەلی کورد لە دونیای ئەمڕۆدا بە پاراستنی زمانی زگماکی خۆی کەلتووری خۆی پاراستووە، بەڵام هێشتا ڕووبەڕووی جینۆسایدی کەلتووری بووەتەوە. شەڕی پاراستنی زمانی کوردی بۆ کورد تەنیا ڕێگایەکە بۆ پاراستنی هەبوون و پووچەڵکردنەوەی جینۆسایدی کەلتوورییە. سیاسەتی هەر چوار حکومەتی ئێران، تورکیا، عێراق و سووریا بەرامبەر بە کورد و قەدەغەکردنی خوێندن بە زمانی دایکی، لەسەر بنەمای پارادایمی شۆڤێنیستییە کە لە هەوڵی ئەودایە یەک زمان، یەک نەتەوە، یەک کەلتوور، یەک مێژوو و یەک ئاڵا بسەپێنێت. زیاتر لە سەدەیەکە ئەم ستراتیژە گڵاو و شۆڤێنییە و ڕەگەزپەرەستانەیە بەرانبەر گەلی کورد بەکار دەهێنن. گومانی تێدا نییە کە ئەمڕۆ گەلی کورد بۆ پاراستنی زمانی کوردی و پەروەردەکردنی لە تێکۆشانێکی بێوێنە و فیداییانەدایە. زمانی کوردی، هەبوونێکی کەلتوورییە، کە لەو ڕێگەیەوە دەتوانرێت تەواوی میراتی مێژوویی بپارێزرێت، بوترێت و بە جیهان بناسێنرێت. دروستبوونی جیهانێکی دیموکراتیک بەبێ مافی خوێندن بە زمانی دایکی مەحاڵە. بۆیە قەدەغەکردنی مافی خوێندن بە زمانی دایکی لەسەر بنەمای سیاسەتی ئاسیمیلاسیۆن دەبێتە هۆی لەناوچوونی یاسای ناوچەیی و جیهانی. پەرەدان و بڵاوکردنەوەی زمانی کوردی و شێوەزارەکانی بە پەنابردن بۆ سیاسەت و ستراتیژێک کە پرەنسیپ و پێوەرەکانی فرەچەشنی کەلتووری لەخۆ بگرن، دەکرێت. بە دڵنیاییەوە بە پەروەردە هەر تاکێک دەتوانێت زانست و شارەزایی تەواوتر بەدەست بهێنێت و ئەمەش بە پەروەردە بە زمانی دایکییەوە دەکرێت. زمانی کوردی یەکێکە لە ڕەهەندە بنەڕەتییەکانی بوون و مانەوەی گەلی کوردە، کە لەلایەن دەسەڵاتدارانەوە بە هەموو شێوەیەک نکۆڵی لێدەکرێت و لەلایەن حکومەتە هەژموونگەرە جیهانییەکانەوە هیچ ڕێگریەکی لێ نەکراوە. بە قەدەغەکردنی خوێندن بە زمانی دایکی، مافی ژیانی ئازادی گەلەکەمانیان پێشێل کردووە. بۆیە تێکۆشانی پەروەردە بە زمانی دایک تێکۆشانی ئازادیی مانادارتر و جوانتر دەکات. ئەمڕۆ گەلی کورد بە تێکۆشان و فیداکاریی بێوچانی خۆیەوە لە قۆناغی جینۆسایدی فیزیکی ڕزگاری بووە و کاتی ئەوە هاتووە کە بە ئازادیی یەکجارەکی کۆتایی بە سیاسەتی جینۆسایدی کەلتووری دوژمنان بهێنێت. بە دڵنیاییەوە سەپاندنی “زمانی فەرمی” لەلایەن دەسەڵاتە فاشیستەکانەوە، گەلانی بندەستی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی لە دەرفەتی دروستکردنی کۆمەڵگایەکی ئازاد بێبەش کردووە. کۆمەڵگای ئازاد ئەو کۆمەڵگایەیە کە بتوانێت لە ڕێگەی هونەر و ئەدەبیاتەوە ناسنامەی کەلتووری خۆی پێشبخات و جوانی پێ ببەخشێت. بۆیە سەپاندنی زمانی فەرمی دەوڵەتانی دەسەڵاتدار بەسەر نەتەوە بندەستەکاندا نموونەیەکی ڕوونی جینۆسایدی کەلتوورییە. لەم جیهانە دەستکردەی خۆیاندا، هەموو دەوڵەمەندییە کەلتوورییەکانی کۆمەڵگاکان لەناو دەبەن و ماف بە زمانی دایکی گەلێک نادات. بۆیە ئەم مافە تەنیا بە تێکۆشانی بەردەوامەوە بەدی دێت. مەجلیسی پارتی ژیانی ئازادیی کوردستان (پژاک) سەرەڕای پیرۆزبایی ڕۆژی جیهانی زمانی دایکی لە هەموو گەلانی بندەست بەتایبەت گەلی کورد، بانگەوازی لە هەموو گەلەکەمان دەکات کە بۆ پاراستنی زمانی کوردی تێکۆشانیان بەرز بکەنەوە و هەموو ماڵ و شوێنێک بۆ پاراستن و فێربوونی زمانی کوردی بکەنە قوتابخانە. ئەمە تاکە ڕێگایە بۆ ڕزگاری لە چەوسانەوەی نەتەوەیی و کەلتووری. هەروەها قسەکردن بە زمانی دایک ئەرکێکی بنەڕەتییە بۆ هەر تاکێک لە پاراستنی زمانی کوردیدا و لەو چوارچێوەیەدا مافە کەلتوورییەکانمان بپارێزرێن و گەشەی پێ بدەین. پاراستنی زمانی کوردی یەکێکە لە ئازادییەکانی گەلەکەمان. بژی کۆمەڵگای ئازاد.”

یاریگاى نێودەوڵەتیی نەورۆز بەرەو قۆناغێکى دیکە هەنگاو دەنێت و لە مانگى رەمەزان لە شەواندا یاریی تێدا دەکرێت، تاوەکو پێش رەمەزان سیستمى رووناکى یاریگاکە تەواو دەکرێت. هێرش کەمال، جێگری سەرۆکی یانەی نەورۆز راگەیاند، “موژدەى بۆ هاندەرانى وەرزشى کوردستان پێیە، ئەو کۆمپانیایەی یاریگاکەى دروستکردووە لەگەڵى رێککەوتووین سیستمى رووناکى دابنێ و هەفتەى داهاتوو دەست بە دانانى بلاجیکتۆرەکان دەکات.” هێرش کەمال وتیشی، کۆمپانیاکە سیستمی بلاجکتۆر لەماوەی 10 رۆژ تەواو دەکات و ئێستاش تیمى ئەندازیارى کارەبا لە یاریگاکە سەرقاڵى کارن. لە بارەى کارى تیمەکەوە باهیر محەمەد، ئەندازیاری سەرپەرشتیاری یاریگای نەورۆز کرد، ئەو وتی: ئەم مژدەیە بەهاندەرانی وەرزشی سلێمانی و کوردستان بدەن، لە مانگی رەمەزاندا یانەی نەورۆز دەتوانێت یاریەکانی لە شەودا لەنێو یاریگا نێودەوڵەتیەکەی بکات. باهیر محەمەد دەشڵێت، ئەو سیستمە رووناکیەی بۆ یاریگای نەورۆز دادەندرێت، یەکێتیی تۆپی پێی ئاسیا و یەکێتیی تۆپی پێی عێراق پەسەندی کردووە. ئاماژەئ بەوەش کرد یاریگای نێودەوڵەتی نەورۆز یەکەم یاریگایە لە عێراق سیستمى لەوشێوەیە دابنێت، چونکە ئەمە هەمان ئەو سیستمەیە، لە یاریگا نێودەوڵەتیەکانی جیهان دادەنرێ، بلاجیکتۆرەکان لە یەکێک لە پێشکەوتووترین کۆمپانیاکانی ئەڵمانیا کڕدراون. یاریگای نێودەوڵەتی نەورۆز توانای لەخۆگرتنی 15 هەزار هاندەر هەیە، بەڵام بەهۆی ئەوەی هاووڵاتییەکەی زۆر لەکاتی یارییەکاندا ئامادە دەبن ژمارەکە دەگاتە 20 هەزار هاندەر، بۆیە بە ناچاری ئیدارەی یانەکە شاشەیەکی گەورەیان لە دەرەوەی یاریگەکە داناوە بۆ ئەوەی هاندەران لە دەرەوەش سەیری یاریەکانی یانەکەیان بکەن چاوەڕێ دەکرێت لە کاتی یاریەکانی یانەی نەورۆز لە شەودا لە یاریگا نێوەدەوڵەتیەکەی، هاندەرێکی زیاتر ئامادە ببن. ئیدارەى یانەکە خەمی ئەوەیانە چۆن شوێن و جێگەى هەموو هاندەران بکەنەوە، بەتایبەتى لە دواین یاری یانەی نەورۆز، کە بەرامبەر یانەی زەوڕا لە یاریگا نێودەوڵەتیەکەی کردیان، دوای تەواوبوونی یاریەکە هاندەران داوایان لە سەرۆکی یانەکە کرد یاریگاکەیان بۆ گەورە بکات.

ماجید تەخت ڕەوانچی، جێگری وەزیری دەرەوەی ئێران بۆ کاروباری سیاسی دووپاتی کردەوە کە تاران ئامادەیە "پەیوەندی دۆستانە" لەگەڵ ئیدارەی سوریا دابمەزرێنێت. لە بەیاننامەیەکدا کەمیدیاکانی ئێران ئەمڕۆ پێنج شەممە، بڵاویانکردوەتەوە ڕەوانچی جێگری وەزیری دەرەوەی ئێران، ڕایگەیاندووە کە "هیچ ناکۆکییەک لەناو ئێراندا سەبارەت بە پرسی سوریا نییە"، ئاماژەی بەوەشکرد، تاران "لە نزیکەوە چاودێری پێشهاتەکانی سوریا دەکات". ئەو بەرپرسە ئێرانییە هیوای خۆی دەربڕی کە "ئاسایش لە سووریا زاڵ بێت، و وڵاتانی دیکە دەستوەردان لە کاروباری ناوخۆی سووریا نەکەن"، جەختی لەوە کردەوە کە ئێران "گرنگییەکی زۆر بە پەیوەندییەکانی لەگەڵ دراوسێکانی دەدات، و زۆر شتی هاوبەشی لەگەڵ ئەواندا هەیە". جێگری وەزیرى دەرەوەى ئێران، ئاماژەى بەوەشکردووە که "کاتێک حکوومەتی نوێی سووریا پێکدێت، ئێران ڕێز له بڕیاری گەلی سوریا دەگرێت و ئامادەیه پەیوەندی دۆستانه لەگه ڵ سووریا دروست بکات له سەر بنەمایەوه ". چەند ڕۆژێک لەمەوبەر، محەمەد ڕەزا ڕەئوف شێبانی، نوێنەری تایبەتی ئێران بۆ کاروباری سوریا، ئاشکرای کرد کە تاران لە پەیوەندی ناڕاستەوخۆدایە لەگەڵ ئیدارەی نوێی سوریا و پەیامی سەبارەت بە دۆخی ئەو وڵاتە پێگەیشتووە. ئێران بە ڕووخانی ڕژێمەكەی ئەسەد لە مانگی 12 ی ساڵی ڕابردوو دڵخۆش نەبوو، زیانی گەورەشی بەركەوت. عەلی خامنەیی ڕابەری شۆڕشی ئیسلامی ئێران چەند ڕۆژێك دوای ڕووخانی ڕژێمەكەی ئەسەد ڕایگەیاند ئەمەریكا لەڕێگەی پلانەكانیەوە لە سوریا هەوڵدەدات ئاژاوە بنێتەوە. پێشبینیشی كرد "گروپێكی شەرەفمەند" لە سوریا دەربكەن و دۆخێكی نوێ بهێننەكایەوە. رۆژی 30ـی کانوونی دووەمی 2025، ژمارەیەک بەرپرس و سەرۆکی گروپە چەکدارەکانی سوریا لە دیمەشق لەژێر ناوی کۆنگرەی سەرکەوتن کۆبونەوە و بڕیاریاندا ئەحمەد شەرع وەک سەرۆکی کاتی سوریا بۆ قۆناغی راگوزەر دەستنیشان بکەن و پەرلەمان و سوپا هەڵبوەشێننەوە و کارکردن بە دەستوری سوریا راگرن تا ئەوکاتەی دەستوری نوێ بۆ وڵاتەکە دەنوسرێتەوە.

ئەو فەرمانبەرانەى لە 31ـى کانوونى یەکەمى 2024 خانەنشین بوون، هێشتا کارە کارگێڕییەکانیان تەواو نەبووە و لە مانگى شوبات مووچە وەرناگرن، بەڵکو مانگى داهاتوو سێ مووچەى ئەمساڵ پێکەوە وەردەگرن. سەرچاوەیەک لەوەزارەتى دارایی حکومەتى هەرێم، ڕایگەیاند: لیستی مووچەی مانگی دوو دوێنی چوارشەممە تەواوکراوە، بەهۆی ئەوەی فەرمانبەرانی سێ تەمەنەکە (60، 61 و 62) ساڵ، مامەڵەی گواستنەوەی مووچەکانیان تەواو نەبووە، بۆیە مووچەی مانگی دووش وەرناگرن لە مووچەی مانگی سێ ئەوانەی تەواو دەبن دەخرێنە نێو لیست و  سێ مووچە بەیەکەوە وەردەگرن". لە هەرێمی کوردستان نزیکەی 170 هەزار خانەنشینی مەدەنی و 80 هەزار خانەنشینی سەربازی هەن، ئەمە وێڕای ئەو 25 هەزارەی کە تازە خانەنشین دەبن. تاوەکو ئێستاش خانەنشینانی سەربازی مووچەیان بە هاوتاکراوی وەرنەگرتووە. سەرچاوەکەی وەزارەتى دارایى دەشڵێت ئەو سێ تەمەنەی لەو ماوەیە خانەشین دەبن ژمارەیان زیاترە لە 25 هەزار کەس، ئەگەر سەرووی 25 ساڵ خزمەتیان هەبێت دەبێت 18 مووچەیان بۆ خەرج بکرێت کە شەشیان مووچەی بنەڕەتی و 12 ـیان مووچەی خانەنشین بوونیانە. هاوتاکردنى مووچەی خانەنشینانى هەرێمى کوردستان لەساڵى 2024ەوە دەستىپێکردووە کە مانگانە زیاتر لە 50 ملیار دینار بۆ پارەى تەرخانکراوى مووچە زیاد دەکات.   دادگەى باڵاى فیدراڵیى عێراق لە 20ى کانوونى دووەمى 2025 لە نووسراوێکدا، کە ئاراستەى وەزارەتى دارایی فیدراڵى کردووە، روونکردنەوەى داوە لەبارەى جێبەجێکردنى یاساى خانەنشینى یەکگرتوو بۆ هاونیشتمانییان لە هەرێمى کوردستان. وەزارەتەکە پرسیاری کردبوو، ئایا بڕیارى دادگەى باڵاى فیدراڵى لە 23ى تشرینى دووەمى 2022 بۆ هەڵوەشاندنەوەى یاسای خانەنشینى هەرێمى کوردستان، وا دەکات شایستەى دارایی ئەو کەسانەى بەر لە رۆژى بڕیارەکەى دادگەکە خانەنشین بوون، جیاوازیی مووچەی هاوتاکراویان بۆ خەرج بکرێت؟   دادگەی باڵاى فیدراڵیی عێراق 23ى تشرینى دووەمى 2022 لەسەر سکاڵاى ژمارەیەک لە خانەنشینان، حکومەتی هەرێمی کوردستانى بە جێبەجێکردنی یاسای خانەنشینی ژمارە 9ی ساڵی 2014ی هەموارکراوی عێراق پابەند کرد، یاسای خانەنشینى ژمارە 27ی ساڵی 2006ی هەرێمى کوردستانیشی هەڵوەشاندەوە.

جێگری ژووری بازرگانی و پیشەسازی هەولێر، دەڵێت: ژمارەی ئەو کۆمپانیا تورکیانەی لە هەولێر کاردەکەن بریتیین لە هەزار و ٦٤ کۆمپانیاو قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی لە نێوان عێراق و تورکیا بۆ ساڵی ڕابردوو بڕی ١٧ ملیار دۆلار بووە. شاندێکی هاوبەشی ڕێکخراوی تیسیادی تورکی و کارگێڕی بەندەری نێودەوڵەتی مێرسین سەردانی ژووری بازرگانیی هەولێریان کرد. بە مەبەستی خستنەڕووی ئەو هاوکاری و ئاسانکارییانەی بۆ بازرگانانی هەرێم دەیکەن، شاندەکەی تورکیا سەردانی ژووری بازرگانییان کرد و لە نزیکەوە لەگەڵ پارێزگاری هەولێر ئومێد خۆشناو، نوێنەری وەزارەتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو و وەزارەتی بازرگانی، ژووری بازرگانی و پیشەسازی هەولێر و ژمارەیەک بازرگان کۆبوونەوە. کامەران سەڵاح باجگر جێگری ژووری بازرگانی و پیشەسازی هەولێر، لە کۆبوونەوەکەدا تیشکی خستەسەر پەیوەندییە بازرگانییە و قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی لە نێوان هەرێم و تورکیا و جەختی لەوەشکردەوە کە هەموو ئاسانکاری و هاوکارییەک بۆ بازرگانان دەکرێت. ئەو وتی: "قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی لە نێوان عێراق و تورکیا بۆ ساڵی ڕابردوو بڕی ١٧ ملیار دۆلار بووە، لەم بڕەش ١٣ ملیار دۆلار هاوردەی کاڵاکانی تورکیا بووە، چوار ملیار دۆلاریش هەناردەی عێراق بووە بۆ تورکیا، سەدا ٢٥ی ئەم قەبارەیە لە هەرێمی کوردستان بووە، هەروەها ژمارەی ئەو کۆمپانیا تورکیانەی لە هەولێر کاردەکەن بریتیین لە هەزار و ٦٤ کۆمپانیا". کامەران سەڵاح باجگر گوتیشی: "داوا لە شاندی میوان دەکەین کە هەرچەندە لە تواناتاندا هەیە، ئاسانکاری و هاوکاری و داشکاندن بۆ کۆمپانیاکانی هەرێم بکەن بۆ ئەوانەی کاڵاکانی خۆیان لە ڕێگای بەندەری مێرسین هاوردەی عێراق و هەرێم دەکەن و بێگومان لە کۆتاییدا سوودی بۆ هەردوو وڵات هەیە و ئێمەش لێرەوە هەموو ئاسانکاری و هاوکارییەک بۆ بازرگانان دەکەین".

بەپێى پێشبینەیەکانى بەڕێوەبەرایەتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی، ئەمڕۆ ئاسمان هەوری باراناوی دەبێت بەدرێژایی کاتەکاندا لەگەڵ بەفربارین لەناوچە شاخاوییەکان زیاتر لەناوچە سنوورییەکاندا. بۆ سبەینێ هەینى، بەپێى پێشبینیەکان ئاسمان هەور دەبێت لەگەڵ بەفربارین لەزۆربەی ناوچە شاخاوییە بەرزەکاندا وە نمەباران لەناوچە جیاجیاکاندا , پاشان لەکاتەکانی دوای نیوەرۆ کاریگەری دابارین لاواز دەبێت. کەشى پێشبینیکراوى 48 کاتژمێرى داهاتوو ئەمڕۆ پێنج شەممە   20- 02 -  2025   کەش/  ئاسمان هەوری باراناوی دەبێت بەدرێژایی کاتەکاندا لەگەڵ بەفربارین لەناوچە شاخاوییەکان زیاتر لەناوچە سنوورییەکاندا. پلەکانی گەرما /  بەرێژەیەکی بەرچاو ( 4-6  ) نزم  دەبێتەوە بەراوورد بە تۆمارکراوەکانى دوێنێ . ئاراستەی با / گۆڕاو دەبێت . خێراى با /   لەسەرخۆ- مام ناوەند (10- 20) کم/ک لەناوچەکانی رۆژئاوای هەرێم ئەگەری کەمێک چالاک بوونی هەیە بۆ سەروی 30 کم/ک مەوداى بینین / لەنێوان (7  – 9 ) کم دەبێت .لەکات و شوێنی دابارین وەهەروەها ناوچە بەرزەکان کەم دەبێتەوە بۆ (4-6) کم سبەى هەینی  21- 02 -  2025   کەش/   ئاسمان هەور دەبێت لەگەڵ بەفربارین لەزۆربەی ناوچە شاخاوییە بەرزەکاندا وە نمەباران لەناوچە جیاجیاکاندا , پاشان لەکاتەکانی دوای نیوەرۆ کاریگەری دابارین لاواز دەبێت تەنها ناوچە شاخاوییە سنوورییەکان نەبێ کاریگەری بەلاوازی بەردەوامی دەمینێتەوە بۆ بەیانی رۆژی شەممە .    ئاراستەی با / باکووری رۆژئاوا دەبێت . خێراى با /  لەسەرخۆ- مامناوەند  (10 - 20) کم/ک مەوداى بینین / لەنێوان (8   – 10) کم دەبێت ، لەکاتى و شوێنی دابارین ( 5 – 7 ) کم دەبێت . پلەکانی گەرما / بەگشتی نزم دەبێتەوە بە (2-1 ( پلە وە لەناوچەکانی رۆژهەڵاتی هەرێم بەتایبەتی ناوچە سنوورییەکان زیاتر بە ( 4-5  ) پلە دادەبەزێت بەراوورد بە تۆمارکراوەکانی ئەمرۆ . بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی : هەولێر     : 10 پلەى سیلیزى سلێمانی  : 7 پلەى سیلیزى دهۆک     : 7پلەى سیلیزى کەرکوک  :12  پلەى سیلیزى زاخۆ      :  8پلەى سیلیزى هەڵەبجە : 6  پلەى سیلیزى حاجی ئۆمەران  : -4  پلەى سیلیزى سۆران   : 5 پلەى سیلیزى گەرمیان  : 12پلەى سیلیزى بەشى پێشبینى  20- 02 -  2025

ئیلهام ئەحمەد، بەرپرسی کاروباری دەرەوەی ئیدارەی خۆسەر لە رۆژئاوای كوردستان، دەڵێت کورد بەشێکی دانەبڕاوە لە پەیکەری سوریا و قوربانییەکی زۆری داوە، وەک خۆی باسی کردووە، پرسی بەشداریکردنی هەموو سوریاییەکان لە گفتوگۆی نیشتمانیدا “پرسێکی پێویستە کە دەبێت بکرێت” بۆ دروستکردنی بنکەیەکی هەمەلایەنە. لە لێدوانێكدا بۆ ڕۆژنامەی (الشرق الاوسط) کە لەژمارەى ئەمرۆ پێنج شەمە بڵاوکراوەتەوە، ئیلهام ئەحمەد، ڕایگەیاند: پرسی بەشداریکردنی سەرجەم سورییەکان لە گفتوگۆی نیشتمانیدا پرسێکی پێویستە کە دەبێت بکرێت بۆ دروستکردنی بنکەیەکی گشتگیر و زەمینەسازی بۆ چارەسەرە سیاسییە بەردەوامەکان دوور لە ململانێ سەربازییەکان و دابەشکارییە جوگرافییەکان. ئیلهام ئەحمەد، كە سەرکردایەتی ئەو وەفدە دەكات كە بڕیارە دیالۆگ لەگەڵ دیمەشق بکات، دەڵێت: گەیشتن بە ئاشتی و سەقامگیری لە نێوان ئیدارەی سوریا و ئیدارەی خۆسەر، بە پابەندبونی هەموو لایەنەکان بە چارەسەری سیاسی و دەستەبەرکردنی گەڕانەوەی ئاوارەكان بۆ سەر ماڵ و موڵک و ماڵی خۆی و ڕێزگرتن لە سەروەری یاسا و مافەکانی مرۆڤ بەدی دێت. بەرپرسی کاروباری دەرەوەی ئیدارەی خۆسەر لە رۆژئاوای كوردستان، ئاماژەى بۆ ئەوەکرد لەگەڵ تەواوی هاوبەشە ناوخۆییەکان و هێزە دیموکراسیەکان و هاوپەیمانە نێودەوڵەتیەکانیان كاردەكەین بۆ گەیشتن بەم ئامانجە، بە شێوەیەک خزمەت بە بەرژەوەندییەکانی گەلی سوریا بکات لە بونیادنانی داهاتویەکی سەلامەت و دادپەروەر، کە تیایدا هیچ منداڵێک بێ ماڵ و هیچ خێزانێکی بێ نیشتمان بوونی نەبێت. ئەو وتیشى: دەرئەنجامی کۆبوونەوە سێ قۆڵییەکە (هەسەدو مەسەدو ئیدارەی خۆسەر) دیدێکی ناوخۆیی بۆ ئەو لایەنانە پێکدەهێنێت، بنەمایەکیشە بۆ دەستپێکردنی دانوستانی راستەقینە لەگەڵ حکومەتی سوریا و کارکردن بۆ جێبەجێکردنیان، بەپێی ئەو میکانیزمانەی هەردوولا لەسەری رێکدەکەون. هاوکات سەبارەت بە سەردانەکەی ئەحمەد شەرع بۆ شاری عەفرین، ئیلهام ئەحمەد وتى: هەنگاوێکی بوو بۆ بەهێزکردنی متمانەی ئاوارە و کۆچبەران بۆ  گەڕانەوەیان بە سەلامەتی و شێوازێكی ئارەزومەندانە. ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: گەلەکەمان لە عەفرین کە بە زۆر لە ناوچەکەیان ئاوارە بوون، شایەنی گەڕانەوەی سەلامەت و شکۆمەندانە، ئەمە جگە لەو کاریگەریانەی کە سەردانەکە هەڵیگرت بۆ کردنەوەی ڕێگای کردەیی و داڕشتنی پلانێک بۆ گەڕانەوەی سەرجەم ئاوارەکان .

پارێزگاری سلێمانی، ڕاگەیاند  ئەو بانکەی ئەمڕۆ دەکرێتەوە ناوەندی نێودەوڵەتی بۆ دارایی و بازرگانییە. ئەم شوێنە یەکەم جارە بەم شێوازە و بەم ناوەرۆک و پسپۆڕییە لە ئاستی عێراق و هەرێمی کوردستان دەکرێتەوە. ئەم وتانەى پارێزگارى سلێمانى، لە کاتێکدا چەند میدیایەکی هەرێمی کوردستان ئەوەیان بڵاو کردووەتەوە گوایە ئەمڕۆ  هەریەک لە بانکە مەرکەزییەکانی ڕافیدەین و ڕەشید بە مەبەستی "تەوتین" یان بەنیشتیمانیکردنی مووچەی مووچەخۆرانی "سنوری سەوز" لقی فەرمیان لە شاری سلێمانی دەکەنەوە. دکتۆر هەڤاڵ ئەبوبەکر، پارێزگاری سلێمانی، بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند: هەموو بانکەکان و بۆرسەکان وە هەموو بوارەکانی وەبەرهێنان و دارایی و بازرگانی دەتوانن بەش و لق لەم بانکە بکەنەوە، بەپێی ئەو ڕێکارانەی کە بۆ کردنەوەی لق بە پێی یاساکانی فیدڕاڵ و هەرێم دیاری کراون." بەشێک لە "مامۆستایانی ناڕازی" کە لە ڕابردوودا چەند جارێک سەردانی بەغدایان کردووە و داوایان کردووە مووچەکانیان ڕاستەوخۆ لە ڕێگەی حکومەتی عێراقەوە بدرێت، ڕایانگەیاند، پێشوازی دەکەن لە کردنەوەی لقی ئەو دوو بانکە مەرکەزییەکە وەک هەنگاوێک بۆ "تەوتینی" مووچەکانیان لە ڕێگەی حکومەتی عێراقەوە. پرسی "تەوتین" یان بەنیشتیمانیکردن کە داواکاری بەشێک لە مووچەخۆرانی سنوری یەکێتیە، بەهۆی بەردەوامی دواکەوتنی مووچەوە لە 10 ساڵی ڕابردوودا لە هەرێم سەری هەڵداوە. پرسەکە بۆتە بەشێک لە ململانێی سیاسی نێوان یەکێتی و پارتی، بەو پێیەی یەکێتی لە بانگەشەی ساڵی ڕابردووی هەڵبژاردنی هەرێـمدا وەک پشتگیر و پاڵپشتیکاری ئەم پرسە جەختی دەکردەوە. هەرچی پارتییە دژایەتی خۆی بۆ ئەم بابەتە ڕاگەیاندووە و هەوڵی سەرخستنی پرۆژەی "هەژماری من" دەدات کە لەلایەن کابینەی مەسرور بارزانییەوە پێشکەشکراوە. هەرچەندە هەتا ئێستا ڕوون نییە "هەژماری من" دەچێتە خانەی تەوتینەوە، بەڵام کڕۆکی ناکۆکییەکە لەسەر ئەوەیە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم وەکو ساڵانی ڕابردوو لەلایەن حکومەتی هەرێمەوە دابەشبکرێت یان ڕاستەوخۆ بچێتە سەر بەغدا. نەیارانی ڕادەستکردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم دەڵێن هەوڵەکە بۆ لاوازکردن و سڕکردنی حکومەتی هەرێم و قەوارەی هەرێمی کوردستانە. بەڵامی لایەنگرانی پرسەکە دەڵێن پرۆسەی دواکەوتنی مووچە چەندین ساڵە بەردەوامە و بووەتە هۆی ئازاردانی بێئەندازەی مووچەخۆرانی هەرێم. دادگای فیدڕاڵی عێراق ڕۆژی 21ی مانگی دووی 2024 بڕیاری دا مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان "تەوتین" بكرێت، بەڵام پرۆسەکە هەتا ئێستا بە هەڵواسراوی ماوەتەوە. ڕۆژى 18ی مانگی دووی 2025 دادگای فیدراڵی لەسەر سکاڵایەکی سەرۆککۆمار بڕیاریدا تەوتینى مووچەى مووچەخۆرانی هەرێمى کوردستان جێبەجێبکرێت بەو شێوەیەی کە فەرمانبەران دەیانەوێت و "بتوانن بانکەکانیان هەڵبژێرن." دادگاکە هەروەها داوای کرد حکومەتی عێراق و هەرێمی کوردستان بۆ پرۆسەکە هەماهەنگی بکەن. بڕیارەکە دوای ئەوە هات ڕۆژی 9ی مانگی دووی 2025، بەڕێوەبەری گشتی پەیوەندییەکان لە سەرۆکایەتی کۆماری عێراق ئاشکرایکرد، سەرۆککۆمار لەبارەی مووچەی هەرێمی کوردستان لە دادگای فیدراڵی سکاڵایی یاسایی لەسەر محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عێراق و تەیف سامی وەزیری دارایی تۆمارکردووە و داوادەکات حکومەتی عێراق پابەند بکرێت بە ناردنی مووچەی مانگانە لە کاتی خۆیدا.