هاوڵاتی سەرۆکی هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا رایدەگەیەنێت، پێدەچێت هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دوابخرێت، ئاماژە بەوەشدەکات، دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بەردەوام دەبێت. ئەمڕۆ یەکشەممە 28ی نیسانی 2024، نوری مالیکی، سەرۆکی هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا بە رۆژنامەنووسانی راگەیاند، "پێدەچێت سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بۆ مانگی 10ی ئەمساڵ دوابخات، بەڵام بابەتەکە هەندێک کێشەی تەکنینی هەیە دەبێت کۆمسیۆن و سەرۆکایەتی هەرێم گفتوگۆی لەسەر بکەن و چارەسەری بکەن و ئێمەش بە جدی چاودێری پرۆسەکە دەکەین". لەبارەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانەوە مالیکی وتی، "ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بەردەوام دەبێت"، وتیشی، " هەر کێشەیەک هەبێت بە لێکتگەیشتن و پابەندبوون بە دەستووەرەوە چارەسەری دەکات". ئاماژەی بەوەکرد، "ئێمە بە هیچ شێوەیەک قبووڵی ناکەین خاکی عێراق بە ئامانج بگیرێت لەلایەن هیچ دەوڵەتێکەوە". بەپێی ئەو وادەیەی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دیاریکردووە بڕیارە رۆژی 10ی حوزەیرانی 2024 هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئەنجام بدرێت، بەڵام بەهۆی ئەوەی پارتی بڕیاریداوە بەشداری لە هەڵبژاردن نەکات، هەروەها بەهۆی بڕیاری دادگای فیدراڵیی عێراق بۆ هەڵوەشاندنەوەی کورسی پێکهاتەکان پێدەچێت هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دوابکەوێت بۆ مانگی 10ی ئەمساڵ.
.jpeg)
هاوڵاتی سەرۆک وەزیزانی عێراق لەبارەی لێکۆڵینەوەکانیان لە هێرشەکەی ئێوارەی هەینی بۆ سەر کێڵگەی غازی کۆرمۆر زانیاری نوێ دەخاتەڕوو. شەوی رابردوو محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق لەگەڵ هاوپەیمانیی بەڕێوەبردنی دەوڵەت کۆبووەوە و لەمیانەی کۆبوونەوەکەدا لەبارەی هێرشەکەی سەر کێڵگەی غازی کۆرمۆر سودانی رایگەیاند "گەیشتووینەتە ئەو سەرەداوانەی کە بە تێوەگلاوانی هێرشە تاوانکارییەکەی سەر کێڵگەی غازی کۆرمۆرمان دەگەیێنێت، دوای تەواوبوونی لێکۆڵینەوەکان تاوانباران دەدرێنە دادگا و ئاشکرا دەکرێن". ئێوارەی رۆژی هەینی 26ی نیسانی 2024 لەڕێگەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە هێرشکرایە سەر کێڵگەی غازی کۆرۆمۆر لە قەزای چەمچەماڵ لە سنووری پارێزگای سلێمانی، لە ئەنجامی هێرشەکە چوار کرێکار گیانیان لەدەستدا و دووانی دیکەش برینداربوون، هەروەها زیانێکی مادی زۆریشی لێکەوتەوە و کاریگەری لەسەر بەرهەمهێنانی کارەبا کرد و بووە هۆی کەمبوونەوەی بەرهەمهێنانی کارەبای هەرێمی کوردستان.
هاوڵاتی شارەزایەکی بواری کەشناسی لە بارەی ئەو شەپۆلی بارانەی کە هەرێمی کوردستان دەگرێتەوە ڕایگەیاند له سێشه‌ممه‌ی ئه‌م هه‌فته‌یه تا چوارشەممە هه‌فته‌ی داهاتوو شەپۆلەکە به‌رده‌وام ده‌بێت و پێشبینی ده‌كات شه‌پۆله‌كه تاوە بارانی بەخوڕ و هەورەگرمە و هەورەتریشقە و بارینی تەرزەی له‌گه‌ڵ بێت. پشتیوان ئیبراهیم شارەزا لە بواری کەشناسی سەبارەت بەو شەپۆلە بە هاوڵاتی ڕاگەیاند،سەرەتای شەپۆلێکی تری بارانبارین کە سەرچاوەی هەردوو دەریای ناوەڕاست و دەریایی سور ده‌بێت، لە ئێوارەی سێشەممە 30ی نیسانی 2024 بۆ كاته‌كانی شه‌و دەگاتە ناوچەکانی هەرێم و بارانبارینەکە سەرجەم ناوچەکان بەشێوازی بچڕ بچڕ دەگڕێتەوە. وتیشی: " لە شەوی دووشەممە 6ی ئایاری 2024 ئه‌گه‌ری تاوە بارانی بەخوڕ لەگەڵ هەورەگرمە و هەورەتریشقە و بارینی تەرزە هەیە لە ناوچە جیاوازەکان و ئەم شەپۆلە تا ئێوارەی هه‌مان رۆژ بەردەوام دەبێت و پاشان کۆتایی دێت". ئەو کەشناسە کوردە باسی لەوەشکرد، لەم شەپۆلەدا بارانەکە مامناوەند و بەهێز دەبێت لەگەڵ هەورەگرمە و هەورەتریشقەی بەهێز و تەرزە، دەشڵێت، بارانی باش دەباڕێت و رێژەکە بەپێی ناوچەکان جیاوازە شەپۆلەکە گشتگیر دەبێت و تەواوی ناوچەکانی هەرێم دەگڕێتەوە ئەوەشی ڕونکردەوە کە، بەهۆی بەهێزی شەپۆلەکە لافاو و ئاستەنگی هاتوچۆ لەو شوێنانەی کە پێشتر تیایاندا لافاو دروست بووە بەتایبەتی چەم و دۆڵەکان و ئەو شوێنانەی کە پێشتر لە سەنتەری شارەکان لافاو تیاندا روویداوە و ئەگەری دوبارە بونەوەی هەیە وەک ئیدارەی گەرمیان ، هەولێر ، ئیدارەی ڕاپەرین ، ئاکرێ ، پاڕێزگای دهۆک ، دەشتی شارەزوور ، هەڵەبجەی شەهید و کفری وە هەروەها ئەگەری دروست بونی گەواڵە هەوری بەهێز هەیە لە ناوچە جیاوازەکان . به‌پێی پێشبینییه‌كه‌ی پشتیوان ئیبراهیم، ناوبەناو خێرایی با دەست بەچالاکی دەکات و بەپێی ناوچەکان کاریگەری دەبێت و لە ناوچەشاخاوییەکان خێرایی زیاترە . لەم شەپۆلەدا پلەکانی گەرمایش لە 7پلە بۆ 10پلە بەپێی ناوچەکان دەست بە نزم بونەوە دەکات .
هاوڵاتی سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆک وەزیرانی عێراق بەردەوامی گفتوگۆکان لەبارەی دۆسیە هاوبەشەکانی نێوان حکومەتی فیدڕاڵی و حکومەتی هەرێمیان دوپاتکردەوە، هەروەها جەختیان لەوەکردەوە کاربکرێت بۆ بەهێزکردنی پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغدا. سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان لە راگەیەنەراوێکدا بڵاویکردەوە، ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ شه‌ممه نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان له به‌غدا له‌گه‌ڵ محه‌مه‌د شياع سودانى، سه‌رۆك وه‌زيرانى عێراقى فيدراڵ كۆبوه‌وه و گفتوگۆیان لەبارەی باشترکردنی دۆخی خزمەتگوزاری و گوزەرانی هاوڵاتیان کرد. بە گوێرەی ڕاگەیەندراوەکە، هه‌ردوولا جه‌ختيان له گرنگيى به‌رده‌واميى گفتوگۆى بنياتنه‌رى تايبه‌ت به پرسه هاوبه‌شه‌كانى نێوان حكوومه‌تى عێراقى فيدراڵ و هه‌رێمى كوردستان كرده‌وه، هه‌روه‌ها تيشكيان خسته سه‌ر دوا پێشهاته سياسييه‌كانى وڵات و داكۆكييان له گرنگيى به‌رده‌واميى پشتگيرى له هه‌وڵه‌كانى حكوومه‌ت له‌سه‌ر ئاستى ناوخۆ و ده‌ره‌وه، هه‌روه‌ها پته‌وكردنى په‌يوه‌ندييه‌كانى هه‌ولێر ـ به‌غدا كرده‌وه، بۆ ئه‌مه‌ش پشتگيريى هه‌موو لايه‌نه سياسييه‌كانى عێراقيان به پێويست زانى. دەقی راگەیێنراوەکەی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لەبارەی ناوەڕۆکی کۆبوونەکەوە: سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى و سه‌رۆك وه‌زيرانى ئه‌لسوودانى كۆبوونه‌وه ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ شه‌ممه 2024/4/27 به‌ڕێز نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان له به‌غدا له‌گه‌ڵ به‌ڕێز محه‌مه‌د شياع ئه‌لسوودانى، سه‌رۆك وه‌زيرانى عێراقى فيدراڵ كۆبووه‌وه. له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا دۆخى عێراق به‌گشتى و هه‌وڵ و هه‌نگاوه‌كانى حكوومه‌تى عێراقى فيدراڵ له بواره‌كانى خزمه‌تگوزارى و په‌ره‌پێداندا به‌پێى كارنامه‌ى حكوومه‌ت بۆ باشتركردنى دۆخى خزمه‌تگوزارى و بارى گوزه‌رانى هاووڵاتييان له هه‌موو عێراق، تاوتوێ كران. هه‌ردوولا جه‌ختيان له گرنگيى به‌رده‌واميى گفتوگۆى بنياتنه‌رى تايبه‌ت به پرسه هاوبه‌شه‌كانى نێوان حكوومه‌تى عێراقى فيدراڵ و هه‌رێمى كوردستان كرده‌وه، هه‌روه‌ها تيشكيان خسته سه‌ر دوا پێشهاته سياسييه‌كانى وڵات و داكۆكييان له گرنگيى به‌رده‌واميى پشتگيرى له هه‌وڵه‌كانى حكوومه‌ت له‌سه‌ر ئاستى ناوخۆ و ده‌ره‌وه، هه‌روه‌ها پته‌وكردنى په‌يوه‌ندييه‌كانى هه‌ولێر ـ به‌غدا كرده‌وه، بۆ ئه‌مه‌ش پشتگيريى هه‌موو لايه‌نه سياسييه‌كانى عێراقيان به پێويست زانى. لاى خۆيه‌وه به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زيران ئه‌لسوودانى، سه‌ردانه‌كانى سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى بۆ به‌غدا بۆ چاره‌سه‌ركردنى هه‌موو پرسه هاوبه‌شه‌كان به گرنگ له قه‌ڵه‌م دا، له به‌رامبه‌ردا به‌ڕێز سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستانيش پێزانينى خۆى بۆ هه‌نگاوه‌كانى به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زيرانى ئه‌لسوودانى و پێداگرييان له‌سه‌ر گفتوگۆى نێوان هه‌موو لايه‌نه‌كان به مه‌به‌ستى سه‌قامگيريى سياسيى وڵات، دووپات كرده‌وه.
هاوڵاتی ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنیی هێزەکانی پاراستنی گەل-هەپەگە ئاماری سێ ڕۆژی ڕابردووی چالاکییەکانیان و هێرشەکانی تورکیای بڵاوکردەوە. ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنیی هێزەکانی پاراستنی گەل-هەپەگە، لە ڕاگەیاندراوێکدا ئاماری چالاکییەکانی گەریلاکان و هێرشەکانی دەوڵەتی تورکىای لە سێ ڕۆژی ڕابردوودا و هێرشکردنە سەر هێلیکۆپتەرێکی تورکیایان لە گۆڕەپانی شیلادزێ بڵاوکردەوە. لە ڕاگەیاندراوەکەی هەپەگەدا هاتووە، لە کاتژمێر 4.30 خولەکی 25ـی نیسان، لە گردی ئامێدی لە هەرێمی شەهید دەلیلی ڕۆژئاوای زاپ، بە چەکی قورس هێرشیانکردۆتە سەر هێزەکانی تورکیا و لە هەمان ڕۆژدا لە کاتژمێر 10.00 شەویشدا هێزەکانیان توانیویانە هێلیکۆپتەرێک بکەنە ئامانج کە دەیویست لە" گۆڕەپانی بەرخودانی شێلادزێ" بنیشێتەوە، لە ئەنجامدا گورز لە هێلیکۆپتەرەکە وەشێندرا، ناچار بوو لەناوچەکە بکشێتەوە. هەروەها ئاماژەیان بە هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا کردووەو بە پێی ئامارەکان، " لە 26ـی نیسان، گۆڕەپانی بەرخۆدانی دەرگەلێ، شێلازێ و بێشیلی هەرێمی مەتینا چوار جار، گۆڕەپانی بەرخودانی گردی بەهاری هەرێمی شەهید دەلیلى رۆژئاوای زاپ دوو جار، گۆڕەپانی لۆلان، سنین و بەردەسۆری هەرێمی خواکورک هەشت جار، بە گشتی ١٤ جار ئەو شوێنانە بە فڕۆکەی جەنگیی بۆردوومان کران." ئەوەشیان خستووەتەڕوو،" لە ٢٥ و ٢٧ـی نیسان گۆڕەپانی بەرخودانی شێلادزێ، قەسرۆک، گۆلکا و شاخی چارچەل بە هێلیکۆپتەری هێرشبەر بۆردوومان کران."
هاوڵاتی هێرشە درۆنییه‌كه‌ی سه‌ر کێڵگەی گازی کۆرمۆر، نەک لەسەر ئاستی عێراق، بەڵکوو لەسەر ئاستی نێودەوڵەتیش کاردانەوەی فراوانی به‌دوای خۆیدا هێنا و، کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش بە تێكڕا داوای ڕاگرتنی ئەم جۆرە کارانە و سزادانی بکەرانی هێرشەکە دەکەن. وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا : "بە توندی سەرکۆنەی هێرش کردنە سەر کۆرمۆر دەکەین کە ژێرخانی وزەیە، سەرەخۆشی لە کەسوکاری قوربانییەکان دەکەین، هیوای زوو چاکبوونەوە بۆ بریندارەکان دەخوازین، ئەم جۆرە هێرشانە دەستدرێژییە بۆ سەر سەروەری عێراق. داوا لە بەرپرسان دەکەین، لێکۆڵینەوە لە رووداوەکە بکەن و ئەنجامدەرانی بە دادپەروەری بگەیەنن". نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ هاریکاریی عێراق (یونامی): "سەرکۆنەی هێرشەکەی سەر کێڵگەی گازی کۆرمۆر دەکەین کە کارەبا بۆ هەرێمی کوردستان دابین دەکات و سەرەخۆشی لە خێزانی کوژراوان دەکەین و هیوای هەرچی زوو چاکبوونەوەش بۆ بریندارەکان دەخوازین. پێشوازی لە لێکۆڵینەوە دەکەین بۆ دەستنیشانکردنی ئەنجامدەران و دادگاییکردنیان." ئەلینا رۆمانۆسکی، باڵیۆزی ئەمەریکا لە بەغدا: "بە توندی سەرکۆنەی هێرش بۆسەر ژێرخانی وزەی هەرێمی کوردستان دەکەم، کە کوژراو و برینداری لێکەوتەوە. داوا لە بەرپرسانی عێراقی دەکەین لێکۆڵینەوەی تەواو بکەن و ئەنجامدەرانی ئەم کارە بە دادپەروەری بگەیەنن. ئەمریکا بەردەوام دەبێت لە کارکردن لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان و فیدراڵ بۆ پشتیوانیکردنی سەقامگیریی عێراق" ستیفن هیچن، باڵیۆزی بەریتانیا لە بەغدا: بە توندی سەرکۆنەی هێرشکردنە سەر کێڵگەی گازی کۆرمۆر دەکەین، هێرشەکە هەوڵێک بۆ بەدەستهێنانی دەستکەوتی سیاسی و ئابووری لەرێگەی بەکارهێنانی توندوتیژییەوە". باڵیۆزی بەریتانیا لە بەغدا بە پێویستی دەزانێت بکەرانی هێرشەکەی سەر کێڵگەی گازی کۆرمۆر "لێپێچینەوەیان لەگەڵ بکرێت" و بە سزای یاسایی خۆیان بگەن. تۆماس سەیلەر، باڵیۆزی یەکێتیی ئەوروپا: "ئەم هێرشانە هەموو پەلاماری هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان و عێراق دەدەن؛ بێجگە لەمە هیچ دەرئەنجامێکی دیکەی نییە، یەکێتی ئەوروپا زیاتر هاوکار دەبێت لەگەڵ هەرێمی کوردستان و عێراق لەبارەی ئاسایش، سەقامگیری و چاکسازی". فەرەنسا: "فەرەنسا بە توندی سەرکۆنەی هێرشەکەی ئێوارەی دوێنێی سەر کێڵگەی گازی کۆرمۆر لە هەرێمی کوردستان دەکات، کە چەندین قوربانیی سڤیل و زیانی گەورەی ماددی لێ کەوتەوە و فەرەنسا هاوسۆزیی خۆی بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستانی عێراق دەردەبڕێت و، جەخت لە رێزگرتن لە سەلامەتیی ژێرخانی وزەکەی دەکاتەوە کە هەموو دانیشتووانی عێراق لێی سوودمەندن." یەمەن: وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی یه‌مه‌ن له ڕاگه‌یه‌ندراوێكدا هێرشه‌كه‌ی سه‌ر كێڵگه‌ی غازی كۆرمۆری به توندی سه‌ركۆنه كرد و ڕایگه‌یاندووه، له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی باڵیۆزخانه‌ی وڵاته‌كه‌ی له به‌غدا و هه‌ر دوو حكوومه‌تی عێراق و هه‌رێمی كوردستان له په‌یوه‌ندی به‌رده‌وامدان. وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی یه‌مه‌ن ڕوونیشی كردووه‌ته‌وه، باڵیۆزخانه‌ی یه‌مه‌ن له به‌غدا له‌گه‌ڵ هه‌ر دوو حكوومه‌تی عێراق و حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له په‌یوه‌ندیی و هه‌ماهه‌نگی به‌رده‌وامدان بۆ ئه‌وه‌ی زانیاریی و ورده‌كاری زیاتر له باره‌ی هێرشه‌كه‌وه بزانن. ئیمارات: وەزارەتی دەرەوەی ئیمارات لەمیانەی راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەدا، ئیمارات بە توندی ئیدانەی ئەو هێرشە تیرۆریستییە دەکات کە لە رێگەی درۆنەوە کێڵگەی گازی کۆرمۆری لە هەرێمی کوردستان کردە ئامانج، کە بووە هۆی کوژرانی ژمارەیەک کەسی بێتاوانی یەمەنی. شەوی ڕابردوو ٢٦/٤/٢٠٢٤ بە درۆنی بۆمبڕێژکراو هێرشکرایە سەر کێڵگەی کۆرمۆر لە چەمچەماڵ و لە ئەنجامدا چوار کرێکاری بیانی کوژران و دوو کارمەندی دیکەش برینداربوون کێڵگەی کۆرمۆر، دەکەوێتە شارۆچکەی قادر کەرەم لە قەزای چەمچەماڵ. کۆمپانیای دانا گاز و نەوتی هیلالی ئیماراتی وەبەرهێنانی تێدا دەکەن. کێڵگەکە یەکێکە لە ناوچە دەوڵەمەندەکان بە سامانە سرووشتییەکان، بەتایبەت گاز.
هاوڵاتی یەکێک لە بریندارەکانی رووبەڕووبوونەوەکەی شاری سلێمانی کە لەنێوان هێزە ئەمنییەکان و داواکراوێکدا روویدا گیانی لەدەستدا. نیوەڕۆی ئەمڕۆ شەممە 27ی نیسانی 2024، یەکێک لە بریندارەکانی رووبەڕووبوونەوەکەی رۆژی پێنجشەممە 25ی نیسانی 2024 شاری سلێمانی کە لەنێوان هێزە ئەمنییەکان و داواکراوێکدا روویدا گیانی لەدەستدا. ئەو بریندارەی گیانی لەدەستداوە ناوی "مەحمەد ئاراس"ە و کارمەندی هێزەکانی کۆماندۆیە. رۆژی پێنجشەممە 25ی نیسانی 2024، لە گەڕەکی سلێمانی تازە لە شاری سلێمانی لەکاتی هەوڵدان بۆ دەستگیرکردنی داواکراوێک رووبەڕووبوونەوە لەنێوان هێزە ئەمنییەکان و تۆمەتبارێکدا روویدا و لە ئەنجامدا چوار کەس برینداربوون و یەکێک لە بریندارەکان بەهۆی سەختی برینەکەیەوە گیانی لەدەستدا.
هاوڵاتی وەزارەتی کارەبای حکومەتی هەرێمی کوردستان رایدەگەیەنێت تیمەکانمان بەردەوامن لە کارکردن بۆ کەمکردنەوەی زیانەکانی هێرشەکەی ئێوارەی دوێنێ بۆ سەر کێڵگەی غازی کۆرمۆر لە سنووری چەمچەماڵ. ئەمڕۆ شەممە 27ی نیسانی 2024، کەمال محەمەد، وەزیری كارەبا و وەزیری سامانە سروشتییەكانی هەرێمی کوردستان بە وەكالەت رایگەیاند "دوای هێرشەکەی سەر کێڵگەی غازی کۆرمۆر تیمەكانی وەزارەتی كارەبا و وەزارەتی سامانە سروشتییەكان و لایەنە پەیوەندارەكان توانیویان قەرەبووی بەشێکی زۆری زیانەکانی کەمبوونەوەی 2500 مێگاواتی بەرهەمهێنانی کارەبا بکەن و ئاستی بەرهەمهێنانی كارەبا بگەیەننە 1600 مێگاوات و تیمەکان ماندوونەناسانە بە درێژایی شەوی رابردوو تائێستا بۆ كەمكردنەوەی شوێنەوارەكانی هێرشەكە و بە پلانێكی تۆكمە قەرەبووی بەشێکی زۆری كەمبوونەوەی بەرهەمهێنانی كارەبایان کردووەتەوە و رێگەیان نەدا كوژانەوەی گشتی لە سیستەمی كارەبا رووبدات". ئاماژەی بەوەشکرد "لەئێستادا وەزارەتی كارەبا لە چاوەڕوانی چارەسەركردنی شوێنەواری هێرشەكە و دەستپێكردنەوەی پەستانی گاز دایە بۆ هەرسێ وێستگەی هەولێر و سلێمانی و بازیان و ئاسایبوونەوەی دۆخەكە". ئێوارەی دوێنێ هەینی 26ی نیسانی 2024 لەڕێگەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە هێرشکرایە سەر کێڵگەی غازی کۆرۆمۆر لە قەزای چەمچەماڵ لە سنووری پارێزگای سلێمانی، لە ئەنجامی هێرشەکە چوار کرێکار گیانیان لەدەستدا و دووانی دیکەش برینداربوون، هەروەها زیانێکی مادی زۆریشی لێکەوتەوە و کاریگەری لەسەر بەرهەمهێنانی کارەبا کرد و بووە هۆی کەمبوونەوەی بەرهەمهێنانی کارەبای هەرێمی کوردستان.
هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد ئەندامێکی لیژنەی ئابووری لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایدەگەیەنێت هەوڵ هەیە بۆ هەموارکردنەوەی یاسای خانەنشینی، ئاماژە بەوەشدەکات زوڵم لە خانەنشینانی هەرێمی کوردستان کراوە. ئەمڕۆ شەممە 27ی نیسانی 2024، دارا سێکانیانی، ئەندامی لیژنەی ئابووری لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بە هاوڵاتی راگەیاند، "هەوڵێک هەیە و پێشنیاز کراوە بۆ ئەوەی بەشێک لە مادەکانی یاسای خانەنشینی یەکگرتووی عێراق هەموار بکرێتەوە". ئاماژەی بەوەکرد، "یەکێک لە مادەکان زیادکردنی تەمەنی خانەنشینییە کە لە ئێستادا لە عێراق لە تەمەنی 60 ساڵییەوەیە دوا دەکرێت بکرێتەوە 63 ساڵ، چونکە لە یاسا کۆنەکەدا هەر 63 ساڵ بوو کاتی هەموار کردنەوەی یاساکە تەمەنی خانەنشینی بووە 60 ساڵ، هەروەها پێشنیازی دووەمیش بۆ زیادکردنی بڕی مووچەی خانەنشینییە". لەبارەی ئەوەی هەمواری ئەو یاسایە خانەنشینی هەرێمی کوردستانیش دەگرێتەوە دارا سێکانیانی وتی، "لە دوای بڕیارەکەی دادگای فیدراڵیی عێراق ئومێدێکی زۆر هەیە کە خانەنشینانی هەرێمی کوردستانیش مووچەکانیان چاک بکرێت، چونکە بڕیارەکەی دادگای فیدراڵی زۆر روونە لەوبارەیەوە، بەڵام تائێستا هەرێمی کوردستان کاری بەو یاسای نەکردووە و کار بە یاسای ژمارە 27ی ساڵی 2006 دەکات کە زوڵمێکی زۆری لە خانەنشینان کردووە لە هەرێمی کوردستان". حکومەتی هەرێمی کوردستان تائێستا کار بە یاسای ژمارە 27ی ساڵی 2006 یاسای خانەنشینی یەکگرتووی هەڵوەشێندراوەی فەرمانبەرانی فیدڕاڵی دەکات، بەبێ ئەوەی یاسای بەرکارکردنی بۆ دەرکردبێت.
هاوڵاتی دوای ئەوەی دوێنێ دابەشکردنی ئاو لە سنووری سلێمانی راگیرا، بەیانی ئەمڕۆ بەڕێوەبەرایەتی ئاوی سلێمانی ئاماژەی بەوەکرد، دابەشکردنی ئاو دەستیپێکردووەتەوە. ئەمڕۆ شەممە 27ی نیسانی 2024، بەڕێوەبەرایەتیی ئاوی سلێمانی رایگەیاند، "دابەشکردن ئاو لە پرۆژەکانی دوکان - سلێمانی دەستیپێکردەوە". ئەمەش دوای ئەوەدێت شەوی رابردوو هەینی 26ی نیسانی 2024، بەڕێوەبەرایەتیی ئاوی سلێمانی بڵاویکردەوە، بەهۆی هێرشەکەی سەر کێڵگەی غازی کۆرۆمۆر لە سنووری چەمچەماڵ کە بووە هۆی کورتهێنانی بڕی کارەبا لەو یەکەیە بەنداوی دوکان بۆ پڕکردنەوەی کورتهێنانی ئەو کارەبایەی بەرهەم دەهێنرێت لە کۆرمۆر یەکەی زیاتری ئیشپێکردووە و ئاوێکی زۆر بەردراوەتەوە، ئەمەش بووەتە ئەوەی پیسیەکی زۆر بێنێتە سەر پرۆژەکانی دابەشکردنی ئاوی دوکان - سلێمانییەوە، هەروەها بەهۆی ئەوەی لە رۆژی هەینی گەشتیاری زۆر لەو سنوورە لە گەشتبوون دەبە و پاشەڕۆی زۆریان کردووەتە دەریاچەکەوە، لەبەر سەلامەتی پرۆژەکانیان، تا کاتێکی نادیار دابەشکردنی ئاو رادەگرن. ئێوارەی دوێنێ هەینی 26ی نیسانی 2024 لەڕێگەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە هێرشکرایە سەر کێڵگەی غازی کۆرۆمۆر لە قەزای چەمچەماڵ لە سنووری پارێزگای سلێمانی، لە ئەنجامی هێرشەکە چوار کرێکار گیانیان لەدەستدا و دووانی دیکەش برینداربوون، هەروەها زیانێکی مادی زۆریشی لێکەوتەوە و کاریگەری لەسەر بەرهەمهێنانی کارەبا کرد و بووە هۆی کەمبوونەوەی بەرهەمهێنانی کارەبای هەرێمی کوردستان.
باڵیۆزی ئەمەریکا لە عێراق: ئەوانەی بەرپرسیارن لە هێرشەکەی سەر کێڵگەی غازی کۆرمۆر دەبێت بدرێنە دادگا
هاوڵاتی باڵیۆزی ئەمەریکا لە عێراق لەبارەی هێرشەکەی سەر کێڵگەی غازی کۆرمۆر لە سنووری قەزای چەمچەماڵ پەیامێکی بڵاوکردەوە و داوا لە بەرپرسانی عێراق دەکات لێکۆڵینەوە لە رووداوەکە بکەن. ئەمڕۆ شەممە 27ی نیسانی 2024، ئەلینا رۆمانۆسکی، باڵیۆزی ئەمەریکا لە عێراق لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس نووسیویەتی، "بە تووندی ئیدانەی ئەو هێرشەدەکەین کە ژێرخانی وزەی هەرێمی کوردستانی کردە ئامانج". ئاماژەی بەوەشکردووە، "ژمارەیەک کرێکار لە شوێنی رووداوەکە گیانیان لەدەستدا و برینداربوون، دوا لە دەسەڵاتدارانی عێراق و هەرێمی کوردستان دەکەین لێکۆڵینەوە لە رووداوەکە بکەن و ئەوانەی بەرپرسیارن لەم رووداوە بدرێنە دادگا". ئەوەشی وت، "ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا لەگەڵ هەردوو حکومەتی عێراق و هەرێمی کوردستان کاردەکات بۆ پاڵپشتیکردنی ئاسایشی عێراق و سەقامگیری و سەروەری خاکی عێراق". ئێوارەی دوێنێ هەینی 26ی نیسانی 2024 لەڕێگەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە هێرشکرایە سەر کێڵگەی غازی کۆرۆمۆر لە قەزای چەمچەماڵ لە سنووری پارێزگای سلێمانی، لە ئەنجامی هێرشەکە چوار کرێکار گیانیان لەدەستدا و دووانی دیکەش برینداربوون، هەروەها زیانێکی مادی زۆریشی لێکەوتەوە و کاریگەری لەسەر بەرهەمهێنانی کارەبا کرد و بووە هۆی کەمبوونەوەی بەرهەمهێنانی کارەبای هەرێمی کوردستان.
.png)
هاوڵاتی وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، لە ئەنجامی هێرشە درۆنییەکەی سەر کێڵگەی کۆرمۆری قەزای چەمچەماڵ، چوار کرێکاری یەمەنی گیانیان لەدەستداوە. رۆژی هەینی 26-4-2024، پێشەوا هەورامانی، وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، “لە ماوەی رابردوو هەوڵی باش دراوە بۆ باشترکردنی کەرتی وزە و ژێرخانی ئابووری لە عێراق و بە تایبەتی لە هەرێمی کوردستان، لە کاتێکدا کە هەنگاوەکان بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان خێرا دەکرێن، دەستی خراپەکاری و تێکدەرانە جارێکی دیکە لە کردەوەیەکی تیرۆریستیدا کێڵگەی گازی کۆرمۆرییان کردە ئامانج". دەشڵێت، "بەداخەوە تا ئێستا چوار کارمەندی یەمەنی شەهیدبوون، جگە لەوەش زیانێکی زۆر بەر کێڵگەکە کەوتووە و ئەم زیانەش کاریگەری دەبێت لەسەر کەمبوونەوەی کارەبا بە شێوەیەکی بەرچاو". ئێوارەی ئەمڕۆ لە رێگەی فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانەوە هێرشکرایە سەر کێڵگەی گازی کۆرمۆر لە ناحیەی قادرکەرەمی سەر بە قەزای چەمچەماڵ و بەهۆیەوە چوار کەس گیانیان لەدەستدا و دوو کەسی دیکە برینداربوون. دەقی بەیاننامەکەی حکومەتی هەرێمی کوردستان: لەماوەی ڕابردوو هەوڵی باش دراوە بۆ باشتر کردنی کەرتی وزە و ژێرخانی ئابووری لە عێراق و بە تایبەتی لە هەرێمی کوردستان، و لە کاتێکدا کە هەنگاوەکان بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان خێرا دەکرێن، دەستی خراپەکاری و تێکدەرانە جارێکی دیکە لە کردەوەیەکی تیرۆریستیدا کێڵگەی غازی کۆرمۆریان کردە ئامانج کە بەداخەوە تا ئێستا چوار کارمەندی یەمەنی شەهیدبوون، جگە لەوەش زیانێکی زۆر بەر کێڵگەکە کەوتووەو کە ئەم زیانەش کاریگەری دەبێت لەسەر کەمبوونەوەی کارەبا بە شێوەیەکی بەرچاو. ئەم هێرشە دووبارانە پێویستە ڕابگیرێن و داوای هەماهەنگی و هاوکاری بەپەلە دەکەین لە دەزگا پەیوەندیدارەکانی حکومەتی فیدراڵ بۆ ئەوەی ئەنجامدەرانی ئەم کارە تیرۆریستییە بدۆزرێنەوەو ڕادەستی یاسا بکرێن و ڕێگری یەکجاری بکرێت لە دووبارەبوونەوەی ئەم کارانە. داواکارین لە خودای گەورە کە جێگای شەهیدان بەهەشت بێت و بریندارەکانیش شیفایان بۆ بێت. پێشەوا هەورامانی گوتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان
هاوڵاتی بەدرۆن ھێرشکرایەسەر کێڵگەی گازی کۆرمۆر لە سنوری قەزای چەمچەماڵ و کوژراو و برینداری لێکەوتەوە، وەزارەتی کارەباش دەڵێت، بەھۆی ھێرشەکەوە بەرھەمھێنانی ٢٥٠٠ مێگاوات کارەبا راوەستاوە. ئێوارەی ئەمڕۆ ھەینی ٢٦ـی نیسان بە درۆن ھێرشکراوەیە سەر کێڵگەی گازی کۆرمۆر،رەمک رەمەزان، قایمقامی قەزای چەمچەماڵیش ڕایگەیاند، لە ئەنجامی هێرشەکەی سەر کێڵگەی گازی کۆرمۆر، سێ کەس کوژراون و سێ کەسی دیکە بریندار بوون. وتیشی، سێ کوژراوەکە بیانین و لەنێو بریندارەکانیشدا کورد هەن. بەپێی زانیارییەکانیش هێرشەکە لە كاتژمێر نزیك 06:30 بۆ 07:30 بە درۆن ئەنجامدراوەو ئەو شوێنەی کراوەتە ئامانج هەمان ئەو شوێنەیە کە جاری پێشوو هێرشی کرایەسەر و دەرەوەی کەمپەکەیە و شوێنەکە لەژێر نۆژەنکردنەوەدا بووە. پەیوەست بەم بابەتەش وەزارەتەکانی کارەبا و سامانە سرووشتییەکان لە راگەیەنراوێکی ھاوبەشدا دەڵێن، بەھۆی ھێرشەکەی سەر کێڵگەی کۆرمۆر، ناردنی گاز بۆ وێستگەکانی بەرھەمھێنانی کارەبا راوەستاوە و بەھۆیەوە نزیکەی ٢٥٠٠ مێگاوات کارەبا کەم بووەتەوە، جەختیش دەکەنەوە کە لە ھەوڵەکانیان بەردەوام دەبن بۆ ئاساییکردنەوەی دۆخەکە و دووبارە دەستپێکردنەوەی گاز بۆ وێستگەکانی کارەبا. پێشتریش چەندجارێک ھێرشکراوەتەسەر کێڵگەی گازیی کۆرمۆر کەدواینیان سەرەتای ئەمساڵ بوو و بەھۆیەوە بەکاتی پڕۆسەی بەرھەمھێنانی گاز لە کێڵگەکەدا راگیرا، ئەوەش کاریگەری لەسەر بەرھەمھێنانی کارەبای نیشتیمانی ھەبوو کە غازی شلی ئەو کێڵگەیە سەرچاوەی سەرەکی کارەبای نیشتیمانیی ھەرێمی کوردستانە.
هاوڵاتی ئێوارەی ئەمڕۆ هەینی هێرش كرایە سەر كێڵگەی غازی كۆرمۆر لە چەمچەماڵ و قائیمقامی شارەكە ئاشكرایكرد: هێرشە درۆنیەكەی سەر كۆمپانیای دانەغاز، زیانی مادی هەبوە بەڵام قەبارەی زیانەكان نەزانراوە. رەمەک رەمەزان، قایمقامی قەزای چەمچەماڵ رایگەیاند، بەپێی زانیارییەکانیان، لە كاتژمێر نزیك 06:30 بۆ 07:30 دەنگی تەقینەوەیەك بیستراوە، دواتر دەركەوتوە هێرشەکە بۆ سەر کێڵگەی کۆرمۆر بووەو بە درۆن کراوە. وتیشی، هێشتا دڵنیا نین، تا ئێستاش زیانە گیانی و مادییەکان بە رونی نازانرێت. ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد، بۆ بەدواداچون و لێكۆڵینەوە لە روداوەكە و قەبارەی زیانەكان تیمەكانمان راسپاردوە. هاوکات سەرچاوەیەکیش لەناو کێڵگەکە زانیارییەکانی بۆ هاوڵاتی پشتڕاستکردەوەو ڕایگەیاند، دەنگێکی بەهێزیان بیستووەو لە ئێستادا ئاگرکەوتۆتەوە و ڕێگە نادرێت کارمەندەکان شوێنەکانی خۆیان بەجێبهێڵن بەهۆی ئەوەی مەترسی هێرشی دیکە هەیە. کێڵگەى غازى کۆرمۆر دەکەوێتە سنورى قەزاى چەمچەماڵەوە و لە ساڵى ڕابردووەوە چەندینجار بە موشەک و فڕۆکەى بێفڕۆکەوان کراوەتە ئامانج. ئەم کێڵگەیە رۆژانە چوار هەزار و 200 مێگاوات کارەبا بەرهەم دەهێنێت کە لەو بڕە 2800 مێگاواتی بۆ هەرێمی کوردستان و ئەوەش دەمێنێتەوە رەوانەی هەردوو پارێزگای کەرکووک و مووسڵ دەکرێت. یەدەگی غازی سرووشتییەکەی بە زیاتر لە هەشت ترلیۆن و 200 ملیار پێ سێجا دەخەمڵێندرێت. غازی کۆرمۆر، لەرێگەی بۆرییەوە رەوانەی وێستتگەکانی کارەبای چەمچەماڵ و هەولێر دەکرێت، بەمەش لە 67%ـی کارەبای هەرێمی کوردستان دابیندەکات.
هاوڵاتی دوای ئەوەی هاووڵاتییەک لە دەریاچەی دوکان داوای لە بەلەمێکی گەشتیاری کردووە لە دورگەیەکی دەریاچەکە دایبگرێت و بەجێی بهێڵێت و دوای کاتژمێرێک بێتەوە بەشوێنیدا، دیارنەماوە. ئەمڕۆ هەینی 26-4-2024، گوتەبێژی بەرگریی شارستانی سلێمانی لەسەر دیارنەمانی ئەو هاوڵاتییە لە لێدوانێکدا بە هاوڵاتی راگەیاند، "نیوەرۆی ئەمڕۆ کەسێک بە رووخسارێکی داپۆشراوەوە، لەگەڵ بەلەمێکدا چووەتە دوورگەیەکی دەریاچەی دوکان و داوای لە بەلەمەوانەکە کردووە دوای کاتژمێرێک بگەڕێتەوە بۆلای، بەڵام کاتێک بەلەمەوانەکە دەگەڕێتەوە کەسەکە لەوێ نەماوە". ئاماژەى بەوەشدا، ئێستا هەموو تیمەکانیان لەوێ بەدوای ئەو کەسەدا دەگەڕێن، نازانن خنکاوە یان چی بەسەرهاتووە. سەبارەت بە رەگەزی ئەو هاوڵاتییە، گوتەبێژی بەرگریی شارستانیی سلێمانی رایگەیاند، تا ئێستا نازانرێت ئەو هاوڵاتییە لە رەگەزی مێیە یان نێر، تەنها ئەوە دەزانرێت کە کورد بووە، ئەویش چونکە بە کوردی قسەی کردووە. ئێستا هێزە ئەمنییەکان و تیمەکانی بەرگریی شارستانی بە مەبەستی دۆزینەوەی سۆراخی ئەو کەسە لە شوێنی رووداوەکەن. هەر سەبارەت بەم رووداوە، قایمقامیه‌تی قه‌زای دوكان له راگه‌یێنراوێكدا ئاماژه‌ی به‌وه‌داوە، ئەو هاوڵاتییە لە کاتی مەلەدا خنکاوە و له‌دوای رووداوه‌كه‌شه‌وه تیمی مه‌له‌وانی دوكان و پۆلیس چونه‌ته شوێنی رووداوه‌كه و تیمی مه‌له‌وانی به‌دوای دۆرینه‌وه‌ی ته‌رمه‌كه‌یدا ده‌گه‌ڕێن.
