هاوسەرۆکی کەنەکە: کورد لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا کاراکتەرێکی چالاکە

بە فەرمانێکی وەزاریی وەزیری پێشمەرگە زیاتر لە 8700 پلەدارو و پێشمەرگە پلەکەیان بەرزکرایەوە و وەزیری پێشمەرگەش پیرۆزبایی لێکردن و رایگەیاند، دابینکردنی مافەکانی پێشمەرگە و باشتکردنی ژیان و گوزەرانیان، ئەولەوییەتی کارەکانیانە. ئەمڕۆ چوارشەممە، 15ـی تشرینی یەکەمی 2025، وەزارەتی پێشمەرگەی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، بڵاویکردەوە، لە خشتەی مانگی ئەیلوولی 2025، هەشت هەزار و 721 پێشمەرگە و پلەداری وەزارەتی پێشمەرگە پلەکانیان بەرزکراوەتەوە. وەزارەتی پێشمەرگە ئاماژەی بەوە داوە، دابینکردنی مافەکانی پێشمەرگە و باشترکردنی ژیان و گوزەرانیان، لە پێشینەی کاری حکوومەتی هەرێمی کوردستان و وەزارەتی پێشمەرگە و پرۆسەی چاکسازییە، هەروەها هەموو هەوڵەکان لەم پێناوەدا بەردەوام دەبن، کە هێزی پێشمەرگەی کوردستان شایستەبوونی پلەکانیان لە وادەی یاسایی و کارگێڕی خۆیدا بەرزبکرێتەوە. وەزیری پێشمەرگە، داوا دەکات، لە بەرانبەر بەرزکردنەوەی شایستەی پلەکانیان، پێویستە پێشمەرگە وەک هەمیشە لە ئەرکی پاراستنی خاک و سنوور و خەڵکی کوردستان و جێبەجێکردنی دیسپلینی سەربازییانەی سەردەمی بەردەوام بن.

سەرچاوەیەك لە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتیی سلێمانی بەمیدیاکانى یەکێتى نیشتیمانى کوردستانى ڕاگەیاندووە هێڵی ئاسمانیی 'توركش ئێرلاین' سیستمی فرۆشتنی بلیتی گەشتی ئاسمانی بۆ فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتیی سلێمانی چالاككرد و یەكەم گەشتی ئەو هێڵە بۆ سلێمانی، ڕۆژی 3ـی مانگی داهاتوو دیاریكراوە. ڕۆژى پێنج شەممەى ڕابردوو،  (9ـی تشرینی یەکەمی 2025)، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، لە ئەنقەرە لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆکی کۆماری تورکیا کۆبووەوە، و لەسەر داوای نێچیرڤان بارزانی و لەسەر رەزامەندی و راسپاردەی ئەردۆغان ئابڵووقەی سەر فڕۆکەخانەی سلێمانی هەڵگیرا. دواتر لەڕاگەیەندراوێکیدا سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان سوپاسی سەرۆککۆماری تورکیای کرد و رایگەیاند: "ئه‌م بڕياره‌ له‌ چوارچێوه‌ى په‌يوه‌ندييه‌ پته‌وه‌كانى هه‌رێمى كوردستان و كۆمارى توركيادا دێت كه‌ دڵنياين يارمه‌تيده‌ر و هاوكار ده‌بێت بۆ بره‌ودانى زياتر به‌ هاريكاريى هاوبه‌ش و له‌ به‌رژه‌وه‌نديى هه‌ردوولا و به‌تايبه‌تى له‌ به‌رژه‌وه‌نديى هاووڵاتيانماندا له‌ سنوورى سلێمانى ده‌بێت". بۆ یەکەم جار تورکیا لە 3ـی نیسانی 2023، ئاسمانی وڵاتەکەی بەڕووی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی سلێمانیدا داخست، بە پاساوی زیادبوونی چالاکییەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) لە سنوورەکە. رووداوەکە دوای ئەوە هات کە رۆژی دووشەممە، 6ـی تشرینی یەکەمی 2025، تورکیا راگرتنی گەشتەکانی بۆ فڕۆکەخانەی سلێمانی درێژکردەوە.

تیمی کوردستانی عێراقی رێکخراوی (CPT) نوێترین راپۆرتی خۆی سەبارەت بە پڕۆسەی ئاشتی و بەردەوامی جموجۆڵی سەربازی و ئاشتی سارد، ئاگربەستێک بەبێ وەستاندنی لەشکرکێشی و جموجۆڵی سەربازی بڵاوکردەوە. بەپێى ناوەڕۆکى ڕاپۆرتەکە،  هەرچەندە، مانگی ئەیلوولی ٢٠٢٥، بە یەکەمین مانگ دادەنرێت کە لەساڵی ٢٠١٥ (کۆتایی پڕۆسەی ئاشتی پێشوو)ەوە سوپای تورکیا هیچ بۆردوومانێکی تێدا ئەنجام نەدابێت، بەڵام لەشکرکێشی سوپای تورکیا و جموجۆڵی چەکداری گەریلاکانی پارتی کرێکارانی کوردستان لە زیادبووندان. هەروەها ئەوەش دەخاتەڕوو سوپای تورکیا نەک هەر سوپاکەی لە هەرێمی کوردستان نەکشاندۆتەوە، بەڵکو ئامادەیی سەربازی لە ناوچەکاندا بەرفراوانتر کردووە. بۆ نموونە، سوپای تورکیا بارەگا سەربازییەکانی لە سەر زنجیرە چیای مەتینا، بەهێزتر و پتەوتر کردووە و سوپاکە دەستیکردووە بە دروستکردنی تۆڕی ڕێگاوبانی سەربازی. دەقى ڕاپۆرتەکە.. ئاشتی سارد: ئاگربەستێک بەبێ وەستاندنی لەشکرکێشی و جموجوڵی سەربازی هەرچەندە، مانگی ئەیلوولی ٢٠٢٥، بە یەکەمین مانگ دادەنرێت کە لەساڵی ٢٠١٥ (کۆتایی پڕۆسەی ئاشتی پێشوو)ەوە سوپای تورکیا هیچ بۆردوومانێکی تێدا ئەنجام نەدابێت، بەڵام لەشکرکێشی سوپای تورکیا و جموجۆڵی چەکداری گەریلاکانی پارتی کرێکارانی کوردستان لە زیادبووندان. حەوت مانگ بەسەر ئاگربەستی تاکلایەنەی پەکەکە و سێ مانگیش بەسەر مەراسیمی سیمبوڵی چەکدانانی چەند گەریلایەکی ئەو حزبە تێدەپەڕێت. هاوتا لەگەڵ ئەوەی کە دانوستانەکانی ئاشتی و جێبەجێکردنی بەرپرسیاریەتی لایەنەکان پێدەنێتە قۆناغێکی قوڵتری گفتوگۆکان، مانگی ئەیلوول، بەبێ بۆردوومان و هێرشی سوپای تورکیا لە هەرێمی کوردستان تێپەڕی کە ئەمەش یەکەم جارە لە دوای ساڵی ٢٠١٥ و کۆتاییهاتنی پرۆسەی ئاشتی پێشوو، مانگێک بە بێ هێرش و بۆردوومان تێپەڕێت. کەمبوونەوەی هێرش و بۆردوومانەکان لە مانگی تەمووز و ئابەوە دەستیپێکرد کە بە ڕێژەی ٩٧٪ ژمارەی هێرشەکان کەمبوونەوە. سەرباری کەمبوونەوەی بەرچاوی ژمارەی هێرشەکان، لەشکرکێشی سەربازی و جموجۆڵی چەکداری هەردوو لا بەردەوامە لە زیادبوون. لە نێوان ١ی تەمووز "مەراسیمی سیمولی چەکدانان لە ١١ی تەمووزدا بەڕێوەچوو" بۆ ٣٠ی ئەیلوول، سوپای تورکیا، بەلایەنی کەمەوە (٣٤) هێرش و بۆردوومانی بۆسەر هەرێمی کوردستان ئەنجامداوە. کەمبوونەوەی هێرشەکانیش لە مانگی تەمووزدا دەستیپێکرد و تاوەکو لە مانگی ئەیلوولدا گەیشتە ڕاوەستانی تەواوەتی بۆردوومانەکان. لەم هێرشانە، (٣٢)یان تۆپباران بوون، یەک هێرش لەڕێگەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و هێرشێکی تریش لە ڕێگەی هەلیکۆپتەرەوە ئەنجامدراوە. لە مانگی تەمووزدا (١٨) هێرش و لە مانگی ئابدا (١٦) هێرش ئەنجامدراوە، بەڵام لە مانگی ئەیلوولدا هیچ هێرشێک ئەنجامنەدراوە. لە ٩٧٪ی ئەو هێرشانە بۆسەر سنوری قەزای ئامێدی بووە و تەنیا یەک هێرش بۆسەر سنوری پارێزگای سلێمانی بووە کە ئەویش لە ڕێگەی فڕۆکەی بێفرۆکەوانەوە لە سنوری قەزای پێنجوێن ئەنجامدراوە. ئەمە لە کاتێکدا کە لە ١ی ئازار تاوەکو ٣٠ی حوزەیران، سوپای تورکیا (١٣٩٠) هێرش و بۆردوومانی ئەنجامدابو و لە هەر مانگێکیشدا، ژمارەی هێرشەکان تاوەکو مانگی تەمووز لە زیادبووندابوون. لەو هێرشانە (١١٥٧) هێرشیان لە ڕیگەی تۆپباران، ٤٠ هێرش لە ڕێگەی هەلیکۆپتەر، دوو هێرش لە ڕێگەی تەقەکردنی ڕاستەوخۆ بوون و یەک ڕووداوی تەقینەوەی بۆمبی نەتەقیویش تۆمارکراوە. سەرباری ڕاگرتنی بۆردوومانەکان بەتەواوەتی و بێدەنگکردنی چەکەکان لەمانگی ئەیلوولدا، هەردوو لا بەردەوامبوون لە جموجۆڵی سەربازی و بەرفراوانکردنی ئامادەیی سەربازی و چەکدارییان لەناو هەرێمی کوردستاندا. بەردەوامی ئەو بە سەربازگەکردن و جموجۆڵییە چەکدارییانە، بوونەتە هۆی بەردەوامی ڕێگریکردن لە جموجۆڵ و هاتوچۆی هاووڵاتییانی مەدەنی. تەنانەت لە هەندێک ناوچە، ڕێگریکردنی تەواوەتی لە هاتوچۆی هاووڵاتییان و گوندنشینان بەدیدەکرێت و ئاوارەبوون و چۆڵکردنی گوندەکانیش لە بەردەوامیدایە. بۆ نمونە، لە ڕۆژانی ٢٢ و ٢٣ی ئابدا، حکومەتی هەرێمی کوردستان، ئاگاداری حەوت گوندی (دەڤەری نهێلێ)ی لە قەزای ئامێدی کرد کە دەتوانن بگەڕێنەوە بۆ سەر ڕەز و باخ و کێڵگە کشتوکاڵییەکانییان. بەڵام لە ڕۆژی ٢٣ی ئابدا، کاتێک هاووڵاتییانی گوندی (گوهەرزێ) هەوڵیاندا بگەڕێنەوە سەر ڕەز و باخەکانییان، لەلایەن سەربازانی سوپای تورکیاوە دەستگیرکران. دوای نزیکەی کاتژمێرێک لە دەستگیرکردنیان هەموویان ئازادکران بەڵام ئاگادارکرانەوە کە ڕەز و باخەکانییان جێبهێڵن. لە هەمان ڕۆژدا، دانیشتووانی گوندەکانی (بەلاڤە و بەرچێ) و چوار گوندی تر بەهەمان شێوە ڕێگریان لێکرا کە بگەڕێنەوە سەر کێڵگە کشتوکاڵییەکانییان. هەروەها لە ڕۆژانی ٢٠ و ٢١ی ئابدا، حکومەتی هەرێمی کوردستان، ئاگاداری گوندنشینانی ئاوارەبووی ١٥ گوندی دەڤەری (بەری گارێ)ی کرد کە لە کاتژمێر (٨:٠٠)ی بەیانی بۆ کاتژمێر (٥:٠٠)ی ئێوارە دەتوانن بگەڕێنەوە سەر ڕەز و باخی گوندەکانییان " کە ماوەی ١٤ مانگە بەهۆی هێرش و بۆردوومانەکانی سوپای تورکیاوە ئاوارەبوون" و لەو کاتژمێرانەدا، کاری جوتیاری خۆیان بکەن و دواتر گوندەکانییان جێبهێڵن. ئەو جوتیارانەی کە توانیبویان بگەڕێنەوە بۆ گوندەکانییان، بە تیمی کوردستانی عێراقی  سی پی تییان ڕاگەیاند، کە زیاتر لە (٥٠) خانووی هاووڵاتییانی مەدەنی لە گوندەکانی (مژێ، کەفنە مژێ، سپیندارێ، گرگاشێ و دێرەشێ) بەهۆی بۆردوومانی ئاسمانی سوپای تورکیاوە بەتەواوی وێران بوون. سەرباری وێران کردنی شوێنی نیشتەجێبوونی هاووڵاتیانی مەدەنی، قوتابخانە، بنکەیەکی تەندروستی، چەند مزگەوتێک بەهۆی بۆردوومانەکانەوە یان وێران بوون یاخود زیانیان بەرکەوتووە. سوپای تورکیا نەک هەر سوپاکەی لە هەرێمی کوردستان نەکشاندۆتەوە، بەڵکو ئامادەیی سەربازی لە ناوچەکاندا بەرفراوانتر کردووە. بۆ نموونە، سوپای تورکیا بارەگا سەربازییەکانی لە سەر زنجیرە چیای مەتینا، بەهێزتر و پتەوتر کردووە و سوپاکە دەستیکردووە بە دروستکردنی تۆڕی ڕێگاوبانی سەربازی بۆ بەیەکەوەبەستنی تەواوی بارەگا سەربازییەکانی لە ناوچەکانی زاپ و ئاڤاشین لە دەڤەری ئامێدی. هەروەها، لە ڕۆژی ١٤ی ئەیلوولدا، سوپای تورکیا ڕێگایەکی نوێی لە بارەگا سەربازییەکەی گوندی (کەشان) لە قەزای باتیفا بۆ ناو گوندەکە تەواوکرد، ئەمەش پێشهاتێکی نوێیە کە سوپای تورکیا دەستیکردووە بە دروستکردنی ڕێگا لە بارەگا سەربازییەکانییەوە بۆ ناو گوند و ناوچە ئاوەدانەکان. هەمان گۆڕانکاری و دروستکردنی ڕێگای سەربازی بۆ ناو گوندەکان، لە سەرەتای مانگی ئەیلوول لەناو گوندی (سەرگەلێ) لە قەزای ئامێدی تێبینیکرا. لەوە زیاتر، لە نێوان ١٥ی ئەیلوول بۆ ١ی تشرینی یەکەم، سوپای تورکیا دەستیکرد بە هەڵمەتێکی دار بڕینەوە لە ناوچەی کۆنتڕۆڵکراوی زاپ. پاش بڕینەوەی دارەکان، سەربازەکان بە تراکتۆر دارە بڕدراوەکانیان دەگواستەوە بۆ تورکیا. بەهەمان شێوە، گەریلاکانی پەکەکە و گروپە هاوپەیوەستەکانی ئەو حزبە، دەستیانکردووە بە بەهێزکردنی توانای سەربازی خۆیان و دورستکردنی تونێل و ڕێڕەوی زەمینی لە ناوچەکانی قەندیل، ئاسۆس و گارا. هەروەها تاوەکو ئێستا گەریلاکانی پەکەکە، چەکیان لەدەستدایە و چەکەکانیان دانەناوە. ڤیدیۆی گواستنەوەی دارەکان بەگشتی، پڕۆسەی ئاشتی بووەتە مایەی ئاگربەست و ڕاگرتنی تەواوەتی بۆردوومان و هێرشەکان، بەڵام زیادبوونی ئامادەیی سەربازی و جموجۆڵی چەکداری هەردوو لای شەڕەکە، بوونەتە هۆی لاوازکردنی پڕۆسەی ئاشتی و هەستیاربوونی دۆخەکە. لە ئەنجامی بەردەوامبوونی لەشکرکێشییەکانیش، کاریگەری جەنگ و ئاوارەبوون بەسەر هاووڵاتییانی مەدەنیدا ماوەتەوە. تیمی کوردستانی عێراقی ڕێکخراوی CPT، بانگەواز لە دەوڵەتی تورکیا و پارتی کرێکارانی کوردستان دەکات کە بەتەواوی بەشداری پڕۆسەی ئاشتی بکەن و هەموو جۆرە جموجۆڵێکی سەربازی و چەکداری و فراوانکردنی ئامادەیی سەربازی لە هەرێمی کوردستانی عێراقدا ڕابگرن. هەروەها CPT داوا لە حکومەتی فیدڕاڵی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکات کە ڕۆڵیان هەبێت لەم پڕۆسەی ئاشتییەدا و دڵنیاببنەوە لەوەی کە هاووڵاتییانی مەدەنی بە بێ ئەوەی ترسیان هەبێت کە بەئامانجبگیرێن بتوانن بگەڕێنەوە بۆ سەر ڕەز و باخ و گوندەکانی خۆیان. CPTتیمی کوردستانی عێراقی ڕێکخراوی 

بەپێى ڕاگەیەندراوێکى بارەگاى بارزانى: رۆژی چوارشەممە 15ی تشرینی یەکەمی 2025 لە پیرمام سەرۆک مەسعود بارزانی پێشوازی لە شاندێکی باڵای (ئەنەکەسە) کرد کە پێکهاتبوو لە سکرتێری پارتە سیاسیەکانی ناو (ئەنەکەسە). لە ڕاگەیاندراوەکەدا هاتووە؛ لە دیدارەکەدا بیروڕا لەبارەی بارودۆخی سیاسی ناوچەکە و دوایین پێشهاتەکانی سوریا ئاڵوگۆڕ کرا. هەر لەو دیدارەدا سەرۆک بارزانی وێرای ئاماژەدان بە دۆخی کورد لە سوریا جەختی لەسەر پێویستی یەکڕیزی لایەنە کوردەکانی سوریا کردەوە و هەروەها داواشی کرد لایەنە کوردییەکان بە ئاراستەی بەهێزترکردنی بنەماکانی ئاشتەوایی کۆمەڵایەتی و تەبایی بن لەگەڵ عەرەب و پێکهاتەکانی تری سوریا کار بکەن.

هەپەگە-نەڕەچە ناسنامەی شەش گەریلای شەهیدی ئاشکرا کرد کە ١٦ و ١٩ـی حوزەیرانی ٢٠٢٣دا لە ئەنجامی هێرشی دەوڵەتی تورک لە هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا شەهید بوون و گوتی: "هاوڕێیانمان ناوی خۆیان لە مێژووی ئازادیدا نووسییەوە و بوونە نەمر." ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە (هەپەگە-نەڕەچە) دەربارەی گەریلا شەهیدبووەکان ئەمەی گوت: "لە قۆناغێکدا کە تێکۆشانی ئازادیمان لە دژی هێرشەکانی دەوڵەتی تورکی داگیرکەر گەیشتە لوتکە و داستانی تۆمارکرد، هاوڕێیانمان مەردان، جوودی، ئازاد و سەبری لە ١٦ و هاوڕێیانمان ماسیرۆ و ڕێزان لە ١٩ـی حوزەیرانی ٢٠٢٣دا لە ئەنجامی هێرشی دووژمن بۆسەر هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا شەهیدبوون و بوونە نەمر. هاوڕێیانمان مەردان، جوودی، ئازاد ،سەبری، ماسیرۆ و ڕێزان بەو بەهایەیی لە تێکۆشانی ئازادیمان زیادیان کرد، ناوی خۆی لە تێکۆشانی ئازادی گەلانماندا نووسییەوە. بەڕیزداری و پێزانینەوە یادیان دەکەینەوە. میلیتانانی پێشەنگی گەلەکەمان مەردانی هاوڕێمان وڵاتپارێزی قوڵ و ڕەگداکوتاوی ڕۆژهەڵاتی کوردستانی وەرگرت و هاتە چیا ئازادەکان. درووستی و سادەی و فیدایەتی لە کەسایەتی خۆییدا نواندەوە، لە سەخترین گۆڕەپانەکانی شەڕدا بە بوێری و هەڵوێستی خۆیەوە جەنگا. هەموو ئەرکەکانی بە شایستەییەوە جێبەجێ کرد و وەک ڕێچکەگری شەهید سمکۆ سەرهەڵدان، شەهید نووری یەکتا و شەهید ڕێزان جاویدلێر ئەندامی فەرماندەیی بوو و هیوای ئایندەی بەخشییەوە. هاوشێوەی تێکۆشانی بە شەهیدبوونیشی بۆ هەمیشە پێشەنگایەتی دەکردین. جوودی هاوڕێمان بە دڵسۆزی بتەوەوە ڕەنجی لە پێناوی تێکۆشانی ئازادیی کوردستان دا. بۆ پەرەدان بە بەهای شەهیدانمان هەوڵدانی مەزنی بەڕێوەبرد. بە فیداکاری و کەسایەتییە سادەکەیەوە جێگەی خۆی لە دڵی هەموو هاوڕێیانیدا گرت. لە هەموو بوارێکدا بە جوانترین شێوە میلیتانێتی ئاپۆیی نواندەوە و تا کۆتایی ژیانی بە تێکۆشانی، میراتییەکی مەزنی بۆ جێهێشتین. یادکردنەوەی هاوڕی جوودی وەک مەشخەڵێکی نەکوژاوە ڕێگەمان ڕووناک دەکاتەوە. ئازادی هاوڕێمان بە باوەڕی و فیداکارییی تەواوەتییەوە بەشداری تێکۆشانی ئازادیمان بوو، لە هەموو ژیانییدا پارێزگاری لەم هەڵوێستەی خۆی کرد؛ بە کەسایەتی بوێر و فیداکارییەوە هێزی بەخشییە تێکۆشانی ئازادیمان. بە خواستی ئازادییەوە لە ڕۆژئاوای کوردستانەوە خۆی گەیاند چیا و بە تێکۆشان و توڕییەوە لە دژی داگیرکاری ناوی خۆی لە تێکۆشانی ئازادیماندا نووسییەوە. سەبری هاوڕێمان بە ئایدیایەکی مەزنەوە ژیانی گەریلایەتی دەسپێکرد و بووە هەڵگری تێکۆشانێکی بێ پچڕان. بە فیداکاری و بەشداری درووستییەوە جێگەی خۆی لە دڵی هاوڕێیانیدا گرت. لە هەموو بورێکدا بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی کاری کرد و بووە میلتانێکی نموونی ئاپۆیی. هاڕێمان لە تێکۆشان و لێکۆڵینەوەیەکی ورددا بوو بۆئەوەی گورز لە سیاسەتەکانی لەناوبردن و نکۆڵی بدات کە لە دژی گەل و تەڤگەرمان سەپێنراوە. بە توانا سەربازی و پسۆرییەکەی کە لە بواری ئایدۆلۆژییدا بەدەستی هێنا، وەک میلیتانێکی پێشەنگ ڕۆڵی خۆی گێڕا. ڕۆڵەی گەلی عەرەبمان و شۆڕشگێڕی ئەنتەرناسیۆنالیستی، هاوڕی ماسیرۆ لە ساتی بەشداربوونییەوە تا شەهیدبوونی بووە خاوەنی بەشداربوونێکی بەهێز و ڕێپێوانێکی بێ پچڕان. ماسیۆری هاوڕێمان باوەڕبوونی بەسەرکەوتن لە هەموو ژیانیدا نواندەوە و بووە میلیتانێکی ئاپۆیی نموونەیی. بە تێکۆشانی ئازادییەوە کە لە ڕۆژئاواوە بەشداربوو، لە هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا کە داستانی تێدا تۆمار دەکرێت، بەرفراوانتر کرد.  بە تێکۆشانییە بووە پردی نێوان گەلان و ئامانجی بوو حەقیقەتی ڕێبەرێتی ئاشنا بە هەموو گەلانی جیهان بکات. هاوڕێمان ماسیۆر ئەو ئامانج و هەڵوێستەی کە بە دڵنیاییەوە دەبێت زیندوو ڕاگیرێت، وەک ڕێنمانی بۆی جێهێشتین. بەڵێن دەدەین ببینە وەڵامی ئامانجەکانی هاوڕێمان. ڕێزانی هاوڕێمان کە بە چاندی دێرینی وڵاتپارێزی بۆتان پەروەردە بووە، بە فیداکارییەکی مەزنەوە بۆ بەرگریکردن لە بەهاکانی ئازادی گەلەکەمان بەشداری هەموو کارێک بوو. لە بۆتان و شەنگال و چیا ئازادەکانی کوردستان بوو خاوەن تێکۆشانێکی بێهاوتا. هاورێمان بە بەشدارییە سادەیەکەی و دڵسۆزی هاوڕێتی ئاپۆییەوە لە دڵی هاوڕێیانیدا جێگەی خۆی گرت. لە هەموو بوارەکاندا بە رەنج و بەشداری مۆراڵداییەوە بەبێ کەموکووری ئەرکی میلیتانی ئاپۆیی جێبەجێ کرد. هاوڕێمان زیندوو ڕاگرتنی خەونی شەهیدامانی کرد بە ئامانجی خۆی و بە بوێری و ئەزموونی گەریلایەتیی و رۆحی فیداییەوە وەک گەریلایەکی سەرکەوتووی ئازادی بووە نموونەیەک بۆمان. ڕۆڵە بوێرەکانی گەلی کورد و عەرەبمان هاوڕێیانمان مەردان، جوودی، ئازاد ،سەبری، ماسیرۆ و ڕێزان بە تێکۆشان و شەهیدبوونیانەوە گەلەکەمانیان گەیاندە ئایندەی ئازاد. سەرەخۆی لە بنەماڵەی هێژای هاوڕێیانمان و گەلانی کورد و عەرەبی وڵاتپارێزمان دەکەین.

عەلی حوسێن ڕایگەیاند، "مێژووی پڕ لە خەباتی پارتی و ڕێبازی بارزانی، داهێنەری ئەو دەستکەوتانەیە کە ئەمڕۆ گەلی کوردستان بەدەستی هێناوە." هەروەها جەختی کردەوە "ئەم خەباتە، بنەمایەکی پتەوە بۆ بیری نەتەوەیی و نیشتمانی، نەک تەنیا لەسەر ئاستی هەرێم، بەڵکو لەسەر ئاستی عێراقیش." ئەمڕۆ چوارشەممە، 15ـی ئۆکتۆبەری 2025، لە سلێمانی لە وتارێکدا لە میانی کەرنەڤاڵی بانگەشەی پارتی دیموکراتی کوردستان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، عەلی حوسێن، بەرپرسی مەکتەبی ڕێکخستنی پارتی لە سلێمانی-هەڵەبجە، تیشکی خستە سەر مێژووی خەباتی پارتی و ڕۆڵی لە داڕشتنی ناسنامەی نەتەوەییدا. ئاماژەی بەوەش کرد، ڕێبازی بارزانی پەیامێکی ڕوونە بۆ پێکەوەژیان و فرەڕەنگی و گوتی: "ڕێبازی بارزانی پەیامێکە بۆ پێکەوەژیان، برایەتی، تەبایی، دیموکراسی، فرەحیزبی و ڕێزگرتن لە هەموو ڕەنگ و دەنگە جیاوازەکان." بەرپرسی مەکتەبی ڕێکخستنی پارتی شانازیی بە مێژووی پارتی کرد و گوتی: "پارتی و بارزانی سەدەیەکە لە خەبات و تێکۆشاندان و دەستکەوتی گەورەیان بۆ گەلی کوردستان بەدیهێناوە. ئێمە شانازی بەو مێژووەوە دەکەین کە بەرهەمی خوێنی شەهیدان، هێزی بازووی پێشمەرگە، و دڵسۆزیی نەتەوەکەمان و هەموو ئەو نەتەوانەیە کە لەگەڵماندا دەژین و لەم خەباتەدا هاوبەش بوون. ڕاشیگەیاند، سەرفرازین لەسایەیی خوێنی شەهیدان، خەباتی پارتی و بارزانی دەستکەوتمان بەدەستکەوت لەو لە یەکپارچەی کوردستان، جا لە شۆڕشی ئەیلوول بێت یان لە ڕێککەتنامەی 11 ئادار بێت، یان لە ڕاپەرینی خەڵکی کوردستان و پێکهێنانی پەرلەمان یان لە دوای ئازادی عێراق بێت.

چاکسازی گەورانی سلێمانی ڕەتی دەكاتەوە كاتەكانی پەیوەندیكردن لە شاسوار عەبدولواحید كەم كرابێتەوە. جەختیش دەكاتەوە كە هەموو ئەو مافانەی بەندکراو هەیەتی بە شاسوار عەبدولواحید، سەرۆکی جووڵانەوەی نەوەی نوێش دراوە.  ڕۆژی دووشەممە جووڵانەوەی نەوەی نوێ لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، دوای بڵاوبوونەوەی تۆماری دەنگیی شاسوار عەبدولواحید بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن، كاتی بەكارهێنانی تەلەفۆنی لێ كەم كراوەتەوە و تەنیا بۆ ماوەی 15 خولەک دەتوانێت تەلەفۆن بكات و قسە لەگەڵ کەسوکاری بکات، لە کاتێکدا زیندانییەکانی دیکە لە کاتژمێر 08:00ی بەیانی بۆ 11:00ی شەو مافی قسەکردنیان بە تەلەفۆن هەیە. سەرچاوەیەكی بەرپرس لە چاکسازی گەورانی سلێمانی  لەمبارەیەوە ڕایگەیاند، ئەوەی وتراوە چەواشەکارییە، چونکە کۆمەڵێک شتی جیاواز و باشی بۆ کراوە کە هەر پێویست نییە، سەرەڕای ئەوەش هەموو ئەو مافانەی بەندکراو هەیەتی بە شاسوار عەبدولواحیدیش دراوە. وتیشی: شاسوار عەبدولواحید لە هەر پلە و پۆستێک بێت، کە هاتە بەندینخانە وەکو سزادراو مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت و لە پلە و پۆست دادەماڵدرێت ئەمەشی ڕاستەوخۆ پێ وتراوە. لەلایەکی دیکە: سەرچاوە بەرپرسەكەی چاكسازیی گەورانی سلێمانی جەختیشی كردەوە كە بەهیچ جۆرێک مافی تەلەفۆنكردن و سەردانی کەسە نزیکەکان لە شاسوار عەبدولواحید کەم نەکراوەتەوە، هەفتەی پێشووش لیژنەی مافی مرۆڤ سەردانی چاکسازیان کرد و ڕاپۆرتیان بڵاوکردەوە، هەروەها خودی شاسوار عەبدولواحید ڕازیبوونی لە دۆخی نێو چاكسازی بۆ لیژنەی مافی مرۆڤ دووپات كردووەتەوە.  شاسوار عەبدولواحید، بە ماددەی 431 لە یاسای سزادانی عێراقی لەسەر کەیسی هەڕەشەی ناوزڕاندن، سزای پێنج مانگ زیندانیکردنی بۆ دەرچووە و ئێستا ماوەی زیندانییەکەی لە زیندان بەسەردەبات.

تورهان چۆمەن لە پشکی ئیی پارتی، لە پەرلەمان قسەی کرد و بێڕێزیی بەرانبەر عەبدوڵا ئۆجەلان کرد، پەروین بوڵدان بەتوندیی دژی وەستایەوە و گوتی: "هیچ کەسێک ئەو مافەی نییە، بە هیچ جۆرێک بێڕێزییکردنی لەم جۆرە قبووڵ ناکەم". جێگری سەرۆکی پەرلەمان لە پشکی پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی) پەروین بوڵدان بەتوندی وەڵامی سەرۆکی فراکسیۆنی ئیی پارتی تورهان چۆمەزی دایەوە کە بێڕێزیی بەرانبەر ڕێبەر ئاپۆ کردبوو. پەروین بوڵدان گوتی: "ئەو وتانە ڕەتدەکەمەوە و کەس ئەو مافەی نییە بێڕێزیی لەو جۆرە بکات". سەرۆکی فراکسیۆنی ئیی پارتی تورهان چۆمەز لە پەرلەمان قسەی کرد، تیشکی خستەسەر بانگەوازەکەی ڕێبەر ئاپۆ لە ڕاگەیاندنەکان سەبارەت بە "پشتگیرییکردنی ئەرێنی لە پرۆسەکە" و لەم ڕێگەیەوە پەروین بوڵدانی کردە ئامانج. تورهان چۆمەز ئاماژەی کرد بە هاتن و چوونی پەروین بوڵدان بۆ ئیمراڵی، لەمەشەوە پەروین بوڵدانی وەک گەیەنەری پەیامی ڕێبەر ئاپۆ وەسفکرد. تورهان چۆمەز بێڕێزیی بەرانبەر ڕێبەر ئاپۆ کرد، پەروین بوڵدان دەستبەجێ ڕایگرت، پەروین بوڵدان جەختی کردەوە کە ئەم وتانە قبووڵ ناکات و ڕەتی دەکاتەوە، گوتی: "کەس مافی ئەوەی نییە بێڕێزیی لەو جۆرە بکات. هەرگیز ئەم بێڕێزییە قبووڵ ناکەم. ئێوە ناتوانن شتی وەها بڵێن. من گەر کارێ بکەم لەپێناو تورکیا دەیکەم". پاش ئەم مشتومڕە، پەروین بوڵدان ١٥ خولەک ناوبڕی دا بە دانیشتنەکە.  

هەرێمی کوردستان چاوەڕوانی نووسراوی ژمێریاریی وەزارەتی دارایی عێراقە بۆ ئەوەی 120 ملیارەکە  بنێرێت، بەغدادیش چاوەڕوانی هەرێمی کوردستانە داهاتی نانەوتی رادەستی بەغداد بکات، بۆ ئەوەی تەموویلی مووچەی مانگی ئابی فەرمانبەران و مووچەخۆران هەرێم بکرێت. نوێترین زانیاریی و بە پوختی لەبارەی مووچەی مانگی ئاب ئەمەیە، کە کەناڵ8 لە دوو وەزیری بەشدار لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق دەستی کەوتووە. هەردوولا چاوەڕێی یەکدین، بەغداد چاوەڕێی ئەوەیە هەرێمی کوردستان 120 ملیار دینارەکەی بۆ بنێرێت بۆئەوەی ئەویش تەمویلی مووچە بکات. لەم لاشەوە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان دەڵێ 120 ملیارەکەمان ئامادەیە، بەڵام هێشتا بەشی ژمێریاریی وەزارەتی دارایی عێراق نووسراوی داواکاریی بۆ ناردنی پارەکەی بۆ نەکردووین، تاوەکو بەغداش ئەو نووسراوە نەکات، هەرێمی کوردستان پارەکە نانێرێت. بەپێی زانیارییەکانی کەناڵ8 ، هەرێمی کوردستان لە دوو هەفتەى رابردوودا 120 ملیار دیناری داهاتی نانەوتی ئامادەکردووە بۆ رەوانەکردنى بۆ بەغداد، کە داهاتی پارێزگاکانی سلێمانی و هەولێر و دهۆکن. بەگوێرەى بەدواداچوونى کەناڵ8 کە لە وەزارەتى دارایى و ئابوورییەوە دەستی کەوتووە، هەرکاتێک فەرمانگەى ژمێریاریى وەزارەتى دارایی عێراق داوای ناردنی 120 ملیارەکە بکات، هەرێمی کوردستان لە ماوەى 24 کاتژمێردا دەینێرێت.

جێگری سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان لە بانگەشەی هەڵبژاردنی پارتی لە هەولێر جەختی لەوەکردەوە: خواستی ئێمە ئەوەیە پارتی ئەمجارە ژمارەی دەنگەکانی بگاتە یەک ملیۆن دەنگ و هەر هێزی یەکەم دەبێت.  ئەمڕۆ سێشەممە، 14-10-2025، لە شاری هەولێر بە ئامادەبوونی نێچیرڤان بارزانی، جێگری سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان و مەسرور بارزانی، پارتی دیموکراتی کوردستان داوای لە ئەندامان و کادیرانی پارتی کرد کاربکەن بۆ سەرخستی لیستی پارتی و هەندانی هاووڵاتییان بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردن.  نێچیرڤان بارزانی، جێگری سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان لە بانگەشەی هەڵبژاردن بۆ لیستی 275 پارتی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق ڕایگەیاند: هەولێرییەكان لە قۆناغی زۆر سەختدا پشتیوانی پارتی بوون جێگەی سوپاسن، خەڵك و دەنگدەرانی پارتی سەلماندیان كە پارتی پێشڕەوە و كۆڵنادات، جەختیشی كردەوە كە دەبێت خەڵك بە گڕوتینەوە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەشدار بن گوتیشی، دەبێت بەڵێنمان بۆ خوێنی شەهیدان و پێشمەرگە قارەمانەكان دووپات بكەینەوە، پارتی ئەو حیزبەیە كە گەورەترین شۆڕشی لە كوردستان هەڵگیرساند، خواستی ئێمە ئەوەیە ئەمجارە پارتی یەك ملیۆن دەنگ بهێنێت. جێگری سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان ڕاشیگەیاند، سەرۆك بارزانی فێری كردووین كە پارتی ئامرازە و كوردستان ئامانجی هەموومانە، ئەندام و كادیرانی پارتی جێگەی سەربەرزین و پارتی لە هەر شوێنێك بێت ئاوەدانی لەوێیە. نێچیرڤان بارزانی لەمیانەی گوتارەكەیدا كە بۆ ئەندام و كادیرانی پارتی لە هەولێر پێشكەشی كرد گوتی: خەمخۆری گەورەی شاری هەولێر پارتییە، دەبێت شانازیی بە ئەو ئاوەدانییە بكەین كە لە هەولێر هەیە، بەردەوامی و گەورەیی پارتی بەرهەمی خوێنی شەهیدانە، سوپاسی هەولێر و شار و شارۆچکەکانی دەورووبەری دەکەم، هاوكات سوپاسی مووچەخۆرانی کوردستان دەکەم بۆ خۆڕاگرییان. وتیشی: خەڵکی کوردستان سەلماندوویانە پارتی پێشڕەوە و بە پێشڕەویش دەمێنێتەوە، ئەم هەڵبژاردنە بۆ هەرێمی کوردستان گرنگ و چارەنوسسازە، ئەو کێشانەی ئەمڕۆ لەنێوان هەولێر و بەغدا هەن، هۆکارەکەی جێبەجێنەکردنی دەستوورە،بۆ جێبەجێکردنی دەستوور و بەدەستهێنانی مافەکان دەبێت بەهێزەوە لە بەغدا بین، پارتی لە بەغدا بەهێز بێت كوردستان بەهێزە، لەپێناو کوردستانێکی بەهێز دەبێت پارتی بەهێزەوە بنێرین بۆ پەرلەمانی عێراق، پارتی لە كوێ بێت ئاوەدانی لەوێیە.

هاوسەرۆکی گشتیی پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی) تونجەر باقرخان لە پەرلەمان لە کۆبوونەوەی پارتەکەیدا باسی پێشهاتەکانی ڕۆژەڤی کرد. باقرخان، لە سەرەتادا بە بۆنەی ساڵیادی کوشتنییەوە، کارمەندی ڕاگەیاندن، ئازاد کادری باگدوی بەبیرهێنایەوە. باقرخان، بیری هێنایەوە کە کادری باگدو کاتێک ڕۆژنامەی بڵاودەکردەوە لە ئەدەنە لەلایەن داعشەوە کوژرا و وتی کە لە ئێستاشدا ڕۆژنامەوان هاکان تۆسون کوژراوە. باقرخان ڕایگەیاند کە سەرەڕای تێپەڕینی ساڵێک هێشتا بکوژانی ڕۆژین کابایش نەدۆزراونەتەوە و سزانەدراون، داوای گرتن و سزادانیانی کرد. لە بەردەوامیی قسەکانیدا باقرخان تیشکی خستە سەر پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک و ڕایگەیاند: "لە قۆناغێکی زۆر گرنگداین. گۆڕانکاریی گرنگ ڕوودەدەن. لەگەڵ کرانەوەی ساڵی نوێی پەرلەمان چاو و گوێی کۆمەڵگە لەسەر ئەم گۆڕانکارییانەیە. لە ساڵی ڕابردوودا، هەموومان گەواهیدەری ساتەوەختی گرنگ بۆ چارەسەری و ئاشتی بووین. ئەمە زۆر بەنرخە. ئەو کۆمیسیۆنەی کە لەژێر چەتری پەرلەماندا دامەزراوە زۆر بەنرخە. یەکێکە لە گرنگترین پلاتفۆرمەکانی ئەم پرۆسەیە. ئەم کۆمیسیۆنە بۆ چارەسەریی پرسێک کە سەدساڵە لە ڕۆژەڤدایە، زۆر گرنگە. هەموو ئەو کەسانەی لە کۆمیسیۆندا گوێیان لێ گیراوە سەرەڕای بیروڕای جیاواز داوای هاوبەشی ئاشتییان کرد و داوایانکرد بۆ مافی هیوا هەنگاو بنرێت. ئەو بنەماڵانەشی کە زۆرترین ئازاریان چەشت لە شەڕدا، لە کۆمیسیۆندا داوایانکرد ئیتر شەڕ کۆتایی بێت. ئێمەش بۆ کۆتاییهاتنی ئازاری ئەم بنەماڵانە، درێژە بە کار و تێکۆشان دەدەین. پێویستە ئیتر کۆمیسیۆن گوێ لە بەڕێز ئۆجالان بگرێت. بەڕێز ئۆجالان، کاتێک قسەدەکات، بنەماکانی چارەسەری بەهێزدەکات. هەر کە بەڕێز ئۆجالان قسەدەکات، چارەسەری و ئاشتی دێتە پێشەوە. هەموومان بینیمان کە بەڕێز ئۆجالان بەو دیدگای ئاشتییەی کە پێشکەشی کرد، پرۆسەکەی ڕووناککردوە. پێویستە لە کێشەیەکی لەم شێوەیەدا ترسنۆک نەبین. بوێر بین. پێویستە دیداری کۆمیسیۆن لەگەڵ بەڕێز ئۆجالاندا نەکەینە تابوویەک. دیموکراسی بە دانوستاندنی دیموکراتیک پێشدەکەوێت، نەک بە تابووەکان. هیوای گەل بە پەرلەمان ئەوەیە ئەو ڕێسایانە جێبەجێ بکات کە بەپێی بڕیارەکانی دادگای مافی مرۆڤی ئەورووپان. هەموو چاوەکان لەسەر ئەم ساتەیە کە دەبێت هەنگاو بنرێت بۆ ئازادکردنی هەڤاڵانمان لە دۆسیەکانی پیلانگێڕی کۆبانێدا دەمیرتاش، یوکسەکداغ و هەموو هەڤاڵانمان. بەرپرسیارێتییەکی سەد ساڵە لەسەر شانی پەرلەمان هەیە. پەرلەمانی ئەمساڵ بەقەد پەرلەمانی یەکەم گرنگە. بانگەواز لە پەرلەمان دەکەین؛ وەرن با ئەم ساڵە نوێیەی یاسادانان بکەین بە ساڵی چارەسەری.   وەک دەم پارتی بۆ دادپەروەری و دیموکراسی تەواوی تورکیا تێکۆشان دەکەین. سەروەری یاسامان دەوێت نەک ڕژێمی بێسەروبەر. ئازادی بیرکردنەوەمان دەوێت. مافی پەروەردەمان بە زمانی دایک دەوێت. داوای ئازادکردنی زیندانیانی نەخۆش و سیاسی دەکەین. هەڵوەشاندنەوەی یاسای تیرۆر و یاسای یەکسانمان دەوێت. هەمواکردنەوەی یاساییمان دەوێت.  هەرکات باسی ئاشتی و دانوستاندن دەکەین، بە لایەنگری دەسەڵاتداری تاوانبارمان دەکەن. ئێمەش دەڵێین لایەنگری کەس نین. ئێمە ڕێگەی سێیەمین. لە پەنای گەل، کرێکاران و بندەستان وەستاوین. لەگەڵ هەمووکەسێک بۆ دیموکراسی، یەکسانی، ئازادی و دادپەروەری قسەمانکردووە. چارەسەری بە دادوەری سەربەخۆ، ئازادی بیرکردنەوە و دیموکراسی بەدی دێت. هەروەها لە سیاسەتی دەرەوەشدا ڕێگەی سێیەمین.  ئێمە لەسەر ڕێگەی ڕاستین، شان بە شان لەگەڵ گەلەکەمان بەرەو ئازادی، ئاشتی و دیموکراسی دەڕۆین. ئەم ڕێگەیە ئاسان نییە. ئەوانەی بەم ڕێگەیەدا دەڕۆن، لە زیندانەکان، لەسەر شەقامەکان و لە بەرخۆدانی بێپچڕاندا بەردەوامن، بەڵام دەزانین ئەم ڕێگەیە دەستکەوت لەگەڵ خۆیدا دەهێنێت.  هیوامان بەرزە. دەستکەوتەکانمان بەهەمان شێوە گەورە دەبن. بەم بۆنەیەوە یادی دامەزراندنی هەدەکە و هەدەپە کە ناوی ڕێگای سێهەمە پێرۆز دەکەین. ١٥ی تشرینی یەکەم ساڵڕۆژی دامەزراندنی ئەم دهاتوویەیە. بە ڕێز و پێزانینەوە هەموو ئەو هەڤاڵانەمان بەبیر دێنمەوەکە لەم تێکۆشانە شکۆمەندانەدا گیانیان بەخشی. هەروەها سڵاو و ڕێزی خۆمان لە کۆبوونەوەی فراکسیونی خۆمان پێشکەشی سەلاحەدین دەمیرتاش، فیگەن یوکسەکداغ و هاوڕێانی دیکەمان دەنێرم کە ئێستا لە دۆسیەی کۆمپاسی کۆبانێدا ڕووبەڕووی دادگایکردنەوە دەکرێن، هەروەها هەموو هەڤاڵانمان لە زیندانەکان." باقرخان بەردەوام سەرنجی خستەسەر پێشهاتەکانی غەززە و ڕێککەوتنی ئاشتی و وتی: "ئاگربەست گرنگە، بەڵام بۆ چارەسەری بەردەوام دەبێت داواکارییەکانی گەلی فەلەستین جێبەجێ بکرێت. هەروەها سەبارەت بە سووریا دەڵێن ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا پابەند نییە بە ڕێککەوتنی ١٠ی ئادارەوە، بەڵام ئەوە ڕاست نییە، ڕێککەوتنی ١٠ی ئادار هەنگاوێکی گرنگە کە لایەنە سووریەکانەوە بۆ جێگیر کردنی چارەسەری دیموکراتیک دەستیان پێکردووە، بەڵام دەسەڵاتدارانی دیمەشق دەستوورێکیان بۆ خۆیان دەست نیشان کردووە، نە کورد، نە درووزی، نە عەلەوی و نە پێکهاتەکانی سووریا لەو دەستوورەدا بەشدار نەبوون." لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ئەو هێزەی دەیەوێت بە ڕێگەی سیاسەتەوە کێشەکان چارەسەر بکرێت، باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریایە. مەزڵۆم عەبدی فەرماندەی هێزی قەسەدە ڕایگەیاند، شاندێکی سەربازی دەچنە دیمەشق بۆ ڕێککەوتنی کۆتایی. هەروەک دەزانرێت لە دیمەشق کۆبوونەوە بەڕێوەچوو، دانوستانەکان بەردەوامن. ئێمە هیوادارین ئەم دانوستانانە چارەسەری بەدوای خۆیاندا بهێنن. بەڵام پێویستە دیمەشق وڵامی جددی و کاریگەر بۆ ئەم هەنگاو و دەستپێشخەرییانە بداتەوە. هەروەها پێویستە تورکیاش لەگەڵ ئیدارەی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، پەیوەندی سیاسی خۆی دروست بکات و بە کردنەوەی دەروازەی سنووری نسێبین دەتوانرێت هەنگاوێکی مێژوویی بنرێت. ئەمەش بەدڵنیاییەوە دەبێتە هۆی بەهێزبوونی متمانە لە نێوان هەر دوو لا." لە کۆتاییدا باقرخان سەرنجی خستەسەر دۆخی ئابووری، بودجەی ساڵی نوێ و ڕایگەیاند، بودجەی ساڵی نوێ دەبێت بودجەیەکی ئاشتیانە بێت کە هەموو گەلانی وڵاتەکەمان لێ سوودمەند بن.

بەپێى ڕاگەیەندراوێکى ڕۆژنامەوانى بارەگاى بارزانى، ڕۆژی سێشەممە، 14ـی تشرینی یەکەمی 2025 سەرۆك مەسعود بارزانی لە پیرمام پێشوازی لە پاتریك دورێل باڵیۆزی فەرەنسا لە عێراق كرد. لە دیدارەكەدا كە یان برێم كونسوڵی گشتیی فەرەنسا لە هەولێر ئامادەی بوو. باڵیۆزی فەرەنسا سوپاسی سەرۆک بارزانی کرد بۆ بەشداربوونیان لە مەڕاسیمی کردنەوەی ڕێڕەوی پێشمەرگە لە پاریس و ئەمەی بە هەنگاوێکی ئەرێنی ناوبرد لەپێناو قووڵترکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوان گەل و حکوومەتی فەرەنسا و هەرێمی کوردستان. هەروەها کردنەوەی ڕێڕەوی پێشمەرگەی لە پاریس بە هێمای ڕێز و پێزانینی گەلی فەرەنسا وەسفکرد بۆ قوربانیدان و ڕۆلی بەرچاوی هێزی پێشمەرگەی کوردستان لە رووبەڕووبوونەوە و تێکشکاندنی داعش و گرووپە تیرۆرستییەکان و پاراستنی ئەمن و ئاسایشی ناوچەکە. هەروەها پشتیوانی وڵاتەکەی بۆ هێزی پێشمەرگە و هەرێمی کوردستان دووپات کردەوە. لای خۆیەوە سەرۆک بارزانی سوپاسی گەل و حکوومەتی فەرەنسا و شارەوانی و سەرۆکی شارەوانیی پاریسی کرد لە پێناو ئەو بڕیارە مێژوویەی بۆ کردنەوەی ڕێڕەوی پێشمەرگە لەناو جەرگەی پاریس دایان و ئەوەی بە سیمبوڵێک بۆ تێکۆشان و قوربانیدانی پێشمەرگە لە پێناو ئازادیدا وەسفکرد. لەبارەی پڕۆسەی سیاسیی عێراق و هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق، سەرۆک بارزانی باسی لەوە کرد کە سەرەڕای سەرنجی زۆرمان لەسەر یاسای هەڵبژاردنەکانی عێراق کە کەموکوڕی زۆری تێدایە بەشداری هەڵبژاردن دەکەین، گرنگە دوای هەڵبژاردن هەموو ئەو لایەنە سیاسیانەی دەیانەوێت شەفافیەت لە هەڵبژاردن دا هەبێت پێکەوە کار لەسەر دەرکردنی یاسایەک بکەن بۆ هەڵبژاردنەکان کە یەکسانی و دادپەروەری تێدابێت، چونکە ئەم یاسایەی ئێستا کاری پێدەکرێت یاسای ساڵی 2010یە و ئەوکات بەلێنمان پێدرا کە ماددەی 140ـی دەستوور جێبەجێ بکرێت و یاساکەش بۆ تەنها یەک خولی هەڵبژاردن کاری پێ بکرێت، بەڵام ئەم یاسایە تا ئێستا بەردەوامە و بەڵێنەکانیش جێبەجێنەکران. پێشهات و گۆڕانکارییەکان بارودۆخی سیاسیی ناوچەکە بە گشتیی و دۆخی سووریا و هەنگاوەکانی پڕۆسەی ئاشتیی لە تورکیا تەوەرێکی دیکەی ئەم دیدارە بوون.

ئەمڕۆ سێشەممە، 14ـی تشرینی یەکەمی 2025، مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، پێشوازی لە عیرفان سدیق، باڵیۆزی بەریتانیا لە عێراق کرد. لە کۆبوونەوەیەکدا کە ئەندرۆ بیزلی، کونسولی گشتیی بەریتانیا لە هەرێمی کوردستان ئامادەی بوو، جەخت لە پاراستن و ڕێزگرتن لە مافە دەستووری و دابينكردنى شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان، لە چوارچێوەی پابەندبوون بە دەستوور و ڕێککەوتنەکان کرا. هەردوولا هاوڕا بوون لەسەر ئەوەی پێویستە كێشەی مووچە و شایستە داراییەکانی خەڵکی کوردستان بەشێوەیەکی بنەڕەتی چارەسەر بکرێت و نابێت بابەتەکە بە سیاسی بکرێت. هەروەها بە گرنگییەوە باسی ڕێککەوتنی سێ لایەنییەکەی تایبەت بە دەستپێکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان کرا کە پێویستە ببێتە دەستپێکێک بۆ دەرچوونی یاسای نەوت و گاز لە خولی داهاتووی پەرلەماندا. لە بەشێکی دیکەی کۆبوونەوەدا، سەرۆکی حکوومەت تیشکی خستە سەر چاکسازییەکانی حکوومەتی هەرێم لە کەرتە جۆراجۆرەکاندا، بە تایبەتی بەئەنجامگەیشتنی هەردوو پڕۆژەی (هەژماری من) و (ڕووناکی). باڵیۆزی بەریتانیا پیرۆزبایی و دەستخۆشی سەرکەوتنی ئەو چاکسازییانەی لە سەرۆکی حکوومەت کرد. هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجوومەنی نوێنەران و دۆخی گشتیی عێراق و ناوچەکە، تەوەرێکی دیکەی گفتوگۆکان بوو.

نوری شێخۆ، هاوسەرۆکی ئەنجومەنی گەڕەکە کوردييەكان لە حەلەب دەڵێت: سەرەڕای وەستانی پێکدادانەکانی ئەم دواییە، هێشتا دۆخی گەڕەکە کوردییەکان ئارام بەخش نین.  ئاماژەی بە بەردەوامی دۆخی گەمارۆ و هەڵكشانی گرژییە ئەمنییەکانیش كردووە لەگەڵ توندكردنەوەی گەمارۆی سەربازی لە دەوری ئەو گەڕەکانە. نوری شێخۆ لە لێدوانێكدا بە ئاژانسی "نۆرس پرێس"ی راگەیاندووە: لەم دواییانەدا دەسەڵاتداران دە خاڵی سەربازییان زیادکردووەو چەکی قورسیان لە دەوروبەری گەڕەکەکانی ئەشرەفیە و شێخ مەقسود لە دیوی باکور و رۆژهەڵات و باشورو رۆژئاوا جێگیركردووە،  جگە لە زیادکردنی ژمارەی دەورییە ئاسمانییەکان لە دەرەوەی بازگە هاوبەشەکان. ئاماژەی بەوەشکردووە: حەوت دەروازەی چوونە ژوورەوە بە داخراوی ماونەتەوە، لەکاتێکدا تەنها سێ دەروازە لە دوای وەستانی پێکدادانەکان کراونەتەوە.  جەختیشیکردەوە: گەمارۆدانەکە بەردەوامەو رۆژانە دانیشتوان روبەڕوی پەڵپگرتن دەبنەوە، لەوانە سوکایەتیکردن، دەستگیرکردن و پشکنینی جانتای ژنان. بەوتەی ناوبراو، گەڕەکە کوردییەکان بوونەتە زیندانێکی کراوە، دەشڵێت، دۆخی گرژی و دنەدان بەردەوامە سەرەڕای کۆتایی هاتنی پێکدادانەکان، ئەمەش ترسی سەرهەڵدانەوەی توندوتیژی لای هاوڵاتیان زیاتر كردووە.

وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان یەکە ژمێریارییەکان ئاگادار دەکاتەوە کە سیستم کراوەتەوە و دەست بە ناردنی لیستی مووچەی مانگی 10 بکەن و ڕەچاوی لێبڕینی خانەنشینی بکرێت.  لیستی مووچەی مانگی نۆ لە بەشی ژمێریاری وەزارەتی دارایی عێراق وردبینی بۆ کراوە و هیچ گرفتێکی نییە. ئێستا کار لەسەر لیستی مووچەی مانگی 10 و ڕێکارەکانی بە سیستمی پەیڕۆڵ دەکرێت، چاوەڕوانیش دەکرێت لە چەند ڕۆژی داهاتوودا بۆ بەغدا بنێرێت. سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان بە ئاڤای گوت، لە دوێنێوە یەکە ژمێریارییەکان ئاگادارکراونەتەوە، ئێستا سیستم کراوەتەوە، دەتوانن لیستی مووچەی مانگی 10 بۆ گەنجینەکان بنێرن. یەکە ژمێریارییەکان لەوەش ئاگادارکراونەتەوە کە وردبینی لە لێبڕینی خانەنشینی بکەنەوە و هەڵەکان ڕاست بکەنەوە، بۆ ئەوەی بە خێرایی لیستی مووچە ئامادەبکرێت و بۆ بەغدا بنێردرێت. لەلایەکی دیکەوە یادگار جەبار، بەڕێوەبەری بایۆمەتری سلێمانی بە ئاڤا میدیای وت، پرۆسەی دانانی لیستی مووچەی فەرمانگەکان لە سیستمی پەیڕۆڵ سێ بۆ چوار ڕۆژی پێدەچێ. تا ئێستا تەنیا لیستی مووچەی فەرمانبەرانی مەدەنی بە پەیڕۆڵ ئامادە دەکرێت. لیستی مووچەی خانەنشینان و وەزارەتی شەهیدان و چاودێری کۆمەڵایەتی مانگانە بە ئەکسڵ لیستی مووچەیان دەنێردرێت بۆ بەغدا. بڕیارە لە مانگی 10ـی ئەمساڵەوە بە پەیڕۆڵ ئامادە بکرێت. دوای ئامادەبوونی لیستی مووچەی مانگی 10 تیمێکی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان دەچێتە بەغدا و لیستی ئەو خانەنشینانەی 12 مووچەکە دەیانگرێتەوە لەگەڵ خۆیان دەبەن.