ئەردۆغان: ئەوانەی ڕویان لەئەنقەرە و دیمەشقە سەردەکەون

سەنتەری میترۆ مامەڵەكردن لەگەڵ كەناڵی زووم و زەوتكردنی ئۆفیسەكەی بە زەبری هێزی چەكدار رەتدەكاتەوە، داوا لە سەرۆكی یەكێتی نیشتمانی كوردستان دەكات، فەرمان دەربكات هێزەكەی بیناكە چۆڵ بكەن و رادەستی ئیدارەی كەناڵەكەی بكەنەوە. پاش دەستبەسەركردنی كەناڵی زووم لە لایەن هێزێكی چەكدار، چارەنووسی كەناڵی زووم و كارمەندانی لەبەردەم چەند ئەگەرێكە كە بەهێزترینیان دووبارەكردنەوەی ئەو ماماڵەیەیە كە لەساڵی 2021 لەگەڵ كەناڵی iPLUS پەیڕەو كرا. پاش رووبەرووبوونەوە خوێناوییەكەی بەرەبەیانی 22ی ئابی 2025ی شاری سلێمانی و كۆنترۆڵكردنی ئۆفیسی سەرەكی بەرەی گەل و ماڵی لاهوری شێخ جەنگی، هێزێكی ئەمنی هەڵیانكوتایە سەر ئۆفیسی كەناڵی زووم، بە ئۆتۆمبێلی بارهەڵگر كەرەستە هەستیارەكانی پەخش و كۆمەڵێك لە ئامێری تریان زەوتكرد و گواستیانەوە. بە تەواوەتی جۆر و ژمارەیان نازانرێت، ئەو هێزە جارێ لەناو ئۆفیسەكەدان كە دەكەوێتە ناو پرۆژەی نیشتەجێبوونی دەروازە ستی. بەرلەوەی هێزەكە ئۆفیسەكە كۆنترۆڵ بكەن پەیامیان بۆ ناردوون، كە هێزی چەكدار دێنە سەر كەناڵەكە، پێش گەشتنی هێزە چەكدارەكە كارمەندانی زووم لە دەرەوەی بیناكە بوون. هێمن مەحمود بەرێوەبەری كەناڵی زووم بە میترۆی گووت "داوادەكەین هێزە ئەمنییەكە كەناڵەكە چۆڵ بكەن و كەرەستەكانی بگەڕێننەوە". كەناڵی زووم لە شوباتی 2022، مۆڵەتی لە دەستەی راگەیاندن و پەیوەندییەكانی عێراق و حكومەتی هەرێم وەرگرتووە. لە 29ی ئابی هەمان ساڵ لە سۆشیال میدیا خۆیان ناساند، لە 25ی حوزەیرانی 2024 پەخشی كەناڵەكەیان دەستی پێكرد، پەخشی كەناڵەكە لەهەریەك لە نووسینگەكانی بەغداد و هەولێر و سلێمانی پێكەوە دەكرێت، 200 كارمەندیان هەیە. تاوەكو كاتژمێر 10ی بەیانی 22ی ئاب بەردەوام بوو لە پەخش. پێشتر كەناڵی iPLUS لاهووری شێخ جەنگی پشتیوانی دارایی دەكرد، ئێوارەی 13ی تەمووزی 2021 هێزێكی ئەمنی هەڵیكوتایە سەری، بینای كەناڵ و كەرەستەكانی زەوتكرد. پاش یەك رۆژ كەناڵی iPLUS خرایە سەر مەكتەبی راگەیاندنی یەكێتی و بینای كەناڵەكەش لۆگۆی كەناڵی ئاسمانی گەلی كوردستانی پێداهەڵواسرا. لە 18ی كانوونی دووەمی 2024، لەناو بینای كەناڵی iPLUS و بە پشتبەستن بە بەشێكی زۆری كەرەستە و كارمەندانی، بەدرووشمی "ئێوە شایەنی راستین"، پەخشی كەناڵێكی نوێ (كەناڵ8) دەستیپێكرد. سەنتەری میترۆ مامەڵەكردن لەگەڵ كەناڵی زووم و زەوتكردنی ئۆفیسەكەی بە زەبری هێزی چەكدار رەتدەكاتەوە، داوا لە سەرۆكی یەكێتی نیشتمانی كوردستان دەكات، فەرمان دەربكات هێزەكەی بیناكە چۆڵبكەن و رادەستی ئیدارەی كەناڵەكەی بكەنەوە. لەبارەی سەنتەری میترۆوە: سەنتەری میترۆ لە ئابی 2009 بە هەوڵی كۆمەڵێك رۆژنامەنووس و بەرگریكاری مافی مرۆڤەوە، بە هاوكاری رێكخراوی پەیمانگای رۆژنامەنووسانی جەنگ و ئاشتی IWPR ی ئەمریكی دامەزاروە، لەو كاتەوە 14 راپۆرتی ساڵانەی دەربارەی رەوشی ئازادی رۆژنامەگەری بڵاوكردۆتەوە، لەسەرەتای دامەزراندنیەوە هەریەك لە رێكخراوەكانی (IWPR) و رێكخراوی گەلی نەرویژی (NPA) و پاڵپشتی میدیای نێودەوڵەتی (IMS)، Gulf Center for Human Rights، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، Intenews، رێكخراوی IRI، لە رێگەی پرۆژەوە پاڵپشتی كردووە.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سیناتۆری کۆمارى بارەی دۆخی ئەمنیی عێراق و هەرێمی کوردستان، هەڕەشە و مەترسییەکانی داعش لە عێراق و سووریا و دوا پێشهاتەکانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست کراوە. نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە هەولێر پێشوازی لە جۆنی ئێرنست، سیناتۆری کۆماری و ئەندامی کۆمیتەی هێزە چەکدارەکان لە ئەنجوومەنی پیرانی ئەمریکا و شاندێکی یاوەری کرد. سیناتۆرە ئەمریکییەکە جەختی لە "پابەندی و بەردەوامیی" پشتیوانییەکانی وڵاتەکەی بۆ عێراق و هەرێمی کوردستان کردەوە.   بەگوێرەی راگەیێندراوێکی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان، لە کۆبوونەوەکەدا گفتوگۆ لەبارەی دۆخی ئەمنیی عێراق و هەرێمی کوردستان، هەڕەشە و مەترسییەکانی داعش لە عێراق و سووریا و دوا پێشهاتەکانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست کراوە.   هەردوولا هاوڕابوون لەسەر گرنگیی هاریکاریی هاوبەشیی نێوان ئەمریکا، عێراق و هەرێمی کوردستان بۆ پاراستنی ئارامی و سەقامگیری و رووبەڕووبوونەوەی جووڵە و هەڕەشەکانی داعش، کە "هێشتا مەترسییەکی راستەقینەیە" بۆ سەر ئاسایشی عێراق و سووریا.   لە کۆبوونەوەکەدا، نێچیرڤان بارزانی سوپاس و پێزانینی هەرێمی کوردستانی بۆ ئەو یارمەتی و هاوکارییانەی ئەمریکا دووپاتکردەوە کە بۆ بەرەنگاربوونەوەی هەڕەشەکانی تیرۆر پێشکێش بە عێراق و هەرێمی کوردستانی دەکات.   لەلایەن خۆیەوە، جۆنی ئێرنست جەختی لە پابەندیی ئەمریکا و بەردەوامیی پشتیوانییەکانی بۆ عێراق و هەرێمی کوردستان کردەوە. هەروەها ئارامی و سەقامگیریی ناوخۆ و تەبایی و یەکڕیزیی نێوان هێز و لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستانی بە "پێویست و گرنگ" وەسف کرد.   کۆبوونەوەکە بە ئامادەبوونی کۆنسووڵی گشتیی ئەمریکا لە هەرێمی کوردستان بەڕێوەچوو و تێیدا چەند پرسێکی دیکەی جێی بایەخی هاوبەش تاوتوێ کران.

بۆ چوارەم هەفتەیە کۆبونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم ئەنجام نادرێت، بەبێ ئەوەى هۆکارەکەى ڕونبکرێتەوە. هەرچەند ڕۆژانی چوارشەممان دیاریكراوە بۆ كۆبونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم بەڵام بە پێی زانیاریەکانى پەیامنێرى هاوڵاتى وەزیرەكان ئاگاداركراونەتەوە كە كۆبونەوەى ئەم هەفتەیەش ئەنجامنادرێت بەبێ ئەوەی هۆكارەكەی دیاریبكرێت. کۆنەبونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم لە کاتێکدایە هەرێم گرفتاری چەندین کێشەیەو تا ئێستا موچە خۆران چارەنوسی موچەکانی مانگی شەش و حەوتیان نادیارە. دواین کۆبوونەوەى ئاسایی ئەنجومەنى وەزیرانى هەرێم لە ڕۆژى چوارشەممە 30ـی تەممووزی 2025، بە سەرپەرشتی سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی و ئامادەبوونی قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆک وەزیران، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان بووە. کەتیایدا باس لەوەکراوە لیستی مووچە و تەرازووی پێداچوونەوەی مانگی حوزەیران، ڕەوانەی وەزارەتی دارایی فيدراڵ کراوە و لە بەرامبەردا، دەبێت بەغدا مووچەی مانگی حوزەیرانی مووچەخۆرانی هەرێم خەرج بکات. ئەنجوومەنەکە لە بارەی نەوتەوە دەڵێت: ئەو بڕەی ئێستا ئامادەیە بۆ هەناردەكردن، ڕادەستی کۆمپانیای سۆمۆ دەکرێت.  

بەڕێوەبەرایەتیى گشتیى باجەکان و خانووبەرەى میرى داوا لە قائیمقامیەتی سلێمانی دەکات، بەپێی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران هەڵسن بە داخستنی چاڤی لاند. کەمال وەرتی، بەڕێوەبەری گشتیی باج و خانووبەرەی میری لە وەزارەتی دارایی و ئابووری وتى، "هەر شوێنێک باج قەرزاری حکومەت بێت و باج نەدات، یاسا ئەو دەسەڵاتەی پێداوە کە گرێبەستی هەڵبوەشێنێتەوە." پڕۆژەی چاڤیلاند یەکێکە لە پڕۆژە گەشتیارییە دیارەکانی سلێمانی و لە ساڵانی ڕابردوودا ڕووبەڕووی چەندین کێشەی یاسایی و دارایی بووەتەوە، لەوانە قەرز و سکاڵای خاوەن پشکەکان. بەڕێوەبەرایەتی گشتیی باجەکان و خانووبەرەی میری سکاڵای لەسەر شاسوار عەبدولواحید، خاوەنی کۆمپانیای چاڤی بۆ وەبەرهێنانی گەشتیاری، تۆمارکردووە بە تۆمەتی "نەدانی باج" و داوای داخستنی کۆمەڵگەی چاڤی لاندی کردووە.  بەپێی نووسراوێک کە بە واژووی کەمال تەیب، بەڕێوەبەری گشتیی باجەکان، ئاراستەی قایمقامییەتی سلێمانی کراوە، هاتووە کە "پاش چەندین جار ئاگادارکردنەوەی ئەم خاوەن کۆمپانیایە، کە ناو و ناونیشانی لە نووسراوی بەڕێوەبەرایەتیی گەورە باجدەران ژمارە ١٣٩٤ لە ١٥ـی تەممووزی ٢٠٢٥ دا هاتووە و بەناوی کۆمپانیای چاڤی بۆ وەبەرهێنانی گەشتیاری، بەمەبەستی دانی باجەکەی، بەڵام تاوەکو ئێستا ئەو باجەی کە بە یاسا لەسەری چەسپاوە پاکتاو نەکردووە". بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی باجەکان و خانووبەرەی میری، لە ڕێگەی پارێزەرەکەیانەوە، هەفتەی ڕابردوو لە سلێمانی سکاڵای لەسەر شاسوار عەبدولواحید تۆمارکردووە. لە نووسراوەکەدا، بەڕێوەبەری گشتیی باجەکان، داوای لە قایمقامییەتی سلێمانی کردووە بەگوێرەی بڕیاری ئەنجوومەنی وەزیران، ژمارە ١٣ لە ٧ـی ئابی ٢٠١٩، شوێنەکە، واتە چاڤی لاند، دابخات.

بەهۆى دواخستنى هەڵبژاردن لەسێ پارێزگاو بەتایبەتى ناوچەکوردیەکانى ڕۆژئاواى کوردستان، ئیدارەى خۆسەر هۆشدارى توند دەداتە ئەحمەد شەرع و حکومەتە کاتیەکەى و داواش لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و نەتەوە یەکگرتووەکان دەکات دان بەو هەڵبژاردنانەدا نەنێت کە لەداهاتوودا دەکرێت. لیژنەی باڵای هەڵبژاردنی پەرلەمانی سووریا دوێنێ شەممە رایگەیاند، بەهۆی "ئاڵنگاریی ئەمنی"، هەڵبژاردنی ئەندامانی ئەنجوومەنەکەیان لە پارێزگەکانی حەسەکە، رەقە و سوەیدا دواخستووە.  لەڕاگەیەندراوێکیاندا ئەمڕۆ یەکشەمە بڵاویانکردەوە، ئیدارەى خۆسەر دواخستنى هەڵبژاردن لە سێ پارێزگاى رۆژئاواى کوردستان و سوریا رەتدەکاتەوە و داوا لە کۆمەڵگەى نێودەوڵەتى و نەتەوەیەکگرتووەکان دەکات دان بە هەڵبژاردنى پەرلەمانى سوریادا نەنێن. ئیدارەى خۆسەر لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەى بەوەکردووە، لە رووخانی ڕژێمی ئەسەدەوە تا ئێستا، کۆنفرانسی دیالۆگی نیشتمانی و پێکهێنانی حکومەتی کاتی و راگەیاندنی دەستوور و هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە سوریا، هەموویان هەنگاوێک بوون کە پێچەوانەی ئامانجەکانی شۆڕشی سوریان. دەشڵێت، سوورییەکان قوربانییان داوە بۆ بەدەستهێنانی مافی هاووڵاتیبوونی ڕاستەقینە، لە پێش هەموویان مافی خۆکاندیدکردن و دەنگدان لە هەڵبژاردنێکی ئازاد و دادپەروەرانەدا. "بەڵام دەبینین مێژوو دووبارە دەبێتەوە و جارێکی دیکە ئەم مافە لە هەموو سوورییەکان بێبەش دەکرێت، چونکە ئەم هەڵبژاردنانە نادیموکراسین و بە هیچ شێوەیەک گوزارشت لە ئیرادەی گەلی سوریا ناکەن".  ئیدارەى خۆسەر جەختدەکاتەوە، بەڕێوەچوونی بەناو هەڵبژاردن لەم کاتەدا هەوڵێکە بۆ پەراوێزخستن و دوورخستنەوەی نزیکەی نیوەی خەڵکی سوریا لەم پرۆسەیە، جا چ لە ڕێگەی ئاوارەبوونی زۆرەملێ یان لە ڕێگەی سیاسەتی سیستماتیکەوە بۆ ڕێگریکردن لە بەشداری پێکهاتەکان و هێزە چالاکەکان لە داڕشتنی داهاتووی وڵاتدا.  "ئەم وەدەرنانە بەڵگەیەکی یەکلاکەرەوەیە کە بەناو هەڵبژاردنەکان تەنیا هەنگاوێکی فەرمییە کە مەرجەکانی چارەسەری سیاسی هەمەلایەنە کە سوورییەکان پێویستیان پێیەتی، بەدی ناهێنێت. پێناسەکردنی ناوچەکانمان بە ئارام بۆ پاساوهێنانەوە بۆ سیاسەتی نکۆڵیکردن لە زیاتر لە پێنج ملیۆن سوری، بەو پێیەی ناوچەکانی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بەبەراورد لەگەڵ ناوچەکانی دیکەی سوریا سەلامەتترین ناوچەن".

پیش ئەنجامدانى هێرشەکەى لالەزار، شەوى ڕوداوەکە لەئۆفیسى وەزیرى دەرەوەى ئەمریکاو پنتاگۆنەوە چەند جارێک پەیوەندى بە بافڵ تاڵەبانیەوە کراوە، بەڵام پەیوەندیەکان فەرامۆشکراون و وەڵام نەدراونەتەوە بەوەش بەرپرسانى ئیدارەى ئەمریکا تورەبووەو ئێستا یەکێتى دەیەوێت پەیوەندى بکەنەوە بەوانەوە هیچ وەڵامێکیان نادرێتەوە. چەند بەرپرسێکى ئیدارەى ئەمریکاو وەزارەتى بەرگرى و ئاژانسى هەواڵگرى سى ئاى ئەى، زۆر توڕەن لە بافڵ تاڵەبانی بەهۆى شێوازى مامەڵەکردنى لەگەڵ دۆسیەى لاهور شێخ جەنگى.  بەوتەى سەرچاوە ئاگادارەکان بافڵ تاڵەبانی چەند ڕۆێک پێشتر بە بەرپرسە ئەمریکیەکانى وتووە لاهور شێخ جەنگى پیلانى کوشتنى منى داڕشتوە، ئەمەش وایکردوە کە ئەمریکیەکان پلانى خێرا بگرنە بەر، بەڵام پلانى ئەمریکیەکان ئەوەنەبووە کە لاهور شێخ جەنگى دەستگیربکرێت چونکە ترسیان لەوەبووە ئەم کارە پشێویەکى جەماوەریی دروستبکات و پشتیوانیەکانى لاهور زیادبکات، بەڵکو ویستویانە بەڕێگاى یاسایی ئەم دۆسیە یەکلایی بکرێتەوە. شەوى ڕوداوەکە لەئۆفیسى وەزیرى دەرەوەى ئەمریکاو پنتاگۆنەوە چەند جارێک پەیوەندى بە بافڵ تاڵەبانیەوە کراوە، بەڵام پەیوەندیەکان فەرامۆشکراون و وەڵام نەدراونەتەوە بەوەش بەرپرسانى ئیدارەى ئەمریکا تورەبووەو ئێستا یەکێتى دەیەوێت پەیوەندى بکەنەوە بەوانەوە هیچ وەڵامێکیان نادرێتەوە. لەدوێنیوە بەتەواوى لێکۆڵینەوە دەستیپێکردوەو ئەمریکا بەچڕى هاتونەتە سەر هێڵ و  یەکێک لەڕاویژکارەکانى دۆناڵد ترەمپ سەرۆکى ئەمریکا وتویەتى بافڵ تاڵەبانی هەڵەیەکى کردوەو دەبێت باجەکەى بدات. لەلایەکى دیکەوە هەفتەیەک پێش هێرشەکەى لالەزار هەفتەیەك پێش هێرشكردنە سەر لالەزار هێزێك دەچێتە سەر لالەزار سەعات پێنجی بەیانی روبەروبونەوە روو دەدات لەگەڵ هێزەكەو هیزەكەی لالەزار دوو كەسیان لێ بریندار دەكەن و دواتر نزیكەكانی لاهور شێخ جەنگی لەو دۆسێیە بەرپرسانی ئاساییش ئاگادار دەكەنەوە بەڵام بە وتەی بەرپرسانی لالەزار ئەوكات باسیان لەوە كرد بە وێنەو ڤیدیۆ دۆسیەكەمان دایە ئاسایش و هیچ لێپرسینەوەیەكیان نەكرد.  

شاندەکەی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ یەکشەممە کۆبوونەوەکانی لەگەڵ دیوانی چاودێری و وەزارەتەکانی پلاندانان و دارایی عێراق دەستپێدەکات، بە ئامانجی رێککەوتن لەبارەی داهاتی نانەوتیی هەرێمی کوردستان. هەولێر و بەغداد بۆچوونیان جیاوازە لەبارەی داهاتی نانەوتییەوە، هەریەکەیان بە جیا لێکدانەوەى بۆ دەکەن. لە دوێنێ شەوەوە شاندێک لە هەرێمی کوردستانەوە بۆ رێککەوتن لەسەر داهاتی نانەوتی رۆیشتووە بۆ بەغداد. حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆچوونى وایە، بەگوێرەی دەستووری عێراق و یاسای بودجە، 100%ـی کۆی داهاتی رسوماتی وەزارەتەکان هی خۆیەتی و دەڵێت، رادەستی ناکەین، بەڵام ئامادەیی دەربڕیوە 50%ـی داهاتی گومرگ و باجی دەرامەت بنێرێت و 100%ـی کۆی داهاتی دامەزراوە فیدراڵییەکانیش رادەستبکات. بەڵام عێراق دەڵێت، بەگوێرەی یاسای بەڕێوەبردنی دارایی دەوڵەت، دەبێت %50ـی کۆی داهاتی رسوماتی وەزارەتەکان بنێرن و 100%ـی کۆی داهاتی گومرگ و باجیش بنێرن. کۆی داهاتە ناوخۆییەکانی هەرێمی کوردستان، بەگوێرەی نووسراوی وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ساڵی 2024 دا بریتیبووە لە؛ 3 تریلیۆن و 559 ملیار و 168 ملیۆن دینار، واتە بە تێکڕای مانگانە، داهاتی ناوخۆی خەرجکراو بریتیبووە لە 296 ملیار و 597 ملیۆن و 413 هەزار دینار، مانگانەش بڕی 160 ملیار دینار بۆ خەرجیی بەڕێوەبردنی وەزارەت و دامودەزگا و فەرمانگەکانە. ئێستا گرێکوێرەی هەردوو حکومەت لە پاش دۆسییەی نەوت لەسەر جیاوازیی بڕی داهاتی ناوخۆیە کە رادەستبکرێت و بەگوێرەی زانیارییەکان تاوەکو ئێستا رێککەوتن تەنیا لەسەر 50%ـی داهاتی گومرگ کراوە و مەرج و داواکاری و داهاتەکانی دیکە لەنێوان عێراق و هەرێمی کوردستاندا یەکلایی نەبووەتەوە. سەبارەت بە رادەستکردنی داهاتی نانەوتی بە بەغداد، لە مانگی کانوونی دووەمی 2025 دا، بڕی 51 ملیار و 895 ملیۆن دینار، لە مانگی شوباتدا 48 ملیار و 722 ملیۆن دینار و لە مانگی ئازاردا 48 ملیار و 205 ملیۆن دینار و لە مانگی نیسانیشدا 50 ملیار و 522 ملیۆن دینار و بۆ مانگی ئایاریش 120 ملیار دینار لە داهاتی نانەوتیی هەرێمی کوردستان بۆ بەغداد نێردراوە. لەبارەی سەردانی شاندەکەی هەرێمی کوردستان بۆ بەغداد، سەرچاوەیەک رایگەیاند، شاندەکەی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ یەکشەممە کۆبوونەوەکانی لەگەڵ دیوانی چاودێری و وەزارەتەکانی پلاندانان و دارایی عێراق دەستپێدەکات، بە ئامانجی رێککەوتن لەبارەی داهاتی نانەوتیی هەرێمی کوردستان. سەرچاوەیەک لە ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان راگەیاند، مەبەست لە سەردانەکەی شاندی هەرێمی کوردستان، ئامادەکردنی راپۆرتێکی هاوبەشە، بۆ دروستکردنی لێکتێگەشتن لەبارەی داهاتی نانەوتیی هەرێمی کوردستان.

ڕۆژنامەی "الشرق الاوسط" لەژمارەى ئەمڕۆیدا بڵاویکردەوە، لەکاتێکدا وا دەردەکەوێت بافڵ و قوباد، هەردوو کوڕەكەی سەرۆکی کۆچکردوو جەلال تاڵەبانی، لە رێگادابن  بۆ سەپاندنی کۆنترۆڵی سیاسی و ئەمنی بەسەر پارێزگاری سلێمانیداو، هێشتنەوەی وەک ناوچەیەکی هەژمون بۆ حزبەکەیان (یەکێتی نیشتمانی کوردستان) دوای دورخستنەوەی لاهور شێخی ئامۆزایان و شاسوار عەبدولواحید، سەرۆکی جوڵانەوەی نەوەی نوێ، سەرچاوە کوردییەکان گومانيان هەیە لەوەی بتوانن ئەم کارە بكەن، بە تایبەتی بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی لاهور شێخ جەنگی و شاسوار عەبدولواحید لە شارەکەدا، لایەنگرێكی رێژەیییان هەیە، بەتایبەت دووەمیان خاوەنی (8) کورسی پەرلەمانی فیدراڵییە و  (15) کورسی لە کۆی (100) کورسی پەرلەمانی هەرێمی کوردستانی هەیە. جگە لە بەربەستی شێخ جەنگی و عەبدولواحید، رەنگە هەڵوێستێک لە لایەن "سەرکردە مێژووییەکانی" یەکێتیەوە دەربکرێت، کە قسە لەسەر ئەو رووداوە خوێناویيانە بکات کە لە سلێمانی روویانداو، ئەوةش رەنگە ئاستەنگ بۆ دەسەڵاتی بافڵ تاڵەبانی دروست بکەن. بەڵام هەندێك سەرچاوەی دیکه پێیانوایە،  پارسەنگی هێز بەلای كوڕەكانی تاڵەبانیدایە بۆ سەپاندنی هەژمونی خۆیان له سلێمانی، بەتایبەتی که روخساری ململانێ سیاسیەكە رێگایەكی یاسایی بۆ رەخسێنراوە.   توێژەرێکی ئەمەریکی دەڵێ، ئەوەی لە سلێمانی روویدا بەرجەستەکردن و درێژکردنەوەی راستەقینەی ئەو وتەیەیە كە جەنگەكانی كورد كۆتاییان نایەت، بەڵام ئەمجارە شەڕێک نییە دژی دوژمنانی عەرەب، فارس، یان تورک بۆ مافە نەتەوەیی و کولتوورییەکان، بەڵکو شەڕی نێوان ئامۆزاکانە. هاوكات "کیفاح مەحمود" لێکۆڵەری کاروباری کوردی پێی باشە کەمێک زیاتر چاوەڕوانی ئەنجامی یەكلاكەرەوەی ململانێ خوێناوییەکەی نێوان ئامۆزاکان بكرێت.  مەحمود پێیوایە، بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتی نیشتمانی کوردستان، ئامانجەکانی خۆی لە سنوردارکردنی هەژمونی شێخ جەنگی و هاوەڵەکانی بەدیهێنا، ئەمەش کاریگەری زۆری دەبێت لەسەر هەیکەلی حزبە تازە لە دایكبوەكەی، کە خاوەنی پێگەیەكی بەهێز نییە لەناو شاری سلێمانی.

ئه‌ندامێكی ده‌سته‌ی كارگێڕیی مه‌كته‌بی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان، هۆشداریی لە شەفافنەبوونی پرۆسەی هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی  عێراق دەدات و دەڵێت: دابەشکردنی ملیارەها دۆلار بەسەر کاندیدەکان و کڕینی کاری دەنگدان، ئەوە پشتڕاست دەکەنەوە کە لە هەڵبژاردندا ساختەکاری دەکرێت. شەممە 23ـی ئابی 2025، هۆشیار زێباری، ئه‌ندامی ده‌سته‌ی كارگێڕیی مه‌كته‌بی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان، لە هەژماری خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس نووسیوویەتی: پرۆسەی هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق پاک و بێگەرد نابێت، بەهۆی ئەوەی سەرچاوەکانی دەوڵەت لە ڕێگەی پێشکەشکردن پرۆژە و گرێبەست بۆ هەندێک بازرگان بەدەر لە ڕێنماییەکانی گرێبەستی حکوومی، بەکار دەهێنرێت. هاوکات نووسیوویەتی: دروستکردنی لیستی چاودێری کۆمەڵایەتی بۆ لەناوبردنی ئابووریی وڵات و دابەشکردنی ملیارەها دۆلار بەسەر کاندیدەکانی بەشدار لە پرۆسەی هەڵبژارن و کڕینی کارتی دەنگدەر، ئەوە پشتڕاست دەکاتەوە کە لە هەڵبژاردنی ئەم جارە ساختەکاری دەکرێت و بە پاک و بێگەردی بەڕێوە ناچێت. هاوکات هۆشیار زێباری، داوا لە دەسەڵاتی دادوەری عێراق و نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان (یۆنامی) و کۆمیسیۆنی باڵای ھەڵبژاردنەکان دەکات بێنە سەر هێڵ و ڕێوشوێنی توند لە دژی سەرپێچیکاران بگرنەبەر، ناویان ئاشکرا بکەن لە پێناو شەفافبوونی پرۆسەی هەڵبژاردنی داهاتوو. 9ـی نیسانی 2025، نووسینگەی ڕۆژنامەوانیی محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆک وەزیرانی فیدراڵ بڵاوی کردبووەوە‌، ئەنجوومەنی وەزیران بە زۆرینەی دەنگ، 11-11-2025ـی وەکوو ڕۆژی هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق دیاریی کرد.

ژمارەیەک رۆژنامەنوس و چالاکوان لەدژی هێرشە چەکدارییەکەی سەر لالەزار هاتنەدەنگ و داوا دەکەن چەک بۆ یەکلاکردنەوەی کێشە سیاسییەکان بەکارنەهێنرێت و ترس و دڵەراوکێ لای خەڵک بڵاونەکەنەوە. لەدرێژەی پەیامەكەدا داوا دەكەن ،ئەم ترس و تۆقاندنە ڕابگرن و ئاماژە بەوەكراوە،"ڕوداوی هۆتێل لالەزارو هێنانی تانك و زریپۆش و چەكی قورس بۆ ناو شارو بۆ یەكلاكردنەوەی كێشەی سیاسی نێوان دوو هێزو  ڕوداو گەلی پێشتر پێمان دەڵێن لەم وڵاتە هێشتا چەك سەرداری گشتەو ئاوەزو بیركردنەوەی ئاوەزیانە بۆ چارەسەری كێشە بونی نیە، بەسەربازگە كردنی شار، شكۆ شكاندنی دەسەڵاتی دادوەری و دادگا لەدۆسیەی شێروان شێروانیەوە تا داننان بەدەستوەردانی سیاسی، هەوڵدان بۆ قڕو قەپ پێكردنی دەنگانی ناڕازی، بێبایەخكردنی ئازادی، هەموو ئەمانە پێمان دەڵێن كوردستان بەرەو تونێڵێكی تاریك دەبرێت". بەبیرهێنانەوەی ساڵانی ڕابردوو بەراورد بەئێستا، ئەوە خراوەتەڕوو "لەم كوردستانە ساڵانی هەشتا یەك زانكۆ هەبوو، هەمیشە دەنگی ناڕەزایەتی بەرزو بەعس زیڕەی كردبوو لەدەستی، بۆیە دەیگوازتەوەو بەردەوام سەركوتی دەكرد ، ئێستا دەیان زانكۆی حكومی و ئەهلی هەیە ، دەسەڵات نوزەی لێبڕیون، بەئاستەم دەنگی نەخێر نابیسی كەواتە ئەمە هەنگاو نانە بەرەو ستەمكاری ڕەهاو پێچەوانەی ئەو پەیام و پەیڕەو سیاسەتەی دەسەڵات خۆیشێتی". لەبارەی دۆخی بێ موچەیشەوە، تیشكخراوەتە سەر ئەوەی،" خەڵك بێموچە دەكرێت، بێژیان دەكرێت، بێهەڵوێست دەكرێت، ناچار دەكرێت پەنا بەرێتە بەر ئەو بەغدایەی بەدرێژای حوكمڕانی ستەمی لێكردوە، لەم لاشەوە هەڕەشەو تۆقاندن بەردەوامە، پێویستە هەردوو حزبی دەسەڵات، لەخۆیان بپرسن چی تر ماوە بیكەن، هەر بەڕاست ئەوان ئەو هەموو ساڵە بۆ ئەم حوكمڕانیە بەناو خۆماڵیە تێكۆشاون". دوپاتیش كراوەتەوە، ناكرێت هیچ ناكۆكیەك لەناو جەرگەی شاردا بەچەك یەكلایبكرێتەوە، شار یانی جیاوازی و پێكەوە ژیان، شار شاری یەك لایەن و یەك گروپ و یەك حزب و یەك بنەماڵە نیە، شار موڵكی هەموو هاوڵاتیەكانێتی، ناكرێت دۆسیەی یاسایی بەبڕیاری حزبی و هێزی چەكدار یەكلایی بكرێتەوە، ناكرێت بێ‌ هیچ پاساوێك كەناڵی میدیایی دابخرێت، ناكرێت ئەو چەك و چۆڵەی هاوپەیمانان بۆ شەڕی داعش داویانە بەیەكێتی و پارتی و حكومەت، لە شەڕی خۆ بە خۆدا بە كار بهێنرێت، لەبەر ئەوەی پەیوەندی كۆمەڵایەتی و سیاسی دەشێوێت و متمانەی هەموو لایەك لە دەست دەدرێت". هەر لەو ڕوانگەیەشەوە هەڵمەتێكیان لەژێر ناوی"نەخێر بۆ ترس و تۆقاندن" ڕاگەیاندوەو داواش دەكەن پشتگیری هەڵمەتەكە بكرێت. ناوەكان:.. شوان محەمەد   ڕۆژنامەنوس  عەزیز ڕەوف  نوسەر مامۆستای زانكۆ  عەبدولڕەزاق شەریف  سیاسی نوسەر  ئاسۆس هەردی  ڕۆژنامەنوس  سان سارڤان  میدیا كاری ژینگەی  لەتیف فاتیح فەرەج   نوسەر  ڕزگار مستەفا  نوسەر  پێشمەرگەی شاخ  كەمال ڕەئوف  ڕۆژنامەوان  دڵشاد ئەنوەر ڕۆژنامەنوس  دكتۆر جەعفەر عەلی  مامۆستای زانكۆ  هاوكار عیزەت ڕۆژنامەنوس  تاگۆر زەردەشت  نوسەر  هیوا سەید سەلیم   نوسەر  زۆزك سابیر ڕۆژنامەنوس  هەندرێن شێخ ڕاغب  رۆژنامەنوس  گەلاڤێز هەمزی  چالاكوان  كاروان سابیر رۆژنامەنوس  كاوەنادر نوسەر  مەریوان زەنددی چالاكوان  عوسمان زیندانی  چالاكی كرێكاری  نەهرۆ عاڵای  رۆژنامەنوس  كارزان فازیل پارێزەر  ئارام جەمال نوسەرو چالاكی مەدەنی  شۆڕش ئەمین نوسەرو چالاكوان  خەبات عەبدوڵا نوسەر  لەتیف شێخ مستەفا دادوەر پەروا عەلی چالاكی سیاسی نوسەر  د كامیل عومەر مامۆستای زانكۆ د شێركۆ محەمەد ئەمین مامۆستای زانكۆ  نامۆ مەجید نوسەر  پەیمان عەزەدین نوسەر پەرلەمانتاری پێشوو گەشە حەفید مافناس  ئەڤین نەسرین میدیاكار بڕزا ڕەسوڵ ئەحمەد مامۆستای زانكۆ عەباس قادر عەبدوڵا مافناس بارزان شەلال مامۆستاو شاعیر شادمان ئەحمەد پاریێزەر نەبیل موسا چالاكوانی ژینگەیی ئەبوبەكر هەڵەدنی پەرلەمانتاری پێشوو سەلاح رەشید نوسەر تاریق فاتح  دەزگای میدیای هاوڵاتی تێبینی هەر ئازیزێك بیەوێ‌ ناوی خۆی زیاد بكات دەتوانێ‌ كۆپی بكات و ناوی خۆی بخاتە سەرو لای خۆی دایبنات .

بەگوێرەی زانیاریەکانى بەرپرسانى هێزەکانى سوریاى دیموکرات نهێنی هەنگاونانی ئەحمەد شەرع بەرامبەر بە هەسەدە و کشانەوەى لە دیدارەکەى پاریس، بەهۆى ئەوەوەبووە کە ئەردۆغان لەڕێگەی هاکان فیدانەوە هەڕەشەی ڕاستەوخۆی لێکردووە بۆ ئەوەى لەگەڵ لایەنى کوردى ڕێککەوتن نەکات. بەپێى ئەوزانیاریانەى بەرپرسانى هەسەدە خستویانەتەڕوو کە لەرێگەى چەند سەرچاوەیەکیانەوە ئاشکرایان کردووە، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆمارى تورکیا و  سەرۆکی دەزگای هەواڵگری (میت)، و هاکان فیدان وەزیرى دەرەوەى تورکیا، بەر لە کۆبوونەوەی پاریس هەڕەشەی ڕاستەوخۆیان لە ئەحمەد شەرع سەرۆکى کاتى حکومەتى سوریا کردووە. هەروەها ئەوەش ڕایگەیەندراوە: ئەم هەڕەشەیە دوای ئەوە هات کە ئەنقەرە زانیاری بەدەست گەیشتوە حکومەتی سوریا ڕەزامەندی دەربڕیوە لەسەر پێدانی ئۆتۆنۆمی بە ناوچەی کوردی و یەکخستنی هێزەکانی “هەسەدە” وەک فەیلەقێک لەناو سوپای سووریادا و بە فەرمی ناساندنی گەلی کورد و زمانەکەیان. هەڕەشەکە لە ڕێگەی ئەسعەد شەیبانییەوە بە ئەحمەد شەرع گەیەندراوە، و تورکیا داوای کردووە کە دیمەشق ڕێوشوێن بەرامبەر هەسەدە بگرێتەبەر، ئەمەش وایکرد حکومەتی سووریا چاوی لەسەر گەڕەکە کوردییەکان لە حەلەب توندتر بکاتەوەو دەروازە بازرگانییەکانی لەگەڵ ناوچەکانی ئیدارەی سەربەخۆدا ببڕێت. بەپێی ناوەندەکە، سەرچاوەکان دووپاتیان کردووەتەوە کە ئەنقەرە بریکارەکانی خۆی لە ناوخۆی سووریا کۆدەکاتەوە بۆ پووچەڵکردنەوەی ڕێککەوتنی سوەیدا، ئەمەش وەک خاڵی چوونە ژوورەوە بۆ چارەسەری سیاسی، هاوکات مەرامی تورکیاشە ئەوناوچەیە بەکاربهێنێت، چونکە وەک مەترسیدارترین خاڵە دزەپێکراوەکانی ڕاهێنانی گەنجانی قونەیترە بۆ ئەنجامدانی هێرش دژی ئیسرائیل دادەنرێت، ئەمەش بە ئامانجی ڕاکێشانی دیمەشق بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆ لەگەڵ تەلئەبیبن.

فیدراسیۆنی رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، ڕایدەگەیەنن: بەکارهێنانی هێز و میلیتاریزەکردنی شاری سلێمانی و شارەکانی تر لە لایەن حیزبەکانی دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆن و پێکدادانی چەکداریی پێشێلکارییەکی ئاشکرای مافی ژیانی هاووڵاتیانە. هەروەها ئەوەشدەخەنەڕوو دەقە یاساییەکان، بۆ دەستگیرکردنی داواکراو، گۆڕینی دۆسیەکان لە دەستی هێزێکەوە بۆ هێزێکی تر، بەکارهێنانی چەک، بەڵام لەم ڕووداوانە هەموو ئەو بنەمایانە پێشێلکراون. پێشیان وایە، کارنەکردن لەسەر دۆسییەکان لەکاتی خۆیدا و هەڵگرتنی بۆ کاتی تر، کردنەوەی دەرگایەکی مەترسیدارە بۆ بەکارهێنانی یاسا، بە میزاج و لێدانی نەیارەکان بە دامەزراوە حکومییەکان. دەقى ڕاگەیەندراوەکە هەرێمی کوردستان؛ بەرەو تونێلێکی تاریک ڕاگەیەندراوی فیدراسیۆنی رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی سەبارەت بە ئامرازکردنی دامەزراوەی دادوەری، بۆ بەدیهێنانی بەرژەوەندی کەس و حیزبی بە نیگەرانییەکی قووڵەوە چاودێریی ئەو زنجیرە ڕووداوە مەترسیدارانە دەکەین کە لە ماوەی چەند مانگی ڕابردوودا بوونەتە هەڕەشەیەکی ڕاستەوخۆ لەسەر سەقامگیری، سەروەریی یاسا، ژیانی خەڵک و بنەماکانی دیموکراسی لە هەرێمدا. ڕووداوەکانی هەولێر، لە کێشەی نێوان هەردوو عەشیرەتی چەکداری هەرکی و گۆران، هێرشکردنە سەر مافپەروەر (شوان سابیر)، درێژەدان بە زیندانیکردنی رۆژنامەنووس (شێروان شێروانی). ڕووداوەکانی سلێمانی، دەستگیرکردنی سەرۆکی نەوەی نوێ، هێرشی سەربازی بۆ سەر ماڵ و بارەگای سەرۆکی بەرەی گەل بە چەکی قورس و دەستگیکردنی، هەموو ئەوانە بە بەکارهێنانی بڕیاری دادگا کراوە. ئەمەش بۆتە هۆی بێئومێدی زیاتری ناوخۆ و دەرەوە لە دەسەڵاتی دادوەری. بەپێی پرەنسیپە نێودەوڵەتیەکانی بانگلور بۆ سلوکی دادوەری، پێویستە دادگاکان سەربەخۆبن لە هەموو ڕوویەکەوە. ئەوەی گرنگە بۆ چەسپاندنی ئەم سەربەخۆییە متمانەی کۆمەڵگا و ڕای گشتی هاوڵاتیانە. پێویستە ئەم هەستە لەناو ناخ و دەروونی تاکەکانی کۆمەڵگادا بە واقیع بچەسپێت، تاوەکو هەرکەس ڕووبەڕووی لێپرسینەوەی یاسایی دەبێتەوە بێ ترس و بێ سڵەمینەوە بچێتە بەردەم دادگا. لە کاتێکدا، دەزگا فەرمییەکانی حکومەتی هەرێم و عێراق، وڵاتانی جیهان، بەردەوام ئیدانەی دۆخەکە دەکەن. ئێمە ئیدانەی ئەوان دەکەین، کە دەیانتوانی هەنگاوی کرداری بنێن، کەچی جگە لە دەرکردنی بەیاننامە، لەشوێنی خۆیان بە مەبەستی چارەسەر نەجوڵاون. بۆیە هەڵوێستی ئەوان هێندەی ڕووداوەکان مایەی نیگەرانیمانە. ئێمە بە ئەرکی خۆمانی دەزانین بە ڕاشکاوی ئەم خاڵانە دووبارە بخەینەوەڕوو: ١-بەکارهێنانی هێز و میلیتاریزەکردنی شاری سلێمانی و شارەکانی تر لە لایەن حیزبەکانی دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆن و پێکدادانی چەکداریی و بەکارهێنانی چەکی قورس لەناوچەیەکی گەشتیاریی و گەڕەکێکی نیشتەجێبوون، و گۆڕینی ناوچەکە بۆ گۆڕەپانی شەڕ، پێشێلکارییەکی ئاشکرای مافی ژیانی هاووڵاتیانە. ٢-لەکارخستنی دەزگای پۆلیس و بەکاربردنی هێزەکانی دژەتیرۆر و هێزی تایبەت بە چەکی قورسەوە، سوکایەتی کردنە بە حکومەتی هەڕێم، بە هاوپەیمانان، کە ئەو چەکانەیان بۆ شەڕی دژی تیرۆر، بە هێزەکانی پاراستنی هەرێم داوە، کەچی ئێستا لە ململانێی ناوخۆیدا بەکار دەهێنرێت. ٣-دەقە یاساییەکان، بۆ دەستگیرکردنی داواکراو، گۆڕینی دۆسیەکان لە دەستی هێزێکەوە بۆ هێزێکی تر، بەکارهێنانی چەک، ڕێوشوێنی تایبەتی خۆیی هەیە و بە گوێرەی یاسا بەرکارەکانی هەرێم و پرەنسیپە نێودەوڵەتیەکان دیاری کراوە. بەڵام لەم ڕووداوانە هەموو ئەو بنەمایانە پێشێلکراون. ٤-کارنەکردن لەسەر دۆسییەکان لەکاتی خۆیدا و هەڵگرتنی بۆ کاتی تر، کردنەوەی دەرگایەکی مەترسیدارە بۆ بەکارهێنانی یاسا، بە میزاج و لێدانی نەیارەکان بە دامەزراوە حکومییەکان. ٥-دووبارە سزادانەوەی ڕۆژنامەنووس (شێروان شێروانی)، لە کاتێکدا چاوەڕێی ئازادکردنی دەکرا. سەلماندنی ئەو راستییەیە کە دادگا بۆ تۆڵەسەندنەوە بەکاردێت. لەسەر بنەمای ئەو ڕووداوانە، فیدراسیۆنی ڕێکخراوەکان، داواکارە:- ١-لە حکومەت، دامەزراوەی دادوەری و داواکاری گشتی: •پێکهێنانی لیژنەیەکی لێکۆڵینەوەی سەربەخۆ و بێلایەن بۆ لێکۆڵینەوە لە ڕووداوەکانی سلێمانی، ئاشکراکردنی ئەنجامەکان بۆ ڕای گشتی، و بەسزاگەیاندنی هەموو ئەو کەس و لایەنانەی بەرپرسیارن لەم خوێنڕشتنە. بە تایبەتی پاش ڕوونکردنەوەی دووەمی سەرۆکی حکومەتی هەرێم، کە بێئاگایی حکومەتی لەو هەنگاوانە نیشانداوە، ئەمەش هەموو دامەزراوە ئەمنیەکان دەخاتە بەردەم بەرپرسیارێتی وەڵام دانەوە. •کۆتاییهێنان بە سیاسیکردنی دۆسیە یاساییەکان و گەرەنتیکردنی دادگاییکردنی دادپەروەرانە بۆ هەموو دەستگیرکراوان، دابینکردنی ڕێوشێونی یاسایی بۆ دەستگیرکردنی داواکراوان. لەنێویاندا تەمیزکردنەوەی دادپەروەرانەی بڕیاری دادگای بنەسڵاوە بۆ(شێروان شێروانی). ٢-لە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی و نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان (یونامی): •زیاترکردنی فشاری دیپلۆماسی لەسەر دەسەڵاتدارانی هەرێم، بۆ پابەندبوون بە بنەماکانی مافی مرۆڤ و سەروەریی یاسا، وەک لە بەیاننامەکانتاندا ئاماژەتان پێکردووە. •فشاری ئەمریکا و هاوپەیمانان، بۆ پێکهێنانی هێزی پێشمەرگەی یەکگرتووی نیشتمانی، کە ئەنجامەکەی چەک داماڵین بێت لە حیزبەکان و عەشیرەتەکان، بە گوێرەی دەستووری عێراق و یاسای حیزبەکان، بە پێچەوانەوە مۆڵەتی کارکردن لەو حیزبانە بسەنرێتەوە. کۆتایی بە دیدی ئێمە، ژيرخانی ئابووری بنیاتنەنراو موڵکانەستێنی زاڵە، دام و دەزگای مۆدێرن پێکنەهێنرا، هێزی پێشمەرگەی نیزامی یەکگرتوو درووست نەکرا، بۆیە دیموکراسی لە پاشەکشەدایە. پەیوەندی نێوان هەرێم وعێراق خراپە، شۆڤێنزم و مەزهەبگەرایی لە عێراق ڕوو لە زیادبوونە و بەغداد گەندەڵی هەرێم بەکاردەهێنێت بۆ پاشەکشە لە مافە دەستوورییەکان و لەو نێوەندەدا مووچە خۆرانی هەرێم بوونەتە قوربانی. بڕواشمان وایە، بە پێچەوانەی گرووپ و خێڵ و حیزبەکان، کۆمەڵگە ناچێتە ژێر باری ئەو هێزانەی کۆنترۆڵیان دەکات. کۆمەڵگەی بەهێز، کۆمەڵگەی تاکە ئازاد و یەکسانەکانە. مەحاڵیشە لە کۆمەڵگەی مەدەنیدا سیاسەت و ئاکار لەیەک جیابکرێنەوە، ناکرێت باس لە پاراستنی ئاشتیی کۆمەڵایەتی و حوکمڕانیی سەرکەوتوو بکرێت، بێ بوونی ئاکار و ڕەفتاری وەک: هەستکردن بە بەرپرسیارێتی، کاری هەرەوەزی، بەستنەوەی بەرژەوەندی تایبەت بەرژەوەندیی گشتییەوە، لە پێناو خەمی گشتیدا. ئێستا هەرێمی کوردستان لەبەردەم دووڕیانێکی سەختدایە، گرنگە بۆ درووستکردنی لۆژیکی یاسا و دامەزراوەکان هەنگاوبنێن، لە جیاتی خۆبەدەستەوەدان بە لۆژیکی هێز و ململانێی چەکداری کە داهاتووی هەموومان دەخاتە مەترسییەوە. ئێمە لەسەر چاودێریکردن و فشاردروستکردن بەردەوام دەبین. فیدراسیۆنی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی ڕێکەوت: ٢٣ی ئابی ٢٠٢٥

پۆلیسى سلێمانى دەنگۆی تێکچوونی رەوشی تەندروستی شاسوار عەبدولواحید رەتدەکاتەوەو دەڵێن هیچ کیشەیەکى نییە. سەرچاوەیەک لە پۆلیسی سلێمانی، ڕاگەیاند، دەنگۆی تێکچوونی رەوشی تەندروستی شاسوار عەبدولواحید ناڕاستە، لە ئێستادا ناوبراو لە بەڕێوەبەرایەتی گرتن و گواستنەوەی سلێمانییە و رەوشی تەندروستی جێگیرە. ئەمەش لەکاتێکدایە نیوەرۆى ئەمڕۆ سەرۆکى فراکسیۆنى نەوەى نوێ نیوەڕۆى ئەمڕۆ شەممە ڕایگەیاند، ڕەوشى تەندروستى شاسوار عەبدولواحید سەرۆکى جوڵانەوەى نەوەى نوێ لەزیندان تێکچووەو بارودۆخى تەندروستى ناجێگیرە. کوردەوان جەمال سەرۆکى فراکسیۆنى نەوەى نوێ لەپەرلەمانى کوردستان، لەوبارەیەوە وتى: دایکى و هاوسەرەکەى بینیویانەو بارودۆخى تەندروستى تێکچووە، بەڵام بەهۆى ئەوەى رێگرى دەکرێت و  چاودێرییەکى وردو پاسەوانیەتێکى زۆرى لەسەرە نەتوانراوە بیبین. شەوی ١٢ـی ئەم مانگە شاسوار عەبدولواحید سەرۆکی جوڵانەوەى نەوەى نوێ لەلایەن هێزێکی پۆلیسەوە لەماڵەکەى خۆى لەسلێمانى دەستگیرکرا. پێنجشەممە ٢١ـی ئابی ٢٠٢٥، دواى نۆ رۆژ لە دەستگیرکردنی شاسوار عەبدولواحید، سەرۆکی جوڵانەوەی نەوەی نوێ بردرایە بەردەم دادگا و وتەی لێوەرگیرا، ناوبراو لەبەردەم دادوەر سەرجەم ئەو تۆمەتانەی ئاڕاستەی کرابوون رەتکردەوە.

لیژنەی باڵای هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی گەلى حکومەتى سوریا بڕیاریدا پرۆسەی هەڵبژاردن لە پارێزگاکانی سویدا، حەسەکە و ڕەقە دوابخرێت، بەهۆی ئەو ئاستەنگە ئەمنییانەی کە ڕووبەڕووی ئەو پارێزگایانە دەبنەوە. نەوار نەجمە، وتەبێژی کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی سوریا ڕایگەیاند: "بەهۆی بارودۆخى ئەمنی هەڵبژاردنەکان لەو سی ناوچەیە بۆ کاتێکی نادیار دواخراوە، بەڵام کورسییەکانی ئەو پارێزگایانە پارێزراو دەبن". نەوار نەجمە ئەوەشى ڕاگەیاند، هەڵبژاردنی پەرلەمانی سووریا لە سێ پارێزگا بۆ ماوەیەکی نادیار دواخراوە. وتەبێژی کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردن، ئەوەشى خستەڕوو بڕیاری دواخستنەکە لە خواستی لیژنەکە سەرچاوەی گرتووە بۆ دەستەبەرکردنی نوێنەرایەتی دادپەروەرانە لە ئەنجوومەنی گەل بۆ هەر سێ پارێزگاکە، جەختیشی کردەوە کە کورسییە تەرخانکراوەکان بە تەرخانکراو دەمێننەوە تا ئەوکاتەی هەڵبژاردن ئەنجام دەدرێت. ئەحمەد شەرع سەرۆک کۆماری سوریا پێشتر فەرمانی ژمارە (١٤٣)ی ساڵی ٢٠٢٥ی دەرکردبوو، کە سیستەمی هەڵبژاردنی کاتی بۆ ئەنجومەنی گەلی سوریا پەسەند کرد. بڕیارە لە نێوان 15-20ی ئەیلوولی 2025 هەڵبژاردنی پەرلەمانی سووریا بەڕێوە بچێت. ئەحمەد شەرع سەرۆكی قۆناغی راگوزەری سوریا مەرسومێكی دەكردووەو بەپێ ئەو مەرسومە (سیستەمی هەڵبژاردنی كاتیی ئەنجومەنی گەل)ی پەسەندكردووە. سیستەمەكە قەدەغەی كردووە (پارێزگار، سەرۆك وەزیرانەكانی پێشوو) خۆیان بۆ پەرلەمانی نوێ كاندید بكەن، هاوكات قەدەغەی كردووە "ئەوانەی بانگەشە بۆ دابەشبوونی سوریاو جیابوونەوە" دەكەن خۆیان كاندید بكەن، رەنگە لەمەدا بە پلەی یەكەم كورد بە ئامانج گیرا بێت، ئەوانەشی كە پشتیوانییان لە رژێمی پێشووی ئەسەد كردووە بە هەمان شێوە كاندیدبوونیان قەدەغەكراوە.  بەگوێرەی سیستەمە پەسەندكراوەكە، ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەنی گەلی سوریا لە (210) كەس پێكدێت، دوو لەسەر سێی ئەم كەسانە بەگوێرەی حوكمەكانی مەرسومەكەی ئەحمەد شەرع هەڵدەبژێردرێن و كورسییەكان بەگوێرەی ژمارەی دانیشتووان بەسەر پارێزگاكاندا دابەشدەكرێت.

سەرۆکى فراکسیۆنى نەوەى نوێ نیوەڕۆى ئەمڕۆ شەممە ڕایگەیاند، ڕەوشى تەندروستى شاسوار عەبدولواحید سەرۆکى جوڵانەوەى نەوەى نوێ لەزیندان تێکچووەو بارودۆخى تەندروستى ناجێگیرە. کوردەوان جەمال سەرۆکى فراکسیۆنى نەوەى نوێ لەپەرلەمانى کوردستان، لەوبارەیەوە وتى: دایکى و هاوسەرەکەى بینیویانەو بارودۆخى تەندروستى تێکچووە، بەڵام بەهۆى ئەوەى رێگرى دەکرێت و  چاودێرییەکى وردو پاسەوانیەتێکى زۆرى لەسەرە نەتوانراوە بیبین. بەپێى ئەو زانیاریانەى سەرۆکى فراکسیۆنەکە باسى کردوە پێشتر چەند جارێک کەسوکارەکەى ویستویانە سەردانى بکات نەیانهێشتوەو پارێزەرەکەشى ویستویەتى بیبنێت بەڵام نەیانهێشتوە. لەلایەکى دیکەوە، سروە عەبدولواحید- سەرۆكی فراكسیۆنی (نەوەی نوێ) لە پەرلەمانی عێراق دەڵێت: زانیاریمان پێگەیشتووە لە زینداندا دۆخی تەندروستی (شاسوار عەبدولواحید)ی سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ تێكچووە. وتیشى:  لەكاتێكدا حزبەكەی تاڵەبانی سورە لەسەر پێشێلكردنی یاساو رێگریكردن سەردانی كەسوكارو هاوڕێكانی. ئەم رەفتارە هەڕەمەكی و نایاساییانە ئەوە پشتڕاستدەكەنەوە كە دۆسیەكە بەتەواوەتیی سیاسییەو شەقام لەم پێشێلكارییانە بێدەنگ نابێت.   تائێستا لایەنە فەرمیەکان لەزیندان و تەندروستى هیچ زانیارى و لێدوانێکیان لەسەر ئەم زانیاریانەو تەندروستى شاسوار عەبدواحید نەخستوەڕوو شەوی ١٢ـی ئەم مانگە شاسوار عەبدولواحید سەرۆکی جوڵانەوەى نەوەى نوێ لەلایەن هێزێکی پۆلیسەوە لەماڵەکەى خۆى لەسلێمانى دەستگیرکرا. پێنجشەممە ٢١ـی ئابی ٢٠٢٥، دواى نۆ رۆژ لە دەستگیرکردنی شاسوار عەبدولواحید، سەرۆکی جوڵانەوەی نەوەی نوێ بردرایە بەردەم دادگا و وتەی لێوەرگیرا، ناوبراو لەبەردەم دادوەر سەرجەم ئەو تۆمەتانەی ئاڕاستەی کرابوون رەتکردەوە.