.jpeg)
هەرێم كەمال ئاغا لەچاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ هاوڵاتی: «بافڵ تاڵەبانی و مەسعود بارزانی تیمێكیان پێكهێناوەو نزیكن لەڕێككەوتن» «یەكێتی و چوارچێوەی هەماهەنگی و عەزم متمانەو روئیای هاوبەشیان هەیە» هاوڵاتی سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی لەپەرلەمانی عێراق دەڵێت: چوارچێوەی هەماهەنگی مەبەستیەتی پارتی و یەكێتی رێكبكەون و بافڵ تاڵەبانی و مەسعود بارزانی دانیشتنیان كردووەو تیمێكیان پێكهێناوە. هەرێم كەمال ئاغا سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان له‌په‌رله‌مانی عێراق و ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەچاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ هاوڵاتی رایگەیاند: تائێستا هەم پارتی و هەم یەكێـتی كاندیدی خۆیان هەیە بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار، بەڵام نزیكن لە رێكەوتن، كاك بافڵ و كاك مەسعود لەڕابردوودا دانیشتوون و تیمێكیان پێكهێناوە، ئەم تیمە هەوڵیداوە و دەتوانم بڵێم قۆناغی باشی بڕیوە و كاتێك رێككەوتن بكرێت كۆنفرانس دەكرێ و بۆ رایگشتی ئاشكرادەكرێت». وتیشی: «یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و عەزم و چوارچێوەی هەماهەنگی سێ لایەنی سیاسین كۆمەڵێك بەرنامەو متمانەو كارو روئیای هاوبەشیان هەیە بۆ ئایندە بۆ پێكهێنانی حكومەتێكی خاوەن دەسەڵات»، هاوكات هەرێم كەمال ئاغا سەبارەت بەم پرسانەو دۆخی ناوخۆی یەكێتی زانیاری زیاتر دەخاتەڕوو. هاوڵاتی: هیچ ئاسۆیەك هەیە بۆ كۆبوونەوەی پەرلەمانی عێراق؟ هەرێم كەمال ئاغا: «پاش نزیکەی ساڵیك بەسەر دەربازبوونی هەڵبژاردن، پێكنەهێنانی حكومەت و رێكنەكەوتنی لایەنە سیاسییەكان بووەتە مەسەلەیەكی قورس و بابەتێكی نەخوازراو لەئاست راستگۆیەتی عێراق بەرامبەر كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و رێكخراوە نێودەوڵەتیەكان و شەقامی عێراقیش بەگشتی، لەماوەی رابردوودا كوتلەی گەورە دوای پێكهێنانی چەند هاوپەیمانێتییەك دەرئەنجام كشانەوەیان قبوڵبوو بەتایبەت رەوتی سەدر، بەڵام رێككەوتنیان قبوڵ نەبوو و شەقامیان گرتەبەرو چەندین شتی نەخوازراوو قوربانییەكی زۆری لێ پەیدابوو، بەئاڕاستەیەك رۆیشت گەیشتە شێوازی توندوتیژی و چەكهەڵگرتن كە لەوانەیە درێژەی بكێشایە ناوچەی سەوز دەبووە ناوچەی خوێن و كارەساتێك كەچارەسەرەكەی قورس دەبوو». «ئەوەی كەئێستا هەیە دەتوانین بڵێین، یەكەم، دیالۆگی نیشتیمانییە كە بەڕێز كازمی بەڕێوەی دەبات، ئەم دیالۆگە دوو خول كۆبوونەوەی كردووەو لەكۆبوونەوەكاندا چەند رێنماییەك خراوەتەڕوو لەسەر مەسەلەی راگەیاندنی دژی یەكترو مەسەلەی ئاساییبوونەوەو دروستكردنەوەی متمانە لەگەڵ یەكتر، هەرچەندە رەوتی سەدر بەشدارییان نەكرد، بەڵام بەو ئاراستەیەیە رێگایەك بدۆزرێتەوە بۆ پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو كەشێوازەكەی و سەقفی زەمەنییەكەی چۆن بێت». «چوارچێوەی هەماهەنگی پێیوایە پاش تێپەڕبوونی چلەی ماتەمینی ئیمام حسێن دەبێت رێكبكەون لەگەڵ لایەنە سیاسییەكان و حكومەت پێكبهێنن، ئەم حكومەتەش نەخشەڕێگایەك بێت بۆ ئەوەی ئەگەر رێككەوتن لەسەر سازانی پێشوەختە كرا، دەبێت حكومەتێكی نوێی دەسەڵاتدارو كۆمسیۆنێكی نوێ هەبێت و رێبكەون لەسەر یاسایەك جا یاسایەكی نوێ دەبێت یان ئەو یاسایانەی كەساڵانی پێشوو لەسەر ئاستی پارێزگاكان جێبەجێدەكرا». لەبەرامبەردا رەوتی سەدر پێیوایە ئەم حكومەتەو ئەم كۆمسیۆنە هەڵبژاردن بكاتەوە، بەڵام ئەمە قورسەو لەلایەن چوارچێوەی هەماهەنگییەوە قبوڵناكرێت». هاوڵاتی: چوارچێوەی هەماهەنگی لەچەند رۆژی رابردوودا لەهەولێر لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان كۆبوونەتەوە، ئایا لەگەڵ یەكێتی نیشتیمانی كوردستانیش كۆبوونەوەیان كردووە؟ هەرێم كەمال ئاغا: چوارچێوەی هەماهەنگی لەگەڵ یەكێتی كۆبوونەوەی زیاتریان هەیەو بەردەوام ئاگاداری پلان و نەخشەڕێگاكانین و دەتوانین بڵێین یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و عەزم و چوارچێوەی هەماهەنگی سێ لایەنی سیاسین، كۆمەڵێك بەرنامەو متمانەو كاری هاوبەشیان هەیەو كۆبوونەوەكان بەردەوامن و لێكتێگەیشتنی بەردەوامیش هەیە، كارو روئیای هاوبەش هەیە بۆ ئایندە بۆ پێكهێنانی حكومەتێكی خاوەن دەسەڵات». «پێویستە پارتی و سوننەش لەم حكومەتەدا بن و لەڕاگەیاندنی كۆبوونەوەكەیاندا شتی باش و تەواو دەستووری هەبوو و لەگەڵ ئەوەدا كۆكن بەمیكانیزمی دەستووری ئەم قۆناغە تێبپەڕێندرێت، ئەگەر هەڵبژاردنێكی پێشوەختەش بكرێتەوە، حكومەت بەدەسەڵاتێكی تەواوەوە بێت نەك ئەم حكومەتەی ئێستا.» هاوڵاتی: چوارچێوەی هەماهەنگی داوای لەیەكێتی نیشتمانی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان كردووە یەك كاندیدی هاوبەشیان هەبێت بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار؟ هەرێم كەمال ئاعا: «وەكو میكانیزمێكی دەستووری هەموو لایەنەكان جیا لەپلانی سەدر رێكن لەسەر ئەو میكانیزمە دەستووریە بۆ هەڵبژاردنی پێشووەختە یان حكومەتێك دەسەڵاتی هەبێت و دەبێت رێككەوتنی فرەلایەنە بكرێت، تائێستاش هەم پارتی و هەم یەكێـتی كاندیدی خۆیان هەیە و پاش تەواوبوونی ماتەمینی ئیمام حسێن بێگومان ئەم گفتوگۆیانە چڕتر دەبنەوە، بیگومان ئەگەر رێككەوتن هەبێت پێویستە هەردوولا تەنازولات بۆ یەكتر بكەن و بەتایبەت چوارچێوەی هەماهەنگی مەبەستییەتی كە پارتی و یەكێتی رێكبكەون. هاوڵاتی: گفتوگۆكانی یەكێتی و پارتی لەسەر ئاستی وەفدی هەردوولایە یان لەسەر ئاستی شەخسیە؟ هەرێم كەمال ئاغا: كاك بافڵ و كاك مەسعود لەڕابردوودا دانیشتوون و تیمێكیان پێكهێناوە، ئەم تیمە هەوڵیداوەو دەتوانم بڵێم قۆناغی باشی بڕیوەو كاتێك رێككەوتن بكرێت كۆنفڕانس دەكرێ و رادەگەیەندرێـت و شتێك نییە بشاردرێـتەوە لەڕای گشتی و شەقام. هاوڵاتی: لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەر چ پرسێك نزیكن و لەسەر چ پرسێك دوورن لەیەكترییەوە؟ هەرێم كەمال ئاغا: «كۆبوونەوەكانی یەكێتی و پارتی وەك خۆی ماوە، بەڵام قۆناغی باشی بڕیوەو مەسەلەی هەڵبژاردن لەكوردستان و یاساكەی بەشێوەیەكی گشتی و مەسەلەی كۆتاكان و كۆمەڵێك پرسی گرنگ هەبووە، لەوانە مەسەلەی دادپەروەری لەئیدارەدانی پارێزگاكان لەسەر پرسی بودجەو كۆمەڵێك بابەتی دیكە گفتوگۆمان بووە، ئەوەی پێویستە باسبكرێت یەكێتی و پارتی لەكۆبوونەوەكان مۆفەق بوون و بەقۆناغێكی باشدا تێپەڕیوون و هیوادارین لەنزیكترین كاتدا ئەم كۆبوونەوانە بەرهەمێكی باشیان هەبێت و ببێتە مایەی سەقامگیریەكی باش بۆ كوردستان و هەروەها دەبێتەهۆی بەهێزكردنی پێگەی كورد لەبەغدا بۆ بەدیهێنانی داخوازی و مافە دەستوورییەكان و شایستەی دارایی و كێشەی پێشمەرگەو ناوچە كێشەلەسەرەكان و چەند پرسێكی دیكەی وەك نەوت و گاز». هاوڵاتی: بەدیاریكراوی سەبارەت بەپۆستی سەرۆك كۆمار لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان گفتوگۆتان كردووە؟ هەرێم كەمال ئاغا: «بەڵێ گفتوگۆ بەردەوامە، بەڵام تائێستا هەردوولا كاندیدی خۆیان هەیەو مەسەلەی كاندیدی هاوبەش تائێستا نەبووەتە گفتوگۆی جددی، بەڵام نزیكن لەڕێككەوتن و گفتوگۆكان بەئاڕاستەیەكی باشدا رۆیشتووەو چاوەڕێدەكەین سەركەوتووبێت، دەبێت هەردوولا تەنازول بۆ یەكتری بكەن». هاوڵاتی: لەماوەی رابردوودا یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان تۆمەتباركراون بەوەی ئێوەش وەكو هێزە سیاسییەكانی عێراق بەشێك بوون لە بنبەستی سیاسی، رای ئێوە چیە لەم بارەیەوە؟ هەرێم كەمال ئاغا: «بێگومان ئەو گلەییە كراوە، ئەگەر ناوماڵی شیعە یەكبوایە كورد كێشەكەی ئاسانتر دەبوو، گریمان یەكێتی و پارتی تەنازول ناكەن لەكاندیدی خۆیان وەكو 2018، كەنیسابی 220 ئەندامی پەرلەمان تەواوبێت لەوێ كاندید یەكلا دەبووەوەو بەدەنگی كوردو سوننەش كاندید یەكلایی نابێتەوە، بەڵام بەدەنگی شیعە یەكلادەبێتەوە». «لەم قۆناغەی ئێستادا یەكێتی و پارتی رێكبكەون بۆ چوارچێوەی هەماهەنگی قۆناغێكی گرنگەو مەسەلەی پێكهێنانی حكومەتێكی مەبدەئی تەوافق دروستدەبێت كە لەدەستووری عێراقیدا باسكراوەو مانەوەی یەكپارچەیی خاكی عێراقەو مەبدەئی تەوافق فەلسەفەی رەوتی سەدر نەبووەو ئەو داوای زۆرینەی كردووەو كورد لەزۆرینەدا زەرەریەتی». هاوڵاتی: ئایا چاوەڕوان دەكرێت فراكسیۆنی سەدر بگەڕێتەوە بۆ ناو پەرلەمانی عێراق؟ هەرێم كەمال ئاغا: «ئەمە بابەتێكی دەستووری و یاساییەو خۆشیان رایانگەیاند كەناكرێـت و سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای دادوەرییش رایگەیاند كەگەڕانەوەیان كارێكی نادەستوورییەو ئەمان دەستلەكاركێشانەوەیان نوسیووەو سوێندیان خواردووەو لەڕووی سیاسییەوە كێشەیان هەیە، بەڵام پێموایە گەڕانەوەیان قورسە». هاوڵاتی: سەبارەت بەدۆخی ناوخۆی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، ئایا هیچ دەرفەت هەیە بۆ ئەو کەسانەی كەبڕیاری دەركردنیان دراوە بگەڕێنەوە ناو یەكێتی؟ هەرێم كەمال ئاغا: ئەوە دەسەڵاتی سەرۆك و دەستەی كارگێڕییە و هەركاتێك رێككەوتنێك بكرێت كەبگەڕێنەوە بەپێی ئەو پەیڕەوەی كەئێستا هەیە، ناوماڵی یەكێتی هەمیشە بەهەموومانەوە جوانەو كەس زیاد نییە، بەڵام ئەو دۆخەی كەدروستبوو بێگومان نەخوازراوبوو و خەڵكی دڵسۆزی یەكێتی بەدڵنیاییەوە پێی خۆش نییە، بەڵام بابەتەكە روویداوەو بووەتە ئەمری واقع، ئەوەی كەئێستا هەیە پەیڕەوی ناوخۆ گۆڕاوەو ئەو دەسەڵاتەش ئەم كۆنگرەیە بەئەنجومەنی سەركردایەتی داوە پەیڕەوی ناوخۆ بۆ یەكجار گۆڕانكاری بەسەردابێت هەتا لەسیستەمی هاوسەرۆكییەوە بووە سیستەمی سەرۆك، بۆیە ئەمە واقعێكەو دەبێت مامەڵەی لەگەڵدا بكەین و ئەم واقعە دروستبووە، ئەوەی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بەپەیڕەوی ئێستا كەدەنگی بۆدراوە بووەتە سیستەمی سەرۆك». هاوڵاتی: سەبارەت بەكورسیی پەرلەمانتاری ئێوە کەسکاڵای لەسەر کرابوو، ئایا چاوەڕواندەكرێت لەداهاتوودا سكاڵای دیكە لەدژتان بكرێت؟ هەرێم كەمال ئاغا: لەگەڵ سوێندخواردنی ئێمە لەپەرلەمانی عێراق ئەو كێشەیە كۆتایی پێهاتووە بەبڕیاری دەستەی قەزائی كەدەنگی بۆ دراوەو لەسێ قازی پێكهاتووە كەپێیدەڵێن سەر بەكۆمسیۆن و مسداقیەتی بڕیارەكانی كۆمسیۆنن و كە ئەم دەستەیە بڕیارێك دەردەكات قابیلی رەتكردنەوە نییە، بەڵام راگەیاندنەكان و سۆشیال میدیا دەهێنن و دەیبەن هەریەكەو لەلایەكەوە، هەروەها بەپێی ماددەی 52ی دەستووری عێراق هەر پەرلەمانتارێك كە تانەی هەبێت دەتوانێت تانە لەپەرلەمانتارێكی دیكە بدات لەسەر دروستی ئەندامبوونی، ئەو دۆكیومێنتانەی سكاڵایان لەڕابردوو كردبوو كە رەتكرایەوە، ئەم دەستەیەی دادوەری كە بۆ كۆمسیۆن پێكهاتبوو بۆ مسادەقەی كۆمسیۆن و تانەو راییكردنی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنی عێراق لەم هەیئەتە تانەكەیان رەتكرایەوە.
سازدانی: شه‌نای فاتح به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی په‌روه‌رده‌ی سلێمانی ده‌ڵێت: «كێشه‌ی كه‌می مامۆستامان هه‌یه‌و پلان نیه‌و له‌په‌روه‌رده‌ی ده‌ره‌وه‌ی شاره‌كان ورده ورده مامۆستای میلاكیان تیادانامێنێت و له‌بواری دروستكردنی بیناش ده‌توانم بڵێم حكومه‌تی هه‌رێم سست بووه». دڵشاد عومه‌ر به‌ڕێوبه‌ری گشتی په‌روه‌رده‌ی سلێمانی له‌چاوپێكه‌وتنێكیدا له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ی هاوڵاتی رایگه‌یاند:» له‌ڕێی رێكخراوه نێوده‌وڵه‌تی و ناوخۆییه‌كانه‌وه كۆمه‌ڵێك قوتابخانه‌مان بۆ نۆژه‌نكراوه‌ته‌وه‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا كۆمه‌ڵێك پێداویستیمان بۆ دابینكراوه و ٥٠ قوتابخانه‌مان نۆژه‌نكراوه‌ته‌وه و له‌ئێستاشدا ٢٨ قوتابخانه‌ی دیكه ره‌زامه‌ندیان له‌سه‌ردراوه‌و پاره‌كه‌یان دابینكراوه». وتیشی:» حكومه‌تی هه‌رێم به‌پێی ئه‌و بودجه‌یه‌ی له‌به‌ر ده‌ستیایه‌تی و به‌پێی داواكاری ئێمه ده‌توانم بڵێم واجبی خۆی جێبه‌جێكردووه». سه‌باره‌ت به‌ئاڵوگۆڕ له‌پۆسته‌كه‌یدا به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی په‌روه‌رده ده‌ڵێت: «ته‌مه‌نا ده‌كه‌م زوو جێبه‌جێبكرێت، چونكه ماندووین و ئه‌كرێت ئیتر كه‌مێك بۆ خۆم بژیم»، هاوكات له‌باره‌ی ده‌ستوه‌ردانی حزبی و چاودێریكردنی قوتابخانه ناحكومییه‌كان و ئاستی زانستی په‌روه‌رده‌یی له‌سلێمانی بۆ هاوڵاتی ده‌دوێت. هاوڵاتی: بۆ ده‌ستپێكردنی ساڵی نوێی خوێندن، په‌روه‌رده‌ی سلێمانی به‌باشی ئاماده‌یه بۆ پێشوازیكردن له‌قوتابیان و خوێندكاران؟ دڵشاد عومه‌ر: ساڵانه 1ی ئه‌یلول یه‌كه‌م رۆژی په‌یوه‌ندی ساڵی نوێی خوێندنه‌و دواتریش به‌پێی كارنامه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده له 13ی ئه‌یلوول ده‌وام ده‌ستپێده‌كات، له 13 و 14 و 15ی ئه‌یلوول به‌فه‌رمانێكی وه‌زاری ئه‌و سێ رۆژه داده‌نێین بۆ وه‌رگرتنی كتێب و ئه‌نجامدانی چالاكی جۆراوجۆر، بۆ ئه‌وه‌ی پاش ئه‌و پشووه‌ی قوتابیان وه‌ریانگرتووه ئاشنا ببنه‌وه به‌ژینگه‌ی په‌روه‌رده‌یی، له 17ی ئه‌یلوول كه ده‌كاته رۆژی شه‌ممه قوتابیان ده‌چنه ناو پۆل و ده‌ستده‌كرێت به‌ده‌وام. وه‌ك ئاماده‌كاریش ئێمه 30ی ئایاری ئه‌مساڵ كۆبوونه‌وه‌یه‌كی فراوانمان له‌وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده ئه‌نجامدا به‌ئاماده‌بوونی سه‌رجه‌م به‌ڕێوبه‌ره گشتییه‌كان و به‌ڕێوبه‌ری په‌روه‌رده‌ی قه‌زاكانی سه‌ر ئاستی هه‌رێم و به‌ڕێوبه‌ره خۆجیێیه‌تییه‌كان و راویژكارانی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌و به‌ڕێوبه‌ره گشتییه‌كانی دیوان و جه‌نابی وه‌زیر گفتوگۆی چڕمان كرد، پلانێكی ژماره‌ییمان داناو مه‌سه‌له‌ی رێكخستنی میلاكمان به‌فه‌رمانێك رێكخست و مه‌سه‌له‌ی داخستن و جیاكردنه‌وه‌و كردنه‌وه‌ی قوتابخانه‌كان و كاتی وه‌رگرتنی منداڵمان دیاریكرد به‌مه‌به‌ستی ئه‌وه‌ی هه‌وڵبده‌ین ئه‌و گله‌یی و گازه‌ندانه‌ی ساڵانی رابردوو هه‌بوون كه‌قوتابی ده‌چووه قوتابخانه مامۆستاو پێداویستی نه‌بوو، به‌ڵكو ئه‌مساڵ پێش ده‌ستپێك ئه‌م كارانه جێبه‌جێبكه‌ین و ده‌توانم بڵێم تاڕاده‌یه‌كی زۆر سه‌ركه‌وتووبووین و كاره‌كانمان كردووه. هاوڵاتی: له‌سنووری په‌روه‌رده‌ی سلێمانی ژماره‌ی مامۆستایان چه‌نده؟ ئایا چه‌ندیان مامۆستای هه‌میشه‌یین و چه‌ندیان مامۆستای وانه‌بێژن؟ ئایا ژماره‌ی مامۆستاتان كه‌مه؟ دڵشاد عومه‌ر: له‌سنوری په‌روه‌رده‌ی سلێمانی ٥٣ هه‌زارو ١٤٣ مامۆستاو فه‌رمانبه‌رمان هه‌یه‌و له‌و ژماره‌یه ١١ هه‌زاری فه‌رمانبه‌ره‌و ئه‌وانی تری مامۆستایه، هه‌روه‌ها نزیكه‌ی پێنج هه‌زار مامۆستای وانه‌بێژمان هه‌یه‌و هۆكاره‌كه‌شی وه‌ستاندنی دامه‌زراندنه له‌ساڵی ٢٠١٤وه، به‌رامبه‌ر ئه‌مه كۆمه‌ڵێك مامۆستا خانه‌نشین و به‌شێكیش له‌سه‌ر ویستی خۆیان خانه‌نشین ده‌بن و مردنیش ده‌بێت و ژماره‌یه‌ك مامۆستاش مۆڵه‌تی نه‌خۆشی یان دیكایه‌تی و بێ موچه‌یی و خوێندن و هاوسه‌فه‌ری ده‌كه‌ن، به‌هۆی هه‌موو ئه‌مانه‌وه له‌به‌رئه‌وه‌ی دامه‌زراندن نییه ناچارین سوود له‌و ده‌رچووانی زانكۆ وه‌ربگرین كه‌ده‌رچووی كۆلێژه‌كانی په‌روه‌رده یان په‌روه‌رده‌ی بنه‌ڕه‌تن و ئه‌گه‌ر هه‌بێت بیانكه‌ین به‌وانه‌بێژ بۆ ئه‌وه‌ی قوتابخانه‌كانمان بێ مامۆستا نه‌بن. «ئێمه كه‌پێنج هه‌زار وانه‌بێژمان هه‌بێت به‌ڵێ كێشه‌ی كه‌می مامۆستامان هه‌یه،» به‌ڵام ده‌شتوانم بڵیم ئه‌مه دوو لایه‌نه‌یه، لایه‌نێكیان له‌ناو شاره‌كان هه‌ڵئاوسانێكی زۆرو مامۆستایه‌كی زۆرمان هه‌یه ئه‌وه‌ش هۆكاره‌كه‌ی وه‌رگرتنی قوتابی و خوێندكاره به‌پێی (ناوه‌ندی وه‌رگرتن) كه‌ته‌نها نمره هۆكاره بۆ وه‌رگرتنی قوتابی و خوێندكار، من چه‌ندین ساڵه پێشنیاری ئه‌وه‌م كردووه هه‌م له‌وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده و هه‌م له‌كۆبوونه‌وه‌كاندا كه‌مامۆستایه‌تی پیشه‌یه‌كه جگه له‌وه‌ی ئه‌ركێكی پیرۆزی هه‌یه‌و خزمه‌تێكی زۆر ده‌كات پێویست ده‌كات حه‌ز هه‌بێت و قوتابی و خوێندكار بۆ پیشه‌ی مامۆستایه‌تی حه‌زی هه‌بێت. جگه له‌وه نه‌بوونی پلان هه‌یه، ئێمه به‌ڕاستی په‌روه‌رده‌كانی ده‌ره‌وه‌ی شار، قه‌زاكانی پێنجوێن، شارباژێڕ، قه‌ره‌داغ و دوكان ئه‌مانه ده‌توانم بڵێم ورده ورده میلاكیان تیانه‌ما، چونكه هه‌مووی خه‌ڵكی سلێمانین، چوونه‌ته ئه‌وێ و ناشكرێت تا ته‌مه‌نیان هه‌یه 13 بۆ 14 ساڵ له‌وێ بمێننه‌وه‌و هیچ یاسایه‌كیش نییه رێگری له‌ئه‌مه بكات، بۆیه ناچارده‌بین ئه‌مانه بگوازینه‌وه ناوشارو هه‌ڵئاوسانه‌كه له‌سلێمانی دروستده‌بێت و له‌وێش بێ مامۆستا ده‌بن و بۆ چاره‌سه‌ری ئه‌مه‌ش سودمان له‌وانه‌بێژ وه‌رگرتووه. هاوڵاتی: ده‌وترێت مامۆستای وانه‌بێژ نه‌بێت خوێندن په‌كی ده‌كه‌وێت، مامۆستایانی وانه‌بێژیش پاش چه‌ندین ساڵ خزمه‌ت هه‌ر ناكرێنه هه‌میشه‌یی و گله‌یی ده‌كه‌ن كه‌شایسته داراییه‌كانیان له‌كاتی خۆیدا بۆ خه‌رجناكرێت و ئه‌و پاره‌یه‌شی وه‌ریده‌گرن بڕه‌كه‌ی كه‌مه؟ دڵشاد عومه‌ر: یه‌ك مامۆستا كه‌م بێت كاریگه‌ری هه‌یه له‌سه‌ر پڕۆسه‌ی په‌روه‌رده‌و زه‌رورین به‌دامه‌زراندن، چونكه مامۆستا ٢٤ وانه‌ی هه‌یه كه نزیكه‌ی پێنج پۆل ده‌كات و بۆ هه‌ر پۆلێكیش ٣٠ قوتابی حساب بكه‌ین، ١٥٠ قوتابی زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بێت، به‌ڵام ئێمه واقیعێك بڵێین به‌حوكمی ئه‌وه‌ی له‌وه‌زاره‌ت موناقه‌شه‌ی ئه‌م بابه‌ته‌مان كردووه ئه‌توانم بڵێم ئه‌و رێنماییه‌ی ژماره ١٤ كه‌ساڵی رابردوو بۆ وانه‌بێژی ده‌رچوو خزمه‌تێكی باش به‌وانه‌بێژان كرا، هه‌م جیاوازیمان كرد له‌نێوان ئه‌وه‌ی هاتوچۆ ده‌كات و ئه‌وه‌ی هاتوچۆ ناكات و له‌وه‌ی نزیكه‌و له‌وه‌ی دووره، رێمان پێداون له قوتابخانه‌كاندا ببنه به‌ڕێوبه‌ر واته حسابێكی ره‌سمیمان بۆ كردوون و ئه‌و پاره‌یه‌شی كه‌هه‌یه بڕێكی باشه‌و پێشتر ئه‌گه‌ر به‌ژماره‌ی به‌شه وانه بمانكردایه بۆ دانه‌مه‌زراو چوار هه‌زار دینار بوو و ئه‌گه‌ر مامۆستایه‌كیش ١٠ به‌شی هه‌بێت ده‌كاته ٤٠ هه‌زارو مانگانه نزیكه‌ی ٢٠٠ هه‌زار، به‌ڵام ئێستا له ١٢ به‌شی كه‌متری نه‌بێت ٣٥٠ هه‌زار دینار وه‌رده‌گرێت ئه‌گه‌ر دبلۆم بێت و به‌ڵام ئه‌گه‌ر به‌كالۆریۆس بێت ٤٠٠ هه‌زار دینار وه‌رده‌گرێت و ئه‌گه‌ر ببێته به‌ڕێوه‌به‌ر ٥٠ هه‌زاری ده‌چێته سه‌ر، له‌به‌رئه‌وه ده‌توانم بڵێم شتێكی باشه‌و رێنمایی ئه‌مساڵی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ش كه ده‌رمانكردووه وتوومانه ئه‌م رێنمایانه جێبه‌جێده‌كه‌ین و ئه‌مانه ئه‌گه‌ر سبه‌ینێ دامه‌زراندن هه‌بێت ده‌بێت سودیان هه‌بێت و بكرێنه بنه‌ما وه‌ك خزمه‌ت به‌وانه‌بێژان كه‌خاڵی زیاتری بده‌ینێ بۆ ئه‌وه‌ی له‌كێبڕكێدا شانسی باشتری هه‌بێت، له‌به‌رئه‌وه ئه‌توانم بڵێم شتێكی باشمانكردووه به‌ڵام بۆ دامه‌زراندن و گرێبه‌ست ئه‌مه پلانی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران و وه‌زاره‌تی پلاندانانه نه‌ك ده‌سه‌ڵاتی وه‌زیرو وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده، به‌ڵام ئه‌گه‌ر به‌ویست و حه‌زی من بێت به‌ڵێ له‌گه‌ڵ دامه‌زراندنیانم. هاوڵاتی: ژماه‌ی قوتابیان و خوێندكاران له‌سلێمانی چه‌نده؟ چه‌ند قوتابخانه زیاترله‌دوو ده‌وامی تێدا ده‌كرێت؟ ئایا پارێزگای سلێمانی پێویستی به‌چه‌ند بینای نوێی قوتابخانه هه‌یه؟ دڵشاد عومه‌ر: ٤٧٦ هه‌زار قوتابی و خوێندكارو هه‌زارو ٧٤٦ بینای قوتابخانه‌مان هه‌یه، «به‌ده‌قیقی نازانم چه‌ند قوتابخانه زیاتر له‌دوو ده‌وامی تێدا ده‌كرێت،» به‌ڵام واقیعێك هه‌یه كه دوو ده‌وامی ئاساییه به‌ڵام ئێمه كێشه‌مان له سێ ده‌وامیدا هه‌یه‌و سێ ده‌وامییه‌كه‌ش هه‌ندێكیان سێ ده‌وامی خوێندنی ئاسایین واته خوێندنگه‌ی رۆژن، به‌ڵام هه‌ندێك له سێ ده‌وامییه‌كان خوێندنگه‌ی ئێوارانن و ئاساییه هه‌مانبێت، هه‌روه‌ها بنكه‌كانی فێركردنی گه‌وره‌و خوێندنی خێرامان هه‌یه، كه‌ئه‌و منداڵانه‌ی له‌خوێندن دابڕاون به‌هه‌ر بارودۆخێكی سیاسی یان ئابووری و كۆمه‌ڵایه‌تی بێت، منداڵ هه‌یه ته‌مه‌نی نۆ ساڵه‌و نه‌چووه‌ته قوتابخانه‌ی ئاسایی و ناچارین بیخه‌ینه خوێندنی خێرا، هه‌روه‌ها هه‌مانه ته‌مه‌نی زۆر گه‌وره‌یه‌و سه‌روو ٣٥ ساڵه و نه‌یخوێندووه و بۆ ئه‌وه‌ی فێری خوێندن بێت ده‌یخه‌ینه بنكه‌كانی فێركردنی گه‌وره. ئێمه له‌ڕێی رێكخراوه نێوده‌وڵه‌تی و ناوخۆییه‌كانیشه‌وه كۆمه‌ڵێك قوتابخانه‌مان بۆ نۆژه‌نكراوه‌ته‌وه‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا كۆمه‌ڵێك پێداویستیمان بۆ دابینكراوه‌و ٥٠ قوتابخانه‌مان نۆژه‌نكراوه‌ته‌وه‌و له‌ئێستاشدا ٢٨ قوتابخانه‌ی دیكه ره‌زامه‌ندیان هاتووه‌و پاره‌كه‌یان دابینكراوه‌و هه‌روه‌ها رێكخراوی روانگه‌و منداڵپارێزیش داوای لیستێكیان لێكردووین كه چه‌ند قوتابخانه‌یه‌كمان بۆ نۆژه‌ن بكه‌نه‌وه، هاوكات پێنج خێرخواز له‌پارێزگای سلێمانی چه‌ند قوتابخانه‌یه‌كیان ته‌واوكردووه‌و رۆژی ١٥ی ئه‌یلوول ده‌كرێنه‌وه كه له‌و شوێنانه‌شدان كه منداڵ زۆره‌و خزمه‌تگوزاری به‌باشی نه‌گه‌یشتووه‌ته جێگاكانیان وه‌ك بازیان و گه‌ڕه‌كی شۆڕشی نوێ له‌سنووری رۆژهه‌ڵاتی سلێمانی و چوارچرای نوێ و گه‌ڕه‌كی زه‌رگه‌ته. كۆمه‌ڵێك خێرخوازی دیكه‌ش هاتوونه‌ته پێشه‌وه كه‌زه‌ویان بۆ دابین بكه‌ین و بینای نوێ دروستبكه‌ن كه‌ئه‌مه‌ش جێگای ده‌ستخۆشییه‌و سوپاسیان ده‌كه‌ین. له‌بواری دروستكردنی بینادا ده‌توانم بڵێم حكومه‌تی هه‌رێم سست بووه، ئێمه له‌دوای ٢٠١٤ و ٢٠١٥وه ٥٨ بینامان هه‌بوو كه له‌دروستكردندا بوون و ته‌نده‌رینیان بۆكرابوو، به‌داخه‌وه قه‌یرانی دارایی به‌سه‌رداهات و تائێستا ٢٣ بینامان ماوه ته‌واوبكرێن، ئه‌ویش وه‌زاره‌تی پلاندانان بودجه‌ی بۆ ته‌خسیس كردووه‌و ١٥ملیار دیناره، ١٢ ملیاری بۆ سلێمانی و سێ ملیاریشی بۆ قه‌زای پشده‌رو رانیه كه له ٣ی ئابه‌وه بوونه‌ته به‌ڕێوبه‌رایه‌تی گشتی په‌روه‌رده‌ی راپه‌ڕین و له‌ئێمه جیابوونه‌ته‌وه‌و له‌لای ئێوه‌وه پیرۆزباییان لێده‌كه‌ین، ئه‌و ١٥ ملیاره‌ش بێت ٢٣ قوتابخانه‌ی دیكه‌مان ته‌واوده‌بێت و ئه‌م قوتابخانانه هه‌یه ده‌ستیپێكردووه و قوتابخانه‌ش هه‌یه ٨٠%ی كاری تێداكراوه‌و بودجه‌كه‌ی بۆ ته‌رخانكراوه‌و ته‌مه‌نا ده‌كه‌م له‌كاتێكی زوودا ئه‌وانیش ده‌ستپێبكه‌ن. هاوڵاتی: به‌گشتی له‌چ بوارێكدا كه‌موكورتیتان هه‌یه؟ ئایا حكومه‌تی هه‌رێم هاوكارتانه بۆ دابینكردنی پێداویسییه‌كانتان؟ دڵشاد عومه‌ر: به‌ده‌ره‌جه‌ی یه‌كه‌م وایت بۆردو ره‌حله، به‌ده‌ره‌جه‌ی دووه‌م واقیعه‌ت پێمان ده‌ڵێت مه‌سائیلی ته‌كنه‌لۆجیا وه‌كو داتاشۆ و لاپتۆپ زۆر زه‌رورین، سه‌باره‌ت به‌پێداویستییه‌كان سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێم ره‌زامه‌ندی دا به‌خه‌رجكردنی ٢٠ ملیار دینار بۆ كڕینی پێداویستی قوتابخانه‌كان كه خۆی له‌داتاشۆو وایت بۆرد و ئیستینساخ و پرنته‌رو ئامێری فێنككه‌ره‌وه‌و ره‌حله و ته‌نكی ئاو ده‌بینێته‌وه‌و له‌و ژماره‌یه‌ش پێنج ملیارو ٣٩٩ ملیۆنی بۆ پارێزگای سلێمانییه‌و ده‌توانم بڵێم زۆرباشه، ته‌سه‌ور ده‌كه‌م بۆ ساڵی داهاتوو قوتابخانه‌مان نه‌مێنێت لاپتۆپی خۆی نه‌بێت، به‌تایبه‌تی كه‌ئێمه خاوه‌ن سیسته‌می (ئی په‌روه‌رده‌ین) كه سیسته‌مێكی پێشكه‌وتووه‌و سه‌رجه‌م داتاو زانیارییه‌كانی قوتابی و وه‌رگرتن و گواستنه‌وه و دروستكردنی بڕوانامه و پێدانی كارتیان و پێداویستیه‌كانی ناو قوتابخانه و میلاكی قوتابخانه‌كه‌و مامۆستایان له‌خۆده‌گرێت، بۆ ئه‌مانه‌ش پێویستمان به‌لاپتۆپه، چونكه كه‌می كاره‌با له‌هه‌ندێ شوێن هه‌یه به‌تایبه‌ت له‌و گوندانه‌ی له‌وانه‌یه یه‌ك ده‌وام بێت كێشه‌ی هه‌یه‌و ناتوانرێت له‌ڕێی ئینته‌رنێته‌وه زانیاریه‌كانمان پێبگات به‌ڵام هه‌بوونی لاپتۆپ ئه‌و كێشه‌یه ناهێڵێت. هه‌روه‌ها ئێمه به‌رده‌وام نه‌وه‌ستاوین و ساڵانه ئامێری فێنككه‌ره‌وه‌و لاپتۆپمان كڕیووه‌و ساڵی رابردوو ١٠٥ لاپتۆپ و نزیكه‌ی ٤٠٠ ئامێری فێنككه‌ره‌وه‌مان كڕیوه جگه له‌هاوكاری خێرخوازه‌كان، هه‌روه‌ها بۆ ره‌حله چاككردنه‌وه‌ش ئێمه كارگه‌یه‌كی چاكمان هه‌یه‌و ره‌حله چاك ده‌كه‌ینه‌وه و به‌پێی نووسراوی كارگه‌ی دارتاشی له‌شه‌ش مانگی ئه‌مساڵدا ٨٧٦ ره‌حله‌ی دوو كه‌سی و ٦٦٨ ره‌حله‌ی یه‌ك كه‌سی دروستكردووه له‌گه‌ڵ ره‌فه‌یه‌كی كتێبخانه‌و پێنج مه‌نه‌ێه دروستكرا، هه‌روه‌ها ئه‌و پاره‌یه‌ی كه لامانه به‌تایبه‌تی هی فرۆشگاكان رێژه‌یه‌كی له‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تی گشتی ده‌مێنێته‌وه بۆ خزمه‌تی پڕۆسه‌ی په‌روه‌رده و ده‌توانم بڵێم به‌ڕێژه‌یه‌كی باش چاره‌سه‌ری كه‌موكورتییه‌كان ده‌كه‌ین. هاوكات ٨٤%ی پڕۆگرامه‌كانی خوێندن گه‌یشتووه‌و ده‌ستمان به‌دابه‌شكردنی كردووه به‌سه‌ر په‌روه‌رده‌كانداو زۆربه‌ی پڕۆگرامه‌كانیش كتێبی تازه‌ن واته چاپی نوێن و به‌تێچوویه‌كی كه‌متر و كوالێتییه‌كی باشتر چاپكراون، به‌ڵام ئه‌و پێداویستیانه قۆناغ به‌قۆناغه‌و ره‌نگه كه‌م تا زۆر تاهه‌فته‌یه‌ك دوابكه‌وێت یان وه‌جبه وه‌جبه دابه‌شده‌كرێت و باوه‌ڕ ناكه‌م بگاته ناوه‌ڕاستی مانگی تشرینی یه‌كه‌م ئه‌و كێشه‌یه‌ش چاره‌سه‌رده‌بێت. ئێمه ساڵی ٢٠١٩ ره‌زامه‌ندییه‌كمان بۆكرا پارێزگا به‌پارێزگا پێداویستی بكڕین بۆ په‌روه‌رده، بۆ نموونه سلێمانی هه‌زارو ٥٠٠ ره‌حله‌بوو له‌گه‌ڵ چاككردنی هه‌زارو ٥٠٠ ره‌حله له‌گه‌ڵ كڕینی كۆمه‌ڵێك ئامێری كۆمپیوته‌رو ئیستینساخ، ئه‌مانه تائێستا سێجار ته‌نده‌رینی بۆ كراوه له‌پارێزگای سلێمانی و به‌داخه‌وه كه‌س نه‌بووه بیكڕێت جا هۆكاره‌كه‌ی چییه؟ ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ئه‌و لیژنه‌ی ته‌نده‌رینه واته خه‌ڵكێك نه‌هاتووه به‌و نرخه بیكڕێت و ده‌توانم بڵێم تاكه به‌ڕێوبه‌رێتی گشتین كه تائێستا ئه‌و فه‌رمانه‌مان جێبه‌جێنه‌كردووه، واته حكومه‌ت رازیبووه به‌ڵام ئیتر له ئالیه‌تی ته‌نده‌رینه‌كه‌یان یان نه‌بوونی كۆمپانیا له‌سنووری سلێمانی نه‌كراوه، ئه‌گینا حكومه‌تی هه‌رێم به‌پێی ئه‌و بودجه‌یه‌ی له‌به‌ر ده‌ستیایه‌تی و به‌پێی داواكاری ئێمه ده‌توانم بڵێم واجبی خۆی جێبه‌جێكردووه. هاوڵاتی: له‌قوتابخانه‌ی سابیس وه‌رگرتنی قوتابی به‌تیروپشكه، به‌ڵام باس له‌وه‌ده‌كرێت له‌ده‌ره‌وه‌ی مه‌رج و رێنمایییه‌كان واته به‌شێوه‌ی نایاسایی منداڵ وه‌رده‌گیرێت، قسه‌ی ئێوه له‌م باره‌یه‌وه چییه؟ دڵشاد عومه‌ر: ئێمه یه‌ك قوتابخانه‌ی نێوده‌وڵه‌تی حكومیمان هه‌یه، ئه‌ویش سیسته‌مه‌كه‌ی هاوبه‌شه‌و ساڵانه ته‌نها منداڵی باخچه وه‌رده‌گرێت و فۆڕمێكه به‌شێوه‌ی ئۆنلاین پڕده‌كرێته‌وه، ئه‌وكاته‌ش كه‌فۆڕمه‌كه به‌ئۆنلاین دابه‌شده‌كرێت له‌به‌ر چاوی خه‌ڵكدا تیروپشكی بۆ ده‌كرێت، به‌ڵام ناحكومییه‌كان سیسته‌می خۆیان هه‌یه و هه‌م ئه‌گه‌ر زۆر بێت تیروپشكه و هه‌ندێكجاریش به‌چاوپێكه‌وتنه، هاوڵاتی ئازاده منداڵه‌كه‌ی ده‌باته ئه‌وێ یان نا، ئێمه به كه‌سمان نه‌وتووه بچێت كوێ و مه‌رجی خۆی هه‌یه‌و هه‌ندێكجار مه‌رجی ساڵێكیان فێربوونی زمانه یان چاوپێكه‌وتنی توانستیان ده‌كه‌ن چونكه سیسته‌مه‌كه‌ی نێوده‌وڵه‌تییه و ره‌نگه بڕوانامه‌كانیان له‌وڵاته ئه‌وروپییه‌كاندا وه‌ربگیرێن. هاوڵاتی: باس له‌وه‌ده‌كرێت له‌قوتابخانه تایبه‌تاكاندا پاره‌ی زیاد له‌خانه‌واده‌ی قوتابیان وه‌رده‌گیرێت، بۆ نموونه، ١٣ی ئه‌یلوول قوتابخانه ده‌كرێته‌وه به‌ڵام ئه‌وان پاره‌ی ته‌واوی مانگه‌كه له‌خانه‌واده‌ی قوتابی وه‌رده‌گرن، قسه‌تان چییه له‌سه‌ر ئه‌م پرسه؟ دڵشاد عومه‌ر: خوێندنگه‌ی ناحكومی پێویسته مه‌رج و رێنماییه‌كانی مولزه‌م بێت به‌بڕیاره‌كانی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌وه، به‌ڵام ئێمه ناتوانین فشاریان زیاتر لێبكه‌ین له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌پاره‌یه، به‌ڵام ناشكرێت چاودێریان نه‌كه‌ین، چاودێریان ده‌كه‌ین له‌ڕووی كرێی خوێندن و وه‌رگرتنه‌وه‌و ده‌بێت به‌پێی رێنماییه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بێت. كاتێكیش هاووڵاتی ده‌چێت منداڵه‌كه‌ی ده‌باته خوێندنگایه‌كی ناحكومی فۆڕمێكی له‌به‌رده‌ستدایه‌و گرێبه‌ستێكیان له‌گه‌ڵدا ده‌كات و نرخی قوتابخانه‌كه به‌مۆڵه‌تی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی حكومه‌تی هه‌رێم ته‌حدید كراوه‌و كه‌منداڵه‌كه ده‌برێته ئه‌وێ پێی ده‌وترێت ئه‌مه فه‌رمانه وزاریه‌كان و نرخ و گرێبه‌سته‌كه‌یه، پێویسته هاووڵاتی گرێبه‌سته‌كه بخوێنێته‌وه، ئه‌گه‌ر هات و كێشه‌یه‌كی وا هه‌بوو و ئه‌وكات ئێمه ده‌چین چاودێری و به‌دواداچوونی بۆ ده‌كه‌ین و به‌شی یاسایمان هه‌یه ئه‌گه‌ر مافی خورابوو بۆی وه‌رده‌گرینه‌وه. هاوڵاتی: یه‌كێتی و گۆڕان له‌چه‌ند رۆژی رابردوودا كۆبوونه‌وه‌و باسی ئاڵوگۆڕی پۆسته‌كانیان كرد له‌سلێمانی، ئایا پۆستی به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی په‌روه‌رده‌ی سلێمانی له‌ناو ئه‌و ئاڵوگۆڕه‌دایه؟ ئایا مامۆستا دڵشاد له شوێنی خۆی ده‌مێنێته‌وه؟ دڵشاد عومه‌ر: سه‌باره‌ت به‌و بابه‌ته پێموایه لیژنه‌یه‌كیان پێكهێناوه، من بۆ ئاڵوگۆڕی پۆست، گۆڕانكاری یان وازهێنانم بێت ده‌رگام له‌سه‌ر پشته‌و ته‌مه‌نا ده‌كه‌م زوو ئه‌وه جێبه‌جێبكرێت، چونكه ماندووین و پێشموایه هه‌قه رێبده‌ین خه‌ڵكێكی دیكه بێته پێشه‌وه‌و ئاشكرایه من زروفێكی زۆر قورسم به‌ڕێكرد له‌مه‌سه‌له‌ی بایكۆت و نه‌بوونی مووچه، به‌ڵام توانیمان ته‌وازن رابگرین و پڕۆسه‌ی په‌روه‌رده نه‌فه‌وتێت و ئه‌شكرێت ئیتر كه‌مێك بۆ خۆم بژیم. هاوڵاتی: به‌ڕێزتان له‌پشكی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان پۆستی به‌ڕێوبه‌ری گشتی په‌روه‌رده‌ی سلێمانیتان وه‌رگرتووه، ده‌وترێت حزبه‌كه‌ت یاخود كه‌سانی نێو حزبه‌كه‌ت داوای كاری نایاساییان لێكردوویت، ئه‌مه تاچه‌ند راسته‌و قسه‌تان له‌سه‌ری چییه؟ دڵشاد عومه‌ر: نه‌خێر، ئه‌و بابه‌ته یه‌كه‌م وانییه، دووه‌م ئێمه كاتی خۆی كه دانراوین ده‌بێت به‌ڕێوبه‌ری گشتی بین بێ جیاوازی، ته‌نانه‌ت هه‌ندێك گله‌یم لێده‌كه‌ن ده‌ڵێن ئیش بۆ حزبه‌كانی دیكه ده‌كات و بۆ گۆڕانی ناكات، من دانیشتووم خزمه‌تی هه‌موو كه‌سێك بكه‌م و هه‌ر كه‌سێكیش بۆ داواكاری مه‌سائیلی حزبی سه‌ردانم بكات یان توڕه ده‌بم لێی یان ئیشه‌كه‌ی بۆ ناكه‌م یانیش بیانووی پێده‌گرم، من ده‌مه‌وێت پاش وه‌رگرتنی ئه‌م پۆسته وه‌ك هاووڵاتییه‌كی ئاسایی مامه‌ڵه بكه‌م و به‌ئاسایی له‌ڕووم بێت بچمه چایخانه‌ك و له‌گه‌ڵ براده‌رێكم پیاسه بكه‌م و به‌رامبه‌ر هه‌موو كه‌س سه‌رم به‌رز بێت و له‌كاتی بایكۆته‌كه‌دا هه‌ڵمه‌تێكی زۆرم له‌سه‌ربووه به‌ڵام رۆژێ له‌ڕۆژان به‌ده‌ممدا نه‌هاتووه بۆ ئه‌وه‌ی من ده‌ربكه‌وم پڕۆسه‌ی په‌روه‌رده په‌كبخه‌م و هه‌موو عه‌یب و قسه نه‌شیاووكانم خستۆته‌سه‌ر خۆم. هاوڵاتی: چ بابه‌تێك هه‌یه پێتباشه زانیاری له‌سه‌ر ئاشكرابكه‌ی و وه‌ك پرسیار ئاڕاسته‌ی به‌ڕێزتم نه‌كردبێت؟ دڵشاد عومه‌ر: په‌روه‌رده له‌هه‌موو ماڵێكدا هه‌یه جا قوتابی، مامۆستا یان فه‌رمانبه‌ر بێت، له هه‌موو شارو گوندێكی دووره ده‌ستیشدا هه‌ین، واته خێزانێكی قه‌ره‌باڵغین و به‌ڕێوه‌بردنی زۆر زه‌حمه‌ته به‌تایبه‌ت گه‌ر پاره‌ی پێویست و دامه‌زراندن نه‌بێت و نه‌توانیت هه‌موو داواكاریه‌كی قوتابی و هه‌ر قوتابخانه‌یه‌ك كه‌داوای نۆژه‌نكردنه‌وه بكات بۆی جێبه‌جێبكه‌یت، به‌ڵام ده‌توانم بڵێم به‌هه‌موومانه‌وه توانیومانه پڕۆسه‌ی په‌روه‌رده له‌شوێنی خۆیدا رابگرین و ده‌رئه‌نجامی تاقیكردنه‌وه‌كان ده‌یسه‌لمێنێ كه‌سلێمانی ئاستی زانستی باشه‌و مامۆستایانی دڵسۆزن.
سازدانی: ئارا ئیبراهیم رۆژنامەنوسێكی كورد كە كاندیدە بۆ وەرگرتنی خەڵاتی (سی پی جەی) ئەوە دەخاتەڕوو كە كابینەی نۆیەم كە بەشێوەیەكی داپڵۆسێنەرانە مامەڵە لەگەڵ رۆژنامەنووساندا دەكات، دەڵێت:» تەواوی ئەو رۆژنامەنووسانەی ساڵانی رابردوو كە رەخنەیان لە پارتەكانی دەسەڵات گرتووە ئەوەی ئێستا ئێمە دەیبینین لە قۆناغێكی مەترسیدایە». نیاز عەبدوڵا، رۆژنامەنووس لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی، دەشڵێت:»هەرێمی كوردستان وەكو عێراق جەهەنەمێكە بۆ رۆژنامەنووسان، بێگومان بۆ ئەوەی هەرێمێك یان وڵاتێك ناوبنێیت جەهەنم كۆمەڵێك پێوەرت هەیە ئەو پێوەرانەش تەواوی ماددەی 19ی جاڕنامەی گەردوونی پێشێل دەكەن و ئەوپێوەرانەی كە ماددەی 38ی دەستووی عێراقی پێشێل دەكەن». هاوڵاتی: ئەو خەڵاتەی كە سی پی جەی بۆ بەڕێزتان دیاریكراوە لەسەر چ بنەمایەك بووە؟ نیاز عەبدوڵا: خەڵاتەكەی سی پی جەی خەڵاتی رۆژنامەوانی ئازادی نێودەوڵەتی یەكێكە لەو خەڵاتە ساڵانانەی كە رێكخراوەكە لەسەر ئاستی جیهان بەرۆژنامەنووسانی دەبەخشێت، خۆشیان بەشێوەیەكی فەرمی رایانگەیاندووە بنەمای دیاریكردنی ئێمە بۆ پێبەخشینی ئەو خەڵاتە نێودەوڵەتییە كارەكانی رابردوومانە بەتایبەت كاركردنمان لەسەر دۆسیەی ئاشكراكردنی دۆسیەی گەندەڵی و پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ. هەروەها چوارچێوەی بەرگریكردن لەپرەنسیپەكانی دیموكراسی و ئازادی رادەربڕین بەتایبەت ئەوان ئاماژەیان كردووە بە بەشێكی كارەكانی وەك لەسەر پێكهاتە ئاینی و نەتەوەییەكان، ئەوان ئامانجیانە لەرێی پێبەخشینی ئەم خەڵاتەوە هەمیشە تیشك بخەنە سەر ئەو رۆژنامەنووسانەی كە ساڵانێكە رووبەڕووی بەربەست و ئاستەنگی گەورە بوونەوە بەڵام هەرگیز سازشیان نەكردووە و پاشەكشەیان نەكردووە لەوتنی راستییەكان. هاوڵاتی: ئێوە 19 ساڵ كاری رۆژنامەنووسیتان كردووە تاچەند ئەوە پەیوەندی بەو خەڵاتەوە هەیە؟ نیاز عەبدوڵا: بەدڵنیاییەوە ئەزموونی كاركردن لەلایەك و ئەو كوالێتییەی كە رۆژنامەنووس لەلایەك لەمەیدانەكەی خۆی بەدرێژایی ساڵانی رابردوو بەئەنجامی دەگەیەنێت كوالێتی كاركردنەكەی بابەتێكی دیكەی پێبەخشینەكەیە، هەموو ئەو پێوەرانەی كۆمیتەی بەرگریكردن لەڕۆژنامەنووسان رایگەیاندووە پرەنسیپی زۆر روونن، چونكە یەكێك لەڕۆڵە هەرە گرنگەكانی میدیا چاودێریكردنی دەسەڵاتەكانەو لەناو دەسەڵاتەكانیش ئەوەی رۆژنامەنووس ئەنجامی دەگەیەنێـت ئاشكراكردنی زانیاریەكانەو قسەكردنە لەسەر دۆخی راستەقینەی ئەو بارودۆخەی هەر وڵاتێك و ئەو تەنگەژانەی پێیدا تێپەڕ دەبێـت. ئەوان زۆر بەڕوونی ئاماژەیان بۆ ئەوەكردووە كە ئێمە بەدرێژایی ماوەی رابردوو رووماڵی رووداوە گەرمەكانی هەرێمی كوردستانمان كردووە و تەنانەت هەڵوێستمان هەبووە لەسەر زۆر پرس لەسەر پێشێلكاری و ئەو بارودۆخانەی رۆژنامەنووسان پێیدا تێپەڕین و تەنانەت ئەوان نموونەی زیندانییەكانی هەرێمی كوردستانیان هێناوەتەوە. هاوڵاتی: وەك دەزانن لەهەرێمی كوردستاندا بەتایبەت لەدوای كابینەی نۆیەم و بابەتی ئازادی رادەربڕین لەدهۆك و هەولێر بەشێك لە رۆژنامەنووسان بەتۆمەتی جیاواز دەستگیركران و بەڕێزتان لە نزیكەوە ئاگاداری كەیسەكەن، پێتوایە بارودۆخی رۆژنامەوانان لەهەرێمی كوردستان لە چ ئاستێكدایە؟ باشە یان خراپە؟ چی بكرێت تا بارودۆخەكە باشتر ببێت؟ نیاز عەبدوڵا: یەكێك لەو كێشە گەورانەی كە هەرێمی كوردستانی پێدا تێپەڕ دەبێـت ئەوەیە كە هەرێمی كوردستان لەبری ئەوەی پێداچوونەوە بكات بەو رەخنانەی كە لە راپۆرتە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەكان ئاڕاستەی كرابوو، هەرێمی كوردستان كەوتە دووڕیانی ئەوەی كە رێگەیەك هەڵبژێرێـت پێچەوانەی هەر ئاڕاستەیەكی باشبوونەوە بارودۆخی هەرێمی كوردستان بێـت بەتایبەت دۆسیەكانی ئازادی رادەربڕین و كاری رۆژنامەوانی، بۆیە ئەوەی ئێستا پەیوەندی بەبارودۆخی كاری رۆژنامەوانی هەیە دەكرێت بڵێـین هەرێمی كوردستان وەكو عێراق جەهەنەمێكە بۆ رۆژنامەنووسان، بێگومان بۆ ئەوەی هەرێمێك یان وڵاتێك ناوبنێیت جەهەنم كۆمەڵێك پێوەرت هەیە ئەو پێوەرانەش تەواوی ماددەی 19ی جاڕنامەی گەردوونی پێشێل دەكەن و ئەوپێوەرانەی كە ماددەی 38ی دەستووی عێراقی پێشێل دەكەن. ئەوانەی كە یاسای رۆژنامەگەری هەرێمی كوردستان و یاسای بەدەستهێنانی زانیاری پیشێل دەكەن و ئەوانەی كە هیچ بەهایەكیان بۆ گەیاندنی راستی نەهێشتۆتەوە لەبەرامبەر وتنی هەر راستیەكدا رۆژنامەنووس رووبەڕووی هێرش و پەلامار دەبنەوەو ئاماری پێشێلكاری بەرامبەر رۆژنامەنووسان بەدرێژایی ماوەی رابردوو لەهەرێمی كوردستانداو ئامارەكانی سەندیكای رۆژنامەنووسان لەدە ساڵی رابردوودا بۆ نموونە لەساڵی 2008-2018 ئاماژە بەزیاتر لەهەزار و 400 رۆژنامەنووس دەكات كە رووبەڕووی پێشێلكاری جۆراوجۆر بوونەتەوە ئامارەكانیش روو لەزیادبوونن. هەروەها دەربازبوون لە سزا بووەتە سیمای حوكمڕانی هەرێمی كوردستان بەتایبەتی كابینەی نۆیەم كە بەشێوەیەكی داپڵۆسێنەرانە مامەڵە لەگەڵ رۆژنامەنووساندا دەكات تەواوی ئەو رۆژنامەنووسانەی ساڵانی رابردوو كە رەخنەیان لەپارتەكانی دەسەڵات گرتووە ئەوەی ئێستا ئێمە دەیبینین لەقۆناغێكی مەترسیدایە، لەساڵانی رابردوو كەموكوڕی و پێشێلكاری هەبوو، بەڵام كاتێك راپۆرتێك دەكرا یان رای گشتی دەجوڵێنرا جۆرێك كاریگەری هەبوو لەسەر وەستاندنی ئەو پێشێلكاریە بۆ نموونە، دۆسیەی زیندانیانی بادینان وەربگرین تەواوی ئەو پێشێلكاریانە نێودەوڵەتی و ناوخۆیی و ناڕەزایەتیانەی كە هەبوون نەبوونە مایەی ئەوەی پارتی سیاسی دەستبەرداری دەستتێوەردان بێت لەكاروباری دادگاكانی هەرێمی كوردستان، بۆیە ئێستا هەرێمی كوردستان لەخراپترین بارودۆخیدایە لە مامەڵەكردن لەگەڵ رۆژنامەنووساندا. هاوڵاتی: زۆرجار بەرپرسان یان نوێنەرانی وڵاتانی ئەوروپی و ئەمریكی ئێوەیان بینیوە، بەشێوەیەكی گشتی ئەوان بۆچوونیان لەسەر ئازادی رادەربڕین لەهەرێمی كوردستان باش بووە یان خراپ؟ بەتایبەت دوای دەستگیركردنی رۆژنامەنووسانی بادینان؟ نیاز عەبدوڵا: هەمیشە پەیامی وڵاتان پشتگیریكردن بووە لەئازادی رادەربڕین و رۆژنامەنووسان و بەدڵنیاییەوە لەناو ئەو هەموو بەرپرسانە و پێشتریش چەندینجار لەبارەیەوە نووسیوەو پەیامبەرێكیان بینیوە كە ئاگاداری بارودۆخی هەرێمی كوردستانن لەوەی كە چی ئەگوزەرێت و كۆبوونەووەیان هەبووە لەگەڵ سەرۆكی حكومەت و سەرۆكی هەرێم باسی رەوشی ئازادی رادەربڕینیان كردووە و ئەمان لەبەرامبەردا نموونەكانی پێشێلكاریەكانیان پێوتوون و جەختیان كردۆتەوە لەوەی كە رۆژنامەنووسان لەهەرێمی كوردستان پارێزراوبن و بێگومان رەخنەیان لەبەرپرسانی هەرێم گرتووە. هاوڵاتی: لەهەرێمی كوردستاندا سەندیكای رۆژنامەنووسانمان هەیە و سەنتەری میترۆمان هەیە بۆ داكۆكی لە مافی رۆژنامەنووسان، پێتانوایە ئەمانە رۆڵ و كاریگەریان نەبووە؟ نیاز عەبدوڵا: جۆرێك لە ئیزدیواجیەت هەیە لەكاری ئەم رێكخراوانەدا هەرچەندە خۆم یەكێك لەدامەزرێنەرانی سەنتەری میترۆ بووم، بەڵام پێویستە ئیزدیواجیەت نەبێـت و ناكرێت باسی راپۆرتەكان بكەیت و دۆسیەكانت ئاشكرابكەیت و نیشانی بەرپرسانی سیاسی بدەیت بەتایبەت ئەو بەرپرسانەی خۆیان لەتاواندا تێوەگلاون و لەدوایین ساڵدا ئەو كەسەی لەدۆسیەی كامەران نەجمدا تێوەگلاوە دێت باسی دیموكراسی دەكات كە بەرپرسێكە پێویستە لەبەردەم دادگادا بێت كە بۆچی كامەران نەجمی بەبرینداری جێهێشتووە تا بەبرینداری بكەوێتە دەست رێكخراوێكی تیرۆریستی و چەندین بەرپرسی دیكە پێشینەی پێشێلكاریان بەرامبەر رۆژنامەنووسان هەیە. رێزم بۆ سەندیكای رۆژنامەنووسان و سەنتەری میترۆو تەواوی رێكخراوەكانی تر كەكاری تۆماركردنی پێشێلكاریەكان دەكەن و هەوڵدەدەن ئەم ئامارانە بەردەست بن كە زۆر گرنگن، بەڵام چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵ دەرئەنجامی ئەم راپۆرتانە زۆر گرنگەو ئەم موجامەلە زیادانەی كە هەیە لەگەڵ بەرپرسانی حكومی و حزبی بە راستی نیەت باشیەكی زۆر دەرناخات و بەداخەوە لەهەندێ شوێندا گەیشتۆتە ئەوە كە بازرگانی بەخوێن و گۆشتی ئەو رۆژنامەنووسانەوە دەكەن. بەڵام ئەوەی پەیوەندی بە سەنتەری میترۆو سەندیكای رۆژنامەنووسانەوە هەیە هەنگاوێكی گرنگە كە ئەوان هەڵئەدەستن بەتۆماركردنی تەواوی ئەو پێشێلكاریانە. ساڵانێك حكومەتی هەرێم هەوڵی دەدا ئەستۆپاكی خۆی بسەلمێنێت لەبەرامبەر راپۆرتە نێودەوڵەتییەكاندا هەر بۆ ئەو مەبەستەش دیندار زێباری و ئۆفیسەكەی بۆ ئەم مەبەستە دانا كە هەمیشە ئەستۆپاكی حكومەتی هەرێم بسەلمێنێت لەبەرامبەر ئەو راپۆرتانەی ئەخرانەڕوو لەو پێشێلكاریانەی كە هەبوون. هاوڵاتی: بەڕێزتان ئاگادارن سەرۆكی حكومەتی هەرێم كۆبوونەوەی لەگەڵ كۆمەڵێكی زۆر لەدەزگا میدیاییەكان و بەشێك لە میدیاكاران كە كەناڵی سەربەخۆ و میدیای ئەهلیان هەیە بەشداربوون، پێتانوایە ئەمە كارێكی باش بوو كە سەرۆكی حكومەت كردوویەتی؟ ئایا میدیاكاران توانیان پەیامی میدیایی و رۆژنامەوانی بگەیەننە سەرۆكی حكومەت لەسەر پێشێلكاریەكان و ناڕەزایەتی خەڵك و نادادپەروەری و پێشێلكردنی یاسا؟ نیاز عەبدوڵا: هەمیشە گفتوگۆكردن خاڵێكی ئەرێنییەو ئەو خاڵەیە بەردەوام جەختی لێدەكەینەوەو دەڵێین پێویستە كێشەكان بە دیالۆگ و گفتوگۆی راشكاوانە چارەسەر بكرێن، بەڵام پێموایە نیەت پاكیەكی راست لەپشت ئەم كۆبوونەوەیەوە نەبوو لەنێوان سەرۆكی حكومەت و رۆژنامەنووسان لەبەرئەوەی سەرۆكی حكومەت ماوەیەكی زۆرە پێویستی بە كۆبوونەوەیەكی هاوشێوە هەبوو كە نیشانی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بدات كە ئەو چۆن كەسێكی ئازادیخوازەو باوەڕی بە دیموكراسی هەیە خۆی لەگەڵ رۆژنامەنووسان دادەنیشێت و هەرچیان هەیە راستەوخۆ بیڵێن و گوێیان لێدەگرێت، بۆ ئەم بابەتەش ماوەیەكە بەشێكی رێكخراوەكان كە بەشێكن لەدەسەڵات ئەم كۆبوونەوەیەیان رێكخستبوو و باس لەنیازباشی دەكەن. بەڵام دەرئەنجامەكەی بەو شێوەیە نەبووەو بەتایبەت رووی دەمم لەو دەزگا میدیایانەیە كە بەمیدیای سەربەخۆو ئەهلی ئەژمار ئەكرێت، پێموابوو ئەو وتارانەی دەبوو بگەن تیرۆركردنی شەهید سەردەشت عوسمان و سۆرانی مامە حەمە، كاوە گەرمیانی، عبدوستار شەریف و تەواوی ئەو رۆژنامەنووسانەی دیكە، بەڵام ئەو دەرئەنجامەی كە بینیمان بەتایبەت كەمن رووی دەمم لەو دەزگا رۆژنامەوانیانەیە كە هەژمارن لەسەر میدیای ئەهلی و سەربەخۆ لەهەرێمی كوردستان بۆیە پێموابوو ئەو وتارانەی كە پێویست بوو بگەن لەسەر تیرۆری رۆژنامەنوسان بووایە، تەنانەت دۆسیەی زیندانیانی بادینان و ئەو ئەشكەنجەیەی رووبەڕووی بوونەتەوە كەمترین باسی لێوەكراوە، زۆرترین وتاری پۆپۆلیستی سیاسی پەیوەست بەدۆسیەكانی نەوت و غازو ئەو بابەتانە خرانەڕوو لەكاتێكدا ئەو دانیشتنە بەپێی ئەوەی لەسەرەتاو كۆتاییشدا اگەیەندرا پەیوەست بوو بە گفتوگۆكردن لەسەر دۆسیەی رۆژنامەنووسان ئەنجام نەدرا. هەندێك پرسیار هەیە لەلای من بەهەڵواسراوی ماوەتەوە رۆژانێك ئێمە دۆسیەمان هەبوو لەگەڵ بەشێك لەو رۆژنامەنووسانە كە نامەوێت ناوی هیچ یەكێكیان بێنم هەموومان فەرمانی گرتنمان هەبوو، بەڵام ئەوانەی لەهەولێر بووین رووبەڕووی دادگایی كردن و ئەزیەت و هەڕەشەیەكی زۆر بووینەوە ئێستا ئێمە هەمان ئەو كەسانە دەبینین لەگەڵ هەمان پارتی سیاسی كە سكاڵایان لەسەر تۆماركردبوو گفتوگۆ دەكەن، ئەم دانیشتنانە هەندێك راستی تر ئاشكرا دەكات كە ئایا ئەو دەزگا راگەیاندنانە بەو رادەیە تێوەگلاون كە بەهۆی نزیكیانەوە جۆرێك لیخۆشبوون بۆ ئەوان بكرێت، بەڵام یەكێكی دیكە كە هیچ نزیكیەكیان نییە لەدەسەڵاتەوە دەبێت زیاتر رووبەڕووی هەڕەشە ببنەوە، ئەمە كۆمەڵێك پرسیارە لەداهاتوو وەڵامەكەی باشتر وەردەگرین. هاوڵاتی: میدیاكار چی بكات بۆ ئەوەی رۆڵی خۆی ببینێت بەبێ ترس تا لەهەرێمی كوردستان پەیامی خۆی بگەیەنێت بەخەڵك؟ نیاز عەبدوڵا: بەرلەوەی وەڵامی بدەمەوە دەكرێت بڵێم یاسای ژمارە 13ی ساڵی 1993 ی پارتە سیاسییەكان دەرفەتی داوە پارتە سیاسیەكان خاوەنی كەناڵ بن، بەڵام ئەوەی ئێستا بەشێك لەپارتە سیاسییەكان مەترسیدارترە لەهەركارێك كە خودی كۆمەڵگا بخاتە مەترسییەوە چونكە هەندێك پروپاگەندە دەكرێت لەگەڵ شێواندنی بابەتەكان، یەكێك لەو هەنگاوانەی رۆژنامەنوس دەبێت بیكات دووركەوتنەوەیە لەكەناڵی حزبی، راستە دەرفەت زۆر كەم ماوە، هاوڵاتی كە شانازی پێوە دەكەم و ئەو شوێنانەی ئێمە كارمان لێكردوون دەوڵەمەند نەبوون، بەڵام لەبەرئەوەی بڕوامان پێی هەبوو بەردەوام بووین، زۆر گرنگە رۆژنامەنووسان تێونەگلێن لەململانێی حزبی و راستیەكان یەكلایی بكاتەوە و رۆڵ ببینێت و بزانێت چۆن بەپارێزراوی دەمێنێتەوە. گرنگیشە شارەزا بن لەیاساكانی هەرێمی كوردستان جگە لەوەش رۆژنامەنووس نابێت ئامرازێكی شەڕكردن بێت بەدەست هیچ پارتێكی سیاسییەوە یاخود دەزگایەكی سیخوڕی لەهەر شوێنێك بێت.
هاوڵاتی فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندی پاراستنی گەل پەردە لەسەر چەندین نهێنی لادەدات لەبارەی هێرشەكانی توركیا بۆ سەرخاكی هەرێمی كوردستان و دەشڵێت لە باشوری كوردستان هاوكارییان دەكرێت و بە شێوەیەكی نهێنی و شاراوە ئەو داگیركەرییە قبوڵ كراوە". ئەمڕۆ دووشەممە 18ی تەموزی 2022، هەواڵی فورات، نزیك لە پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) چاوپێكەوتنێكیان لەگەڵ موراد قەرەیلان، فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندی پاراستنی گەل ئەنجامدراوەو تێدیا ئەوە دووپاتدەكاتەوە كە" لە ئاڤاشینەوە بۆ مەتینا، لە ناوچە و گۆڕەپانێك بە فراوانیی ٦٠ كیلۆمەتر، شەڕێكی گەورە هەیە. بەلانیكەمەوە لە ٥٠ شوێن دا لە نێوان هەڤاڵان و سەربازانی دوژمندا مەودای ١٠٠ مەتر هەیە، ئەمە شەڕێكی زۆر قورسە. ئێمە ئێستا لەوێ تاكتیكێكی نوێ بەكاردەهێنین، ئێمە ناكشێینەوە". هاوكات قەرەیلان دەشڵێت:" بێگۆمان ئەم شەڕەی كە بەڕێوەدەبرێت، بەر لە هەموو شتێك بۆ پاراستنی باشوری كوردستانە، بۆ پاراستنی دەستكەوتەكانی باشوری كوردستان و هەموو كوردستانە. جگە لەوە، ئەم شەڕە بە تەنها بۆ ئەوەش نییە، بۆ بەهای دیموكراتی و هەبوون و ئازادی هەموو گەلەكەمانە. لەبەرئەوەی دوژمن بە تەنها دوژمن پارچەیەك نییە، دوژمنی هەموو كوردستانە. ئەم دوژمنە دەیەوێت كورد لە هیچ شوێنێك نەبێتە خاوەن دەستكەوت. ئێمەش دژی ئەو عەقڵیەتە تێدەكۆشین". دەقی چاوپێكەوتنی موراد قەرەیلان: ماوەی ١٦ مانگە هیچ زانیارییەك لە ڕێبەری گەلی كورد عەبدوڵا ئۆجالان بەدەست نەگەیشتووە. هەروەها لە جەژنی قورباندا ڕێگە نەدرا بنەماڵە و پارێزەرەكانی سەردانی بكەن و چاوپێكەوتن ئەنجام بدەن. دەیانەوێت چی بكەن و چۆن دەبێت لەم دۆخە تێبگەین؟ پێش هەموو شتێك ١٤ی تەمووز ڕۆژێكی گرنگە بۆ خەبات و تێكۆشانی گەلەكەمان و ڕۆژی شكۆی نەتەوەیی و ڕۆژی بڕیاری چالاكیی مەزنە. پێش هەموو شتێك بە ڕێزەوە یادی هاوڕێیان خەیری دورمووش، كەمال پیر، عاكف یەڵماز و عەلی چیچەك دەكەمەوە، كە ئەم چالاكییەیان ئەنجامدا. ئێمە بەڵێنمان پێداون و ئەو بەڵێنەمان بۆ خۆمان كردە بنەما. ڕەنگە كەموكوڕیمان هەبێت، بەڵام ئەمڕۆش هەوڵ دەدرێت تێكۆشان لەسەر هێڵی ئەوان پەرە پێبدەین و بەرەو پێشی ببەین. ڕۆح و هێڵی ١٤ی تەمووز ڕۆح و هێڵی سەركەوتنە، ئەمڕۆ گەریلاكانی ئازادیی كوردستان لەسەر بنەمای ئەو ڕۆحە تێكدەكۆشن و هەوڵدەدەن سەربكەون. ئێمە جارێكی تر یادی پاڵەوانەكانی ڕۆژی شكۆی نەتەوەییمان بە رێزەوە دەكەینەوە. هاوكات ١٢-١٦ی تەمووز لە مێژووی كوردستاندا ڕۆژانی كۆمەڵكوژین. لەو مێژووانەدا كۆمەڵكوژیی دۆڵی زیلان ئەنجام دراوە. لە ١٢ی تەمووزی ١٩٣٠دا و لە كاتی ڕاپەڕینی ئاگریدا، داگیركاریی دەوڵەتی تورك گەلەكەمانی لە دۆڵی زیلان، بە ژنان، مندالان، بە تەمەنەكان و پیرەكانەوە شەهید كرد. ئەمە كوشتار و كۆمەڵكوژییەكی گەورە و دڕندانە بوو. بەفەرمی ئاماژە بە ١٥ هەزار شەهید كراوە، بەڵام باس لەوەكراوە، كە ئەم ژمارەیە بەلایەنی كەمەوە دوو هێندە زیاترە لەو ژمارەیە. ئەو هەموو مرۆڤەمان لە دۆڵی زیلان لەلایەن داگیركاریی دەوڵەتی توركەوە شەهید بوون. من بە ڕێزەوە یادی هەموو شەهیدانی دۆڵی زیلان دەكەمەوە. ئێمە درێژەپێدەری رێگا و ئامانجەكانی ئەوانین. وەك دەزانرێت، كاتێك لە ئاگری ڕاپەڕین گورزی لێدرا، دەوڵەتی توركی داگیركار وتی، "خەونی كوردستان لێرە نێژرا"، واتە، وتی، ئیدی كوردستان مردووە، بەڵام حەوت ساڵ دواتر هەمان كۆمەڵكوژی لە دێرسیم لە سالانی ١٩٣٧-١٩٣٨ ئەنجامدایەوە و لەوێش و وتیان: "ئیدی لە كوردستان كەس نەماوە سەر بەرز بكاتەوە". دوای ئەم كۆمەڵكوژیانە، بۆ ماوەیەكی زۆر بێدەنگییەكی گەورە هەبوو. هەڵوێستی ڕێبەر ئاپۆ بەرامبەر ئەو كۆمەڵكوژی و پاكتاوكارییانە هەڵوێستێكی مێژوویی بوو. ئەو لێكۆڵینەوە و لێپرسینەوەیە، كە ڕێبەر ئاپۆ لە دژی كۆمەڵكوژی و دڕندەییەكان ئەنجامی دا، بووە بنەمای تێكۆشان. ئێمە نەوەی ئەو شەهیدانە، لەسەر ئەم بنەمایە دروستبووین و ڕاپەڕین. لە كەسایەتیی هەڤاڵانی زیندانی ئامەد دا جارێكیتر بینیی، كە دەیانەوێت گەلی كورد كۆمەڵكوژ بكەنەوە. هاوكات سەركەوتن بەرامبەر ئەو كۆمەلكوژییانە و سەرفیرازیی هەڵوێستی ١٤ی تەمووز لە دژی ئەو كۆمەڵكوژییانە ئەوەی دەریخست و سەلماند، ئەو زوڵمە لە قەڵای ستەمدا تێكچووە و بە كوشتن گەلی كورد كۆتایی نایەت. مرۆڤ دەتوانێت بڵێت ئەو گۆڕە، كە گوایە كوردستانی تێیدا نێژرابوو بە بەرخۆدانی ١٤ی تەمووز تێكشكێنرا. ئێمە دەزانین هەڵمەتی ١٥ی تەباخ لەسەر بنەمای ڕۆحی ١٤ی تەمووز پێكهات. بەو خەبات و تێكۆشانە، ئەو كوردانەی، كە پێیان وابوو ئیدی مردوون، دیسانەوە زیندوون، دیسانەوە بووەتەوە بە گەلێكی خۆڕاگر وبەرەنگار، هەم لە خۆیان و هەم خاوەندارییان لە دۆزی خۆیان كرد. لەو كاتەوە تا ئێستا ئەم رێگا و رێپێوانە بەردەوامە. لەم چوارچێوەیەدا، دەتوانم وەڵامی پرسیارەكەت بدەمەوە. داگیركاریی دەوڵەتی تورك بە هەڵوێست و كردارەكان و سزاكانی خۆی بە ڕێبەر ئاپۆی وت: "من كێشەی كوردم چارەسەر كرد (مەبەستی ئەوەیە بە كۆمەڵكوژی و پاكتاوكردن و سڕینەوە چارەسەری كردوە)، بەڵام تۆ راپەڕیت، تۆ دیسانەوە كوردت زیندوو كردەوە'. بەم شێوەیە لەلای خۆیەوە ڕێبەرایەتی تاوانبار دەكات و دەڵێت، "تۆ بوویتە هۆی ئەوە ئەم كێشەیە دیسان زیندوو بێتەوە و بكەوێتە ناو رۆژەڤ و بەرنامەی كارەوە"، بۆیە ئەوان ئەمڕۆ ڕووی هێرش و گوشارەكانیان بۆ سەر ڕێبەرایەتییە. هیچ نموونەیەك لە شێوەی سیستەمی ئەشكەنجەی ئیمراڵی لە هیچ شوێنێكی ئەم جیهانەدا بەدی ناكرێت و نییە. ئەوە سیستەمێكە، كە هیچ نموونەیەكی نییە. پێشتر كەسێك لەوێ بوو و لەم چەند ساڵەی دوایشدا سێ هەڤاڵی تریش لەوێن. ئەوان لە جیهان دابڕێنراون. وەك ئێوەش وتتان، سەرباری ئەوەی جەژن بوو، سەرباری ئەوەیی گەلەكەمان و دۆستانمان داوای بینین و چاوپێكەوتنیان هەیە، بەڵام بەڵام كەس گوێ لە داخوازییەكانیان ناگرێت، چونكە لە ئیمراڵی سیاسەتی پاكتاوكردن هەیە. نە ماف، نە یاسا، نە ڕەوشت و نە مەردبون هیچیان لەوێ نییە. هەموو شتەكان پێشێلكراون، تەنیا لەوێ بە یاسای داگیركاری كار بۆ پاكتاوكردن و سڕینەوە دەكرێت. بێگومان ئەمە تەنها لە دژی رێبەر ئاپۆ و هەر سێ هەڤاڵی ئەوێ ئەنجام نادرێت. ئەم سیستەمە لە دژی هەموو گەلەكەمان و دیموكراسی هەرێمەكە بەڕێوەدەبرێت. بۆ گەلەكەشمان نكۆڵیكردن، لەناوبردن، سڕینەوە و سیستەمی جینۆساید و پاكتاوكارییان دەستپێكردووە، بۆ گەلانی نوچەكە فاشیزم، زوڵم، دڵڕەقیی و دیكتاتۆری دەستبەكار بووە. بەم شێوەیە دەیانەوێت بەو سیستمە رێگە لە داخوازیەكانی دێموكراسی و ئازادی و یەكسانی بگرن. ئەو سیستەمە، كە دەوڵەتی تورك لە ئیمراڵی دایمەزراندووە، ئەو ڕۆڵەی هەیە. لایەنە دیمۆكراتیك و ئۆپۆزسیۆن لە توركیا باش لەو ڕاستییە تێنەگەیشتوون و بە شێوەیەكی ڕێكوپێك و ڕاست دروست هەڵوەستەیان لەسەر نەكردووە، بۆیە دژایەتیی گۆشەگیرییان نەكرد. ئەوەش بووە هۆی بەهێزبوونی ڕژێمی ئاكەپە و مەهەپە. دەبێت لە توركیا هەموو ئەو كەسانە، كە دەیانەوێت دیموكراسی بچەسپێت و لە دژی ئەم ڕژێمەن، دەبێت دژی سیستمی ئیمرالی و گۆشەگیری بن، چونكە هیچ ماف و یاسا و ئەخلاقێك لەم سیستەمەدا نییە، هەموو شتێك لەم سیستەمەدا پێشێل كراوە، لەم سیستەمەدا ئەشكەنجە و پاكتاوكردن هەیە، ئەگەر تۆ ئەمە بە ئاسایی بزانیت ئەوا لە هەموو شوێنێك ئەم سیستەمە جێبەجێ دەكەن، هەر خۆی هەوڵەكانی رژێمی فاشیست ئێستا بۆ ئەمەیە، سیستمی ئیمرالییان بەسەر هەموو زیندانەكانی كوردستان و توركیا بڵاوكردووەتەوە و ئێستاش لە دەرەوەی زیندانەكان لە هەموو شوێنێك دەیچەسپێنن. بارودۆخێكی وەها لە گۆڕێدایە. بۆیە هەموو ئەوانەی لە توركیا لایەنگری دیموكراسین و دژی فاشیزمن و یەكسانییان دەوێت، دەبێت لە دژی سیستمی ئیمراڵی بن. تەنها وتنی 'من دژ بە گۆشەگیریم' مانای ئەوە نییە، كە مرۆڤ لە دژی ئەو سیستەمەیە. ئەگەر مرۆڤ تەنها بەو سیستمە بڵێت، گۆشەگیری، ئەو بە باشی ناتوانێت سیستەمە ڕاستەقینە تێبگات و باسی بكات. تەنیا وشەی گۆشەگیری ناتوانێت گوزارشت لە سیستمی ئیمرالی بكات. دەوترێت كە "گۆشەگیریی رەها هەیە"، بەڵام ئەوەش بە باشی جێگەی خۆی ناگرێت چونكە فاشیزم سیستەمێكی جینۆساید و پاكتاوكردنی لە كوردستان لەسەر ئەو بنەمایە دامەزراندووە، لەبەر ئەوە ناوەڕۆكەكەی زۆر فراوانە. بە كورتی ئەگەر مرۆڤ دژایەتی ئەوە نەكات و لە دژی نەوەستێتەوە و تێنەكۆشێت، ئەوا ئەستەمە لە توركیادا شتێك بەناوی دادپەروەری، یاسا و دێموكراسی بەدی بێت، بۆیە پێویستە لەم چوارچێوەیەدا تێكۆشان هەڵبسەنگێنرێت. ماوەی ١٦ مانگە كەس ئاگاداری ڕێبەر ئاپۆ نییە. هەندێكجار ئەردۆغان خۆی بە مەبەستی شەڕی دەروونی هەندێك قسە دەكات. هەڤاڵانمان پێشتر چەند هەڵسەنگاندنێكیان لەم بوارەدا كردووە، بۆیە نامەوێت بچمە ناو ئەو بابەتەوە، یان دووبارەیان بكەمەوە، بەڵام ڕوونە بۆچی سیستمەكە ئەم شتانە دەهێنێتە ڕۆژەڤ و ناو ڕای گشتییەوە. لەكاتی جەژندا ڕێگەیان بەبنەماڵەی ڕێبەرایەتی و هەڤاڵانی نەدەدا، كە لەگەڵیاندا كۆببنەوە و چاوپێكەوتن ئەنجام بدەن. سەرنج بدە ئێمە لە سەردەمی پەیوەندیداین، جیهان زۆر بچووك بووەتەوە، یەكێك لەو سەری جیهانەوە دەتوانێت لە یەك چركەدا قسەی لەگەڵ ئەوی تر لەو سەری جیهان دا بكات. ئەو دانوستانانە بەڕێوەدەچن، بەڵام كەس نازانێت، ماوەی ١٦ مانگە لە ئیمرالی چی ڕوودەدات. لە كوێ ئەوە نموونەی هەیە؟ لە هیچ كوێ. ئەوان سیاسەتی گۆشەگیریی ڕەها، فاشیزم و كۆمەڵكوژی پەیڕەو دەكەن، بەڵام هێشتا ناتوانن ڕێگری لە ڕێبەرایەتی بكەن، چونكە بیروبۆچوونەكانی ڕێبەرایەتی ئێمە دیوارەكانی گۆشەگیریی شكاندوە، نەك هەر لە كوردستان، بەڵكو بە سەرتاسەری ناوچەكە و جیهاندا بڵاوبووەتەوە، ئیتر مرۆڤ نەك وەك نزیكایەتییەكی مرۆییانە، بەڵكو لەبەر ئەوەی بیر و ڕامانەكانی ڕێبەر ئاپۆیان پێ باشە، پشتیوانی و خاوەنداریی لێدەكەن و ئازادیی ئەویان دەوێت. ئەمڕۆ بۆ ئازادی ڕێبەرایەتی سەندیكاكان، لایەنە دیموكراتیكەكان و كەسایەتییە ناودارەكان لە جیهاندا تێدەكۆشان و هەڵمەت و كەمپەین ئەنجام دەدەن. داگیركاریی دەوڵەتی تورك نەیتوانیوە ڕێگری لە ڕێبەرایەتی بكات، ڕێبەرایەتیی ئێمە لەڕووی جەستەییەوە و لە ژێر گۆشەگیریدایە، بۆیە دەبێت ڕێبەرایەتیمان لە ڕووی جەستەییەوە ڕزگار بكەین. دەبێت لەم بوارەدا تێكۆشانمان زیاتر بكەین. ڕاستە ئێمە رایدەگەیەنین، كە پێویستە هەموو لایەنگرانی دیموكراسی لە توركیا تێبكۆشن بكەن، بەڵام ئەمە لە پێش هەموو شتێكەوە ئەركی ئێمە، گەلەكەمان و بزووتنەوەكەمانە. لەم بوارەدا دەبێت ڕەخنە لەخۆمان بگرین، بێگومان كەموكوڕیمان هەیە، بۆیە دەبێت تێكۆشان گەشتر و بەهێزتر بكەین و سیستمی ئیمراڵی لە ناو ببەین. بەم شێوەیە دەكرێت كوردستان ئازاد بكرێت و توركیا دیموكراتیك بكرێت، جگە لەوە هیچ ڕێگایەكی تر نییە. ئەو شەڕە، كە بە هێرشی داگیركاری بۆ سەر هەرێمەكانی پاراستنی مەدیا دەستی پێكرد، سێ مانگی تێپەڕاندووە، ئێوە دەتوانن لەبارەی ئەو جەنگەوە چی بڵێن؟ لە بنەڕەتدا دەوڵەتی داگیركەر و پاكتاوكاری توركیا دەیخواست لەم چوار ساڵەی ئەمدواییەدا دید و كۆنسێپتی نوێی خۆی جێبەجێ بكات و باشووری كوردستان داگیر بكات. بۆ ئەوەش دەیخواست لە پێش هەموو شوێنەكانەوە خواكورك، پاشان حەفتانین و دوای ئەوەش گارە داگیر بكات، وەك دەشزانرێت هێرشیشی كردە سەر مەتینا و زاپ و ئاڤاشین، ئەو بە فراوانی هێرشی كردە سەر ئەو شوێنانە، بەڵام پلانەكەیان شكستی هێنا. ئەمساڵ ئەو هێرشانەی بە فراوانی ئەنجامدا، بە بەكارهێنانی شێواز و میتۆدی تەكنیكی ئەو كارەی كرد. لە ١٤ی نیسانەوە دەستیپێكرد، هەروەك ئەوەی ئێوە باستان كرد، ئەو هێرشە سێ مانگی تێپەڕاندووە. كاتێك دەوڵەتی تورك ئەو هێرشەی دەستپێكرد، لە ڕاگەیاندن و میدیاكانی خۆی زۆر قورسایی خستبووە سەری، بەڵام دوای ٣ بۆ ٤ ڕۆژ بۆیان دەركەوت، كە حساباتەكانیان یەك ناگرێتەوە، كاتێك بینییان گورز دەخۆن بە هێواشی لە ڕۆژەڤ و كارنامەی هەڵانانەوە دەریانهێنا و ئێستا بە ڕاگەیاندراوی كورت و بە چەند ڕستەیەكی كەم و چەند وشەیەك باسی دەكەن، چونكا دەیانەوێت ڕاستیەكە لێرەدا بشارنەوە. بەڕاستی ئێمەش ناتوانین بە باشی شەڕی زاپ، ئاڤاشین و مەتینا بە ڕای گشتی بگەیەنین، دەتوانین بڵێین، كە لەسەدا ٢٠ی ئەوەی ڕوودەدات و هەیە بە ڕای گشتی دەگەیەنرێت. زۆر شت بە شاراوەیی دەمێنێتەوە و مرۆڤ ناتوانێت ڕایبگەیەنێت و بڵاوی بكاتەوە. لەو ڕووەوە كەموكوڕیمان هەیە. ئەمڕۆ لەوێ شەڕێكی زۆر گەورە هەیە. لە ئاڤاشینەوە بۆ مەتینا، لە ناوچە و گۆڕەپانێك بە فراوانیی ٦٠ كیلۆمەتر، شەڕێكی گەورە هەیە. بەلانیكەمەوە لە ٥٠ شوێن دا لە نێوان هەڤاڵان و سەربازانی دوژمن دا مەودای ١٠٠ مەتر هەیە. ئەمە شەڕێكی زۆر قورسە. ئێمە ئێستا لەوێ تاكتیكێكی نوێ بەكاردەهێنین، ئێمە ناكشێینەوە. هەڤاڵانمان لە پشت دوژمنەوەن. بۆ نمونە ئێستا لە كۆڕەژارۆ شەڕێك هەیە، بەڵام لە پشت ئەوەوە لە گەلیی نێروەش شەڕ هەیە. لە وەرخەل شەڕ هەیە، بەڵام لە شوكێ-یش شەڕ هەیە، لەوێش چالاكی ئەنجام دەدرێن. حاڵەتێكی وەهایە، كە ئەوان لە ناو یەكدان و پێكەوە بەستراون. لەچەند بەشێكی ئەم جوگرافیایەدا و لە هەندێك شوێندا بە ئەندازەی ١٥ و لە هەندێك شوێنی تردا بە ئەندازمی ٢٠ كیلۆمەتر بە بەردەوامی و هەمیشەیی شەڕ هەیە. لە هەمان كاتدا بۆردومانێك هەیە، كە بەبێ ڕاوەستان بەردەوامیی هەیە. دیارە ئەم ساڵ دوژمن خۆی ئامادەكردووە بۆ ئەوەی سەربكەوێت، ئامادەكاریی سیاسی و دیپلۆماتیكی كردووە، بۆ ئەوەی هێزەكانی باشووری كوردستان دەنگ نەكەن و بێدەنگ بن و ببنە یارمەتیدەر، بۆ ئەوەی عێراق دەنگ نەكات و هێزە جۆراوجۆرەكانی دەرەوە ببنە یارمەتیدەریان، هەم كارێكی دیپلۆماسیان ئەنجامداوە و هەم تاوەكو ئاستێك دیارە، كە ئامادەكاریی تەكنەلۆژی و سەربازییشیان كردووە. بەم شێوەیە دەیانەوێت داگیر بكەن. بەپێی پلانی ئەوان لەماوەیەكی كورتدا ئەنجامیان بەدەستبهێنایە. باخچەلی لە قسەكانیدا وتبووی ‘لەنێوان دوو جەژندا ئێمە پەكەكە لەناو دەبەین‘ واتە بە پێی لێكدانەوەی ئەوان، ئەوان لە ماوەیەكی كورتدا ئەنجامێكیان بەدەستبهێنایە. لێرەدا باس لە دۆخی گشتی دەكەن، تەنیا باسی زاپ، ئاڤاشین و مەتینا ناكەن. بەڵام بەرامبەر بەوەش بەرخودانی هەڤاڵانیش مێژووییە. بەرخودانێكی زۆر گەورە هەیە. زۆر لە هەڤاڵانمان لە قسەكانیاندا باسیان لەوەكرد. ئەوە راستە. تائێستاش لەم سێ مانگەدا سەرباری ئەوەی دەوڵەتی تورك خاوەنی زۆر توانا و دەرفەتە و لە دەریشەوە پشتیوانی لێدەكرێت، سەرباری ئەوەی بە هێزێكی زۆرەوە، بە تەكنەلۆژیایەكی پێشكەوتوو لە هەمووی گرنگتر بە چەكی قەدەغەكراویش هێرشی كردووە، تائێستا هیچ ئەنجامێكیان بەدەستنەهێناوە. ئاشكرابوو كە دەوڵەتی تورك رەنگە هەندێك هێزی خۆی بۆ رۆژئاوا یا خود بۆ هەندێك شوێنی تر ئامادە كردبوو بەڵام لەم شەڕەی زاپ، ئاڤاشین و مەتینادا ناچاربوو هەموو هێزە یەدەگەكانیشی بخاتە ناو شەڕەوە.لەسەرەتای مانگی تەمموزەوە هێزە تایبەتەكانی سەر بە سوپای گشتییان خستەكار. ئەو هێزێكی زۆر بژاردەیە. لە چەمچۆ و شاخی ئامێدی ئەو هێزە هەرە بژاردەیەی خۆیان خستە كار. دوژمن چ چەكێكی بەدەستەوە بێت لەم شەڕەدا بەكاریدەهێنێت. وەك ئێمە زۆر جار دەڵێین زۆر جۆرەی چەكی كیمیایی بەكاردەهێنن. بەڵام لەو دواییەدا وەك هەڤاڵانیش رایانگەیاندبوو، ئێمەش باسمان لێكرد ئیتر چەكی تاكتیكی ئەتۆمی بەكاردەهێنن. لە راستیدا ئێمە ١١ مانگە لەو بارەوە لێكۆڵینەوە دەكەین. ئێمە هەوڵ دەدەین تێبگەین ئەوانە چ چەكێكن و چۆن بە كاردەهێنرێن. تەقەمەنیەكی ئاسایی نییە. هەڤاڵان هەندێك لێكۆڵینەوەیان كردووە، ئێمەش وەك هەپەگە لێكۆڵینەوەكانمان بەردەوامە. ئێستا ئێمە دەبینین كە دوو بۆمبی نوێ بەكاردەهێنرێت. یەكیان بۆمبی ئەتۆمی تاكتیكی بە كاردەهێننن واتە هەندێك تەقەمەنی جیا و ماددەی ئەتۆمی تێكەڵدەكەن، دەیكەنە تەقەمەنی و ژەهرێكی زۆر بەهێزە. بۆمبی تەرمۆباریكیش بەكاردەهێنن. هەر دوو جۆرەكان بەكاردەهێنن. بە كورتی لەدەستیاندا چ چەكێكی قەدەغەكراو هەبێت رژێك فاشیست هەرهەموویان لە بەرامبەر ئێمە بەكاردەهێنێت. ئێف ١٦ خۆی لە خۆیدا بەكاردەهێنێت، لە سێ مانگدا ٢.٥٠٠ هێرشی ئاسمانی كردووە. ئێستا بەو جۆرە شەڕ دەكەن، شەڕێكی لەم جۆرە مەگەر لە نێوان دوو دەوڵەتدا رووبدات. دوای سێ مانگ دەتوانرێت ئەمە بوترێت: دەوڵەتی تورك ئەنجامی بەدەستنەهێناوە و لە بنەڕەتدا شكستی هێناوە. بۆ ئەوەی ئەو شكستەی خۆی پەردەپۆش بكات، ئەوان دوایین هێزەكانی خۆیان خستووەتەكار بەڵام ئەو هێزانەش گورزی قورسیان بەركەوتووە. لە هەر شوێنێكەوە هاتوون گورزیان لێدراوە و لەبەر ئەوەی نەیتوانیوە ئەنجامێك بەدەستبهێنێت، بەڵام دانی پێدا نانێت. ئەگەر تەیب ئەردۆغان و خولوسی ئاكار دان بەو رەوشەدا بنێنن، رژێمی ئێستا راستەوخۆ هەڵدەوەشێتەوە. بۆ ئەوەی نەڕوخێت سانسۆرێكی گەورە دەخاتە سەر راستی شەڕ. كەس ناتوانێت لەسەر ئەو بابەتە زانیاری بڵاوبكاتەوە. زانیارییەكان هەمووی لەلایەن خولوسی ئاارەوە دەدرێت. كەسێكی تر ناتوانێت لەو بارەوە شرۆڤە بكات. مردووانی خۆیان ئاشكرا ناكەن، هەموو شت دەشارنەوە لە راستیدا بە بێ ئابڕووییەكی گەورەوە دەجوڵێنەوە. نەك هەر یاسا نێونەتەوەییەكانی شەڕ پێشێل دەكەن، پێوەرە ئەخلاقیەكانیش بنپێ دەكەن. سەربازانیان دەمرن، بەڵام ناتوانن لێرە بیانبەن، بۆ ئەوەی تەرمەكان لە ناو ببەن بە فڕۆكە بۆردومانیان دەكەن و پارچەپارچەیان دەكەن. ئەو شوێنەی تەرمەكانی تێدان بۆردومان دەكەن. بۆ نمونە لە ئەشكەوتی برینداران لە رۆژهەڵاتی زاپ بە هۆی بۆنی تەرمەكان ناتوانن بجوڵێنەوە. لەبەر ەئوەی ناوچەكە بە پارچەی تەرم پڕ بووە و هەموویان بۆردومان كراون. ئاخۆ چی بە بنەماڵەی ئەو سەربازانە دەڵێن، مرۆڤ تووشی سەرسوڕمان دەبێت. لە بنەڕەتدا پێشتر رێوشوێنیان گرتبووە بەر. كاتێك ئەو سەربازانە خۆیان بۆ سەربازی ناونوس كردبوو لەگەڵ بنەماڵەكانیشیان بەڵگەنامەیان واژۆ كردووە و لەگەڵ ئەوان تۆماری دەكەن، كە ئەگەر بە پێی بەرچەوەندی دەوڵەت ئەگەر پێویست بكات دەبێت بیشارنەوە، راینەگەیەنن، ئەگەر بە پێچەوانەی ئەوە بجوڵێنەوە، دەبێت گەرنتی بدەن. لەبەر ئەوەی كێ لەشەڕدا بمرێت، مووچەیەكی زۆر دەدەنە بنەماڵەكەی. بە هۆی هەڕەشەی بڕینی ئەو مووچەیە كەس قسەی لەسەر ناكات. بنەماڵەی سەربازەكانیش قسە ناكەن. یەك دووانیان قسە دەكەن. بۆ نمونە تەرمەكانیان بە دەست هەڤاڵانەوەیە، بەڵام باسی ناكەن. هەڤالان ناوی ئەوانیان راگەیاند، بەڵام دیسانیش قسە ناكەن. لە بارەی ەو سەربازانەی لەشەڕ بەرامبەر هەڤاڵاندا مردووە، دەڵێن 'گواستمانەوە بۆ نەخۆشخانە و لەوێ مرد'. ئەمە لەكاتێكدایە تەرمەكەی لە چیایە. واتە هەموو شتێك بە درۆ بەڕێوەدەبات. لەبەر ئەوەی شكستیان هێناوە لە باشور، مەخمور و رۆژئاوا هێرشدەكاتە سەر ناوچەی مەدەنی نششین و هەڵدەكوتێتە سەر گەلەكەمان لە باكور و سیاسەتی دیموكراتیك. بە شێوەیەكی دوور لە پێوان ئەوە دەكەن. بێگومان وەك هەڤاڵان وتیان، ئەگەر هێزێكی فیدایی نەبووایە ئەو شەڕ نەدەتواندرا بەڕێوەببرێت. بێگومان ئێمە هێزەكەمان لە هزر و رامانی رێبەر ئاپۆ وەردەگرین، لە سەر بنەمای گیانی ١٤ی تەمموز گەیشتووینەتە ئاستێك.ئێمە خاوەن بڕواین و ئامادەین كە خۆمان فیدا بكەین. لایەنێكی بەو جۆرەی هەیە، بەڵام ئەمە بە تەنیا بەس نییە. لە هەمان كاتدا شێوازێكی تاكتیكیش هەیە. لە قوڵایی تاكتیكیدا ئاستێك بەدەستهێنراوە و پێرفۆرمانسێك هەیە. لەگەڵ ئەوەشدا ئەگەڕ هێز پسپۆڕ ەبێت و شێوازی شەڕ نەزانێت، ناتوانێت بەرپەرچی ئەو هەموو هێرشە بەرفراوانە بداتەوە. لێرەشدا هێزەكانمان گەیشتوونەتە ئاستێك. واتە ئامادەكاری هەیە. لە رووی سەربازی پڕۆفیشناڵەوە بۆ شكستدانی هێزێكی گەورەی دوژمن بە هێزێكی بچوك، لە قوڵایی تاكتیك و شەڕدا گەیشتووتە ئاستێك. بەم جۆرە دەتوانرێت ئەنجام بەدەست بخرێت. ئێستا ئێمە شێوازێكی نوێی تەكنیكی بەڕێوەدەبەین. ئێمە دەمانەوێت بە ستراتیژی شەڕی گەلی شۆڕشگێڕ شكست بە دوژمن بهێنین. ئامانجی شێوازی تاكتیكی نوێمان ئەوەیە كە ئەو چەكانەی دوژمن بەهێز دەكەن ئەو چەكانە لەناو ببەین. بە وتەیەكی تر، ئامانجی بەكارهێنانی زەوی –ژێرزەوی و هەروەها قوڵایی بەرفراوانی گشتیی رووبەریی زەمینی ئەوەیە كە هێزی ئاسمانی دوژمن بێ واتا بكەین، فڕۆكە سیخوڕییەكان بێ ئەنجام بن و بەم جۆرە رووبەڕووی دوژمن بێتەوە. ئامانجەكە ئەمەیە و زۆرجار دەستەبەر كراوە. رەنگە لە هەندێك شوێن هەڵە و كەموكوڕی هەبن، ئەمە راستە، بەڵام زۆربەی جار وابووە و بۆ ئەمەش دوژمن تەنگی پێهەڵچنراوە. واتە ئەوان دەیانوت 'بە هێزی ئاسمانی خۆمان ئەنجام بەدەستدەهێنین'. ئەوە رووینەدا، نەیانتوانین، ئێستاش دەڵێن 'ئێمە بە چەكی قەدەغەكراو ئەنجام بەدەستدەهێنین'. لەبەرامبەر ئەوەش هەڤاڵان رێوشوێن دەگرنەبەر و هێرشەكان پوچەڵ دەكەنەوە. گەر رێوشوێنی پێویستمان بەرامبەر ئەو چەكە كیمیاییانە نەگرتایە، لە راستیدا زیانێكی گەورەمان بەربكەوتایە. ئەگەر زیانی زۆری نەداوە، هۆكارەكەی گرتنەبەری رێوشوێنە لە لایەن ئێمەوە. ئێمە دەتوانین بە رێوشوێنی تەكنیكی و شێوازی پراكتیكی كە لەلایەن هەڤاڵانەوە تاقیكراونەتەوە، هێرشەكان پوچەڵ بكەینەوە. بەڵام دوژمنیش ئیتر لەوەدا پێداگری دەكات. واتە دوژمن هیچ ئەنجامێكی بەدەستنەهێنا، بەڵام پێداگری دەكات. لەبەر ئەوەش شەڕ تا دێت درێژتر دەبێت، هەر بەم جۆرەش درێژدەبێت. بەم جۆرە دیارە. لەبەر ئەوەی نایانەوێت راستی شكستی خۆیان قبوڵ كەن و لەسەر ئەوە پێداگری دەكەن، هەڵبەت ئێمە لێرە ئەو هەموو رەنجەمان كێشاوە، ئەم شەڕ بۆ ئێمەش گرنگە. ئێمە دەمانەوێت رێگری لە داگیركەر و فاشیزمی دوژمن بكەین و دوژمن بەرەو شكست ببەین. هەر بۆیە بۆ ئێمە گرنگە و ئێمە پێداگری دەكەین. ئێستا شەڕ لەو چوارچێوەدا بەردەوامە. یەكەم جار كە سوپای تورك لە شەڕ لەگەڵ ئێوە ئەو هەمووە زیانە گیانیەی بەردەكەوێت. ئێوە ئەمە بە چییەوە دەبەستنەوە، بۆچی هەموو ئەوانەشیان لەبەر چاو گرتوە؟ بەر لە هەموو شتێك دەبێت بزانرێت كە زیانە گیانییەكانی دەوڵەتی تورك یەكجار زۆرن. ئەوەش لە ئاماری سێ مانگدا هاتووە. زیانە گیانیەكانی دەوڵەتی تورك هەزار و ٥٠٠ زیاترە، بەڵام تائێستا ٣٠-٤٠ كەسیان راگەیاندووە. وەك وتم، سانسۆرێكی زۆر هەیە، راستییەكان لە كۆمەڵگای توركیا دەشارنەوە. تەیب ئەردۆغان و خولوسی ئاكار لەو ئەنجامە بەرپرسیارن. واتە سەربازەكان دەنێرن، بەڵام بۆیان گرنگ نییە كە ئەو هەموو مرۆڤە دەمرن یان نا. دەڵێن 'بڕۆن ئەنجام بەدەستبهێنن'. ئەوانیش دێت، یان دەكوژرێن، یان دەكەونە داوەوە. لەبەر ئەوە ئەوان لەمە بەرپرسیارن. ئەوان بكوژن. بەم جۆرە دەیانەوێت دەسەڵاتداری خۆیان بپارێزن. بۆ بەرژەوەندی خۆیان بۆ رێگریگرتن لە روخانی رژێمەكەیان ئەم شەڕە دەكەن، دوژمنایەتی كوردان دەكەن. سەربازی تورك تا ئامێدی چ كارێكیان هەیە بۆچی دێن؟ بە گەلی تورك دەڵێن، 'داهاتووی ئێمە لەوێ دەستەبەر و مسۆگەر دەبێت'. دەستەبەركردنی داهاتووی تۆ لەوێ نییە، تۆ گەلت برسی كرد، ئێوە بۆخۆتان مەترسین بۆ سەر توركیا! واتە گەلی كورد و دەستكەوتەكانی وەك مەترسی بۆ توركیا نیشان دەدەن. بەم جۆرە دەیەوێت هەستی شۆڤینیستی لەناو گەلی تورك زیندووبكاتەوە، ئەو هەستانە گەورە بكات و بەرەو كوردستان ئاراستەیان بكات. چ كارێكیان لە باشووری كوردستان هەیە؟ خولوسی ئاكار پەسنی خۆی دەدات كە لە ماوەی ٧ ساڵدا ٢٧ هەزار كوردی كوشتووە. هەڵبەتە ئەوە درۆ دەكات. گەمە بە ژمارەكان دەكات. ئەو ژمارەیە لە شەهیدمان نییە، هەرچەندە لەو ٧ ساڵەدا هەزاران شەهیدمان داوە. هەڵبەت شەهیدمان هەیە. واتە دەستیان بە خوێنی ئێمە سورە. دەستیان بە خوێنی گەنجانی كورد و تورك سورە. گەنجانی تورك و كورد دەكوژن و دەیانەوێت لەسەر ئەوەی درێژە بە دەسەڵاتداریی خۆیان بدەن. لەسەر ئەو بنەمایە بێ هەژمار سەربازی خۆیان دەنێنرنە هەموو شوێنێك بەم جۆرە ژمارەی مردووەكانی خۆیان زیاد دەكەن. بەڵكوو ئەم سەردەمە، ئەو سەردەمەیە كە دەوڵەتی تورك زۆرترین زیانی گیانی بەركەوتووە. واتە تا ئێستا زۆر جار هێرشی ئەنجامداوە بە تایبەتی لە ساڵانی ٩٠ لە دژی باشوری كوردستان ئۆپراسیۆنی گەورەی ئەنجامداوە، بەڵام لە هیچ هێرشێكدا هێندەی ئێستا زیانی گیانی بەركەوتووە. ئۆپراسیۆنەكانی پێشووتر بە زۆری نزیكەی مانگێك بەردەوام دەبوو، بەڵام ئێستا لەم شەڕ چوار ساڵانەدا لە باشور بەردەوام هێرش دەكرێت، تەنیا لەم سێ مانگەی دواییدا شەڕ بە شەو و رۆژ بەردەوامە. لەم شەڕەدا زیانی گیانی ئەوان زۆر زۆرن، بەڵام ئێمە نامانەوێت لەسەر مردووان لێكدانەوە بكەین. مەبەستی ئێمە ئەوەیە: ئێوە ناتوانن بە كوشتن بگەنە ئەنجام! ئێوە ناتوانن بە كوشتن پەكەكە پاكتاو بكەن! ئێوە ناتوانن بە كوشتن كورد لە ناو ببەن! ئێوە ناتوانن بە كوشتن دۆزی ئازادی كوردستان بوەستێنن! لەبەر ئەوەی دۆزی ئازادی كوردستان بە گیانی ١٤ی تەمموز دامەزراوە، ئەم گەلە راستیەكە، ئەم پارتە راستیەكە، گەریلاكانی كوردستان راستیەكن! ئێوە ئیتر ناتوانن شكیتی بدەن! ئێمە دەمانەوێت ئەوە بەو بیركردنەوە شۆڤینیستیە نیشان بدەین. گەریلاكانی ئازادی كوردستان شكست ناهێنن. ئێمە دەمانەوێت ئەمە بسەلمێنین. جیا لەوە مەبەستی ئێمە كوشتنی زیاتری مرۆڤەكانە. نا! ئێمە دەمانەوێت مردن بوەستێنرێت. ئێمە دەمانەوێت رێگری لە مردنەكان بكەین. هەڵبەتە ئێمە شەڕی پاراستنی شۆڕشگێڕی شكۆمەندانە دەكەین. ئێمە شكۆ و دەستكەوتەكانی گەلەكەمان دەپارێزین. ئێمە ئایندەی گەلەكەمان و هەموو هێزە دیموكراتیكەكان دەپارێزین. لەبەر ئەوە ئێمە ئەم شەڕە دەكەین. ئێمە ئەمڕۆ بۆ گەلی كورد و دیموكراسی گەلانی هەرێمەكە هەموو مەترسیەكان دەخەینە بەرچاو و بە گیانی فیداییبوونەوە شەڕ دەكەین. گەر دۆزێكی بەم جۆرە نەبووایە، بۆ خۆ گیانی خۆمان دۆزیوەتەوە. ئێمە دەزانین كە لە بەرامبەر ئەم دوژمنە بەرخودان ئەركێكی پیرۆزە و لەبەر ئەوە خۆڕاگری دەكەین. هەموو هاوڕێیانمان بەم هەستانە، بەو بڕوا و ئیرادەیە خۆیان وەك شێر و قارەمانانی شەڕ دەكەن. لەبەر ئەوە بۆ ئێمە دۆزێكی پیرۆزە. ئێمە دەزانین كە ژیانی ئازاد دەتوانرێت بەم جۆرە دەستەبەر بێت. ئێمە دەزانین كە ئازادی كۆمەڵگا ئازادی گەلان لێرەیە. بۆ ئەوەش ئێمە هەموو مەترسیەكان لەبەر چاو دەگرین و هەڵبەت ئێمە تا كۆتایی بەردەوام دەبین و ئێمە سەردەكەوین. بەڵام دوژمن خەیاڵ دەكات. كورد وەك دوژمنی خۆی دەبینێت و پەكەكە وەك دوژمن پیشان دەدات، دەڵێت ' مەترسی لەسەر ئێمە هەیە' و بەم شێوەیە هەوڵ دەدات دەسەڵاتەكەی بپارێزێت. دەیەوێت بە كوشتن بەردەوامی بە دەسەڵاتەكەی بدات. واتە دەیەوێت لەناومان ببات و هەبوونی خۆی هەمیشەیی بكات، بەم شێوەیە خۆی لەنێو كۆمەڵگادا بە قبوڵكردن بدات. بۆیە شەڕ دەكات، بەڵام شەڕی ئێمە شەڕێكی دادپەروەرانەیە. لەسەر بەهای مرۆڤایەتی دروست بووە. بۆیەش هەر میلیتانێكی ئەم تەڤگەرەكە لەسەر رۆحی ١٤ی تەمووز بە خۆشەویستی، فیداكاری و بوێریەكی زۆریەوە تێدەكۆشێت و لەسەر ئەم بناغەیە سەردەكەوین. لە قسەكانی پێشووتاندا وتبووتان، " ئێمە ئەم شەڕە بۆ پاراستنی باشور دەكەین." لەسەر ئەم بابەتە بانگەوازیتان بۆ زۆر ڕێكخستن و پارتەكانی باشوری كوردستان هەبوو. لێرەدا پێشكەوتنێك هەیە یان نا؟ بێگۆمان ئەم شەڕەی كە بەڕێوەدەبرێت، بەر لە هەموو شتێك بۆ پاراستنی باشوری كوردستانە، بۆ پاراستنی دەستكەوتەكانی باشوری كوردستان و هەموو كوردستانە. جگە لەوە، ئەم شەڕە بە تەنها بۆ ئەوەش نییە، بۆ بەهای دیموكراتی و هەبوون و ئازادی هەموو گەلەكەمانە. لەبەرئەوەی دوژمن بە تەنها دوژمن پارچەیەك نییە، دوژمنی هەموو كوردستانە. ئەم دوژمنە دەیەوێت كورد لە هیچ شوێنێك نەبێتە خاوەن دەستكەوت. ئێمەش دژی ئەو عەقڵیەتە تێدەكۆشین. ئەم شەڕە چەندین ساڵە بەردەوامە. بە تایبەتی لە ساڵی ڕابردووە، زیاتر پەرەی سەندووە. لەم سێ مانگەی دواییدا، زۆرتر و بڵاتر بووەتەوە. شەڕێكی زۆر سەخت بەڕێوە دەبرێت. زۆر جار بانگەوازمان لە سیاسەتی باشوری كوردستان كردووە. داوامان لە لایەنەكان كرد. من بانگەوازیەكە جارێكی دیكە دووبارە دەكەمەوە. ئێمە بە شێوەیەكی پراكتیكی لە شەڕداین. ئێمە نامانەوێت لەسەر ئەو شتانە بوەستین كە ئەنجامی نییە. لەەبەرئەوە كەموكورتی هەیە. سەیر كەن. لە سەردەمی ئێمەكا كە راگەیاندن زۆر پێشكەوتووە، جیهان بچووك بووە و هەموو شوێنێك پێكەوە بەستراوەتەوە. بادینان لە دەرەوەی ئەو هاوكێشەیە ماوەتەوە، نە راگەیاندنی جیهان و نە راگەیاندن هەرێمی، هیچیان نایەن و زانیاری بەدەست ناهێنن. شەڕەكە لە قۆڵایی هەرێمە و لە زاپ بە تەنها نییە. لە تەنیشت ئامێدی، لە پشت دێرەلۆك و شێلادزێ شەڕ هەیە. دەبێت كە گەلەكەمان لەوێ بەهۆی دەنگی فڕۆكە و تۆپەوە نەخەوێت، بەڵام سەرنج بدەن بە شێوەیەكی فەرمی لە رۆژەڤدا نییە، هیچ كەسێك باسی ناكات. ناتوانن بیكەن بە ڕۆژەڤ. ئەمە دۆخێكی جددیە و بۆچی وایە. بابەتێكی دیكە؛ نمونە ئەوە سێ مانگە شەڕ بەردەوامە. دەوڵەتی تورك دەیەوێت داگیركاری بكات. دێتە كوێ ڕێگە دروست دەكات. لێرەدا دەزانرێت كە پلانەكەی هەمیشەییە. دار دەبڕێتەوە. لەبەریەوە دەیەوێت سیستمێكی وەك خۆی دروست بكات. ئەمە داگیركەریە. ئەمە بە تەنها ئۆپەراسیۆنێك لەدژی ڕێكخستنێك نییە. ئەم شەڕە داگیركردنی وڵاتێكە، بەڵام هێزەكانی باشور بە تەنها سەیری دەكەن. ئێستا پەدەكە هاوكاری ئەوان دەكات؛ واتە لەگەڵ دەوڵەتی توركدایە. ئەمە تاوانباركردنی پەدەكە نییە. راستیە و هەموو كەسێك دەبینێت. بەڵام ئەمەش راستیەكە كە ئەگەر هاوكاری و یارمەتیدانی پەدەكە و بێدەنگی حكومەتی هەرێمی كوردستان نەبوایە، دەوڵەتی تورك نەیدەتوانی بەم ئەندازەیە ٣ مانگ شەڕ بكات. بە شێوەیەكی دیكە، كاتێك حكومەت بێدەنگ دەبێت و بە بێدەنگبوونیش سنوردار نابێت و هەرێمەكە بە رووی هاتوچۆ و بە تایبەتی راگەیاندن دەگرێت، ئەو كاتە كەس ئاگای لەم شەڕە نابێت و هەموو كەسێك دۆخەكە نۆڕماڵ دەبینێت. ئەمە یەك. دووەمینیش، بێدەنگی حكومەتی عێراقیش ئەم ئەنجامەی دروست كردووە. حكومەتی عێراقیش بێدەنگە. كاتێك دەوڵەتی تورك لە ساڵەكانی نەوەتەكاندا هات، حكومەتی عێراق لەدژی وەستایەوە؛ هەرچەند جار بە جار هاوپەیمانیشیان هەبوو، بەڵام هێزەكانی باشوور دژی وەستانەوە. لەم جۆرە دۆخانەدا، یەكێتی ئەوروپا و دەزگانی دیكە، بڕیاریاندا و بۆ كشانەوەی دەوڵەتی تورك كاتیان دیاری دەكرد. لەم چوارچێوەیەدا فشار لەسەر توركیا دروست دەبوو و دەكشایەوە. گەر ئێستا سەیركەن، هیچ شتێكی بەو شێوەیە نییە. بەم ئەندازەیە خاكی باشوری كوردستان داگیركراوە و لەم سێ مانگەدا ژمارەیەكی زۆر چەكی قەدەغەكراو بەكارهێنراوە، بەڵام هەموو كەسێك بێدەنگە. بۆچی؟ لەبەرئەوەی لە باشوری كوردستان هێزی فەرمی دەسەڵاتدار بێدەنگن. بێدەنگی رازیبوون و هاوكاریە. هەمان شت بۆ عێراقیش راستە. لەبەر ئەوە دوژمن پێداگیری لەسەر هێڕشەكان دەكات. ئەگەر بەم شێوەیە نەبوایە، ئەو بەرخۆدانەی كە گەریلا تاوەكو ئێستا پیشانی دەدا، دوژمنی پارچە پارچە دەكرد. بۆ نمونە هەموو جموجووڵێكیان شكستی هێنا و لە هەموواندا تێكشكان. ئەم بەرخۆدانە شتێكی ئاسایی نییە. ئەم بەرخۆدانی بە راستی مێژووییە. لەوانەیە ئێستا گفتوگۆی لەسەر نەكرێت، چونكە لە حسابی ئەواندا نییە، بەڵام مێژوو ئەمە لەبیر ناكات. ئاسان نیییە كە دووەمین هێزی ناتۆ، لەگەڵ هەموو تەكنەلۆژیای خۆی دوای سێ مانگ راوەستێت. ئێستا وەستاوە، ناتوانێت داگیركاری بكات. راستە. لە هەندێك شوێن هەیە، بەڵام ئێمەش لەوێین، ئێمەش لەوێین و لەنێو شەڕداین. ناتوانێت بێتە زۆر دەڤەری دیكە. ئەگەر هەوڵیش بدات هەر ناتوانێت. لەبەرئەوە ئەم شەڕە شتێكی ئاسایی نییە. بە راستی بۆ هەموو كوردستان شانازیە. ئەمڕۆ كچ و كوڕانی كورد بە خوڵقێنەری، بە بوێری و بە سەركەوتووانە لەدژی سوپایەكی گەورە دەوەستنەوە. ئەمە بۆ هەموو كەسێك جێگەی شانازیە. ئەمە بۆ ئەو كەسانەی كە بە خۆیان دەڵێن كورد، شانازیە. بەڵام سەیری دەكەین، هەندێك هاوكاری دوژمن دەكەن، هەندێك تەماشا دەكەن و هەندێكی كەمیش لەدژین، بەڵام زیاتر تاكەكەسن. ئەو خۆپیشاندانانەی كە بە شێوەیەكی تاكەكەسی ئەنجام دەدرێن، خۆپیشاندانی ڕێكخستننەكراو و ناجەماوەری كاریگەری زۆر دروست ناكەن. سەیركەن؛ ئەگەر فشاری سیاسی هەبوایە، دەوڵەتی تورك نەیدەتوانی بەم شێوەیە بەردەوام بێت. ناچار دەبوو بكشێتەوە. فشاری لەسەر نییە، بە پێچەوانەوە هاوكاری دەكەن و یارمەتی دەدەن. بۆ نمونە هەڵە و تاوانەكانی دەوڵەتی تورك دەشارنەوە، پیشان نادرێن و ئاشكرا ناكرێن. بەم ئەندازەیە كۆمەڵكوژی دەكات، بەڵام دەیشارنەوە. بۆ نمونە دوژمن بەم دواییانە دوو منداڵی لە بامەرنێ شەهید كرد. هەندێك لە دەزگاكانی ڕاگەیاندن وتیان: "پەكەكە كردی" دواتر دەركەوت كە پەكەكە نەیكرد، هەندێك لەدەزگا سەربەخۆكان ئەمەیان ڕوونكردۆتەوە، بەڵام ئەم هەواڵ و لێدوانانە ڕێگرن لە كاردانەوەی جەماوەری بەرامبەر ئەم كوشتارانە. واتە گەلی كورد و گەلانی جیهان و ڕای گشتی دەتوانن لە ئاستێكی زۆر بەرزدا كاردانەوەیان بەرامبەر بە دەوڵەتی تورك هەبێت، بەڵام لە باشوور بێدەنگی هەیە، لەبەر ئەوەیە كە گەشە ناكات. كێشەكە تەنیا پەدەكە نییە و لایەنی تریش هەیە .تەنانەت ئۆپۆزیسیۆنیش زۆر بە ئاسایی باسیان دەكات. ئەمە لە كاتێكدایە كە مەترسیی سەر باشووری كوردستان زۆر گەورەیە و داگیری دەكەن. ئێستا ئێمە شەڕ دەكەین. ئێمە بۆ باشوری كوردستان شەڕ دەكەین، ئێمە بۆ هەموو بەهاكانی گەلی كورد تێدەكۆشین. ئێمە بۆ بەها دیموكراتییەكان تێدەكۆشین. ئەگەر نا، ئێمە دەتوانین جانتاكانمان ببەین و بڕۆین و خۆمان بخەینە لاوە. ئەوە نابێت، پێویستە ئەم دوژمنە بوەستێنین. ئەم دوژمنە دوژمنێكی ئاسایی نییە. ئەم دوژمنە دوژمنێكی وەهایە كە وەك ورچ وایە. بۆ نموونە ئێستا هەندێك لەگەڵ ئەم دەوڵەتە شۆڤێنی و دژە كوردانەی توركیا هاوپەیمانی دەكەن. هاوپەیمانی لەگەڵ ئەم دەوڵەتە، وەك ئەوەیە لەگەڵ ورچەكەدا بێت، دەكەوێتە ناو هەمان جانتا .تۆ نازانیت كەی ورچەكە گەرووی تۆ دەگرێت و دەتخنكێنێت. واتە دیار نییە كەی هێرش دەكاتە سەر ئەوانەی كە لەگەڵیدا هاوڕان. ئەگەر سەیری مێژووی دەوڵەتی تورك بكەین چەندین نموونەی لەو شێوەیە دەبینرێن. بۆ ئەو مەبەستەش دەمانەوێت هەموو كەسێك لەمەسەلەكە تێبگات و كەس پشتیوانی لەو داگیركارییەی توركیا نەكات و هەمووان دژایەتی بكەن. ئێمە هەڵوێستێكی نەتەوەییمان دەوێت. ئێمە داوای ئەوەمان كرد، من ئەم بانگەوازیە دووبارە دەكەمەوە. پرسێكی دیكە ئەوەیە كە، دەوڵەتی تورك هەموو جۆرە چەكێكی كیمیایی و چەكی ئەتۆمی تاكتیكی و بۆمبی تەرمۆباریك بەكاردێنێت. ئەمانە هەمووی چەكی قەدەغەكراون. ئێمە دەمانەوێت شاندێك بێت و لێكۆڵینەوە بكەن. دەزگا پەیوەندیدارەكانی ئەم كارە دەڵێن: "ئەگەر حكومەتی هەرێم یان عێراق بانگهێشتمان بكات، ئەوا دێین" ئەوانیش بانگیان ناكەن. باشە، ئەگەر خۆیان بانگیان ناكەن، شاندە سەربەخۆكان دێن، ناهێڵن شاندە سەربەخۆكان بێن و ناتوانن لە سلێمانی تێپەڕن. ئایا سەدام پێشتر چەكی كیمیایی لەدژی گەلەكەمان بەكارنەهێنابوو، ئایا قەتڵوعامی نەكردبوو؟ ئێستا سەدامێكی نوێ سەریهەڵداوە، زۆر خرابترەنلە سەدام و دەیەوێت كورد لەناوببات، چەكی كیمیایی لە دژی ئێمە بەكاردێنێت، لە ناوچەیەكی تەسك و پێوانەكراو كە تەنها كاریگەری لەسەر هەندێك ناوچە هەیە، بەهەمان شێوە چەكی قەدەغەكراو بەكاردێنێت و یاساكانی جەنگی جیهانی پێشێل دەكات. كەواتە بۆچی ڕێگری لە وەفدەكان دەكەیت؟ با بێن و ببینن چی ڕوویداوە، بەڵام ناهێڵن. لەلایەكی دیكەوە؛ هەمان ئەو سانسۆڕەی كە لەبارەی شەڕەكە لە توركیا بەسەر میدیاكانی توركیادا سەپێندراوە، لە باشووریش هەیە سەیركەن، لە ئامەد ١٦ڕۆژنامەنوسی كورد دەستگیركراون، بۆ ئەوەی هیچ كەسێك لەتوركیا باسی ئەم بابەتانە نەكات. نەیانهێشت كەس بێتە بۆتان و شوێنانی دیكە یان مەیدانی جەنگ، نەیاندەویست كەس قسە بكات، زۆر فشار دەكەن. لە باشوور هەمان سانسۆڕ هەیە. بۆیە زۆر كەس باسی شەڕ ناكەن. بۆ نمونە، ئێستا هەموو میدیاكانی باشوور ناتوانن بێنە ئامێدی و چاودێری شەڕ بكەن؟ بە دڵنیاییەوە دەتوانن. هەمیشە شەڕ هەیە، بەڵام نایخەنە بەرنامەی كارەوە. دەوڵەتی تورك ئەو جۆرە كۆنترۆڵەی پەرەپێداوە كە سانسۆڕیش بەسەر میدیاكانی باشووردا سەپێندراوە .بۆیە هەرێمەكە لە هاتوچۆ دەگرن. ئەمە هەمووی پشتگیری و هاوكاریە، راستەوخۆ یان ناراستەوخۆ هاوكاری دەوڵەتی تورك دەكەن. كاتێك ئەمە هەمووی كۆدەبێتەوە. وادەكات كە دەوڵەتی تورك لەگەڵ ئەوەی گورزی بەركەوتووە، بەڵام لەسەر داگیركەری سوور بێت و بەردەوام بێت. لەگەڵ ئەوەی رێگریمان لەوە كردووە و ڕێگە نادەین، بەڵام دبینرێت كە لەلایەكی دیكەوە دێت؛ دەبینرێت كە لە باشورەوە دێت؛ واتە ئێستا لەنێوان ئێمە و دوژمندا شەڕ هەیە. من لێرەوە بانگەوازی لە هەموو گەلەكەمان، ڕۆشنبیران و هونەرمەندان؛ بە تایبەتی گەلی هێژامان لە ئامێدی، بامەڕنێ، دێرەلۆك و شێلادزێر قاڕەمان و گەلی باشور بە گشتی دەكەم؛ گەلەكەمان بە چاوی خۆی دەبینێت كە ئێمە چی دەكەین، بۆچی تێدەكۆشین، چۆن خۆمان فیدا دەكەین. بۆ نمونە هەندێك كەس دەڵێن، ئەم شەڕە بەهۆی پەكەكەوە هەڵگیرساوە. بەم شێوەیە نییە. با وای دابنێین وایە. ئەو كاتە پەكەكە شەڕ دەكات؛ هیچ نەبێت پەكەكە گەمارۆ مەدەن، لەدژی پەكەكە كار نەكەن، ئەگەر بۆ پەكەكە بێت، پەكەكە بەرخۆدان دەكات، باج دەدات و هەموو شتێكی خۆی كردووتە قوربانی. باشە ئەمە قاڕەمانی نییە، باشە ئەمە وڵاتپارێزی نییە، باشە ئەمە كوردستانیبوون نیە؟ لەبەرئەوە دیارە كە دوژمن دەیەوێت ئەم شوێنە داگیر بكات. باشە ئێستا لە عەفرین چی دەكات؟ هەموو ڕۆژێك چی بەسەر كورددا دەهێنێت؟ پێویستە هەموو كەسێك بڕیاری خۆی بدات. بانگ لە وڵاتپارێزان دەكەن؛ وڵاتپارێزان پێویستە لە بەرگریدا بە تەنها جێمان نەهێڵن. پشتگیری بكەن. پشتگیری گەلەكەمان مەعنەویاتێكی گەورەیە. پێویستە كەس نەكەوێتە تەڵەكەوە. راستە؛ فشار هەیە، بەڵام دەتوانرێت ڕێگری لە هەموو فشارێك بكرێت و پشتگیری بە شێوەیەكی راستەقینە پێشكەش بكرێت. ئەم شەڕەی ئێمە شەڕێكی مێژووییە؛ تێكۆشانی هەبوون و ئازادی گەلی كوردە؛ تێكۆشانی خوڵقاندنی دوارۆژی گەلی كورد و دیموكراسی توركیاە. تاوەك لەدژی دەوڵەتی تورك نەبینە ئیرادە، گەلی كورد ناتوانێت لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ببێتە ئیرادە. تاوەكو ئێمە لە بەرانبەر دەوڵەتی تورك نەوەستینەوە و دەوڵەتی تورك نەشكێنین، گەلی كورد نە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، نە لە باشور و لە هیچ شوێنێت ناتوانێت سەربەخۆ و ئازاد بژی. پێویستە هەموو كەسێك ئەمە بزانێت. بەم هۆیەوە ئەم شەڕە شەڕێكی مێژووییە و ئێمە داوا لە هەموو وڵاتپارێزان دەكەین كە تاوەكو لە دەستیان دێت پشتگیری بكەن."
سازدانی: سەركۆ جەمال سكرتێری فیدراسیۆنی سەرتاسەری پەنابەرانی عێراق ئەوە ئاشكرا دەكات كە" حكومەتی هەرێم و عێراق بۆ ناردنەوەی زۆرەملێی پەنابەران لەگەڵ بەریتانیا رێككەوتوون، دوای سەردانەكەی مەسرور بارزانی هەڵمەتی دەستگیركردنی پەنابەرانی كورد دەستپێكرد". دەشتی جەمال، سكرتێری فیدراسیۆنی سەرتاسەری پەنابەرانی عێراق لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:" بەریتانیا بەنیازبوو چەندین پەنابەری كورد رەوانەی هەرێمی كوردستان بكاتەوە، تائێستا 170 هاوڵاتی هەرێمی كوردستان لەڕێگەی گەیشتن بەوڵاتانی ئەوروپا بێسەروشوێنن". هاوڵاتی: ئەو كۆچبەرانەی لەبەریتانیا مەترسی ناردنیان لەسەربوو بۆ هەرێمی كوردستان، پاشان تكتەكانیان هەڵوەشایەوە، بڕیارەكە بەچی گەیشت؟ دەشتی جەمال: بڕیارەكە هەڵنەوەشاوەتەوە بەڵكو رێككەوتنێك كراوە لەنێوان حكومەتی بەریتانیا و حكومەتی عێراق ئێمە دەقی ئەو رێككەوتنەمان ئاشكراكردووە. دوای رێككەوتنەكەش بەریتانیا پێشوازی لەجێگری وەزیری دەرەوەی عێراق كردووە، بەتایبەتیش لەدوای سەردانەكەی مەسرور بارزانی بۆ بەریتانیا حكومەتی بەریتانیا ژمارەیەكی زۆر لەو كەسانەی دەستگیركرد كە خەڵكی هەرێمی كوردستانن و بڕیارەكە دەیانگرێتەوە، ئەو كەسانە زۆربەیان ساڵانێكی زۆرە لەبەریتانیا ژیان بەسەر دەبەن خێزان و منداڵیان هەیە، بڕیاربوو 31-5-2022 بیاننێرنەوە بۆ هەرێمی كوردستان و فڕۆكەخانەی هەولێر، ئێمە پێش ئەوەی بڕیارەكە جێبەجێ بكرێت هەڵمەتێكمان دەستپێكرد كە نەیەڵین ئەو كارە رووبدات و بەربەستی بۆ دروست بكەین. دوای هەڵمەتەكەش ژمارەیەكی زۆر لایەن و رێكخراوی مافی مرۆڤ لەوانەش سكرتێری پێشووی پارتی كرێكاران (لەیبەر پارتی) نامەی ناڕەزایەتییان ئاڕاستەی وەزیری ناوخۆی بەریتانیا كرد، لەچەند ئاستێكدا ئەو كەمپینەمان بردە پێشەوە، ئاستێكیان لەناوخۆی بەریتانیاو دووەمیش لەئاستی ئەوروپاو پاشانیش لەسەر ئاستی عێراق و هەرێمی كوردستان و پرۆژە بڕیارێكمان بردە پەرلەمانی عێراق و 104 پەرلەمانتار واژۆیان كرد كەهیچ فڕۆكەخانەیەك نەخرێتە خزمەتی ئەو وڵاتانەی بەزۆر پەرلەمانتار دەنێرنەوە. هەروەها سزادانی ئەو كۆمپانیایانەی بەشدارن لەبەزۆر ناردنەوەی پەنابەران، ئەوەبوو لیستی ناوەكانمان بۆ ناردن جێگری وەزیری دەرەوەی عێراق وتی رێككەوتنەكە هەڵناوەشێتەوە بەڵام ئەو لیستی ناوە رێگەنادرێت بنێردرێنەوە، سەرئەنجام توانرا لەدواساتەكاندا مەسەلەكە راگیرا، بۆیە بەزۆر ناردنەوەی ئەو پەنابەرانە راگیرا، بەڵام بڕیارەكە هەڵنەوەشاوەتەوە. تائێستاش 13 كەس لەكەمپی بەزۆر ناردنەوە ئازادكراون، بەڵام ئەڵقەیان لەقاچ كردوون، ژمارەیەكی تریشیان تائێستا ماونەتەوەو پارێزەریان بۆ گیراوە، ئێستاش زیاتر لە 40 پەنابەر راگیراون بەشێكیشیان ئەو پەنابەرانەن كە ئەمساڵ گەیشتوونەتە بەریتانیا و بڕیاربوو بیاننێرن بۆ رواندا، بەڵام ئەوانیش پارێزەریان بۆ گیراوە كە سیانیان خەڵكی هەرێمی كوردستان بوون و سەرئەنجام ناردنەوەیان بۆ ئەو وڵاتە لەلایەن دادگای ئەوروپاوە راگیرا. هاوڵاتی: ئەو رێككەوتنەی بەریتانیا لەگەڵ رواندا كردوویەتی چی بەسەرهات؟ دەشتی جەمال: ئەو بڕیارە هەموو پەنابەرێك دەگرێتەوە كە لەسەرەتای ساڵی 2022ەوە چووبێتە بەریتانیا رێككەوتنەكە زیاتر لە 150 ملیۆن دۆلاری بۆ تەرخان كراوە كەبەناوی بوژاندنەوەی ئابووری رواندا ئەنجامدراوە، مەبەستیش لێی بەپێی رێككەوتنەكە رێگرییە لەبازرگانیكردن بەمرۆڤ لەلایەن قاچاغچیەكانەوە ئەوانەی كە بەڕێگەی شاحینە و چووپ دەگەنە بەریتانیا، ئەو سیاسەتەش سزادانی پەنابەرانە، چونكە پەنابەران بەهۆی دۆخی وڵاتەكانیان روو لەوڵاتانی دیكە دەكەن، بەمجۆرە دەیانەوێت لەڕێگەی سزادانی پەنابەرانەوە ژمارەی پەنابەران كەمبكەنەوە، ئەمەش لەلایەن زیاتر لە 160 رێكخراوی مافی مرۆڤەوە ئیدانەكراوەو رای گشتی بەریتانیاش دژ بەو سیاسەتەن، ئێستاش ئەو دۆسیەیە لەدادگایە بڕیارە 19ی مانگی داهاتوو بڕیاری لەبارەوە بدرێت لەچوارچێوەی ئەو رەخنانەی دادگای مافی مرۆڤی ئەوروپا گرتوویەتی. لەماڵپەڕە بەریتانیەكان وێنەی مەسرور بارزانی و وەزیری ناوخۆی بەریتانیا بڵاوكراوەتەوەو ئاماژە بە رێككەوتنیش كراوە كە پەنابەران بنێردرێنەوە بۆ هەرێمی كوردستان، سەرۆكی حكومەت ئامادەیی خۆی دەربڕیوە پێشوازی لەو پەنابەرانە بكات هاوڵاتی: چ لایەن و رێكخراوێك رۆڵی هەبووە لەڕاگرتنی ناردنەوەی بەزۆری پەنابەران؟ دەشتی جەمال: میدیاكان و پەنابەران دەبێت بڕیاری ئەوە بدەن، ئێمە رۆڵێكی گرنگمان هەبوو لەگەڵ خودی پەنابەران خۆیان بەپشتیوانی پەرلەمانتاران و رێكخراوەكانی داكۆكیكار لەمافی پەنابەران و مافی مرۆڤ، كە ئەوەش لەئەنجامدا بڕیارەكە راگیرا. هاوڵاتی: واتا ئەو بڕیارە هەڵدەوەشێتەوە؟ دەشتی جەمال: ئەوە كارەكانی ئایندە دەریدەخات كە ئایا ئەو بڕیارە هەڵدەوەشێتەوە یاخود نا، تا هەڵنەوەشێتەوە ئەگەری ناردنەوەی پەنابەران هەیە، ژیانی سەدان پەنابەرو خێزان دەخاتە مەترسییەوە، چونكە ئەو كەسانەی رۆیشتوون بەشێكی زۆریان بوونەتە هۆكاری بەخێوكردنی خێزانەكانیان لەكوردستان بەهۆی ئەو دۆخەی دەسەڵاتدارانی هەرێم دروستیان كردووە. ئەو كەسانەی خۆیان بەداكۆكیكار لەمافی پەنابەران دەزانن كەس دەستی نەگرتوون دەتوانن فشار بكەن و سەرۆكی حكومەتی هەرێم بانگهێشتی پەرلەمان بكەن كە بەچی مافێك رێكەوتنیان لەسەر ژیانی خەڵكی پەنابەر كردووە و ژیانیان بخەنە مەترسییەوە. هاوڵاتی: واتا بەفەرمی پێتانوایە سەردانەكەی مەسرور بارزانی بۆ ناردنەوەی بەزۆری پەنابەران بووە؟ دەشتی جەمال: لەماڵپەڕە بەریتانیەكان وێنەی مەسرور بارزانی و وەزیری ناوخۆی بەریتانیا بڵاوكراوەتەوەو ئاماژە بە رێككەوتنیش كراوە كە پەنابەران بنێردرێنەوە بۆ هەرێمی كوردستان، سەرۆكی حكومەت ئامادەیی خۆی دەربڕیوە پێشوازی لەو پەنابەرانە بكات، ئەوەش دژی مافی مرۆڤە ئەگەر ئەو كەسانە كارێكی نایاسایشیان كردبێت سزای خۆیان وەرگرتووە، حكومەتی هەرێم ئاسانكارییان بۆ دەكات و تكتیان پێدراوە. هاوڵاتی: ئایا حكومەتی هەرێم بەبێ ئاگاداری حكومەتی عێراق ئەو كارەی كردووە؟ دەشتی جەمال: بەڵگەمان هەیە كە ئەو رێككەوتنە سێ لایەنەیە، بەریتانیا لەگەڵ هەرێم و عێراق رێككەوتنی كردووە، ئەوان سوپاسی حكومەتی عێراقییان كردووە بۆ ناردنەوەو ئاسانكاری بۆ بڕیارەكەو دروستكردنی پاسپۆرت بۆیان و لابردنی ئاستەنگەكان. هاوڵاتی: سەبارەت بەو كۆچبەرانەی لەبیلاروسیاوە ویستیان بچنە وڵاتانی ئەوروپا، زانیاری لەسەر ئەوان چییە؟ دەشتی جەمال: ئێستاش كۆچبەرێكی زۆر لەكەمپەكانی لیتوانیا و پۆڵەندا هەن، لەدۆخێكی خراپدان ژمارەیەكی زۆریان داوای مافی پەنابەرییان كردووە، بەڵام لەوێش حكومەتی عێراقی كاریان بۆ ناكات و مامەڵەیەكی نامرۆڤانەیان لەگەڵدا كراو بەشێكی زۆریان ناچاركران رێگەی گەڕانەوە بگرنە بەر، بەشێكیشیان لەوڵاتانی رۆژهەڵاتی ئەوروپا داوای مافی پەنابەرییان كردووە هەرچەندە زۆربەیان داوای مافی پەنابەرییان رەتكراوەتەوەو وەك زیندانی مامەڵەیان لەگەڵ دەكرێت، ئێمە لەوبارەیەشەوە داوای سەیركردنی كەیسەكانی ئەوانەمان كردووەو داواشمان كردووە مافیان پێبدرێت. هاوڵاتی: هیچ ئامارێك لەبەردەستە كەچەند خەڵكی هەرێم داوای پەنابەرییان لەوڵاتانی ئەوروپا كردووە؟ دەشتی جەمال: هیچ ئامارێكی ژمارەی پەنابەرانی هەرێم لەبەردەستدا نییە، بەڵام ساڵی رابردوو 32 كەسی هەرێم گیانیان لەدەستداوە لەڕێگای گەیشتن بەئەوروپا، بەداخەوە ئاماری گیانلەدەستدان و بێسەروشوێن بوون ساڵ بەساڵ زیاتر دەكات، تائێستاش زیاتر لە 170 كەسی خەڵكی هەرێمی كوردستان بێسەروشوێنن.
سازدانی: ئارا ئیبراهیم بەرپرسی مەڵبەندی 5ی یەكێتی لەبەغدا ئەوە دووپاتدەكاتەوە تا 9ی تەموز پشووی پەرلەمانەو دواتر جەژنی قوربانەو هەفتەیەك پشوو دەبێت و زەحمەتە كۆبونەوەی پەرلەمان بكرێت بۆ هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار، دەشڵێت:» كاندیدی یەكێتی هەر دكتۆر بەرهەم ساڵحەو ئەو دەبێتەوە بە سەرۆك كۆمار». رابیحە حەمەد، بەرپرسی مەڵبەندی 5ی یەكێتی لەبەغدا لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:» لایەنەكانی نێو چوارچێوەی هەماهەنگی پشتیوانی لە كاندیدی یەكێتی دەكەن بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار، ئەگەر رێكەوتن لەنێوان لایەنە كوردییەكان كرا ئەوە بەیەك كاندید دەچینە نێو پەرلەمان، ئەگەر نەكرا ئەوا سیناریۆی 2018 دووبارە دەبێتەوە». هاوڵاتی: كۆبونەوەی دوو رۆژی رابردووی چوارچێوەی هەماهەنگی و یەكێتی لەماڵی مام جەلال لەبەغدا چی باسكرا، ئایا لەبارەی پرسی سەرۆك كۆمار چی وترا؟ رابیحە حەمەد: مێژووی ماڵی مام جەلال لە بەغدا تازە نییە و دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای روخانی رژێمی بەعس كە هەمیشە ئەم ماڵە كۆكەرەوەی لایەنە سیاسییەكانی عێراق بووە بۆ ئەوەی گفتوگۆ بكەن لەبارەی بابەتەكانی پەیوەست بە دۆخی عێراق و نزیكبونەوەی لایەنە سیاسییەكان كە لەسەرەتای روخانی رژێمی بەعس بە سەرۆكایەتی سەرۆك مام جەلال لەو ماڵە كۆدەبوونەوەو سەدان جار و لەنوسینەوەی دەستوریدا لەو ماڵە بەسەركەوتوویی كۆتایی هاتووە. ئێستاش كە یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەو رۆڵە هەڵدەستێت بۆ نزیكردنەوەی لایەنە سیاسییەكان كە رۆڵی ئیجابی دەبینێت بۆ پێكهێنانی حكومەتێكی نیشتمانی خزمەتگوزار لەپێناو بەرژەوەندی گشتی گەلانی عێراق و لەنێویشیدا گەلی كوردستان و هەرێمی كوردستان. شەوی دووشەممە كۆبونەوە كراوە لە ماڵی مام جەلال سەرۆك بافڵ تاڵەبانی تێیدا ئامادەبوو توانی لایەنەكان لەیەكتر نزیكبكاتەوەو گفتوگۆ بكەن لەسەر پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو بەتایبەتی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان دەبێت كەسێك دیاری بكەن بۆ سەرۆك وەزیرانی داهاتوو. پرسی سەرۆك كۆمار كێشە نییە، ئەگەر وەك لایەنە كوردستانییەكان رێككەوتین لەسەر كاندیدێك بەیەك بەرنامەوە بۆ حكومەت دەچینە پەرلەمان، بەڵام ئەگەر رێكنەكەوتین بە دووكاندیدی جیاواز دەچینەوە پەرلەمان، وەك سیناریۆی 2018 ئەوكات هەردوولا دەتوانن كاندیدی خۆیان هەوڵی بۆ بدەن و ببنەوە، ئەگەر لایەنی دیكەش كاندیدی هەبێت ئەوكات دەنگ یەكلایی دەكاتەوە، چونكە تا ئێستا یەكێتی نیشتمانی كوردستان كاندیدی خۆی كاك دكتۆر بەرهەم ساڵحە ئەم پۆستە پۆستی كوردەو لەناو كورد دا پشكی یەكێتی نیشتمانییە، بەڵام ئەوە پارتی دیموكراتی كوردستانە شەر بەو پۆستە دەفرۆشێت و نایاتەژێر بار كە كاندیدەكەی بكشێنێتەوە لەپێناو بەرژەوەندی گشتی هەرێم. زەحمەتە پێش جەژن كۆبوونەوەی پەرلەمانی عێراق بکرێت هاوڵاتی: پارتی باسی ئەوە دەكەن كە بەرهەم ساڵح بە هیچ شێوەیەك نابێتەوە سەرۆك كۆمار و بەشێوەی نافەرمی باسی خەسرەو گوڵ محەمەد دەكرێت وەك كاندیدی سەرۆك كۆمار هەر لەسەر پشكی یەكێتی، ئایا شتی وا هەیە؟ رابیحە حەمەد: بەهیچ شێوەیەك باسی هیچ كاندیدێكی دیكە نەكراوەو پارتی بەفەرمی داوای لەیەكێتی نەكردووە كاندیدەكەی بگۆڕێت، ئەوەی تا ئێستا گفتوگۆ كراوە كە دووپاتكراوەتەوە یەكێتی كاندیدی خۆی پێشكەش كردووەو بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار كە دكتۆر بەرهەم ساڵحە، چوارچێوەی هەماهەنگیش تا ئێستا گفتوگۆكانیان لەسەر پێكهێنانی حكومەتە و چۆنێتی بەشداری كردنی لایەنە سیاسییەكانە، چونكە لە سەرەتادا دروشمی ئەوان حكومەتێكی نیشتمانی تەوافوقی خزمەتگوزار بووە بۆیە دەبێت هەوڵ بدەن زۆرینەی لایەنەكان بەشداری بكەن بەتایبەت دوای كشانەوەی رەوتی سەدر لە پەرلەمانی عێراق و پڕكردنەوەی كورسیەكان لەلایەن جێگرەوەكانیان بەتایبەتی لەلایەن زۆرینەی بەر چوارچێوەی هەماهەنگی كەوتووە، ئەركە قورسەكە ئێستا لەسەر چوارچێوەی هەمانگییە بەتایبەتی تۆپەكە لە ساحەی ئەوانە بۆ پێكهێنانی حكومەت. وەك چۆن پێشتر باسمان كردووە ئەگەر رەوتی سەدر حكومەتی نیشتمانی پێكبهێنایە لەگەڵ پارتی و حەلبوسی، ئەوكاتە چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان شەقامیان هەیەو رەنگە خەڵك نارەزایەتی دەرببرن دژی حكومەت بن، ئێستاش لەوانەیە بەرەی تر هەبێت حكومەتی نوێی بەدڵ نەبێت و نارەزایەتی لێ بكەوێتەوەو جێی رەزامەندی هەموو لایەنە سیاسییەكان نەبێت، چونكە دۆخەكە نالەبارە. هاوڵاتی: ئەوان پشتیوانی لە بەرهەم ساڵح دەكەن بۆ ئەوەی خولێكی دیكە سەرۆك كۆمار بێت؟ رابیحە حەمەد: تا ئێستا هیچ لایەنێكی نێو چوارچێوەی هەماهەنگی كاندیدی یەكێتی بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار رەتنەكردووەتەوە، بەڵكو بەپێچەوانەوە ئەو پۆستە پشكی كوردەو ئیستحقاقی یەكێتییەو پشتیوانی لە كاندیدی یەكێتی دەكەن، چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان ئەوەیان دووپاتكردووەتەوە كە یەكێتی هەركەسێك كاندید بكات ئەوان دەنگی پێدەدەن. هاوڵاتی: پێشبینیت كردبوو كە حكومەتی نوێ بەسەركردایەتی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان تەمەنی زۆر نابێت بۆچی؟ رابیحە حەمەد: پێشبینی خۆمە بۆ ئەم دۆخە سیاسییەی عێراق لەراستیدا، لەناو پرۆسەی سیاسی عێراق بەتایبەتی پێكهێنانی حكومەت ئاڵۆز بووەو لایەنە شیعیەكان نەیانتوانیووە بریاری یەكلاكەرەوە بدەن، شیعەكان لە ساڵی 2018 لەسەر كاندیدێك رێكناكەوتن و دواتر عادل عەبدولمەهدی یان كاندید كرد بۆ ئەوەی كێشەكانیان لەسنوری دەستور تێنەپەرێت، ئەوەی ئێستا لە 2018 قورسترە، ئەوەی 2018 روویدا تەمەنی حكومەتەكە نەك هەر درێژ نەبوو، بەڵكو بووە هۆی كوشتی سەدان كەس لەسەر شەقامەكانی عێراق و سوتاندنی بارەگاكان و تێكچوونی باردۆخی سیاسی و ئەمنییەكانیش تێكچوو، تا وای لێهات بە هەڵبژاردنی پێشوەختە كۆتایی هات كە ئەویش بەدەركردنی یاسایەك كە ئەم یاسایە زۆرینەی لایەنەكان بەگوانەوە سەیریان دەكرد، بەڵام بۆ تێپەراندنی دۆخەكە رەزامەند بوون لەسەر ئەو یاسایە. دەرئەنجامی هەڵبژاردنەكەش دەزانین بە چ باردوخێكی سیاسی ئاڵۆزدا تێپەری كە كوتلەی سەدر زۆرترین كورسی پەرلەمانیان هەبوو و گەورەترین كوتلەبوون و ژمارەی كورسییەكانی 73 كورسی بوو، بەڵام كشانەوە لە پەرلەمان، راستە لەناو پەرلەمان سەدرییەكان نوێنەریان نییە، بەڵام شەقامیان بەدەستەوەیەو لەناو پرۆسەی سیاسیدان. وەك چۆن پێشتر باسمان كردووە ئەگەر رەوتی سەدر حكومەتی نیشتمانی پێكبهێنایە لەگەڵ پارتی و حەلبوسی، ئەوكاتە چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان شەقامیان هەیەو رەنگە خەڵك نارەزایەتی دەرببرن دژی حكومەت بن، ئێستاش لەوانەیە بەرەی تر هەبێت حكومەتی نوێی بەدڵ نەبێت و نارەزایەتی لێ بكەوێتەوەو جێی رەزامەندی هەموو لایەنە سیاسییەكان نەبێت، چونكە دۆخەكە نالەبارە. حكومەتی نوێ چەند ئەركێكی لەسەر شانە، یەك لەوانە دەركردنی یاسای بودجەو ناردنییەتی بۆ پەرلەمان، چونكە ناكرێت وڵاتێكی وەك عێراق ئیدارە بدرێت بەبێ بوونی یاسای بودجە، زۆربەی پرۆژە خزمەتگوارییەكان و دامەزراندن وەستاوەو خەڵك لە دۆخێكی خراپدایەو مووچە دوادەكەوێت هەمووی لەبەرئەوەی بودجە دەنگی لەسەر نەدراوەو یەك لەسەر 12ی بودجەی ساڵی رابردوو لەلایەن حكومەتی كاربەرێكەری كازمی كاری پێدەكرێت و دەتوانێت خەرجی بكات. ناكرێت بۆ ساڵی 2023 بەو شێوەیە حكومەتی نوێ ئیدارە بدرێت، راستە عێراق لەرووی دارایی و ئابووریەوە ئێستا گەشەی بەخۆیەوە بینیووە، بەڵام هاوڵاتیان تووشی زەرەر بوون و حكومەت قازانجی كردووە كە نرخی نەوت بەرزبووەتەوەو بەهای دینار بەرانبەر دۆلار دابەزیووەو فرۆشی نەوتیش بەدۆلارە، بەڵام هاوڵاتیان باجەكەی دەدەن، دەبێت حكومەتی نوێ ئەو ئەركە لەئەستۆ بگرێت قەربووی ئەو باجەی هاوڵاتیان بداتەوە. مالكی تەجروبەی رابردووی هەیە بۆ دۆخە سەختەكان گونجاوەو بەڵام دەبێت چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بڕیار لەسەر كاندیدی خۆیان بۆ سەرۆك وەزیران بدەن و دیاری بكەن هاوڵاتی: باس لەمالكی و عەبادی دەكرێت كاندید بن بۆ سەرۆك وەزیرانی عێراق، بۆچونتان چییە لەوبارەیەوە؟ رابیحە حەمەد: لەناو چوارچێوەی هەماهەنگی دەبێت كاندیدێك دیاری بكرێت، كە كەسایەتییەكی بەهێزی هەبێت، دەبێت سوود لەتەجروبە تاڵەكانی رابردوو وەربگرین بۆ نمونە عادل عەبدولمەهدی كەسایەتییەكی سیاسی و ئیداری و تەمەنێكی زۆری لەناو سیاسەتدا بەسەر بردبوو ئەوە نەبوو ئیمكانییەتی ئیدارەدانی وڵاتی نەبێت، بەڵام لەبەرئەوەی كوتلەیەكی بەهێزی پەرلەمانی نەبوو دەسەڵاتی لەناو هێزی سەربازی عێراقدا باڵا دەست نەبوو نەیتوانی سەركەوتوو بێت كە كۆتنترۆڵی شەقام و لایەنە سیاسییەكان بكات و رێگری بكات لەو بەربەستانەی كە رووبەرووی دەبوویەوە بۆ جێبەجێكردنی كاروباری حكومەتەكە، بۆیە دەبێت سوود لەو رابردووە تاڵە وەربگرین كەسێك ببێتە سەرۆكی حكومەت دەسەڵاتی تەواوی هەبێت و كوتلەی بەهێزی پەرلەمانی هەبێت، بەڵام دەبێت لایەنەكانی پاڵپشتی بكەن و هەر كات هەڵەی كرد بۆی دەستنیشان بكەن و لە كارە باشەكاندا دەستخۆشی لێ بكەن. ئەوەش دەوەستێتە سەر چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان كە مالكی یان حەیدەر عەبادی یان ەر كەسێكی دیكە كاندید بكەن، قسە لەسەر ئەوەش دەكرێت لەناو كاندیدە بێلایەنەكان بۆ سەرۆك وەزیران كەسێك دیاری بكەن، دواجار بڕیارەكە لای چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكانە. هەر كەسێك بێت ئێمە پشتیوانی دەكەین، گرنگ ئەوەیە بزانین بەرنامەكەی چییە ئێمە ناچینە ناو حكومەت بۆ دژایەتی كردنی هیچ كەسێك بەتایبەت یەكێتی نیشتمانی كوردستان كە لەسەرەتای ئەنجامەكانی راگەیاندنی هەڵبژاردنەكانەوە كە بەرەی سەدرو هاوپەیمانەكانی و بەرەی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكانی لێكەوتەوە، یەكێتی نەچووە نێو ململانێی نێو ماڵی شیعەكان، بەڵكو هەوڵیدا نزیكبونەوە لەنێوانیاندا دروست ببێت تا حكومەتێكی تەوافوقی دروست ببێت كە ئێستا بەرەو پێكهێنانی حكومەت دەچێت. هاوڵاتی: لەناو چوارچێوەی هەماهەنگی نوری مالكی كوتلەی پەرلەمانی بەهێزی هەیە، پێتانوایە دەتوانێت جڵەوگیری حكومەتی نوێ بكات؟ رابیحە حەمەد: مالكی تەجروبەی رابردووی هەیە بۆ دۆخە سەختەكان گونجاوەو بەڵام دەبێت چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بڕیار لەسەر كاندیدی خۆیان بۆ سەرۆك وەزیران بدەن و دیاری بكەن هاوڵاتی: پێتانوایە پێش 9ی تەموز كۆبونەوەی پەرلەمانی عێراق دەتوانرێت بكرێت و پۆستی سەرۆك كۆمار یەكلابكرێتەوە؟ رابیحە حەمەد: ئێستا پشووی پەرلەمانییە تا 9ی مانگ، دواتر جەژنی قوربانەو هەفتەیەك پشوو دەبێت، ئەگەر بریاربێت بكرێت دەبێت سبەی یان دووسبەی داوای دانیشتنی ئیستنائی بكات، بەڵام بەبۆنەی پشووەوە زۆرینەی پەرلەمانتاران رەنگە لە گەشت بن و بۆ دەرەوەی وڵات رۆیشتوون، بۆ ئەو كۆبونەوەیە بەلانی كەم پێویستە 220 ئەندام تاێیدا بەشداربن، بۆیە پێش جەژن زەحمەتە كۆبونەوەی پەرلەمان بكرێت بەو پەلە پەلە، چونكە كەسەرۆك كۆمار هەڵبژێردرا پێویستە كاندیدی سەرۆك وەزیران دیاری بكرێت بۆ پێكهێنانی حكومەت.
سازدانی: ئارا ئیبراهیم وتەبێژی كۆماجڤاكێن كوردستان(كەجەكە) زانیاری زۆر وردو نەبیستراو دەربارەی ورەی رووخاوی سوپاكەی ئەردۆغان ئاشكرا دەكات و دەڵێت:" ئەو سەربازانەی چالاكی گەریلا بەرانبەریان دەكرێت و لێیان دەكوژرێت، دواتر ئەوانەی ماونەتەوە بەپەلە دەیانگۆڕن بۆ ئەوەی ئەو ترس و دڵەڕاوكێیە نەگات بەسەربازانی دیكەیان". زاگرۆس هیوا، وتەبێژی كۆماجڤاكێن كوردستان(كەجەكە)، لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دوا ئاماری شەڕو پێكدادانەكان و چالاكی گەریلاكانی ئازادی كوردستان باس دەكات و دەڵێت:" لەناوەڕاستی مانگی نیسانی ئەمساڵەوە كە ئۆپەراسیۆنی سوپای تورك دەستی پێكردووە تائێستا هەزارو 203 سەربازی تورك كوژراون". هەروەها دەشڵێت:"تائێستا سوپای تورك بەدیاریكراوی 792 جار چەكی كیمیاوی 15 جار بەچەكی تێرموبارەك و چەكی نیوكلەری ئەتۆمی هێرشی كردووە، سی هەزار بۆمبی لەناو فڕۆكەى سەربازى فڕێداوەتە خوارەوە". هاوڵاتی: دوا ئامار لەو كاتەوەی ئۆپەراسیۆنی چنگی قوفڵ دەستی پێكردووە لەناوەڕاستی مانگی نیسانی ئەمساڵەوە، تا ئەم ساتە چەند سەربازی تورك كوژراون و چەند هێرشی سەربازی كراوەتە سەرتان؟ زاگرۆس هیوا: یانی ئەوەی توركیا دەیكات ئۆپەراسیۆنێكی سەربازی نییە و شەڕێكی گەورە وەك ئەوەی شەڕێك بێت لەنێوان دوو دەوڵەت و تەنانەت زیاتر لەوەش، بەپێی قەبارەی ئەو شوێنانەی دەیەوێت داگیری بكات ئەو شەڕو ئەبعادەی كەمتر نییە لەو شەڕەی كە لەئۆكرانیادا هەیە. مرۆڤ وەكو شەڕێكی داگیركاری و جینۆساید دژ بەگەلی كورد پێویستە پێناسەی بكات، شەڕی دەوڵەتێكی فاشیست دژ بەگەلی كورد، تائێستا لەو شەڕەدا وەكو ئامارێك هێرشی فڕۆكەی سەربازی دوو هەزارو 116 بووە، هێرشی بە هەلیكۆپتەر، ئەو هەلیكۆپتەرانەی لەناو هەرێمی كوردستان و قەرەقۆڵەكانی تورك هەڵدەستن كە چیای كورەژارو ئامێدی بۆردومان دەكەن هەزارو 575 جارە، هێرشی تۆپ و هاوەن و كاتیۆشاو هەندێ جاریش ساروخی بالیستی كە ئەنجامدەدرێت زیاتر لە دوو هەزار جار بووە. لەو شەڕو پێكدادانەدا تائێستا كە هاتۆتە بەردەستمان و گەیشتووە بەناوەندی چاپەمەنی راگەیاندنی هەپەگە هەزارو 203 عەسكەری تورك كوژراون. ئەو هەژمارەیە هەڤاڵان چوونەتە سەر جەنازەكەیان و بەچاوی خۆیان بینیویانن، رەنگە زۆرتریش بن، گەریلا تا جەنازە نەبینن ناڵێن ئەوەندە كوژراو هەیە، ئەوانەشی كە رەنگە كوژرابێت و ژمارەكە نادەن بەئێمە، ئەو ئامارانە ئەوانەیە كە گەریلا بینیویەتی كوژراوەو چووەتە سەر جەنازەكەیان. ئەو لەشكرانەی بەو شێوەیە دادەبەزێنرێن گورزی گەریلایان بەردەكەوێت هەموو دەروونیان تێكدەچێت، ئەو شتەی كە پێیان دەوترێت و ئەو واقعەی لەسەر ئەرزی واقع دەیبینن یەكناگرێتەوە، لەبەرئەوە زۆر دەترسن تووشی ترس و تۆقین و دڵەراوكێ دەبنەوە، ئەگەر سەیری ڤیدیۆی چالاكییەكانی گەریلا بكەیت تەنانەت سەربازەكان دەست و لاقیان ناكرێتەوە كەوەڵامیش بدەنەوەو چۆكیان دەشكێت هاوڵاتی: گەریلا لەزۆربەی ناوچەكان بەرخودان دەكات، هەم لەباكورو هەم لەباشوور، دەكرێت چالاكییەكانی گەریلا لەباكور ئاماژە پێبدەن؟ بۆ ئەوەی خەڵك تێبگات لەوەی گەریلا لەباكوری كوردستانیش دژی سوپای تورك بەرگری دەكات؟ زاگرۆس هیوا:چاپەمەنی توركیا بەئەنقەست هەژماری كوژراوەكانی توركیا لەئەنجامی چالاكییەكان كە لەباكوری كوردستان دەكرێت ئاشكرای ناكات، دەیەوێت وا بڵێت كە گەریلا لەباكوری كوردستان نەماوەو تەنها لەباشووری كوردستاندا هەیە. بەداخەوە هەندێ چاپەمەنی باشوری كوردستان سەر بەپارتی دیموكراتی كوردستان هەمان ئەرگومێنتی توركیا بڵاودەكەنەوە وەكو چۆن لەباشوور چالاكی هەیە لەباكوری كوردستانیش چالاكی هەیە، بەڵام تەبیعەتی چالاكییەكان جیاوازن لەباكور هەم لەچیاكان چالاكی هەیە هەمیش لەناو شەقامەكان و شارەكان. چالاكی ناوشارەكان لەڕێگەی تیمەكانی تۆڵەسەندنەوەی (هەپەدەهە) ئەنجام دەدرێت، (هەپەدەهە) بزوتنەوەیەكی شۆڕشگێڕییە بۆ هەموو توركیایە نەك تەنها بۆ باكوری كوردستان، لە ئەستەنبوڵەوە بیگرە تا دیاربەكرو ئامەد هەم (یەپەسە) یەكینەكانی پاراستنی سڤیل، ئەو چالاكیانە ئەنجام دەدەن، شوێنی ئیكۆنۆمی فاشیستەكان و ئەو شوێنانەی كە وەكو سەرچاوەی داهاتی ئەكەپەو مەهەپەن كە هی جەماعەتی ئەردۆغان و باغچەلین ئەوانە دەكەنە ئامانج، زۆر جار راگەیاندنی توركیا دەڵێت ئاگرێك كەوتووەتەوە یان شوێنێك و بۆریەكی غاز تەقیوەتەوە، بەڵام زۆربەی ئەوانە درۆن و (هەپەدەهە) زۆربەی چالاكییەكانی بڵاودەكاتەوە بۆ رای گشتی. لەچیاكانی باكوری كوردستان چالاكی هەیە، لەدوو مانگی رابردوودا لە ئامەد و لیجە و لەئەنجامی ئۆپەراسیۆن و پێكداداندا دوو سەربازی تورك كوژراون، لە چیای ئاگری 13 سەرباز كوژراون، لەچیای جودی پێنج سەربازی تورك كوژراون، لە چیای گابار دوو سەربازی دیكە كوژراون، لەچیای كاتۆ دوو سەربازی دیكە كوژراون، زیاتر لە بیست سەربازی ئەوەی گەریلا بەچاوی خۆی بینویەتی كوژراون، ئەو ئامارەی كە گەیشتووەتە دەست ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە، زۆر چالاكی دەكرێت و راپۆرتەكەی درەنگ دێت، بەدیاری كراوی بیست سەربازی تورك لە شوێنی جیاجیا لە ئامەدەوە تا وان كوژراون. ئامانجی توركیا زیاتر روون و ئاشكرا بووەتەوە كە هەموو باشووری كوردستان قۆناغ بەقۆناغ داگیر بكات، تا ئەوكاتەی شكست نەهێنێت ئەو ئۆپەراسیۆنە هەر بەردەوام دەبێت تا موسڵیش داگیردەكات هاوڵاتی: ئۆپەراسیۆنی چنگی قوفڵی ئەردۆغان تاكەی دەخایەنێت، هیچ زانیارییەك هەیە شەڕ رابگیرێت؟ زاگرۆس هیوا: ئەوەی كە ئەردۆغان بەهی خۆی دەزانێت لەچوارچێوەی خەونی عوسمانی نوێدا لەبەرئەوە ئۆپەراسیۆنەكەی هی ئەوە نییە بیكات و پاشەكشە بكات، شەڕێكە دەیەوێت داگیری بكات و تێیدا بمێنێتەوە، تا ئەوكاتەی سوپای توركیا شكست نەهێنێت ئەو شەڕی داگیركارییانە هەر بەردەوام دەبێت، پێویستە وەكو چۆن خوێندنەوەمان بۆ ئەو ئۆپەراسیۆنانە دەكرد، ئێستا لەم قۆناغەی ئێستا خوێندنەوەمان بگۆڕین، چونكە وەزعەكە گۆڕانكاری زۆری بەسەردا هاتووە، ئامانجی توركیا زیاتر روون و ئاشكرا بووەتەوە كە هەموو باشووری كوردستان قۆناغ بەقۆناغ داگیر بكات، تا ئەوكاتەی شكست نەهێنێت ئەو ئۆپەراسیۆنە هەر بەردەوام دەبێت تا موسڵیش داگیر دەكات، ئەگەر لەوەدا سەركەوت دەیەوێت دەست بەسەر هەموو باشوری كوردستان و تەنانەت عێراقیشدا بگرێت، چونكە بەشێكی زۆری عێراق بەموڵكی خۆی دەزانێت. ئاماری شەڕ بەرێگەی ئامێری بێتەل دەوترێت و هەمان رۆژ بڵاودەكرێتەوە، بەڵام بەڵگەو دیكۆمێنتی ئەوانە درەنگتر دەگاتە ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە، كە بۆ رای گشتی بڵاویبكاتەوە هاوڵاتی: ئایا سەربازانی تورك تووشی ترس و دڵەڕاوكێ و نائارامی بوون بەرانبەر گەریلا لە زاپ و ئاڤاشین و كوڕەژاررۆ هەموو ناوچەكانی دیكە، ئەگەر ورد باسی بكەن؟ یان ئەگەر دیلێكتان دەستگیر كردبێت باسی كردبێت؟ زاگرۆس هیوا: توركیا بەهێزی تەكنیك و ئیستخبارات شەڕ دەكات، لەشكری توركیا لەشەڕی دەستەو یەخەداو لەشەڕی نزیكدا ئەو توانایەی نییە، ئەو عەسكەرانەی هاتوونەتە شەڕ لەباشووری كوردستان هەموو بەپاڵپشتی تەكنیك و درۆن ئەوانەوە تەیارەو هەلیكۆپتەری شەڕ لەخزمەتیاندایە، هەربۆیە بەو باوەڕەوە دێن كە پشتی خۆیان بەستووە بەتەكنیك و تەكنەلۆجیا، بەڵام دەبینن تەكنەلۆژیا زۆر كاریگەری نییە بەهۆی تەكبیرەكانی گەریلاكانی ئازادی كوردستانەوە، ئەوكاتە تووشی ترس و دڵەراوكێی و تۆقین دەبنەوە. باسی تەپەی جەهەنم دەكرێت ئەو تەپەیە سوپای توركیا خۆی ناوی ناوە، كە لەساڵی نەوەدەكان گورزی توندیان لێدراوە، بۆیە ئەو ناوەیان لێ ناوە، بۆیە بۆتە جەهەنم بۆ سوپای تورك، ئەمساڵیش هەمان گردو تەپە بۆ سوپای تورك بووەوە بەجەهەنم، لەهەرێمی زاپ. ئەو لەشكرانەی بەو شێوەیە دادەبەزێنرێن گورزی گەریلایان بەردەكەوێت هەموو دەروونیان تێكدەچێت، ئەو شتەی كە پێیان دەوترێت و ئەو واقعەی لەسەر ئەرزی واقع دەیبینن یەكناگرێتەوە، لەبەرئەوە زۆر دەترسن تووشی ترس و تۆقین و دڵەراوكێ دەبنەوە، ئەگەر سەیری ڤیدیۆی چالاكییەكانی گەریلا بكەیت تەنانەت سەربازەكان دەست و لاقیان ناكرێتەوە كە وەڵامیش بدەنەوەو چۆكیان دەشكێت. ئێستا تووشی دڵەراوكێی و ترسی زۆر و زەق بوون، ئەو یەكینانەی توركیا كە گەریلا چالاكیان لەسەر دەكات بۆ ئەوەی ئەو ترسە لەناو هەموو هێزەكان بڵاونەبێتەوە توركیا تەكنیك و تەكبیر وەردەگرێت، ئەگەر یەكینەیەك گەریلا چالاكی لەسەر كرد، 10 كەسیان كوژرا یان بیستیان كوژران، ئەمجارە هەموو ئەوانە دەگۆڕێت و گروپێكی نوێ دەهێنێت، 50 كەسی نوێ دەهێنێ بۆ ئەوەی كە بڵێن ئەو ترسە لەناو ئەو سەربازانە بڵاونەبێتەوە، هەربۆیە توركیا بەردەوام جێگۆڕكێ بە هێزەكانی دەكات، تا بتوانێت بەسەر ترسی سەربازەكانیدا زاڵ ببێت، ئەو عەسكەرانەی كە ئێمەش دەكوژرێت، هەموو لەشكرەكان دەگۆڕن و ئەوانە دەبەنەوە باكوری كوردستان یان توركیا و ئینجا لەشكری نوێ دەهێنن، ئەوان نازانن بەسەر لەشكری پێش خۆیان چیان بەسەردا هاتووە، توركیا بەو شێوەیە دەیەوێت بەسەر ترسی سەربازەكانی لەباشوری كوردستان و هەرێمەكاندا زاڵ ببێت. شێوازی شەڕی گەریلایی گۆڕاوە شەڕەكە بەتیمی دوو یان سێ كەسی بەتیمی تەڤگەر تیمی مۆبایل، هەربۆیە دەرفەتی دیلگرتن یان گرتنی جەنازەی سەربازی تورك نییە، چالاكییەكەیان دەكەن و هەر زوو پاشەكشە دەكەن و دەچنە شوێنی دیكە. ئەو تاكتیكە بەكارناهێنرێت كە دیل بگرن، تائێستا ئەسیرو جەنازەی توركیا لەدەست هەڤاڵانی گەریلادا نییە، بەڵام جەنازە لەشوێنێك ماوەتەوەو توركیا ناتوانێت بێت جەنازەكانیان بباتەوەو هەڵبگرێت، گەریلاش بۆ ئەوەی خۆی بپارێزێت خۆی نزیكی ئەو جەنازانە ناكاتەوە، لە زۆر چالاكی دەكرێت بەتایبەت لە تونێلەكانی شەڕدا كە لەشكری دوژمن دێت، جەنازەكانی دوژمن لەژێر كۆنترۆڵی گەریلادا دەمێنێتەوە، لەشكری توركیا زۆر بەدەگمەن دەتوانێت ئەو جەنازانە هەڵبگرێت، زۆرجار ئەو جەنازانە لەچیاكان دەیانخەنە خوارەوە بۆ ئەوەی كە گەریلا راكێشی نەكات و دەستی بەسەردا نەگرێت. توركیا چونكە ناتوانێت زەڕبە لەگەریلا بدات لەهەر شوێنێكی دیكە كوردێكی ئازاد ببینێت هێرش دەكات و وەكو گەریلا حسابی بۆ دەكات، ئەو هێرشە لەو چوارچێوەیەدا پێویستە بخوێنینەوە. هاوڵاتی: ئەو چەكانەی دەستی بەسەردا دەگرن، چەكەكان هەمووی توركین یان چەكی وڵاتانی دیكەی تێدایە بەتایبەت كە ئەندامی ناتۆیە؟ زاگرۆس هیوا: توركیا وڵاتێكی ناتۆیە هەموو چەك و ئاموری سەربازی لە ئامووری ناتۆ بۆ دابین دەكرێت، توركیا بۆ خۆی وەكو وڵات تواناكاری ئەوەی نییە خۆڕسكانە چەك دروست بكات، ئەوەی تائێستا دروستی كردبێت (مەلەزە)، ئەویش ئاوێتەی ژێرسێ و چەكی كڵاشینكۆفە، چەكەكانی دیكەی ئەگەر لە توركیا دروست بكرێت، تەكنەلۆژیاكەی هی توركیا نییە، مانی فەكچەرە زۆربەشی لە ئەوروپاوە دەهێنن لەتوركیادا لە كارگەكاندا پێكەوە دەیبەستن و گرێی دەدەن دەیكەنە چەك، چ هەلیكۆپتەر بێت چ تانك بێت، درۆن بێت. هەموو شتێكی ماڵی توركیا بۆ خۆی بەرهەمی بهێنێت، شتی وا نییە، بۆ نموونە توركیا زۆر بەشان و باڵی كۆپتەری ئەتاكدا دەهات، وتیان ئەمە خۆمان دروستمان كردووەو ویستی بیفرۆشێت بە پاكستان، ئەمریكا ئیجازەی پێنەدا، دواتر دیاربوو هەناردەی بكات كە زۆربەی شتەكانی بەتایبەت ماتۆڕەكەی لە ئەمریكاوە هێناویانە تا ئیجازەی ئەمریكا نەبێت ناتوانێت هەناردەی دەوڵەتەكانی دیكەی بكات. هەروەها تانكی توركیاو فرۆكەی بە تەكنەلۆژیای ناتۆ هەمووی لەوێوە دەهێنن، ئێستا فرۆكەی كەشف كەشفی چەكدار بریقەدارە، ئەوەش هەر بەشێكی لەوڵاتێكەوە دێت، كامێراكەی لەكەنەداوە دێت و تەرماڵەكەی لە ئەڵمانیاوە دێت، ماترەكەی لەئەمریكاوە دێت ساتفۆرەكەی لەبەریتانیاوە دێت، هەر شتێك لەوڵاتێكەوە هێناویەتی و ئەو وڵاتانە ئیزنیان پێداوە كە دروستی بكات، بەبێ ئیزنی ئەوان ناتوانێت بیفرۆشێت، چونكە هەموو پارچەكانی هی دەوڵەتانی دەرەوەیە. سوپای تورك جەسارەتی ئەوەیان نییە لەناو ئەشكەوت و تونێلەكان شەڕ بكەن، هەربۆیە چەكی كیمیاوی بەكاردەهێنن كە حەوت جۆرن، هەروەها كە چەكی كیمیاویش كاریگەری نابێت بەهۆی تەكبیری گەریلاكانەوە، چەكی تێر موبارەك بەكاردەهێنن بەڵگەمان بەدەستەوەیەو بۆ رای گشتی ئاشكرامان كردووە. هاوڵاتی: لەماوەی چەند رۆژی رابردوودا، قەرەیلان باسی ئەوەی كرد كە تورك تووشی شكستێكی گەورە بووە، باسی ئەوەی كرد ورەی گەریلاكان زۆر بەرزە بەرانبەر سوپای تورك، پێتانوایە گەریلا دەتوانێت چی بكات؟ زاگرۆس هیوا: ورەی گەریلا بەرزە، تا ئێستا شوێنێك لەو شوێنانە پاشەكشەی نەكردووە، راستە توركیا بە حكومی تەكنەلۆجیای سەربازی و هاوكارییەكانی پارتی كە لەپشتەوە خەنجەر لەگەریلا دەدات و رێگە دەدات سوپای توركیا بێت، توانیویەتی بچێتە هەندێ شوێن، بەڵام گەریلاش لەو شوێنانە پاشەكشەی نەكردووەو گەریلاش لەو شوێنانە شەڕ دەكات. ورەی گەریلا بەرزە لەبەرئەوەی هەموو رۆژێك چالاكی لەسەر دوژمن دەكات، ئەنجامیان هەیە، توركیا تا ئێستا نەیتوانیوە هیچ شوێنێك داگیر بكات كە گەریلای تێدا نەمێنێت، گەریلاش هەر لەو شوێنانەیە. توركیا لەم شەڕەدا ئەوەی داوەتە بەرچاو كە بەدەیان هەزار سەربازی بكوژرێت، چونكە توركیا حسابی داگیركاری و سەدان ساڵی داهاتوو دەكات و نایەوێت بگەڕێتەوە، بۆ توركیا گرنگ نییە كە بەدەیان هەزار لەشكری بكوژرێت، پێویستە رای گشتی كورد ئەوە بزانێت ئەوانەی لەهەرێمەكانی زاپ كوژراون ئامارێكی زۆرە، توركیا سوورە لەسەر داگیركاری، گیانی عەسكەرەكانی خۆی بەلاوە گرنگ نییە، لەچوارچێوەی پڕۆژەیەكی درێژخایەندا ئەو شەڕی داگیركارییە ئەنجام دەدات. ئەگەر یەكینەیەك گەریلا چالاكی لەسەر كرد، 10 كەسیان كوژرا یان بیستیان كوژران، ئەمجارە هەموو ئەوانە دەگۆڕێت و گروپێكی نوێ دەهێنێت، 50 كەسی نوێ دەهێنێ بۆ ئەوەی كەبڵێن ئەو ترسە لەناو ئەو سەربازانە بڵاونەبێتەوە، هەربۆیە توركیا بەردەوام جێگۆڕكێ بەهێزەكانی دەكات، تا بتوانێت بەسەر ترسی سەربازەكانیدا زاڵ ببێت هاوڵاتی: ڤیدیۆیەكی گەریلا تیڤیم بینی كە 18 سەربازی تورك كوژراون، بەڵام پاش چەند كاتژمێرێك ئامارێكی دیكە بڵاوكرایەوە كە یەژاستار بیست داگیركەری كوشتووە؟ ئەم دوو ئامارە جیاوازە هەست دەكەیت بەریەكەوتن دروست دەبێت لەسەر ئامارەكان؟ زاگرۆس هیوا: ئەو ڤیدیۆیەی كە 18 سەربازی تورك تێیدا كوژرا، گردی جەهەنممە، كە پێشتر باسم كرد ، 25ی مانگی رابردوو بووە، بەڵام ئەو ئامارەی یەژاستار بڵاویكردەوە هی سێ رۆژ لەمەوبەرە، ئاماری یەژاستار هی گردی جودییە لەنزیك ئامێدی، گوندی فڵە، بەڵام تەپەی جەهەنەم لەسەر سنورە. ئاماری گەریلا بە دوو شێوە بڵاودەبێتەوە، یەك ئامار بەڕێگەی ئامێری بێتەل سەبارەت بەچالاكییەكان دەدرێت، یان ئەو ئامارەی دیكە كە ئەو وێنەو ڤیدیۆیانانە كە گەریلا لەكاتی چالاكییەكاندا تۆماری دەكەن. ئەو وێنەو ڤیدیۆیانە درەنگ دەكاتە دەستی ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە، چونكە فڕۆكەی كەشف هەیە، زۆر شوێن هەیە پارتی دیموكراتی كوردستان گەمارۆی داوە، گەیاندنی ئەو وێنەو ڤیدیۆیانە درێژە دەكێشێت و كاتی دەوێت، چونكە گەریلا ئینتەرنێت و مۆبایل بەكارناهێنێت لەبەر هۆكاری ئەمنی مەجبوور بەدەست دەگاتە شوێنی ناوەندی راگەیاندن بۆیە ڤیدیۆو وێنەكان درەنگ دەگەن. زۆر چالاكی هەیە بەتایبەت خستنە خوارەوەی هەلیكۆپتەر ڤیدیۆكەی هەیە، وێنەكانی هەیە، بەڵام هێشتا نەگەیشتووە بەدەست ناوەندی راگەیاندنی هەپەگە، هەر بۆیە وەكو ناكۆییەك با نەبینرێت، ئاماری شەڕ بەڕێگەی ئامێری بێتەل دەوترێت و هەمان رۆژ بڵاودەكرێتەوە، بەڵام بەڵگەو دیكۆمێنتی ئەوانە درەنگتر دەگاتە ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە، كە بۆ رای گشتی بڵاویبكاتەوە. ئەو شوێنانەی كە مقەڕو ئەرتەشی توركی لێیە بۆ ئەوەی گەریلا هێرش نەكات، چەكدارانی پارتی بوونەتە قەڵغان، چونكە ئەوان دەزانن گەریلا هێرش بكات تورك دەكوژرێت نایانەوێت چەكداری تورك بكوژرێت، چەكدارەكانی پارتی پاسەوانی بامەڕنێ و كانی ماسێ و شیلادزێی قەرەقوولەكانی توركیا دەكەن، لەلایەكی دیكەوە هەموو زانیارییەكی هەواڵگری دەدەنە سەبازانی توركیا، ئامانج نیشانی توركیا دەدەن. هاوڵاتی: لەمیدیاكانی خۆتانەوە داوا دەكەن كە خەڵك پاڵپشتی بەرخودانی گەریلا بكەن، لەوكاتەوەی ئۆپەراسیۆن دەستی پێكردووە ئایا خەڵك پەیوەندی بە گەریلاوە كردووە؟ زاگرۆس هیوا: لەچوار بەشی كوردستان پەیوەندی كردن بە گەریلاوە هەیە، لە باكورو باشورو رۆژئاڤا و رۆژهەڵات، تائێستا بەسەدان كەس پەیوەندیان كردووە، تا ئێستاش لەباشووری كوردستان بەدیاری كراوی هەندێكیان ڤیدیۆكەشیان بڵاودەكەنەوە زیاتر بووە بەهۆی كاردانەوە بەرانبەر ئەو هێرش و داگیركارییانەی توركیاوە. لەهەر چوار بەشی كوردستانەوە پشتیوانییەكی بەهێزی گەریلا هەیە بۆ خۆڕاگری لەئەوروپاش هەیە، لەباشوور حزبی زەحمەتكێشان و حزبی شوعی و بەشێكی زۆر لە پەرلەمانتارەكان و خۆپیشاندان كرا لەبەردەم یوئێن لەهەولێر، زیاتر لەسەد رۆشنبیر كۆبوونەوەیان كرد لە مێرگەپان و ئیدانەیان كرد و كەمپینی چالاكی گەل لە هەرێمی سلێمانی و راپەرین و دەربەندیخان هەیە، خەڵك بەهۆی سەركەوتنی گەریلا لە دەربەندیخان شیرینی بڵاوكردەوە، لەئەوروپاوە هاتوون كە لەگەڵ هەموو لایەنەكان كۆبوونەوە، ئەمانە پاڵپشتی بەهێزە بۆ گەریلاكان. هاوڵاتی: لە شەڕی توركیا بەرانبەر گەریلا پێتانوایە بە فعلی پارتی هاوكاری توركیا دەكات ئایا گەیشتووەتە قۆناغێكی مەترسیدار؟ زاگرۆس هیوا: پارتی دیموكراتی كوردستان بەشێوەی ئاكتیڤ لەناو ئەو هێرشەدایە، راستە هێزی چەكداری خۆی نەجوڵاندووە لەدژی گەریلا، بەڵام هێزی چەكداری پارتی هەموو ئاسانكارییەك بۆ توركیا دەكەن كە توركیا هێزەكانی لەسەر گەریلا سەركەوتوو بێت. یەك ئاسانكاری و سیاسی و میدیایی لەبواری وتارەكەیاندا رەوایەتی دەكات، ئەوەی هێرشدەكات مافدارە ئەوەی بەرگری دەكات تاوانكراوەو وای نیشان دەدات، میدیای پارتی ئەو شەڕە دەشارێتەوەو وەكو میدیای ئەكەپەو مەهەپە دەیانەوێت ئەو شەڕە بشارنەوە. لەهەموو شوێنێ بۆمبێك بتەقێت هەموو میدیا باسی دەكات، لەكوردستاندا دوو هەزار جار بۆردومانكراوە لانی كەم رۆژانە شانزە رۆكێت و بۆمب بەكاردەهێنێت سوپای تورك باسی ناكەن، تا ئێستا 30 هەزار بۆمب كە لەفرۆكەوە فرێ دراوەو تەقیوەتەوە ئەوان دەیشارنەوە، ئەگەر لەبامەڕنێ تەیارەی تورك منداڵێك شەهید دەكات لەجیاتی توركیا تۆمەتبار بكەن ناوێرن دەڵێن پەكەكەیە، لەهەموو شوێنێك پەكەكە تۆمەتبار دەكەن، ئەوە گەورەترین پشتیوانییە بۆ توركیا. هەموو دبلۆماسییەك و پاكانە كردن بۆ داگیركارییەكەی زمانی میدیاشی هەر هەمان شتە، لەبواری عەسكەری وەك بڵێت دەست و پێ كلیل بكات، پارتی هەموو هەرێمەكانی گەریلای ئابۆڵقە داوە، بۆ ئەوەی نە ئەرزاق بچێت نە چەك و جبەخانە بچێت، بۆ ئەوەی هەرێمەكانی گەریلا نەتوانن هاوكاری یەك بن، هەموویان هێزی پارتی بەزێرەڤانی و چەتەی رۆژو بە لەشكری گوڵان و سوپای بارزانەوە هەموو گەمارۆی هەرێمەكانی گەریلایان داوە. ئەو شوێنانەی كە مقەڕو ئەرتەشی توركی لێیە بۆ ئەوەی گەریلا هێرش نەكات، چەكدارانی پارتی بوونەتە قەڵغان، چونكە ئەوان دەزانن گەریلا هێرش بكات تورك دەكوژرێت نایانەوێت چەكداری تورك بكوژرێت، چەكدارەكانی پارتی پاسەوانی بامەڕنێ و كانی ماسێ و شیلادزێی قەرەقوولەكانی توركیا دەكەن، لەلایەكی دیكەوە هەموو زانیارییەكی هەواڵگری دەدەنە سەبازانی توركیا، ئامانج نیشانی توركیا دەدەن. ئەگەر توركیا شتێكیشی پێی نەزانێت كە شوێنی گەریلا پارتی دیموكراتی كوردستان پێیان دەڵێت، پارتی بۆ شەڕی توركیا پێشنگایەتی دەكات، بەتایبەت لەسەر هێرشی كوڕەژارۆدا بۆ ئەوەی كاردانەوەی گەل دروست نەبێت بەرانبەر لەشكری تورك، چونكە گەلی ئامێدی و شیلادزێ و ئاكرێ قینیان لەتوركیایە بۆ ئەوەی ئەو عەسكەرانە لە رای گشتی بشارنەوە هەموو جلی زێرەڤانیان لەبەركرد، چونكە سەر چیای كوڕەژارۆ لەوێ جلی خۆیان گۆڕی و جلی لەشكری توركیان لەبەركردەوە. ئەو هەموو هەلیكۆپتەرە لە شیلادزێ و بامەڕنێ و ئامێدی هەستان كە چوونە سەر كوڕەژارۆ، پارتی هەموو هاوكارییەكی موكین بۆ ئەرتەشی توركیا پێشكەش دەكات، هێز هەبووە خیانەتی كردووە، بەڵام بەدرێژایی مێژوو هیچ خیانەتێك وەك پارتی خیانەتی لەمیللەتی خۆی نەكردووە. تائێستا سوپای تورك بەدیاریكراو 792 جار چەكی كیمیاوی بەدیاریكراوی لەدەستپێكی ئۆپەراسیۆنی چنگی قوفڵ بەكارهێناوە، نزیكەی 15 جار بەچەكی تێرموبارەك هێرش كراوە، بەچەكی نیو كلەری ئەتۆمی هێرش كراوە هاوڵاتی: توركیا چەكی كیمیاوی بەكاردەهێنێت، پێتانوایە بۆ چەكی كیمیاوی بەكاردەهێنێت ئایا ناتوانێت بەرگری بكات؟ زاگرۆس هیوا: دوژمنی كورد لەبەردەم خۆڕاگری كورددا نەیتوانیوە بە چەكی موتەعارف (Conventional) نەیتوانیوە خۆڕاگری كورد بشكێنێت، بۆیە بەدرێژایی سەدان ساڵ دوژمنانی كورد بەردەوام كاتێك لە رێگەی یاسای شەڕەوە كاتێك كە شەڕەكەیان بەگوێرەی یاسای نێونەتەوەیی شەڕ بووە، نەیانتوانیوە خۆڕاگری كورد تێكبشكێنن ئەوكاتە پەنایان بردووە بۆ شێوازی ناموتاعارف. بۆ نمونە دەوڵەتی بەریتانیا هەموو رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی داگیر كرد لەبەرانبەر كورد نەیتوانی ئامانجەكانی بپێكێت، كورد خۆڕاگری كرد، سیاسەتی بەریتانیا نەیتوانی پێشبكەوێت و جێگیر بێت، ئەو كاتە بۆ یەكەمجار لەشەڕی جیهانی یەكەمدا بەریتانیا تەیارەی لە دژی كورد بەكارهێنا لەدژی عوسمانی بەكارینەهێنا، بەڵكو لە رەواندز و سلێمانی دژی كورد بەكاریهێنا، ئەوانە هەموو هی ئەوكاتە بوو. لەكاتی كۆمەڵكوژی دەرسیمدا كاتێك ئەتاتورك نەیتوانی بەرانبەر خۆڕاگری دەرسیم بگات بەئامانجەكانی خۆی، ئەو كاتە چەكی كیمیاوی لە ئەشكەوتەكاندا بەكارهێنا، 70 هەزار كەس بەو چەكە شەهید بوون. نمونەی ئەنفال و كیمیابارانی هەڵەبجە لە باشووری كوردستان هەمان چەك بەكارهاتووە، ئێستا لە هەرێمی زاپ توركیا هەموو چەكێكی موتەعارفی (Conventional)ناتۆی لەبەردەستدایە، بەڵام ناتوانێت و ئەنجامی نەبووە، هەر بۆیە سەرلەشێوازی ناموتەعارف دەكات (چەكی كیمیاوی، چەكی تێرموبارەك، چەكی ئەتۆم)ن، ناوەكین، چەكی كیمیاوی لەساڵەكانی نەوەدەكاندا تا ئێستا بەكاریهێناوە بەتایبەت لەم یەك دوو ساڵەی دواییدا، لەدژی تونێلەكانی شەڕو ئەشكەوتەكان، چونكە سوپای تورك جەسارەتی ئەوەیان نییە لەناو ئەشكەوت و تونێلەكان شەڕ بكەن، هەر بۆیە چەكی كیمیاوی بەكاردەهێنن كە حەوت جۆرن، هەروەها كە چەكی كیمیاویش كاریگەری نابێت بەهۆی تەكبیری گەریلاكانەوە، چەكی تێرموبارەك بەكاردەهێنێتن بەڵگەمان بەدەستموەیەو بۆ رای گشتی ئاشكرامان كردووە. ئێستا نە چەكی كیمیاوی نە تێرموبارەك ئەمساڵ كە نەبووەتە چارە بۆیان كە خۆڕاگری گەریلا بشكێنن، سەریان لەچەكی ناوەكی داوە، ئەوەش شتێكە بۆ خۆیان دەیڵێن و ئێمە بانگەشەی بۆ ناكەین، لەدەستی دەرچوو یەكێك لەو ژەنەراڵانەی تورك كە لەدژی گەریلا شەڕی كردووە لە پرۆگرامێكی تەلەفزیۆنیدا ئەو شتەی ئاشكرا كردووە، دەڵێن ئێمە پێنج هەزار چەكی ناوەكی تاكتیكیمان هەبووە بەرانبەر گەریلا بەكارمانهێناوە، ئەو كەناڵەش كەقسەی تێدا كرد سی ئێن ئێن تورك بوو، بەڵام هەرزوو كەناڵەكە ئەو قسەیەی سڕییەوە، بۆیە توركیا دەیەوێت ئەوە بشارێتەوە. بەڕاستی تا ئەو ئیعترافەمان نەبینی گومانمان هەبوو لەبەكارهێنانی، بەڵام كە ئەو ژەنەراڵەی تورك ئیعترافی كرد ئیدی بەتەواوی سەلمێنرا كە چەكی ناوەكی بەكاردەهێنن. لەهەندێ ئەشكەوتدا كە ئەو چەكە بەكارهێنراوە كاریگەری لەسەر لاشەی شەهیدانی گەریلا هەیە كە لەئەشكەوتی پێرێس بەكارهێناون لەئەشكەوتی وەرخەلێ و خاچەسور بەكارهێندراوە، لەو شوێنانە جەنازەی گەریلا دوو حاڵەتە، یەكیان ئەوەیە ئەو جەنازەیە وەك خۆڵی لێدێت زوو هەڵدەوەشێتەوە، یان بەتەواوەتی تواوەتەوە، ئەوانە ئاسەواری چەكی نیوكلێرن، چەكی ناوەكی تاكتیكین، ئەمە راستە گەریلای پێ شەهید دەبێت، بەڵام ئەمە لەدرێژخایەندا زۆر كاریگەری لەسەر نەتەوەی كورد دەبێت كە لە كوردستانی عێراقدا ژیان دەكات. كاریگەری چەكی نیوكلێری ناوەكی ئەو كاریگەریانەی كە دروستی دەكات لەسەر سروشت و (Genetics) هەموو ئەوانە مەترسیدارن، بەڵام نە چاپەمەنی هەرێم ئەو شتە رووماڵ دەكات، نە چاپەمەنی ئەوروپی، لەحاڵەتێكدا ئەو تاوانە رۆژانە روودەدات لەبەرانبەر گەریلاو لەبەرانبەر گەلی كورد. ئێمە نمونەی چەكی تێرموبارەكمان ناردووە بۆ رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان و یوئێن، بەڵام بەداخەوە، چونكە بەرژەوەندی سیاسی و ئابوریان لەگەڵ توركیا هەیە قبوڵی ناكەن، پشكنین و لێكۆڵینەوەی لەسەر بكەن، دەڵێن ئێمە تەنیا كاتێك ئەو شتانە لێكۆڵینەوەی لەسەر دەكەین كە فاكتەرێكی نێودەوڵەتی بێت، وەك ئەوەی لەبواری ئابووری توركیا هاوكاری ئەم رێكخراوە دەكات یان رەشووەمان پێدەدات، ئەم چەكە ئەتۆمیانە هەموو بەزانیاری ناتۆو ئەمریكا و بەریتانیان بەڵام هەموویان دەنگیان كپ كردووە، چونكە لەبەرژەوەندی ئەواندایە كورد لەناو بچێت، ئەو كوردەی دەبینن كە نۆكەرو دەستەمۆی خۆیان بێت، ئەوان ئەوەیان دەوێت، ئەوان كوردی ئازادیان ناوێن لەبەرئەوە هەموو تاوانەكانی توركیا چاوپۆشی لێدەكەن، تائێستا سوپای تورك بەدیاریكراو 792 جار چەكی كیمیاوی بەدیاری كراوی لەدەستپێكی ئۆپەراسیۆنی چنگی قوفڵ بەكارهێناوە، نزیكەی 15 جار بە چەكی تێرموبارەك هێرش كراوە، بەچەكی نیو كلەری ئەتۆمی هێرش كراوە، لەئەنجامی ئەوانەدا 13 هەڤاڵمان شەهید بوون بەچەكی كیمیاوی. ئەردۆغان ئەوە نییە كە تەنها دژی پەكەكە بێت، ئەردۆغان دژی هەموو گەلی كوردە، دونیا بەوە دەزانێت، هەندێك رەنگە خۆیان گێل بكەن بڵێن ئەردۆغان دۆستی ئێمەیە پەیوەندیمان باشە لەگەڵی، بەڵام جۆن بۆڵتن كە راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی بوو لەكابینەكەی دۆناڵد ترەمپ لەكتێبەكەی نووسویەتی" لای ئەردۆغان باشترین كورد كوری مردووە" لەوە بەڵگەی باشتر دەبێ چی هەبێت. هاوڵاتی: توركیا لەماوەی رابردوو بە فرۆكەی بێفرۆكەوان لەكەلار فەرهاد شبلی و چەند هاوڕێیەكی دیكەی شەهید كرد، بۆچی ئەمانە روودەدەن؟ زاگرۆس هیوا: سەبازی توركیا هێزو توانای بەرانبەر گەریلا نییە، هەربۆیە پشتی خۆی دەبەستێت بەدرۆن و ئەو تەكنەلۆجیایەی لەبەردەستیدایە، بەڵام لەڕووبەرووبونەوەدا سەربازی توركیا ئیرادەی شەڕكردنی دەستەویەخەی لەگەڵ گەریلادا نییە، هەر بۆیە پەنا دەبات بۆ ئەو شێوازە ناخەلاقیانە كە ئەنجامی بدات، ئەو كەسانەی لەكەلار شەهید كران خەڵكی رۆژئاوای كوردستان بوون، چەكدار نەبوون و ئینسانی مەدەنی بوون بۆ چارەسەری تەندروستی و سەردان هاتبوون، توركیا چونكە ناتوانێت زەڕبە لە گەریلا بدات لەهەر شوێنێكی دیكە كوردێكی ئازاد ببینێت هێرش دەكات و وەكو گەریلا حسابی بۆ دەكات، ئەو هێرشە لەو چوارچێوەیەدا پێویستە بخوێنینەوە. هاوڵاتی: ئەو رووداوەكەی كەلار لەتوركیاوە 380 كم دوورە، ئەم فڕۆكە بێفرۆكەوانە تەنها 150 كم دەتوانێت، سیخوڕەكان دەوریان هەیە كە ئەم رووداوانە روودەدەن یان فرۆكەكان لەهەرێمەوە هەڵدەستن؟ زاگرۆس هیوا: دەسەڵاتی فاشیزیم كاتێك یاسای پەرەسەندن و پێشكەوتنی فاشیزم هەیە كاتێك هێرشی كردە سەر لایەنێك لەوەی كە زوڵمی لێكردووە دانە بەدانە دێت سەر ئەوانیش لەناوی دەبات، لەفاشیزمی هیتلەردا سەلمێندراوە كە بەرانبەر گەلی یەهودییەكان كردوویەتی و بەكارهێنرا، ئەو تەجروبەیەش لەگەڵ مرۆڤایەتی بینیویانە هاوبەشیان كردووە، ئەگەر بەفاشیست نەڵێت ستۆپ هەر بۆیە ئێستا ئەردۆغان هیتلەری رۆژهەڵاتی ناوەراستە، ئەگەر ئێستا لایەنە سیاسییەكانی كوردستان بڵێن تەنها ئیشی بەپەكەكەیە ئیشی بەئێمە نییە، بەرانبەر ئەردۆغان هەڵوێست وەرنەگرین سبەی ئەردۆغان دێت هێرشی درۆن و هێرشی كیمیاوی لەسەریان دەكات. مەسەلەی ئەردۆغان ئەوە نییە كە تەنها دژی پەكەكە بێت، ئەردۆغان دژی هەموو گەلی كوردە، دونیا بەوە دەزانێت، هەندێك رەنگە خۆیان گێل بكەن بڵێن ئەردۆغان دۆستی ئێمەیە پەیوەندیمان باشە لەگەڵی، بەڵام جۆن بۆڵتن كە راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی بوو لەكابینەكەی دۆناڵد ترەمپ لەكتێبەكەی نووسویەتی" لای ئەردۆغان باشترین كورد كوری مردووە" لەوە بەڵگەی باشتر دەبێ چی هەبێت. ئەو كەسانەی كە ئاشقی ئەمریكان دەبێت لەوە تێبگەن، زۆر بەحەز دەكەن و وێنەیان لەگەڵ دەگرن، بەرانبەر بەم راستییە چی دەڵێن هەر بۆیە پێویستە لەبەرانبەر هێرشەكانی دەوڵەتی توركیا كەس بێدەنگ نەبێت، ئەگەر بێدەنگ بیت سبەی لە تۆش دەدات تۆ بێدەنگ بیت هێرش دەكات، من بێدەنگ بم هێرشم دەكاتە سەر، ئەوە یاسای فاشیزمە لەهەموو دونیادا، ئەو فرۆكە بێفرۆكەوانانە شوێنیان هەیە لەباشورەوە هەڵدەستن و راداریان هەیە لەباشورەوە هەڵدەكرێت، پارتی دیموكراتی كوردستان هەموو ئیمكانیاتێكی داوە بە توركیا لەباشورەوە كۆنترۆڵی درۆنەكان بكات و هێرشی درۆن ئەنجام بدات، لە باتیڤاو باشیف و ئامێدی و ئاكرێ، وەكو دی فرۆكەی بێفڕۆكەوان بەتەنها ناتوانێت ئەو زەرەرە بدات ئەگەر سیخورێك نەبێت، هەربۆیە سیستمی پاراستنی پارتی لەخزمەت دەزگای میتدایەو چاوساغی بۆ درۆنەكان دەكەن، پارتی ئەو رێگەیەی بۆ كردونەتەوە، ئەوان سیخوڕی دەكەن، ئەگەر زانیاری نەدەن ئەی چۆن چوار وڵاتپارێزی رۆژئاوا سیاسی لەناو ئوتومبێلدان و شەهید بكات، ئەوانەی لەگەڵی هاوكاری دەكەن و ئەوانەی چاوپۆشی دەكەن، هەڵوێست وەرناگرن هاوبەشی ئەو تاوانانەن. هاوڵاتی: بۆچوونتان چیە شەش لایەنی ئۆپۆزسیۆن بەبێ هەدەپە لە توركیا كۆدەبنەوە؟ زاگرۆس هیوا: ئەو شەش لایەنە ئۆپۆزسیۆنەی توركیا من باسی بنكەی جەماوەرییەكەیان ناكەم، بەڵام وەكو سیاسەتی زیهنیەتیان جیاوازیان لەگەڵ ئەردۆغان و باخچەلی نییە، لەتوركیا یاسایەكی نهێنی سیاسەت كردن هەیە، ئەویش ئەوەیە كە تۆ دژی كورد بیت، ئەگەر دژی كورد نەبیت نە دەهێڵن سیاسەت بكەیت، نە دەهێڵن بچیتە ناو حكومەت و پەرلەمانەوە، ئەگەر بەرەغمی ئەو شتە بكەویتە پەرلەمان و بتوانیت سیاسەت بكەیت، ئەوكاتە رێگەی زیندانت بۆ دەكرێتەوە هەمان شت كە بۆ هەدەپە و هاوسەرۆكانی و پەرلەمانتاران و سەرۆك شارەوانییەكان و ئەندامانیان كراوە، هەر بۆیە زیهنیەتی ئەو شەش پارتە لەبەرانبەر كورد و بەرانبەر بە دیموكراسی زۆر جیاواز نییە لەزیهنیەتی ئەردۆغان و باغچەلی، نایانەوێت هەدەپە لەوچوارچێوەیەدا جێگەی بگرێتەوە، حزب هەیە لەسەدا سفر پۆینت یەكی هەیە، بەڵام بردویانەتە ناو ئەو كۆبوونەوەیە، بەڵام هەدەپە بەپێی راپرسییەكانی خۆیان دەنگەكانی نزیك لەسەدا 15% و لەوێدا جێی نابێتەوە، كولی زیهنیەتی دەوڵەت كە لەسەر ئەساسی دژە كورد ئەو لایەنە ئۆپۆزسیۆنانەش زاڵە. ئێستا ئەردۆغان هەوڵدانی ئەوەیە كورد قەتڵ و عامی فیزیكی و فەرهەنگی و جینۆسایدی سیاسی بكات، دانوساندن كاتێك دەبێت كە تۆ بتوانی سیاسەتی ئەوان تێكبشكێنێت، سوپای داگیركەری ئەوان تێكبشكێنیت، بتوانی ئیرادەی شەڕخوازی و پاوانخوازی ئەردۆغان تێكبشكێنی، ئەوكاتە دانوساندن دەكرێ هەبێ. هاوڵاتی: گۆشەگیری سەر عەبدوڵا ئۆجەلان چ پەیامێكی لێ دەخوێننەوە؟ زاگرۆس هیوا: ئەو سیاسەتی دژوارە كە لەئیمراڵی پەیڕەو دەكرێت ئەوە تەنها سیاسەتی توركیا نییە، لەئیمراڵی تەنها پاسەوانی ئەو زیندانییەیە، سیاسەتەكەی لەلایەن ئەوروپاو ئەمریكاوە دیاری دەكرێت، چونكە ئەو هێزەی كە رێبەر ئاپۆی دەستگیركرد با لای تۆ بێت و پاسەوانی بكە كە ئەمریكاو بەریتانیاو ئەوروپایە، ئیسرائیلە ئەو سیستمەیان گۆشەگیریان داڕشتووە لەبەرانبەر رێبەر ئاپۆ. بەو كەسانە هەیە كە سیاسەتی ئەوروپاو دیموكراسی ئەوروپا پەیامم بۆیان هەیە سیستمی ئەو بەدیموكراسی و حقوق دەزانن، ئەوە غەفڵەتێكی گەورەیە، هەر كوردێك تۆزێ بیربكاتەوە كە سیاسەتی ئەوروپا نە مافی مرۆڤە نە دیموكراسییە، ئەوانە تەنها دەمامكێكن بۆ ئەوەی ئەوروپا تۆزێ خۆیان جوان نیشان بدەن بۆ رای گشتی جیهان دیموكراسی و مافی مرۆڤ وەكو دەمامك بەكاردەهێنن، بەڵام لەمەسەلەی كورددا ئەو دەمامكە دەكەوێت، لەمەسەلەی عەبدوڵا ئۆجەلان ئەو دەمامكە دەكەوێت. سیاسەتی ئەوروپا رێبەر ئاپۆیان دەستگیر كردو بەشێوەیەك تەسلیمی توركیان كردەوە، هەمان هێزیش بەرپرسی گۆشەگیرییە. بانگم لە رۆشنبیران و مامۆستایانی زانكۆ و چین و تووێژەكانی كۆمەڵگە لەسیاسەتمەداران هەیە كە ئەوروپا وەكو ناونیشانی دیموكراسیی نیشان نەدەن، ئەوروپا دووڕووە، گەلی ئەوروپا ناڵێم، بەڵام بەداخەوە لەلایەن دەوڵەتی سیاسەتی ئەوروپا دیموكراسیی دەكەنە خزمەت خۆیانەوە، ئەو دیموكراسیەی هەیە دووڕووییانەیە. رێبەر ئاپۆ بەگۆشەگیری و لە ئیمراڵی 24 ساڵە لەژێر زەویدا وەكو وایە لەناو تابوتێكدا بێت لەدوو بە سێ مەتری بێت، دوو ساڵە كەس نەیتوانیوە بیبینێت، بەتایبەت ساڵێك زیاترە لە 25ی نیسانی ساڵی رابردوو هیچ كەسێك نەیتوانیوە هیچ هەواڵێكی لێ وەربگرێت، ئێ ئەمە بەگوێرەی كام یاسا، رای گشتی كورد سیاسەتی ئەوروپا وەكو سیستم بە دیموكراسی نەبینن ئەوانەی وا دەیبینن خۆیان دەخافڵێنن. هاوڵاتی: هیچ رێگایەك بۆ دانوساندن هەیە لەگەڵ توركیا بۆ ئاشتی و راوەستانی شەڕ؟ زاگرۆس هیوا: پێویستە خوێندنەوەی نوێ بۆ ئێستا بكەین، قۆناغی ئێستا جیاوازە لەگەڵ قۆناغی 2012 ئێستا ئەردۆغان هەوڵدانی ئەوەیە كورد قەتڵ و عامی فیزیكی و فەرهەنگی و جینۆسایدی سیاسی بكات، دانوساندن كاتێك دەبێت كە تۆ بتوانی سیاسەتی ئەوان تێكبشكێنێت، سوپای داگیركەری ئەوان تێكبشكێنیت، بتوانی ئیرادەی شەڕخوازی و پاوانخوازی ئەردۆغان تێكبشكێنی، ئەوكاتە دانوساندن دەكرێ هەبێ. قۆناغی ئێستا قۆناغی خۆڕاگری و شەڕە لەبەرانبەر فاشیزمی توركیاو خیانەتی پەدەكە، دانوساندن، هەر هەوڵێكی دانوساندن دێتە واتای چەك دانان و تەسلیم بوون ئەوەش قەبوڵ كراو نییە، ئەگەر دانوستاندن هەبێ لەسەر بنەمای توركیا دەست لەو سیاسەتەی جینۆسایدو نكۆڵی و داگیركراییەی هەڵبگرێت. هاوڵاتی: چ پەیامێكتان هەیە بۆ گەلی كورد دەربارەی تاوانەكانی ئەردۆغان و باخچەلی بەرانبەر گەلی كورد؟ زاگرۆس هیوا: نەك تەنها كورد گەلی عەرەب و هەموو گەلانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بەهەموو پێكهاتەی ئاینی و نەتەوەیی لەبەرانبەر هێرشێكی فاشیزمدان، چوارچێوەیەی فاشیزم هەیە(ئەكەپە، مەهەپە، داعش، پارتی)یە ئەمانە چوارگۆشەیەكی فاشیزمن كاری ئەوان ئەوەیە كە پاكتاوی نەژادی بكەن بۆ بەرژەوەندی خۆیان پێویستە هەموو گەلانی كوردو عەرەب و هەموو گەلانی ناوچەكە بەرانبەرئەم چوارگۆشە فاشیستە هەڵوێستیان هەبێت. هەمان مورەبەعی فاشستی دواكەوتوویی و پاشەڕۆیەتی كە لەكەسایەتی( ئەكەپە، مەهەپە، داعش، پارتی)یدا هەیە ئەوان بوون كۆمەڵكوژیان لە شەنگال ئەنجامداو تا ئێستاش ئەو كۆمەڵكوژییە بەردەوامە، هاوكاری پارتی و توركیاو داعش و مەهەپە واتا هاوكاری ئەردۆغان و باخچەلی و بارزانی و ئەبوبەكر بەغدادی بوو كە ئەو كۆمەڵكوژییە لە شەنگال ئەنجامدراو ئێستاش لەژێر ناوی رێكەوتنی شەنگال كە توركیا بە فرۆكەی درۆن هێرش دەكات منداڵ دەكوژێت، لەنەخۆشخانەكان دەدات و مرۆڤی نیشتمانپەروەر دەكوژێت و دەیكاتە ئامانج كە بەرانبەر داعش شەڕیان كردووە و دەیانەوێت بەم پاشەرۆیەتییە زاڵ بن. پێویستە هەموو گەلانی رۆژهەڵاتی ناوەراست هەڵوێستیان هەبێت بەرانبەر ئەو چوارگۆشە فاشیزمە هوبێت،كە بەداخەوە هێزی نێونەتەوەیی و ناتۆو ئەمریكاو بەریتانیا پشتیوانی ئەم چوار گۆشە فاشیزمە دەكەن. لێرەوە داوا لە ناتۆو ئەمریكاو بەریتانیا دەكەم كە پشتیوانی ئەم چوار گۆشە فاشیستە نەكەن چ بەراستەوخۆ یان بە ناراستەوخۆ.
ئارا ئیبراهیم وتەبێژی كۆماجڤاكێن كوردستان(كەجەكە) زانیاری زۆر وردو نەبیستراو دەربارەی ورەی رووخاوی سوپاكەی ئەردۆغان ئاشكرا دەكات و دەڵێت:" ئەو سەربازانەی چالاكی گەریلا بەرانبەریان دەكرێت و لێیان دەكوژرێت، دواتر ئەوانەی ماونەتەوە بەپەلە دەیانگۆڕن بۆ ئەوەی ئەو ترس و دڵەڕاوكێیە نەگات بەسەربازانی دیكەیان". زاگرۆس هیوا، وتەبێژی كۆماجڤاكێن كوردستان(كەجەكە)، بەهاوڵاتی وت:" لەناوەڕاستی مانگی نیسانی ئەمساڵەوە كە ئۆپەراسیۆنی سوپای تورك دەستی پێكردووە تائێستا هەزارو 203 سەربازی تورك كوژراون". هەروەها وتیشی:" ئەو هەژمارەیە هەڤاڵان چوونەتە سەر جەنازەكەیان و بەچاوی خۆیان بینیویانن، رەنگە زۆرتریش بن، تا جەنازە نەبینن ناڵێن ئەوەندە كوژراو هەیە، ئەوانەشی كە رەنگە كوژرابێت و ژمارەكە نادەن بەئێمە ، ئەو ئامارانە ئەوانەیە كە گەریلا بینیویەتی كوژراوەو چووەتە سەر جەنازەكەیان". هەروەها لەبارەی شەرو پێكدادانەكانی سوپای تورك و گەریلا لەباكوری كوردستان، وتەبێژی كۆماجڤاكێن كورستان ئەوەشی ئاشكرا كرد كە" بەدیاریكراوی بیست سەربازی تورك لەشوێنی جیاجیا لەئامەدەوە تا وان كوژراون لەماوەی دوو مانگی رابردوودا". هاوكات ئەوەشی روونكردەوە كە چالاكی ناوشارەكان لەڕێگەی تیمەكانی تۆڵەسەندنەوەی (هەپەدەهە) ئەنجام دەدرێت، وتیشی:"(هەپەدەهە) بزوتنەوەیەكی شۆڕشگێڕییە بۆ هەموو توركیایە نەك تەنها بۆ باكوری كوردستان، لە ئەستەنبوڵەوە بیگرە تا دیاربەكرو ئامەد هەم (یەپەسە) یەكینەكانی پاراستنی سڤیل، ئەو چالاكیانە ئەنجام دەدەن، شوێنی ئیكۆنۆمی فاشیستەكان و ئەو شوێنانەی كەوەكو سەرچاوەی داهاتی ئەكەپەو مەهەپەن كە هی جەماعەتی ئەردۆغان و باغچەلین ئەوانە دەكەنە ئامانج". زاهرۆس هیوا ئەوەشی دووپاتكردەوە كە ئەو لەشكرانەی بەو شێوەیە دادەبەزێنرێن لە هەرێمەكانی زاپ و ئاڤاشین و كوڕەژارۆو هەموو هەرێمەكانی دیكە"گورزی گەریلایان بەردەكەوێت هەموو دەروونیان تێكدەچێت، ئەو شتەی كە پێیان دەوترێت و ئەو واقعەی لەسەر ئەرزی واقع دەیبینن یەكناگرێتەوە، لەبەرئەوە زۆر دەترسن تووشی ترس و تۆقین و دڵەراوكێ دەبنەوە، ئەگەر سەیری ڤیدیۆی چالاكییەكانی گەریلا بكەیت تەنانەت سەربازەكان دەست و لاقیان ناكرێتەوە كەوەڵامیش بدەنەوەو چۆكیان دەشكێت".
هاوڵاتی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ بەرپرسی یەكەمی میدیاكاندا كۆبووەوەو لە سێ كاتژمێردا زۆر پرسی گرنگ وەڵامدرانەوە، مەسرور بارزانی وتی:" چاكسازی تەنها سزادانی گەندەڵكاران نییە، چاكسازی بە سیستم دەكرێت". مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەوەشی دووپاتكردەوە كە "بێگومان سیاسەتی حكومەتی هەرێم ئەوە نییە هیچ كەسێك لەسەر بیروبۆچوونی سیاسی بگیرێت بەهیچ شێوەیەك، هەرگیز لەگەڵ ئەوە نیم ئازادی رادەربڕین سنووردار بكرێت". مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان رۆژی دووشەممە 20ـی حوزەیرانی 2022 لەشاری هەولێر لەدیدارێكدا لەگەڵ بەڕێوەبەرو نوێنەرانی ژمارەیەك لە دەزگاكانی راگەیاندنی هەرێمی كوردستان، كە تاریق فاتیح سەرنووسەری رۆژنامەی هاوڵاتی ئامادەیبوو لەسەر پرسەكانی پەیوەست بە دۆخی ژیانی هاووڵاتیان، ئازادی رادەربڕین، كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا، چاكسازیەكانی حكومەت، كاری رۆژنامەوانی، پرسی نەوت و فەرمانبەران و چەندین پرسی دیكە قسەیكرد. سەبارەت بەئینتیمای خەڵك و خۆشەویستی وڵات لەوەڵامی یەكێك لەپرسیارەكان سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، وتی: "كاتێك رەخنە دەگیرێت یان باسی ئەدای حكومەت یان دەسەڵات دەكرێت، ئەركی رۆژنامەنووس ئەوەیە چۆن بتوانن خۆشەویستی وڵات لەناو دڵی خەڵكدا بهێڵێتەوە، هەر هیچ نەبێ ئێوە نابێ دەسەڵات بەخاوەنی ئەو وڵاتە بزانن، بەڵكو دەبێ خەڵك بە خاوەنی وڵات بزانن". هەروەها وتیشی:" كەواتە نابێ خەڵك دڵ رەش بكرێت لە خۆشەویستی بۆ نیشتمان، خۆتان كە رەخنە لە دەسەڵات و كەموكوڕییەكان دەگرن، هیچ نەبێ بەرنامەیەكیشتان هەبێت كە چی بكەن، بۆ ئەوەی پەیوەندی خەڵك لەگەڵ نیشتمان دروستبكەنەوە، یان بەرنامەتان چی بووە، من نەمبینیوە بەرنامەتان هەبێت بۆ ئەوەی ئینتیمای هاووڵاتیان بۆ نیشتمان زیاد بكەن، سەرۆكی حكومەتی هەرێم باسی لەوەشكرد كە" ئەمە رەخنەیەكە هەقە خۆتان ئەو رەخنەیە لەخۆتان بگرن، من دان بەوەدادەنێم رەنگە ئێمە لەحكومەت كەمتەرخەمی ئەوەمان هەبووبێت كە هەموو زانیارییەكان بەئێوەو هاووڵاتیان نەگەیشتووە، هەرچەند بەدڵنیاییەوە دەڵێم لەم كابینەی حكومەتدا زیاتر لەهەموو كابینەكانی تر لێدوان دراوە، روونكردنەوە دراوەو دیدار ئەنجامدراوە، هەروەها لەگەڵ پەرلەمانی كوردستان زۆرترین بەشداری لەدانیشتنەكانی پەرلەمان هەبووە، جگە لەوەی وەزیرەكان ئامادەی كۆبوونەوەكانی پەرلەمان بوونە، لەئاستی بەڕێوەبەرە گشتییەكان بەشداریكردن هەبووە لەكۆبوونەوەی لیژنەكانی پەرلەمان، بەڵام دیارە هێشتا لەو ئاستەدا نییە كە ئێوە رازی بن، هاووڵاتی هەقی خۆیەتی لەهەموو ورەكارییەكانی حوكمداری و حوكمڕانی ئاگادار بێت". كاتێك دەستمان بەو كابینەیە كرد، وتم دەبێت بزانین حكومەت چ مومتەلەكاتێكی هەیە، لە هەموو حكومەت ئەوەی كە تۆماركرابوو و بۆیان هێنام، وتیان 28 مومتەلەك لەسەر ناوی حكومەت تۆماركراوە، ئەمەش نەك لەبەر ئەوەی نەبوو، بەڵام تۆمارنەكرابوو، ئێمە هەر لەم كابینەیە لیژنەمان پێكهێنا بۆ ئەوەی بزانین ئێمە چیمان هەیە، دوای ماوەیەك هاتنەوە 36 هەزار مومتەلەكات بەناوی حكومەت هەبوون كە ئێستا تۆماركراون بەراوردكاری سەبارەت بەخۆ بەراوردكردنی هەرێمی كوردستان لەگەڵ وڵاتانی پێشكەوتوو، مەسرور بارزانی، لەوەڵامی پرسیارێكدا وتی: "ئەوە تموحێكی زۆر باشە كە ئێمە هەوڵبدەین باشتر هەنگاو بنێین، نەك لەئاستی ناوچەكەدا بمێنینەوە، بەڵام بیرتان نەچێت لە هەموو كۆمەڵگەیەكی دیموكراسی و پێشكەوتوو تەنها دروشم نییە، بەڵكو بەرپرسیاریەتی هاوبەش هەیە، هاووڵاتیش بەرپرسیاریەتی هەیە بەرامبەر نیشتمانەكەی، تەنیا ئەرك ناكەوێتە سەرشانی دەسەڵات و حكومەت، دەبێ هاووڵاتیش ئەركی خۆی لەبەرچاوبگرێت، باسی ئەوروپا دەكەن، فەرموون بزانن بەرپرسیاریەتی هاووڵاتی لەئەوروپا چییە، ئایا ئەو بەرپرسیاریەتییە لەلایەن هاووڵاتییان و میدیاكاران هەڵگیراوە، ئەمە پرسیارێكە خۆتان وەڵامەكەی دەزانن". لەوەڵامی پرسیارێك سەبارەت بەدەستگیركردنی رۆژنامەنووسان و ئازادی كاری رۆژنامەوانی، سەرۆكی حكومەت وتی: "باسی ئەوە دەكەن رۆژنامەنووس لەسەر كۆمێنت گیراوە، من ناڵێم بەشێوەیەكی قەتعی ئەوە نەبووە، بەڵام بێگومان سیاسەتی حكومەتی هەرێم ئەوە نییە هیچ كەسێك لەسەر بیروبۆچوونی سیاسی بگیرێت بەهیچ شێوەیەك، هەرگیز لەگەڵ ئەوە نیم ئازادی رادەربڕین سنووردار بكرێت، بەڵام ئازادی و تۆمەت بەخشینەوە دوو شتی جیاوازن، هاوڵاتی لەهەر ئاستێك بێت، رۆژنامەنووس یان پزیشك بێت یان دەسەڵاتدار بێت بەرامبەر بە یاسا ئەركێكی هەیە نابێ پێشێلی مافی خەڵكی تر بكات و نابێ تۆمەت بەخشینەوە بەئازادی پێناسە بكات، هەروەها دەبێ هەموو كەس لەبەردەم یاسا یەكسان بێت، لەلایەك ئێوە وادەڵێن و لەلایەكی دیكەش رەخنە لەدادگاكان دەگرن، كاتێك دادگا بڕیار لەسەر كارێكی نادروستی كەسێك دەدات ئێوە جارێكی تر دێن دادگا تاوانبار دەكەن دەڵێن بۆچی ئەو بڕیارەی داوە، رۆژنامەنووس وەك هەر هاووڵاتییەكی دیكە بەرپرسیارە بەرامبەر بەیاسا، ئەگەر كەسێك بەناوی پزیشك بێت مومارەسەی پیشەی پزیشكی بكات و پزیشك نەبێت لە ئەنجامی ئەو كارەی دەیكات خوا نەخواستە هاووڵاتییەك لەناو دەستی گیان لەدەستبدات، ئێوە وەك رۆژنامەنووس هەڵا دەنێنەوە و دەڵێن دەبێ ئیجرائات بەرامبەر ئەو كەسە بكرێت، چونكە پیشەكەی ئەو نەبووە سوو ئیستیفادەی كردووە، ئەمە راستە بۆ هەموو پیشەكانی دیكەش، كەسێك رۆژنامەنووس نەبێت نابێ بەناوی رۆژنامەنووس مامەڵەی لەگەڵ بكرێت، رۆژنامەنووسیش وەك هەموو هاووڵاتیانی دیكە تاكێكی ئەم كۆمەڵگەیە دەكرێ هەڵە و شتی نایاسایی بكات، هەموومان بەخۆشمەوە پێویستە بەرامبەر یاسا ملكەچ بین". با بە ژمارە پێتان بڵێم پێشتر 25%ی داهاتی نەوت بۆ مووچە دەگەڕایەوە، من ناڵێم داهاتی كوردستان لەبەر ئەوەی هەندێكی بۆ كولفەی كۆمپانیاكان دەگەڕێتەوە هەندێك بۆ قەرزەكان دەچێت، هەندێكی بۆ گواستنەوەی نەوت ئەمە هەمووی داهاتە بەڵام كولفەیە، حكومەتی هەرێم ناچارە ئەو پارەیە بداتەوە، لەگەڵ ئەوەش ئێمە هاتین ئەو رێژەیەمان لە 25% بۆ 42% بەرز كردەوە، كە وایە داهاتی زیاتر بۆ گەنجینەی حكومەت دەگەڕێتەوە تەنها بۆ مووچە". شەڕی گەندەڵی سەبارەت بە بەشداریكردنی رۆژنامەنووسان لەشەڕی گەندەڵی، مەسرور بارزانی رایگەیاند: "لەوانەیە وابێت، دەبێ ئەم كەمتەرخەمییە لەبەرچاو بگیرێت، لەمەودوا زیاتر سوود لە توانای رۆژنامەنووسان وەربگیرێت، بۆ ئەوەی ئەو بەرنامە چاكسازییە كە حكومەت هەیەتی و ئەو كارانەی دەیكات زیاتر روونبكرێنەوە، منیش دەمەوێت ئێوەی رۆژنامەنووس بەشدارو پشتیوان بن، بۆ ئەوەی بەیەكەوە شەڕی بنبڕكردنی گەندەڵی بكەین، زۆرم پێمخۆشە ئێوەش بەشداربن ئەگەر ئێوە ئامادەیی ئەوەتان هەبێت، ئامانجی ئەم كۆبوونەوەیەش ئەوە بووە كە ئەم پچڕانە نەبێت، هیوادارم ئەم كۆبوونەوەیە بە خاڵێكی ئیجابی وەربگرن، كە ئەم دانیشتنە دەكەین دیارە هەست بەوەكراوە كە بۆشاییەك هەیەو دەمانەوێت ئەو بۆشاییە پڕبكەینەوە، دانیشتنەمان لێرە پێكەوە نیشانەی ئەوەیە نیەتی ئەوەمان هەیە دەمانەوێت زیاتر لێك نزیك بینەوە و سوود لەتواناكانی ئێوەش وەربگرین". لە وەڵامی پرسیارێك سەبارەت بە پارەی سیاسییەكان بۆ راگەیاندن، مەسرور بارزانی، ئاماژەی بەوەدا: "بەڕێزێك باسی ئەوەی كرد فڵان و فڵان خاوەن پڕۆژەی میدیایین، راستە من نایبینم هیچ یەكێك لە ئێوە بێلایەن بن، هەر یەكێكتان لەلایەن كەسێك یان لایەنێكی سیاسی پاڵپشتی دەكرێن، بۆیە داوا لەوەزارەتی رۆشنبیری و خۆشتان دەكەم، ئەوانەی لەلایەن لایەنە سیاسییەكان پاڵپشتی دەكرێن دیارن راگەیاندنی فەرمی حزبەكان سەرچاوەی داراییان دیارە لە كوێوە دێت، بەڵام هەقە ئەوانەی سەرچاوەی داراییان دیار نییە با ئەوانیش ئەو راستیە بۆ خەڵك روونبكەنەوە، پێویستە وەزارەتی رۆشنبیری بۆ خەڵك ئاشكرای بكات كە سەرچاوەی دارایی ئەمانە لەكوێ هاتووە، بۆ ئەوەی خەڵكیش بزانێت". یاسای كاری رۆژنامەوانی سەرۆكی حكومەت، سەبارەت بەكاری رۆژنامەوانی رایگەیاند: "پێویستە یاسای رۆژنامەگەری كە لەكوردستان هەیە رەچاو بكرێت، بۆ ئەوەی هیچ رۆژنامەنووسێك بەدەر لەیاسا كار نەكات و ئەو ئەرك و بەرپرسیاریەتییەی لەسەر شانیەتی جێبەجێی بكات، ئێوە وەك رۆژنامەنووس ئەركی ئەوەتان هەیە هاووڵاتییان ئاگادار بكەنەوە، لەهەمانكاتدا ئەركی ئەوەشتان هەیە خەڵك لەنیشتمان و كوردستان نزیك بكەنەوە، خۆشەویستی وڵات و دەسەڵات تێكەڵ نەكەن، دوو شتی جیاوازن، بەڵام من ئەوەم نەبینیوە، نەمبینیوە ئێوە پڕۆژەیەك پێشكەش بكەن كە هاووڵاتی نیشتمانەكەی خۆی خۆشبوێت، نەمبینیوە كار لەسەر ئەوە بكەن هاووڵاتی شانازی بەمێژووی پڕ سەروەری گەلەكەی بكات كە هەزاران شەهیدو قوربانی داوە، ئەگەر لەدەسەڵات یان لایەن و كەسایەتیەك ناڕازین، مانای ئەوە نییە حوكم بەسەر مێژوودا بدەن و پەلاماری بدەن، پێموانییە لەهیچ وڵاتێك ئەمە قبووڵ بكرێت، بەتایبەتی لەوڵاتی دەوروبەر، ئەوەی ئێوە دەتوانن لە هەرێمی كوردستان ئەنجامی بدەن تەحەداتان دەكەم ئەگەر بتوانن لە هیچ وڵاتێكی دراوسێ بەو جۆرە قسە بكەن، فەرموون بڕۆن لەوڵاتێكی دراوسێ تۆمەت ببەخشنەوە یان ئیهانەی مەرجەعیەت و موقەدەساتی ئەو وڵاتانە بكەن بزانن لێتان قبووڵ دەكەن، كەس لێتان قبووڵ ناكات، كەواتە رادەی ئازادی دەربڕین لە هەرێمی كوردستان بەراورد ناكرێت بەوڵاتانی ناوچەكە، ئازادی رادەربڕین لە هەرێمی كوردستان زۆر لەوە زیاترە كە هەندێك كەس دەیانەوێت پێناسەی بۆ بكەن". بازگەكان لەوەڵامی پرسیارێك لەبارەی خراپی رێگاو بازگەكان لەنێوان شارەكانی هەرێمی كوردستان، سەرۆكی حكومەت وتی: "ئەمە 30 ساڵە حوكمڕانی لە هەرێمی كوردستان هەیە، هەموو ئەو كەموكوڕیانەی دەیبینن هی ئەم كابینەیە نییە، دەبوایە لەماوەی ئەم 30 ساڵە ژێرخانێكی ئابووری بەهێز دروست بكرێت، كە پێویست نەبوایە ئێستا ئێمە باسی ئەو كێشانە بكەین، منیش پێم خۆشبوو لە حكومەتێكدا حوكمڕانی بكەم كە هەموو شت زۆر باش بوایە و ئیشی زیاترم كردبا، بەڵام ناكرێ ئەوەی خراپ كراوە هەمووی رووبەڕووی ئەم كابینەیە بكرێتەوە، منیش خۆزگەم دەخواست هیچ بازگەیەك لە هەرێمی كوردستان نەبوایە، بەڵام ئەوە لەبەر ئەوە نییە تەنها لەبەر ئەوەی لەنێوان هەولێر و سلێمانی هەبن، لەنێوان هەولێر و دهۆكیش هەیە لەنێوان هەموو شارەكانی كوردستان بازگە هەن، ئەمەش لەبەرئەوەی هێشتا مەترسی تیرۆر لەسەر كوردستان ماوە، هێشتا شانە نوستووەكانی داعش و تیرۆرستان لەلایەن هێزە ئەمنییەكان دەستگیر دەكرێن، ماددە هۆشبەرەكان لەم شار بۆ ئەو شار هاوردە دەكرێن، كە ئەمە دەبن بە مەترسی گەورەتر لەسەر كۆمەڵگەی ئێمە، بازگەكان بۆ ئەوە نییە سنوورەكانی ئیداری ئەم پارێزگا لەگەڵ ئەو پارێزگا لە یەكتر جیا بكاتەوە، بەڵكو بۆ ئەوەیە ئەم مەترسیانە بڕەوێننەوە، هیوادرم رۆژێك بێت هیچ مەترسییەك لە هەرێمی كوردستان نەمێنێت و بازگەكان هەڵبگیرێن، سەرەڕای ئەوەش دەبێ پێداچوونەوەیەكی جددی بكرێت، كە بە هیچ شێوەیەك بازگەكان رەنگدانەوەی دوو ئیدارەییان پێوە دیار نەبێت". وڵاتانی دراوسێ بە تەنیا ناتوانن ئەوە بكەن ئەگەر یارمەتیان نەدرێت، ئەو درۆنانە لەكوێوە دێن؟ لەلایەن توركیاوە بۆردومانی ناوچەكانی هەرێمی كوردستان دەكرێت بە حیساب پەكەكەی لێیە، ئەگەر پەكەكە خەمی هەرێمی كوردستانیەتی و دەزانێت توركیا ئەوان وەك بیانوو بەكاردێنێت بۆ پەلاماردانی هەرێمی كوردستان بۆ ئەو بیانووە نابڕن و شوێنەكان چۆڵ ناكەن زیندانی سیاسیی؟! مەسرور بارزانی، لە وەڵامی پرسیاری رۆژنامەنووسێك لەبارەی زیندانیانی سیاسی وتی: "خۆم لەگەڵ ئەوە نیم هیچ كەسێك لەسەر بیروباوەڕی سیاسی بگیرێت، بەڵام سوو ئیستیفادە كردن لەپیشەی رۆژنامەنووسی یان سیاسەت یان هەر پیشەیەكی تر نابێ قبووڵ بكرێت، كەسێك بیەوێت خزمەتی وڵاتەكەی بكات و بەئازادی رادەربڕێت هەقی خۆیەتی، بەڵام سوو ئیستیفادەكرن لە پیشەكەی بۆ مەرام و ئامانجی دیكە، ئەمە كاری یاساو دادگایە، باوەڕ بكەن خۆم حوكمم بەسەر هیچ كەس نەداوە، لەگەڵ ئەوەش نیم هیچ دەسەڵاتێكی سیاسی مافی ئەوەی هەبێت حوكم بەسەر هیچ كەسێكدا بدات، ئەگەر ئێوە كێشەتان لەگەڵ دادگا هەیە رەخنەكان ئاراستەی دادگا بكەن نەك حكومەت، من متمانەم بە دادگاكانی خۆمان هەیە و رێزیان دەگرم، ئەگەر دادگا بڕیارێك بدات ئەركی حكومەتە جێبەجێی بكات". مەسرور بارزانی: میدیای سێبەرم نییە دەربارەی كاری میدیای سێبەر، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند: "باسی ئەوە كرا كە من میدیای سێبەرم هەیە، من هیچ میدیای سێبەرم نییە، بەهیچ شێوەیەكیش پاڵپشتی میدیایەكی سێبەری واناكەم پەلاماری خەڵك بدات، دووپاتیدەكەمەوە هەقە وەزارەتی رۆشنبیری سەرچاوەی داهاتی هەموو دەزگاكانی راگەیاندن بۆ خەڵك ئاشكرا بكات، بۆئەوەی دیاربێت لە كوێوە پشتیوانی دەكرێن و لە كوێ ئاراستە دەكرێن". بێئومێدی خەڵك لەوەڵامی هەندێك لە رۆژنامەنووسان كە دەڵێن "خەڵك بێئومێدە و رۆژانە وڵاتانی دراوسێ بۆردومانی ناوچە سنوورییەكانی هەرێمی كوردستان دەكرێت"، مەسرور بارزانی، ئەوەی خستەڕوو: "ئەوە راستە، بەڵام دەبێ بپرسین خەڵك نائومێدە یان نائومێد كراوە، یان هەوڵی نائومێدكردنی خەڵك دەدرێت، ئەمە دوو شتی جیاوازن، بەداخەوە من دەبینم لەجیاتی هەوڵی بەرزكردنەوەی مۆڕاڵی خەڵك بدرێت، بە بەرنامەیەكی رێكخراو هەوڵی دابەزاندنی مۆڕاڵی خەڵك دەدرێت، كێشەی بچووك زۆر گەورە دەكرێن و دەستكەوتەكان بەبێ نرخ پێشان دەدرێن، كە پەلاماری هەرێمی كوردستان دەدرێت خەتای حكومەتی هەرێم نییە، ئەگەر خوێندنەوەیەكی قوڵی سیاسی و ستراتیژی بۆ دۆخی ناوچەكە بكەن، راستە لەناوچەیەكی زۆر قەیراناویی و ناخۆشداین، قەزیەی كورد هێشتا چارەسەر نەبووە، هێشتا لەگەڵ حكومەتی عێراق نەگەیشتووینەتە چارەسەر لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ كێشە هەیە، هەندێك لایەن لەجیاتی هاوكاریكردنی كیانی هەرێمی كوردستان وەك كیانێكی دانپێدانراوی یاسایی بكەن، بەداخەوە هەوڵی تێكدانی دەدەن، دەستی هەندێك لایەنی سیاسیشی تێدایە، وڵاتانی دراوسێ بە تەنیا ناتوانن ئەوە بكەن ئەگەر یارمەتیان نەدرێت، ئەو درۆنانە لەكوێوە دێن؟ لەلایەن توركیاوە بۆردومانی ناوچەكانی هەرێمی كوردستان دەكرێت بەحیساب پەكەكەی لێیە، ئەگەر پەكەكە خەمی هەرێمی كوردستانیەتی و دەزانێت توركیا ئەوان وەك بیانوو بەكاردێنێت بۆ پەلاماردانی هەرێمی كوردستان بۆ ئەو بیانووە نابڕن و شوێنەكان چۆڵ ناكەن، بەڵام بەداخەوە هەندێك لە راگەیاندنەكانی خۆمان كە دێن باسی ئەوە دەكەن لەجیاتی راستی بابەتەكە بۆ خەڵك باس بكەن، لایەنگری دەكەن و ناتوانن خۆتان لەوە دەرباز بكەن، ئەگەر پەكەكە نەبێ توركیا هیچ بیانووێكی نابێ بۆردومانی هەرێمی كوردستان بكات، هەموو ئەو بۆردومانانەی دەكرێنە سەر هەرێمی كوردستان دروستكراون، بەهیچ شێوەیەك هەرێمی كوردستان نەبووەتە پەناگە بۆ دروستكردنی مەترسی لەسەر شوێنێكی دیكە بەتایبەتی دراوسێكانی، بەڵام كەس ناڵێ لەخۆڕایی بۆردومانت دەكەم، بەڵكو دەبێ بیانوێك بدۆزێتەوە، وەك بینیمان لە بۆردومانكردنی هەولێر چەندین تۆمەت خرانە پاڵ هەرێمی كوردستان، هیچ بەڵگەیەكیش نەخرایەڕوو كە راستی و دروستی ئەو تۆمەتانە پشتڕاست بكاتەوە ئەسڵ و ئەساسی نەبوو، هەرێمی كوردستان نەبووەتە شوێنێك بۆ دروستكردنی مەترسی لەسەر وڵاتانی دراوسێ، هەروەها لە عێراق هەندێك هێزی لەیاسا دەرچوو بەدرۆن و مووشەك بۆردومانی هەرێمی كوردستان دەكەن، ئەگەر باوەڕیان بە پێكەوەژیان و بنەماكانی دەستوور هەبێت نایەن بەبێ بڕیاری حكومەتی فیدراڵ ناوە ناوە بۆردومانی هەرێمی كوردستان بكەن، ئێمە بەپێی توانا رووبەڕووی هەڕەشەكان بووینەتەوە، ئێمە نە لەگەڵ شەڕین نە دەمانەوێت شەڕ لە ناوچەكە هەبێت، دەمانەوێت چۆن ئێمە رێزی دەوروبەر دەگرین ئەوانیش رێز لە هەرێمی كوردستان بگرن". دەبێت سیستەم رێكبخەین مەسرور بارزانی لەوەڵامی پرسیارێكی دیكەدا وتی: "باوەڕناكەم ئەو بێئومێدییە هەبێت ئێمەش خەڵك دەبینین، راستە كەموكوڕی هەیە و تموحی ئێمە زۆر لەوە زیاترە و دەمانەوێت خزمەتێكی زیاتری خەڵكی خۆمان بكەین، بەو ئیمكانیەتەی لەبەر دەستە و ئەو هەموو ساڵەی رابردوو نابێ وا سەیر بكرێت كە ئێمە لێی بەرپرسین لەو قەیران و گرفتانەی كە تووشی خەڵك بوونە، سەرەڕای ئەوەش بەرنامەمان هەبووە و كارمان لەسەر كردووە، بەڵام هەنێك لەو هەنگاوو چاكسازییەی گرتوومانەتە بەر رەنگە ماوەیەكی دیكە ئەنجامەكەی دەربكەوێت، دروستكردنی ژێرخانێكی ئابووری دروستكردنی بینایەك نییە ئێوە بەچاو بیبینن، دوای ماوەیەكی دیكە ئێوە دەبینن ئێمە چیمان كردووە لە كەرتی كشتوكاڵ و پیشەسازی و ریفۆرم". لەبارەی پرۆسەی چاكسازی و رووبەڕووبوونەوەی گەندەڵكاران، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان وتی: "چاكسازی تەنها سزادانی گەندەڵكاران نییە، چاكسازی لە سیستەم دەكرێت نەك تەنیا لەخەڵك، ئەگەر سیستمێك هەبێ و هەركەسێك بێت بتوانێت بەردەوام بێت لەگەندەڵی ئەوە هەرگیز گەندەڵی كۆتایی نایەت، دەبێ سیستمەكە وا رێكبخرێتەوە كە دەرفەتی گەندەڵی تێدا نەمێنێت، ئێمە میكانیزمان هەیە بۆ چاكسازی و ریفۆرم لەسیستمەكە، ئەوەی تر بۆ دادگا دەمێنێتەوە، هەر كەسێك سكاڵای لەسەر گەندەڵی فڵان و فڵان كەس هەیە با پێشكەشی دادگای بكات با دادگا بە ئەركی خۆی هەڵسێ و ئیجرائات بكات، بەڵام سەبارەت بە حكومەت ئێمە دەمانەوێت چاكسازی لە سیستەم و ژێرخانی ئیدارەدا بكەین، كە چۆن بتوانین رێگری لە گەندەڵی و بەهەدەردانی سامانی گشتی بكەین". ئەمە 30 ساڵە حوكمڕانی لە هەرێمی كوردستان هەیە، هەموو ئەو كەموكوڕیانەی دەیبینن هی ئەم كابینەیە نییە، دەبوایە لەماوەی ئەم 30 ساڵە ژێرخانێكی ئابووری بەهێز دروست بكرێت...بەڵام ناكرێ ئەوەی خراپ كراوە هەمووی رووبەڕووی ئەم كابینەیە بكرێتەوە دۆسیەی نەوتی هەرێم سەبارەت بەدۆسیەی نەوت لەهەرێمی كوردستان، مەسرور بارزانی، ئاماژەی بەوەدا: "ئێوە پرسیارتان لە هەموو شت كردووە و ئێمەش وەڵامان داونەتەوە، بەڵام ئەگەر بە كورتیش بێت جارێكی دیكە لێرە باسی دەكەم، جێی سەرنج و پێكەنینە كە دەوترێت خەڵك بە بڕیاری دادگای فیدراڵی دژی هەرێمی كوردستان دڵخۆشن یان بەهۆی نەوتەوە هەرێم قەرزدار بووە، دەوترێ پێشتر حكومەتی فیدراڵی بودجەی بۆ هەرێمی كوردستان هاتووە و بەهۆی هەناردەكردنی نەوت بڕاوە، لە نووسینی دەستوور خۆم یەكێك بووم لەو شاندەی لە بەغدا بووین لەنووسینەوەی دەستوور بەشداربووین، یەكێك لەخاڵە گرنگەكان ئەوەیە كە ئەو سامانە سروشتییەی لە هەرێمی كوردستان هەیە لە خزمەتی خەڵك بەكاربهێنرێت، ئەگەر سەیر بكەن تاساڵی 2003 هەرچی سەروەت و سامانی سروشتی هەرێمی كوردستان بووە دزراوە و بڕدراوە، داهاتەكەی دراوە بە بۆمب وڵاتەكەی ئێمەیان پێ خابوور كردووە، سەروەت و سامانی ئێمە دژی هاووڵاتیانمان بەكارهێنراوە، كراوە بە چەك و كیمیایی و ئەو هەموو تاوانە دەرهەق بەگەلی كورد كراوە. سەبارەت بەنەوتی كەركووك مەسرور بارزانی وتی :"ئەگەر ئێوە نەوتی كەركووك بە نەوتی كوردستان بزانن، كە من پێموایە كەركووك بەشێكە لەكوردستان و ئەو نەوتەی چەندین ساڵ لەوێ بڕدراوە، دەبوایە بۆ ئاوەدانی كوردستان و هەموو عێراق بەكاربهێنرێت، بەڵام بەشی كوردستان لەو داهات و سەروەت و سامانە چی بووە؟ جگە لە وێرانكاری و ئەنفالكردن و ئەو هەموو تاوانكارییەی دژی هەرێمی كوردستان كراوە، لە نووسینەوەی دەستوور ئێمە ویستمان ئەو مافە بۆ خەڵكی كوردستان بگەڕێتەوە، هەوڵدرا یاسای نەوت و غاز لە حكومەتی فیدراڵی پەسەند بكرێت، ساڵی 2007 رەشنووسێك ئامادەكرا بۆ ئەوەی یاسای نەوت و غاز دروست بكرێت، بەڵام حكومەتی عێراقی نەهاتە پێشەوەو ئەو یاسایە نەچووە پەرلەمان، ئەگەر ئەوە هەبوایە ئێمە لە چوارچێوەی ئەو یاسایە رەفتارمان دەكرد، دواتر بەپێی دەستوور یاسای نەوت و غاز لەپەرلەمانی كوردستان پەسند كرا، هەرچی لە هەرێمی كوردستان ئەنجامدراوە بەپێی ئەو یاسایە بووە، ئێمە یاسای نەوت و غازمان هەبووە، بەڵام تائێستاش حكومەتی فیدراڵی ئەو یاسایەی نییە، ئەوكاتە لێكتێگەیشتن لەنێوان حكومەتی فیدراڵی و حكومەتی هەرێم هەبوو تا یاسای نەوت و گاز لەپەرلەمانی عێراق پەسند دەكرێ، حكومەتی هەرێم دەتوانێت كاری خۆی بكات، ئێستا دادگای فیدراڵی پەنا دەباتەبەر یاسایەك كە لەساڵی 1976 بۆ حكومەتێكی مەركەزی نووسراوە، دوای ئەوە عێراق گۆڕانكاری بەسەرداهاتووە لەحكومەتێكی دیكتاتۆری بووەتە حكومەتێكی فیدراڵی، بەڵام ئایا ئەو یاسایەی لەساڵی 1976 نووسراوە رەنگدانەوەی دەستووری عێراقە؟ بەهیچ شێوەیەك وا نییە، حكومەتی عێراق یاسای نییە، جگە لەوە كە دەوترێت حكومەتی فیدراڵ بەهۆی هەناردەكردنی نەوتی هەرێم بودجە بۆ هەرێمی كوردستان نانێرێت راست نییە، ساڵی 2014 یەك بەرمیل نەوت هەناردە نەدەكرا كە بودجەی هەرێمی كوردستان بڕدرا، ئەگەر پێیانوایە هۆكارەکە نەوتی كوردستانە ئەوكاتە هیچ نەوتێك هەناردە نەدەكرا، دوای بڕینی بودجەی هەرێم بۆ چارەسەركردنی قەیرانی دارایی و ئابووری بڕیاری هەناردەكردنی نەوتی دا، كۆمپانیاكانیان بەپێی ئەو یاسایەی لە پەرلەمانی كوردستان دەركرا هێنایە كوردستان و دوای ئەوە نەوتی هەرێمی كوردستان هەناردەی دەرەوە كرا، دوای ئەوەش رێككەوتنی تر كراوە جار بەجار بودجە بۆ هەرێم هاتووە، بەڵام بڕینی بودجە بە هیچ شێوەیەك پەیوەندیدار نەبووە بەوە، چونكە دوای بڕینی بودجە هەرێم نەوتی هەناردە كردووە، ئینجا خەڵك پێی خۆشە دادگای بەناو فیدراڵی ئەو بڕیارەی دەركردووە، ئێمە دژی بڕیاری دادگای فیدراڵی نین، بەڵام كوا دادگای فیدراڵی لەعێراق، لەدەستوور هاتووە دەبێ دادگای فیدراڵی بەپێی ئەو رێكارانە دروستبكرێ و كارا بكرێت، كام دادگای فیدراڵی لەعێراق بەپێی دەستوور دروستكراوە، ئەم دادگایە لەسەردەمی برێمەر هەبووە و تائێستا بەردەوامە، بەڵام بەهیچ شێوەیەك بەپێی ماددەی دەستووری دروست نەكراوە، تائێستا دادگای فیدراڵی كە بگونجێت لەگەڵ دەستوور لەعێراق بوونی نییە، ئێمە دژی دادگای فیدراڵی نین، بەڵام حكومەتی عێراق دادگای فیدراڵی نییە، بەڵكو دادگایەكە بەناوی فیدراڵی ئیشوكارەكان دەكات، ئەگەر هەشبێت هیچ دادگایەكی فیدراڵی ماددەیەكی دەستووری هەموار بكاتەوە، بەبێ ئەوەی ئەو ماددە دەستوورییە بچێتە ریفراندۆم، دەستوور بە ریفراندۆم هەموار دەكرێتەوە نەك بە بڕیاری دادگا، هەڵوێشتی هەرێمی كوردستان دیار بوو، هەر چوار سەرۆكایەتی بڕیارەكەیان رەتكردووەتەوە، چونكە نا یاساییە و سیاسیی بووە و لایەنێكی سیاسیی لە پشت بڕیارەكە بووە، ئەم هەموو ساڵە بۆچی تا ئەمساڵ هەڵبژاردنەكان كران و هاوپەیمانیەتی سیاسی كرا ئەو بڕیارە كارا نەكرا، هۆكارەكە چی بوو، ئەگەر هۆكارێكی سیاسی لە پشت بڕیارەكە بووبێت دەبێ وەكو خۆی باس بكرێت، ئینجا كە خەڵك بڕیارەكەی پێخۆشە چی، هەرێمی كوردستان وەكو عێراقی لێبێت؟ وەكو كام شاری عێراق؟ تكایە پێم بڵێن كام شاری عێراق لە هەولێر و سلێمانی و دهۆك خۆشترە؟ كام خزمەتگوزاری عێراق لەهی هەرێمی كوردستان باشترە؟ 95%ی داهاتی عێراق بەدەستی حكومەتی فیدراڵییەوەیە ئەگەر بەو داهاتە نەیانتوانی بێت خزمەتگوزاری بكەن، كە هێشتا ئاوی خواردنەوەو بابەتی تەندروستی و پەروەردە ئەگەر بەراوردی بكەیت بەهەرێمی كوردستان لە قۆناغێكی زۆر پاشكەوتوودایە و ئێمە زۆر لە پێشترین بە 5%ی داهاتی عێراق ئێمە ئەوەمان كردووە، بە هەموو كەموكوڕییەكان كوردستان بووەتە پەناگەی ملیۆنان مرۆڤ كە شوێنەكانی دیكەی عێراق بەهۆی قەیرانی ئابووری و ئەمنی هاتوونەتە هەرێمی كوردستان و بەشوێنێكی ئارامیان بینیوە بۆیە هاتوونەتە ئێرە". ئێوە وەك رۆژنامەنووس ئەركی ئەوەتان هەیە هاووڵاتییان ئاگادار بكەنەوە، لەهەمانكاتدا ئەركی ئەوەشتان هەیە خەڵك لە نیشتمان و كوردستان نزیك بكەنەوە، خۆشەویستی وڵات و دەسەڵات تێكەڵ نەكەن، دوو شتی جیاوازن سەبارەت بەدۆسیەی نەوت و غاز سەرۆكی حكومەتی هەرێم وتی :"حكومەتی عێراق 12 ملیار دۆلاری داناوە بۆ لێگەڕان و پێشخستن و دەرهێنانی نەوت كە لەسەر بودجەی نەوت حیساب نییە، بەڵكو لە بودجەی سیادی عێراق تەرخانكراوە، بە هیچ شێوەیەك ناچێتە سەر كولفەی دەرهێنانی نەوت، ئەگەر ئەوە حیساب بكرێت كولفەكە زیاترە، دووەم كێڵگەكانی نەوت لە شوێنێك بۆ شوێنێكی دیكە جیاوازییان هەیە لەهەندێك شوێن ئاسانترە و لە هەندێك شوێن زەحمەتترە، سێیەم كۆمپانیای سۆمۆ كە بە حیساب كۆمپانیای بەرپرسە لەدەرهێنان و فرۆشتنی نەوتی عێراقی كۆمپانیایەكە لە سەردەمی رژێمی بەعس دروستكراوە و تاكو ئێستا گۆڕانكاری بەسەردا نەهاتووە بە هیچ شێوەیەك رەنگدانەوەی حكومەتێكی فیدراڵی پێوە دیار نییە، ئەگەر سۆمۆ گۆڕانكاری بە ستراكچەرەكەی دا بكرێت و بۆ كۆمپانیایەكی فیدراڵی و جێگری سەرۆكی سۆمۆ ببێت بەكەسێكی خەڵكی كوردستان و مافی ڤیتۆی هەبێت لەسەر بڕیارەكان بۆ ئەو نەوتەی لەهەرێمی كوردستان دەفرۆشرێت، وەكو هی عێراقی لێبێت كە چۆن و بەچەند دەیفرۆشن، هەروەها لە یاسای نەوت و غازی هەرێم باسی ئەوە كراوە هەرێم دوو كۆمپانیا دروست بكات كۆمپانیانی نیشتمانی، كۆمپانیانی فرۆشتنی نەوت، كە كۆمۆ ناونراوە و هاوشێوەی سۆمۆ بێت و لەگەڵ سۆمۆ ئیش بكات بۆ هەناردەكردنی نەوت، سۆمۆ هاتووە هەر كەسێك نەوتی كوردستان بكڕێت هەڕەشەیان لێكردووە و پێیان وتون ئێوە هەقی كڕینی نەوتی كوردستانتان نییە بە نایاسایی لەقەڵەمی داوە، كۆمپانیایەك ئەو حەقە بە خۆی دەدات كە بڕیار لەسەر نەوتی هەرێمی كوردستان بدات، ئەمە وایكرد كڕیارەكان بێن بەوەزارەتی سامانە سرووشتییەكانی هەرێم بڵێن نەوتی ئێوە مەترسی لەسەرە، لەبەر ئەوە دەبێ بەنرخێكی هەرزانتر پێمان بفرۆشن ئەگەرنا ئێمە ناتوانین بیكڕین، كەواتە هۆكارێك بۆ هەرزانتر فرۆشتنی نەوتی كوردستان خودی كۆمپانیای سۆمۆیە، دواتریش هاتووە رەخنەی لە هەرێمی كوردستان گرتووە و دەڵێ نەوتی ئێوە هەرزانتر فرۆشراوە، لەم كابینەیە ئێمە هاتین بانگی هەموو كڕیارەكانی نەوتمان كرد، پێمان وتن بەو داشكاندنەی كە بەئێوە دراوە، ئێمە چیتر ئەوە قبووڵ ناكەین، دەبێ ئەو نرخە كەم بكرێتەوە، لەهەر بەرمیل نەوتێك 3 تا 4 دۆلارمان بۆ خەزێنەی حكومەت گێڕاوەتەوە، ئەگەر ئەو هەڕەشانەی سۆمۆ نەبێت ئەو جیاوازییە لە نرخی هەرێم لەگەڵ عێراق نابێت، كە بەردەوام ئەو هەڕەشانە لەسەر كۆمپانیاكانی كڕیاری نەوتی هەرێمی كوردستانن، با بە ژمارە پێتان بڵێم پێشتر 25% داهاتی نەوت بۆ مووچە دەگەڕایەوە، من ناڵێم داهاتی كوردستان لەبەرئەوەی هەندێكی بۆ كولفەی كۆمپانیاكان دەگەڕێتەوە هەندێك بۆ قەرزەكان دەچێت، هەندێكی بۆ گواستنەوەی نەوت ئەمە هەمووی داهاتە بەڵام كولفەیە حكومەتی هەرێم ناچارە ئەو پارەیە بداتەوە، لەگەڵ ئەوەش ئێمە هاتین ئەو رێژەیەمان لە 25% بۆ 42% بەرز كردەوە، كە وایە داهاتی زیاتر بۆ گەنجینەی حكومەت دەگەڕێتەوە تەنها بۆ مووچە". فەرمانبەرانی هەرێم سەبارەت بەزۆری ژمارەی مووچەخۆران لەهەرێمی كوردستان مەسرور بارازانی، وتی: "پرسیار ئەوەیە بۆچی ئەوەندە مووچەخۆرمان هەیە؟ من حەزدەكەم ئەو پرسیارە لە 30 ساڵی رابردوو بكەن، لەجیاتی ئەوەی هەلی كار بۆ خەڵك دروست بكرێت كە ئەو هەموو فشارە نەخرێتە سەر حكومەتی هەرێم بۆ دامەزراندن، تەنیا ئەوە كراوە كە خەڵك لە حكومەت دابمەزرێت هەر نەوەیەك هاتووە ئەو قوتابیانەی لە زانكۆ دەرچوونە چاویان لەوە بووە كە حكومەتی هەرێم دایانبمەزرێنێت رێژەی مووچەخۆر زیاد بوو، مووچەخۆرو فەرمانبەر دوو شتی جیاوازن كە بەداخەوە من نەمبینی لە راگەیاندنەكان ئاماژەی پێبكرێت لە جیاوازی نێوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدراڵ، حكومەتی عێراقیش رێژەی مووچەخۆری زۆرە، بەڵام ئەوان چیان كردووە هاتوون جیایان كردووەتەوە شەهیدانە، پەككەوتووان، زیندانی سیاسیی لەمیزانیەی سیاسی پێیان دەدەن، تەنها مووچەی فەرمانبەران بەناوی مووچە دەدرێت، لەكوردستان هەموویان مووچەخۆرن بەفەرمانبەر و زیندانی سیاسی و شەهیدانەو پەككەوتووان، بۆیە لەهەرێمی كوردستان ژمارەكە زۆرە، بەڵام دیسان ئێمە بەردەوام بین لەسەر ئەوەی ژمارەی مووچەخۆر زیاتر بكەین یان هەلی كار بۆ خەڵك دروستبكەین، بۆ ئەوەی حكومەت لە دوای توانای خەڵك بگەڕێت، كێ بەتوانایە بێتە ناو حكومەت، نەك خەڵك هیچ توانای نەبێت بكرێت بە مووچەخۆر، ئەمە لە روانگەی ئابوورییەوە كارێكی هەڵەیە كە حكومەت تەنها شوێنی دامەزراندن بێت، دەبێ هەلی كار دروستبكرێت و كەرتی تایبەت پەرەی پێبدرێت، شتی وا دروستبكرێت كە حكومەت مەمنون بێت خەڵك ئیشی بۆ بكات، هێندە هەلی كار زیاد بكرێت مووچەی لە كەرتی تایبەت زیاتر بێت هەوڵبدات لە كەرتی تایبەت ئیش بكات نەك لە حكومەت، بەڵام ئەمە خەتای ئەو كابینەیە نییە ئێستا خەریكی ئەوەین بیگۆڕین گرنگی زیاتر بە كەرتی تایبەت بدەین و هەلی كاری زیاتر بڕەخسێنین، ئەوكاتە خەڵك لەجیاتی بێت لە حكومەت بە ملیۆنێك یان دوو ملیۆن ئیش بكات با بچێت لە كەرتی تایبەت بە 5 ملیۆن ئیش بكات، بەو شێوە داهاتی حكومەتیش زیاتر دەبێت و فشار لەسەر حكومەت كەمتر دەبێت هەروەها لەكەرتی تایبەت باجی زیاتر بە حكومەت دەدرێت كەواتا داهاتی حكومەت زیاتر دەبێت، ئەم پرۆسەیە بە رۆژێك و دوو رۆژ ناكرێت، بەڵام پرۆسەیە و كاری لەسەر دەكەین". جیاوازی شارەكان؟! لەوەڵامی ئەوەی كە دەوترێت سەرۆكی حكومەت جیاوازی لەنێوان شارەكان كردووە، مەسرور بارزانی رایگەیاند: "بەهیچ شێوەیەك ئەوە وانییە، من لەو رۆژەی كە سوێندم خواردووە وتوومە دەبێ سەرۆكی حكومەتێك بم لەزاخۆ تاوەكو كەلار و خانەقین حوكمڕانی بكات، هەروەها جێگری سەرۆكی حكومەتیش، جێگری سەرۆكی حكومەت بێت لە زاخۆ تا خانەقین، بەهیچ شێوەیەك جیاوازی نەبێت و رەنگدانەوەی دوو ئیدارەیی نەبێت، ئەوە شتە ناخۆشەكانی پێشترە تائێستا ماوە، هەرچەند هەوڵیش دەدرێت، بەڵام رێگری هەیە بۆ ئەوەی ئەو سنوورە خاوبێتەوە، ئەگینا من حەز دەكەم لەهەموو كوردستان وەكو یەك حوكمڕانی تێدا بكرێت، بەڵام تەداخولاتی سیاسی لە حوكمڕانیدا تائێستا ئەو كێشەی هێشتووەتەوە، بەڵام مانای ئەوە نییە ئیشی لەسەر ناكرێت، ئیشی لەسەر دەكرێت و ئومێد دەكەم رۆژێك دابێت ئەو هەڵە تێگەیشتنە بڕەوێنینەوە". سەبارەت بەنەمانی پارە لەبانكەكانی سلێمانی مەسرور بارزانی وتی:"ئەم قسەیە زۆر كرا، راست نییە، سلێمانی بە موڵكی هیچ لایەنێك نازانم، تا گەمارۆی ئابووری بخرێتەسەر، هەولێر و دهۆك بەموڵكی هیچ لایەنێك نازانم، تا بڵێم لەبەر ئەو لایەنە یارمەتی دەدەم، كوردستان هی هەموومانە، هەموومان خاوەنی ئەم كوردستانەین، دەبێت بەم جۆرەش كاربكەین. بە هیچ شێوەیەك فشار نەخراوەتە سەر سلێمانی، سەرچاوەی داهاتی هەرێمی كوردستان سێ شتە، لەعێراقەوە دێت، یاخود لە نەوت و سەرچاوە نانەوتییەكانەوە دێت، داهاتی ناوخۆی هەر پارێزگایەك جیاوازە، هەندێك پارێزگا زیادی كردووە و هەیە زیادی نەكردووە، لەسلێمانی داهاتی نانەوتی وەك پێویست كۆنەكراوەتەوە و نەگەڕاوەتەوە بۆ حكومەت،كە دەبوایە ئەو كورتهێنانە پڕ بكرێتەوە. نرخی نەوت سەبارەت بەنرخی نەوت مەسرور بارزانی وتی :"نرخی نەوت راستە هەڵكشاوە، بەڵام پێشتر بەشی مووچە و بودجەی نەكردووە، حكومەتی عێراق لە 29 مانگی رابردوو تەنیا 13 مانگ پارەی ناردووە. هەرێمی كوردستان تەنیا حكومەت نییە، هاووڵاتیانی كوردستانیشە، ئێوە بەرگریتان لەمافی هاووڵاتیان كردووە بەرامبەر بەحكومەتی فیدراڵی، حكومەت بێ هاووڵاتی نرخی چییە، ئەگەر ئێوە پشتیوانی حكومەت و هاووڵاتی نەبن، كێ پشتیوانییەتی. دەبێت ئێوە پشتیوانی هاووڵاتیان و حكومەتی هەرێم بن بۆ ئەوەی داكۆكی لەمافە پێشێلكراوەكانمان بكەین. دەبوایە ئاراستەی رەخنەتان بەرامبەر بە حكومەتی فیدراڵی بێت، نەك حكومەتی هەرێم. داواكاری یاسایی و سیاسیی و داراییمان كردووە، كە پێشێلی مافی دەستووریمان كردووە، دەبێت بەیەكەوە بەرگری بكەن و پشتیوانی بكەین، ئێمە هیچ جۆرە جیاوازییەكمان نەكردووە، دوای ئەوەی هەستمان كردووە، داهاتی زیاترمان لەبەردەستە، لەگەڵ بەرپرسانی ئیداری سلێمانی و هەڵەبجە كۆبووینەوە و بڕیارمان داوە هەرچی داهات هەیە تەرخان بكرێت، بۆ مووچە، راستە دواكەوتووە، بەڵام هەبووە، ئێوە پێویستە وەك خۆیان شتەكان بە خەڵك بگەیەنن، حەز دەكەم بیر لەوە بكەینەوە لە رابردوو چیمان بەسەرهات، دوای چەند مانگێك لە پێكهێنانی حكومەت كۆرۆنا هات، جووڵە وەستا، بەغدا ناردنی پارەی راگرت، داهاتی نەوت بووە سفر، ئێمە بەچاكسازیی و كەمكردنەوەی خەرجیی بەردەوامیمان دا بەكارەكان، خەرجی حكومەت لە 200 ملیۆن دۆلارەوە كەمكرایەوە بۆ 30 ملیۆن دۆلار، داهاتی ناوخۆمان زیاد كرد، توانیمان تەنیا بەوە، لە 79%ی مووچە دابین بكەین، تەنیا ئەوەمان پێكرا، دەبوایە بەغدا هاوكاریمان بكات، بەڵام نەیكرد، ملیۆنێك ئاوارە و پەنابەر لەكوردستان هەن، دەبوایە لەخەرجی سیادی عێراق پشكیان بۆ تەرخان بكرێت، بەڵام هیچیان بۆ نەدراوە، ساڵانە زیاتر لە ملیارێك و نیو دۆلار بۆ خەرجی ئاوارە و پەنابەران و كەمپەكانە. بەدەیان هەزار قوتابی لەشوێنەكانی دیكەی عێراقەوە هاتوون ئێمە پێداویستیان بۆ دابین دەكەین و بوونەتە بار بەسەرمانەوە و حكومەتی عێراق هیچی نەكردووە. سەبارەت بە پشكی بەرپرسان و پڕۆژەكان سەرۆكی حكومەت وتی : "پێم خۆشە نموونەم بۆ بنێرن و هەر پڕۆژەیەك داوای پشكیان لێكرد، با بێت من رووبەڕووی یاسایان دەكەمەوە، دەوترێت قاچاغچێتی زیادی كردووە، راستە، بەڵام لە هەموو سنوورەكان وەك یەك نییە. من داوام كرد، ئێستاش داوا دەكەم، وەزارەتی ناوخۆ و پێشمەرگە هێزی هاوبەش دروست بكەن و یەكەمجار لە بادینانەوە دەستپێبكەن، ئینجا بچنە شوێنەكانی دیكە بۆ ئەوەی رێگری لەو قاچاغچێتییە بكەن و ئێستاش سوورم لەسەر ناردنی ئەو هێزانە. نامەوێت بچمە ناو ئەو وردەكارییە، بەڵام سیاسەتی حكومەت ئەوە نەبووە، رێگری نەكرێت، بەڵام كە هەوڵەكە دراوە، وتراوە ئەوە بكرێت شەڕ دەبێت، ئێستا خەریكین رێگەیەك دەدۆزینەوە بۆ كۆنترۆڵكردنی ئەو بابەتە، من نامەوێت كێشە قووڵتر بكرێت و دەمەوێت چارەسەری كێشەكە بكرێت. مەسرور بارزانی وتیشی: "دەوترێت لە بوارەكانی كۆمەڵایەتی و پەیوەندییەكان پاشەكشێ كراوە، ئەمە بە رەهایی نابێت، دەبێت داتاو پێوەر هەبێت بۆ هەڵسەنگاندنی حكومەت و بزانین پاشەكشەی كردووە یان پێشكەوتووە. سەبارەت بە رێگری لەپەیامنێران، مەسرور بارزانی وتی :"من لەگەڵ ئەوە نیم، ئاگاداریش نیم، سیاسەتی حكومەت نەبووە، رێگری لە هیچ پەیامنێرێك بكات، بە راگەیاندنی دەسەڵات و دەرەوەی دەسەڵات، هەندێك كات كێشەیەك بووە، یان لە شەڕی داعشدا دەچوون لایڤیان دەكرد، ئەمە لایەنی ئەمنیی پێی خۆش نییە، رەنگە مەترسی دیكەی بەدواوە بێت، ئەم شتانە نابێت راستەوخۆ باس بكرێن، رێگری لەوە ناكرێت بە رێگری لەئازادی رادەربڕین و رووماڵی هەواڵ پێناسە بكرێت، دەمانەوێت لە میدیا نزیك بین و هیوادارم ئەم كۆبوونەوەیەش وا لێكبدەنەوە. لەوەڵامی پرسیارێك سەبارەت بەكۆبوونەوەی حكومەت لە سلێمانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێم وتی :"هیچ جیاوازییەك لەنێوان هیچ شوێنێك و بستێكی خاكی كوردستان ناكەم، شوێنی كۆبوونەوەكان دیارە، رەنگە رێك نەكەوێت لە رووی تەكنیكییەوە، ئەگینا هیچ كێشەم نییە لەهەر كوێیەك بێت. سەبارەت بە بیست هەزار یەكەی نیشتەجێبوون لەهەرێمی كوردستان كە بڕیاری دروستكردنی دراوە، مەسرور بارزانی وتی :"وتوومانە هەمووی بكرێتە ئۆنلاین و دەبێت شتێكی باش درووست بكرێت و ئەوەی دەكرێت، دەبێت كوالێتی بەرز بێت و مەترسی لەسەر ژیانی داهاتووی خەڵك درووست نەكات. لەوەڵامی پرسیارێكی دیكەدا مەسرور بارزانی وتی :"پەیوەندی بە كونسوڵخانەكانەوە دەكرێت و هەرچی خراپە لەپەنای دەرگا شاراوەكان بەو خەڵكە دەوترێت، باسكردن و خراپكردنی وڵات و نەتەوەو دەسەڵاتی خۆت بۆ خۆت خراپە، رەخنەت هەبێت بە دەسەڵاتی خۆتی بڵێ، بۆ بە بیانییەكانی دەڵێی، چی پێ دەكرێت؟ یارمەتیت دەدات؟ با حكومەتی خۆت یارمەتیت بدات، ئێمە ناترسین لە كەموكورتییەكان، بەڵام وەڵامی خۆمان هەیە، هەندێك شت هەیە كاریگەری لەسەر پرسی نیشتمانی و نەتەوەیی هەیە و دەبێت خۆتان لەبەرچاوی بگرن. سەبارەت بە مەترسی كەمئاوی لەوەڵامی پرسیارێكدا سەرۆكی حكومەت وتی :"ئەولەویەتی ئێمە دابینكردنی ئاوی خواردنەوەیە، سەرچاوەی ئاومان بارانە، رووبارەكانە، كە دراوسێكان گرتوویانن، ئاوی ژێرزەوییە، كە بە داخەوە سەدان مەتر دابەزیوە، ئاو پێویستە هەبێت، كە نەبێت دەبێت بزانین چۆن چارەسەری بكەین، ئاوی قورس پاككراوەتەوە و بۆ خواردن ناشێت و بۆ ئەو جۆرە شتانە بەكاردەهێنرێت. ئێمە نین رێكناكەوین، ئێمە چەندین جار شاندمان نادرووەتە بەغدا بۆ ئەوەی رێكبكەوین، بەڵام ئێمە دەستوورمان هەیەو رێككەوتن لەگەڵ خۆڕادەستكردن دوو شتی جیاوازن، ئێمە دەڵێین: با دەستوور حەكەم بێت و هەرچی ئەركی دەستوورییە لەسەر شانی ئێمە جێبەجێی دەكەین، بەڵام هەرچی مافی دەستووریشمان هەیە دەبێت رێزی لێبگیرێت، بەغدا دەیەوێت ئێمە ئەركەكە جێبەجێ بكەین، بەڵام مافی ئێمە نەدات، ئەگەر بەغدا ئامادە بێت بێتە پێشەوە لەگەڵ ئێمە رێكبكەوێت، ئێمەش ئامادەین لەگەڵ بەغدا رێكبكەوین ئینتیما مەسرور بارزانی لەوەڵامی پرسیارێكدا سەبارەت بەئینتیمای نیشتیمانی وتی :"زۆر لەو دیدارانەم بینیوە، كە پەیامنێرەكە تەحریكی خەڵك دەكات، پێی دەڵێت: كاكە تۆ نانت نییە و ئاوت نییە، رات لەسەر فڵان شت چییە، ئەمە بۆ خۆی هاندانە، خەڵك ئینتیمای هەیە، بەڵام هەندێك سەریان لە خەڵك تێكداوە، ئەگینا خەڵك وڵاتی خۆی خۆشدەوێت، ئەركی ئێوەیە خەڵك هانبدەن وڵاتی خۆی خۆش بوێت. لەبارەی دۆخی پێشمەرگە، سەرۆكی حكومەت وتی :"دەوترێت لە نۆرەی بەنزینم ناتوانم بەرگری بكەم، ئەی ئەو پێشمەرگەیەی لە هێڵی پێشەوەیە، ئەویش ماڵ و منداڵ و ژیانی نییە؟ بۆچی ئەو دەتوانێت بەرگری بكات، بەڵام كەسێكی دیكە لە نۆرەی بەنزینە ناتوانێت! لەكوردستان زیاتر لە 2 ملیۆن ئۆتۆمبێل تۆمار كراون، ئەگەر رەوشی ژیانی خەڵك ئەوەندە خراپە بۆچی دوو ملیۆن ئۆتۆمبێلی تۆمار كراو لەكوردستان هەن؟! لەدرێژەی قسەكانیدا سەبارەت بە قەیرانەكانی هەرێم، مەسرور بارزانی وتی :"لافاو بووە، گرانی بووە، كۆرۆنا بووە حكومەت لەوێ بووە، بە هەموو جومگەكانییەوە ئامادەیی هەبووە، بۆ نموونە لە رووی سووتەمەنی، بەداخەوە حكومەتی عێراق بڕی پێویست بۆ سووتەمەنی نەنارد، بە مووشەك لەپاڵاوتگەیەك درا، ئەمە وایكرد قەیرانێك درووست بێت، ئێوەی راگەیاندنكاران داواتان كرد، كە رێگری لەهێنانی ماددەی خراپ بكرێت، لەسەر پێشنیازی ئێوە حكومەت كۆمەڵێك رێكاری بۆ كۆنترۆڵكردنی هاوردەی بەنزین گرتەبەر، حكومەت دەیەوێت تەنیا بازرگان سوودمەند نەبێت، بەڵكو هاووڵاتی سوودمەند بێت. پشتیوانی لە بازرگانانیش دەكات، بەڵام نایەوێت بارگرانی تەنیا لەسەر هاووڵاتیان درووست بێت. دوای قەیرانەكە، حكومەتی هەرێم بڕیاری پێویستیی دا بۆ هەڵگرتنی گومرگ. سوپاس بۆ خوا قەیرانەكە تا رادەیەك چارەسەر بووە، بەڵام هەمووی چارەسەر نەبووە، چونكە لەهەموو جیهاندا ئەو قەیرانە هەیە لەبەریتانیا و ئەمریكاش، كاتێك نرخی سووتەمەنی بەرز بوو، نرخی هەموو شتێك بەرز دەبێتەوە، چونكە هەموو شتێك بە سووتەمەنی دەكرێت، تائەو ئاستەی كەرەستەی خواردن كە بۆ كوردستان دێت، گواستنەوەشی زیاد دەبێت، چونكە پەیوەستە بە گرانبوونی نرخی سووتەمەنی، بۆیە گرانییەكە دەچێتە سەر نرخی خواردنەكە، بۆ ئەوەی بارگرانی نەكەوێتە سەر خەڵك، حكومەتی هەرێمی كوردستان هاتووە هەندێك رێككاری گرتووەتەبەر، بۆ نموونە گومرگی لەسەر هاوردەكردنی ئەم جۆرە شتانە كەمكردووەتەوە، لەهەندێك شوێن 10 سەموون بوو بە هەزار دینار، بوو بەهەشت سەموون، یەكسەر خەڵك هاواری لێهەڵسا، حكومەت بۆ ئەمە كارەباكەی لەسەر فڕنەكان كردە بێ بەرامبەر، حكومەت شتی كردووە، ئەمە نییە نەیكردبێت، زۆر شت كراوە، جیا لەمە، زیاتر لە 20 ملیۆن دۆلار بۆ پشتیوانیكردن لە نرخی بەنزین خەرجكراوە، بۆ مەسەلەی پڕۆژەكان، ئێمە جیاوازیمان لەهیچ پڕۆژەیەك نەكردووە، بەڵام بازرگانەكان خۆیان دێن داوای ئەنجامدانی پڕۆژە دەكەن، حكومەت ناتوانێت پڕۆژە بكات، كاتێك بازرگان دێت حكومەت تەنیا هەڵسەنگاندنی بۆ دەكات، دواتر بڕیاری لەسەر دەدات، لەهەر شوێنێك یاخوود لە پارێزگایەك خەڵك هاتبێت داوای ئەنجامدانی پڕۆژەی كردبێت، ئەمە خەتای حكومەت نییە". سەبارەت بەدۆخی سلێمانی مەسرور بارزانی وتی :"بەڕێزێك دەڵێت، لە سلێمانی هیچی بەسەر هیچەوە نەماوە، یاخوود نۆرەی بەنزین هەشت سەعاتە، مووچەخۆر گلەیی دەكات، بەڕێزان كاتی خۆی داوایەك كرا، وتم ئێمە دەبێت بزانین سەرچاوەی داهاتی ئەم حكومەت و وڵاتە چەندە، داهاتی نەوت دیارە، دیلۆیتە یاخوود فڵانە، ئەمانە هەموویان دیارن، بەڵام سەرچاوەی داهاتی ناوخۆمان دیار نییە دەبێت بزانین چەندە، وتمان دەبێت هەمووی بگەڕێتەوە بۆ وەزارەتی دارایی، هەموو وەزارەتێكیش چوارچێوەی دیاریكراوی هەیە، داوامان كرد بزانین داهاتەكە چەندە، دوای ئەوە داوایەكی زۆر كرا بەحیساب ئەوكات تۆمەت خرایە پاڵ من بەحیساب من قۆرخی دەسەڵاتم كردووە، دەسەڵاتەكان بۆ خوارەوە شۆڕ ناكەمەوە، هەر لەسەر ئەم داوایە پێیانم وت فەرموون ئەمە دەسەڵات، بەڵام دەسەڵات لەگەڵ بەرپرسیارێتی دەبێت، تەنیا ئەوە نییە كە تۆ تەنیا دەسەڵاتت هەیە، دەبێت بەرپرسیارێتی ئیداری و داراییش وەربگریت، دەسەڵاتەكەن هەمووی دراوەتەوە پارێزگاكان، من باسی سلێمانی ناكەم، هەموو پارێزگاكان وەك هەڵەبجە، هەولێر و دهۆك، چونكە مەسەلە ئەوە نییە تەنیا هەولێرە بەرامبەر بەسلێمانی، هەموو پارێزگاكان دەسەڵاتیان بۆ شۆڕ كراوەتەوە، ئەگەر كێشە لە پارێزگایەك هەبووبێت، دەبێت لەئیدارەی محەلی پارێزگاكە بپرسم بۆچی ئەم كێشە سەریهەڵداوە، ئەگینا حكومەت بە چاوێكی یەكسان لەگەڵ هەموو پارێزگاكان مامەڵەی كردووە، من حەز دەكەم هەموو خەڵك لە تەلاری ئاڵتوونیدا بژین، بەڵام ئیمكانییەتی ئەم وڵاتە ئەمەیە، ئێمە دەمانەوێت زیاتری بكەین، زیادكردنی ئیمكانییات و داهات پێویستی بەكاری هاوبەشە، ئێوەش دەبێت یارمەتیدەری ئێمە بن، ئەگەر كارێكی باشمان كرد دەستخۆشییمان لێبكەن، بۆ ئەوەی ئێمە بتوانین هەنگاوێكی باشتر بهاوێژین، بەڵام چی باشەت كرد، هەر بەخراپە لێكدرایەوە، رێگەت لێگیرا، خەڵكێك هەیە بەرژەوەندی تێكچووە، ئیتر لەسەر ئاستی سیاسی بێت یاخوود لەسەر ئاستی كەسی بێت، دەسەڵاتیشی هەیە بیەوێت بەرامبەر بەحكومەتەكە هەرچی باشە بەخراپ پیشانی بدات، چونكە خۆی هەست بەمەترسی دەكات نایەوێت ئەم حكومەتە سەركەوتوو بێت، ئێمە هەمیشە باسمان لەمەترسییەكان كردووە، وتوومانە مەترسی داعش هێشتا ماوە، مەترسی قەیرانی تەندروستی باسكراوە، بەخۆشمان و بەوەزیرەكانیشەوە، ئەگەر قەیرانی ئابووری هەبووبێ باسمان كردووە، سووتەمەنی و زیادبوونی نرخ هەمووی باسكراوە، لەبەرامبەردا رێكاریشمان گرتووەتەبەر، یەك لەوانە مەسەلەی ئاسایشی خۆراك، پێشبینی ئەوەمان كردووە ئەگەر قەیرانێك هەبێت، خوانەخواستە هیچ نەبێت لە برسان نەمرین، چەندین كۆگاكامان دروستكرد و پڕۆژەی حكومەتمان دروستكرد، بە پشتیوانی كەرتی تایبەت پڕۆژەی ئاسایشی خۆراك و كارگەكانمان دروستكرد، بۆ ئەوەی ئێمە هیچ نەبێت پشت بەخۆمان ببەستین، بەڵام هەمووشی بەدەست خۆمانەوە نییە، بەداخەوە ئەمساڵ بەهۆی كەمبارانی، داهاتی جووتیاران وەك ساڵانی پێشوو نەبووە، نەك لەبەر ئەوەی حكومەت بەرهەمەكانیان وەرنەگرتووە، داوامان لە جووتیاران كردووە، بەرهەمەكانیان زیاد بكەن، بۆ ئەوەی نەك تەنیا بەشی خۆمان بكات، بەڵكو بتوانین هەناردەی دەرەوەش بكەین". پاراستنی زمانی كوردی مەسرور بارزانی وتی: "من داوامكردووە، كە نابێت پرسی زمان بكرێتە قوربانی هیچ شتێك و دەبێت گرنگیی پێبدرێت، دەبێت هەموومان گرنگی بەزمانی كوردی بدەین، ئێستا هەر یەكێكمان بچێتە دەرەوەو لەهەر وڵاتێكی دیكە بیەوێت بخوێنێت دەبێت زمانی ئەو وڵاتە بزانێت، ئەی بۆچی یەكێك بیەوێت بێت لە كوردستان بخوێنێت زمانی كوردی نەزانێت! دەبێت گرنگیی پێبدەین، ئینجا ئەگەر كەمتەرخەمی هەیە، ئەوا بێگومان كاری زیاتری لەسەردەكەین. كێشەكانی كارەبا سەبارەت بەكێشەی كارەبا، سەرۆكی حكومەتی هەرێم وتی :" ئێمە دوو كێشەی كارەبامان هەیە، یەكێكیان پەیوەندی بەسووتەمەنییەوە هەیە، ئەوی دیكەشیان پەیوەندی بەوێستگەكانەوە هەیە، چونكە هەرچەند من پسپۆڕی كارەبا نیم، بەڵام وەك بۆم باسكراوە، لەگواستنەوەدا كارەبایەكی زۆر بەهەدەر دەچوو، بەهۆی ئەو سیمەی بۆ گواستنەوە بەكارهاتووە، ئەوەی كێشەیە ئەوە نییە كە ئێمە توانای دابینكردنی كارەبامان نەبێت، تا ئێستاش ئێمە نزیكەی 7 هەزار مێگاوات توانای بەرهەمهێنانی كارەبامان هەیە، لەوانەیە بۆ دوو ساڵی داهاتوو ئەو رێژەیە زیاتریش بكرێت، بەڵام سووتەمەنیمان نییە بۆ بەكارخستنی ئەو هەموو كارەبایە، چونكە بەشێكی غازەو پەیوەندیی بەكورد ئۆیڵەوە هەیە، كە ئەمە بەداخەوە تێچووەكەی زۆرە و ببوو بەتاكە داهات و سەرچاوەی مووچەش بۆ هەرێمی كوردستان، بۆیە لەبری ئەوەی بدرێت بە كارەبا، دەفرۆشرا، چونكە تەنها ئەوەمان هەبوو، ئێمە سیاسەتمان هەیە بۆ ئەوەی غازەكە لەماوەیەكی كەمدا زیاد ببێت و ئەو غازەش بەر لەهەموو شتێك بۆ بەرژەوەندی خەڵكی كوردستان بەكاردەهێنرێت. رێكارەكان بەرامبەر شوێنە نەشیاوەكان سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان وتی :"لەسەر ئەوەی كە چی كراوە بەرامبەر بەو شوێنە نەشیاوانە، جارێ هیچ پیشەیەكی یاسایی گوناه نییە، لەسەر مۆدێلكردن بێت، ئەگەر یاسایی بێت گوناه نییە، ئێمە وڵاتێكی داخراو نین و نەمانوتووە ئەمە رێگەپێدراوە و ئەمە رێگەپێدراو نییە، بەڵام رێكار لەسەر شوێنی نایاسایی لەهەموو شارەكانی كوردستان كراوە نەك تەنها لەهەولێر، لەهەموو ئەو شوێنانەی نایاسایین كاری نایاسایی و بەدڕەوشتی كراوە، داخراون و رێكاری یاسایی بەرامبەر بەتاكەكان و بەرپرسەكان و خاوەن خانەكان و ئەو كەسانەی خراپ بەكارهێنانیان كردووە، گیراوەتەبەر". لەبارەی دروستكردنی پەیوەندییەكی پتەوتر بۆ گەیاندنی زانیاری بۆ راگەیاندن، مەسرور بارزانی وتی:" منیش داوا دەكەم لەوتەبێژ و حكومەت میكانیزمێكی باشتر بدۆزنەوە بۆ ئەوەی ئەو پەیوەندییە پتەوتر بكرێت و زانیاری زیاتر بەهاووڵاتییان و رۆژنامەنووس و دەزگاكانی راگەیاندن بدرێت، بۆ ئەوەی ئەوانیش زیاتر هاوكارمان بن". رێككەوتن لەگەڵ بەغدا سەرۆكی حكومەت لەوبارەیەوە وتی :"ئێمە نین رێكناكەوین، ئێمە چەندین جار شاندمان نادرووەتە بەغدا بۆ ئەوەی رێكبكەوین، بەڵام ئێمە دەستوورمان هەیەو رێككەوتن لەگەڵ خۆڕادەستكردن دوو شتی جیاوازن، ئێمە دەڵێین: با دەستوور حەكەم بێت و هەرچی ئەركی دەستوورییە لەسەر شانی ئێمە جێبەجێی دەكەین، بەڵام هەرچی مافی دەستووریشمان هەیە دەبێت رێزی لێبگیرێت، بەغدا دەیەوێت ئێمە ئەركەكە جێبەجێ بكەین، بەڵام مافی ئێمە نەدات، ئەگەر بەغدا ئامادە بێت بێتە پێشەوە لەگەڵ ئێمە رێكبكەوێت، ئێمەش ئامادەین لەگەڵ بەغدا رێكبكەوین، پێموایە دەبێت ئێوە ئەو شاهێدییە بۆ ئێمە بدەن، كە چوونی چەندین شاندی هەرێمی كوردستان بۆ بەغدا چەندین جار، یان بانگهێشتكردنی ئەوان بۆ ئەوە بووە لەگەڵ بەغدا رێكبكەوین، بەڵام ئێمە ناتوانین نە من و نە هیچ كەسێك لەم حكومەتە مافی ئەوەی نییە لەسەر حیسابی مافە دەستوورییەكانی هەرێمی كوردستان سازش بكەین". خراپ بەكارهێنانی رۆژنامەوانی و یاسای دیجیتاڵی سەرۆكی حكومەت وتی :"لەناو هەموو پیشەیەكدا مەرج نییە هەموو كەسێك وەك یەك بن، مرۆڤی باش و خراپ لەهەموو شوێنێك هەیە، مرۆڤ هەیە كە ئەجێندای تایبەتی هەیە، ئەم جۆرە شتانەش هەمووی دیارە، بۆیە پێویستە وەزارەتی رۆشنبیری هەندێك موكومتر بێت لەسەر ئەوەی كە هەم بۆ پشتیوانیكردنی كاری رۆژنامەوانی و هەمیش بۆ رێگریكردن لە خراپ بەكارهێنانی رۆژنامەوانی بەناوی رۆژنامەگەری، ئەوەی یاسای دیجیتاڵی بێت دەبێت تێگەیشتبێت، من خۆم یەكێك بووم لەوانەی كە زۆر پاڵپشتی ئەوە بووم و ئێستاش دەڵێم: با بچێتە پەرلەمان، بەڵام بەداخەوە لایەنەكانی دیكە لەحكومەت پێیان وابوو ئەم یاسای دیجیتاڵە رادەربڕین سنووردار دەكات، بۆیە ئەوان گەڕاندییانەوە". خاوەندارێتی میدیا سەرۆكی حكومەت رایگەیاند:كە دەڵێن بەحیساب من میدیام هەیەو پشتگیری میدیا دەكەم و فڵان كەس میدیای هەیە و پشتگیری میدیا دەكات، لە هەموو جیهان میدیا لەلایەن كەسانێك یان لایەنێكەوە پشتگیری دەكرێت، ئیتر ئەوە چ رێكخراو، كەسایەتی سیاسی یانیش حزب بن، بەڵام گرنگ ئەوەیە ئاشكرا بێت كێ پشتگیری میدیا دەكات، گرنگ ئەوە نییە كێ لەپشتییەتی، گرنگ ئەوەیە كەسەكە دیار بێت، جا هەر كەسێك بێت، بۆ ئەوەی بۆ هەموو كەسێك دیار بێت، بەڵام ئەوانەی دیار نین با ئەوانیش دیار بن، كێ پشتیوانی ئەم راگەیاندنانە دەكەن، ئەگەر خەڵكە با ئەو خەڵكەش دیاربێت و سەرچاوەی داهاتیان دیار بێت". تۆمەتبەخشینەوە بەناوی رۆژنامەوانی لەوەڵامی پرسیارێكی دیكەدا مەسرور بارزانی وتی :" بەهیچ شێوەیەك ئێمە رێگریمان نەكردووە لە رۆڵی میدیا، بەپێچەوانەوە، من بە هەموو شێوەیەك پشتیوانی میدیام و دەمەوێت میدیایەكی بەرپرس و راستگۆ لەگەڵ خۆی و لەگەڵ خەڵك هەبێت، بەڵام ناشبێت تۆمەتبەخشینەوە بەناوی راپۆرت و میدیاو میدیاكاری پێناسە بكەین، هەموو كەسێك مافی ئەوەی هەیە رێگری لەوە بكات كەتۆمەتی پێ ببەخشرێتەوە؟، جا ئەمەش یەكێكە لەتۆمەتەكان، من لەسەرەخۆم قبووڵی ناكەم، زۆر جار ئەوە هەبووە كاتێك پرێسكۆنفرانس سازدەكرێن هیچ كەسێك بانگهێشت ناكرێن، ئەوەی دێت و ئەوەی ناهێت كەس رێگری لێناكات، بەرپرسان هەن لەگەڵ فڵان و فڵان كەناڵ قسە ناكەن، ئەوە نیشاندانی هەڵوێستە، چونكە بەداخەوە ئەو كەناڵانە لەبری ئەوەی پرۆفیشناڵانە كار بكەن، بەئەجێندایەكی پێشوەختە دێن، وەزیر لەوانەیە قەناعەتی نەبێت بەشێوەیەكی بێلایەنانە قسەی لەگەڵ بكرێت، ئەگینا كەس رێگەی لەوەزیر نەگرتووە لەگەڵ هیچ میدیاكارێك قسە بكات". سەبارەت بەتوندوتیژی بەرامبەر ژنان سەرۆكی حكومەت وتی :"توندوتیژی لەگەڵ ئافرەتان زیادیكردووە، جگە لەكاك قوباد كەسی دیكە هیچی نەكردووە، كاك قوباد بەناوی حكومەت كردوویەتی، كاك قوباد ئەگەر بەشێك بێت لە حكومەت، كەواتە حكومەت كردوویەتی، ناكرێت هەر كەسێكمان كارێك بكەین بەناوی خۆمانەوە بیكەین، دەبێت بەناوی حكومەت هەر هەموومان بەرپرسیار بین، بەداخەوەش كە رێژەی توندوتیژی نەك تەنها بەرامبەر بە ئافرەت، بەڵكو بەرامبەر هەموو هاووڵاتیان زیادیكردووە، دەبێت رێگری لێبكرێت، ئێمەی چیمان كردووە! زۆر شتمان كردووە، مەسەلەی كۆكردنەوەی چەكی نایاسایی، گرتنی تاوانباران، رێگریكردن، بەڵام لەوە گرنگتر ئەوەیە كە لەڕووی پەروەردەییەوە كۆمەڵگەی خۆمان وا پێبگەیەنین لە توندوتیژی دووربكەوێتەوە". خستنەڕووی داتاكان لەوەڵامی پرسیارێكی دیكەدا مەسرور بارزانی وتی :"من سوپاستان دەكەم، تۆزێك بە خێرایی یەك دوو شتی دیكە هەیە بۆتان باس دەكەم لەڕووی دارایی و ئابووری، ئێمە داهاتی دەروازەكان بەڕێژەیەكی بەرچاو و بەجۆرێك بۆ سێ بەرامبەر زیادیكردووە، لە ساڵی 2016 داهاتەكە 563 ملیار دینار بووە، لە ساڵی 2021 گەیشتووەتە ملیارێك و 690 ملیۆن دینار، خەرجی حكومەت لە 200 ملیۆن بۆ 70 ملیۆن دۆلار كەمكراوەتەوە، داهاتی نەوت لە رێژەی 25% كە بۆ وەزارەتی دارایی گەڕاوەتەوە، بۆ 41% بەرزكراوەتەوە، كەمكردنەوەی هەر بەرمیلێك نەوت بۆ نزیكەی 4 دۆلار كەمكراوەتەوە، ئەمەش بۆ گەنجینەی گشتی گەڕاوەتەوە، كاتێك دەستمان بەو كابینەیە كرد، وتم دەبێت بزانین حكومەت چ مومتەلەكاتێكی هەیە، لەهەموو حكومەت ئەوەی كە تۆماركرابوو و بۆیان هێنام، وتیان 28 مومتەلەك لەسەر ناوی حكومەت تۆماركراوە، ئەمەش نەك لەبەر ئەوەی نەبوو، بەڵام تۆمارنەكرابوو، ئێمە هەر لەم كابینەیە لیژنەمان پێكهێنا بۆ ئەوەی بزانین ئێمە چیمان هەیە، دوای ماوەیەك هاتنەوە 36 هەزار مومتەلەكات بەناوی حكومەت هەبوون كە ئێستا تۆماركراون". هەنگاوەكانی چاكسازی مەسرور بارزانی وتی :"لەوەزارەتی ناوخۆ زۆر شت كراوە، بۆ ئەوەی چاكسازییەكان بەئاراستەی كەمكردنەوەی رۆتین و فەراهەمكردنی خزمەتگوزارییەكان بن، بۆ نموونە بنكەی دەرهێنانی پاسپۆرت، 5 بنكەی نوێی دەرهێنانی پاسپۆرت كراونەتەوە لەسۆران، كۆیە، چەمچەماڵ، ئاكرێ و زاخۆ و لەپلانیشدایە، یەكەیەكی دیكە لە قەزای ئامێدی بكرێتەوە و یەكێكیش بۆ قەزای پێنجوێن لە پلاندایە، 50 بنكەی تۆماری كارتی نیشتمانی لە سەرانسەری هەرێمی كوردستان كراونەتەوە، دامەزراندنی سیستەمی نوێی شۆفێری و ساڵانەی ئۆتۆمبێل بەپێی ستانداردی جیهانی، كە بەم نزیكانە دەكەوێتە كار و بەپێی پلان ئەم خزمەتگوزارییە نوێیە لە 22 بنكە پێشكەش بەهاووڵاتییان دەكرێت، بەگەڕخستنی سیستمی گرێبەستی ئەلیكترۆنی بۆ كڕین و فرۆشتنی ئۆتۆمبێل، زیادكردنی داهات بە رێگەی دانانی رسووماتی ڤیزا و نشینگە، دانانی رێنمایی بەرگری شارستانی و سەلامەتی گشتی، كە تایبەتە بەدانانی ستانداردەكانی بەرگری شارستانی لەباڵاخانە و شوێنە گشتییەكان و وێستگەكانی سووتەمەنی، لەئاستی یاسایی دوو پڕۆژەیاسای گرنگ پەسەندكران و دەركران، كە یاسای كۆمپانیا ئەمنییەكان و یاسای چەكە لەهەرێمی كوردستان، كە ئەمە بۆ ئەوەیە چەكە نایاساییەكان لەهەرێمی كوردستان كۆبكرێنەوە، لەسێكتەری ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن، ئاوەدانكردنی 60 پڕۆژەی رێگەوبان بە بودجەی 854 ملیار دینار كە 1212 كیلۆمەتر بەرهەمیان هەبووە، لەوەش 92 كیلۆمەتر دووسایدە و چەندین رێگەی یەكساید و توونێل و پردی گەورەی لەخۆگرتووە، بەگشتی 12 ملیۆن مەتردووجا قیرتاوكردنی لەخۆگرتبوو، ئەمە هەموو كراوە كاتێك ئێمە لەقەیرانی ئابووریشدا بووین، لە سێكتەری وەبەرهێنان، كابینەی نۆیەم گرنگی تایبەتی بەپڕۆژەی پیشەسازی و كشتوكاڵ داوەو هانی وەبەرهێنانی داوە،، تائێستا لە كابینەی نۆیەم 194 پڕۆژە لە سێكتەری جۆراوجۆر مۆڵەتیان پێدراوە بەسەرمایەی 11 ملیار و 155 ملیۆن دۆلار، سێكتەری كشتوكاڵ، كە خاڵێكی گرنگ بووە بۆ ئەم كابینەیەو بیستوومانە، دەبێت زۆر زۆر گرنگی بەو سێكتەرە بدەین، بۆ هەمەجۆركردنی داهات و پێموایە ئەمە سەروەتێكی لەبننەهاتووە، دەبوایە گرنگییەكی زۆر زیاتری پێ بدرابایە و لە ئێستادا بۆ ئێمە ببایە جێگرەوەی نەوت و غازیش، بەڵام ئێستاش درەنگ نییە، بۆ ئەوەی كاری زیاتری لەسەر بكەین، لەم كابینەیەدا كەرتی كشتوكاڵ هەشت بەرامبەر ئاستەكەی بەرز بووەتەوە، لە رێگەی دەرچواندنی یاسای سەرپەرشتیارانی پڕۆژە كشتوكاڵییەكان، كەدەبێتە هۆكاری رەخساندنی زیاتر لە 5 هەزار هەلی كار لەسەرجەم پڕۆژەكانی كەرتی تایبەتی بواری كشتوكاڵییەكان بۆ بەشەكانی كشتوكاڵ و ڤێتەرنەری، هەروەها دامەزراندنی پڕۆژەكانی بەبازاڕكردنی گەنم كە خۆی لە 13 كارگەی جۆراوجۆر دەبینێتەوە، بۆ پاراستنی ئاسایشی خۆراك و توانای ئەمباركردنی 500 هەزار تۆن گەنمی جوتیارانی هەیە، جگە لەوەی لە كەرتی تایبەتیش كارگەی تایبەتی خۆراك دامەزراوە، لەم كابینەیەدا زیاتر لە 280 پڕۆژەی سێكتەرە جۆراوجۆرەكانی سامانی ئاژەڵی مۆڵەتی پێدراوە، جگە لە 30 هەزار خانووی پلاستیكی بۆ بەرهەمە كشتوكاڵییەكان دروستكراوە، مۆڵەت بە 2659 كۆمپانیای خۆماڵی دراوە، جیا لە مۆڵەتدان بە 87 كۆمپانیای بیانی و 553 كارگە، جیا لەوەش 3 سایلۆ بەگوژمەی 58 ملیار دینار و 19 كۆگاش دروستكراون، لە سێكتەری كارەبادا، لە ئێستادا 310 مێگاوات كارەبا بەرهەم دەهێنین، بەڵام توانای بەرهەمهێنانی 6903 مێگاوات وەك ژێرخان هەمانە، تاساڵی 2023 بڕی 2493 مێگاواتی دیكەش دەتوانین بەرهەم بهێنین، تا مانگی تشرینی یەكەم ئێمە دەتوانین 650 مێگاواتی دیكە بخەینە سەر سیستمەكە، كە 2493 مێگاواتە لە (كۆمباڵ سایكڵ)، (هایدرۆ پاوەر)، (سۆڵار) و (فڵایدگارس)و ئەمانە ئیزافەی سەر سیستمی كارەبا دەكرێن، لەم كابینەیەدا 615 مێگاوات بەڕێژەی 19.4% كارەبا زیادی كردووە، یەكەمجارە لەهەرێمی كوردستان و عێراق توانیمان بڕی 165 مێگاوات كارەبا لەگازی راكێشراو بەرهەم بهێنین، هەروەها ئەنجامدانی پڕۆژەی پێوەری زیرەك بووە هۆی كەمكردن و بەفیڕۆچوونی لە 45% بۆ 31%، هێشتا زۆرە دەبێت ئەوەش كەمبكرێتەوە، بەم پڕۆژەیە توانیمانە 14% داهاتی كارەبای بەفیڕۆچوو بۆ گەنجینەی حكومەت بگەڕێنینەوە، كەواتە پێوەری زیرەك كارەبا زیاتر ناكات، بەڵام داهاتی بەفیڕۆچوو بۆ گەنجینەی حكومەت دەگەڕێنیتەوە، لەبارەی سێكتەری شارەوانی و گەشتوگوزار، بریتین لەبنبڕكردنی زێدەڕۆیی لەسەر موڵكی گشتی، ئەنجامدانی پڕۆژەی ستراتیژی رێگاوبان لەهەموو شارە گەورەكانی هەرێمی كوردستان، وەك شەقامەكانی 150 مەتری لەهەولێر، 100 مەتری لەسلێمانی، شەقامی بارزان لە دهۆك، بەداخەوە كاتێك تەمویل دەكرێن هەندێجار ئەو پارەیە وەك خۆی نادرێت، لێرەوە دەمەوێ سوپاسی كەرتی تایبەت بكەم، لەكارەكانیان بەردەوامن بۆ جێبەجێكردنی ئەم پڕۆژانەو تۆماركردنی بەرزترین ئاستی هاتنی گەشتیار بۆ ساڵی 2021 كە گەیشتووەتە زیاتر لە 4 ملیۆن گەشتیار، ئەمەش بەبەراورد بەساڵانی پێشتر بەرزترین ئاست بووە، ئەگەر ئێمە ئەم جۆرە پڕۆژانە ئەنجام بدەین، ئاستی هاتنی گەشتیار بۆ كوردستان زیاتر دەبێت، لە سێكتەری پەروەردە، شوێنی نوێ بۆ زیاتر لە 60 هەزار قوتابی دابینكراوە، لە رێگەی دروستكردنی 57 باڵەخانەی تازە، تاكۆتایی كابینەی نۆیەم ئەم ژمارەیە دەگاتە 100 هەزار شوێن بۆ قوتابی، لەكەرتی خوێندنی باڵاو توێژینەوەی زانستی پڕۆژەكان بریتین لەكەمكردنەوەی كرێی خوێندن بۆ قوتابیان لەم كابینەیەدا بە رێژەی 100%، لەماوەی سێ ساڵی كابینەی نۆیەم ئەو قوتابیانەی لە رێگەی زانكۆ لاینەوە داواكارییان پێشكەشكردووە، دەرفەتی خوێندن بۆ هەر هەموویان رەخسێندراوە، هەروەها دابینكردنی كورسی خۆڕایی بۆ سەرجەم منداڵانی شەهیدان، دابینكردنی كورسی خوێندن بۆ سەرجەم قوتابیانی كەركووك، شەنگال و خانەقین، جیا لەدابینكردنی 6 هەزار كورسی خوێندنی باڵا بۆ دیبلۆم، ماستەرو دكتۆرا، هەروەها دابینكردنی پاڵپشتی دارایی بۆ خوێندنی ئەكادیمی بۆ ساڵی 2022 مانگانە بە بڕی 7 ملیار و 500 ملیۆن دینار، لەكەرتی تەندروستیشدا دانانی دوو یاسای بەرەنگابوونەوەی ماددەی هۆشبەر و یاسای مافی نەخۆش، هەروەها رێكخستنەوەو دانانی رێنمایی تایبەت بە نەخۆشخانە و سەنتەرە تایبەتەكان و كەمكردنەوەی نرخ بە رێژەی 40%، دابینكردنی ئامێرەكانی چارەسەری تیشك و كردنەوەی سەنتەری زیاتر بۆ شێرپەنجە، لەبواری چارەسەریدا، زیاتركردن و فراوانكردنی دامودەزگا تەندروستییەكان و ئەنجامدانی نەشتەرگەرییەكان بە رێژەی 76% لە كەرتی گشتی و 24% لە كەرتی تایبەت، خزمەتكردنی كەسوكاری شەهیدان و ئەنفالكراوان، خەرجكردنی زیاتر لە 19.5 ملیار دینار كرێی خوێندنی كەسوكاری شەهیدان و ئەنفالكراوان و زیندانیانی سیاسی، دەركردنی زیاتر لە 11 هەزارو 141 فەرمان بۆ دابەشكردنی زەوی بەسەر كەسوكاری شەهیدان، ئەنفالكراوان و زیندانیانی سیاسی، تاپۆكردنی 200 شوقە و 75 خانووی سەروەران و هەروەها تاپۆكردنی 1500 پارچە زەوی بۆ كەسوكاری شەهیدان، ئەنفالكراوان و زیندانیانی سیاسی كە لەساڵی 2011 پێیان دراوە، وێڕای دانانی داتابەیسێكی دابینكردنی خزمەتگوزاری بۆ كچ و كوڕی شەهیدان و ئەنفالكراوان، بۆ دابینكردنی خزمەتگوزاری بۆیان، لەوەزارەتی داد، 57 فەرمانگەی دادنووسی بە ئەلیكترۆنی كراوە، لەكۆی 68 فەرمانگە، هەروەها كردنەوەی 13 فەرمانگە و جێگرایەتی داواكاری گشتی تۆماركردنی خانووبەرە، دادنووس و جێبەجێكردنی مناڵە ناكامەكان، لەسێكتەری پاراستن و چاككردنی ژینگە، هەلی كار بۆ 807 دەرچووانی بواری ژینگە دابینكراوە، كە وەك چاودێری ژینگەیی لەسەر پڕۆژەكانی كەرتی تایبەت دامەزراون، كە مووچەیان لەسەر خاوەنی پڕۆژەكە دەبێت، لە كابینەی نۆیەمدا 24 پڕۆژە یاسا ئاراستەی پەرلەمانی كوردستان كراوە، لەلایەن لیژنەكانی حكومەت لەئاستی وەزارەت و بەڕێوەبەرە گشتییەكان زیاترین سەردانی پەرلەمان كراوە، جیا لەوەش زیاترین كۆبوونەوە لەم كابینەیەدا كراوە، هەروەها زیاترین روونكردنەوەو پێدانی زانیاری لەم كابینەیەدا دراوە، دانانی داتا سەنتەرێكی ناوەندی بۆ بە ئەلیكترۆنیكردنی خزمەتگوزارییەكان كە لەماوەیەكی نزیكدا لەهەرێمی كوردستان دەكەوێتە كار، كە هەموو وەزارەتەكان و بەڕێوەبەرایەتییەكان بەم داتابەیسە دەبەسترێنەوە، دەبوایە زۆر زووتر لە ئێستادا بكرێت، كە دەبووە كارئاسانی زیاتر لەسەر خوێندنەوەو دیراسەتكردن و پلاندانان لەهەموو پڕۆژەكانی حكومەت، لەداهاتوودا كاری زیاتریش دەكەین، من تەواو بووم، سوپاس بۆ پشوودرێژی و گوێگرتنان، پەنا بەخوا لەداهاتوودا پەیوەندییەكی باشتر لەنێوان ئێمە و ئێوە دروست بێت، ئێوەش بتوانن ئەركی خۆتان بەشێوەیەكی پڕۆفیشناڵانە جێبەجێ بكەن، هەر هەموومان بتوانین خزمەتی زیاتری خەڵكی خۆمان بكەین، ئەوانیش لێمان رازی بن.
سازدانی: سەركۆ جەمال بەرپرسی لقی پێنجی پارتی لەبەغدا دەڵێت:" پارتی هێشتا سوورە لەسەر نەكشاندنەوەی كاندیدەكەی بۆ پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق و ئەو پۆستە بەمافی خۆی دەزانێت". شوان محەمەد تەها، بەرپرسی لقی پێنجی پارتی لەبەغدا لەم چاوپێكەوتنەدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:"لەپاش مام جەلال هیچ سەرۆك كۆمارێك نەیتوانیوە بەرگری لەمافەكانی خەڵكی كوردستان بكات". هاوڵاتی: پارتی دیموكراتی كوردستان لەئێستادا لەبارەی پۆستی سەرۆك كۆمار بۆچوونی چییە؟ سەبارەت بەپرسی سەرۆك كۆمار سیاسەتی پارتی دیموكراتی كوردستان زۆر روونە، لەسەرەتاوە باسمان كردووە ئەو پۆستە پۆستی كوردە، بەڵام بەداخەوە یەكێتی دەڵێت پۆستی ئێمەیە، ئێمە دەڵێین پۆستی كوردە، لەدواجاردا وەكو پارتێكی سیاسی كە خاوەنی زۆرینەی كورسیەكانی هەرێمی كوردستانین لەپەرلەمانی عێراق بەمافی خۆمانی دەزانین ئێمەش كاندیدێكمان هەبێت. هاوڵاتی: لەگەڵ یەكێتی لەسەر ئەو پرسە گفتوگۆكان بەچی گەیشتوون؟ شوان محەمەد: ئەگەر یەكێتی نیشتیمانی كوردستان ئامادەبوایە گفتوگۆ لەسەر ئەو بابەتە بكات كە گفتوگۆی لەسەر نەكردو یەكلایەنە بڕیاریدا كە ئەو پۆستە پشكی ئەوانە، ئەوا هیچ پێوەرێك نییە ئەو پۆستە هی ئەوان بێت، تەنها عینادیكردنی یەكێتییە لەسەر ئەو بابەتە، ئێمە وەكو پارتی دیموكراتی كوردستان ڤیتۆمان لەسەر كەس نییە، بەڵام كاندیدی خۆمان هەیە بۆ پۆستی سەرۆك كۆمارو تائێستا كاندیدی ئێمە بۆ ئەو پۆستە رێبەر ئەحمەدە، هیچ كێشەیەكمان لەگەڵ دكتۆر بەرهەم نییە یاخود كەسێكی دیكە بێت، تەنها ئەوەیە خوێندنەوەی دیكە بۆ ئەو بابەتە دەكرێت، ئێمە پێمانوایە ئەگەر ئەو پۆستە دەستی پارتی بكەوێت دەتوانین باشتر بەڕێوەی ببەین. هاوڵاتی: بۆچی پرسی سەرۆك كۆمار لەنێوان یەكێتی و پارتی بووە بەگرێكوێرە و رێكناكەون لەسەری؟ ئایا هۆكارەكە دكتۆر بەرهەمە یاخود چی؟ شوان محەمەد: مەسەلەی ڤیتۆ زۆر قسەی لەسەر دەكرێت، ئێمە كێشەمان لەگەڵ كەسەكان نییە، كێشە دكتۆر بەرهەم ساڵح نییە، كێشەی ئێمە ئەوەیە لەپاش مردنی بەڕێز مام جەلال پۆستی سەرۆك كۆمار لەبەغدا نەیتوانیوە داكۆكی لەمافەكانی خەڵكی كوردستان بكات، تەنانەت نەیتوانیوە بەرگری لەمافەكانی خەڵكی كوردستان بكات، بۆیە پێمان وایە ئەگەر پارتی ئەو پۆستە وەربگرێت دەتوانین بەشێوەیەكی باشتر كار لەسەر ئەو بابەتە بكرێت، چونكە پۆستی سەرۆك كۆمار تەنها پۆستێكی تەشریفاتی نییە، بەڵكو رۆڵێكی گرنگی دەبێت ئەگەر كەسێكی شیاو لەو شوێنە دابنرێت. پارتی دیموكراتی كوردستان خاوەن قەزیەیە، هەرێمی كوردستان لەئەستۆی ئێمەو هێزە كوردستانیەكاندایە بۆیە دەرگای گفتوگۆی سیاسی لەگەڵ لایەنەكان نە داخراوە و نە دایدەخەین هاوڵاتی: پارتی دانوساندنی لەگەڵ هەماهەنگی شیعەكان دەستپێكردووە دوای ئەوەی سەدر بڕیاری كشانەوەیدا لەپەرلەمان؟ شوان محەمەد: سەبارەت بەپەیوەندی ئێمەو رەوتی سەدر، بەڵێ لەهاوپەیمانی رزگاركردنی نیشتیمان پێكەوەبووین، بەداخەوە كە رەوتی سەدر كشایەوە، ئێمە سەر بەهیچ لایەنێكی سیاسی نین و هاوپەیمانین، لەچوارچێوەی بەرژەوەندیەكانی هەرێمی كوردستان دەڕوانینە هاوپەیمانێتی، بەوە هاوپەیمانیەكە دەپێوین كە چەند لەبەرژەوەندی خەڵكی هەرێمی كوردستان تەواو دەبێت. هاوڵاتی: مەرجتان چییە بۆ گفتوگۆ لەسەر پێكهێنانی حكومەت و بەشداریكردن لەپرۆسەی سیاسی عێراق؟ شوان محەمەد: پارتی دیموكراتی كوردستان خاوەن قەزیەیە، هەرێمی كوردستان لەئەستۆی ئێمەو هێزە كوردستانیەكاندایە بۆیە دەرگای گفتوگۆی سیاسی لەگەڵ لایەنەكان نە داخراوە و نە دایدەخەین، بەڵام پەیوەندی ئێمە لەسەر بنەمای بەرژەوەندیەكانی هەرێمە كە ئایا كێ دەتوانێت زیاتر بەپیری مافەكانی خەڵكی كوردستانەوە بێت. هاوڵاتی: ئێستا پارتی بارەگای لەبەغدا هەیە؟ دوای ئەوەی بارەگاكە لەلایەن چەند شوێنكەوتوویەكی شیعەوە سوتێندرا؟ شوان محەمەد: سەبارەت بە بارەگای پارتی دیموكراتی كوردستان لەبەغدا، ئێمە لەباشوری عێراق و لەبەغداش بارەگامان هەیە، تەنانەت یەك كاتژمێریش بارەگای ئێمە دانەخراوە و كارو چالاكیەكانی پارتی لەبەغداو شارەكانی دیكەی عێراق بەردەوامە، دەتوانین بڵێین بارەگا ئاستەنگ نییە لەبەردەم كارو چالاكییە سیاسیی و كۆمەڵایەتیەكانی پارتی لەبەغدا، بارەگای پارتی لەبەغدا لەكاتی رووداوەكەوە بەردەوامەو یەك سەعاتیش لەكارنەكەوتووین. هاوڵاتی: ئەو وەفدەی پارتی دیموكراتی كوردستان كە لەبەغدان دەستیان بەگفتوگۆ كردووە؟ شوان محەمەد: سەبارەت بەچوونی وەفدی پارتی بۆ بەغدا، ئێمە هیچ وەفدێكمان نەهاتووەتە بەغدا، ئەو بەڕێزانەی ناویان دەهێنن خۆیان دانیشتووی بەغدان، بەڕێز فوئاد حسێن لەبەغدایە كاك بەنگین ماڵی لەبەغدایە، كاك شاخەوانیش بۆخۆی جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراقە، بەڵام ئەو بەڕێزانە راسپێردراون بۆ كاروباری بەغداو لەبەغدا ئامادەن.
سازدانی: ئارا ئیبراهیم نوێنەری باكورو رۆژهەڵاتی سوریا (رۆژئاڤای كوردستان) لەهەرێمی كوردستان ئاماژە بەوە دەدات لەسەر هەموو كوردێك واجبە بەرخودان بكات دژی سوپای ئەردۆغان و تەنها نیەتی قڕكردنی گەلی كوردە لەباشور بێت یان رۆژئاڤای كوردستان. ئەڤین سوێد، نوێنەری باكورو رۆژهەڵاتی سوریا (رۆژئاڤای كوردستان) لەهەرێمی كوردستان، لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:» ئەولەویەتی قەدەسە رزگاركردنی ئەو ناوچانەیە كە لەلایەن سوپای تورك و میلیشیاكانەوە داگیر كراوە، چونكە رەوشێكی زۆر خراپ لەو ناوچانە بەڕێوەدەچێت». هەروەها ئەوەش دووپاتدەكاتەوە كەهەڕەشەكانی ئەردۆغان بۆ لەشكركێشی و داگیركاری لە رۆژئاڤای كوردستان جدییەو وتی:» هێزەكانی سوریای دیموكرات هەموو رۆژێك لە شەڕدان دژی سوپای تورك و چەتەكانی و ئامادەن بەرخودان بكەن بەگیانی خۆیان بۆ پاراستنی خەڵكی رۆژئاڤای كوردستان». هاوڵاتی: خوێندنەوەتان بۆ هەڕەشەكانی ئەردۆغان چیە كە جارێكی دیكە دەیەوێت لەشكركێشی بكاتە سەر باكورو رۆژهەڵاتی سوریا( رۆژئاڤای كوردستان)؟ ئەڤین سوێد: لە راستیدا لەساڵی 2016 بەشێوەی فەرمی ئەردۆغان بەبەرچاوی هەموو دنیا وتی ئەز دەخوازم ئیمپراتۆریەتی عوسمانی زیندووبكەینەوەو توركیای ئێستا فراوان بكەینەوە، هەروەها باكورو رۆژهەڵاتی سوریای باسكرد كە ئەوە خاكی توركیایە، بۆیە لەسەر ئەو بنەمایە ساڵی 2016 لە جەرابلوس و هەرێمی دەردووری داگیر كرد، هەرێمی عەفرین لە 2018 و سەرێكانی و گرێ سپی لە 2019 هەموو لەچوارچێوەی ئەو پلانەی ئەردۆغاندا بوو كە داگیركران. ئەو هێرشانەی سوپای ئەردۆغان لەباشوری كوردستان ئەنجامی دەدات هەمووی لە خزمەتی ئەو نەخشەیەدایە بۆ فراوانكردنی توركیاو گەڕانەوەی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی و دەیەوێت جارێكی تر میساقی میللی بگەڕێنێتەوە. ئەردۆغان دەمێكە هەڵمەتێكی داگیركاری لەسەر باشووری كوردستان وەشاندووە بەتایبەت بەرانبەر هێزی تەڤگەری ئازادی ( پەكەكە)، ئەوانیش دەزانن پلانی ئەردۆغان چیەو بەرخودانی ئەو پلانەی دەكەن و بەواجبی سەرشانی خۆیانی دەزانن، چونكە بەردەوام ئەردۆغان دەیەوێت هێرش بكات و پاوانخوازی خۆی بكات. ئەردۆغان لەعەفرین هەتا دێرك لە رۆژئاڤای كوردستان هەتا سنوری باشوری كوردستان دەیەوێت وەكو هەرێمێكی گەورە داگیری بكات لەژێر ناوی (هەرێمێكی ئارام)، هەرێمێكی ئارام دروست دەكات بۆ ماڵباتی چەتەو توركمان و كەسوكاری داعش تا بیهێنێتە ئەو ناوچانەو نیشتەجێیان بكات. ئەردۆغان هەرێمی عەفرینی وەكو هەرێمێكی چەتەكان لێكردووەو رۆژانە رفاندن كوشتن داگیركردن و هەموو كردەوەیەكی دژی مرۆڤایەتی لەناو عەفریندا ئەنجامدەدرێت، بەهەمان شێوە لەگرێ سپی و سەرێكانی، بۆیە بەرخودانی كردن دژی لەشكركێشی و داگیركاری خاكی كوردستان لە رۆژئاڤا بێت یان لە باشووری واجبی هەموو كوردێكە. هێزەكانی سوریای دیموكرات هەموو رۆژێك لە شەڕدان دژی سوپای تورك و چەتەكانی و ئامادەن بەرخودان بكەن بەگیانی خۆیان بۆ پاراستنی خەڵكی رۆژئاڤای كوردستان هاوڵاتی: واتا چەند كەس بەهۆی داگیركارییەكانی سوپای ئەردۆغان و میلیشیاكانیەوە ئاوارەبوون؟ ئەڤین سوێد: 300 هەزار تەنها لەعەفرین ئاوارە بوون، لەسەرێكانی 200 هەزار كەس و لەگرێسپی 150 هەزار كەس ئاوارە بوون، ئەوانە هەموویان بڵاوبوونەتەوە، هەندێكیان لە كەمپەكاندا دەژین، هەندێكیان لەباژارو شارەكانی دیكەی رۆژهەڵات و باكوری سوریا نیشتەجێبوون، هەندێكیشیان رۆیشتوون بۆ دەرەوەی وڵات. بەڕاستی ئەو خەڵكانەی عەفرین و گرێسپی و سەرێكانی، رەوشێكی گەلێك زەحمەت بەڕێ دەكەن كە ماڵ و موڵكیان داگیركراوە لەلایەن چەتەكانی توركیاوە، هێزەكانی سوریای دیموكرات ئەولەویەت دەدات بە رزگاركردنی ئەو هەرێمانەی لەلایەن سوپای تورك و چەتەكان داگیركراون و گەڕانەوەی بۆ ئەو كەسانەی ئاوارە بوون. هاوڵاتی: سوپای تورك و میلیشیاكانی چەند ناوچەی خاكی رۆژئاڤای كوردستان و سوریایان داگیركردووە؟ ئەڤین سوێد: هەرێمێكە عەفرین و نسبەیەكی كەم پێكهاتەی دیكەی تێدا بوو لەسەدا 95% كورد بوون، سەرێكانی و گرێسپی پێكهاتەی عەرەب و ئەرمەن و چەركەسی تێدا بوو بەهەمان شێوە لەكوردیشی تێدابووە و ژیانیان دەكرد كە پێشتر كە لەژێر دەسەڵاتی ئەنجومەنی خۆسەردا بوو هەموو كەس بە رەوشێكی ئازاد و ئارام مامەڵەیان كردووە و ئەنجومەنی خۆسەر هەموویانیان دەپاراست. ئەو سیاسەتەی ئەردۆغان دیمۆگرافی ناوچەكانی گۆڕیوەو هەتا جێگەی پیرۆزیشیان تێكداوەو لەشوێنی ئەوان كۆمەڵەی كوەیتی و قەتەری و میلیشیاكانی تێدا نیشتەجێ كردووە. سوپای تورك و میلیشیاو چەتەكانی (عەفرین، گرێسپی، سەرێكانی، ئیدلیب، مارع، جەرابلوس) داگیركردووە، مەخابن ئەو بێدەنگییەی دەوڵەتی سوریا كە چەندین ناوچەی داگیر كردووەو ئەوان بێدەنگن بەرانبەر دەوڵەتی تورك، دەبوو حكومەتی سوریا رێگری بكردایە لەسەر ئەو لەشكركێشیانەی ئەردۆغان كردوویەتی، بەڵام تائێستا بێدەنگە. هاوڵاتی: رێككەوتنێكی نێودەوڵەتی هەیە كە جارێكی دیكە ئەردۆغان هێرش نەكات و ئەو وڵاتانە بەتایبەت ئەمریكاو روسیا رایبگرن؟ ئەڤین سوێد: رێككەوتنی نێودەوڵەتی هەیە راستە، بەڵام ئەو وڵاتانە هەڵوێستێكی شەرمنانەیان هەیە بەرانبەر ئەو هەڕەشانەی ئەردۆغان دەیكات، ئەمریكا دەڵێت:» لەشكركێشی لە باكورو رۆژهەڵاتی سوریا، كاریگەری لەسەر شەڕی داعش نەكات»، واتا هەسەدەیان بۆ شەڕی داعش دەوێت، ئەمریكا پەیامێك نادات كە ئێمە شەریكێكی راستەقینەی هێزەكانی سوریای دیموكراتین بۆ پاراستنی خاكی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا، یان ناڵێن ئێمە هاوبەشی (مەسەدە)ین بۆ ئاوەدانكردنەوەی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا. ئەگەر ئەردۆغان هێرش بكاتەسەر رۆژئاڤای كوردستان كە زیندانی داعش لە كەمپی (هوڵ) هەیە كە داعشیان تێدایە دەبێتە مەترسی گەورە نە بۆ خەڵكی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا، بەڵكو مەترسیی بۆسەر ئەمریكاو جیهانیش هەیە. ئەوە هێزەكانی سوریای دیموكراتن كە زیاتر لە 70 هەزار چەكدارو ماڵباتی كەسوكاری داعشیان لە كەمپ و زیندانەكاندا راگرتووە، كە 35 هەزار كەسیان عێراقین و عێراق ئامادە نییە وەریانبگرێتەوە، بۆیە پێویستە لەسەر ئەمریكاو روسیاو وڵاتانی دیكەش بەر بەهێرشی سوپای تورك و چەتەكان بگرن. لەماوەی رابردوو لە حەسەكە داعش هێرشی كردەسەر (زیندانی غوێران) بۆ ئەوەبوو كە داعش و ماڵ و منداڵەكانی داعش ئازاد بكرێت ئەوە لە پلانی ئەردۆغان و چەتەكانیدا بوو، ئەوانەی كە دەستگیركران لە زیندانی غوێران دانیان بەوەدا كە توركیا پلانی داناوەو بۆ ئەوە بووە بچنە پاڵ توركیا و چەتەكانی كە پڕچەك بكرێنەوەو دژی هێزەكانی سوریای دیموكرات جارێكی دیكە بەكاریان بهێننەوە. هاوڵاتی: ئەمریكا تا چەند بەپێداویستی سەربازیی هاوكاری هێزەكانی سوریای دیموكرات دەكات، ئەگەر لەشكركێشی توركیا بكرێت؟ ئەڤین سوێد: راستییەك هەیە كە ئەو هاوكاریە سەربازیانەی كە ئەمریكا بۆ هێزەكانی سوریای دیموكرات دەیكات(قەسەدە) دەیكات بۆ شەڕی دژی داعش بەكاریاندەهێنێت. بە راستی ئەگەر هێرش و لەشكركێشی ئەنجام بدرێت رەوشێكی گەلێك زەحمەت دەردەكەوێت، ئەگەر هێرشی نوێ بكەن كاریگەری لەسەر شەری داعش دەبێت مەترسی گەورەی لێ دەكەوێتەوە. هاوڵاتی: ئەگەر هێرشی سوپای ئەردۆغان جارێكی دیكە بكرێت، بەرخودانی فراوان دەكرێت؟ ئەڤین سوێد: خەڵكی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا ئەو بیركردنەوەیەیان هەیە كە هەتا 2023 هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمارو پەرلەمانی توركیا كە لەمانگی حوزەیران ئەنجامدەدرێت، ساڵوەگەرا سەد ساڵەی ئیتفاق لۆزانە ئەو خەتەری گەورە لەسەر گەلی كوردو هەرێمی كوردان هەیە، ئێستا هێرش بۆ سەر رۆژئاڤای كوردستان هەیە، هێرش بەردەوام هەیەو قەسەدە بەرگری دەكات. بۆیە گەلی كوردو هێزەكانی سوریای دیموكرات ئەوەیان دووپاتكردووەتەوە كە ئەوان لەگەڵ ئاشتی و دیالۆگدان نە لەگەڵ شەڕ، بەڵام ئەگەر لەشكركێشی بكرێت هێرشی پێچەوانە ئەنجام دەدەن، واتا هێرش بۆ سەر ئەو ناوچانەش كە لەلایەن سوپای تورك و چەتەكانەوە داگیركراون، بەڵێ بەرخودانی مەزن ئەنجام دەدەن. ئەردۆغان بۆ قڕكردنی كوردان ناوەستێت، ئەگەر كورد كارو خەبات نەكات بەرانبەری لەئێستاو داهاتوودا خەتەری زیادەیە هەیە لەسەر دەستكەوتەكانی كوردستان لەباشوری كوردستان و رۆژئاوای كوردستان، هەیەو باژارێ عەفرین و سەرێكانی و گرێسپی وەكو نمونەیەكی زیندوو وایە. هاوڵاتی: وەكو نوێنەرایەتی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا چیتان كردووە بۆ كردنەوەی تەواوی دەروازەی سمێڵكا؟ ئەڤین سوێد: دەروازەی سمێلكا كراوەیە بۆ حاڵەتی ئینسانی وەك نەخۆشی گران و قورس و دەربازكردنی حاڵەتی تایبەتی، بۆ مەسەلەی خواردەمەنی و كاڵاو پێداویستییەكان خەڵكی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا ئەساسەن بۆ ئەو رەوشە پێداویستی خۆیان بۆ ماوەی 10 ساڵ تەئمین كردووە، بەڵێ گەمارۆ هەیە لەسەر خەڵكی رۆژئاڤاو هیوادارم بە دیالۆك ببێتە چارەسەركردن. هاوڵاتی: جەنەراڵ مەزڵوم كوبانێ پەیوەندی لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستاندا چۆنە؟ ئەڤین سوێد: راستی ناتوانم بەناوی ئەوەوە قسە بكەم، بە فكراندنە ئێمە ئەوەیە كە پەیوەندی لەگەڵ هەموو لایەنێكی باشووری كوردستاندا هەبێت و باوەڕمان بە دیالۆگ و دانوساندن هەیە ئەگەر شتێكیشی هەبێت چارەسەری بكەین
سازدانی: ئارا ئیبراهیم وتەبێژی بەنزینخانەكانی سلێمانی ئەوە ئاشكرا دەكات بەنزینی 690 دیناری بۆ سلێمانی نەماو پاڵاوگەی كەڵەك رێككەوتنی لەگەڵ عێراق هەیەو ئامادەنین بۆ سلێمانی بنێرن. بەهمەن قادر، وتەبێژی بەنزینخانەكانی سلێمانی لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:»تاكە چارەسەر ئەوەیە حكومەتی هەرێم و عێراق رێكبكەون بۆ هێنانی بەنزین، یان حكومەتی هەرێم خۆی نەوتی خاو بداتە پاڵاوگەكان تا سوتەمەنی(بەنزین) بدرێتە بەنزینخانەكان بەنرخێكی گونجاو». هاوڵاتی: بەنزینی 690ی كەی دەگات؟ بڕەكەی چەندە؟ بەهمەن قادر: بەنزینی 690 دیناری هەشت و نۆی ئەم مانگە لەڕێگەی 29 تانكەرەوە گەیشتە پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەی گەرمیان و راپەرین، بڕەكەی ملیۆنێك لیتر بوو، لە دوو رۆژدا دابەش كراوە، بەڵام بەداخەوە لە 10 ئەم مانگەوە بەنزینەكە نەهاتووە. هاوڵاتی: بۆچی راگیراوەو بەتەواوی چی دیكە نایەت یان هۆكارەكەی چییە؟ بەهمەن قادر: ئەوەی كە هەیە حكومەتی عێراق خۆی پێویستی بە سوتەمەنییە و بەشی موسڵا و دەوروبەری سوتەمەنی كەمەو فشار لەسەر پاڵاوگەی كەڵەك هەبووە، هەتا ئەوەی خۆیان وەستابێـت عێراق ئامادە نییە بۆ سلێمانی رەوانە بكات. هاوڵاتی: چارەسەر چییە كاك بەهمەن، دواجار خەڵك زەرەرمەندی یەكەمە؟ بەهمەن قادر: ئەو رێككەوتنەی كراوە رێككەوتنێكی نابەرامبەر و شەفەییە و رێكەوتنێكە بەدڵی ئێمە نییە، رێككەوتن كە كرا هەقە بەشێوازێكی باشتر بكرێت و پێویستە لەهەردوو لادا سیستەمێك هەبێت بۆ ئەوەی بەنزینی 690 دیناری بەردەوام بێت. هاوڵاتی: گرێبەستەكە چۆن بووە وا كێشەی تیابووە؟ بەهمەن قادر: گرێبەستەكە گرێبەستێكی تەواو نەبووە و هەر بەزارەكی بووە و ئەگەر بە زارەكی نەبووبێت چۆن گرێبەست ئاوایە ئەوان بە تاقەتی خۆیان ئیلتیزامات دەكەن هەر كات بیانەوێت رایدەگرن هاوڵاتی: واتە ئێوە لە پاڵاوگەی كەڵەكەوە بۆتان دێـت؟ بەهمەن قادر: بەڵێ لە كەڵەكەوە بۆمان دێـت. هاوڵاتی: هەوڵی ئێوە وەك بەنزینخانەكانی سلێمانی چییە؟ بەهمەن قادر: ئێمە لە نزیكەی 90 بەنزینخانە هەشت بەنزینخانە لەسنوری پارێزگای سلێمانی ئەو بەنزینە دابەشدەكەین و ئەوەی كە قسەبێت كردومانە و داوادەكەین كە ئەو پڕۆسەیە گەورەبكرێت و ئەگەر بۆیان ئەكرێـت حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراق رێكبكەون ئێمە هەر ئەوەندەمان دەسەڵات هەیە كە داوابكەین بەردەوام بێت، بەڵام تا ئێستا هیچ وەڵامێكی ئەرێنیمان وەرنەگرتووە. هاوڵاتی: پاڵاوگەی كەڵەك و حكومەتی عێراق وەڵامیان چی بووە؟ بەهمەن قادر: تا ئێستا هیچ شتێك نەبووە و وەكو قسەیەك هاتووە نەك وەكو رەسمی دەڵێن كە خۆمان پێویستمان بووە، ئێ كە خۆیان پێویستیان بێت نایدەن بەئێمە و دەبێت لەخۆیان زیادبێت ئینجا دەیدەن بەئێمە. هاوڵاتی: پێتانوایە دەبێت وەزارەتی سامانە سروشتییەكان نەوتی خاو بداتە پاڵاوگەی بازیان لە سلێمانی و كەڵەك لەهەولێر بۆ ئەوەی بەشێكیش بۆ بەنزینخانەكانی سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەی راپەرین و گەرمیان تەرخان بكرێت؟ بەهمەن قادر:خۆی لەم كاتەدا چارەسەری خێرا دەبێت كاری بۆ بكرێت، دیارە ئێمە پاڵاوگەی حكومیمان نییە و پاڵاوگەی مەدەنیمان هەیە، پاڵاوگە مەدەنییەكانیش بێگومان ئەبێ چۆن رێككەوتنی لەگەڵدا بكات ئەگەر حكومەتی هەرێم بچێـت نەوتی خاوی هەبێـت و پێیان بدات و لەگەڵیان ئیتیفاق بكات و پێدەچێت ئەمەش قورس بێت، چونكە تا ئێستا هیچ هەنگاوێكی كرداری نەنراوە بۆ ئەو پڕۆسەیە. هاوڵاتی: پێتوانییە چەند رۆژی دیكە ناڕەزایەتی دروست ببێت لەسەر بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین بە تایبەتی كە كاڵاو پێداوستیش لەگەڵی گران بووە؟ بەهمەن قادر: ئێمە داوا دەكەین كە حكومەتی هەرێم لەم كاتەدا بەپەلەو خێرا هەنگاو بنێت بۆ چارەسەركردنی مەسەلەی بەنزین، هیوادارم پەلەی تێدا بكەن و چارەسەرێك بدۆزنەوەو هەرچی ئاسانكارییە و لەدەستیان دێـت بیكەن. هاوڵاتی: خەڵك شەقام بگرێـت و ئۆتۆمبێل بوەستێـت ئەمە چارەسەرە كە بەشێك لە شۆفێران بۆ هاوڵاتی باسیان كردووە؟ چونكە نرخی بەنزین زۆر گران بووە نزیكبووەتەوە لە دۆلارێك بۆ یەك لیتر؟ بەهمەن قادر: خەڵك و شۆفێران شەقام بگرن بەوە چارەسەر نابێت، چونكە چەندێك تۆ ئەتوانیت لەسەر جادە بوەستیت دە خولەك نیو كاتژمێر ئەی كارەكەت؟ لەمەسەلەی نرخی بەنزیندا، ئێمە وەكو سلێمانی ئێستاش لەگەڵا هەولێر جیاوازیمان زۆرەو چەند ساڵی رابردوو ئێمە بەردەوام حساباتمان و نرخەكەمان كەمتر بووە لەهەولێر و دهۆك و بەفشاری بازرگانان و بەنزینخانەكان بەردەوام ئێمە هاوسەنگیمان راگرتووە. ئێستا لەهەولێر بەنزینی جۆری سۆپەر بە هەزار و 600 دینارەو لەسلێمانی بە هەزار و 400 دینارە، موحەسەن لەهەولێر بە هەزار و 400 دینارە و لەسلێمانی بە هەزار و 325دینارە، بەهەمان شێوە لە جۆری بەنزینی نۆرماڵ، لەهەولێر بە هەزارو 300 دینارەو لە سلێمانی بە هەزارو 200 دینارە، واتا ئێمە لەسلێمانی كارێكمان كردووە كە تا بتوانین و مەجالی تێدا بێت بارگرانی بۆ سەر هاووڵاتیان زیاد نەكەین. ئێمە ئومێد دەكەین حكومەتی هەرێم هەوڵبدات و مەسەلەی سوتەمەنی چارەسەر بكات لە پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەی راپەرین و گەرمیاندا، چونكە ئەوەش لە قازانجی بەنزینخانەكاندایە كە نرخەكەی هەرزان بكرێت. هاوڵاتی: پێتانوایە چارەسەری كۆنكرێـتی تەنها ئەوەیە كە حكومەت نەوتی خاو بداتە پاڵاوگە مەدەنییەكان بۆ دابین كردنی بەنزین، یان رێگەی دیكە هەیە بۆ چارەسەر؟ بەهمەن قادر: دەتوانن لەگەڵا حكومەتی عێراقیشدا رێككەوتن بكەن و هەر لەو پاڵاوگانەوە خۆیان لەوەدەچێ بتوانن شت بكەن ئەگەر بەگوێیان بكەن، بەڵام چارەسەر ئەوەیە یان ئەو 690 دینارییە زیادبكرێـت یان خۆیان ئەوكارە بكەن، بەڵام ئەوە پێنج رۆژ بەسەر هاتنی بەنزینی 690 دینارییەكە تێپەڕ بووەو تائێستا هیچ دیار نییە، تەنانەت لەگەڵ بەرهەمە نەوتییەكانی سلێمانی قسەمان كردووەو دەڵێن پاڵاوگەی كەڵەك رێكەوتنی لەگەڵ حكومەتی عێراق هەیەو نەوتی خاوی پێدەدات بۆ موسڵ و دەوروبەری، بۆیە گرنگە هەموو بەرپرسانی پەیوەندیدار لەسەر ئەم پرسە بێنە سەر خەت.
سازدانی: كاوەڕەش. بەریتانیا ئەو كوردەی بووە ئەندامی ئەنجومەنی شارەوانی ئەركێكی دیكەشی پێسپێردرا كە بەزۆرینەی دەنگ وەك (جێگری پارێزگار - لەندەن لامبس) هەڵبژێردراو بۆ هاوڵاتی دەڵێت:» كۆكردنەوەی هەموو وزەو تواناكان زامنی ئەوە دەكات لۆبییەكی باش بۆ كورد دروست بكەین». سەرباز سەید عەلی بەرزنجی، لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:» ژمارەیەكی ئێجگار زۆری كورد لەهەموو ئاست و باكگراوندی ئەكادیمی و پسپۆڕی جیاواز پشتگیریان كردووین بەچەندان رێگای جیاواز، ئەو رووحە یەكگرتووییە هەستێكی خۆشت پێدەبەخشێت كە هەستی یەكبوون و گەورە بیركردنەوە دەبینیت، خەڵكی ئێمە زۆر مەردو لەخۆبووردوون». هاوكات ئەوەش دووپاتدەكاتەوە كە»پەنابەران دەبێت شەرەفمەندانە مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت ناكرێت وەك تاوانبار مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت و بخرێنە ناو جیاوازیە سیاسییەكانی حزبەكانی بەریتانیاو بكرێنە چەكی ململانێی سیاسی، ئەوان پێویستیان بەهاریكاری و سۆزە». هاوڵاتی: ئەگەر خۆت بتەوێ وەك چیرۆكێكی كورت، ژیانی خۆت بەیان بكەی؟ سەرباز بەرزنجی: ناوم سەرباز سەید عەلی بەرزنجی لەسەرەتاكانی تەمەنمەوە لە لەندەن دەژیم، لەقۆناغەكانی قوتابخانەی ئامادەییەوە لە لەندەن خوێندوومە. وەك پەنابەر هاتوومە بەریتانیا، بەڵام ئێستا (هاوڵاتی بەریتانیم) وەك دەزانن پەنابەر ناتوانێت خۆی كاندید بكات بۆ پۆستی سیاسی، ساڵانی زۆر كارو چالاكی سیاسیمان هەیە لەناو سیاسەتی بەریتانیا چەندان پۆستی حزبیمان وەرگرتووەو تەكلیف كراوین بۆ زۆر بەرپرسیاریەتی تر. پێش ئەوەی ئەو بەرپرسیاریەتیە وەربگرم و ئێستا كە بەرپرسیاریەتیم هەیەو دوای تەواوبوونی بەرپرسیاریەتیەكەم هەروەك خۆمم، باوەڕبوونم بەتێكۆشان بۆ چاكەی گشتی و خزمەتی خەڵك ناگۆڕێت، هەر بەردەوام دەبم لەخزمەتی كۆمەڵگاو خەڵك و كارئاسان كردنی ژیانی خەڵك بەپێی توانای خۆمان هاوڵاتی: وەرگرتنی ئەو بەرپرسیارێتییە وەك كوردێك چی لەژیانی تۆدا دەگۆڕێت؟ سەرباز بەرزنجی: كە باسی لەندەن دەكەین خۆشە وەك خۆی تێی بگەی باسی زیاتر لە 10 ملیۆن مرۆڤ دەكەین، هەرێمی لەندەن، لەندەن ریجن بەتەنها لەندەن چەند هێندەی هەرێمی كوردستانە، سەنتەری ئابوری ئەوروپا، ناوەندی بڕیاری جیهانە، دەسەڵاتەكانی مەیە لەندەن لەهەرێم زیاترە، پڕۆژەی ستراتیژی و گواستنەوە، فڕۆكەخانەكان تەنزیم دەكات. ناتوانین بەراوردی بكەین بەسیستمی كوردستان، هەر وڵاتەو هەیكەلیەتی ئیداری جیاوازە، لێرە لامەركەزیە، لەئەمریكا پێی دەڵێن گاڤنە لەبەریتانیا پێی دەڵێن مەیە، مەیە Mayor گەورەترین دەسەڵاتی شارە، لەئەڵمانیا بەسەرۆكی وڵات دەڵێن راوێژكار. لەبەریتانیا بەسەرۆكی پەرلەمان دەڵێن سپیكەر كەتەرجومەی كوردی بكەیت واتە قسەكەر، تێگەیشتن لەسیستمی وڵات بەگوگڵ ترانسلەت ناكرێت. وەك ئاگادارن لە ٥/٥/٢٠٢٢ هەڵبژاردنی شارەوانیەكان لەوڵاتی بەریتانیا ئەنجامدران. بۆ ئەو مەبەستە دوای كێبڕكێیەكی دیموكراسیانەو بەدەنگی راستەوخۆی هاووڵاتیان وەك ئەندامی ئەجومەنی شارەوانی متمانەی دەنگدەرانمان بەستهێنا لەو بازنەیەی لێی كاندید كرابووین. دواتر لەڕۆژی ٢٥/٥/٢٠٢٢ لەڕێوڕسمێكی شایستەو تایبەتدا، ئەنجومەنی شارەوانی بەبەشداری سەرجەم ئەندامە هەڵبژێردراوەكانی و بەئامادەبوونی ژمارەیەك ئەندام پەرلەمان و نوێنەری تایبەتی خاوەن شكۆ شاژن، لەپڕۆسەیەكی روون و دیموكراسیانەدا، سەرەڕای ئەركی ئەنجومەنی شارەوانی ئەركێكی ترم پێسپردرا، بەزۆرینەی دەنگی ئەندامانی ئەنجومەن وەك جێگری پارێزگار - لەندەن لامبس هەڵبژێردراین، لای ئێمە 2 هەزارو 400 كارمەندی هەیە. ئەو بەرپرسیاریەتیەم بۆ ئەوە وەرنەگرتووە ژیانی خۆم بگۆڕم، چونكە پێش ئەو بەرپرسیاریەتیەش ژیانم باش بووەو لەبواری تایبەتمەندێتی خۆم سەركەوتوبووم، وای دەبینم من دەبێت چ بكەم بۆ ئەركەكەم نەك ئەرك و مەسئولیەتەكە چی بۆ من دەكات. پێش ئەوەی ئەو بەرپرسیاریەتیە وەربگرم و ئێستا كە بەرپرسیاریەتیم هەیەو دوای تەواوبوونی بەرپرسیاریەتیەكەم هەروەك خۆمم، باوەڕبوونم بەتێكۆشان بۆ چاكەی گشتی و خزمەتی خەڵك ناگۆڕێت، هەر بەردەوام دەبم لەخزمەتی كۆمەڵگاو خەڵك و كارئاسان كردنی ژیانی خەڵك بەپێی توانای خۆمان . ئێمە هەموو هەوڵێك دەقۆزینەوە بۆ ئەوەی بەكۆمەڵگای بەریتانیا بڵێن كە پەنابەران تاوانكار نین هاوڵاتی: ئەوەندەی ئاگاداربین بەڕیزتان و دوو كوردی دیكە، لەشارەوانیەكانی لەندەن بوونتان هەیە، لەهەمانكاتدا ئەندام پارلەمان و وەزیری پەروەردەش كوردە، بۆ رەوشی كورد، كاریگەری چیتان دەبێت بۆ هەر چوار پارچەكەی كوردستان؟ سەرباز بەرزنجی: ئێمە كاركردنمان بەو ئاراستەیەیەو هیواداریشن بتوانین بەهەموومان كاریگەریمان هەبێت، بەداخەوە لەزۆرێك لەوڵاتانی جیهان و لەبەریتانیاش ژمارەیەكی بەرچاوی كورد بوونی هەیە، خەڵكی زۆر بەتواناو دڵسۆزمان هەیە، بەڵام وزەو تواناكان نارێكخراون، پەرت و لێك دوورن، كۆكردنەوەی هەموو وزەو تواناكان زامنی ئەوە دەكات بەهەموومان لۆبییەكی باش بۆ دۆزی رەوای كورد دروستبكەین. بێگومان منیش هەوڵی تەواوی خۆم دەدەم تا ئەو لێك نزیكبوونەوەیە دروست بكەین، نەك هەر لەنێوان سیاسییەكان، بەڵكو سەرجەم تووێژەكان، ئەكادیمی و پیشەیی و كۆمەڵایەتی ئەو پەیوەندییە سیاسییانەی ئێمە لەڕێگای پێگەكەمان لەحكومەتی بەریتانی و لەحزب دروستمان كردووە، بێگومان هاوكاری باش دەبێت، زۆر ئاسانتر دەتوانین دەنگمان بگات بەناوەندی بڕیاری بەریتانیا. وەك چۆن لەڕابردوو ئەو هەلانەمان قۆستۆتەوە بۆ خزمەتی دۆزی رەوای كوردو گەیاندنی ئازارەكانی كورد لەداهاتووش بەردەوام و سوورتر دەبین لەسەر ئەو رێگایە. هاوڵاتی: لەلەندەن سەدان نەتەوەو كلتوری جیاواز بوونی هەیە، وەك كوردێك، كێن ئەوانەی دەنگیان بەتۆ داوە؟ ئایا بەپشتیوانی كوردەكان یان متمانەی ئینگلیزەكانیشت بەدەستهێناوە؟ سەرباز بەرزنجی: لەڕاستیدا ئێمە وەك كورد ژمارەو رێژەمان هێندە كەمە هەر پلەبەندیشمان بۆ نەكراوە چ جای بگاتە ئەوەی كاریگەری هەبێت لەسەر هەڵبژاردن، لێرە كەسێك جنسیەی بەریتانی نەبێت ناتوانێت بەشداری پڕۆسەی سیاسی بكات و دەنگ بدات، بۆیە دەنگدەرانی ئێمە خەڵكی بەریتانی بوون، لەگەڵ ئەوەشدا زۆر خۆشحاڵ بووم چەندان گەنجی كوردی هەر چوار پارچەی كوردستان ئامادەیی خۆیان دەربڕیوە بۆ هەر ئەركێك بتوانن بیكەن بۆ پشتگیری ئێمە. ژمارەیەكی ئێجگار زۆری كورد لەهەموو ئاست و باكگراوندی ئەكادیمی و پسپۆڕی جیاواز پشتگیریان كردووین بەچەندان ێگای جیاواز، كۆمێنت بڵاوكردنەوە، پەیوەندی، ئەو رووحە یەكگرتوویە زیاتر دڵخۆشم دەكات ئینشاڵا زیاتر پەرەی پێبدەین، هەستێكی خۆشت پێدەبەخشێت كە هەستی یەكبوون و گەورە بیركردنەوە دەبینیت، خەڵكی ئێمە زۆر مەردو لەخۆبووردوون. هاوڵاتی: لەئێستادا بڕیارێك هەیە بۆ رەوانەكردنی پەناخوازان بۆ رواندا، رەنگە بەشێك لەكوردە پەناخوازەكانیش بگرێتەوە، دەتوانن چی بكەن لەو بارەیەوە؟ سەرباز بەرزنجی: ئەو بڕیارە بەتەنها بۆ كورد نیە بۆ هەموو پەناهەندەیەكە لەهەر وڵاتێكی جیهانەوە بێت، بەڵام بۆ كورد سەختترو گرانترە، بڕیارەكە تائێستا نەچۆتە بواری جێبەجێكردنەوەو هیوادارین جێبەجێش نەكرێت، ئێمە پێمانوایە پەنابەران دەبێت شەرەفمەندانە مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت، ناكرێت وەك تاوانبار مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت و بخرێنە ناو جیاوازیە سیاسییەكانی حزبەكانی بەریتانیاو بكرێنە چەكی ململانێی سیاسی، ئەوان پێویستیان بەهاریكاری و سۆزە. ئێمە هەموو هەوڵێك دەقۆزینەوە بۆ ئەوەی بەكۆمەڵگای بەریتانیا بڵێن كە پەنابەران تاوانكار نین، لەگەڵ دەسەڵاتداران قسە دەكەین، لەگەڵ حكومەت و لەڕێگەی دۆست و هاوكارانمان لەپەرلەمان نەهێڵین بەئاسانی بڕیاری لەو شێوەیە تێپەڕێندرێن، لەگەڵ ئەوەشدا دەزانین بەربەست و پاڵنەرە سیاسیەكانی پشت ئەو بڕیارە زۆر جددین و ئاسان نیە بڕیارێكی ئاوا بوەستێندرێت، بەجددی هەوڵی خۆمان دەدەین هەرچیەك بكرێت درێغی ناكەین. هاوڵاتی: لەئێستادا ژمارەیەكی بەرچاوی رەوەندی كوردی لەبەریتانیا بوونی هەیە، پەیامی ئێوە چیە بۆ ئەوان، تابتوانن خۆیان بنیادبنێن و كەسانی بەسودیان لێدەرچێ، بەكۆمەڵگای كوردی و بەریتانی؟ سەرباز بەرزنجی: پەیامی ئێمە بۆ هەموو كوردێك ئەوەیە لەهەر بوارێكدا كار دەكەیت بۆ خزمەتی خۆت و خەڵك بەكاری بهێنە، رابرووی خۆتان لەیاد مەكەن، بەڵكو خۆتانی پێ مۆتیڤەیت بكەن بۆ چاكەی گشتی، قیاسی سەركەوتن بەرژەوەندی كورت و تەسكی شەخسی نیە، ئەو ئیمپاكتەیە كە تۆ لەسەر مێژوو و میللەتت بەجێتدەهێڵیت. ئەوە تاكە كۆمەڵگا دروست دەكات، ئەوە تاكە كە بەدەستەجەمعی ئیش دەكات گۆڕانكاری دروست دەكات، هیوادارین نموونەی بەرزی بەها باڵاكان و پێكەوەژیان بن لەكۆمەڵگای بەریتانی. خۆم بەنوێنەر و هاوكارو برای هەموو كوردێك دەزانم لەهەر شوێنێكی دنیا بێت و پاڵپشتی و دەستخۆشیم بۆ هەموو كەسێكە كەژیانی خۆی بۆ خزمەتی چاكەی گشتی تەرخان دەكات. هاوڵاتی: لەكاتی سوێندخواردن بۆ ئەندامیەتی ئەنجومەنی شارەوانی، جلوبەرگی كوردیت لەبەردابوو، ویستتان لەو رێگەیەوە پەیامێك بگەیەنن؟ سەرباز بەرزنجی: بەشداربوونمان لەم رێوڕەسمەدا بەجلوبەرگی كوردی هەموو حساباتێكی سیاسیم بۆ كردووەو مەسجێكی نەتەوەیی بووە، هەموو كەسیش پێی خۆش نەبووە، لەوانەیە خەڵكی رەگەزپەرست زۆر دژیشی بووبن، چەند پەیامێكی تیدابوو مەبەستمان بوو پشانی جیهانی بدەین كە لەندەن هەلی وەرگرتنی پۆست و دەسەڵاتیش لەسەر بنەمای لێهاتوویی بۆ هەموان رەخساوە. جلوبەرگیش سیمایەكی هەرە گرنگی كلتوری كوردییە، ئێمەش بەشوناس و باكگڕاوندی خۆمان شانازی دەكەین، ویستمان بەڕای گشتی بەریتانیا بڵێین ئێمەش بەشێكین لەبنیاتنانی كۆمەڵگای بەریتانی و دەتوانین خزمەتی وڵاتەكە بكەین
سازدانی: هاوڵاتی فەرهاد سەنگاوی پێشمەرگەی دێرین و كەسایەتی سیاسی دەڵێت:» فشاری جەماوەری و میدیا زۆر گرنگە بۆ چارەسەركردنی كێشە داراییەكانی خەڵك، بەڵام میللەت تێكشكاوە دەبێت میللەت هۆشیار بكرێتەوە لەمافەكانی»، دەشڵێت:» پەشیمان نیم لەو خەباتەی لەشاخ كردوومە، چونكە یەكێتی حزبێكی نیشتمانی نەتەوەیی بوو بۆ هەر چوار پارچەی كوردستان». فەرهاد سەنگاوی، كەسایەتی سیاسی لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی ئەوە دەخاتەروو كە» ئەو برادەرانەی كاتی خۆی پێیانوابوو هەڵبژاردن شاڕێی گۆڕانكاری گەورەیە، پێویستە بزانن هەڵبژاردن شاڕێی تەزویرەو هیچ گۆڕانكارییەك دروست ناكات». هاوڵاتی: لەشكركێشی بەردەوامە، چی بكرێت تا ببێتە فشارێك یا سنورێك بۆ سوپاكەی ئەردۆغان دابنرێت؟ فەرهاد سەنگاوی: لەلایەن ئەو گروپ و دامودەزگایانەی كەپێیان دەوترێت دامودەزگای حزبی ئەوەیان دەستی لێ بشۆ، چونكە خۆیان جۆرێك لە جۆرەكان بەشدارن لەو لەشكركێشییە، ئێمە داوای چی لە حكومەت و حزب بكەین لەكاتێكدا هەر بەناو حكومەتی هەرێم و حزبە. بەشێك لەهێرشەكە و لەشكركێشییەكە كە گومانم هەیە پارەی خەرجی لەشكركێشی توركیا لەپارەی نەوتی هەرێم بدرێت، لەبەرئەوە واز لەحكومەت و حزب بهێنین. خەڵك لەماوەی 30 ساڵی رابردوودا تاكەكانی كۆمەڵگا ئینتماكانیان لێ سەندراوەتەوە، بەڕێگای جۆربەجۆر، ئێستا مرۆڤی كورد كراوە بەمرۆڤێكی بەتاڵ لەبیروباوەڕو ئینتما و خۆشەویستی و رێز و خۆشەویستی بۆ خاك و وڵات، مرۆڤەكانی كوردو كۆمەڵگاكەمان كۆمەڵگایەكی بێ ئینتیمایە، هەموو پەیوەندییەكانی لێ سەندراوەتەوە پەیوەندی خێڵایەتی و كۆمەڵایەتی و تەنانەت خێزانیشی لێ سەندراوەتەوە، كاتێك كۆمەڵگا وای لێهات زۆر قورسە تۆ كارێكیان پێبسپێریت و رێكی بخەیت، پێویستە جارێكی تر كۆمەڵگا رێكبخرێتەوە وەفای رێزو خۆشەویستی و بیروباوەڕو ئینتیمای بۆ بگەڕێنیتەوە، كە ئەوانەت بۆ گەڕاندەوە ئەوكاتە ئەتوانی كاریان پێ بسپێریت. كوردستان وێران كراوە، دیوارو پردی لەناو برا بەمرۆڤەكان دروست دەكرێتەوە، ئەی ئەگەر مرۆڤەكان رووخان بەچی دروستیدەكەیتەوە، پێویستە مرۆڤەكان رێكبخەیتەوە دواتر نیشتمان بە مرۆڤەكان دروست بكەیتەوە. هاوڵاتی: خەڵك گلەیی هەیە لەحكومەتی هەرێم و دەڵێن پاش 30 ساڵ دۆخەكە خراپتر بووە؟ بۆچوونتان چییە؟ فەرهاد سەنگاوی: ئێمە حكومەتێكمان نییە بەناوی حكومەتی هەرێم، بەناو هەمانە، بەڵام بەكردەوە نیمانە تا پێی بڵێن ئەوە میللەتەكەی خۆتە پەروەردەو ژیان و ئینتیمای رێكبخە، ئەگەر حكومەت، حكومەتی هەرێم بوایە خۆی كارەكانی دەكرد بەبێ ئەوەی پێی بڵێن. حكومەتی دوو سێ كەس و بنەماڵەیەك هەیە، بەڵام حكومەتی هەرێم نابینم، حكومەتی خێڵەكی هەیەو حكومەتی هەرێم نییە. فشاری جەماوەری و میدیا زۆر گرنگە، تا فشار بكرێت بۆ چارەسەركردنی كێشە داراییەكانی خەڵك، بەڵام میللەت تێكشكاوە دەبێت میللەت هۆشیار بكرێتەوە لەمافەكانی. هاوڵاتی: بڕیارە هەڵبژاردنی پەرلەمان بكرێت، هەرچەند دیار نییە دەكەوێتە كەی؟ پێتوایە لەڕێگەی هەڵبژاردنەوە گۆڕانكاری دروست دەبێت؟ فەرهاد سەنگاوی: نەخێر ئەو برادەرانەی كاتی خۆی پێیانوابوو هەڵبژاردن شاڕێی گۆڕانكاری گەورەیە، پێویستە بزانن هەڵبژاردن شاڕێی تەزویرەو هیچ گۆڕانكارییەك دروست ناكات، چونكە تۆ دەبێت پەرلەمانێكت هەبێت سەربەخۆ بێت و بریتی بێت لە رۆڵەكانی میللەت و كەسانی ئازاو لێهاتووبن، بەڵام ئێستا ئیش بۆ كوڕو كچەكانیان دەدۆزنەوەو دەڵێن كوڕەكەی فڵان كەس زانكۆی تەواو كردووەو كوڕەكەی فڵان شەهید بۆ پەرلەمان باشە، پەرلەمان پێویستی بەو كەسانەیە كە موخەزرەمن، كامڵن لەبیروباوەرو زانست و مەعریفەو تێربوون لە شتەكان. پەرلەمان نە هی كوڕی بەرپرس و كوڕو كچی شەهیدەكانە، نە هی كوڕو كچی سەرۆك عەشرەت و سەرۆك و مەسئولەكانە، ئەوانە هەموو رێزی خۆیان هەیە لەشوێنی خۆیاندا، مەبەستەكەم ئەوەیە پەرلەمان دەزگایەكە بۆ تەشریح و چاودێری پێویستە خەڵكانێك بچن كە بوونە پەرلەمانتار لەوێ بڵێن حزبەكەم خراپی كرد لەفڵان بەرنامەو بەهەڵوێست بن. خۆم خەڵكی سویدیم بینیوە دەنگی داوە بەپێچەوانەی حزبەكەی خۆی پێیان وتووە چۆن دەنگ دەدەیت بەو حزبە، وتوویەتی بەرنامەی ئەو حزبە باشترە لەو حزبەی خۆم، پەرلەمان لەئەوروپا پێی دەڵێن (windowdressing)جامغانە، ئەها لە جامغانەیەكدا پێڵاو یان كەلوپەل دادەنرێت خەڵك سەیری دەكات و دەیبینێت، پەرلەمان جامغانەیەكە بۆ دنیا كە بڵێن فڵان وڵات جامغانەیان هەیە. هاوڵاتی: بەدیلی هەڵبژاردن چیە بۆ گۆڕانكاری؟ فەرهاد سەنگاوی: بەدیلی هەڵبژاردن كۆمەڵگاكەیە كە دەبێت خەڵك پەروەردە بكرێت، دەست لەپەرلەمان بشۆن. پەرلەمان بووە بەدەستگایەك بۆ پەردە پۆشكردنی گەندەڵییەكان و جێبەجێ نەكردنی یاساكان، پرۆژەیاسایەك پەسەند دەكەیت و دەیكەیت بەیاسا، دەیدەیتە حكومەت جێبەجێی بكات، حكومەت لەسەر رەفەیەك دایدەنێت و حسابیشی هەر بۆ ناكات، ئەگەر لێشی بپرسی بۆچی ئەو یاسایە جێبەجێ ناكەیت دەڵێت وەختی نییەو پارە نییە، لەبەرئەوە پەرلەمان هیچ نییە. ئەگەر زەمینەكە ئامادە بێت بڕوام بەخەباتی چەكداری هەیە ئەگەر زەمینەكە ئامادە بێت بۆ گۆڕانكاری، چونكە تۆ پێویستە دیفاع لەگەلەكەت بكەیت، ئەمەی بەناوی حكومەتی هەرێمەوە هەیە خەریكە گەلەكەمان دەتوێنێتەوە، ئەو دەزگایانەی حكومەت و حزب بەشدارن لەتواندنەوەی میللەتەكەدا و داگیركاریدا. هاوڵاتی: پێتانوایە تەنها سێ لایەنی سەرەكی پێكهێنەری حكومەت (پارتی، یەكێتی، گۆڕان) بەرپرسیارن یان لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆنیش؟ فەرهاد سەنگاوی: هەمووی بەشدارە، بەڵێ ئۆپۆزسیۆنیش بەهەمانشێوەی لایەنەكانی ناو حكومەت بەرپرسیارن، تەنانەت ئێمەش و دایك و باوكانی ئێمەش جوتیارێك و هەموو تووێژەكانی كۆمەڵگا بە موومەیەزاتی جیاواز، ئەو دایك و باوكەی سەربازێكی گوێڕایەڵی پەروەردە كرد ئەویش تاوانبارە، بۆیە هەموو گەورە دیارەكان ئەوانەی لەدەسەڵاتدان و پارەیەكی زۆری میللەت لەبەردەستیاندایە. هاوڵاتی: پارتی بەپێی بۆتۆگرافیای وای كردووە كە تووشی ئەوەبن توركیا لەشكركێشی كردووە، ئەمە چۆن لێك دەدەیتەوە؟ یەكێتی ئەگەر لەشوێنی پارتیدا بوایە هەمان رووداوی لەشكركێشی روویدەدا؟ فەرهاد سەنگاوی: یەكێتی لەزۆنی زەرددا بووایە جیاواز دەبوو هەمان شت نەدەبوو بۆ لەشكركێشی توركیا، حزبەكان خراپن، هەیە زۆر خراپە، مەسەلە بەس تەنها جوگرافیای ناوچەكە نییە كە پێی دەوترێت زۆنی زەردو هاوسنورە لەگەڵ توركیا، بۆ پەیەدە لە رۆژئاڤای كوردستان جوگرافییەكەی لەگەڵ عێراق و توركیاشدا هەیەو سنوری خراپتری هەیە بەراورد بەهەرێمی كوردستان، بەڵام پەیەدە چونكە هێزێكی پاك و خاوێن و دڵسۆزە بەنیشتمان و نەتەوەكەی بەهێزترە، سازش ناكات، پارتی پێویستی بەسازش نییەو خۆی حزبی سازشە، پارتی حزبی بەكارهێنان و نۆكەرایەتییە، پارتی خۆیان دەعوەتی توركیایان كردووە بێت و لەشكركێشی بكات و بەتوركیایان راگەیاندووە كە» ئاگات لێمان بێت و بمانپارێزن». هاوڵاتی: بۆچوونتان چییە لەسەر بەرگری پەكەكە بەرانبەر لەشكركێشی سوپاكەی ئەردۆغان؟ فەرهاد سەنگاوی: پەكەكە پێویستە وشیارترو وردتر مامەڵە بكات ، هەرچەند خۆی هۆشیارەو وردیشە، بەڵام لەم پرسەدا پێویستە وردتر بێت و خەبات و بەرخودانی خۆی بەردەوام بێت. هاوڵاتی: تۆ دەنگی شۆڕش بوویت لەشاخ، پێتوایە ئەم حزبانە لەڕێگەی گەندەڵیی و سپیكردنەوەی پارەوە سامانی ئەم میللەتە دەبەن بۆ خۆیان، كە هەندێك پێشمەرگەی دێرینیش دەڵێن پەشیمانین خەباتی پێشمەرگایەتیمان كردووە بەهۆی نیگەرانیان لەپارتی و یەكێتی؟ فەرهاد سەنگاوی: خەڵك تا رادەیەكی جیاواز ناحەقی نییە با وابیر بكاتەوەو بڵێت پەشیمانم لەخەباتی پێشمەرگایەتی، بەڵام بەش بەحاڵی خۆم لەخەباتی شاخ پەشیمان نیم، چونكە یەكێتی حزبێكی پاكو خاوێن و نیشتمانی نەتەوەیی بوو بۆ هەر چوار پارچەی كوردستان، پاكیش بوو، پەشیمان نیم لەشتە باشەكان، چونكە سەنگەرەكەی جارانی یەكێتی جوان و نیشتمانی بوو. ئێستا یەكێتی تووشی كۆمەڵێك كێشەو دەردەسەری بووەتەوەو وازی لەكۆمەڵێك مەبادئ و بیروباوەری خۆی هێناوە ئەوە خراپەو رێزم بۆ یەكێتییە هەرە باشەكان هەیە لەهەر شوێنێكدا بن
سازدانی: سەركۆ جەمال عەلی حەمەساڵح دەڵێت:»چارەسەری گرانی نرخی بەنزین ئەوەیە لەناوخۆ نەوتی زیاتر بپاڵێورێت و حكومەتی هەرێم پاڵپشتی دارایی بكات». عەلی حەمەساڵح دەشڵێت:»چارەسەر ئەوە نییە بازرگانەكان بەنزین لەدەرەوە بهێنن، چونكە ئەوە بەپێی نرخی جیهانی دەبێت و گران دەكەوێت و لیترێك دەگاتە هەزارو 400 بۆ هەزارو 600 دینار». هاوڵاتی: هەرێمی كوردستان هاوشێوەی عێراق دەتوانێت پاڵپشتی دارایی بۆ سوتەمەنی (بەنزین) بكات لەئێستادا؟ عەلی حەمەساڵح: ئەگەر حكومەتی هەرێمی كوردستان نەوت بداتە پاڵاوگەكان بەتەنیا پاڵاوگەی كار دەتوانێت نزیكەی بەشی هەموو پێداویستی كوردستان بەنزین دابین بكات، بەڵام حكومەتی هەرێمی كوردستان هەر 25 هەزار بەرمیل دەپاڵێوێت، بازیان و قەیوان ئێستا بۆ عێراق كاردەكەن واتە حكومەتی هەرێمی كوردستان نەوتی خاوی ناداتێ، بەڵكو عێراق دەیداتێ، بۆیە بەرهەمەكەشی دەداتەوە بەعێراق. هاوڵاتی: پێشتر باستان كردووە كە بەنزینی 690 هەزار دیناری لە هەولێر هەیەو بۆ سلێمانی و دهۆك نییەو راگیراوە، بۆچی؟ عەلی حەمەساڵح: ئێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان رۆژانە 23 بۆ 25 هەزار بەرمیل نەوت دەپاڵێوێت، ئەو نەوتەش نزیكەی ملیۆنێك لیتر بەنزین بەرهەمی هەیە، زیاتر بۆ كۆمپانیای سەن ئۆیل و كورد نەفتە، بەشێكی زۆری لەهەولێر و بەشێكی تریشی لەپارێزگای دهۆك دابەشدەكرێت، هیچی رەوانەی سلێمانی ناكرێت. هاوڵاتی: كەمتەرخەمی لەستافی تیمی حكومی یەكێتی و گۆران هەیە كەخەمی لێناخۆن؟ عەلی حەمەساڵح: بێگومان بەشی سلێمانی رۆژانە نزیكەی 400 هەزار لیترە ئەوە دوو ساڵ و شتێكە نەدراوە، بێگومان حكومەت بەرپرسە، بەڵام ئەگەر وردتری بكەیتەوە تیمی یەكێتی و گۆڕان لەحكومەت بەرپرسیارێتی زیاتریان لەئەستۆیە، لەبەرئەوەی زیاتر نوێنەرایەتی ئەو ناوچەیە دەكەن. هاوڵاتی: بێجگە نرخەكەی خراپی كوالێتییەكەی لەشۆسیال میدیاشدا باس دەكرێت، پێتانوایە چاودێری وردی بەنزین ناكرێت لەلایەن حكومەت و لایەنە پەیوەندیدارەكانەوە؟ عەلی حەمەساڵح: نەخێر چاودێری ناكرێت و ئەو بەنزینەشی كە لەبەنزینخانەكاندا هەیە كوالێتیان زۆر خراپە و پێشتریش چەندین جار ئەوەمان وتووە. هاوڵاتی: چارەسەر چییە كاك عەلی، دواجار ئەم وڵاتە و ئەم خەڵكە نابێت بەم دۆخەوە بژین؟ چی بكرێت؟ عەلی حەمەساڵح : چارەسەر ئەوە نییە بازرگان لەدەرەوە بیهێنێت، چارەسەر ئەوەیە لەناوخۆدا نەوت بپاڵێورێت. ئەگەر سەیری نرخی بۆرسە بكەین لەدوبەی كە نزیكترین شوێنە بۆ بازاڕی سوتەمەنی نزیكەی هەزارو 400 بۆ هەزارو 600 دینارە، تادێتە ئێرە ئەگەر بەنزین بێت دەگاتە هەزارو 600 دینار ئەوپەڕی، ئەگەر تێكەڵەو بابەتێكی تر بێت ئەوەیان بابەتێكی ترە. چارەسەر بازرگانی نییە ئەگەر لەدەرەوە بهێنرێت پەیوەندی بەنرخی جیهانیەوە هەیە، تاكە چارەسەر ئەوەیە حكومەت خۆی پشتیوانی بكات ئەویش بەپاڵاوتنی سەرجەم جۆرەكانی سووتەمەنی. هاوڵاتی: هەڵبژاردن وەك دەردەكەوێت دوادەخرێت، دەڵێن كاك عەلی حەمەساڵح لیستی دەبێت و كاریشی بۆ كردووە؟ عەلی حەمەساڵح: پێشتریش وتوومە هەڵبژاردن ئەمساڵ ناكرێت و ناكۆكیەكانیش لەسەر كۆمەڵێك بابەتن وەكو كۆتاكان، تۆماری دەنگدەران، بازنەكان كە ئایا فرەبازنەبێت یان یەك بازنە بێت، باوەڕی ئێمە ئەوەیە بەرەیەكی جددی ناڕازی دروست بكرێت لەهەرێمی كوردستان
.png)
