هاوڵاتی موجتەبا زونوری، وەڵامی قسەکانی ترەمپدا دایەوە و گوتی؛ با ئەوان پشتگری لە ئیسرائیل نەکەن، ئێمەش پشتگری لە هێزەکانی پەرەی مقاومە ناکەین. موجتەبا زونوری، نوێنەری شاری قوم و ئەندامی کۆمیسیۆنی یاسایی و دادوەری لە پەرلەمانی ئێران، لە بارەی مەرجەکانی ترەمپ گوتی؛ مەرجەکانی ترەمپ هیچ بنەمایەکی نییە، چونکە دەڵێت، نابێت هیچ پیتاندنێکی یۆرانیۆم لە خاکی ئێراندا رووبدات، ئێران ئەندامی رێککەوتن نامەی بڵاونەبوونەوەی چەکی ئەتۆمە و مافی پیتاندنیمان هەیە. سەبارەت بە هاوکاری کردنی پەرەی مقاومە گوتی ئەگەر دەست و باڵمان لە ناوچەدا ببڕن بەسەرماندا زاڵ دەبن، ئێمە پێویستە هاوکاری لایەنگرەکانمان بکەین چونکە لە مەترسیداین. لە بارەی ئیسرائیلشەوە دەڵێت؛ ئەگەر ئەمریکا پشتگریی ئیسرائیل نەکات، ئیسرائیڵ دەڕوخێت و هیچ پێویست ناکات ئێمە پشتگریی هێزکی وەک پەرەی مقاومە بکەین. هەروەها ئاماژەی بە هێزی موشەکیش کرد و بە مافی ئێرانی زانی تا ئامرازی بەرگری کردنی هەبێت. هەروەها گوتی؛ ئەگەر ئەوان موشەکیان نەبێت با ئێمەش نەمانبێت.
محەممەد حەسان، نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق و سەرۆکی نێردەی یونامی بەغدا لە ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی گوتارێک لە بارەی دواین پەرەسەندنەکانی عێراق پێشکەش کرد. محەممەد حەسان لە گوتارەکەیدا گوتی: داوا دەکەم حکوومەتی نوێی هەرێمی کوردستان و عێراق بە زووترین کات پێبهێت، کە دەبێتە هۆی چارەسەر کردنی کێشەکانی نێوانیان و باشتر کردنی پەیوەندییەکانیان، چونکە بەغدا و هەولێر پێویستی بە هەماهەنگی نێوانیان هەیە، لەسەر بنەمای دەستوور. دەشڵیت: لە عێراق ئێستا نزیکەی یەک ملیۆن ئاوارە لە ناوخۆی وڵاتدا هەیە، هەروەها زیاتر لە 100 هەزار ئێزدی خەڵکی شنگال دوای 11 ساڵ هێشتا لە نێو کەمپەکاندا دەژین و لە دۆخێکی زۆر خراپدان و بەشێکیان تاوەکوو ئێستا لە دەستی داعش ڕزگار نەکراون. ئاماژەشی دا، سەرەڕای ئەوە عێراق بەسەر ململانێیە ناوخۆییەکان سەرکەوتووە، بەڵام تاوەکوو ئێستا کێشەی ئەمنی و ئابووری بە تەواوی چارەسەر نەکراون. نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق باسی لەوەش کرد، لە هێرشکردنە سەر دامەزراوەکانی عێراق و بە تایبەت هێرشەکەسەر سەر کێڵگەی غازی کۆرمۆر زۆر نیگەرانە و دەبێت دەستبەجێ ئەو هێرشانە رابگیرێن و ئەو کەسانەی لە هێرشەکە بەرپرسیارن دەبێت بدرێنە دادگا.
رێكخراوی بهدر كه لهنێو چوارچێوهی ههماههنگیی شیعهكان كاردهكات نێردهی سهرۆكی ئهمریكا بۆ عێراق بهبێ ئهدهبی دیپلۆماسی ناودهبات. كهریم علێوی پهرلهمانتارو سهركرده لهرێكخراوی بهدر له راگهیهنراوێكیدا هێرشی كردوهته سهر مارك ساڤایاو دهڵێت ناوبراو ئهدهبی دیپلۆماسییهتی تێپهڕاندوهو ههوڵی وێناكردنی عێراقیش كه پێویستی بهرێنوێكارێكی دهرهكی ههیه نابابهتی و خوێندنهوهیهكی كورتبینانهیه. علێوی جهختی لهوهشكردوهتهوه كه حهشدی شهعبی بهشێكه لهسیستمی ئهمنیی عیراق و لهژێر فهرماندهیی فهرماندهی گشتیی هێزه چهكدارهكاندایه. لایخۆشیهوه رۆژنامهی مهدای عێراقی پشت بهستوو بهسهرچاوهكانی نێو چوارچێوهی ههماههنگی بڵاویكردوهتهوه، دوای ئهو چهند پهیامهی واشنتۆن ئاراستهی سیاسییهكانی عێراقی كردوه كه رێگه نادرێت هیچ كاندیدێكی سهر به گروپه چهكدارهكان لهنێو حكومهتی داهاتوی ئهم وڵاته پۆست وهربگرن،چوارچێوهی ههماههنگی پهیامهكهی بهههند وهرگرتوهو نایهوێت هیچ كاندیدێك بۆ پۆستی سهرۆكوهزیران و پۆسته باڵاكانی تری حكومهت دیاربكات كه سهر بهگروپه چهكدارهكان بێت.
جار جار بە تەنزەوە بە ترەمپ دەڵێت: لە تایلەر سوفیت زیاتر بە ناوبانگت کردووم لە ئەمریکا ئامادەکردنی هاوڵاتی نیکۆلاس مادۆرۆ، ماوەی سێ خول و زیاتر لە 12 ساڵە سەرۆکی ڤەنزوێلایە لە دوای مردنی هۆگۆ چافیز و دەیەوێت تاساڵی 2031 ـیش بەردەوام بێت. مادۆرۆ هاوشێوەی جاڤیز کێشەی لەگەڵ ئەمریکا هەیە و بەداگیرکار ناوی دەبات، بەڵام کێشەکانی مادۆرۆ لە دوای خولی سێیەمی سەرۆکایەتییەکەی زیاترسەریهەڵدا، بەجۆرێک بە تەنز و سەما پەیام بۆ ئەمرکییەکان دەنێرێت. پێتان دەڵێم ئەم شەڕ و بەزمەی ترەمپ و مادورۆ لەسەر چییە. لە تەمموزی ساڵی رابردوو هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی لە ڤەنزوێلا بەڕێوەچوو، هەڵبژرادنی سەرۆکیش لەو وڵاتە بەگوێرەی دەستوور شەش ساڵە، بەڵام لە 10ـی کانوونی دووەم ئاڵوگۆڕی دەسەڵات دەکرێت. هەر زوو ئەمریکا، خولی سێیەمی مادۆرۆی رەتکردەوە و سزاکانی سەری بەردەوامی پێدا و بە سەرۆکێکی گەندەڵ ناساندی. هەر ئەوەش نا، ترەمپ لە 28ـی هەمان مانگ بڕیاری راگرتنی دیپۆرتکردنەوەی 600 هەزار هاوڵاتی ڤەنزوێلی هەڵوەشاندەوە کە بایدن ئیمزای لەسەر کردبوو، بەڵام ئەم دەستیکرد بەناردنەوەیان. ئیدارەی ترەمپ لە 8ـی ئابدا بڕی 50 ملیۆن دۆلاری تەرخانکرد بۆ هەرکەسێک بتوانێت مادورۆ بگرێت و رادەستی ئەمریکای بکات. مادۆرۆ لە کاردانەوەی سزاکان و داواکارییەکان لە کۆنفرانسێکدا رایگەیاند، دیارییەکی نوێی لەلایەن چینەوە بۆ هاتووە، ئەویش مۆبایلێکە لە جۆری هواوی. ئیدی گرژییەکان زیاتر بوو بەجۆرێک سی ئای ئەی لە ڤەنزوێلا چالاکی دەستپێکرد و سوپای ئەمریکاش تائێستا چەند هێرشێکی کردووەتەسەر ئەو بەلەم و کەشتییانەی هەڵگری ماددەی هۆشبەرن لە دەریای کاریبی. میدیای ئەمریکا دەڵێت، لە مانگی ئەیلولی ئەمساڵ دوو جار هێرشکراوەتە سەر بەلەمێک و 11 کەس کوژراون. دوای ئەم هێرشانە مادۆرۆ قسەکانی هێواش کردەوە و لە دیدارێکدا گوتی، شەڕ رەتدەکەینەوە و ئاشتی باشە. ماوەی زیاتر لە مانگێکە هەمان قسە دووبارە دەکاتەوە. مادۆرۆ بێجگە لە لێدوانە توندەکانی بە قسە خۆشەکانیشی ناوبانگی هەیە. لە سەرەتای مانگی رابردوو گوتی، ئەمریکا هێندە دژایەتی کردووم ئێستا لە تایلەر سویفت بە ناوبانگترم، ئەگەر ئەلبومێک دەربکەم بە قازانجەکەی یارمەتی گەلەکەم دەدەم. ئەمریکا چی لە ڤەنزوێلا دەوێت؟ ئەمریکا گۆڕینی حکومەتەکەی مادۆروی کردووە بە مەرجی سەرەکی و هەموو سنوورە ئاسمانییەکانی ڤەنزوێلای داخستووە. واشنتن پێیوایە سەرۆکی ئێستا بازرگانی بە مادەی هۆشبەر دەکات و مەترسییە بۆ سەر ئاسایشیی ناوخۆی ئەمریکا. ئەوەی نیگەرانییەکانی ئەمریکای زیاتر کردووە نزیکبوونەوەیەتی لە چین کە رکابەرێکی سەرسەختی واشنتنە. پێشتر رۆژنامەی وۆڵ ستریت جێرناڵ رایگەیاندبوو، ترەمپ بە مادۆروی گوتووە، ئەگەر بەرەزامەندی خۆی دەستلەکار نەکێشێتەوە، ئەوا ئەمریکا چەند بژاردەیەکی لەبەردەمە، یەکێک لەوانە بەکارهێنانی هێزە. ترەمپ و مادۆرۆ لەم چەند رۆژەدا بە تەلەفون قسەیان کرد و سەرۆکی ئەمریکا بەبێ ئەوەی وردەکاری بخاتەڕوو پەیوەندییە تەلەفونییەکەی پشتراستکردەوە. کەناڵ سی ئێن ئێن ئاشکرای کردووە، مادۆرۆ ئەمریکای ئاگادارکردووەتەوە ئامادەیە واز لە پۆستەکەی بهێنێت بەڵام لەدوای 18 مانگ ئەو کارە دەکات.
(3).jfif)
دوای ئەوەی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل بە تۆمەتی گەندەڵی رووبەڕووی دادگاییکردنی درێژخایەن بوەتەوە نوسینگەی ئیسحاق هێرزۆگ، سەرۆکی ئیسرائیل رایگەیاند، بنیامین ناتانیاهۆی سەرۆک وەزیران بە رەسمی داوایەکی پێشکش کردوە بۆ ئەوەی لێی خۆشبن. ئەمڕۆ یەکشەممە، نوسینگەی سەرۆک کۆماری ئیسرائیل بڵاوکردوەەوە، بنیامین ناتانیاهۆ، بە رەسمی داوای کردوە لێی خۆش بن لە پێناو بەرژەوەندی گشتی وڵاتەکەیدا. نووسینگەی سەرۆکی ئیسرائیل ئەوەشی خستوەتەڕوو، کە ئەمە داواکارییەکی ناوازەیە و کاریگەرییەکی بەرچاوی دەبێت و دوای وەرگرتنی هەموو بۆچوونە پەیوەندیدارەکان، سەرۆک بە بەرپرسیارانە و دڵسۆزانە داواکارییەکە لەبەرچاو دەگرێت. ئەو داواکارییەی ئاراستەی سەرۆک کۆماری ئیسرائیل کراوە بۆ لێخۆشبون دوو بەڵگەنامەی لەخۆگرتوە، کە بریتین لە نامەیەک کە واژۆی پارێزەری سەرۆک وەزیران و نامەیەکی دیکەی کەسی، کە واژۆی خودی ناتانیاهۆی لەسەرە. لای خۆیەوە بنیامین ناتانیاهۆ، رایگەیاند؛ "کۆتاییهێنان بە دادگاییکردنی دەستبەجێ پاڵپشتی لە ئاشتەوایی نیشتمانی دەکات". لە پەیامێکی ڤیدیۆیدا، ناتانیاهۆ رایگەیاندوە؛ لە بەرژەوەندی کەسی خۆیدایە، کە رێوشوێنە یاساییەکان تا کۆتایی تەواو بکات بۆ بەدەستهێنانی بێتاوانی، بەڵام "واقیعە سەربازی و نیشتمانییەکان و بەرژەوەندی نیشتمانی بە پێچەوانەوە بڕیار دەدەن"، ئاماژەی بەوەشکردووە؛ دادگاییکردنی بەتۆمەتی گەندەڵیی "دەبێتە هۆی دووبەرەکی لە وڵاتەکەدا". ئەمە لە کاتێکدایە، نەتانیاهۆ لە ماوەی پێنج ساڵی رابردوودا بە تۆمەتی بەرتیلدان، ساختەکاری و شکاندنی متمانە لە پەیوەندی لەگەڵ سێ دۆسیەی جیاوازدا دادگایی دەکرێت و ناوبراو بەردەوام رەتیدەکاتەوە هیچ کارێکی نادروستی کردبێت و تا ئێستاش دادگایکردنەکەی بەردەوامە.
مارك ساڤایا، نێردەی تایبەتی سەرۆكی ئەمریكا لە عێراق دەڵێت: ئەمڕۆ جیهان عێراق وەک وڵاتێک دەبینێت رۆلێكی گەورەترو کاریگەتر لە ناوچەکەدا بگێڕێت، بەمەرجێك پرسی چەك له دەرەوەی کۆنترۆڵی دەوڵەت به تەواوی چارەسەربکات و شکۆی دامودەزگا فەرمییەکان بپارێزێت. ساڤا لە سەكۆی "ئێكس" نوسویەتی: هیچ ئابورییەک ناتوانێت گەشە بکات و هیچ هاوبەشییەکی نێودەوڵەتیش ناتوانێت سەرکەوتوو بێت، لە ژینگەیەکدا کە سیاسەت لەگەڵ دەسەڵاتی نافەرمیدا تێکەڵ بووە، عێراق دەرفەتێکی مێژوویی لەبەردەمدایە بۆ هەڵدانەوە ئەم دۆسییەو بەهێزكردنی وێنەی خۆی وەک دەوڵەتێک کە لەسەر سەروەری یاسا بونیاد نراوە نەک دەسەڵاتی چەک. راشیگەیاندووە: بە هەمان شێوە گرنگە، دامەزراندنی پرەنسیپی جیاکردنەوەی دەسەڵاتەکان و رێزگرتن لە چوارچێوە دەستورییەکان و رێگریکردن لەو دەستوەردانانەی کە دەكرێت دروستكردنی بڕیاری سیاسی پەكبخات یان سەربەخۆیی دەوڵەت لاواز بکات. ساڤایا لە بەشێكی تری نوسینەكەیدا ئاماژەی بەوەكردووە: عێراق لە بەردەم دوڕیانێكی یەكلاكەرەوەدا وەستاوە، یان بەرەو دامەزراوەی سەربەخۆ هەنگاو دەنێت کە توانای جێبەجێکردنی یاسا و راکێشانی وەبەرهێنانیان هەبێت، یان دەگەڕێتەوە ناو ئەو سوڕە ئاڵۆزییەی کە بارگرانی لەسەر هەموو لایەک دروستکردووە. ئەوەی ئەمڕۆ پێویستمانە پشتیوانیكردن لە كاروانی وڵات و رێزگرتن لە دەستورو بەهێزکردنی جیاکردنەوەی دەسەڵاتەکان و پابەندبونێکی پتەو كە وابەستەی دوورخستنەوەی چەک بێت لە سیاسەت، ئەمە رێگای بونیادنانی عێراقێکی بەهێزە کە رێزی جیهان بەدەست بهێنێت.
ئایسلەندا جارێکی دیکە وەک ئارامترین وڵاتی جیهان دەستنیشانکرا و بۆ ماوەی ١٧ ساڵ لەسەریەک پلەی یەکەمی بەدەستهێناوە. بەپێی پێوەرەکانی ئاشتی جیهانی 2025 کە لەلایەن پەیمانگای ئابووری و ئاشتی بەرهەم هێنراوە، ئایسلەندا نمرەی 1.095ی بەدەستهێناوە و لەنێو 163 وڵاتدا پلەی یەکەمی بەدەستهێناوە، کە نزیکەی تەواوی دانیشتوانی جیهانی دەگرێتەوە. ئەم ڕیزبەندییە سەرنجڕاکێشە لە ساڵی ٢٠٠٨ دەستیپێکردووە و بەبێ پچڕان بەردەوامە، بەمەش ئایسلەندا بووەتە درێژترین پێشەنگی ئاشتیخوازی جیهانی. چەند هۆکارێک ئەوە ڕوون دەکەنەوە کە بۆچی ئایسلەندا بەردەوام لە پلەی یەکەمدایە. بەگوێرەی هەواڵێکی ماڵپەڕی "گەلف نیوز"، وڵاتەکە هیچ سوپایەکی وەستاوی نییە و بۆ ئاسایش پشت بە پۆلیس و پاسەوانی کەناراوەکان دەبەستێت و ڕێژەی تاوانەکانیش لە ڕادەبەدەر نزم دەپارێزێت. تاوانی توندوتیژی دەگمەنە و متمانەی بەهێزی کۆمەڵگا ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕێت لە بەردەوامبوونی هاوسەنگیدا. دامەزراوە سیاسییە سەقامگیرەکان و ئاستێکی بەرزی ژیان زیاتر گرژییە کۆمەڵایەتییەکان کەمدەکاتەوە، ئەمەش بەشدارە لە ناوبانگەکەی وەک کۆمەڵگەیەکی سەلامەت و هاوکاری. پێوەرەکانی ئاشتی جیهانی جەخت لەوە دەکاتەوە کە نموونەی ئایسلەندا نیشان دەدات کە ئاشتی تەنها نەبوونی شەڕ نییە بەڵکو بوونی بەها و پێکهاتەکانە کە هاوکاری پەروەردە دەکەن. بەگوێرەی پەیمانگای ئابووری و ئاشتی، فاکتەرە کولتوورییەکانی وەک متمانە، یەکسانی و گشتگیری، هێندەی هێزی سەربازی گرنگن کاتێک باس لە ئاسایشی نەتەوەیی دەکرێت.
مارک ساڤایا، نێردەی تایبەتی دۆناڵد ترەمپ بۆ عێراق، لە پەیامێکی تونددا هێرشەکەی سەر کێڵگەی غازی کۆرمۆر بە جێبەجێکردنی ئەجێندای دەرەکیی دوژمنکارانە وەسف دەکات و ڕایدەگەیەنێت: هەموو ئەوانەی لەپشت ئەم هێرشەوەن شوێنپێیان هەڵدەگرین و لێپرسینەوەیان لەگەڵ دەکەین. لە بەیاننامەیەکدا کە ئاڕاستەی ڕای گشتیی عێراق و ناوچەکەی کردووە، نێردەکەی دۆناڵد ترەمپ هەڵوێستی ڕوونی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکای بەرانبەر هێرشە درۆنییەکەی دوێنێ شەو بۆ سەر کێڵگەی غازی کۆرمۆر ئاشکرا کرد. ساڤایا بە زمانێکی توند داوای لە حکوومەتی عێراق کردووە،بەپەلە ناسنامەی ئەو کەسانە دەستنیشان بکات کە لە پشت ئەم دەستدرێژییەوەن و ڕادەستی دادگایان بکات. لە بەشێکی دیکەی بەیاننامەکەدا هاتووە: با زۆر ڕوون بێت، لە عێراقێکی خاوەن سەروەریی تەواودا، هیچ شوێنێک بۆ ئەم گرووپە چەکدارانە نییە. نێردەکەی ترەمپ جەختیش دەکاتەوە، بە تەواوی پشتیوانی لە هەوڵەکانی حکوومەتی عێراق دەکەن و هۆشداری دەدات: هەموو گرووپێکی چەکداری نایاسایی و ئەوانەشی پاڵپشتییان دەکەن، شوێنپێیان هەڵدەگیرێت، ڕووبەڕوویان دەبینەوە و سزای خۆیان وەردەگرن. سەبارەت بە پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغدا، مارک ساڤایا پشتیوانیی ئیدارەی ئەمریکای بۆ کوردستانێکی بەهێز لە چوارچێوەی عێراقێکی یەکگرتوو و سەقامگیر دووپات کردووەتەو، هاوکات هانی هەردوو حکوومەتی عێراق و هەرێمی کوردستان دەدات کە هەماهەنگییە ئەمنییەکانیان قوڵتر بکەنەوە و پێکەوە کار بۆ پاراستنی ژێرخانە گرنگەکانی ئابووری و وزەی وڵات بکەن. لە کۆتایی ڕاگەیەندراوەکدا، مارک ساڤایا پابەندبوونی نەگۆڕی ویلایەتە یەکگرتووەکانی دووپات کردووەتەوە بۆ هاوکاریکردنی بەغدا لە پەرەپێدانی تواناکانی بەرگری و بنیاتنانی هێزە نیشتمانییەکان، بە ئامانجی پاراستنی سەرچاوەکانی عێراق و دڵنیابوون لە ئاسایش و خۆشگوزەرانیی سەرجەم هاووڵاتیان.
هەڵسوڕێنەری کاروباری باڵیۆزخانەی ئەمەریکا بە تووندی هێرشەکەی سەر کێڵگەی گازی کۆرمۆر سەرکۆنە دەکات. ئەمڕۆ پێنجشەممە 27-11-2025 مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و جۆشوا هاریس، هەڵسوڕێنەری کاروباری باڵیۆزخانەی ئەمریکا بە تەلەفۆن لەسەر هێرشەکەی دوێنێ شەوی کێڵگەی گازی کۆرمۆر قسەیان کرد. حکومەتی هەرێمی کوردستان لە راگەیێندراوێکدا دەڵێت، هەڵسوڕێنەری باڵیۆزخانەی ئەمریکا، "بە توندترین شێوە، هێرشی سەر کێڵگەی گازی کۆرمۆری سەرکۆنە کرد و پشتیوانیی ئەمریکای بۆ هەرێمی کوردستان دووپات کردەوە." بەگوێرەی راگەیێندراوەکە، هەردوو لا هاوڕا بوون "دەبێت هەوڵ بدرێت لە هەرێمی کوردستانیش رێکار و پێداویستییەکانی خۆپارێزی لە دژی ئەم جۆرە هێرشانە دابین و بەهێز بکرێن و ئەو کەسانەی لە پشت ئەو هێرشە تیرۆریستییانەن ئاشکرا و رادەستی یاسا بکرێن". شەوی چوارشەممە 26ـی 11، نزیک کاژێر 11:30، هێرشکرایە سەر کێڵگەی کۆرمۆر و بەهۆیەوە ئاگر لە کۆگەیەکی گەورەی کێڵگەکە کەوتەوە. بەگوێرەی زانیارییەکانی رووداو، نزیک کاژێر 09:00ـی بەیانی ئەمڕۆ ئاگرەکە بە تەواوی کۆنترڵکراوە. بەهۆی هێرشەکەوە ناردنی گاز بۆ ئەو وێستگانە راگیرا کە بە گاز کار دەکەن، ئەمەش بووە هۆی کەمبوونەوەی 80%ی کارەبای هەرێمی کوردستان.
لە گینیا بیساو، سەرۆکی ئۆفیسی سەربازیی سەرۆکایەتی کۆمار، دێنیس نکانها، لەگەڵ کۆمەڵێک ئەفسەر لە بەیاننامەیەکدا رایگەیاند کۆنترۆڵی تەواوی وڵاتیان کردووە. کۆمەڵێک ئەفسەر بە سەرۆکایەتی نکانها، بەرپرسی ئۆفیسی سەربازیی سەرۆکایەتی کۆمار، لە بارەگای ئەرکانی گشتی کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانییان ئەنجامدا و خۆیان بە ''فەرماندەیی باڵای سەربازی بۆ گەڕاندنەوەی ڕێکوپێکی'' ناوبرد. هەروەها رایانگەیاندووە کە تا ئاگادارکردنەوەیەکی دیکە کۆنتڕۆڵی وڵاتەکەیان بەدەست گرتووە. لە بەیاننامەکەدا ئاماژە بەمەش کراوە کە تا روون بوونەوەی دۆخەکە هەموو دەروازەکان دادەخرێن و پرۆسەی هەڵبژاردنەکەش رادەگیرترێت. لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی و سەرۆکایەتی 23ی ئەم مانگەدا لە گینیا بیساو، ئیمبالۆ بانگەشەی ئەوەی کردووە کە 65%ی دەنگەکانی بەدەستهێناوە، بەگوێرەی ژماردنێک کە لەلایەن تیمەکەی خۆیەوە ئەنجامدراوە، پێش ئەوەی ئەنجامە فەرمییەکان ڕابگەیەنرێت. هەروەها بەهێزترین ڕکابەری ئیمبالۆ، کاندیدی سەربەخۆ، فێرناندۆ دیاس دا کۆستا، بانگەشەی سەرکەوتنی کرد. ئومارۆ سیسۆکۆ ئیمبالۆ تۆمەتبار کرابوو کە ڕێگری لە کاندیدکرانی دۆمینگۆس سیمۆیس پێرێرا سەرۆکی سەرەکی ئۆپۆزسیۆن کردووە. پێرێرا سەرۆکی یەکێک لە پارتیە سەربەخۆ و گرنگەکانی گینیا بیساوە کە دوای ئەوەی نەیتوانی کاندید بکرێت، پشتیوانی خۆی لە دیاس دا کۆستا ڕاگەیاند. هەروەها ئیمبالۆ و پێرێرا لە هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ساڵی 2019 لە گینیا بیساو بانگەشەی سەرکەوتنیان کردبوو و قەیرانێکی سیاسیی لێکەوتەوە کە چەند مانگێکی خایاند. گینیا بیساو، وڵاتێکی ڕۆژئاوای ئەفریقایە و لە ساڵی 1974 سەربەخۆیی لە پورتوگال بەدەستهێناوە، تا ئێستا لانیکەم 12 کودەتای بەخۆیەوە بینیوە. گینیا بیساو بەهۆی شوێنی جوگرافی و کەلێنە یاساییەکانییەوە، رێگایەکی گونجاوە بۆ بازرگانانی ماددە هۆشبەرەکان، هەربۆیە بە "دەوڵەتی ماددە هۆشبەرەکان" ناسراوە و یەکێک لە هەژارترین وڵاتانی جیهانە.
.png)
هاوڵاتی پەرلەمانی یەکێتی ئەوروپا بە زۆرینەی دەنگ پرۆژەیاسای قەدەغەکردنی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی بۆ هەرزەکاران پەسەندکرد و داوا لە یەکێتی ئەوروپا دەکات بڕیارەکە جێبەجێبکرێت. پرۆژەیاساکە بەدەنگی ٤٨٣ دەنگی پەرلەمانتارن لەبەرامبەر ٩٢ دەنگی نەخێر تێپەڕی بۆ قەدەغەکردنی تۆڕە کۆمەڵایتییەکان بۆ مێرمنداڵانی خوار تەمەن ١٦ ساڵ. بەپێی پڕۆژەیاساکە منداڵانی خوار تەمەن ١٦ ساڵ بەبێ رەزامەنی داییبابیان ناتوانن سەکۆکانی تۆڕەکۆمەڵایتییەکان و وێبسایتەکانی زیرەکی دەستکرد بەکاربهێنن، منداڵانی خوار تەمەن ١٣ ساڵیش بەهەموو شێوەیەک تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانیان لێ قەدەغە دەکرێت. ئەو هەنگاوەی پەرلەمانی یەکێتی ئەوروپا دوای ئەوە دێت کۆمپانیا گەورەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان، وەک سەکۆی ئێکس، تیکتۆک، سناپچات، سەکۆکاکنی مێتا کە بریتین لە فەیسبووک، ئینستاگرام و وەتسئەپ رووبەرووی چەندین داوای یاسایی بوونەتەوە لەبارەی تێکدانی تەندروستی دەروونی منداڵان و قۆستنەوەیان لەلایەن بەکارهێنەرانی دیکەوە بۆ کاری نەشیاو و مەترسیدار.
بەرپرسێکی ئەمەریکی ڕایگەیاند، سەرۆکی ئۆکرانیا بە پلانی ئاشتی و کۆتاییهاتنی جەنگ لە وڵاتەکەی ڕازی بووە، ئەمەش دوای ئەوە دێت کە لە کۆبوونەوەی نێوان بەرپرسانی کیێڤ و واشنتن لە جنێڤ هەندێک لە بەرگەکانی هەموار کراونەتەوە. سێشەممە 25ـی تشرینی دووەمی 2025، بەرپرسێکی ئەمەریکی بە کەناڵی (فۆکس نیووز)ی ڕاگەیاندووە، ئۆکرانیا بە ڕێککەوتنێکی ئاشتی ڕازی بووە، کە کۆتایی بە جەنگی ڕووسیا دەهێنێت. ئەو بەرپرسە ئاماژەی بەوەش کردووە، هێشتا هەندێک وردەکاریی بچووکی ڕێککەوتنەکە ماون یەکلا بکرێنەوە. جێف تۆلبێرت، گوتەبێژی سکرتێری سوپای ئەمەریکا "دان دریسکۆڵ"، بە فۆکس نیووزی ڕاگەیاندووە، تیمەکەی ڕۆژانی دووشەممە و سێشەممە لە ئەبووزەبی لەگەڵ بەرپرسانی ڕووسیا کۆبوونەتەوە بۆ تاوتوێکردنی چوارچێوەی ڕێککەوتنێکی ئاشتی بۆ ئۆکرانیا. تۆلبێرت گوتی: گفتوگۆکان بە باشی بەڕێوە دەچن و ئێمە گەشبینین. هاوکات لەگەڵ بەرەوپێشچوونی گفتوگۆکان، سکرتێر دریسکۆڵ لە نزیکەوە لەگەڵ کۆشکی سپی و ئاژانسە پەیوەندیدارەکانی ئەمەریکا هەماهەنگی دەکات. بەرپرسێکی دیکەی ئەمەریکی ئەوەشی بۆ فۆکس نیووز ئاشکرا کردووە، شاندی ئۆکرانیاش لە ئەبووزەبی بوون و لەگەڵ دریسکۆڵ و تیمەکەی پەیوەندیدا بوون. پێگەی هەواڵی ئەکسیۆسی ئەمەریکی بڵاوی کردووەتەوە، ڤۆلۆدیمێر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا دەیەوێت بەر پێنجشەممە بچێتە کۆشکی سپی و لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ کۆببێتەوە، بۆ ئەوەی ڕێککەوتنتی ئاشتی تەواو بکەن. باسی لەوەش کردووە، زۆربەی وردەکارییەکان و هەموارکراوەکان تەواو کراون، بەڵام هەندێک پرس هەیە زێلێنسکی دەیەوێت بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ لەگەڵ ترەمپ گفتوگۆ بکات. هەر ئەمڕۆ سێشەممە، سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی ڕووسیا، لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا لە مۆسکۆ ڕایگەیاند، هەر پلانێکی ئاشتیی هەموارکراو بۆ ئۆکرانیا، دەبێت ڕەنگدانەوەی ڕۆح و دەقی ئەو لێکتێگەیشتنانە بێت کە لە نێوان ڤلادیمیر پوتن، سەرۆکی وڵاتەکەی و دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا، لە لووتکەی ئالاسکا کرا. هۆشداریشی دا، ئەگەر ڤێرژنی هەموارکراوەکە ڕەنگدانەوەی ئەو بابەتانە نەبێت ئەوا ڕووسیا، ئامادەکاری بۆ گفتوگۆی زیاتر لەگەڵ ئەمەریکا لە ئەبووزەبی بکەن، هەڵوێستێکی زۆر جیاوازی بەرانبەر دەستپێشخەرییەکە دەبێت. ڕۆژی یەکشەممە شاندەکانی ئەمەریکا و ئۆکرانیا لە جنێڤ لە بارەی پلانەکە کۆبوونەوە و هەر دوو وڵات کۆبوونەوەکەیان بە زۆر ئەرێنی و بەرهەمدار باس کرد ڕوبیۆ ڕایگەیاندبوو، کۆبوونەوەکە بەرهەمدارترین و گرنگترین کۆبوونەوە بووە لە سەرەتای دەستپێکردنی ئەم پرۆسەیەوە. ئاماژەی بەوە دابوو، خاڵ بە خاڵ بەسەر ڕەشنووسەکەدا ڕۆیشتوون و تیمەکانیان چەند گۆڕانکاری دەکەن بۆ ئەوەی بۆچوونەکان زیاتر لێک نزیک بکەنەوە. لەلای خۆیەوە، ئەندری یێرماک، سەرۆکی شاندی ئۆکرانیا دووپاتی کردبووە هەنگاوی باشیان بەرەو ئاشتییەکی دادپەروەرانە و بەردەوام ناوە، کە گەلی ئۆکرانیا شایستەیەتی. هەروەها لە لایەکی دیکەوە، ڕۆستەرم عومەرۆڤ، وەزیری پێشووی بەرگریی ئۆکرانیا لەو بارەوە ڕایگەیاندبوو، کۆتا ڤێرژنی ڕەشنووسی پلانی ئەمەریکا بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ، ڕەنگدانەوە بەشێکی زۆری داواکاری و ئامانجەکانی ئێمە، کە هێشتا لە قۆناغی کۆتایی دایە. هەفتەی ڕابردوو بڵاوبوونەوەی ڕەشنووسی پلانە 28 خاڵییەکەی ئەمەریکا بۆ ئاشتی لە ئۆکرانیا، نیگەرانیی قووڵی لای ئەو وڵاتە و هێزە ئەورووپییەکانی لێ کەوتەوە، بەو پێیەی وا دەردەکەوێت واشنتن زۆربەی داواکارییە سەرەکییەکانی ڕووسیای سەبارەت بە ناتۆ، خاک و کاتی ڕێککەوتنەکە پەسەند کردبێت. لە پلانە سەرەتاییەکەدا هاتووە، نابێت ئۆکرانیا بە شێوەیەکی هەمیشەیی ببێتە ئەندامی ناتۆ، هەروەها ژمارەی سوپاکەی بە 600 هەزار سەرباز سنووردار دەکرێت، هاوکات هەرێمی دۆنباس ڕادەستی ڕووسیا بکرێتەوە و دەبێت کیێڤی لە ماوەی 100 ڕۆژدا هەڵبژاردن بکات.
سەرۆکی ئەمەریکا، وردەکاریی پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەی ئەمڕۆی لەگەڵ سەرۆکی چین ئاشکرا دەکات و ڕایدەگەیەنێت، دوای گەیشتن بە "ڕێککەوتنێکی گرنگ" بۆ جووتیاران و تاوتوێکردنی دۆسیەی جەنگی ئۆکرانیا، بانگهێشتی یەکتریان کردووە بۆ ئەوەی لە پەکین و واشنتن دیداری لووتکە ئەنجام بدەن. دووشەممە 24ی تشرینی دووەمی 2025، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی (تروس) نووسیویەتی: پەیوەندییەکی تەلەفۆنیی زۆر باشم لەگەڵ شیی جینپینگ، سەرۆکی چین کرد و گفتوگۆمان لەسەر زۆر بابەت کرد، لە وانە ئۆکرانیا و ڕووسیا، ماددەی هۆشبەری فێنتانیل، سۆیا و بەرهەمە کشتوکاڵییەکانی دیکە کرد. ڕاشیگەیاندووە، ڕێککەوتنێکی باش و زۆر گرنگمان بۆ جووتیارەکانمان کرد و دۆخەکە بەرەو باشتر دەچێت، جەختیشی دەکاتەوە پەیوەندیمان لەگەڵ چین یەکجار بەهێزە. ترەمپ ئاماژەشی داوە، ئەم پەیوەندییە تەواوکەری کۆبوونەوە سەرکەوتووەکەمان بوو لە کۆریای باشوور کە سێ هەفتە لەمەوبەر کرابوو. لەو کاتەوە، بەرەوپێشچوونی بەرچاو لە هەر دوو لاوە هەبووە لە پاراستن و جێبەجێکردنی ڕێککەوتنەکانمان بە شێوەیەکی ورد و ئێستاش سەرنجمان لەسەر ئامانجە گەورەکان. هەروەها سەرۆکی ئەمەریکا نووسیویەتی: بۆ ئەو مەبەستە، سەرۆکی چین بۆ نیسانی 2026 بانگهێشتی پەکینی کردووم و منیش قبووڵم کرد، هاوکات لە بەرانبەردا شی جینپینگم بۆ کۆتایی ئەمساڵ بانگهێشتی کۆشکی سپی کرد. پێنجشەممە، 30 تشرینی یەکەمی 2025، کۆبوونەوەی دۆنالد ترەمپ لەگەڵ شی جینپینگ لە شاری بووسانی باشووری کۆریای باشوور بەڕێوەچوو؛ دوای کۆبوونەوەکە ڕایگەیاندبوو، وڵاتەکەی لەگەڵ ئەمەریکا گەیشتووەتە سازان لەسەر بابەتە ئابووری و بازرگانییەکان. لەلایەکی دیکەوە، دۆنالد ترەمپ گوتبووی، دەستبەجێ چین بەرهەمی سۆیا و بەروبوومە کشتوکاڵییەکانی ئەمەریکا دەکڕێت. ڕاشیگەیاندبوو، ڕازی بووە لەسەر ئەوەی بە ڕێژەی 10% باجی گومرگی لەسەر چین کەم بکاتەوە.
دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا رایگەیاند، ئیدارەکەی خەریکی داڕشتنی کۆتا بەڵگەنامەکانە بۆ ئەوەی بە فەرمی "کۆمەڵەی ئیخوان موسلیمین" وەک رێکخراوێکی تیرۆریستیی بیانی بناسێنێت. ئەمڕۆ یەکشەممە 23ـی مانگ، ترەمپ بە ماڵپەڕی "جەست زە نیوز"ی راگەیاند، پۆڵێنکردنی ئیخوان وەک رێکخراوێکی تیرۆریستی "بە بەهێزترین دەستەواژەکان ئەنجام دەدرێت و ئێستا خەریکی ئامادەکردنی بەڵگەنامەی کۆتایین". ئەم بڕیارەی سەرۆکی ئەمەریکا دوای ئەوە دێت کە هەفتەی رابردوو، "گرێگ ئابۆت" پارێزگاری ویلایەتی تێکساس، هەریەکە لە ئیخوان موسلیمین و ئەنجومەنی پەیوەندییە ئەمەریکی-ئیسلامییەکان (CAIR)ی وەک رێکخراوی تیرۆریستی ناساند و بڕیاریدا رێگرییان لێ بکرێت لە کڕینی هەر جۆرە موڵکێک لەو ویلایەتەدا. مارکۆ رۆبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا پێشتر ئاماژەی بەوە کردبوو کە پرۆسەی خستنە لیستی تیرۆری ئیخوان "لەسەر مێزەکەیە"، بەڵام پرۆسەیەکی وردە و کاتی دەوێت، بەهۆی بوونی لق و پۆی زۆر لە جیهاندا. هاوکات لەگەڵ ئەم هەنگاوانە، ژمارەیەک لە سیناتۆر و ئەندامانی کۆنگرێس پرۆژەیاسای "ناساندنی ئیخوان وەک رێکخراوی تیرۆریستی" بۆ ساڵی 2025 پێشکەش کردووەتەوە و هۆکارەکەشیان بۆ ئەوە گەڕاندووەتەوە کە ئەو رێکخراوە "مەترسییە بۆ سەر ئاسایشی نەتەوەیی ئەمەریکا". لەلایەکی دیکەوە، ئەنجومەنی (CAIR) رەتیدەکاتەوە پەیوەندی بە تیرۆرەوە هەبێت و سکاڵای یاسایی دژی حکومەتی تێکساس تۆمار کردووە، بە پاساوی ئەوەی بڕیارەکە پێشێلکردنی مافی دەستوورییە.
ڕوانگەی سووری ڕایگەیاند، ئەمریکا چەندین جۆری چەکی قورس و سیستمی بەرگریی ئاسمانیی بۆ ڕۆژئاوای کوردستان گواستەوە. ڕوانگەکە کە بارەگاکەی لە لەندەنی پایتەختی بەریتانیایە لە ڕاگەیێندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، لە ماوەی 24 کاتژمێری ڕابردوودا، تێبینیی جوڵەی نائاسایی فڕۆکەی بارهەڵگری ئەمریکایان لە فڕۆکەخانەی خرابجیر لە پارێزگای حەسەکە کردووە. ئاماژەی بەوەشکردووە، نیوەڕۆی پێنجشەممە، فڕۆکەیەکی بارهەڵگری ئەمریکا لە بنکەکە نیشتووەتەوە و پاشان ئێوارەی هەمان ڕۆژ فڕۆکەیەکی دیکەی بارهەڵگر لە فڕۆکەخانەکە نیشتووەتەوە کە ژمارەیەک تۆپهاوێز و سەکۆی هەڵدانی مووشەک و سیستمی ڕادار و بەرگریی ئاسمانی هەڵگرتووە، هەروەها ژمارەیەک سەربازی هاوپەیمانی نێودەوڵەتیشی تێدابووە. ڕوانگەی سووری ئەوەشی خستووەتەڕوو، هاوکات لەگەڵ نیشتنەوەی فڕۆکە بارهەڵگرەکان، جوڵەی چڕی هێلیکۆپتەرەکانی هێزەکانی هاوپەیمانان هەبووە بۆ پاراستنی فڕۆکەکان. ڕوانگەکە دەشڵێت، گواستنەوەی ئەو چەک و کەلوپەلە سەربازییانە لە چوارچێوەی جوڵەی لۆجستی بەردەوامی هێزەکانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیدا دێت لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سووریا. ئەمریکا نزیکەی 900 سەربازی لە ڕۆژئاوای کوردستان و سووریا هەیە، بۆ ڕێگری لە سەرهەڵدانەوەی داعش و درووستبوونی توندوتیژی لە ناوچەکەدا، لە مانگی نیسانی ئەمساڵ بەرپرسانی ئەمریکا ڕایانگەیاند، پلانیان هەیە بۆ کشانەوەی 600 سەرباز لە سووریا، هەروەها دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا چەند جارێک باسی لە کشانەوەی تەواوی هێزەکانی وڵاتەکەی لە سووریا کردووە.
