ترەمپ: پوتین لەبەردەم خەڵکدا قسەی باش دەکات، شەوانە خەڵک بۆردومان دەکات

  بڕیارە ئەمڕۆ دووشەممە، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا بۆ ڕاگرتنی جەنگی ئۆکرانیا، بە تەلەفۆن گفتوگۆ لەگەڵ ڤلادیمێر پوتن، سەرۆکی ڕووسیا بکات، ئەمەش لە دوای بێ ئەنجامبوونی دانوستانی ڕاستەوخۆی ئاگربەستی جەنگ لە ئیستانبۆڵ، لە نێوان شاندی دانوستانکاری ڕووسیا و ئۆکرانیا. هەوڵەکانی ترەمپ بۆ کاتی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمەریکا دەگەڕێتەوە، ئەو کات چەندین جار ڕایگەیاند، لەگەڵ دەستبەکاربوونی لە سەرۆکایەتیی ئەمەریکا، لە ماوەی 24 کاتژمێردا کۆتایی بە جەنگی ڕووسیا – ئۆکرانیا دەهێنێت، بەڵام لە دوای چوار مانگ لە دەستبەکاربوونی، تاوەکوو ئێستا هەوڵە دیبلۆماتییەکانی بە ئامانج نەگەیشتوون. دوای نزیکەی سێ ساڵ تێپەڕبوون بەسەر جەنگی نێوان هەردوو وڵات، هەینی 16ی ئەم مانگە شاندی دانوستانکاری ڕووسیا و ئۆکرانیا بە نێوەندگیری تورکیا لە ئیستانبۆڵ لەبارەی ئاگربەست و ڕاگرتنی جەنگ، گفتوگۆیان کرد، بەڵام دوای دانوستانەکان، ترەمپ ڕایگەیاند، دانوستانەکە مایە پووچ بووە و هیچی لێ بەرهەم نەهاتووە؛ هەر بۆیە بڕیاری دا جارێکی دیکە بە تەلەفۆن قسە لەگەڵ پوتن بکاتەوە. بە گوتەی خۆی، ترەمپ ئەمڕۆ دووشەممە 19ی ئایاری 2025، جیا لە قسەکردن لەگەڵ ڤلادیمێر پوتن، سەرۆکی ڕووسیا، بە هەمانشێوە قسە لەگەڵ ڤلۆدیمێر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا چەند سەرکردەیەکی هاوپەیمانی ناتۆش دەکات، ئومێدە دەکات، ئەمڕۆکە ڕۆژێکی بەرهەمدار بێت بۆ کۆتایی هێنان بە جەنگێک کە هەرگیز نەدەبوو ڕوو بدات. لە دانوستانە ڕاستەوخۆکەی ئیستانبۆڵ، شاندی ڕووسیا و ئۆکرانیا ڕێککەوتن هەر یەکێکیان هەزار دیل ئاڵوگۆڕ بکەن، بەڵام بەبێ ئەوەی هیچ پابەندبوونێک بە جێبەجێکردنی ڕێککەوتنەکە دیاری بکەن. دوای کۆبوونەوەکەش، ڕۆستەم ئومارۆڤ، وەزیری بەرگریی ئۆکرانیا، کە سەرۆکایەتیی شاندی دانوستانکاری وڵاتەکەی دەکرد، ڕایگەیاند، هەنگاوی داهاتووی دانوستان، کۆبوونەوەی نێوان پوتن و زێلێنسکی دەبێت، بەڵام سەرۆکی شاندی دانوستانکاری ڕووسیا ڕەتی کردەوە و بێ ئاگایی خۆیی لە داواکاریی و کۆبوونەوەیەکی وەها ڕاگەیاند.

  نووسینگەی جۆ بایدن، سەرۆکی پێشووی ئەمریکا رایگەیاند، شێرپەنجەی پرۆستات لە ئەنجامی پشکنینەکانی بایدن دەستنیشانکراوە و لە جۆرێکی کوشندەیە. نووسینگەکەی دەڵێت، نمونەیەک لە پرۆستاتی براوە بۆ پشکنین و لەوە دڵنیابوونەتەوە و لە ماوەی دوو هەفتەی رابردوودا چەند جارێک کێشەی میزکردنی بۆ دروستبووە. ئەوەش هاتووە، رۆژی هەینی بایدن براوە بۆ پشکنین، روونبووەتەوە ئەو شێرپەنجەیەی تووشی بووە لە قۆناغی چوارەمە و وەرەمی پیسیشی لەناو ئێسکیدا دروستکردووە. ئەو جۆرە شێرپەنجانەی بەناو لەشدا بڵاودەبنەوە وەک ئاستی چوارەم رەچاو دەکرێن کە سەخترین قۆناغی سیرپەنجەیە. بەگوێرەی ناوەندی کۆنتڕۆڵکردن و نەهێشتنی نەخۆشییەکان، لە کۆی زیاتر لە 236 هەزار کەیسی شێرپەنجەی پرۆستات لە 2021، 70%یان دەستنیشانکراون (پێیانزانراوە) پێش ئەوەی شێرپەنجەکە بڵاوببێتەوە. نووسینگەکەی بایدن دەڵێت، بەگوێرەی سیستمی گلیسۆن، شێرپەنجەکەی بایدن لە 10 نمرە نۆ نمرەی بۆ دانراوە، بەمەش دەردەکەوێت کە شێرپەنجەکەی زۆر سەختە. پزیشکێکی پسپۆر لە کۆمەڵگەی پزیشکی لانگۆنی نیویۆرک بە رۆیتەرزی راگەیانددوە، نمرەی نۆ “مەترسییەکی زۆر گەورەیە”، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا زۆربەی ئەو پیاوانەی تووشی شێرپەنجەی پرۆستات دەبن دەکرێت “پێنج بۆ 10 ساڵی دیکە یان زیاتر” لەگەڵ ئەو نەخۆشییە بژین. لەدوای بڵاوبوونەوەی هەواڵی نەخۆشییەکەی، دۆناڵد ترەمپ کە رکابەرێکی سەختی بایدن بوو لە هەڵبژاردنەکانی 2024، لە پۆستێکدا لە تروس سۆشیاڵ نوسیوویەتی: من و مێلانیا خەمبارین  بە بیستنی هەواڵی نەخۆشکەوتنی بایدن، هیوای زوو جاکبوونەوەی بۆ دەخوازین.

  ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی دۆناڵد ترەمپ بۆ کاروباری رۆژهەڵاتی نێوەڕاست جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە، واشنتن ڕێگە بە تاران نادات 1٪ی توانای پیتاندنی یۆرانیۆم بەدەستبهێنێت. ئەمەش لە کاتێکدا بەرپرسانى ئێران ئەوە دووپات دەکەنەوە ئەوان بەردەوام دەبن لەسەر پیتاندنی یۆرانیۆم و ئەوەش بەمافى خۆیان دەزانن. ئەمریکا و وڵاتانی رۆژئاوا گومانیان هەیە ئێران سەرقاڵی پەرەپێدانی بۆمبی ئەتۆمی بێت، بەڵام تاران بەردەوام ئەو تۆمەتە رەتدەکاتەوە و دەڵێت، تاکە ئامانجی بەرنامە ئەتۆمییەکەی، بەرهەمهێنانی کارەبا و لێکۆڵینەوەی پزیشکییە. ڕۆژی یەکشەممە ستیڤ ویتکۆف لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی ئەی بی سی نیوز وتی "ئێمە هێڵێکی سووری زۆر ڕوونمان هەیە ئەویش پیتاندنی یۆرانیۆمە. ئێمە ڕێگە نادەین ئێران تەنانەت ٪1 ی توانای پیتاندنی یۆرانیۆمی هەبێت و هەموو شتێک لە هەڵوێستی جێگیری ئێمەوە دەستپێدەکات، هەر ڕێککەوتنێک کە ئەگەری پیتاندنی یۆرانیۆمی تێدا نەبێت و ئێمە ناتوانین ڕێگە بەوە بدەین، چونکە پیتاندنی یۆرانیۆم دەبێتە هۆی دروستکردنی چەکی ئەتۆمی." ئەو بەرپرسەى ئەمریکا ئەوەشى خستەڕوو زۆر ڕێگا هەیە بۆ ئەمریکا بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی لە دانوستانەکان لەگەڵ ئێران، دەشلێت: ئێمە لەو باوەڕەداین کە هەفتەی داهاتوو لە ئەوروپا کۆدەبینەوە و هیوادارین ئەنجامی ئەرێنی بەدەست بهێنێت. لەلایەکی دیکەوە وەزیری دەرەوەی ئێران عەباس عێرقچی وەڵامی لێدوانەکانی ویتکۆفى دایەوە، دەڵێت: پیتاندنی یۆرانیۆم بەردەوام دەبێت و ئاماژەی بەوەدا کە ئەم لێدوانانە بەتەواوی دوورن لە واقیعی ڕەوتی دانوستانەکان. لە لێدوانێکی تەلەفزیۆنیدا عەباس عێراقچى، ئاماژەى بەوەدا ئەگەر ئەوان حەز دەکەن دڵنیابن لەوەی ئێران چەکی ئەتۆمی بەرهەم ناهێنێت، ئەوا ئێمە ئامادەین هاوکاری بکەین لەو بارەیەوە، بەڵام ئەگەر داواکاری ناواقیعیان هەبێت، ئەوە ئاساییە جێبەجێ ناکرێن. ئەمەریکا و ئێران بە ناوبژیوانی عومان چوار گەڕی دانوستانیان ئەنجامدا بۆ یەکلاییکردنەوەی ناکۆکییەکان لەسەر بەرنامە ناوکیەکەی ئێران. یەکەم کۆبوونەوە لە 12 ی نیسان لە مەسقەتی پایتەخت و دووەمیان لە 19 ی نیسان لە ڕۆما و سێیەم و چوارەم لە 26 ی نیسان و 11 ی ئایار لە پایتەختی عومان بەڕێوەچوو.

  سەرۆک کۆماری ئێران دووپاتی کردەوە کە وڵاتەکەی "بەرگری لە مافە ئەتۆمییەکانی دەکات و ملکەچی گوشارەکان نابێت".  ڕۆژی یەکشەممە لە وتارێکدا لەکۆڕبەندی دیالۆگی تاران مەسعود پزیشکیان سەرۆک کۆماری ئێران وتی: بە پێی پەیمانی قەدەغەی بڵاوبوونەوەی چەکی ئەتۆمی، مافی خۆمانە کە تەکنۆلۆژیای ناوەکی ئاشتیانە بۆ مەبەستی جۆراوجۆر لەوان تەندروستی، کشتوکاڵ، پیشەسازی و بوارە گرنگەکانی دیکە کەڵک وەربگرین. ئەم قسانەى سەرۆک کۆمار هاوکاتە لەگەڵ ئاماژەکانی ئەمەریکا کە تاران ڕێگە بە پیتاندنی یۆرانیۆم نادرێت لە ناوخۆدا. پزیشکیان  زیادی کرد: عەقیدەی ئایینی ڕێگە بە دروستکردنی چەکی ئەتۆمی نادات، کە دەتوانێت مرۆڤایەتی بسڕێتەوە و جگە لە بەربەرییەت و ماڵوێرانی هیچی تر بۆ داهاتووی زەوی نەهێنێت. سەرۆک کۆمارى ئێران ڕایدەگەیەنێت ترەمپ دەڵێت پێویستە لەوە تێبگەین کە ئێران چەکی ئەتۆمی نییە، با هەرچۆنێک بیانەوێت پشتڕاستی بکەنەوە. ئێمە هیچ فشارو هێزێک قبوڵ ناکەین، ئێمە لە هیچ بارودۆخێکدا دەستبەرداری پرسی ئەتۆمی نابین. ئەو جەختى لەسەر ئەوەشکردەوە کە هەموو مرۆڤەکان مافی ئەوەیان هەیە لەم جیهانەدا بژین و ئەگەر ئێمە ئەو مافە قبوڵ بکەین، دەبێ ڕێز لە یەکتر بگرین. ئەگەر ڕێزگرتن لە مافی یەکتری هەبێت، شەڕ و شەڕ ڕوونادات. ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەوەی ئەمڕۆ ئیسرائیل دەیکات، دەرکردنی خەڵکە لە ماڵەکانیان و کوشتنیان و تەنانەت باسی مرۆڤایەتیش دەکات. هەموو بوونەوەرێکی زیندوو جێگەی خۆی هەیە و نابێت پشتگوێ بخرێت؛ ئەگەرنا کاریگەرییەکەی دەگەڕێتەوە و هێرش دەکاتە سەرمان. سەرۆک کۆمار ئاماژەی بەوەدا: "هیوادارم بتوانین برایەتی و دۆستایەتی و خۆشەویستی لە نێوان یەکتردا دامەزرێنین." هەروەها بەم ڕوانگەیەوە لەگەڵ دراوسێ و وڵاتەکانمان هاوبەشى دەکەین. هەروەها ڕایگەیاندووە کە "پێداگری لەسەر تۆمەتبارکردنی ئێران بە هەوڵدان بۆ پەرەپێدانی چەکی ئەتۆمی، لە دووبارەکردنەوەی تۆمەتی درۆ  زیاتر نییە". گوتیشی "تەنانەت دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکاش گوتی نابێ ئێران چەکی ئەتۆمی هەبێت، باشە با لێکۆڵینەوە بکەن، چونکە ئێمە هیچ شتێکمان نییە بیشارینەوە".

  ڕوانگەری سوریی بۆ مافەکانی مرۆڤ ئاشکرایکردوە، فڕۆکەیەکی بارهەڵگری سەربازیی سەر بەهاوپەیمانی نێودەوڵەتیی لەبنکەی کێڵگەی نەوتیی عومەر بەرەو بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا لەپارێزگای حەسەکە فڕیوە، ئەم هەنگاوەش بەشێکە لەپلانێکی ئەمریکا بۆ دوبارە بڵاوکردنەوەو ڕێکخستنەوەی ئامادەیی سەربازیی لەڕۆژئاوای کوردستان. ڕوانگەکە ئاشکرایکردوە، ئەم هەنگاوانە بەشێکە لەستراتیژێکی ئەمریکا کە ئامانجی بەهێزکردنی هەندێک بنکەی سەربازییەو کەمکردنەوەی بونیان لەهەندێکی تردا، لەڕێگەی گواستنەوەی کەرەستەی سەربازیی‌و لۆجستی لەنێوان شوێنە جیاوازەکاندا. هاوکات سەرچاوەکانی ناو ڕوانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ ئەو ڕاپۆرتانەیان ڕەتکردەوە کە باسیان له‌کشانەوەی هێزەکانی سوریای دیموکرات لەکێڵگەی نەوتیی عومەرو ڕادەستکردنی پێگەکانیان بەبەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی گشتیی حکومەتی دیمەشق دەکرد. سەرچاوەکان پشتڕاستیانکردەوە، کۆنترۆڵی کێڵگەکە هێشتا بەهاوبەشی لەنێوان هاوپەیمانی نێودەوڵەتیی‌و هێزەکانی سوریای دیموکرات (هه‌سه‌ده‌)دا ماوەتەوە. هاوپەیمانی نێودەوڵەتیی بەردەوامە لەئامادەبونی خۆی لەبنکەی کێڵگەی نەوتیی عومەر لەگوندەواری ڕۆژهەڵاتی دێرەزۆر کە مەشق‌و ڕاهێنانی بەردەوام بۆ کارمەندانی هێزەکانی سوریای دیموکرات دەکاتەوە لەچوارچێوەی هاوکاریی ئەمنیی‌و سەربازیی نێوان هەردولا ئەنجامدەدرێت.

مارکۆ ڕوبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا، ڕایگەیاند، ڕووسیا و ئۆکرانیا یاریمان پێ دەکەن، ئێمە هەوڵ دەدەین هۆکارەکەی بزانین. ڕوبیۆ لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی سی بی ئێس، جەختی لەوە کردەوە، تاکە ڕێگە بۆ پێشکەوتن لەم دانوستانانەدا ئەوەیە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ چاوی بە ڤلادیمێر پوتن، هاوتا ڕووسییەکەی بکەوێت و گفتوگۆش لەگەڵ زێلێنسکی بکات. گوتیشی: ترەمپ بە ئاشکرا پێشنیازی کرد کۆبوونەوەیەکی جیا بە جیا بکرێت. ئاماژەی بەوەش کرد، ئێمە بەدوای ئاشتی و کۆتاییهێنان بە شەڕێکی خوێناوییەوەین، بۆیە پێویستمان بە هەندێک ئارامی هەیە. گوتیشی: کاتمان نییە بۆ بەفیڕۆدان، زۆر شتی دیکە لە جیهاندا ڕوو دەدەن، دەبێت بەهەمان شێوە بایەخیان پێ بدەین. لیدوانەکەی ڕوبیۆ، دوای گفتۆگۆیەک  بە تەلەفۆن لەگەڵ هاوتا ڕووسەکەی سێرگی لاڤرۆڤ هات، بۆ ئەوەی لەبارەی دوایین پێشهاتەکانی گفتوگۆکانەوە ئاگاداری بکاتەوە. لە وەڵامدا لاڤرۆڤ گوتی: کاتمان بەفیڕۆ نەداوە. ترەمپ، ڕۆژی شەممە ڕایگەیاند "سبەی دووشەممە پەیوەندیی بە پوتنەوە دەکات، دواتر بە ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا." مۆسکۆ و کیێڤ هەینی ڕابردوو نوێنەریان نارد بۆ ئیستانبوڵ بۆ یەکەم دانوستان لە ماوەی نزیکەی سێ ساڵدا، دوای ئەوەی زێلێنسکی پێشنیازی کرد ڕاستەوخۆ لەگەڵ پوتن کۆ ببێتەوە. بەڵام سەرۆکی ڕووسیا پێشنیازی ئۆکرانیای ڕەت کردەوە و لەبری ئەوە، شاندێکی دیپلۆماسی نارد. ئەو خولەی دانوستانەکان بووە هۆی ڕێککەوتنی نێوان هەردوو شاندەکە بۆ ئاڵوگۆڕکردنی نزیکەی هەزار زیندانی لە نێوانیاندا.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕایگەیاند، ڕۆژی دووشەممەى داهاتوو کاتژمێر 10ی بەیانی بەکاتى ڕۆژهەڵات لەگەڵ ڤلادیمێر پوتین سەرۆکی ڕووسیا قسە دەکات. لە پۆستێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تروت سۆشیال وتی "بابەتەکانی گفتوگۆو قسەکانمان، وەستاندنی ئەو شەڕەیە بە بە تێکڕا زیاتر لە 5000 سەربازی ڕووسیا و ئۆکراینی لە هەفتەیەکدا دەکوژێت. ترەمپ ئاماژەی بەوەشکرد، دوای ئەوە لەگەڵ ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا و ئەندامانی جۆربەجۆری ناتۆ قسە دەکەن. هەروەها نووسیویەتی: هیوادارم ڕۆژێکی بەرهەمدار بێت، ئاگربەستێک ڕووبدات و ئەم شەڕە زۆر توندوتیژەیە، شەڕێک کە هەرگیز نەدەبوو ڕووبدات، کۆتایی پێبێت. ئەم ڕاگەیاندنەی ترەمپ دوای ئەوە دێت کە ڕووسیا و ئۆکرانیا لە ماوەی سێ ساڵدا یەکەمین گفتوگۆی ڕووبەڕوویان ئەنجامدا.  گفتوگۆکان کە کەمتر لە دوو کاتژمێری خایاند، بە ئاگربەست کۆتایی نەهات بەڵکو لە ئەنجامدا هەردوولا هەریەکەیان ڕێککەوتن لەسەر ئازادکردنی هەزار دیلی جەنگ. بەگوێرەی زانیارییەکان، دانوستانکارانی ڕوسیا داوایان لە کێڤ کرد سەربازەکانی لە هەموو ئەو ناوچانەی ئۆکرانیا بکشێنێتەوە کە مۆسکۆ بانگەشەی بۆ دەکات، پێش ئەوەی ڕازی بن بە ئاگربەست. کۆشکی سەرۆکایەتیی روسیا کرملین رایگەیاند، دیداری نێوان ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا و ڤۆلۆدیمێر زێلینسکی سەرۆکی ئۆکراین تەنها دوای رێککەوتن روودەدات. دیمیتری پێسکۆڤ گوتەبێژی کرملین بە رۆژنامەنووسانی راگەیاند، لەئێستادا پێویستە کار لەسەر ئەو خاڵانە بکەن کە شاندەکانیان لە تورکیا لەسەریان رێککەوتوون، لەپێش هەموویانەوە تەواوکردنی ئاڵوگۆڕی هەزار بارمتە بە هەزار بارمتەیە. پێسکۆڤ دەشڵێ، سەرەتا پێویستە بارمتەکانی جەنگ ئاڵوگۆڕبکەن و هەردوولا تێڕوانینیان بۆ ئاگربەست ئاشکرابکەن پێش دیاریکردنی گەڕی دووەمی دانوستانەکان. لەبارەی ئەگەری دیداری نێوان پوتن و زێلینسکی، پێسکۆڤ باسی لەوەکرد، ئەگەری هەیە ئەو دیدارە رووبدات، بەڵام تەنها دوای ئەوەی هەردوولا کاریان لەسەر جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە کرد. سەرچاوەیەکی ئۆکراینی ڕایگەیاند، داواکارییەکانی دیکە لە مەرجەکانی ڕەشنووسی ڕێککەوتنی ئاشتی تێپەڕیون کە ئەمریکا مانگی ڕابردوو دوای ڕاوێژکردن لەگەڵ مۆسکۆ پێشنیاری کردبوو. تەنها چەند کاتژمێرێک دوای کۆتایی هاتنی دانوستانەکان، بەڕێز زێلێنسکی مۆسکۆی بە "کوشتنی بە ئەنقەست هاوڵاتیانی مەدەنی" ئیدانە کرد، دوای ئەوەی فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی ڕووسیا بۆ سەر مینی پاسێک لە ناوچەی سومی باکووری ئۆکرانیا نۆ کوژراو و چوار برینداری لێکەوتەوە.

  بەیاننامەی کۆتایی لوتکەی عەرەبی کە ڕۆژی شەممە بە میوانداری بەغدای پایتەختی عێراق بەڕێوەچوو، داوای لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد فشار بخەنە سەر بۆ کۆتایی هێنان بە ڕژانی خوێن لە غەززە و ڕەتکردنەوەی ڕەهای خۆیان بۆ ئاوارەبوونی گەلی فەلەستین دووپات کردەوە. ڕاگەیەندراوی کۆتایی لوتکەی عەرەبی بڵاو کرایەوە، تێیدا هاتووە، بە توندی ڕاگواستنی دانیشتوانی غەززە ڕەت دەکەینەوە، هەروەها پێویستە یارمەتی مرۆیی بگەیندرێتە کەرتەکە. شەممە 17ـی ئایاری 2025، لوتکەی وڵاتانی عەرەبی لە بەغدا، بە ئامادەبوونی بەشێک لە سەرۆک و نێردەی وڵاتانی عەرەبی نێودەوڵەتی بەڕێوە چوو. ئامادەبووان سەرنج و پێشنیازی خۆیان لەبارەی دۆخی غەززە، لوبنان، سووریا و سوودان خستە ڕوو. دوای پێشکەشکردنی گوتاری ئامادەبووان، ڕاگەیەندراوی کۆتایی لوتکەی وڵاتانی عەرەبی لە بەغدا ڕاگەیەندرا و تێیدا هاتووە، داوا لە کۆمەڵگەی عەرەبی دەکەین گوشار بکەن بۆ ڕاگەرتنی خوێنڕشتن لە غەززە. لە بەشێکی دیکەی ڕاگەیەندراوەکە ئاماژە بەوە کراوە، بە توندی ڕاگواستنی دانیشتووانی غەززە ڕەت دەکەینەوە، هەروەها پێویستە یارمەتی مرۆیی بگەیندرێتە غەززە. بەپێی ڕاگەیەندراوەکە، ئامانجی لوتکەی وڵاتانی عەرەبی لە بەغدا، یەکخستنی هەوڵەکان و بەرژەوەندیی گەلانی ناوچەکە. لە ڕاگەیەندراوەکەی لوتکەی عەرەبی ئەوەش خراوەتە ڕوو، بە توندی سەرکۆنەی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر سووریا دەکەین، هەروەها بۆ دۆخی سوودانیش داوای دۆزینەوەی چارەیەکی سیاسی دەکەین بۆ کۆتاییهێنان بە ململانێکان. میوانداریی 34ـه‌مین کۆبوونەوەی لوتكه‌ی عەرەبی لەلایەن بەغداوه‌، لە کاتێکدایە گرژییەکان لە غەززە، پەرەسەندن و دابەشبوونی عەرەبی لەسەر ئاساییکردنەوە و دانوستانە ڕانەگەیەندراوەکانی نێوان ئێران و وڵاتانی کەنداو درێژه‌ی هه‌یه‌، هه‌روه‌ها دانوستانه‌كانی نێوان تاران و ئه‌مەریكاش له‌سه‌ر دۆسیه‌ی ئه‌تۆمی به‌رده‌وامن. هاوکات لە 34ەمین کۆبوونەوەی لوتکەی عەرەبی ئەمڕۆ شەممە لە بەغدای پایتەختی عێراق بە سەرۆکایەتی د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق و بە بەشداری ژمارەیەک سەرکردەی عەرەبی، هەروەها نوێنەری چەندین دەزگا و ڕێکخراوی نێودەوڵەتی، دەستی پێکرد. لوتکەی عەرەبی لە بەغدا.. دیارترین لێدوانی سەرکردە و سەرۆکەکان بەحرەین سەرۆکایەتی خولی ٣٤ـی لوتکەی عەرەبی رادەستی عیراق کرد، هەروەها وەزیری دەرەوەی بەحرەین عەبدولەتیف بن راشد ئەلزیانی، لە وتەکەیدا رایگەیاند، پشتگیری "پلانی دووبارە بونیادنانەوەی غەززە و وەستاندنی جەنگ و ناردنی یارمەتی دەکەین". هەروەها ئەلزیانی پێشوازی کردنی خۆی "لە هەنگاوی هەڵگرتنی سزاکانی ئەمریکا لەسەر سوریا" راگەیاند. عیراق جەخت لە رەتکردنەوەی دەستدرێژی بەردەوام بۆ سەر غەززە دەکاتەوە: د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق رایگەیاند؛ عیراق سیاسەتی سەپاندن و دەستێوەردانی دەرەکی کە بەرژەوەندی و سەروەری و ئاسایشی وڵاتانی عەرەبی پێشێل دەکات، رەت دەکاتەوە. د. لەتیف رەشید، وتیشی، کە گەلی فەلەستین روبەروی پڕۆسەی پاکتاوکردنی رێکخراو بۆتەوە کە ئامانجی لەناوبردنی بوونی فەلەستینە لە خاکی خۆیاندا. سەرۆک وەزیرانی عیراق محەمەد شیاع سودانی، جەختی لەسەر رەتکردنەوەی "دەستدرێژی بەردەوام لەسەر غەززە" کردەوە، هەموو شێوەکانی راگواستنی زۆرەملێی گەلی فەلەستینی مەحکووم کرد. سودانی بەردەوامی پێشێلکاریەکانی سەروەری لوبنانی مەحکووم کرد و پێشوازی لە هەڵگرتنی سزاکان لەسەر سوریا کرد، هەروەها پشتگیری عیراقی بۆ یەمەن و یەکێتیەکەی دووپات کردەوە. سودانی جەختی لەسەر پێشوازی وڵاتەکەی لە دانوستانە بەردەوامەکان لەنێوان ویلایەتە یەکگرتووەکان و ئێران کرد و ئاماژەی بەوە کرد "هەر هێرشێک بۆ سەر خاکی سوریا رەت دەکەینەوە و پشتگیری لە پڕۆسەیەکی گواستنەوە دەکەین کە مافی هەموو سوریەکان بپارێزێت". سکرتێری کۆمکاری وڵاتانی عەرەبی: هەڵگرتنی سزاکان لەسەر سوریا یارمەتیدەر ئەبێت بۆ گەلەکەی. لە وتەکەیدا لە میانەی لوتکەکەدا، سکرتێری گشتی کۆمکاری وڵاتانی عەرەبی ئەحمەد ئەبولغەیت رایگەیاند: - هەڵگرتنی سزاکان لەسەر سوریا یارمەتی گەلەکەی دەدات بۆ بینینی داهاتوویەکی باشتر. - چەمکی ئاسایشی نەتەوەیی عەرەبی هێشتا "لە بەدیهاتن دوورە" بەهۆی دەستێوەردان و چاوتێبڕین. - حوسییەکان سوورن لەسەر دەستبەسەرداگرتنی تواناکانی یەمەن. - دابەشبوونە بەردەوامەکانی لیبیا هەڕەشەن بۆ سەر یەکێتی ئەو وڵاتە. - لوبنان تێپەڕ دەبێت بە تاقیکردنەوەیەکی مێژووییدا کە بریتییە لە سنووردارکردنی چەک بەتەنیا بۆ دەستی دەوڵەت. کۆمیسیۆنی یەکێتی ئەفریقا: لوتکەی بەغدا دەرفەتێکە بۆ چالاککردنی هاوبەشییەکان لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی. محەمەد عەلی یوسف، سەرۆکی کۆمیسیۆنی یەکێتی ئەفریقا، لوتکەی بەغدادی بە  ب"دەرفەتێک بۆ چالاککردنی هاوبەشییەکان لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی" دانا. لە وتەکەیدا، عەلی یوسف "پاکتاوکردنی بەکۆمەڵ"ی گەلی فەلەستینی لە غەززە مەحکووم کرد. لەلایەکی ترەوە، سکرتێری گشتی رێکخراوی هاوکاری ئیسلامی حسێن ئیبراهیم تەها وتی: "هیواخوازین هەموو هەوڵەکان چالاک بکرێن بۆ دڵنیابوون لە مافی گەلی فەلەستین لە دامەزراندنی دەوڵەتەکەی". ئیسپانیا داوای وەستاندنی "بازنەی توندوتیژی" دەکات: پیدرۆ سانچێز، سەرۆک وەزیرانی ئیسپانیا ، ئەمڕۆ شەممە، داوای وەستاندنی بازنەی توندوتیژی و کۆتاییهێنان بە قەیرانی مرۆیی لە غەززە کرد. لە بەشداریکردنی لە لوتکەی عەرەبیدا، سانچێز وتی: "پێویستە فشارەکان لەسەر ئیسرائیل زیاد بکرێن بۆ وەستاندنی هێرشەکان لەسەر غەززە"، وتیشی: "ئیسپانیا هەموو توانای خۆی بەکار دێنێت لە کۆبوونەوەی گروپی مەدرید بۆ وەستاندنی هێرش لەسەر غەززە و بونیادنانی ئاشتییەکی بەردەوام". هاوکات ئەسعەد شەیبانی وەزیری دەرەوەی سوریا، کە بە نوێنەرایەتی ئەحمەد شەرع لە لوتکەکە ئامادەبوو، رایگەیاند: گەلی سوریا پابەندە بە ناسنامەی عەرەبی خۆیەوە، جیهانی عەرەبیش پەناگەی ئەوانە. لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا ئەسعەد شەیبانی وەزیری دەرەوەی سوریا وتی؛ هەڵگرتنی سزاکان لەلایەن ترەمپەوە هەنگاوێکی گرنگە بەرەو بوژانەوە و ئاوەدانکردنەوە و سوپاسی دەوڵەتی قەتەر دەکەین بۆ پاڵپشتی بەردەوام و هەڵوێستی پتەوی بەرامبەر گەلی سوریا. وتیشی؛ سوپاسی ئیمارات و هەموو وڵاتانی عەرەبی دەکەین کە لەگەڵ گەلی سوریا وەستان.

  كۆبونەوەی نێوان سەرۆكی روسیا و ئۆكرانیا كاتێك ئەنجام دەدرێت كە شاندی دانوستانی نێوان هەردو وڵات لە ئیستەنبوڵ بگەن بە هەندێك رێككەوتن. لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا دیمیتری پێسکۆڤ، وتەبێژی كۆشكی کرێملین، رایگەیاند: کۆبونەوەی نێوان ڤلادیمێر پوتین، سەرۆكی روسیا و ڤۆلۆدیمێر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆكرانیا تەنها لە یەك حاڵەتێکدا ئەنجام دەدرێت ئەویش ئەویش شاندنی دانوستانی هەردو وڵات بگەن بەهەندێک رێککەوتن. وتیشی: لە دانوستانەكەی ئیستەنبوڵ مۆسكۆ و كیێڤ توانیویانە لەسەر ئاڵوگۆڕی لیستی مەرجەکانی ئاگربەستی ئاگربەست بگەن بەرێككەوتن و دانوستانەكانیش بەردەوام دەبێت، دوای ئامادەكردنی لیستی مەرجەكان لەلایەن هەردولاوە جارێكی دیكە كۆدەبنەوە. وتەبێژەكەی كۆشكی كرێملین ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد، دوای ئەوەی شاندەكانی نێوان هەردو وڵات گەیشتن بەرێككەوتن، ئەو كاتە  گرنگترین پرس لەلای مۆسكۆ واژۆکردنی بەڵگەنامەكانە، چونكە دەیانەوێت بزانن لەلایەنی ئۆكرانیاوە كێ واژۆكان دەكات؟ دوای سێ ساڵ لەبەردەوامی جەنگی نێوانیان، دوێنی هەینی شاندی دانوستكاری نێوان روسیا و ئۆكرانیا لە ئیستەنبوڵی پایتەختی توركیا كۆبونەوە، دواتر ئاشكرایانكرد؛ وەك دەستپێك بۆ گەیشتتن بەرێككەوتن و كۆتایی هێنان بەجەنگ هەر وڵاتە (1000) دیل ئازاد دەكات.

  سوپای ئیسرائیل دەستپێکردنی هێرشێکی گەورەی بە ئامانجی شکستپێهێنانی حەماس و دەستەبەرکردنی ئازادی مانەوەی بە بارمتە لە غەززە ڕاگەیاند. هێزەکانی بەرگری ئیسرائیل لە هەژماری زمانى عیبری لەتۆڕى کۆمەڵایەتى X ی خۆیدا ڕایگەیاندووە، هێزەکانیان بۆ "ئۆپەراسیۆنی گالیسکە گیدئۆن" کۆکردۆتەوە بۆ دەستبەسەرداگرتنی "ناوچە ستراتیژییەکان"ی ئەو کەرتە. بەرپرسانی وەزارەتی بەرگری شارستانی و تەندروستی بزووتنەوەی حەماس دەڵێن لە ڕۆژی پێنجشەممەوە تا ئێستا هێرشەکانی ئیسرائیل نزیکەی ٢٥٠ کەسی کوشتووە. ئیسرائیل لە مانگی ئازاری ئەمساڵدا گەمارۆی سەپاندوە بەسەر گەیشتنى هاوکارییە مرۆییەکان بۆ کەرتى غەززە، دوای تێکچوونی ئاگربەستی دوو مانگە. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند، "خەڵکێکی زۆر برسی بوون لە غەززە. سوپای ئیسرائیل ناوی ئۆپەراسیۆنەکەی لە پۆستە هاوشێوەکانیدا لە ئەکاونتی ئێکس بە زمانی ئینگلیزیدا بەکارنەهێناوە. ئاماژەی بەوەشکردووە، "تا ئەو کاتەى حەماس هیچ مەترسیەکى نەمێنێت و هەموو بارمتەکانمان نەگەڕێنەوە ماڵەوە"، لە چالاکییەکانی ناوەستن و لە ماوەی ٢٤ کاتژمێردا "زیاتر لە ١٥٠ شوێنى لە سەرتاسەری کەرتی غەززەدا کردووەتە ئامانج". ئیسرائیل سەرەڕای پەرەسەندنی فشارە نێودەوڵەتییەکان بۆ دەستپێکردنەوەی دانوستانەکانی ئاگربەست و کۆتاییهێنان بە گەمارۆکە، بۆردومانەکانی چڕتر کردووەتەوە و هێزی زرێپۆشی لەسەر سنوورەکان دروستکردووە. پێدەچێت دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنەکە ئەوە پیشان بدات کە هەموو هەوڵەکان شکستیان هێناوە. ڕۆژنامەی تایمز ئۆف ئیسرائیل ڕایگەیاندووە کە "گالیسکەکانی گیدۆن" - کە ئاماژەیە بۆ جەنگاوەرێکی ئینجیلی - دەبینن کە هێزی ئاسمانی دیموکراتی کوردستان خاکەکە دەگرێت و کۆنترۆڵی دەکات، خەڵکی مەدەنی دەگوازێتەوە بۆ باشووری شریتەکە و هێرش دەکاتە سەر حەماس و ڕێگری دەکات لە کۆنترۆڵکردنی پێداویستییە هاوکارییەکان.

  بە سەرۆکایەتی د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، کۆبونەوەی لوتکەی وڵاتانی عەرەبی لە بەغداد دەستیپێکرد. لە وتارێكدا لە كۆبونەوەی لوتكەی 34ی كۆمكاری عەرەبیی، محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق پێدانی بڕی (40 ملیۆن) دۆلاری بە هەوڵەكانی دووبارە ئاوەدانكردنەوەی كەرتی غەززەو لوبنان راگەیاند.  بەغداد ئەمڕۆ میوانداری كۆبونەوەی لوتكەی كۆماری عەرەبی كردووە، كۆبوونەوەكە دوای رۆژێك دێت لە كۆتایهاتنی گەشتەكەی دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی ئەمریكا بۆ وڵاتانی كەنداوی عەرەبی (سعودیە- قەتەر- ئیمارات)، هەروەها لەكاتێكدا بەڕێوەدەچێت هێشتا جەنگی غەززە رانەگیراوەو قەیرانی مرۆیی و كەمیی خۆراك لەو ناوچەیە خراپتر دەبێت.  كۆبونەوەی لوتكەی وڵاتانی عەرەبی هاوكاتیشە لەگەڵ زنجیرەیەك گۆڕانكاریی لەناوچەكە؛ لەوانە كرانەوەی دەسەڵاتی نوێی سوریا بە سەرۆكایەتی ئەحمەد شەرع بەڕووی جیهانی عەرەبی و وڵاتانی خۆرئاوا، بەردەوامی دانوستانی نێوان واشنتۆن و تاران لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران و؛ ئەگەری گەیشتنیان بە رێككەوتن یاخود پەنابردن بۆ رێگەی سەربازیی.  لە لوتكەی كۆماری عەرەبی بەغداد، لەپاڵ بەشداری سەركردەكانی عەرەب (جگە لە ئەحمەد شەرعی سەرۆكی سوریا كە بەهۆی ناڕەزایەتیی شیعەكانی عێراقەوە نەهاتووە)، (ئەنتۆنیۆ گۆتێرێش) ئەمینداری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان و (پیدرۆ سانشێز)ی سەرۆك وەزیرانی ئیسپانیا بەشدارن، بانگهێشتی سەرۆكی ئیسپانیا بەهۆی ئەوەیە وڵاتەكەی ساڵی رابردوو دانی بە دەوڵەتیی فەلەستینیدا ناوەو بە دیارترین سەركردەی ئەوروپی ئەژمار دەكرێت كە دژ بە سیاسەتەكانی ئیسرائیلە.

  مەسعوود پزیشکیان، سەرۆککۆماری ئێران ڕایگەیاند، تاران درێژە بە دانوستانە ئەتۆمییەکان دەدات لەگەڵ ئەمریکا، بەڵام لە هەڕەشەکان ناترسێت. ئاماژەی بەوەشکرد، ترەمپ باس لە ئاشتی دەکات و لە هەمان کاتدا هەڕەشە لە ئێران دەکات - باوەڕ بە کامیان بکەین؟ ڕۆژی شەممە مەسعود پزیشکیان لە ساڵیادی گەڕانەوەی گروپی دەریایی ٨٦ی سوپا لە گەشتێکی نێودەوڵەتی قسەی کرد و وتی: ئێمە دانوستان دەکەین و بەدوای شەڕدا ناگەڕێین، بەڵام لە هیچ هەڕەشەیەک ناترسین.  ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ئێمە لەژێر هەڕەشەدا لە مافەکانمان پاشەکشە ناکەین، هەروەها سازش لەسەر دەستکەوتە شەرەفمەندەکانمان لە هیچ بوارێکدا ناکەین. سەرۆک کۆمارى ئیران جەختى لەسەر ئەوەشکرد، ئەوان زاناکانمان تیرۆر دەکەن، دواتر ئێمە بە تیرۆر تۆمەتبار دەکەن، ئێمە قوربانی تیرۆرین. لەبەرئەوەی ئێمە ملکەچی خۆبەزلزانین نین، تۆمەتبارمان دەکەن بەوەی هۆکاری نائەمنی ناوچەکەین. ئێوارەی ڕۆژی هەینی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕایگەیاند، تاران دەیەوێت لەگەڵ واشنتۆن سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمیەکەی بگەنە ڕێککەوتن. ناوبراو بە فۆکس نیوزی ڕاگەیاندووە کە پێی باشترە پەنا بۆ کردەوەی سەربازی لەگەڵ ئێران نەبات. دووپاتیشی کردەوە کە ئێران ناتوانێت چەکی ئەتۆمی بەدەست بهێنێت. سەرۆکی ئەمریکا جەختی کرد کە تارانی ئاگادار کردۆتەوە کە هەر ڕێککەوتنێک سوودی ئەوپەڕی بۆی دەبێت.

  بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل لە بەشداریکردن لە مەراسیمی دەستبەکاربوونی پاپای نوێ کشایەوە، ئەوەش بەهۆی نیگەرانییەکانی دەرکردنی فەرمانی دەستگیرکردنی نێودەوڵەتی لەدژی. نووسینگەی نەتانیاهۆ پەیوەندی بە ئیتاڵیا و ڤاتیکانەوە کردووە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە فەرمانی دەستگیرکردنی دادگای نێودەوڵەتی تاوانبار جێبەجێ ناکرێت، بەڵام ئەو وەڵامانەی وەرگیراون هیچ دڵنیایییەکی ڕوونیان نەداوە کە فەرمانی دەستگیرکردنەکە پشتگوێ دەخرێت یان جێبەجێ دەکرێت. بەگوێرەی هەمان سەرچاوەکان، نووسینگەی نەتانیاهۆ دوای وەرگرتنی وەڵامەکان کە بە ناڕەزامەندی وەسفکراون، بڕیاریدا پاشەکشە لە سەردانەکە بکات و هیچ مەترسییەک نەخاتە سەردانەکە. ڤاتیکان ڕایگەیاند کە ئەمڕۆ یەکشەممە پاپا لیۆ چواردەهەم لە میانی مەسدا بە فەرمی دادەمەزرێت و لە ٢١ی هەمان مانگ یەکەم وتاری گشتی خۆی پێشکەش دەکات. پاپای نوێ ڕووبەڕووی چەندین تەحەدا دەبێتەوە، لە دابەزینی جەماوەریی کڵێسا لە ئەوروپا تا دەگاتە دارایی ڤاتیکان، تا بەرەنگاربوونەوەی دەستدرێژیکردنە سەر منداڵان لە کەنیسەکەدا و کەمبوونەوەی پیشەکان. ڕۆژی 21ی تشرینی دووەمی 2024، دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکان فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ ناتانیاهۆ و یۆاڤ گالانت، وەزیری بەرگری پێشووی وڵاتەکەی بە تۆمەتی تاوانی جەنگ و تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی لە کاتی دەستدرێژی بۆ سەر غەززە دەرکرد. پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە ئیسرائیل ئەندامی دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکان نییە، لە کاتێکدا دەوڵەتی فەلەستین ئەندامی تەواوەتییە. پێنجشەممە، 5.5.2025، کاردیناڵ رۆبەرت پرێڤۆستى ئەمریکى وەک پاپای نوێ و سەرۆکی کەنیسەی رۆمانی کاسۆلیکی هەڵبژێردرا و ناوی پاپا لیۆی چواردەهەمی وەرگرت کە کاردیناڵێکی باڵایە و لە گۆڕەپانی سانت پیتەر، خۆىى پیشانى جیهاندا.

  ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەرەنسا ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند کە هەست بەوەدەکات قەیرانی مرۆیی لە کەرتی غەززە جێگای قبوڵکردن نییە و بەرگەی ناگیرێت و هیوادارە بەم زووانە لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل و دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا ئەو بابەتە تاوتوێ بکەن. ترامپ پێشتر ڕۆژی هەینی ڕایگەیاندبوو کە ئەمریکا هەوڵی چارەسەرکردنی دۆخی غەززە دەدات و ڕایگەیاندبوو کە خەڵک لە ناوچە گەمارۆدراوەکاندا "برسی" دەبن. دۆناڵد ترەمپ لە ئەبوزەبی، دوا وێستگەی گەشتەکەی بۆ کەنداو، لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، "ئێمە چاومان لە غەززەیە، کار لەسەر ئەو کێشەیە دەکەین، خەڵکێکی زۆر لە برسێتیدا دەمرن". ئیسرائیل لە 2ی ئادارەوە رێگری لە چوونە ژوورەوەی هاوکارییە مرۆییەکان بۆ کەرتی غەززە کردووە، کە ژمارەی دانیشتووانەکەی 2.4 ملیۆن کەسە و لە 18ی هەمان مانگدا، دوای ئاگربەستێکی دوو مانگی، هێرشەکانی دەستپێکردەوە.   رێکخراوە ناحکومییەکان، لەنێویاندا پزیشکانی جیهان و پزیشکانی بێسنوور و ئۆکسفام، رۆژی 14ـی ئەم مانگە هۆشدارییان دا لە روودانی "مردنی بەکۆمەڵ بەهۆی برسیێتی" لە غەززە ئەگەر ئیسرائیل بەردەوام بێت لە رێگریکردن لە چوونەژوورەوەی هاوکارییەکان بۆ کەرتەکە.   حەماس رۆژی پێنجشەممە ئیسرائیلی تۆمەتبار کرد بە رێگری لە هەوڵەکانی نێوەندگیران بۆ گەیشتن بە ئاگربەست لە کەرتەکەدا لە رێگەی زیادکردنی "گوشاری سەربازی" لەسەر هاووڵاتیانی سڤیل. ئەم لێدوانانە لە کاتێکدایە کە ئیسرائیل هێرشە ئاسمانییەکانی بۆ سەر کەرتی غەززە چڕتر بووەتەوە و هاوکاتە لەگەڵ سەردانەکەی ترەمپ بۆ ناوچەکە و لە کاتێکدایە کە دانوستانەکان بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە خاوو لەرزۆکن. هاوکات حەماس ڕۆژی هەینی داوای لە ئەمریکا کرد فشار بخاتە سەر ئیسرائیل بۆ ئەوەی ڕێگە بە هاوکارییە مرۆییەکان بدات بۆ ناو کەرتی غەززە، ئەمەش دوای ئەوەی بزووتنەوەکە سەربازێکی ئیسرائیلی - ئەمریکی ئازاد کرد کە لەم هەفتەیەدا بە بارمتە گیرابوو. تاهیر نونو، بەرپرسێکی بزووتنەوەی حەماس بە ئاژانسی فرانس پرێسی ڕاگەیاندووە، بزووتنەوەکە "چاوەڕوانی ئەوە دەکات کە ئیدارەی ئەمریکا فشاری زیاتر بخاتە سەر حکومەتی نەتانیاهۆ بۆ کردنەوەی دەروازەکان و ڕێگەدان بە چوونە ژوورەوەی دەستبەجێی یارمەتییە مرۆییەکان - خۆراک، دەرمان و سووتەمەنی - بۆ نەخۆشخانەکانی کەرتی غەززە".

عەباس عێراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند: تاران هیچ پێشنیارێکی نووسراوی لە ئەمریکا سەبارەت بە ئەگەری ڕێککەوتنی ئەتۆمی پێنەگەیشتووە. ئەمەش تەنیا چەند کاتژمێرێک دوای ئەوەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕایگەیاند کە ئێران پێشنیارێکی لەو شێوەیەی پێگەیشتووە. وەزیرى دەرەوەى ئێران لەسەر پلاتفۆرمی ئێکس پەیامێکى بڵاوکردەوەو ئەوەشى زیادکرد کە ئێران هیچ پێشنیارێکی پێ نەگەیشتووە، "چ بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ". عەباس عێراقچى لە درێژەی قسەکانیدا ئەوەشى خستوەتە ڕوو: لە هەمان کاتدا ئەو پەیامانەی کە دەگەنە ئێمە، و دەگەنە جیهان، بە سەرلێشێواوی و ناکۆکی دەمێننەوە. سەرەڕای ئەوەش ئێران بە بڕوا و ڕوون لە هەڵوێستی خۆیدا دەمێنێتەوە: ڕێز لە مافەکانمان بگرن، سزاکانتان هەڵبگرن، ئێمەش دەگەینە ڕێککەوتن. ناوبراو جەختیشی لەوە کردەوە کە "هیچ سیناریۆیەک نییە کە ئێران دەستبەرداری مافی ڕەوای و بەدەست هێنراوی خۆی بێت بۆ پیتاندنی یۆرانیۆم بۆ مەبەستی ئاشتیانە، کە مافێکە لە پەیماننامەی قەدەغەکردنی بڵاوبوونەوەی چەکی ئەتۆمی بۆ هەموو ئەندامەکانی دەستەبەر کراوە". عێراقچى لە کۆتایی پۆستەکەیدا نوسیویەتى: ئێمە هەمیشە پێشوازی لە گفتوگۆ دەکەین کە لەسەر بنەمای ڕێزگرتنی یەکتر بێت، هەمیشەش هەر دیکتاتۆرێک یان سەپاندنێک ڕەتدەکەینەوە. دەشڵێت: گەلی مەزنی ئێران بە باشی هێزو ئیدارەی خۆیان لەبەرامبەر ئەوانە نیشاندا كە هەوڵیاندا هەژموونی خۆیان بسەپینن؛ ئێمە هەمیشە پێشوازی لە گفتوگۆ دەكەین لەسەر بنەمای رێزگرتن لە یەكتر.