ئەبوبەکر کاروانى

نوێنەرە تایبەتییەکەی سەرۆکی ئەمریکا بۆ عێراق ماک ساڤایە، لە نووسراوە پەیامێکدا  دیدو تێڕوانین و ئەرکی خۆی و ئەمریکای  بۆ ئێستاو ئایندەی عێراق  خستەڕوو.

 لە ڕوانگەی ساڤایەو ئەمریکاوە، عێراقی ئێستا وڵاتێکی خاوەن سەروەری نییەو سەربەخۆیی هەڵوێست و بریاری سیاسی لە دەست داوە، بەکردەوە پاشکۆی کۆماری ئیسلامی ئێران و بەشێك لە جەستەی پاشماوەکانی بەرەی بەرەنگاری ئیسلامی ناوچەکە پێکدەهێنێت. 
بەشێ لە توانا ئابوورییەکانیشی جگە لە گەندەڵی هەر لەم چوارچێوەدا بەفیرۆ دەچن و ناچنە خزمەت دووبارە گەورە کردن و بینا کردنەوەی عێراق.

ئەمەش عێراقی بچووک کردۆتەوە، لەگەڵ ئەو بایەخە گەورەی لە بنەرەتدا هەیەتی، ڕۆڵی لاواز کردووە، واشیلێکردووە مەرجی هاوپەیمان و هاوبەشێکی ستراتیژی ئەمریکا تێدا نەمێنێت،  هەروەها پەیوەندی بەدەورو بەرەکەیەوە، بەگوێرەی پێویست نەبێت، ئەگەر پەیوەندییەکانی، جگە لەگەڵ کۆماری ئیسلامیی ئێران خراپیش نەبێت، ناتوانرێت لە روانگەیەکی عێراقی رووتەوەو بەبێ ڕەچاوکردنی دیدو بەرژەوەندییەکانی کۆماری ئیسلامی تا ئەو شوێنە پەرەیان پێ بدرێت هەڵسانەوەو بونیادنانەوەی عێراق دەیخوازن.

هەر لەم چوارچێوەداو وەك بەشێك رەنگدانەوەی هەژموونی ئێران بەسەر عێراق و حکومەتەکەیەوە، حکومەتی عێراق نەیتوانیوە کۆنترۆڵی چەک و ئەو گرووپە چەکدارانە بکات، لە دەرەوەی چوار چێوە فەرمییەکانی دەوڵەت و لەروانگەی ستراتیژی بەرەی بەرەنگاری ئیسلامی بوون و ئامادەییان هەیەو خۆیان پێناسە دەکەن، لە سۆنگەی بوونی مەرجەعی دینی و سیاسی و سەربازی سەروو دەوڵەتی تایبەت بەخۆشیان بەرواڵەت نەبێت ،ملکەچی فەرمانەکانی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکان نابن.

 ئەوەش یەکسانە بەوەی حکومەت مەرجەعی کۆتایی و تاکە خاوەنی بریاری شەرو ئاشتی نەبێت. بەم جۆرەش نەتوانێت پارێزگاری تەواو لە وەبەرهێنان و پەیوەندی و پرۆژەکان و گرەنتی جێبەجێکردنی پەیماننامەو رێکەوتنەکان وەك ئەوەی پێویستە بکات و پابەندی ئەرك و لێپرسراوییە قانونی و ئەخلاقییەکانی بێت . چونکە گرووپە چەکدارەکان و هێزەکانی پشتیان هەر کاتێك پێیان وابێت رێکەوتن و پەیوەندی و پرۆژەیەك لە بەرژەوەندی و خۆیان و هاوپەیمانەکانیان نییەو دەتوانن لە کاتی پێویستدا تەگەرەی بۆ درووست بکەن و سنوور بۆ کاریگەریەکانیان دابنێن.

عێراقێکی لەم جۆرەش گەورە نابێتەوە، ناچێتەوە سەر رەوتی گەشەکردنی ئابووری و شارستانیی پێویستی خۆی بۆ خۆی و ناوچەکەش مەترسیدار و سەرچاوەی هەرەشەیە، چونکە سەقامگیرییەکەی قووڵ و بەدامەزراوەییکراو نییە. 

مەرجەکانی هەڵسانەوەی تێدا لاواز کراوە، کۆت و بەندی جۆراوجۆر خراوەتە سەر ئاسۆی بیرکردنەوەو خەیاڵی بریار بەدەستانی و دینامیکییەتی سیاسی و توانای مانۆرکردن و دووبارە ڕێکخستنەوەی کارت و ئامانجە لەپێشینەکانی. 

لەبەرئەوەی  عێراق و گەلەکەی لە ئامانجەوە گۆڕاون بە ئامراز ،
ڕەنگە بووترێت ئەم جۆرە هەڵسەنگاندن و دیدە بۆ دۆخی عێراق، لە لایەن ئەمریکاوە نوێ نیین.
  ئەوە ڕاستە، بەڵام لە هەمان کاتدا جەختلێکردنەوەیەکی رۆتینیی پێش خۆشیان نیین.  

بەحوکمی ئەوەی  کەسەکان و جۆر و کاتبەندیی وتنەکەی ئەمجارە جیاوازو نوێن، ئەمەش لە چەندین خاڵدا دەردەکەوێت لەوانەش:

١)  ئاماژەدان بە دەستپێکردنی بەسەرەتای قۆناغێکی نوێ و جیاوازی ئەمریکا لەگەڵ دۆخی عێراق و نوخبەحومرانەکەی.
٢) لێدوان و هەڵوێست دەربرینەکە فەرمی و ڕاشکاوو بێ پێچ و پەنان، ئاگادارکردنەوە، هووشیاری پێدان، هەرەشەو خستنە بەردەم لێپرسراوێتیان لەگەڵ خۆیاندا هەڵگرتووە، واتە هاوشێوەی جاران لێدوان و پەیامی دزەپێکراوی ناو دانیشتنە فەرمییەکانی نێوان کاربەدەستانی ئەمریکاو عێراق یاخود دەربرینی دیبلۆماسیانەی دیبلۆماتکارە ئەمریکییەکان نیین،  بەو واتایەی ئەتەکێتە دیپلۆماسییە باوو کارپێکراوەکانیان تێدا نەپارێزراوە، چونکە بەگوێرەی ئەو ئەتەکێتانە، ئەم جۆرە لێدوانانە ڕێگەپێدراو نین و دەبنە دەستێوەردان لە کاروباری ناوخۆی عێراقدا. 

هەر ئەمەش ڕوویەکی ئامانجی پشت لە دیاریکردنی نوێنەرێکی تایبەتی سەرۆکی ئەمەریکامان بۆ عێراق بۆ روون دەکاتەوە، کە ئاماژەیە بە تێپەراندنی کەناڵە دیبلۆماسییە نەریتیەکانی مامەڵەکردنی نێوان دەوڵەتان، نائاسایی روانینە دۆخی عێراق ، بوونی کەناڵێکی ڕاستەوخۆو کاریگەر بۆ خێرا بریار وەرگرتن و بەدواداچوون و لەسەر هێڵ بوونی سەرۆك خۆی.

٣)  تێپەڕاندنی حکومەت و دامەزراوەو هێزە عێراقییەکان لە وەسفکردنی دۆخی ئێستای عێراقدا، واتە وەسفکردنی بەوەی هەژموونی کۆماری ئیسلامی بۆ ئاستی لەدەستدانی سەروەری بەسەرەوەیە، گرووپی چەکداری جۆراوجۆر هەن و لەدەرەوەی دەوڵەتەوە ئامادەیی و چالاکیان هەیەو وڵاتە لە دۆخێکی ئاساییدا ناژیت.

واتە ئەمریکا چیتر گوێ لەو گووتارو هەڵوێستە فەرمییە عێراقییە راگەیەنراوە ناگرێت و بروای پێناکات، کە جەخت لەسەر سەروەریی عێراق و کۆنترۆڵی چەك و گرووپە چەکدارەکان و بریاری شەرو ئاشتی و داڕشتنی سەربەخۆو ئازادانەی پەیوەندییەکانی بە دەوڵەتانی ترەوە دەکاتەوە، ئەم قەناعەت پێنەنەبوونەشی لە چوارچێوەی دانیشتن و ژوورە داخراوەکانەوە دەرهێناوە بۆ فەزای گشتی و خستوویەتیە بەردەم رای گشتی عێراقی و وڵاتان و رێکخراوە نێودەوڵەتیەکان، نیازی ئەمریکاش بەرامبەر دۆخەکە ناشارێتەوە، کە ئەوەش گووتارە نوێکە تێکەڵ بە سازدان و هاندانی سیاسی دەکات، دەشیکات بە کەرەسەی پاساودان و زەمینەسازکردنی دەروونی و جەماوەری بۆ ئەو گۆرانکاریانەی لە ئایندەدا بەدەستەوەن. 

ئەمەش بەکردەوە حساب نەکردنە بۆ عێراق وەکو وڵاتێکی خاوەن سەروەری، پەیامدانە بەگوێی کاربەدەستانی بەغدادا کە مادام دەستبەرداری سەروەری وڵاتەکەتان بوون بۆ ئێران، چاوەڕێ ئەوەش لەئێمە مەکەن وەك وڵاتێکی خاوەن سەروەری و بریاری سەربەخۆ مامەڵەتان لەگەڵدا بکەین. بۆیە ئێمەش لە بەرامبەر قائانی لەرێی ساڤایەو بەجۆرێکیتر پەیامتان بۆ دەنێرین و کار بۆ بەرەو پێش بردنی ستراتیژەکانمان دەکەین.

٤)  پەیامەکە تەنها  وەسفێکی سیاسی رووت و ئاگادارکردنەوەیەکی ئاسایی حکومەتی عێراق لەسەر دۆخێکی نەخوازراو نییە، بەڵکو دەچێتە چوارچێوەی ستراتیژ و نەخشەڕێگەیەکی فراوانتر بۆ گۆڕانکاری لە عێراق و ناوچەکدا، بەواتایەکیتر ئەمریکا جیتر درێژەدان بەم دۆخەی ئێستای عێراق پێ  قبووڵ نییە، بۆیە ئەگەر عێراقییەکان خۆیان بەکردەیی کار بۆ کۆتایی پێهێنانی نەکەن، ئەوا ئەمریکاو هاوپەیمانەکانی لەوانەش ئیسرائیل بەشێوازی خۆیان  ئەنجامی دەدەن.

٥) جیاکردنەوەی گرنگیی عێراق لەگەڵ نەخوازراوی دۆخی ئێستاو دژبوونی لەگەڵ ئەوەی ئەمریکا لێیدەیەوێت و چاوەروانی دەکات. 

بەگوێرەی ئاماژەکانی گووتارەکە عێراق بۆ ئەمریکا گرنگە، گرنگیشە هاوبەشی ستراتیژی ئەمریکا بێت، بەڵام لە ئێستادا نەبەو جۆرەیە نەدەشتوانێت بەو جۆرە بێت، بەحوکمی ئەوەی خاوەنی ئیرادەو بریاری سەربەخۆ نیە، نەك هەر هاوپەیمانی کۆماری ئیسلامی ئێرانە کەلە ئێستادا هەر ئەوە بەسە بۆ ئەوەی نەتوانێت هاوپەیمانی ئەمریکا بێت، بەڵکو  مەسەلەکە لە هاوپەیمانیش دەرچووە بووەتە پاشکۆیەتی و بوون بە بەشێکی جیانەکراوە لە خودی بریارو ستراتیژی کۆماری ئیسلامی ئێران و بەرە ئایدۆلۆژیی سیاسی و سەربازییەکەی دژ بە واشنتۆن و تەلئەبیب لە ناوچەکەدا.

هەموو ئەمەش جەختکردنەوەیە لەسەر ئەوەی عێراق چیتر ناتوانێت دارەکە لە نێوەراستەوە بگرێت و پێی وابێت بەم جۆرە دەتوانێت ئەمریکا ڕازی بکات، بەڵکو دەبێت خۆی یەکلایی بکاتەوە، چونکە بە کردەوە خاوەن سەروەری و بێلایەن نییە تاکو هەوڵی پەیرەوکردنی سیاسەتێکی هاوسەنگی لەو جۆرە بدات، ئەگەر لەمەوپێش شتێکی لەو جۆرەی بۆ چووبێتە سەر لەمەبەدواو دوای ئەو گۆرانکاریە گەورانەی لە ناوچەکە هاتوونەتە گۆرێ، چیتر رێگەی شتێکی لەوجۆرە پێ نادرێت. 

هەر لەم چوارچێوەشدا ئەمریکا کۆتایی بەو لێکتێگەیشتنانەش لە نێوان خۆی و ئێراندا دەهێنێت کەلە ساڵانی رابردووداو لە چوارچێوەیاندا سەرۆک وەزیران و هەندێ لە رێساکانی گەمەکەو پەیوەندییەکان دەستنیشان دەکران، بەکورتی عێراق یان دەبێت ئەمریکا هەڵبژێرێت و خۆی لەگەڵ پێوەرەکانی خۆرهەڵاتی ناوەراستی نوێدا بگونجێنێت، یاخود ناچار بەو کارە دەکرێت و فشاری جۆراوجۆری دەخرێتە سەر بە ئەگەری بەکارهێنانی هێزی سەربازیش دژی، لەبەرئەوەی واقیعی ئێستای عێراق و سرووشتی پەیوەندییەکانی بە کۆماری ئیسلامی ئێران و بەرەبەندییەکانی ناوچەکە کردوویەتی بەعێراقی کۆن، بەشێك لە هاوکێشەو پێوەرەکان و ناوچەی نفوزو دابەشبوونەکانی خۆرهەڵاتی ناوەراستی کۆنیش پێکدەهێنێت، کە بەو جۆرە قابیلی مانەوەو درێژە پێدان و چاوپۆشی لێکردن نییە .

٦) هاوکات بوونی لێدوان و وەسفەکان لەگەڵ هەڵبژاردنە چاوەروانکراوە پەرلەمانییەکەی ئێستای عێراقدا، چونکە ئاماژەی، ناراستەوخۆو گرنگی تێدایە بۆ جۆری مامەڵەکردن لەگەڵ بەرەنجامەکان، چۆنێتی پێکهێنانی حکومەت و رۆڵی ئەمریکا لەو نێوەندەدا.

لەکۆتاییدا دەخوازم بڵێم ئەوەی خستمانە روو خوێندنەوەی ئێمە بوو بۆ سیاسەتی نوێی ئەمریکاو هاوپەیمانەکانی بەرامبەر عێراق ، هەڵوێست و توانای مانۆرو تەگەرە درووستکردن و بەرپەرچدانەوەی هێزە شیعیە بریاربەدەستەکان، گرووپە چەکدارەکان و کۆماری ئیسلامی چەندو چۆن دەبێت و ئەگەرەکان لەم روەوە چیە بابەتێکی ترەو قسەی خۆی دەوێ .