.jpeg)
یاسای تیرۆر قاچاخچییەکانی نەوتی هەرێم دەگرێتەوە
پارتى: ئه‌گه‌ر که‌سێک یا گروپێک یا هه‌ر لایه‌نێک به‌دزى بۆرى هه‌رێم کون بکات نه‌وت ببات به‌یاساى تیرۆر مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ ده‌کرێت
5 ساڵ لەمەوپێش
ئارا ئیبراهیم
په‌رله‌مانى کوردستان ئه‌مڕۆ خوێندنه‌وه‌ى دووه‌م بۆ پڕۆژه‌یاساى به‌قاچاغبردنى نه‌وت ده‌کات و فراکسیۆنى پارتى رایدەگەیەنێت هه‌ر که‌س و لایه‌نێک نه‌وت به‌قاچاغ ببات به‌یاساى به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى تیرۆر مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ ده‌کرێت.
ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه 1ى ئازاى 2020 په‌رله‌مانى کوردستان له‌ده‌ستپێکردنه‌وه‌ى خولى به‌هاره‌یداو دانیشتنه‌کانى ئه‌نجامده‌داته‌وه‌و خوێندنه‌وه‌ى دووه‌م بۆ پڕۆژه‌یاساى به‌قاچاغبردنى نه‌وت له‌هه‌رێمى کوردستاندا ده‌کات.
پێشه‌وا هه‌ورامى، وته‌بێژى فراکسیۆنى پارتى له‌په‌رله‌مانى کوردستان له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت «ئه‌مڕۆ له‌په‌رله‌مانى کوردستان خوێندنه‌وه‌ى دووه‌م بۆ پڕۆژه‌یاساى به‌قاچاغبردنى نه‌وت ده‌کرێت، ئه‌گه‌ر که‌سێک یا گروپێک یا هه‌ر لایه‌ن و که‌سێک به‌دزى بۆرى هه‌رێم کون بکات نه‌وت ببات به‌یاساى تیرۆر مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ ده‌کرێت».
پێشیوابوو ده‌بێت هه‌موو مه‌له‌فى نه‌وت لاى حکومه‌ت بێت «ته‌نها حکومه‌تى هه‌رێم کۆنترۆڵى نه‌وت بکات و مامه‌ڵه‌ى پێوه بکات له‌هه‌موو کوردستاندا».
لە مادده‌ى هه‌شته‌مى پرۆژه‌کەدا هاتووە «هه‌ر که‌سێک دامه‌زراوه نه‌وتییه‌کان و باڵه‌خانه‌کان و چاڵه نه‌وتییه‌کان و بۆرى گواستنه‌وه‌و کۆگاو عه‌مبارکردنى نه‌وت له‌رێى ته‌قاندنه‌وه‌و کونکردنیان یا هه‌ر کارێکى تر که مه‌به‌ست لێى به‌قاچاغبردنى نه‌وت بێت به‌پێى حوکمه‌کانى یاساى به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى تیرۆر مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ ده‌کرێت».
فراکسیۆنى یه‌کێتى پێیوایە تانکه‌ره نه‌وتەکان به‌ئاگادارى یەکێتی و پارتی بە «ناشەفافانە» نەوت دەبەنە دەرەوە.
جه‌مال حه‌وێز، سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى له‌په‌رله‌مانى کوردستان له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت «نه‌وت سه‌روه‌تێکى نیشتمانییه‌و هى هه‌موو خه‌ڵکه‌و هى حزبێک و دووان نییه، هه‌میشه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دابووین هه‌موو پرۆسه‌ى نه‌وت لاى حکومه‌تى هه‌رێم بێت، داهاته‌کانى له‌شوێنێکى پارێزراوو ئه‌مین دابنێت و دابه‌شى بکات به‌دادپه‌روه‌رى بۆ خزمه‌تکردنى خه‌ڵک».
ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد ئه‌و کۆمپانیایه‌ى سه‌رپه‌رشتنى پرۆسه‌ى فرۆشتنى نه‌وتى هه‌رێم ده‌کات کۆمپانیایه‌کى جیهانییه‌و گومان هه‌ڵناگرێت، وتیشى «ئه‌و نه‌وته‌ى که به‌بۆرى هه‌نارده‌ى ده‌ره‌وه ده‌کرێت له‌ده‌رهێنانى نه‌وت تاگه‌یشتنى به‌به‌نده‌رى جه‌یهان و گواستنه‌وه‌ى بۆ باخیره هه‌تا ده‌فرۆشرێت به‌ڕوونى دیاره، به‌ڵام ئه‌وه‌ى به تانکه‌ر ده‌ڕوات و به‌بۆرى نییه ئه‌وه ناشه‌فافه‌و ده‌مانه‌وێت ئه‌وه دیاربێت».
سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى"ئه‌و نه‌وته‌ى به‌تانکه‌ر ده‌ڕوات به «قاچاغ» ناڕوات و به‌ئاگادارى «زۆنى سه‌وزو زه‌رد ده‌ڕوات"
ده‌رباره‌ى ئه‌وه‌ى به‌قاچاغبردنى نه‌وت له‌سنورى سلێمانى و هه‌ولێر یان دهۆک بوونى هه‌یه وا په‌رله‌مانى کوردستان په‌ناى بردووه‌ته‌به‌ر ده‌رکردنى یاسا، سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى باسى له‌وه‌کرد، ئه‌و نه‌وته‌ى به‌تانکه‌ر ده‌ڕوات به «قاچاغ» ناڕوات و به‌ئاگادارى «زۆنى سه‌وزو زه‌رد ده‌ڕوات و به‌بێ ئاگاداری ئه‌وان نییه«.
سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کگرتوو له‌په‌رله‌مانى کوردستان ده‌ڵێت «ئه‌سته‌مه په‌رله‌مانى کوردستان ده‌ست بۆ نه‌وت ببات، چونکه به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى حزبه‌کانى ناو حکومه‌تى تێدایه«.
سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کگرتوو"په‌رله‌مان ناچێته ژێر بارى شه‌فافییه‌تى نه‌وته‌وه‌و زه‌حمه‌ته، مه‌له‌فى نه‌وت مه‌له‌فێکى پڕ به‌رژه‌وه‌ندى ئه‌م حزب و ئه‌و حزبه"
شێرکۆ جه‌وده‌ت، سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کگرتوو له‌په‌رله‌مانى کوردستان له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت «وه‌ک فراکسیۆنى یه‌کگرتوو ئه‌وله‌ویتمان له‌م وه‌زره‌ى په‌رله‌ماندا ئه‌وه‌یه که‌سندوقى داهاته نه‌وتى و گازییه‌کان که له2015 یاساکه‌ى ده‌رچووه دابمه‌زرێت له‌گه‌ڵ چوار کۆمپانیا نه‌وتییه نیشتمانییه‌که«.
سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کگرتوو که‌هاوکات ئه‌ندامى لیژنه‌ى سامانه سروشتییه‌کانى په‌رله‌مانه، وتى «په‌رله‌مان ناچێته ژێر بارى شه‌فافییه‌تى نه‌وته‌وه‌و زه‌حمه‌ته، مه‌له‌فى نه‌وت مه‌له‌فێکى پڕ به‌رژه‌وه‌ندى ئه‌م حزب و ئه‌و حزبه‌و مه‌له‌فێکى ئاسان نییه، تا ئێستا نه‌کراوه‌و ئاسان نییه بکرێت».
له‌ناو په‌رله‌مانى کوردستان، چوار فراکسیۆن وه‌ک ئۆپۆزسیۆنن و به‌شدارى حکومه‌تى هه‌رێمیان نه‌کردووه که بریتین له (کۆمه‌ڵ، یه‌کگرتوو، نه‌وه‌ى نوێ، شیوعى).
سه‌باره‌ت به‌وه‌ى ئۆپۆزسیۆن پێیوایه که‌په‌رله‌مان خۆى نادات له‌پرسى نه‌وت، وته‌بێژى فراکسیۆنى پارتى وتى «ئه‌مڕۆ پرۆژه‌که ده‌خوێندرێته‌وه که‌نه‌وت ناشه‌فاف نه‌بێت و هیچ که‌سێک ئه‌و ده‌سه‌ڵاته‌ى نه‌بێت مامه‌ڵه به‌نه‌وته‌وه بکات، سزاکان زۆر قورسن له‌سه‌ر ئه‌وانه‌ى که نه‌وت به‌قاچاغ ده‌به‌ن و په‌رله‌مان خۆى داوه له‌پرسى نه‌وت».
رۆژى پێنجشه‌ممه هه‌ریه‌که له‌فراکسیۆنه‌کانى (پارتى، یه‌کێتى، گۆڕان، مه‌سیح، تورکمان، سه‌رده‌م)، ئه‌و حزبانه‌ى له‌حکومه‌تى هه‌رێم پێکه‌وه به‌شدارن له‌گه‌ڵ ده‌سته‌ى سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مان کۆبوونه‌ته‌وه‌و لیژنه‌یه‌کیان پێکهێناوه.
پێشه‌وا هه‌ورامى باسى له‌ده‌رئه‌نجامى ئه‌و کۆبوونه‌وه‌یه کرد که‌پێکه‌وه رێککه‌وتوون لیژنه‌یه‌کیان پێکهێناوه ده‌یانه‌وێت له‌هه‌ر پڕۆژه‌یه‌کدا به‌هه‌ماهه‌نگى و لێکتێگه‌یشتن له‌نێوانیاندا هه‌بێت» پرۆژه‌یه‌ک که له‌فراکسیۆنى گۆڕانه‌وه بێت واژۆى پارتى و یه‌کێتى له‌سه‌ر ده‌کرێت».
ده‌رباره‌ى ئه‌وه‌ى بۆچى له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵ و یه‌کگرتوو کۆنه‌بوونه‌ته‌وه که‌دوو لایه‌نى ئۆپۆزسیۆنن، وته‌بێژه‌که‌ى فراکسیۆنى پارتى ئه‌وه‌ى روونکرده‌وه که‌فراکسیۆنى پارتى زۆرینه‌یه بۆ ئه‌وه نییه پرۆژه‌کانى ئۆپۆزسیۆن ره‌تبکاته‌وه‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وانیشدا کۆبوونه‌ته‌وه« هه‌ر پرۆژه‌یه‌کى ئۆپۆزسیۆن له‌خزمه‌تى خه‌ڵک و به‌رژه‌وه‌ندى گشتى بێت له‌پێش فراکسیۆنه‌کانى ئۆپۆزسیۆنه‌وه واژۆیان له‌سه‌ر ده‌که‌ین».
