شاناز حەسەن

بەڕێوەبەری پۆلیسی هەرێم ئاماژە بەوەدەدات هۆكاری سەرەكی زۆربوونی تاوانەكان و كوشتن لەهەرێمی كوردستاندا بڵاوبوونەوەی چەكە لەناو كۆمەڵگەداو دەشڵێت:» فەرمانمان هەیە چەك داماڵین دەستپێبكەین».

لەماوەی دوو هەفتەی رابردوودا لەهەرێمی كوردستاندا دەیان حاڵەتی كوشتن لەپارێزگاكانی هەولێرو سلێمانی و شارو شارۆچكەكان روویداوەو بەشێكیان ڤیدیۆكانیان بڵاودەكرێتەوە.

لیوا تارق ئەحمەد، بەڕێوەبەری گشتی پۆلیسی هەرێم، لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:» بەداخەوە لەناو كۆمەڵگەی ئێمەدا كێشە كۆمەڵایەتییەكانیش زۆرن، لەسەر زەویوزارو كشتوكاڵ و كێشەی خێزانی و زۆر كێشەی تر كەدەبنە هۆكاری كوشتن كە راگەیاندنەكانیش دەوریان زۆرەو دەتوانین وەك هۆكارێك دووبارە ناوزەندیان بكەینەوە».

بەڕێوەبەری گشتی پۆلیسی هەرێم، وتیشی:» لەئێستادا فەرمانمان هەیە لەگەڵ وەزارەتی ناوخۆ چەك داماڵین دەستپێبكەین لەسەرتاسەری هەرێمدا».

ئەندامێكی لیژنەی مافی مرۆڤ لەپەرلەمانی كوردستان دەڵێت:»پێویستە وەزارەتی ناوخۆ پێداچوونەوە بەپێدانی مۆڵەتی چەك و چەكهەڵگرتن بكات».

سەلمە فاتیح، ئەندامی لیژنەی مافی مرۆڤ لەلێدوانێكدا بە وت:»بەداخەوە لەزۆربەی حاڵەتە توندوتیژییەكانیش ژنان قوربانیی یەكەمن، بەردەوامین لەكۆبوونەوە  بۆ رێگریكردن لەحاڵەتەكانی كوشتن و خۆكوشتن لەهەرێمداو بیروڕای جیاواز كۆدەكەینەوەو كاری لەسەر دەكەین تابگەینە باشترین رێگا بۆ كەمكردنەوەی حاڵەتەكان».

ئەندامەکەی لیژنەی مافی مرۆڤ لەپەرلەمانی كوردستان پێشیوابوو هەڵگرتنی چەك و چەكی بێ مۆڵەت و ئەو سەقامگیریەی هەموو ماڵێك چەكی لەماڵەكەیدا نەبێت ئەمنییەت و ئاسایشی نیە، ئەمە هۆكاری سەرەكییە بۆ ئەم حاڵەتانە.

هاوكات ئەندامێكی لیژنەی ناوخۆی پەرلەمان دەڵێت:»حكومەتی هەرێم بەرپرسیارە لەجێبەجێنەكردنی یاسای مۆڵەتی چەك هەڵگرتن».

باڵانبۆ محەمەد، جێگری لیژنەی ناوخۆ لەپەرلەمانی كوردستان، بەهاوڵاتى وت:» لەكاتێكدا یاسای چەك هەیە، نازانم دەكرێت لیژنەی ناوخۆ چی بكات، تەنیا هۆكاری جێبەجێنەكردنەكەی كەحكومەتە بەرپرسیارە، دەبێت بەپێی یاساكە مۆڵەتی چەك بدات و رێكی بخاتەوە».

جێگری لیژنەی ناوخۆ ئەوەشی دووپاتكردەوە كێشەی حكومەتی هەرێم ئەوەیە خۆی یاساكان جێبەجێ ناكات، هەندێك شت كەبەرژەوەندی خۆی بێت گوێ بەهیچ ئاستەنگێك نادات، تەنانەت كە یاساكەش ئاماژەی پێ نەكردێت.

ناوبراو وتیشی:» بۆ حكومەت كە بەناهەق موچەی خەڵك دەبڕێت و پاشەكەوتی لێدەكات كەس بۆی نەبوو بڵێت بۆ؟ ئەی كەئەم خەڵكە رۆژانە دەكوژرێت، نەیتوانی بڵێت چەك قەدەغەیە؟ لێرەدا یان دەبێت حكومەت دان بەئەوەدا بنێت بڵێت من دەسەڵاتم نیە، یان كە یاساكەی لەبەردەستدایە جێبەجێی بكات».

چالاكوانێكی ژنان هۆكاری زۆربوونی تاوانەكانی كوشتن بەتایبەت كوشتنی ژنان دەخاتەڕوو كە شێوازی چاودێریكردنی حكومەت و دەزگاكانی دادوەری و یاسا كە بەڕۆڵی خۆیان هەڵناسن.

ئاشتی عەزیز، چالاكوانی بواری ژنان، بەهاوڵاتى وت: « ماوەی  (30) ساڵ زیاترە چەك لەهەموو ماڵیكی هەرێمدا هەیەو هەریەكەی بەپاساوێك، بەبێ ئەوەی هیچ وشیارییەك هەبێت لەشێوازی بەكارهێنانی و هۆكارەكانی بەكارهێنانی، هەر كەسێك لەپەنا هەر حزبێكدا ئەو مافەی پێدراوە كە ببێتە خاوەنی چەك كەئەمە خاڵێكی زۆر ترسناكە».

ئەم چالاكوانە ئەوەشی روونكردەوە زۆری حاڵەتەكانی كوشتن و خۆكوشتن بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە یاسا سەروەر نیە لەهەرێمی كوردستاندا، «تاوانەكان لەهەرێمدا بوونە تاوانی رۆژانەو بەرامبەر هەموو كەس دەكرێت بێ ئەوەی حكومەت پلانێكی ستراتیجی هەبێت ئەم قۆناغە ترسناكە».