ئیدریس مستەفا

ئەو دوو جۆر لە ستراتیجەی رۆژاڤای بە بەهێزی هێشتۆتەوە!
لە پەراوێزی دیمانەکەی پێرێی کەناڵی الحدث ی عەرەبی لەگەڵ جەنەراڵ مەزڵوم عەبدی...

لە سیاستەدا دوو جۆر لە ستراتیج جەوهەری هەر قەوارەیەکی سیاسی دیاری دەکەن بە رادەیەک سەرکەوتوترین سیاسەت بەرهەم دەهێنێ. رۆژاڤا نموونەیەکی بەرجەستەی ئەم دوو جۆرە لە ستراتیجی سیاسیە. 

ستراتیجی یەکەم...
ستراتیجی ئاشکرایە کە زۆر دیارە و لە جەند دەستەواژەیەکدا خۆی دەبینێتەوە لەوانە ئاسایشی نەتەوەیی، ئاسایشی نیشتمان، سەروەری وڵات لە رویی ئابوری و سیاسیەوە. رۆژاڤا تاکو ئیستا لەم ستراتیجەدا زۆر سەرکەوتوو بووە بگرە زۆر حەکیمانە مامەڵەی لەگەڵ کردووە؛ وەک شەڕی داعش، بەرەنگاربوونەوەی تورکیا، پەیوەندی لەگەڵ ئەمریکا و هاپەیمانی نێودەوڵەتی، هێزی سەربازی و لەشکری، رووداوی مەنبەجی ساڵی ٢٠١٩، دانوستان و دانێشتنەکانی لەگەڵ دیمەشقی ئەوسا و ئێستادا. لە دیمەشقی دەمانی بەشار ئەسەدا داواکاریەکان لە ئاستێکدا بوون و لە هەنووکەی دیمەشقیشدا داواریەکان لە ئاستیکی باڵاتردان.

بۆ نموونە لامەرکەزی کە مەزڵوم عەبدی لەدیمانەکەیدا ئاماژەی پێدا بۆخۆی نزیکە لە فیدراڵیەوە گەر وەک ئەو نەبێ چونکە سەنگی سیاسی و سەربازی رۆژاڤا هێندە بەهێزە کە دەتوانێ دەست بۆ ئامانجە سیاسیەکان ببات. ئەو ئاستە لە دپلۆماسیەتی سیاسی رۆژاڤا لەگەڵ بەرپرسانی ئەمریکی و ئەوروپی و ناوچەیی و نێوخۆیی چ لێدوان بێ یاخود هەڵوێست پیشانی دەدات رۆژاڤا خاوەن چ هزرێکی ستراتیجی سیاسیە. ئەو شێواز و ئاستە لە ئاخاوتنی دپلۆماسی کە رۆژاڤا هەیەتی هەر لە ئیلهام ئەحمەد و ساڵح موسلیمەوە تا دەگات بە مەزڵوم عەبدی، بە نموونە گفتۆگۆکەی پێرێکەی، بەڵگە نەویستیە کە چۆن بەرخورد لەگەڵ هاوسەنگی سیاسی و رووداوەکاندا دەکەن. 

ستراتیجی دووەم...

ستراتیجی نهێنیە بەڵام بە مانای ئەوە نیە شاراوە بێ و کەس نەیبینێت، بەڵکو بە مانای ئەوەیە ئەم ستراتیجە روو بە ناوەوەیە. لەگەڵ ئەوەی راستەوخۆ روو بە رووی دەرەوە نیە وەک چۆن ستراتیجی یەکەم ئەو فەرمانەی هەیە، بەڵام بەهێزترین چەکە دژ بە هێزەکانی دەرەوە کە ئەو قەوارەیە ناواخنێکی بەهێزی هەیە کە دەتوانێ بەرگریکارێکی تۆکمە بێت بۆ بەردەام بوون و مانەوەیەکی دووریش گەر بیتوو دۆخی چوار دەور لە بەرژەوەندی دەسەڵاتەکەدا نەبێت. 

ئەم ستراتیجە لە وەڵام بە پرسەکانی ناوخۆی وڵاتە کە قەوارە سیاسیەکە حوکمی تیدا دەکات و زۆرتر پەیوەستە بە خودی دەسەڵاتەکەی ناوەوە. گەر هەر دەسەڵاتێک بەڕێوەبردنێکی باشی دوور لە گەندەڵی ئیداری و دارایی و حکومی هەبێ؛ و عەدالەتخوازی لە ئاستە قانونی و سیاسی و کۆمەڵایەتیەکاندا هەبێ ئەوا یەکێک لە بەهێزترین ستراتیجەکانی بۆ خۆی مسۆگەر کردووە کە قەڵغانێکی بەهێز دەبێ بۆ ستراتیجی یەکەم.

رۆژاڤا لەگەڵ هەموو ئەو ئاستەنگانەی بەرەو رووی دەبێتەوە، دەبوو لە زۆر بابەتدا لاواز یا فشەڵ بوایە؛ بە پێجەوانەی ئەمانەوە رۆژاڤا بووە بە نموونەیەک لە ئیدارەکردنێک لە هەموو ئاستەکاندا کە نەک هیچ قەوارەیەکی تر لە چەشنی خۆی بگرە هیچ وڵاتێکی ناوچەکە وەک رۆژاڤا سەرکەوتوو نەبووە. مەسەلەی پێکەوە ژیانی پێکهاتە ئاینی و نەتەوە جیاوازەکان و مەسەلەی بەشداری پێکردنی نێر و مێ بەو ئاستە بەرزەی ئێمە و جیهانیش دەیبینین یەکێکە لەو بابەتە سەرسوڕهێنەرانەی ناوچەکە و جیهانێش کە چۆن لەم دنیا جەنجاڵە سیاسی و فکری و ئاستە ناوچەیی و نێودەوڵەتیەکاندا دیمەنەکانی رۆژاڤا هەر وەک خۆیان ماون.

دوا وتە: لە مێژووی کورددا هیچ قەوارەیەک بە وێنەی رۆژاڤا نەبووە و گەر یەک ئەزمونی کوردی خاوەن پرۆژەیەکی سیاسی لەو جۆرە بوونایە کە ستراتیج پەرژینی قەوارەکەی تەنی بوایە ئەوا کورد و مرۆی کورد ئێستا لە شوێنێکی تر دەبوون.