ھاوڵاتی

ھاشم حەیدەری کە پیاوێکی ئایینی شیعە مەزھەبە چوار ھەفتە لەمەوبەر بزووتنەوەیەکی نوێی راگەیاند بەناوی عەھدوڵا کە خۆی بەدڵسۆزی خامنەئیی دەزانێت و بانگەشە بۆ ویلایەتی فەقیهـ دەکات وەکو روویەکی دیکەی ئێران لەعێراق. چالاکوانە عێراقییەکانیش دەڵێن ئامانجی تێکدانی ھەڵبژاردنەکانی داھاتووە.

ماوەیەك پێش ئێستا هاشم حەیدەری لەمیدیاكانی عێراقەوە دەركەوت و بەشێكیان لێكچوواندنیان بۆكرد لەگەڵ حەسەن نەسڕوڵای لوبنانی و سەركردەی حزبوڵڵای لوبنان، كاتێكیش كە لەناوچەی كازمیەی عێراقەوە بۆ یەكەمجار چاوی راگەیاندنەكانی خرایە سەر وەك حەسەن نەسڕوڵای عێراقی ناوی هێنرا.

هەندێك لەمیدیاكانیش ئەو لێكچوونەیان بەشتێكی هەڕەمەكی نەزانی و رایانگەیاند كە پەیوەندییەكی توندوتۆڵ لەنێوانیاندا هەیە، هەرچەندە زۆركاری بۆ ئەوە كردووە لقێكی حزبوڵڵا بھێنێتە عێراق بەڵام رەتكراوەتەوەو رێگەی پێنەدراوە ئەو كارە بكات.

وێڕای گروپەکانی دیکە کەپێشتر ناسراون، وەک  حزبوڵڵا و عەسائیب و نوجەبا و هەندێک گروپی دیکە، بەڵام بەم دواییانە چەندین گروپی نوێی چەکدار لەعێراق کە بەنزیک لەکۆماری ئیسلامی هەژمار دەکرێن، خۆیان راگەیاندووە، لە رێگەی بەیاننامەو تۆمارە ڤیدیۆکاندا هەڕەشیان لەهێزەکانی ئەمریکا لەعێراق کردووە، لەوانە رەبعوڵڵا، ئەسەحابولکەهف، قەبزەت مەهدی، عسبەت سائیرین.

دواترینیان گروپی عەھدولایەو سەرکردەکەشی ھاشم حەیدەریە کە جلوبەرگی ھاوشێوەی حەسەن نەسڕوڵا لەبەردەکات و خۆی بەکەسی دڵسۆزی خامنەئیی دەزانێت و چەندین وێنە و ڤیدیۆی خۆی لەگەڵیدا بەم دواییانە بڵاوکردۆتەوە.

کاریگەریدانان لەسەر هەڵبژاردنە پەرلەمانیەکانی داهاتوو

حەیدەری ئاماژەی بەدۆخی ئێستای عێراقیش كردووەو وتوویەتی بزووتنەوەكەیان بەشداری هەڵبژاردنەكان ناكات، بەڵام بەرچاوڕوونی بەخەڵك و لایەنگرەكانی خۆی دەدات كە چ جۆرە كاندیدێك هەڵدەبژێرن و لەو پێناوەشدا ئامادەیی هەموو جۆرە هاوپەیمانێتی و كارێكی هاوبەشیان هەیە.

ئێران ماوەیەکە پشتیوانی دەکات لەپێکهێنانی لایەن و بزووتنەوەی سیاسی نوێ بەئامانجی کاریگەریدانان لەسەر هەڵبژاردنە پەرلەمانیەکانی داهاتوو کەبڕیارە لەحوزەیرانی 2021 ئەنجامبدرێن، کە تاڕادەیەک وەڵامدانەوەی داواکارییەکانی خۆپیشاندەران بوو.

هەوڵەکانی ئێران لەوەڵامی سەرهەڵدانی ژمارەیەك بزووتنەوەی لاوان و مەدەنیدا دێن کە لەخۆپیشاندانە جەماوەرییەکاندا هاتنە ئاراوەو هەوڵی بەشداریکردن دەدەن لەهەڵبژاردنەکانداو کاریگەری دانان لەسەر حوکمداری لەوڵاتەکەدا.

لەبەیاننامەی دامەزراندنی عەهدوڵڵادا، پیاوی ئایینی شیعە، هاشم حەیدەری، بانگەشەی ئەوەی کرد کەئەندامانی بزووتنەوەکە "نەوە عێراقییەکان"ی رابەری باڵای ئێران عەلی خامنەئیی و روحوڵڵا خومەینین، کە مردووە.

بزووتنەوەکە مەزهەبی ویلایەتی فەقیهـ (فەرمانڕەوایی ئاخوندان) لەخۆدەگرێت، کە داوای دڵسۆزی بۆ خامنەئیی دەکات و مەبەستێتی پابەندبێت بە رێچکەی کەسی پێش خۆیەوە، ئەویش خومەینیە کە سێ دەیەیە مردووە.

بەگوێرەی بەیاننامەی دامەزراندنەکە، "رێچکەی خومەینی تەنیا بۆ وڵاتێك، گروپێکی ئێتنی یان جەماوەری لەدژی ئەوانیدی دانەنراوە".

ھاشم حەیدەری؛ رۆڵە دڵسۆزەکەی خامنەیی لەعێراق

تۆڕە كۆمەڵایەتیەكانی سەر بەهاشم حەیدەری بەردەوام ئەو وێنەو ڤیدیۆیانە بڵاودەكەنەوە كە لەگەڵ رێبەری كۆماری ئیسلامی ئێران دانیشتووەو باس لەڕۆڵی ئەو دەكەن لەچارەسەركردنی كێشەكانی ناو عێراق و تەنانەت بۆچوونەكانی لەبارەی حوسیەكانی یەمەن و سوریاوە بڵاودەكەنەوە.

لەبەیاننامەكەی دامەزراندنی حزبوڵڵادا کە لە 4/11 بڵاوکرایەوە، تێیدا هاتووە كە بەشێوەیەكی گشتی لەئایینی ئیسلام دەڕوانن وەك ئاینێكی شموولی و تێرو تەواو كە بەرنامەی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتیی هەمەلایەنەیە.

ئەو سەركردەیە پێی وایە هۆكاری خراپی ژیان و گوزەرانی خەڵك سەرچاوەكەی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە خەڵك لەئیسلام دووركەوتووەتەوە. بۆیە ئەو هەموو كێشەو گرفتەیان تووش بووە، ئەگەر بگەڕێنەوە بۆ ئیسلامی موحەمەدی بێگومان ئەو كێشانەیان نابێت.

بزوتنەوەی عەھدوڵای ئیسلامی ناوی تەواوی حزبە نوێیەكەیەو سەرەڕای باوەڕی تەواو بەهەموو بنەما ئیسلامییەكان، لەسەر بنەمای ئال و بەیت دامەزراوەو خۆیان بە نەوەی ئیمام خومەینی دەزانن لەعێراق و پێیان وایە لەڕێگەی ئەوەوە ئاینی ئیسلام لەم سەردەمەدا بووژاوەتەوەو باوەڕیشیان بەهیچ سنورو نیشتیمانێكی دیاریكراو نییەو بزوتنەوەكەشیان حساب بۆ نەتەوەو زمان و وڵات ناكات و تەنها باوەڕی بەموسڵمانێتی هەیە.

لەبارەی سەرجەم بیردۆز و بۆچوونەكانی رێكخستنی ژیان و فەرمانڕەواییەوە سەرجەمیان  بە "لادەرو نەفام و دوور لەخودا" ناودەبەن و پێیانوایە هەرچی نەهامەتی و نەگبەتی هەیە لەڕێگەی ئەوانەوە هاتووەو هەموویان بەلادەرو شكستخواردوو ناودەبەن، ئیتر سەرچاوەكانیان ئەوروپا بن یان ئەمەریكا گرنگ نییە.

گرووپەکە کۆمەڵگە دابەشدەکات بۆ حەق و باتڵ

عەھدوڵا جیاواز لە بزووتنەوە شیعیەكانی پێش خۆی كۆمەڵگەی دابەشكردووە بۆ دوو بەرەی –حەق و باتڵ- و پێیی وایە بەرەی حەق ئەوەیە كە عەلی خامنەئیی لە ئێران و سیستانی لەعێراق نوێنەرایەتی دەكەن و حەشدی شەعبیش لەسەری دەڕۆن، بەرەی باتڵ و پووچیش ئەوەیە كە ئەمەریكاو ئیسرائیل و سعودییەو ئیمارات رابەرایەتی دەكەن.

هاشم حەیدەری باس لەوە دەكات كەماوەیەك پێش ئەوەی قاسم سولەیمانی بكوژرێت، كۆبوونەوەی لەگەڵ هەبووەو پێی گوتووە ئامۆژگاریت دەكەم لەوتارەكانتدا زۆر باسی ئایەتوڵا سیستانی بكە، لەبەرئەوەی تەنها كەسێكە سەید عەلی خامنەئیی باوەڕی پێی هەیە، هەتا ئەو هەبێت ئیسلام بەهێز دەبێت، ئەگەر كۆماری ئیسلامیش نەمێنێت ئیسلامیش لاواز دەبێت، ئەو دەڵێت قاسمی پێی گوتم سیستانی زامنی ئەمن و ئاسایشی عێراقە.

حەیدەری ساڵی 1946 لەكازمیەی بەغدا لە دایكبووەو ناوی لەنێو بنەماڵە سەیدەكانی كازمیەدا تۆماركراوە.

ساڵی رابردوو کاتێک بەرپرسی رۆشنبیریی رێکخراوەی حەشدی شەعبی بوو رەخنەی گرت لەوتەکانی ژمارەک لەبەرپرسانی عێراقی لەسەر پیشاندانی هەڵوێستی بێلایەنی خۆیان لەگرژییەکانی نێوان ئەمریکاو ئێران.

 هاشم حەیدەری  وتی "لە قەیران نانەوەی ئەمدواییەی ئەمریکا دژی کۆماری ئیسلامی ئێران ژمارەیەک لەڕێبەرە عێراقییەکان دەڵێن نابێ بچینە نێو ریزبەندییەکان و عێراق دەبێ بێلایەن بێت و خۆی گیرۆدەی ئەم کێشەو قەیرانە نەکات".

وتیشی "ئێمە رێزدەگرین لەم کەسانە، بەڵام ئەم روانگەیەی ئەوانمان قەبووڵ نییە، چونکە بەپێچەوانەی ئایینی ئیسلام و مەزھەبی شیعە و تەنانەت نیشتمانخوازیی عێراقییە".

ھەروەھا وتی "لەشەڕی نێوان حەق و باتڵ و زاڵم و مەزڵووم نابێ بێلایەن بین، ئایا ئەوە لەگەڵ راسپاردەکانی قۆتابخانەی ئیمام حسەین و چاوەڕوانیی حەزرەتی مەهدی یەکدەگرێتەوە، چۆن دەتوانین لەسەرزەمینی عێراق لەسەرزەمینی حسەین و سەرزەمینی حکومەتی جیهانی مەهدییە، باسی بێلایەنی و بەشداری نەکردن لەڕیزبەندییەکان بکەین لەنێوان حەق و باتڵدا.

ھەروەھا وتیشی "تەنانەت ئەگەر کەسانێک بن کە لەڕوانگەی دینیی سەیری ئەم پرسە نەکەن، لەڕوانگەی نیشتیمانخوازییش عێراق ناتوانێ بێلایەن بێت".

رەتکردنەوەی بەرفراوانی جەماوەری

عەهدوڵڵا رووبەڕووی رەتکردنەوەیەکی جەماوەریی بەرفراوان بووەوە لەعێراق، کە وەك درێژبوونەوەیەکی بزووتنەوەکانی دیکەی سەر بەئێران دەبینرێت، وەك کەتائیب حزبوڵڵا و روبعوڵڵا.

ئەندامێکی بزوتنەوەی مەدەنی عێراقی، عەلی دەڕاج وتی "بزووتنەوەکە مەبەستێتی هەڵبژاردنەکان تێکبدات و سەر لەدەنگدەران بشێوێنێت".

ھەروەھا وتی "بزووتنەکەوەکە پابەند نییە بەیاسای هەڵبژاردنەوە لەبەرئەوەی خۆی بەشوناسێکی ئێرانییەوە دەناسێنێت و بانگەشە بۆ دامەزراندنی ویلایەتی فەقیهـ دەکات لەعێراق، وڵاتێك کەشوێنی تایەفە و ئایین و گروپی ئێتنیی هەمەجۆرە."

وتیشی "عێراق تەنیا لەلایەن دەسەڵاتی دەستورو یاسایەکەوە فەرمانڕەوایی دەکرێت".

بەبڕوای دەڕاج چاوەڕواندەکرێت بزووتنەوە و لایەنی سیاسی هاوشێوە رابگەیەنرێن، بەئامانجی ئەوەی "سەر لەدەنگدەران بشێوێنرێت و لە بایەخی هێزە مەدەنییەکان و کاندیدە سیاسییەکان کەمبکرێتەوە کە بەهۆی بزوتنەوەی خۆپیشاندانەوە دەرکەوتن".

باسی لەوەکرد حەیدەری پێشتر لەوێنەدا لەگەڵ خامنەئیی دەرکەوتووەو ئاماژەیکرد بەوەی بزووتنەوەکەی تەنیا دەکرێت وەك بزووتنەوەیەکی ئێرانی ببینرێت بە روکارێکی نوێوە.

غەیس تەمیمی سیاسییەکی عێراقیە، وتی "بزووتنەوەی وەك عەهدوڵڵا پێکهێنراون وەك بەشێك لەستراتیژێك کە لەڕێیەوە ئێران هەوڵی دروستکردنی چەندین ناوو بزووتنەوەی چەکدارو گروپ دەدات بەکارنامەیەکی تائیفیەوە."

ھەروەھا وتی "ئەوە زۆر باشە دەبینم دروستبوونی ئەم بزووتنەوەیە گاڵتەی پێدەکرێت، چونکە دەریدەخات خەڵکی عێراق ئاگادارن لەمەترسییەکانی دەستتێوەردانی رژێمی ئێران لەوڵاتەکە."

'دەلاقەیەکی نوێ' بۆ پاسداران

دامەزراندنی بزووتنەوە و میلیشیا نوێکانی سەر بەئێران کاریگەریان دەبێت بۆسەر عێراق، لەبەرئەوەی پابەندی ئەو کارنامانەن کەدژی حکومەتن، ئەوەش بە بڕوای پارتە سیاسییە نادینیەکان.

فەلاح جەنابی ئەندامی پارتی کۆمۆنیستی عێراقە، وتی "ژمارەی حزب و میلیشیاکان کێشەکان لەعێراق زیاد دەکەن و کاردەکەن بۆ دابڕینی عێراق لەھەموو جیھان".

داوای لەحکومەت کرد بۆ "زۆرکردن لەو لایەنانە بۆ پابەندبوون بەیاسای حزبە سیاسییەکانی عێراق و جێبەجێکردنی یاسا لەسەریان گەر هەر تاوانێك یان کارێك ئەنجامبدەن کە دژی سیاسەتی دەوڵەت بێت یان زییان لە بەرژەوەندیەکانی بدات".

فوئاد عەلی، تووێژەری کاروباری عێراقە، گروپی عەهدوڵڵای لەقەڵەمدا بە "دەلاقەیەکی نوێ" کە لەڕێیەوە سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی ئێران هەوڵدەدات بێتە نێو عێراقەوە.

فوئاد عەلی، وتی "هاووڵاتیانی عێراق چاوەڕێن چارەسەرێك بۆ کێشە ئابوری و خزمەتگوزاریی و موچە و کێشەکانی پەیوەست بە ئاسایشەوە بدۆزرێتەوە، بەڵام ئێران بەردەوامە لە دامەزراندنی بزووتنەوەی نوێ لەنێو عێراقدا کە داوای دامەزراندنی ویلایەتی فەقیهـ دەکەن".

فوئاد عەلی وتی "بەڵام خۆ ئەوە نییە ویلایەتی فەقیهـ لەئێران سەرکەوتوو بووبێت، کە خەڵکەکەی لەبرسا دەمرن و فەرامۆشکراون و گیرۆدەی ترس و ستەمکارین".

وتیشی "بێکاری بەرفراوانە لەئێران و خەڵکی ئەوێ دۆخیان هیچ باشتر نییە لەخەڵکی عێراق".