ماردین نورەدین

بەهۆی رێگەدان بە هاوردەكردنی ماسی بەستوو، وەزارەتی كشتوكاڵ تۆمەتبار دەكرێت بەوەی رێگانادات سامانی ماسی ناوخۆ ساغبكرێتەوەو ئەوەش خاوەن حەوزەكانی تووشی زیانی ماددی كردووەتەوەو وەزارەتی كشتوكاڵیش دەڵێت باج لەسەر هاوردەكردنی دانراوە بۆ پارێزگاری لەبەرهەمی خۆماڵی.

لەهەرێمی كوردستاندا (400) حەوزی بەخێوكردنی ماسی بوونیان هەیە، كە لەپارێزگای هەولێر (184) پڕۆژە و (92) لەسلێمانی و (56) لەدهۆك و (68) لە گەرمیان، بێجگە لەوەی لەبەنداوەكانیش ماسی تێدایە ساڵانە حەوت بۆ هەشت هەزار تۆن  بەرهەمی ناوخۆیی بوونی هەیە.

خاوەن حەوزێكی ماسی بەخێوكردن دەڵێت بەهۆی هاوردەكردنی ماسییەوە نرخ كەمبووەتەوەو تووشی زیانی ماددی بوون. ‌سۆران ، خاوەنی حەوزی ماسی لەكفری لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتى ئاماژەی بەوەشكرد، هاوردەكردنی بەرهەم لەدەرەوە دەبێتە هۆی هەرزان بوونی نرخی ماسی 

و بڵاوبوونەوەی نەخۆشی، وتیشی:» ساڵانە دوو حەوزمان هەیە هەریەكەی (40) تۆن بەرهەممان هەیە، ئەمساڵ زەرەرمان كردووەو حكومەت هاوكاریمان ناكات».

ناوبراو باسی لەوەشكرد، تەنانەت ماسییەكان كە نەخۆش دەكەون حكومەت هیچ دەرمانێكیان پێنادات.

سەرۆكی لیژنەی كشتوكاڵ لەپەرلەمانی كوردستان ئەوە دەخاتەڕوو كە پرۆژەیاسایەكیان پێشكەشی پەرلەمان كردووە بۆ دروستكردنی سندوقی بیمەی كشتوكاڵی بۆ زیانلێكەوتووان، بەڵام حكومەت رەتیكردووەتەوە.

عبدولستار مەجید سەرۆكی لیژنەی كشتوكاڵ لەپەرلەمانی كوردستان بەهاوڵاتى وت:»لەچوارچێوەی خەمخۆریمان بۆ كەرتی كشتوكاڵ و جوتیاران و پاراستنی بەرهەمی خۆماڵی خۆمان، بۆ زیانلێكەوتووانی كەرتی كشتوكاڵ ئیتر جووتیار یان كۆمپانیا یان پڕۆژەی كشتوكاڵی لەسامانی رووەك و سامانی ئاژەڵ، بەڵام بەداخەوە ئەم پڕۆژەیەی سندوقی بیمەی كشتوكاڵیەی رەتكردەوە بەبیانووی بارگرانی دارایی كەسەرەتا داوای یەك ملیار دینارمان كردبوو».

سەرۆكی لیژنەی كشتوكاڵ پێشیوابوو بۆ پاراستنی بەرهەمی ناوخۆیی ماسی بەدوو شێواز دەپارێزرێت، یەكەمیان لێنەگەڕێین ماسی بەقاچاخ لە دەرەوەی هەرێمی كوردستانەوە بێت كە» لەدەرەوە ماسی بەلێشاو هاتووە بەقاچاخ وەك قەدەغەكراو قەدەغەكراوە، بەڵام هەر دێت، ئەمە زەرەرێكی زۆری لە پڕۆژەكانی ماسی و خاوەن پڕۆژەكانی ماسی داوە، دووەمیان ئەم پڕۆژانە هەموو لە چوارچێوەی بیمەی كشتوكاڵی كۆبكرێنەوە، ئەگەر ئێستا بیمەی كشتوكاڵی هەبوایە ئەو كەسانە قەرەبوو دەكرایەوە».

عەبدولستار مەجید ئەوەشی دووپاتكردەوە ئەگەر پاڵپشتی سامانی ماسی بكرێت و ڕێ لەهێنانی ماسی بەقاچاخ لەدەرەوە بگیرێت «دڵنیاتان دەكەمەوە ئەوەندە پڕۆژە و سەرچاوەی ماسی بەخێوكردنمان هەیە، كەبەشی هەرێمی كوردستان دەكات».

بەپێی ئامارێكی وەزارەتی كشتوكاڵ، هەرێمی كوردستان ساڵانە پێویستی بە (14) هەزار تۆن ماسی هەیە، بەڵام ئەوەی لەناوخۆدا بەرهەمدەهێندرێت دەگاتە حەوت تا هەشت هەزار تۆنی ساڵانە، بۆیە هەندێ وەرز رێگە بەهاوردەكردنی دەدرێت.

حسێن حەمە كەریم وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵی حكومەتی هەرێمی كوردستان دەڵێت:» ئێمە پێویستمان بە(14) هەزار تۆن ماسی هەیە لەساڵێكدا، بەڵام لەناوخۆدا حەوت تا هەشت هەزار تۆن بەرهەممان هەیە كە لەسەدا 60% پێداویستی ناوخۆیی پڕدەكاتەوە».

هەروەها ئاماژەی بەوەشكرد، ستانداردێكیان داناوە ساڵانە هەموو تاكێك نزیكەی پێویستی بەسێ كیلۆ گۆشتی ماسی هەیە بەڕێژە كە سامانی ماسی لەهەندێ وەرزدا بەشی ناوخۆ دەكات، لەهەندێ وەرزدا بەشی ناوخۆ ناكات، بۆیە هەندێ جار هاوردەكردن قەدەغە دەكەن.

وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵ باسی لەوەشكرد  ماسی سەلەمون لە 15/3وە قەدەغە كراوە لەبەرئەوەی چەند پرۆژەیەك هەبووە بەشی پێداویستی ناوخۆی كردووە، ئەم قەدەغەیە هەتا 15/6 بووە، لەو بەروارە بەدواوە باجیان كردۆتە سەری بۆ هەر كیلۆیەك هەزار دینار باج وەرگیراوە، وتیشی:» داوامان دەكرد كەبودجەیەك هەبێت بۆ ئەوەی لەبەردەست بێت بۆ ئەو حاڵەتە كتوپڕانە و بڵاوبونەوەی نەخۆشی و هەر كارەساتێكی

سروشتی، بەڵام بەحوكمی ئەو بارودۆخە نەتوانراوە ئەو پاڵپشتیە داراییە بكرێت».

حسێن حەمەكەریم ئەوەی رەتكردەوە كە وەزارەتەكەیان پارێزگاری لەسامانی ماسی ناوخۆیی نەكات، وتی:»بۆ پاراستنی بەرهەمی ناوخۆ ئێمە ماسی فرێش لەبەرواری 1ی نیسان تا 1ی تشرینی یەكەم هاوردەكردنی ماسی قەدەغە دەكرێت، ئەمانە هەمووی بۆ پاراستنی بەرهەمی ناوخۆیە كە باجی هەر كیلۆیەك ماسی هاوردەكراو هەزار دینارە».

سەبارەت بەوەی چی بكرێت بۆ ئەوەی بەرهەمی ناوخۆ زیاد بكرێت و هاوردە لەدەرەوە نەیەت، حسێن حەمە كەریم وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵ بەهاوڵاتى وت:»زیادكردنی پڕۆژەكانی ماسی و پەروەردەكردن بەشێوەیەكی زانستییانەو پارێزگاریكردن لەماسیەكان لەڕووی نەخۆشی و زیادكردنی بەنداوەكان كە لەئێستادا كار لەسەر نۆ بەنداوی گەورە دەكەین بەشێوەی هاوبەشی كەرتی گشتی و كەرتی تایبەت، یەكێك لەلایەنە ئەرێنیەكانی ئەم بەنداوانە دەبێتە هۆی زیادكردنی بەرهەمی ماسی، ئەمانە هەموو كاریگەری هەیە لەسەر ئەوەی ئێمە لەداهاتوودا بگەینە ئیكتیفای زاتی».