كاوە رەش. بەریتانیا

خانمە پزیشكێكی كورد، لەنووسینێكدا بۆ رۆژنامەی میترۆی بەریتانی، نیگەرانیی و ترسی قوڵی خۆی دەربارەی ئایندەی خۆی و كۆچبەرانی وڵاتی بەریتانیا، لەسەر پڕۆژەیاسای نەتەوەیی  سنورییەكانی بەریتانیا دەردەبڕێت و دەڵێت:» وا هەست دەكەم پێشوازی لێ نەكراوم و دەڵێن بەخێر نەهاتی».

بنار تاڵەبانی، كەپزیشكێكی كوردەو لەتەمەنی 10 ساڵییەوە هاتۆتە بەریتانیا، ئەو ئێستا لەشاری كاردیف، سەرقاڵی پزیشكی و خوێندنیشە لەزانكۆی ئەو شارە دەڵی، رەنگە لەهەر كاتێكدا رەگەزنامەی وڵاتی بەریتانیام لێ وەربگیرێتەوە، بەبێ ئاگاداری خۆم بەپێی ئەو پڕۆژە یاسایەی گەڵاڵەكراوە دەربارەی پەنابەرو كۆچبەران (پڕۆژەیاسای نەتەوەیی و سنوریەكان)

بەپێی ئەو یاسایانەی تێدا هاتوون، وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا، دەستكراوە دەبێت كە بەبێ ئاگاداركردنەوە، دەتوانێت پاسپۆرت یاخود رەگەزنامەی هاووڵاتی بوونی پەنابەران بەتاڵ بكاتەوە.

دكتۆر بنار تاڵەبانی دەڵێ، هەرچەندە من یەكێك بووم لەوانەی لەكۆتایی نۆڤەمبەری ساڵی رابردوو دەستنیشانكراوم كەخەڵاتی  كۆشكی شاهانەی بەریتانیام (MBE)

پێ بەخشراوە لەپای ئەو ئەركەی لەسەروو وەختی پەتای كۆڤید ١٩وە ئەنجامم داوە، بەڵام هێشتا وەك هاووڵاتیەكی بەریتانیی و پەنابەرێك، واهەست دەكەم  پێشوازی لێكراونیم و دەڵێن (بەخێر نەهاتی).

بەگوتەی بنار تاڵەبانی پزیشك، بەڕێگریكردن و رەتكردنەوەی رەگەزنامەی پزیشك و زانای خەڵكانی پسپۆڕ، هیچ بەهایەك بۆ سەنگی ئەوان دانانرێت.

ئەو دەشڵێت: »هێشتا، ئەزموونی ئەوەم لەیادەوەریدایە، كەناچاركراین ماڵ و وڵاتەكەم بەجێبهێڵم، دوای ئەو هەموو نیگەرانیانەی بینیومانە لێرەش لەداهاتوویەكی نادڵنیایی دەخولێینەوە.

بنار تاڵەبانی، لەدرێژەی سەرگوزشتەی نەهامەتی و سەختیەكانی ژیانیدا دەڵێ،  كە لەساڵی 1988 لەكوردستانی باشور، لەباكوری عێراق لەدایكبووە، باوكی و باپیری چالاكوانێكی دیاری دژ بەسەدام حوسێن بوون و ئەگەری هەبوو لەهەر كاتێكدا كوژرابان « وەك منداڵێك، هەموو كات چەكم  لەبەرچاو بووە، كەبەدەستی باوكمەوە دەمبینی دەبوو هەڵیبگرێت، بۆ سەلامەتی و بەرگریكردن، شاهیدی كوشتنی خەڵك بووم لەو تەمەنە بچووكەدا».

«لەكاتی راپەڕینی خەڵكی باشور، ئێمەیش لەنێو ئەو پەنابەرانەدا بووین كە لەساڵی 1991دا بەپیادە بۆ ئێران رامان كرد.  لەسەر سنورەكان ناچاربووین لەئەشكەوتەكانداو لەچیاكان خۆمان بشارینەوەو هەموو شتێك لەدوای خۆمان بەجێبهێڵین»، بنار تاڵەبانی وا دەڵێت.

دایكم بۆی گێڕاومەتەوە كە من دوو ساڵان بووم، تەنانەت فریای پێچانەوەی خواردنیش نەكەوتووین لەكاتی كۆڕەوەكەدا، بۆیە لەناو ئەشكەوت و چیاكاندا بەدوای پاشماوەی خواردن و بەری درەختەكان دەگەڕاین بۆ ئەوەی بیخۆین.

هەر لەسەرووەختی جەنگ و كۆڕەوەكەدا، برایەكی تەمەن نۆ مانگانم گیانی لەدەستداوە، تەنها یادەوەری لەگەڵ ئەو برایە نۆ مانگەم ئەوەیە كە لەیادم مابێت، كاتێك لەئەشكەوتدا مابووینەوە ئەو بەگاگۆلكە بەسەر مندا هەڵدەگەڕا، لەیادمە كەدایكم دەیگوت وەرە لای من لێگەڕێ با ئەو بخەوێ.

كاتێكیش هەرێمی كوردستان لەباقی عێراق، نیمچە ئۆتۆنۆمی بەدەستهێنا، دوابەدوای ئەو راپەڕینانەی كەباوكم و باپیرم رۆڵی سەرەكیان تێدا هەبوو، توانیمان بگەڕێینەوە باشووری كوردستان (باكوری عێراق) و لەسەرەتاوە دەستمان بەژیان و ئاوەدانكردنەوە كرد.

هەرچەندە لەوكاتەشدا ئێمە لەناوچەیەكی دەرەوەی نفوزی سەدامدا دەژیاین، بەڵام هەمیشە ترسی ئەوە هەبوو كەڕژێمی بەعس دووبارە هەوڵی گرتنەوەی بدات.

لە ٣١ی ئابی ساڵی 1996دا، رژێمی دیكتاتۆری سەدام هەوڵیدا دەست بەسەر كوردستاندا بگرێتەوە، بۆیە دایكم و دوو خوشك و برام كەخۆشم كە لەتەمەنی هەشت ساڵیدا بووم، بەرەو سوریا هەڵاتین، باوكم لەكوردستان مایەوە، بۆ درێژەدان بەبەرخۆدانی خۆی لەدژی رژێمی عێراق.

ئێمە لەدیمەشقی پایتەختی سوریا بووینە دراوسێی ماڵێكی میهرەبانمان ، بەڵام لەگەڵ ئەوەش بۆ دایكم و سێ منداڵی گەنج زۆر زەحمەت بوو.  لەوێ لەڕێگای رێكخراوە نێودەوڵەتییەكانەوە داواكاریمان پێشكەشكرد بۆ گەیشتن بەدەرەوە،

هەرچەندە دایك و باوكم دەیانزانی كە چانسی وەرگرتنمان زۆر كەمەو  زۆر كەسی دیكە داواكانیان رەتكرابووەوەو سەركەوتوو نەبوون لەپلانی نیشتەجێكردنی  پەنابەریان لەدەرەوە. بەڵام دواجار بەشێوەیەكی سەرسوڕهێنەر، ئێمە قبوڵكراین و بووە هۆی گۆڕانی ژیانمان.

ئەوە بوو ئێمە لەساڵی ١٩٩٨ لەڕێگای (یو ئێن)ەوە، گەیشتینە شاری بێرمینگهام، لەبەریتانیا، كاتێك من ١٠ ساڵان بووم. باوكیشم چەند ساڵێك دواتر توانی بگاتەوە بەئێمە.

بۆ یەكەم جارم بوو، كەچووم بۆ سوپەرماركێتێك، من تووشی سام بووم. زۆر گەورە و خاوێن بوو، هەموو ئەو خواردنەی كە بیرت لێدەكردەوە لەوێ هەبوو. ئەوەش جیاوازیەكی زۆری هەبوو لەگەڵ ئەو قەیرانی خۆراكەی، كەئێمە لەكاتی جەنگی كەنداودا ئەزموونمان كردبوو لەنەبوونیدا.

بەدەستپێكردنی ژیان لەبەریتانیادا، توانیم سەرنج بدەمە سەر خوێندنەكەم و بۆ دواجاریش، چێژ لەتەمەنی منداڵبوون وەربگرم. ئەوەی بۆ ئێمە هاوكاربوو، پێشتر خێزانمان هەبوو لە بەریتانیا، ئەوان بەڕاستی یارمەتی باشیان كردین. بۆیە پاش ماوەیەكی كورت كەگەیشتم، دایكم و پورەكەم، دانیشتن و پێیان وتم: «پێویستە زمانی ئینگلیزی فێربیت. تاقیكردنەوەیەك هەیە، كەپێویستە تێیپەڕێنیت، پێی دەگوترێت،  یازدە پڵس، ئەوە تاقیكردنەوەی چوونەژوورەیە بۆ قوتابخانەكانی رێزمان لەئینگلتەرا.

دكتۆر بنار پەسنی دایكی دەكات و دەڵێ، كاتێك ئێمە گەیشتینە بەریتانیا، دایكم بەتەنها ئەركی سەرپەرشتیكردنی سێ منداڵی خوار دەساڵانی لەئەستۆ بوو، سەرباری ئەمەش هێشتا هەوڵی فێربوونی زمان و لێخوڕینی ئۆتۆمبیل و هەوڵی بەدەستهێنانی بڕوانامەی چاودێری منداڵانی دەدا.

منیش هەر كە لەقوتابخانە دەگەڕامەوە ئێواران، هەوڵی بەهێزكردنی ئینگلیزیەكەم دەدا، تابتوانم بۆ تاقیكردنەوەی ئەزموونەكان خۆم ئامادە بكەم.

دوای هاوكاری باشی مامۆستا دڵسۆزەكان لەگەڵم لەكاتی گرفتی زماندا، دواجار قۆناغی ئامادەیم تێپەڕاند.

دواتریش بڕیارمدا كەببم بەپزیشك، ئەوەبوو لەساڵی ٢٠٠٧، لەقوتابخانەی پزیشكی شاری كاردیف وەرگیرام، كەزۆر پێی خۆشحاڵبووم.

دوای ئەوەش بڕیارمدا وەك پسپۆری بواری چاندن و چارەسەری گورچیلە راهێنان بكەم تا لەو رێگایەوە چاودێری نەخۆشەكان بكەم، كەئەوانەی رەوشێكی دیاریكراویان هەیە، لەهەمانكاتدا  بەردەوامی بدەم بە تووێژینەوەو یارمەتیدان و دۆزینەوەی چارەسەری باشتر بۆ نەخۆشەكان.

لەسەرووەختی سەرهەڵدانی پەتای كۆڤید١٩، دەستمكرد بەخوێندنی دكتۆراكەم، لەزانستی ئیمۆنۆلۆجی، لەزانكۆی كاردیف.

بەهۆی ئەوەی خێزانەكەم لەشارێكی دیكە دەژیان و هاوسەرەكەشم پزیشكی ددان بوو، لەوكاتەدا وەك زۆر كەسی دیكە تووشی نیگەرانی بووم، بەهۆی مەترسی كۆرۆناوە.

كاتێك لەدیسەمبەری ٢٠٢٠ ڤاكسینی دژ بەكۆڤید ١٩ پەسەندكرا، خۆم و بەشێك لەهاوكارەكانم كەدكتۆر بوون لە(كاردیف)، ئێمە گروپێكمان لەدكتۆرە موسڵمانەكان پێكهێنا، بۆ هۆشیاركردنەوەی سوودەكانی كوتان. دەستمانكرد بەكاركردن بۆ رەواندنەوەی  دوودڵی لەسەر ڤاكسینەكە، لەنێو كەمینە رەگەزییەكانی وێڵز.

ئێمە بەشێوەیەكی رێكخراو ئەمەمان كرد، بەگەیاندنی وێبینارەكان بەچەندین زمانی جیاواز،  ئامادەكردنی مزگەوتەكان، وەك ناوەندی كوتان، هاوكاری كردن لەگەڵ ببیرو باوەڕو ئاین و گرووپەكانی تر.

هەرچۆنێك بێت، پێم وایە هاوكارەكانم هەموویان بەیەكسانی شایستەی پێدانی خەڵاتی (MBE)، لەوانە زۆرێك لەدەزگای تەندروستی نیشتمانی كاردەكەن، زۆر ماندوونەناسانە ئەركەكانیان راییكردوەو گرنگیان بەنەخۆشەكان داوە. هەروەك باشترین كاراكتەری ئەم وڵاتە وەك من، كەپەنابەرێكی پێشوو بووە، دەتوانێت بەردەوام بێت بۆ خزمەتی تەندروستی و دەستنیشانیش كرام بۆ وەرگرتنی خەڵاتی ئێم بی ئای، بەڵام لەگەڵ ئەوە ئەو پڕۆژە یاسای نەتەوەیی و سنوورییەی، وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا، بەبۆچوونی من، دژ بەبەرگی ئەم كۆمەڵگایە هەڵچنراوە.

دكتۆر بنار تاڵەبانی، نیگەرانی قوڵی خۆی دەردەبڕێ لەسەر ئەو پڕۆژە یاسایەو بەجیاوازی كردنی دەزانێت لەسەر هاووڵاتیانی نیشتەجێی شانشینی یەكگرتووی بەریتانیاو پێی وایە; ئەوە ئەگەر یاسا هەبێت دەبێت یەك شت بێت بۆ هەمووان، پڕۆژە پێشنیاركراوەكانی لێسەندنەوەی هاووڵاتیبوون بۆ هەموو كەسێك بێت، نەك تەنها پەنابەرەكان، بەڵام وا دیارە تەنها بۆ ئەو كەسانە بێت، كە باوك و باپیرانیان، بەڕەچەڵەك بەریتانی نین، بەم شێوەیە هەست بەبێگانەبوون دەكەین.

تاڵەبانی دەڵێ،»زۆر سوپاسگوزارم كە لێرە بژیم و هەموو كارێك بكەم كە بتوانم یارمەتی هەمووان بدەم، بەڵام دەزانم كە شتەكانیش چەند جیاواز دەركەون. زۆر كەس نەبوونن، یان بەبەخت نین».

ئەو پەنابەرو پەناخوازانەی كە لەترس و نائومێدیدا دەژین، و هانا بۆ زەحمەتترین و قورسترین رێگا دەبەن بۆ دۆزینەوەو  بۆ گەیشتن بەڕێگای وڵاتانی ئارام، ڕەنگە بەشێكیان چانسی ئەوەیان نەبێت وەك ئێمە بەڕێگا سەلامەتەكان بۆ بەریتانیا بێن وەك ئەوەی ئێمە لەڕێگەی پلانی نیشتەجێكردنی نەتەوەیەكگرتووەكانەوە ئەنجامماندا بگەنە ئێرە.

ئەم پرۆژەیاسایە هەوڵدەدات رێگا لەو كەسانە بگرێت كە لەڕێگەی نایاساییەوەو بەبەلەمە چوپەكان، دەیانەوێ بێنە ئەم وڵاتەو وەك تاوانبار مامەڵەیان لەگەڵ بكرێ، كە لەبنەڕەتەدا سەرەتاییترین مافی مرۆڤ- مافی ژیان لەسەلامەتی و شكۆمەندیە.

لەبەر ئەوەیە كەمن زۆر بەنیگەرانی دەزانم، ئەو پڕۆژەیاسایە ئەوە بیری خەڵكی وەك ئێمە دەهێنێتەوە، كە بێگوێدانە ئەوەی كە ئێمە چەند بەشداریمان لەبەڕێوەچوونی جومگەكانی ژیان لەم وڵاتە كردووە، هێشتا هەست بەهاووڵاتی پلە دوو دەكەین.

دەزگای خزمەتگوزاری تەندروستی (ئێن ئێچ ئێس) نمونەیەكی باشە بۆ ئەوەی ببینین كەئەم وڵاتە  چەندە فرە كولتورە. ئەگەر من تەنها بگەڕێمەوە بۆ هەر رۆژێك لەناو ئەو شوێنانەی كە لە ئێن ئێچ ئێس، كارم لەسەر كردووە وەك خوێندكارێكی پزیشكی، یان پزیشك - ناتوانم بیر لەكەسێك بكەمەوە یان ئەندامێكی تری ستافەكان كەخەڵكی وڵاتێكی دیكە نەبووبێ.

لەكۆتاییدا دكتۆر بنار تاڵەبانی، نووسیویەتی; من و خێزانەكەم هەموو شتێكی ژیانمان تەرخان دەكەین بۆ خزمەتكردنی ئەم وڵاتە سەرسوڕهێنەرە، چونكە كاتێك هیچمان نەبوو،  ماڵێكی میهرەبانی پێبەخشین.

بەڵگەكانیش دیارن و رەنگیان داوەتەوە كەدەریدەخات، كۆچبەران و پەنابەرو پەناخوازان، زۆر زیاتر لئەوەی وەریدەگرن،  دەیخزێننە ناو ئابووریی ئەو وڵاتەوە. بەگوتەی تاڵەبانی.

لەكۆتاییدا نووسیویەتی:» پڕۆژەی نیشتمانی و سنوورەكان ئەوەمان وەبیردەهێنێتەوە،  كەگرنگ نییە خەڵكی وەك ئێمە چی بكەین، یان چەندە بەزەحمەتی كار بكەین، دواجار ئێمە بەتەواوی سەر بەئێرە نین و  بەو وڵاتەوە پەیوەست نین، چونكە دەوڵەت دەتوانێت لەهەركاتێكدا هەمووی پوچەڵبكاتەوە».