هاوڵاتی 

گرژییەكانی ئەمریكاو چین لەسەر دوورگەی تایوان (كە چین بەبەشێك لەخاكی خۆی دەزانێت) تادێت زیاتر دەبێت و بەپێی دوایین راپۆرتی ئەمریكی كەسەرەتای ئەم هەفتەیە بڵاوكراوەتەوە ئەوەخراوەتەڕوو  رووداوو گۆڕانكارییەكانی ئەم دواییە ئاماژە بۆ ئەوە دەكەن داگیركردنی تایوان لەلایەن چینەوە زۆر نزیكبووەتەوە.

پێگەی (ئەكسیۆس) لەزاری بەرپرسێكی تایوانییەوە بڵاویكردۆتەوە زەرورەتێكی لەپێشینە هەیە بۆ هاوكاری سەربازی لەنێوان تایوان و ئەمریكا بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەر دەستدرێژییەكی سەربازی لەلایەن چینەوە بەر لەدەستچوونی كات.

بەپێی راپۆرتەكە»وادەردەكەوێت خشتەی زەمەنی بۆ هەوڵی چاوەڕوانكراوی چین بۆ دەستبەسەراگرتنی تایوان زۆر كورتتر بووەتەوە»، ئاماژەشی بۆ هۆشدارییەكانی سەرۆكی چین كردووە بۆ (جۆ بایدن)ی سەرۆكی ئەمریكا كە یاری بەئاگر نەكات.

راپۆتەكە باسیی لەوەشكردووە ئەم هەڕەشانەی چین لەكاتێكدایە كە نانسی بیلۆسی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریكا سەردانی تایوانی  كرد.

دەشڵێت: «پلانەكانی بیلۆسی و كاردانەوە دوژمنایەتییەكانی پەكین پێشبینییەكانی ئەوەی زیاتر كردووە كەڕەنگە زۆر بەخێرایی تایوان ببێتە هۆكاری پێكدادانی سەربازی و دوانەكەوێت».

ئەمە لەكاتێكدایە وەزارەتی بەرگری ئەمریكا مەترسییە ئەمنییەكانی بەبیلۆسی راگەیاندووە و بایدنیش بەئاشكرا وتوویەتی سوپای ئەمریكا ئەم بیرۆكەیەی لەم كاتەدا پێباش نییە.

راپۆرتەكە ئاماژەی بەوەشكردووە هەموو ئەمانە لەكاتێكدا روویانداوە، سوپای تایوانی لەچوارچێوەی پلانی ساڵانە بۆ ماوەی پێنج رۆژ مانۆڕی سەربازی ئەنجامداوە بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەر هێرشێكی سەربازیی چین. راپۆرتە ئەمریكییەكە باسیشی لەوەكردووە چەندین جار حكومەتی چین هەڕەشەی ئەوەی كردووە ئەگەر پێویست بكات ئەوا بەهێز دەستدەگرێت بەسەر تایوانداو زۆر بەتوندیش رووبەڕووی هەر هەوڵێك دەبێتەوە تایوان وەك دەوڵەت بناسێنرێت.

راپۆرتەكە سەرنجی ئەوەی خستووەتەڕوو بەرپرسە ئەمریكی و تایوانییەكان لەڕابووردوودا چەندین وادەیان بۆ داگیركردنی دوورگەكە لەلایەن چینەوە دەستنیشانكردووە كە زۆرینەیان دەكەوێتە نێوان ساڵانی 2025 و 2030ەوە.

بەڵام بەپێی رۆژنامەی (نیویۆرك تایمز) بەرپرسانی ئەمریكا بڕوایان وایە چین لەماوەی 18مانگی داهاتوودا هەنگاوێكی توند لەدژی تایوان دەگرێتە بەر.

پێگەكە لەزاری بەرپرسێكی حكومی تایوانییەوە بڵاویكردووەتەوە» ئەمریكاو تایوان پێویستیان بەوە هەیە هەموو ئەم ئاماژانە وەك بانگهێشتنامەیەك بۆ كاری هاوبەشی سەربازی و راهێنانی هاوبەش تەماشابكەن، جا دوای 18 مانگ بێت یان چەندساڵی دیكە، ئێمە پێویستمان بەدەستپێكردنی ئەو پرۆسەیە هەیە بەرلەوەی كات لەدەست دەربچێ».

 مانگی پێشووش (جۆزێف وو)ی وەزیری دەرەوەی تایوان رایگەیاندبوو قەبارەی وەڵامدانەوەی رۆژئاوا بۆ رووبەڕووبوونەوەی داگیركاری روسیا لەئۆكرانیا وەك قەڵغانێكی بەهێزە بۆ هێرشی چاوەڕوانكراوی چین بۆ سەر تایوان.

رۆژی ٢٩ی تەمموز  شی ژی پینگ، سەرۆكی چین لە میانەی پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا لەگەڵ جۆ بایدن، سەرۆكی ئەمریكا، هۆشداریدایە ئەمریكا لەبارەی سەردانی نانسی بیلۆسی، سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریكا بۆ تایوان.

چین دژایەتی هەر دەستپێشخەرییەك دەكات، كە شەرعییەتی نێودەوڵەتیی بدات بەدەسەڵاتدارانی تایوان و هەر پەیوەندییەكی فەرمیی نێوان تایوان و وڵاتانی دیكەی جیهان لەڕووی سیاسییەوە، بەپێشێلكردنی سەروەریی خاكی خۆی لەقەڵەمدەدات.

چین وڵاتی تایوان بە بەشێك لەخاكی خۆی دەزانێت و لەبەرامبەریشدا تایوان ئەو هەوڵانەی چین رەتدەكاتەوەو بۆ ئەو مەبەستەش لەچەند ساڵی رابردوودا چین فشارە سیاسی و سەربازییەكانی بۆ سەر تایوان زیادكردووە.

ساڵی 1949 دوای ئەوەی شیوعییەكان لەچین سەركەوتن، تایوان و چین لەیەكتری جیابوونەوە، هەرچەندە هەردوولایان دەڵێن یەك دەوڵەتین بەڵام لەسەر شێوازی حوكمڕانی گرفتیان هەیە.

چین و تایوان هیچ پەیوەندییەكی فەرمییان نییە، بەڵام بەهۆی بازرگانی و وەبەرهێنانەوە بەسەدان ملیار دۆلار قەبارەی ئاڵۆگۆڕی بازرگانییان هەیە.