هاوڵاتی

پارتی كرێكارانی كوردستان ( پەكەكە)  لە ٢٧ی سەرماوەرزی ١٩٧٨ بە بەشداری بیست و سێ ئەندامی كۆنگرە دامەزرا، ئەم حزبە سەرەتا بەكاری سیاسی دەستیپێكرد، تا ساڵی ١٩٨٤ خەباتی چەكداری دەستپێکرد.

 ئەندامانی ئەم حزبەو سەركردایەتییەكەیان دەستیان بەكارو چالاكی سەربازی كرد، كەسی یەكەمی ئەم حزبە عەبدوڵڵا ئۆجەلانە لەساڵی 1999 ەوە تائەمڕۆ لەزینداندایە.

40  ساڵ لەمەوبەر، لەكاتێكدا ناوی كوردو كوردستان لەتوركیا نەك هەر قەدەغەبوو بەڵكو لەبیركرابوو، بزوتنەوەیەكی كوردی سەریهەڵدا كە بەناوو ناوەڕۆكیش جیاوازبوو لەبزوتنەوەكانی پێشخۆی، ئێستا ئەو بزوتنەوە نوێیە لەسەرتاسەری جیهان ناودارەو هێشتا لەبەربەرەكانی زلهێزێكی جیهان و ئەندامی رێكخراوی ناتۆدایە.

لەدوای ٢٨ سەرهەڵدانی كپكراو لەباكووری كوردستان، دیكتاتۆریەتی دەوڵەتی توركیا گەیشتبووە لوتكە، لەو هەلومەرجە سەختەدا پەكەكە، پەیدا دەبێت و دەستدەكات بەنووسینەوەی مێژوویەكی نوێ.

بەئامانجی توانەوەی رەوتی شۆڕشگێڕیی لەتوركیا و باكوری كوردستان، لە ١٢ی ئەیلولی ساڵی ١٩٨٠ جەنەراڵە فاشیستەكانی دەوڵەتی توركیا بەسەرۆكایەتی كەنعان ئەڤرەن، كودەتایەكی سەربازییان ئەنجامداو دەستیانگرت بەسەر دەسەڵاتدا، لەڕێگای ئەو كودەتایەوە ١٢ی ئەیلول، رەشبگیرییان دەستپێكرد و زیندانەكانیان پڕكرد لەكەسانی، شۆڕشگێڕو ئازادیخواز، كەزۆربەیان كورد بوون، لەو هەڵمەتە ترسنۆكانەشدا پشكی شێر بەر لایەنگرو كادیرو پێشەنگانی پارتی كرێكارانی كوردستان – پەكەكە، كەوت.

جەمیل بایك یەكێك لەدامەزرێنەرانی پارتی كرێكارانی كوردستان – پەكەكە لەبارەی ئەو قۆناغەوە دەڵێت: كاتێك پەكەكە دامەزرا چەند گرووپێكی كورد لەتوركیا هەبوون، بەڵام چەمكی ئەوان میللیگەرایی بوو، ئێمە دەمانویست هەموو جوڵانەوە چەپ و شۆڕشگێڕێیەكان لەژێر چەترێكدا كۆبكەینەوە بۆ ئەوەی ببین بەهێز، بەڵام ئەوان دژی ئێمە دەجوڵانەوە و بەئێمەیان دەوت كوردنین.

هەروەها لەبارەی گەڕانەوەیان بۆ نیشتیمان بۆ دەستپێكردنی خەباتی چەكداری گەریلایەتی دەڵێت: كاتێك كە لە ئەنقەرەوە بەرەو وڵات گەڕاونەتەوە، لەوكاتەدا سكرتێری پەدەكەی توركیا بەناوی “سیراج بیلگین” پێیوتین:”نابێت پێ بخەنە كوردستان، ئەگەر بێن قاچتان دەشكێنین.”

جەمیل بایك دەیگێڕێتەوە، ئەو گرووپانەی كە لەبیقاع پەروەردەی سەربازیی، ئایدۆلۆژیی، سیاسیی و رێكخستنیان بینیبوو، لەدەرەوە ناردمانەوە بۆ ناو وڵات هەموویان بەسەلامەت گەشتبوون، لەسەر سنوور جێگیربوون، هەندێكیان لەباشووری كوردستان و هەندێكیان لەهەرێمی بۆتان دەستیان بە بانگەشەی سەربازیی كردبوو.

ئەو دامەزرێنەرەی پەكەكە باس لەوەشدەكات وێڕای هەموو ئاستەنگییەكان، دواجار لەكۆبوونەوەیەكی تایبەتدا لەچیای لۆلان، بڕیاردەدرێت بەجێبەجێكردنی بڕیاری دەستپێكردنی خەباتی چەكداریی گەریلا، هەروەها بڕیاردرا چالاكی ئەنجامبدرێت و هەموو چالاكییەكان بخرێتە ١٥ی ئابی ١٩٨٤ەوە.

بۆچی ١٥ی ئاب دیاریكرا؟

جەمیل بایك هاوسەرۆكی كۆنسەی بەڕێوەبەری كەجەكە، لەكتێبی “مێژوویەك لەئاگر”دا لەم بارەیەوە دەڵێت: سەرەتا بڕیارماندا كە لە ١٤ی تەمموز، جوڵانەوەی چەكداری گەریلا بەفەرمی رابگەیەنین، مەبەستمان لەو رۆژە وەڵامدانەوەی بەرخۆدانی زیندانی ئامەد بوو، بەپێشەنگایەتی شەهیدان “عاكیف یەڵماز، عەلی چیچەك، كەمال پیر، محەمەد خەیری دورموش”.

دەشڵێت: ئەمە كەلتوری پەكەكەیە چونكە تەڤگەری شەهیدانە، وەك چۆن لەتۆڵەی حەقی قەرار بووین بە پارت، لەتۆڵەی ئەو هەڤاڵانەش بڕیارماندا جوڵانەوەی چەكداری گەریلا دروستبكەین، بەڵام بینیمان كە كات زۆر كەمەو پێڕاناگەین لەو رۆژەدا، بۆیە خستمانە ١٥ی ئابەوە.

١٥ی ئابی ساڵی ١٩٨٤، بە فەرماندەیی مەعسوم كۆركماز (هەڤاڵ عەگید) پەكەكە یەكەم چالاكی سەربازی لەدژی سوپای توركیا ئەنجامدا.

نوسەری كورد مەحمود نەجمەدین لەبارەی دروستبوونی پەكەكەوە دەڵێت: پەكەكە لەمێژووی دروستبوونییەوە تائێستا بەكۆمەڵێك هەورازو نشێودا گوزەری كردووەو توانیوێتی لێی دەرباز بێت، ئەگەر هۆكارێكی دەربازبوونی لەقەیرانەكان ئەوە بێت، كە حزبێكی مەبدەئی و خاوەن دیسپلینە، ئەوە هۆكارێكی دیكەش بوونی ئاپۆیە.

ئەو نوسەرە باس لەوەشدەكات لەتەواوی كۆنگرەو كۆنفراسەكانیدا پەكەكە تووشی كێشەو باڵباڵێن و قەیرانی تەكەتولات بووە و لەكۆتاییشدا بەپلان و بڕیاری ئاپۆ كۆنترۆڵ كراوە، كاتێ مێژووی پەكەكە دەخوێنیتەوە سەرسام دەبی بەو وزە زۆرەی ئۆجەلان لەچارەسەركردنی قەیرانی تەكەتولاتدا، كە چۆن مامەڵەی لەگەڵ ئەو كوتلە جیاوازانەدا كردووە و چۆن كۆنترۆڵی كردوون.

مەحمود نەجمەدین ئاماژەی بەوەشكردووە تەنانەت دەوڵەتی توركیا لەكێشەی كورددا ئۆجەلان وەك مەرجەع دەبینێ بۆ نموونە كاتێ زیندانیانی سیاسی ماندەگرن ئۆجەلان دەتوانێ بەپەیامێك ئەو مانگرتنە كۆتایی پێبێنێ، كاتێكیش دەوڵەت داوای ئاشتی دەكات ئۆجەلان وەك مەرجەعێك داوا لەگەریلا دەكات، كە لوولەی چەكەكانیان داگرن. وەختێكیش قسە دێتەسەر مەدەنییەت سەڵاحەدین دەمیرتاش و هەموو ئەندام پەرلەمان و سەركردەكانی حزبەكەی بۆ پرس و را دەچنە ئیمرالی.