رابەر تەڵعەت

دانیشتنی ٢٩ی دیسێمبەری ٢٠٢٥ی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بۆ هەڵبژاردنی جێگری دووەمی سەرۆکی پەرلەمان، کە تێیدا کێبڕکێی توندی نێوان دوو کاندیدی کورد (شاخەوان عەبدوڵڵا و ڕێبوار کەریم) ڕوویدا، جارێکی دیکە قووڵایی ناکۆکی و دابەشبوونی ناوماڵی کوردی دەرخست. ئەم دۆخە نەک هەر پێگەی کورد لە بەغدا لاواز دەکات، بەڵکو دەرفەت بۆ هێزە عێراقییەکانی دیکە دەڕەخسێنێت کە ئەم پەرتەوازەییە بۆ بەرژەوەندیی خۆیان بەکاربهێنن. 

کێبڕکێی نێوان کاندیدی پارتی و کاندیدی ڕەوتی هەڵوێست (کە لەلایەن یەکێتیی و چەند لایەنێکی دیکەوە پشتیوانی دەکرا)، تەنها ململانێیەک نیە لەسەر پۆستێک، بەڵکو ڕەنگدانەوەی چەند ڕەهەندێکی مەترسیدارە:

• لاوازبوونی هێزی دانوستانی کورد: چوون بە دوو کاندیدی جیاوازەوە بۆ پۆستێک کە بە پشکی کورد دادەنرێت، هێزی یەکگرتووی کوردی لە دانوستانەکاندا لەگەڵ بەغدا بەشێوەیەکی بەرچاو کەم دەکاتەوە. ئەمە وادەکات لایەنە شیعی و سوننییەکان ببنە "کینگ مەیکەر" و یەکلاکەرەوەی پۆستە کوردییەکان، کە ئەمەش پێچەوانەی بەرژەوەندییە باڵاکانی کوردستانە.

• پێشخستنی بەرژەوەندیی حیزبی بەسەر بەرژەوەندیی نیشتمانیدا: ڕووداوەکە دەریخست کە لایەنە سیاسییەکان ئامادەن لەپێناو کێبڕکێی ناوخۆیی و لاوازکردنی ڕکابەرەکانیاندا، بەرژەوەندییە ستراتیژی و نیشتمانییەکانی کورد لە بەغدا بکەنە قوربانی. ئەمە متمانەی نێوان لایەنەکان و هەروەها متمانەی هاووڵاتیان بە نوێنەرەکانیان دادەبەزێنێت.

• دروستکردنی نموونەیەکی مەترسیدار بۆ داهاتوو: دووبارەبوونەوەی ئەم سیناریۆیە لەسەر پۆستە سیادییەکانی دیکە (وەک سەرۆک کۆمار) دەتوانێت ببێتە هۆی لەدەستدانی کاریگەریی کورد لە ناوەندەکانی بڕیاری عێراقدا و پەراوێزخستنی زیاتری داواکارییە دەستوورییەکانی هەرێمی کوردستان.

بۆ تێپەڕاندنی ئەم قەیرانە و ڕێگریکردن لە دووبارەبوونەوەی، پێویستە لایەنە سیاسییەکانی کوردستان بە شێوەیەکی کرداری و خێرا کار لەسەر ئەم نەخشەڕێگایە بکەن:

قۆناغی یەکەم: دامەزراندنی "ئەنجومەنی باڵای هەماهەنگیی نیشتمانی"
پێویستە دەستبەجێ ئەنجومەنێک لەسەر ئاستی سەرکردایەتیی باڵای لایەنە سیاسییە سەرەکییەکانی کوردستان (بەشدار لە پرۆسەی سیاسیی عێراق) پێکبهێنرێت. ئەرکی سەرەکیی ئەم ئەنجومەنە بریتی دەبێت لە:

١. داڕشتنی ستراتیژێکی نیشتمانیی هاوبەش بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ بەغدا.
٢. یەکلاکردنەوەی کاندیدەکان بۆ پۆستە سیادی و باڵاکانی حکومەتی فیدراڵی پێش چوونە ناو دانوستانەکان لەگەڵ لایەنە عێراقییەکان.

٣. دیاریکردنی هێڵە سوورەکان و بەرژەوەندییە دەستبەردارنەبووەکانی کورد.

قۆناغی دووەم: دانانی میکانیزمێکی ڕوون بۆ دابەشکردنی پۆستەکان

پێویستە ڕێککەوتنێکی نووسراو و ئاشکرا لەنێوان لایەنەکاندا بکرێت کە میکانیزمی دابەشکردنی پۆستە فیدراڵییەکان دیاری بکات. ئەم میکانیزمە دەبێت لەسەر بنەمای:
١. ئیستحقاقی هەڵبژاردن:ڕەچاوکردنی قەبارە و ژمارەی کورسیی لایەنەکان وەک بنەمای سەرەکی.

٢. کۆدەنگیی نیشتمانی:دڵنیابوون لەوەی کاندیدی هەر پۆستێک نوێنەرایەتی گوتارێکی یەکگرتووی کوردی دەکات، نەک تەنها حیزبەکەی خۆی.
٣. پسپۆڕی و لێهاتوویی:پێشخستنی کاندیدی بەتوانا و خاوەن ئەزموون کە بتوانێت بە باشترین شێوە خزمەت بە دۆزی کورد بکات.

قۆناغی سێیەم: کاراکردنی ڕۆڵی دامەزراوەیی (پەرلەمانی کوردستان)
بۆ دوورکەوتنەوە لە بڕیاری تاکلایەنە و حیزبی، دەکرێت پەرلەمانی کوردستان ڕۆڵێکی کاریگەرتر ببینێت لە پرۆسەکەدا. پێشنیاز دەکرێت:

کاندیدەکان بۆ پۆستە باڵاکانی بەغدا، پێشتر لە پەرلەمانی کوردستانەوە متمانە و پشتیوانیی فراکسیۆنە کوردستانییەکان بەدەستبهێنن. ئەم هەنگاوە شەرعیەتێکی نیشتمانیی بەهێزتر بە کاندیدەکان دەبەخشێت و پابەندیان دەکات بە کارکردن لە چوارچێوەی بەرژەوەندییە گشتییەکاندا.

ئەنجام؛ یەکڕیزیی کورد لە بەغدا هەڵبژاردەیەک نییە، بەڵکو پێداویستییەکی ستراتیژیی چارەنووسسازە. بەردەوامیی پەرتەوازەیی، نەک تەنها دەستکەوتەکانی ڕابردوو دەخاتە مەترسییەوە، بەڵکو داهاتووی پێگەی کورد لە عێراقدا لێڵ دەکات. جێبەجێکردنی ئەم نەخشەڕێگایە پێویستی بە ئیرادەیەکی سیاسیی ڕاستەقینە و بەرزبوونەوەیە لە ئاستی ململانێ حیزبییەکانەوە بۆ ئاستی بەرپرسیارێتیی نیشتمانی. کاتی ئەوە هاتووە کە سەرکردایەتیی سیاسیی کوردستان، بە کردار بیسەلمێنێت کە بەرژەوەندیی باڵای نەتەوەیی لە سەرووی هەموو بەرژەوەندییەکی دیکەوەیە.