سازدانی: لەیال ئەحمەد

ئەندامێكی لیژنەی فەتوا لەهەرێمی كوردستان ئاماژە بەوە دەدات بڵاوكردنەوەی وتاری مامۆستایانی ئاینی لایەنی باش و خراپی هەیەو دەشڵێت:» بانگەشەكردن بۆ هەر دین و ئایدیایەك بەتایبەت ئەم دینە تازەیە (زەردەشتی) شتێكی نوێ نییە، ئەمانە بەشێكی كاری سیاسی و دەستێكی سیاسی لەپشتی ئەم جۆرە كارانەوە هەیە بۆ پارچە پارچەكردنی كۆمەڵگە».

محەمەد عەبدوڵا پێنجوێنی، ئەندامی لیژنەی فەتوا سەر بەوەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئاینی حكومەتی هەرێم لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:» بڵاوكردنەوەی وتارەكانی هەینی لەشۆسیال میدیا بەشێوەیەكی رەها باش نییەو پێویستە وەزارەتی ئەوقاف لەفلتەریان بدات ئەوكات بڵاوبكرێتەوە».

هاوڵاتی : بۆچوونت چییە لەسەر وتاری مامۆستایانی ئاینی ئەوەی لەسۆشیاڵ میدیا بڵاودەكرێتەوە، چونكە وەك خۆت دەزانی  ژمارەیەكی زۆر لەخەڵكی گوێی لێدەگرن ؟

محمەد پێنجوێنی: بڵاوكردنەوەی وتاری مامۆستایان لەسۆشیاڵ میدیاكان لایەنی باش و خراپی هەیە، باشییەكەی ئەوەیە ئەو بابەتانەی كە لەمینبەر باسدەكرێت رەنگە هەزار بۆ دوو هەزار كەس گوێبیستی بێت، بەڵام لەسۆشیال میدیاوە رێژەكە دەگاتە دە هەزاركەس واتە دەنگەكە زیاتر دەڕوات و خەڵكێكی زیاتر گوێی لێدەبێت.

 لایەنە خراپیەكەشی ئەوەیە كە ئەو بابەتانەی باس دەكرێن رەنگە كێشەی گەڕەكێك یا ناوچەیەك بێت، كێشەی ناوچەیەكی تر نەبێت، بۆیە گواستنەوەی بابەتێكی وەها رەنگە كاریگەری خراپی هەبێت، بۆیە بڵاوكردنەوەی وتارەكانی هەینی بەشێوەیەكی رەها كەئێستا هەیە باش نییە، بەڵام ئەگەر دەزگایەك لەوەزارەتی ئەوقاف هەبێت بەوتارەكاندا بچێتەوە بەدەستی وتاربێژان پۆلێن و مونتاجی بكەن بۆ ئەوەی بزانرێت گونجاوە بۆ بڵاوكردنەوە، دەتوانرێت وتارەكان سوودی هەبێت و خزمەتیش بكات.

بەم شێوەیەی ئێستا هەركەس لای خۆیەوە هەرچییەكی پێ باشبێت بڵاوی بكاتەوە خراپە، چونكە رەنگە وتارەكە هێرشی تیابێت یا بابەتێكی تیابێ گونجاو نەبێ، یان وتارەكە زۆر زانستی نەبێت، یا ئاستی زانستی ئەو مامۆستایە زۆر بەرز نەبێت و وەك پێویست باش باسی بابەتەكە ناكات.

هەندێك جار لەوانەیە تەوجیهێكی جۆرێك لەتێگەیشتنی ئاینی لەتێزێكی ئاینی تایبەت باس دەكرێت خراپە، چونكە ئەو تێزە تایبەتە تەنها خۆی بەلاوە پەسەندەو كەسی دیكەی بەلاوە پەسەند نییە، ئەمەش وادەكات دژایەتی لەنێوان خەڵك دروستدەكات و ناشكرێت بڵێین هەرنابێ بڵاوبكرێتەوە، بۆیە پیویستە لەوەزارەتی ئەوقاف خۆی كۆنتڕۆڵی بكات و وتارەكان رێكبخات، بۆ ئەوەی بڵاوكردنەوەی وتارەكان بەشێوەی ریزبەندی و بەرنامە بۆداڕێژراو بڵاوبكرێتەوە.

هاوڵاتی: بەشێك لەمامۆستایانی ئاینی زۆر بەتووندی قسە لەسەر هەندێك بابەتی ئاینی دەكەن و وتارەكان بەجۆرێكن كەزیاتر ترس پشانی خەڵك دەدەن و زیاتر باسی جەهەنم و سزای خوا دەكەن لەوەی باسی بەهەشت و لێبوردەیی بكەن ؟

محەمەد پێنجوێنی: لەئاینی پیرۆزی ئیسلامدا شتێك هەیە پێی دەڵێن هاوسەنگی، چونكە كاتێك لەقورئانی پیرۆز باسی سزایەك دەكرێت بەدوایدا باسی پاداشت و رەحمەت و میهرەبانی و بەزەیی خوای گەورەش دەكرێت، چونكە كاتێك خوای گەورە سزای كەسێك دەدات لەسۆنگەی میهرەبانی خۆیەتی.

سزای خوای گەورە بۆ عەبدەكەی وەك سزای دایك وایە بۆ كۆرپەلەكەی كەچەندی خۆشدەوێت سزای منداڵەكەشی دەدات، كەئەمەش لەسۆنگەی رقبوونەوە نییە بەرامبەر منداڵەكەی، بەڵكو لەبەر دڵسۆزییەتی.

بۆیە ئەو سزایانەشی كەخوای گەورە دایناوە بۆ قیامەت هەر ئەبێت بەم شیوەیە نمایشبكرێت، بۆیە خوای گەورە نایەوێ عەبدەكانی بكەونە هەڵەوە، بەڵام كە كەوتیشە ناو هەڵەوە بەسزا دەیگێڕێتەوە بۆ ئەوەی نەبێتە شایستەی سزای هەتا هەتایی، بۆیە ئەگەر سزا نەبوایە قەدری پاداشتمان نەدەزانی، بۆیە دەبێت مامۆستایانی ئاینی لەباسكردنی بابەتی پاداشت و سزا هاوسەنگی رابگرن.

هاوڵاتی: سەید ئەحمەد بەرزنجی، لەوتاربێژی دوورخرایەوەو باسی لەوەكرد ئەگەر 30 مامۆستای ئاینی لەسەری هەڵبدایە دووریان نەدەخستەوە،  ئایا مامۆستایانی ئاینیش وەك هەر چینێكی تر ناكۆكی و دووبەرەكییان تێدایە؟

محەمەد پێنجوێنی: لەناو هەر چینێكی كۆمەڵگە نەخۆشی حەسادەت و پێكەوە نەگونجان هەیە، بەتایبەت بەهۆی ئەم حزبایەتییە كە لەوڵاتی ئێمە رەنگێكی زۆر ناشرینی دروستكردووەو برایەتی و تەبایی لەكۆمەڵگەدا نەهێشتووە و دابشكراوین بەسەر رەنگ و فكری جیاواز، بەڵام سەبارەت بەكۆدەنگی زانایان ٪80 بەرەو ژوورە لەسەر هەر بابەتێك تەنها چینیكی كەم لەزانایان ماوەتەوە، خۆیان لەولائەكرن یا هەندێكیان توندڕەوییان ماوە بەشە زۆرەكەی پێكەوە تەبان.

سەبارەت بەلابردنی سەید ئەحمەد، ئەوە ئیشی حكومەت بوو، بۆیە ئەگەر 30 مامۆستاش بچوایە لەكەڵ وەزیری ئەوقاف قسەی بكردایە رەنگە وەزیری ئەوقاف هەڵوێستێكی تری هەبوایە لەكاتێكدا رەنگە 50 مامۆستاش بچوایەو لەسەری هەڵبدایە هەر بڕیارەكە جێبەجێ بكرایە، چونكە لەم وڵاتە ئەوەندەی میزاجی سیاسی زاڵە بەسەر  ئیدارەیا ئەوەندە یاسا زاڵ نییە بەسەر كاروباریی ئیداری، بۆیە بەدیاریكراوی نازانم هۆكاری لابردنی ئەو مامۆستا ئاینییە چییەو زۆر ئاگاداری ئەو دۆخە سیاسییەی هەولێر نیم.

هاوڵاتی: نوێنەری زەردەشتییەکان لەوەزارەتی ئەوقاف بۆ  دەڵێت؛ 15 هەزار کەس لەماوەی 7 ساڵدا لەهەرێم بوونەتە زەردەشتی، تا چەند ئەمە رێگەی پێدەدرێت لەئاینی ئیسلامدا ؟

محەمەد پێنجوێنی: بانگەشەكردن بۆ هەر دین و ئایدیایەك بەتایبەت ئەم دینە تازەیە شتێكی نوێ نییە، زۆر كۆنەو مێژوویەكی دوورودرێژی هەیە لەكۆمڵگەدا كە ناوبەناو بەشێك تێك هەڵچۆتەوەو نیشتۆتەوە، كەئەمانە بەشێكی كاری سیاسی و دەستێكی سیاسی لەپشتی ئەم جۆرە كارانەوە هەیە بۆ پارچە پارچەكردنی كۆمەڵگە.

لەبەرئەوەی كوردستان لەڕووی سیاسییەوە وێرانكراوە، دەیانەوێ لەووە ئاینیەكەش پارچە پارچە بكرێت، بۆیە حزب پشتگیری هەر ئایدیایەك دەكات كاتێك سەرهەڵدەدات، هەندێك برادەری مەسیحی هەیە كە زیاتر لەدووسەد ساڵە لەم دەڤەرە دەژین و هیچ كەسێك قسەیەكی پێ نەوتوون، بەڵام دەڵێن بەهۆی ئەم كارانەوە رەنگە ئێمەش بكەوینە بەرچاوو  ژیانیان بكەوێتە مەترسییەوە بەهۆی رق لێبوونەوە.

ئاینی ئیسلام تەحەدای هەموو ئاینێك دەكات و دەڵێت ئەگەر باوەڕتان بەخودا هەیە هەر ئەو خودایەش دەفەرموێت ئیسلام ئاینی منە، چونكە ئیسلام باوەڕی تەواوی بەهەموو ئاینێك و پێغەمبەرێك هەیە، كەچی ئەوان دێن بانگەشە بۆ شتێك دەكەن كە لەئیسلامدا كۆكراوەتەوە ئایا لەمە جوانتر هەیە. 

هاوڵاتی: لەهەرێمی كوردستان چەندین دیسكۆ بوونی هەیەو بەئاشكرا چەندین شوێن وەك شوێنی لەشفرۆشی باسدەكرێت، قسەتان چییە لەو بارەیەوە؟

محەمەد پێنجوێنی: میللەتی كوردی مسوڵمان رازی نابێ بەوەی لەوڵاتدا ئافرەتی لەشفرۆش و داوێن پیسی تیابێ،  ئەوە ئیشی حكومەتە، بۆیە دەبێت بەپیاوو ژن و بەكوڕو كچ بڵێین نا بۆ بازرگانی كردن بەجەستەی ئافرەت، چونكە ئەوە ئیهانەیەكی گەورەیە بەژنان دەكرێت، ئەی كوا رێكخراوەكانی ژنان و ئەوانەی چەندین ساڵە هاوار بۆ یەكسانی ژن و پیاو دەكەن و خۆیان بەفێمێنیزم دەزانن،  هەر دەم دەكەنەوە دەڵێن ئێمە پارێزگاری لەژنان دەكەین و ئازادی ژنانمان دەوێت، ئایا ئەمە یەكسانییە، یان لەبەر حەزی كەسانی چاوچنۆك ئافرەت دەكەن بەكاڵاو دەیدەن بەپارە.

هاوڵاتی: بۆچوونتان چییە لەسەر عەلمانییەت بەگشتی؟

 محەمەد پێنجوێنی: ئێمە لەشەرقا هەموو شتەكانمان شێواندووە، چونكە حكومەتەكەمان نە علمانی تەواوە نە دیموكراسی تەواوە ، خۆزگە حكومەتێك بوایە بەو علمانییەی كە لەئەوروپا هەیە بەشێوازێكی زانستیانە لەسەر كەیسەكان قسەی بكردایەو عەدالەتی كۆمەڵایەتی دابین بكردایەو رەوشتی بپارێزایەو كاری بۆ ئازادی تاكەكان بكردایەو داهاتی هەموان بۆ هەموان بوایە، ئەوكات جێی خۆیەتی بڵێین حكومەتێكی عەلمانیمان هەیە. ئەم حكومەتە بەفكرو ئایدۆلۆژیا دەڵێن عەلمانی، بەڵام بەكردار دابڕاون لێی و چوونەتە قیمەی ماددەگەرایی، ئەسڵەن نە دین نە ئایدۆلۆژیای لەپشتەوە نییە، نازانم ئەم حكومەتە ناوبنێم چی؟،  تەنها ماددەو پارەیە، چونكە حزب لەم هەرێمە مومارەسە دەكات و پارەی پێ پەیدا دەكات بەهەر شێوەیەك بێت، یەكێك لەو شێوانە ئەوەیە كە ئافرەت دەكەن بەكاڵاو پارەی پێ پەیدا دەكەن و دەیفرۆشن، ئەی كێیە ئەو دیسكۆو شوێنی خراپەكارییانە دروستدەكات و دەعمی مادییان دەكات، ئەو ئەفرەتانە كێن و لەكوێوە دێن و كێ دەیانهێنێت؟، بۆیە مامۆستایانی ئاینی نایانەوێت ببنە كاراكتەرێكی ناتەندروست لەكۆمەڵگەو هانی خەڵك بدەن دژی ئەم كارانە، ئەوكاتە دەبنە كۆمەڵگەیەكی یەكتركوژ،  خۆمان هەزار دەردمان هەیەو دەمانەوێت شتەكان بەئاشتییانە چارەسەر بكرێت.