یەکەم:
«بۆکان لەمێژوودا»

بەرهەمی پتر لە ٨ ساڵ کارو لێکۆڵینەوەی  نووسەرو وەرگێری کورد، مامۆستا ئەنوەری سوڵتانییه. ئەم کتێبە ٣ بەرگییە بنکەی رۆشنگەری لەئەڵمانیا لەدیسەمبەری ٢٠٢١دا چاپ و بڵاوی کردووەتەوەو لەسەرجەم ١٧٠٠ لاپەرەدا ٤٨١ بابەتی سەبارەت بەلایەنە جۆراوجۆرەکانی ژیانی سیاسی، مێژوویی و هونەریی ئەو شارەی کوردستان و ناوچەکانی دەوروبەری لەسەردەمی کۆنی مانناو مادەوە تا ئەمڕۆ گرتۆتەخۆ. وتارەکان پێشتر بەشێوەی زنجیرە وتاری هەفتانە لەسەر ماڵپەڕی رۆژهەڵات- بۆکان (www.bokan.de) بڵاو دەبوونەوە. نووسەر بۆ ئامادەکردنی ئەم وتارانە، بە ٢٨٠ کتێب و وتارو لێکۆڵینەوەدا چووەتەوەو جگە لەچەند بیرەوەرییەکی خۆی، پاشماوەی بەشەکان پشت ئەستوور بەبەڵگە و کتێب و بابەتی نووسراوی کەسانی دیکەن. 
پێشتر نەمران برایمی ئەفخەمی و رەحمان محەمەدیان بهنووسینی دوو کتێبی «مێژووی فەرهەنگ و ئەدەبی موکریان-بوکان» و «بۆکان لەسەدەی بیستەمدا»، ئاوڕیان لەمێژووی شارەکە داوەتەوەو، بەم پێیە، کتێبی کاک ئەنوەر هەنگاوێکی دیکە  دەبێت لەپێناو روونکردنەوەی مێژووی کۆن و هاوچەرخی ناوچەی بۆکان بەگشتی. بێگومان ئەگەر کەسانی لێکۆڵەر لەداهاتوودا مێژووی ئەم شارەو بەشەکانی دیکەی ناوچەی موکریان و کوردستان بنووسن، ئەم کتێبە دەتوانێ سەرچاوەیەکی بەنرخی یارمەتیدەر بێت بۆیان، بەتایبەت کەهەموو بەشێکی پشت‌ئەستوورە به بەڵگەی حاشاهەڵنه‌گرەو لەڕاستیدا دەوری ئەنسیکلۆپێدیایەکی بچووکی مێژووی بۆکان و موکریان دەبینێت. نووسەر لەسەرەتای کتێبەکەیدا نووسیویە: 
راستە ئەم وتارانە چەقیان لەسەر بۆکان و ناوچەکەی بەستووە، بەڵام جگە لەپشکنینی هەندێک سەرچاوەی تایبەت بەناوی بۆکان، کەمتر بەشێکی ئەو چوارسەدو چەند وتارە هەیە کە تەنیا بۆکانی گرتبێتەوە و لەپەیوەندی مێژووی گشتی کوردستاندا نەبێت. ئەو کتێب و وتارانەی وا لێرەدا ناسێنراون، سەرچاوەی مێژوویی و ئەدەبی هەموو خاکەکەمانن و منیش هەر بەو ئامانجە خوێندوومنەتەوە و لێرەدا ناساندوومن. نووسینی مێژووی ناوچەیی و خۆجێ یی، لقێکی گرنگی مێژوونووسیی لە ئەورۆپایە. هەر لەو لەندەنەی من ئێستا لێی دەژیم، بە دەیان کەس هەن کە تەمەنی خۆیان تەرخانی لێکۆڵینەوە لە مێژووی گەڕەکێکی تایبەتی شارەکە کردووە و لەسەر ئەو قوژبنە تایبەتەی شار چەند کتێبیان نووسیوە. ئەوە لەهەموو ئەوروپا و رۆژئاوادا باوە و سەرجەم کاری ئەو کەسانەشە کە بووەتە مێژووی گشتیی وڵاتەکانیان».
نووسەری کتێبەکە کوردێکی نەتەوەخوازو هاوکات هەڵگری بیری چەپ و دادپەرەرانەیەو دژی هەموو چەشنە شێوازێکی چەوسانەوەی مرۆڤ دەوەستێت، ئەوەش لەبەشێکی زۆری ئەو بابەتانەدا رەنگیان داوەتەوە کە تایبەت بەڕاپەڕینی خەڵکی بۆکان و وەڕزێرانی ناوچەی فەیزوڵڵابەگی لەساڵانی ١٣٣١ و ٣٢ (١٩٥٣) دژ بە ئاغاو خاوەن موڵکەکان کراوە. نووسەر لەم پێوەندییەدا دەڵێ:
«بەشێک لەژیانم لەسەردەمێکدا تێپەڕ بووە کە هێشتا سیستەمی نگریسی دەرەبەگایەتی لەئارادا بوو و ئاغاوات لە ناوچەکەدا خوداییان دەکرد. بەڵام لێرەدا گرنگ یەک خاڵە: هەر شتێکم سەبارەت بەو سیستەمە چەوسێنەرە نووسیبێت، سەبارەت بەسیستەمەکە خۆی بووە، دەنا کێشەی شەخسیم لەگەڵ هیچ ئاغایەک وەک تاکەکەس یا بنەماڵە نەبووە؛ هەموو هەوڵێکیشم داوە باڵانس رابگرم وگەلێک قسە هەبووە بیانکەم بەڵام نەمکردوون بۆئەوەی باڵانسی روانینە سیاسی و باوەڕییەکەم تێک نەچێت. گەلێک جار باسی زوڵم و زۆری ئاغاواتی ناوچەکەم لە سەردەمی کۆدەتای ٢٨ی گەلاوێژی ١٣٣٢ [١٩٥٣] کردووە. ئەودەم بۆکان بورکانی راپەڕین و پێشڕەوی شۆڕش و خەبات دژی دەرەبەگایەتی لە هەموو ناوچەکەدا بوو. هەرکەسێک مێژووی ئەو ساڵانە بنووسێت، ناتوانێ باسی ئەو رووداوانە نەکات».
چەند بەشێکی کتێبەکە بریتین لەناوو ناسنامەی بۆکان، مێژووی دێرین، بەڵگەنامەی سەبارەت بەبۆکان، رووداوە مێژووییەکانی ناوچە، چاندو هونەر، کتێب و وتاری زۆر سەبارەت بەبۆکان، هەندێک کەسایەتی بۆکانی، کتێبی بیرەوەریی کەسایەتییە پەیوەندیدارەکان بەناوچەی بۆکانەوە، ناساندنی هەندێک گیان بەختکردووی ناوچە، پێشڕەوانی کاروکاسبی لەبۆکان، گرنگترین ناوەندەکانی بۆکانی قەدیم و بیرەوەرییەکانی نووسەر لەزیندان و ساڵانی دەربەدەریی خۆی.  
نووسەر بەنووسین و وەرگێڕانی دەیان کتێب و سەدان بابەتی پەیوەندیدار به کوردو کوردستان، خزمەتێکی بەرچاوی بەڕەوتی گەشەسەندنی بیرو ئاگایی نەتەوەیی گەلەکەمان کردووە.
ئەوە تایبەتمەندیی کتێبەکەیە بۆ کەسانێک کە بیانەوێ دەستیان بکەوێت:
سوڵتانی، ئەنوەر، «بۆکان لەمێژوودا»، بەرگی ١، ٢ و ٣، بنکەی چاپەمەنی رۆشنگەری، ئەڵمانیا، ٢٠٢١؛ نرخی سێ بەرگ بە خەرجی پۆستەوە لەناو ئەوروپا، بۆ تاکەکەس ٥٠ پۆند بۆ کتێبخانەو زانکۆکان ٧٠ پۆند لەدەرەوەی ئەوروپا ٩٠ پۆند. ئەدرەسی ئیمەیل بۆ کڕین: [email protected] 

دووەم:
«شیکردنەوەی دیوانی سەیید کامیل ئیمامی
(ئاوات)» 
کەم و زۆر هەموو بەشێکی کتێبەکە سەرەتا بەشێوەی وتاری هەفتانە لەسەر ماڵپەڕی رۆژهەڵات- بۆکان (www.bokan.de) بڵاو بووەتەوەو ئەمساڵ بنکەی رۆشنگەری لە ئەڵمانیا لە ٢ بەرگ و ١١٠٠ لاپەڕەدا چاپی کردووە.
کتێبەکە شیکردنەوە، پەراوێز نووسین و واتاکردنەوەی وشە و عیبارەتی ناو ٢٩٣ پارچە شیعری «کامیل شا، شاعیری عاشقی کوڕەشێخی وەرزێری خاوەن موڵکی مەلای دوازدە عیلمی تەنزنووسی شۆڕشگێڕی کوردپەروەرە!» به گوێرەی نووسەر، «ئەو سیفەتانە کەسایەتی هەمەلایەنەی ئەدەبی- سیاسی- ئایینی- کۆمەڵایەتی کەسێکی ئیمانداری موسوڵمانیان پێکهێناوە کە تا مۆخی ئێسقان کوردە، هەڵسووڕاوی کۆمەڵەی ژێکاف و ئەندامی فەخریی کومیتەی ناوەندیی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران و نایب سەدری کومیتەی حزبی دیموکراتی کوردستان لەشاری بۆکان بووە، بەشان و شکۆی ‹ئاڵای پیرۆز›ی کۆماری کوردستانیدا هەڵگوتووە، لەزیندانی داگیرکەرانی خاکدا خەوتووە، جێگەی رێزی کۆمەڵانی خەڵکی شارو گوند بووە، دۆست و هاوڕێکانی سوێندیان بە سەری خواردووە، سەری چووبێت نوێژی نەچووە، لە خانەقای زەنبیل و مزگەوتی گوندەکەی خۆیدا عیبادەت و تەهلیلەی کردووە، بەڵام شیعری عاشقانەشی گوتووە، خاوەن موڵک و گوندو رەعیەت بووە، بەڵام داوای مافی پاڵەو سەپانیشی کردووە، تەنز نووس و شیعر-خۆش بووە، توخمی درامایی لەشیعرەکانیدا بەهێزە و وێنەی سروشتی کوردستانی وا وەستایانە بەوشە کێشاوەتەوە کە لەنیگارکێشێکی سەرکەوتوو کەم ناهێنێت». 
سوڵتانی لەسەرتایەکی پڕناوەڕۆکدا، بوارە جۆراوجۆرەکانی ژیان و پێگەی وێژەیی، کۆمەڵایەتی، ئایینی، عیرفانی و سیاسی شاعیری روونکردووەتەوە و وێرای لێکدانەوەی وردی شیعرەکان، شوێن پێی شاعیرانی کورد و فارس لەسەر ئاوات و پەیوەندی شیعرەکانی بەڕووداوە مێژوویی - سیاسییەکانی کوردستان و ئێرانەوە هەڵگرتووە، تەنزی شاراوەی ناو شیعرەکانی دەرخستووە و پەندو مەتەڵی کۆنی کوردیی ناو شیعرە رەنگاوڕەنگەکانی شاعیری ناساندووە؛ نووسەر بەوردییەکی تایبەخۆوە، جیاوازیی نێوان هەردوو نوسخەی چاپکراوی دیوانی شاعیری دەستنیشان کردووە- ئەو دوو چاپە، پێشتر بە هیممەتی بەڕێزان نەجمەدینی ئەنیسی و جەعفەری ئیمامی کوڕی شاعیر (بەیارمەتی کاک سەڵاح ئاشتی و کاک ئەحمەد مەولانی) لەناوخۆی وڵات بڵاوبوونەتەوە. 
لەکاری تازەی سوڵتانیدا جگە لەوەی سەرجەم شیعرەکانی ئەو دوو چاپە دەبینرێن، زانیارییەکی وردیش سەبارەت بە ناوەرۆکی شیعرەکان و رێکەوت و بۆنەی گوترانیان راگەیەنراوە. لە کتێبەکەدا هەرکام لەو شیعرانە بەگوێرەی رێکەوتی گوترانیان لە سەرەتای ساڵی ١٣١٠ تاکۆتایی ١٣٦٨ی هەتاوی (١٩٣١ تا ١٩٨٩ز) بەشوێن یەکتردا هاتوون و رەوتی کاری هونەریی شاعیر بەبێ پسانەوە و بەرزو نزمی، خراوەتە بەرچاوی خوێنەر، چەند پارچە شیعریشی لێ زیاد کراوە کە بەهۆی سانسۆری حکومی یا هەر هۆکارێکی دیکەوە، لەو دوو دیوانەی چاپی ناوخۆدا نابینرێن. 
باوەکوو لەباشووری وڵات کاری هەڵسەنگاندنی و شیکاریی بۆ شاعیرانی وەک مەلای جزیری، مەولەوی، نالی، شێخ رەزای تاڵەبانی و سالم بەڕێوەبراوە، بەڵام تاکاتی بڵاوبوونەوەی ئەم کتێبە، هیچ شاعیرێکی کلاسیکی کورد لەڕۆژهەڵاتی کوردستان بەختی ئەوەی نەبووە کاری شیکارانەی هاوشێوە لەسەر هەموو شیعرەکانی بەسیاسی، ئایینی، کۆمەڵایەتی و غەرامییەوە بەڕێوە بچێت و بەم پێیە، دیوانەکە دەبێتە رچەشکاندن بۆ داهاتوویەک کە هیوایە تێیدا کاری جیددی لەسەر ژیان و سەرجەم ئاسەواری شاعیرانی نەمری وەک وەفایی، هەژار، هێمن، هێدی، حەقیقی،  خاڵەمین، نووری، سوارە و ئەوانیتر بەڕێوە ببرێت و رۆڵەکانی داهاتووی وڵات بتوانن ئەو کۆڵەکانەی مێژووی ئەدەبی خۆیان بە باشی بناسن.
 نووسەر لهسەرەتای کتێبەکەدا نووسیویەتی «باری کورد بەتایبەت لە بواری فەرهەنگیدا، کەوتووە و سەرجەم کولتوورەکەمان لەلایەن چوار دوژمنی بێ بەینەتەوە لە مەترسیی توانەوەدایە؛ ئەگەر هەرکەس بەگوێرەی توانای خۆی، قۆڵی هیممەت بۆ پاراستن و مانەوەی ئەو فەرهەنگە لەمێژینەیە هەڵنەماڵێت، ئەستەمە بارمان بگاتە مەقسەدی دوور» و ئاواتی خواستووە کە «گەلەکەمان لەو داهاتووەدا رۆژی رووناکتر لەئێستا ببینێت».
 ئەوەش تایبەتمەندیی کتێبەکەیە:
سوڵتانی، ئەنوەر، «شیکردنەوەی دیوانی سەیید کامیل ئیمامی (ئاوات)»، بەرگی ١و ٢، بنکەی چاپەمەنی رۆشنگەری، ئاڵمانیا، ٢٠٢٢؛ نرخی هەردوو بەرگ بە خەرجی پۆستەوە لەناو ئەوروپا، بۆ تاکەکەس ٤٠ پۆند بۆ کتێبخانە و زانکۆکان ٥٠ پۆند؛  لە دەرەوەی ئەوروپا ٦٠ پوند.                   
ئەدرەسی ئیمەیل بۆ کڕینی کتێبەکە:    [email protected]