لە هەندێ ناوچە داوایان لەخاوەن پاسەكان كردووە ژن و پیاو بەجیا دانیشن!

نان و سوتەمەنی لەناوچەكانی رێڤەبەری خۆسەر بەنزیكەی 50% هەرزانترە

سەرتیپ جەوهەر

"١"

دۆخی ناوخۆی سوریا رۆژ دوای رۆژ ئالۆزتر دەبێت. هەموو ئەگەرەكان بە ئاڕاستەی تێكچوونی دۆخی ئابوریی و سیاسییە. حوكمڕانانی نوێ‌ هیچ بەرچاوروونییەكیان لەبارەی چارەنوس و ئایندەی حوكمڕانی و ژیان لەو وڵاتە، نەداوەتە خەڵكی سووریا و كۆمەڵگای نێودەوڵەتی.

لە دوای ڕووخانی ئەسەد، گرانییەكی گەورە رووی لە سوریا كردووە. باری ژیانی خەڵك زۆر گرانتر و زەحمەتتر بووە. نرخی لیرە كەمێك بەرزبۆتەوە، بەڵام نرخی كاڵا و پێداویستییەكانی ژیان بە جۆرێك بەرزبۆتەوە، كورد وتەنی خەریكە لەگرێژەنە دەردەچێت یاخود (كار لە كار دەترازێت).

نرخی بەستەیەك نان (12 نان) پێشتر لەلایەن نانەواخانەكانی حكومەتەوە بەكارتی زیرەك تەنها بە400 لیرەی سوری بوو، بەڵام ئێستا نانەواخانەكانی حكومەت نەماون و نرخی یەك بەستەی نان لەنێوان 4 هەزار بۆ 4500 لیرەی سوریدایە. بەر لە رووخانی رژێمی سوریا، دەوڵەت بوتڵی غازی ماڵانی بە 19 هەزار لیرە بۆ یەك مانگ بە هاوڵاتیان دەدا، ئێستا حكومەت هیچ دابەشناكات و لە بازاڕی رەشیش لە نێوان 225 بۆ 250 هەزار لیرەدایە؛ واتە زیاتر لە 20 دۆلار كە زیاترە لە موچەی مانگێكی فەرمانبەرێك. لیترێك بەنزین لە 10هەزار لیرەوە بووە بە 18 هەزار لیرەی سوری. نرخی گواستنەوەی خوێندكاران لە هەزار لیرەوە بووە بە 3 هەزار لیرە. بەستەیەك مەعكەڕۆنی لە 3 هەزار لیرەوە بووە 12500 لیرە!

سەرباری ئەو گرانییە لە سوریا، بەڵام نرخی ئەو پێداویستییانە لەناوچەكانی ژێر ركێفی رێڤەبەری خۆسەر بەنزیكەی لە 50% هەرزانترە. بۆ نمونە نانی نانەواخانەكانی حكومەت بە 1500 لیرەیە و بوتڵێكی غازیش نزیكەی بە 7 دۆلارە.

بە هۆی لەكاركەوتنی زۆربەی هەرەزۆری فەرمانگەكانی دەوڵەتەوە، بازاڕی خانووبەرە و كڕین و فرۆشتنی ئۆتۆمبێل و زۆربەی ئیشوكارە پەیوەندیدارەکانی دیکە بەو بوارانەوە وەستاوە. لەوەش خراپتر ئەوەیە حكومەت دوو مانگە تەنها موچەیەكی دابەشكردووە، ئەویش نەدراوەتە هەموو موچەخۆران. بۆ نمونە هێزی سەربازیی و خانەنشینانی سەربازیی هیچ موچەیەكیان پێنەدراوە و بەپێی خواستی خۆیان بەسەر فەرمانبەرانیشدا دابەشیان كردووە.

ئەوەی زۆر جێی سەرنجە، هیچ رۆژنامە و گۆڤار و تەلەفزیۆنێك لە دیمەشق نەماوە، لە كاتێكدا پێشتر دەیان بڵاوكراوە و ناوەندی ڕاگەیاندن و تەلەفزیۆنی سەر بەرژێمی سوریا هەبوون.

سەرباری ئەم بارودۆخە خراپەی ئابوریی، بازاڕەكانی سوریا پڕبووە لە كاڵای توركی هەرزان و خراپ، ئەمەش لە داهاتوویەكی نزیکدا مەترسیەكی زۆر گەورە بۆسەر ئابوریی ئەو وڵاتە دروستدەكات، چونكە بەرهەمی ناوخۆ دەرەقەتی هەرزانیی كاڵای خراپی توركی نایەت و سەرئەنجام دەبێتە هۆی لەناوبردنی بەرهەم و پیشەسازیی ناوخۆ. ئێستا حەلەب شارێكی پیشەسازیی و بازرگانیی گەورەیە لە سوریا و ناوچەكە، ئەگەر بەمشێوەیە كاڵای توركیا روو لە سوریا بكات، ئەوا كاڵای ناوخۆ دادەپۆشێت و لەناوی دەبات.

روون نییە ژمارەی هێزە میلیشیاكەی دەستەی تەحریر شام چەندن، بەڵام پێشبینی دەكرێت ژمارەیان لەنێوان 20 بۆ 25 هەزار چەكداردا بێت. ئەو هێزانە زیاتر لە 10 گروپی جیاوازن، هەر گروپێك لە ناوچەیەك دابەشبوون یاخود رۆڵیان پێدراوە. لەناو شاری دیمەشق و دەوروبەری بەسواری ماتۆڕسكیل و بەڕیشی درێژدا دەناسرێنەوە و یەك یەك یاخود دوو دوو بەرچاو دەکەون و دەبینرێن.

ئەو هێزەی حوكمڕانانی نوێ‌، تەنها چەكی سوك و مامناوەندیان هەیە. دەوڵەتی ئیسرائیل تەواوی هێزە سەربازییەكەی سوریای لەناوبردووە؛ هەر لەفرۆكەوە بیگرە تا دەگاتە كەشتی و موشەك و هەلیكۆپتەر و هەموو جبەخانەكانی سوپای سوریا. بەر لە چەند رۆژێك شوێنی دوو هەلیكۆپتەری سوریا لەسوەیدا ئاشكرابوون و هەر هەمان ڕۆژ ئیسرائیل موشەكبارانی كردن و لەناویبردن.

هەموو پێكهاتە نەتەوەیی و مەزهەبی و ئاینیەكانی سوریا ترسیان لە چارەنوس و ئایندەی سوریا لێ نیشتووە. چەكدارانی تەحریر شام دەستیانكردووە بە جۆرێك لەپێشاندانی خواستی بە ئیسلامییكردنی سیماكانی ژیان. دوكان و شوێنەكانی فرۆشتنی مەی دانەخراون، بەڵام ئەوان لە ترسی كێشە و گرفت جامخانەی شوێنەكانیان بەكاغەز داپۆشیوە تا دەرنەكەوێت. لە ماوەی چەند رۆژی رابردوودا، لەچەند شوێنێكی جیاواز چەكدارانی تەحریر شام داوایان لەخاوەن پاسەكانی گواستنەوە كردووە لەناو پاسدا ژن و پیاو هەریەكەیان لە ڕیزێكی جیاوازدا دابنیشن!

"سەیدە زەینەب" كە مەزارێكی پیرۆزی شیعەكانە، دانەخراوە، بەڵام ڕێگەنادرێت مەراسیمی شین و لەخۆدان بگێڕن. بۆ هاوڵاتیانی شیعەی عیراق ڕێوشوێنی توندتریان گرتۆتەبەر كە بە مەبەستی سەردانیكردنی "سەیدە زەینەب" سەردانی دیمەشق دەكەن.

دەسەڵاتدارانی نوێی دیمەشق فەرمانگەیەكی نوێیان دامەزراندووە بەناوی فەرمانگەی یەكلاییكردنەوە (دائرة تسویة) رۆژانە ئەندام و هەوادارانی بەعس و پیاوانی ڕژێم و كاربەدەستانی پێشووی حكومەت بانگ دەكەن و هەریەكەیان ژمارەیەكیان پێدەدەن، دواتر یەك یەك بانگیان دەكەن بۆ لێكۆڵینەوە.

ئەو لێكۆڵینەوانەی لێیان دەكرێت جگە لەكارەكانی رابردوویان، هاوكات پرسیاری موڵك وماڵیشیان لێدەكرێت. بە هەندێكیان وتوە دەبێت بەشێك لە موڵك و ماڵەكانتان رادەستی دەستەی تەحریر شام بكەن.

ماوەی هەفتەیەكیش دەبێت چەكدارانی گروپە جیاوازەكان لەناو دیمەشق دەچنە سەر ماڵان، بەتایبەتیش ئەوانەی كاربەدەستی حكومەت یان حزبی بەعس بوون، داوای چۆڵكردنی خانووبەرەیان لێدەكەن تا دواتر خۆیان لێی نیشتەجێ بن.

ئەم دیاردەیە خەریكە تەشەنە دەسێنێت، چونكە بەشێك لەوانەی چوونەتە سەر ماڵان حكومەت و دەزگا ئەمنیەكانی دەستەی تەحریر شام دەڵێن پەیوەندیان بە ئێمەوە نییە.