د. کامەران مەنتک

بەشی چوارەم

سەرباری ئەوەی رۆژئاوا تاوەكو ئێستا نمونەیەكی جوانیان پێشكەشكردووە و بەلایەنی كەم توانیوانە لەو دۆخە سەختەدا خۆڕاگربن، ناكرێت ئەوە فەرامۆش بكەین، لە پاڵ ئەو خۆڕاگرییەدا چەند فاكتەرێكی تر ئەو ڕۆڵە زیاتر زەق دەكەنەوە، لەوانە گرنگی میدیاكان، میدیا ئێستا هەموو ڕووداوەكانی رۆژئاوا دەگوازێتەوە و دیمەنە سەرسوڕهێنەرەكانی ئەو گیانی بەرەنگارییە دەخاتە بەرچاوی هەموو جیهان، لەپاڵ ئەمەدا تینووێتی خەڵكی كوردستان بە هەموو بەشەكانییەوە، كە دووچاری بێهیوایی و قەیران كراوە بۆ دۆزینەوەی ئەلتەرناتیڤێك، ئەمە وایكردووە هەموو چاوەكان لەسەر رۆژئاوا بن و ئومێدی لەسەر هەڵچنن، كە ئەمە خۆی لە خۆیدا لەلایەك ئومێدبەخشە و لەلایەكی تر مەترسیدارە، ئومێدبەخشە لەبەرئەوەی لە دۆخێكدا هەموو هێزەكانی تر، بەتایبەتی هێزەكانی باشوور، كە بڕیارە رۆژئاوا ببێتە ئەلتەرناتیڤی ئەوان وەك سەنتەری هێزی كوردی، خەریكی سیخوڕێتی و بازرگانیكردن بە خاك و دزی و تاڵانكردنی وڵاتن، كۆمەڵە گەنجێك لەو پارچە بچووكە وەك بروسكەیەكی دوای هەور و تاریكییەكی ترسناك بریسكاونەتەوە و پەیامێكی بەرگری نوێیان پێیە و خوێنی خۆیان لەپیناو وڵاتەكەیاندا دەكەنە قوربانی، ئەمە گوڕوتینێكی تر دەبەخشێتە كۆمەڵگەی كوردی و رێگە نادات ئەو رووناكییەی كە خەریكە دوژمنی خۆماڵی لە ژێر پەردەی دەسەڵاتی كوردی و دوژمنی دەرەكی كە هەرچواردەوریان تەنیوە كپی دەكەنەوە و دەیكوژێننەوە، بكوژێتەوە، ئەمە وا دەكات چۆن ئێستا رۆژئاوا بۆتە جێگەی ئومێد، ئەگەر زیانێكی بەربكەوێت، دەبێتە هۆی بێئومێدبوون و تێكشكانی ئیرادەی كوردی لە هەموو بەشەكانی تر، بەشێوەیەكی زۆر مەترسیدار تر.

لەلایەكی تر كاتێك میلەتێكی پەنجا ملیۆنی وەك تەماشاكەرێك سەیری بچووكترین بەشی خۆی و چەند هەزار گەنجێك دەكات، لەخۆبوردوانە بەرگری لە وڵاتی خۆیان دەكەن و لەدوو ئاستدا لەشەڕێكی ترسناكدان، شەڕێك لەگەڵ ئەو كەلتوورە سەقەتەی خۆ بەدەستەوەدان، كە باشووری كوردستان بەدەستییەوە ناڵاندوویەتی و دەناڵێنێت، لە هەستیارترین چركە ساتەكاندا و لەو پەڕی بەهێزیدا چۆكیان داداوە و خەڵكەكەیان تەسلیم بەدوژمنان كردۆتەوە، لەلایەكی تر شەڕكردن بەرامبەر دوژمنێك، كە دوژمنێكی ئاسایی نییە و لەهەموو رووێكەوە، نەتەوەیی، ئایدیۆلۆژی، ستراتیژی، هەوڵی لەناوبردنی دەدا، بابەتێكی مەترسیدارە و دەبێت هەڵوەستەی لەسەر بكرێت، هەر زیانێك بەر رۆژئاوا بكەوێت، زیان بەر خەونی هەموو كوردان دەكەوێت، بۆیە بە تەنیا ئومێد هەڵچنین و مانەوە وەك تەماشاكار، كارەساتێكی گەورەیە و دەبێت بەهەند وەربگیرێت، ئەگەر كورد بیەوێت خۆی بۆ سەركەوتن ئامادە بكات، دەبێت بەكردەیی پشتی رۆژئاوا یگرێت، راستە لێرەولەوێ لە سەنگەرەكانی بەرگری گەنجی نیشتمان پەروەری هەموو بەشەكانی كوردستان بەرچاو دەكەوێت، بەڵام ئەمە بە تەنیا بەس نییە و لە ئاستی ئەو ئالنگارییە گەورەیەدا نییە، كە كوردستان بەگشتی و ئەو بەشە بە تایبەتی رووبەڕووی بۆتەوە.

راستییەكی تریش هەیە ناكرێت فەرامۆشی بكەین، ئەویش ئەوەیە راستە رۆژئاوا لەئێستادا بەرگری دەكات و توانیویەتی خۆی رابگرێت، بەڵام هەرگۆڕانكارییەكی نەرێنی لە هاوسەنگی هێزدا رووبدات، دەكەوێتە بەردەم لەناوچوون و جینۆسایدێكی گشتگیرەوە، لەبەرئەوەی لەهەموو لایەكدا بەتوندی ئابڵووقە دراوە و دوژمنانی ناوەخۆو دەرەكی مرخی خۆیان لێخۆش كردووە، هەر كارێكی لەو جۆرەش تراژیدیایەكی گەورەی لێدەكەوێتەوە، نابێت بە تەنیا بە دیمەنە سەربازییەكە فریوبخۆین و بەرەنگارییەكی قارەمانانە، كۆی دیمەنەكە داگیربكات، لەبەرئەوەی ئەو دیمەنە وەك ئاماژەی پێكرا، چەندە ئارامبەخشە مەترسیداریشە، ناكرێت بە تەنیا لەلایەنە سەربازییەكەوە چڕ بكرێتەوە و پێشبینی كۆمەڵێك سیناریۆی مەترسیدار لە خۆوە دەگرێت، نابێت ئەو پڕۆپاگەندە زۆرانەی دەربارەی ئایندەی كورد دەكرێن، وەك دامەزراندنی دەوڵەتی كوردی و كوردستانی گەورەو ... هتد، كورد بەخ و لەخۆبایی بكات، لەبەرئەوەی ئەو جۆرە دەنگۆیانە بەشێكن لەشەڕێكی دەروونی و ئەگەر سەیری قۆناغی بەرلە هەردوو جەنگی یەكەم و دووەم و جیهانی بكەین، لەو جۆرە قۆناغانەدا ئەم جۆرە قەوانانەمان زۆر گوێ لێدەبێت، دواتریش دەزانین چارەنووسی كورد بەكوێ گەیشت.

ئێستا رۆژئاوا خەریكە لە دوولاوە دەخنكێنرێت، لەلایەك بەو ئابڵووقانەی لە هەر چوارلاوە دراوە، لەباكوور و رۆژهەڵاتەوە توركیا و چەتەكانی توركیا، لە باشووریشەوە حكومەتی نوێی سوریا، كە سەرباری ئەوەی بانگەشەی بەیەكەوە ژیان دەكات و ناوەناوەش هەڕەشەیەك دەكات، پاشخانە مێژووییەكەی هیچی لە چەتەكانی توركیا جیا ناكاتەوە و لە هەرچركەساتێكدا شەڕ رابگەیەنێت دەیگەیەنێت، بەمەش ئەگەری ئەوە زیاتر دەكات، كە لەهەموو لایەكەوە پەلاماری رۆژئاوا بدرێت، ئەگەر گڵۆپێكی سەوزی كزیش لەلایەن زلهێزەكانەوە دابگیرسێت، دیارە لە رۆژهەڵاتیشەوە، کە تاكە سنووری لەگەڵ هەریمی كوردستانە داخراوە، لەبەرئەوەی دۆخی شەڕ لەو بەشە رەهەندە نەتەوەییەكەی تێپەڕاندووە و رەهەندێكی حیزبی و بنەماڵەیی وەرگرتووە و بەتەواوی تەسلیم بە ئەجێنداكانی توركیا بووە و ئیرادەی لەدەست نەماوە.

بەم شێوەیە قووڵایی ستراتیژی رۆژئاوا لە هەموو لایەكدا، بەتایبەتی لە باكوور و رۆژهەڵات، كە جێگەی چاوی تیایە، دیوارێكی كۆنكرێتی لەبەردەم دروست كراوە، ئەمە وایكردووە، رۆژئاوا تەنیا لە خەمی خۆپاراستندا بێت، كە ئەمە خۆی لەخۆیدا كارێكی خۆكوژانەیە، لەبەرئەوەی خولانەوەی ئەو ئەزموونە لە قاوغی جوگرافییەیكی داخراودا، واتای سڕبوون و مردنێكی لەسەرەخۆیە، بۆیە دەبێت هەوڵبدرێت ئەو چوارچێوەیە تێكبشكێنرێت و ئەو ئەزموونە بگوازرێتەوە بۆ بەشەكانی تری كوردستانیش، بەتایبەتیش باشووری ناوەڕاست(هەریمی كوردستان) لەبەرئەوەی ئەو بەشە بەهۆی ئەو پاشاگەردانی و بێهیواییەی تیایدا دەژی، لە هەموو بەشەكانی تر زیاتر ئامادەیە و تووڕەبوونی خەڵك تیایدا گەیشتۆتە لوتكە، ئەمە وەرگرتن و قبووڵكردنی ئەو ئەزموونە سەركەوتووەی رۆژئاوا ئاسانتر دەكات، هاوكات لەرووی جیۆستراتیژییەوە، ئەو بەشە وەك ئاماژەی پێكرا رۆژئاوا بە رۆژهەڵاتی كوردستانەوە دەبەستێتەوە و كۆنتڕۆڵكردنی ئەو پشتێنەیە، ئەگەر لە رووی ئابووری و سیاسیشەوە بێت، كاریگەرییەكی گەورەی لەسەر چارەنووسی هەموو كوردستان هەیە، لەلایەكی تر ئەو بەشە دەروازەیەكی فروانتر بەرەو رۆژئاوا دەكاتەوە، بۆئەوەی بەرەو قوڵایی ستراتیژی لەباشوور پەلبهاوێژێت....

كە وەك لەبەشەكانی تردا ئاماژەمان پیكرد روحی كوردستان و بنەمای دامەزراندنی هەر قەوارەیەكی سیاسی نیشتمانی گەورەیە لە ئایندەدا...