سلێمان مستەفا حەسەن

پرۆسەی پێکهێنانی کابینەی دەیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە نێوان ئەرک و بەرپرسیاریەتی یەکێتیی نیشتیمانی کوردستان و پارتی دیموکراتی کوردستاندا، لە دوای هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمان وەک یەکێک لە بژاردەکانی بەردەم پرۆسەی سیاسی هەرێم جێگای پرسیار و گومان و هیوایە.

بە ڕەچاوکردنی ئەزمونی پێشوو و بنەماکانی حکومەتی هاوپەیمانیەتی دروست، دەبێت ڕێککەوتن لەسەر بەرنامەی حکومەت و یاساکان و بڕیارە ستراتیژییەکان و شەراکەت و بڕیارە سیاسی و ئابورییەکان بکرێت؛ بۆ ئەوەی هاوپەیمانییەکە بەردەوام بمێنێت، دەبێت چوارچێوەی پرۆسەی ڕێکەوتنەکە شەفاف بێت و هێز و ڕەوایەتێکی یاسایی پێبدرێت و ئەرک و بەرپرسیاریەتیەکان دیاربن.

پرۆسەی پێکهێنانی حکومەت لە نێوان یەکێتی و پارتی پێویستی بە ڕێکەوتنە بۆ بنیاتنانی متمانە بۆ چوارساڵ حوکمڕانی، بۆ نەخشەڕێگا بۆ بەرنامەی کابینە بۆ دیاریکردنی ئەرکەکانی وەک ئاسایش و بازرگانی و دارایی و پێشمەرگە و خزمەتگوزاری و پرسی پرسە هەڵواسراوەکان و مافە دەستوریەکان، ئەمەش بەبێ سەروەری یاسا، بەرقەرارکردنی ئاشتیەکی ڕاستگۆیانە و بەرەوپێشچوونی هەرێم بە شێوەیەکی دروست و ئاسایی، نایەتەدی.  لە سەرووی هەموشیانەوە کۆتاییهێنان بە گەندەڵی و حزبایەتی ناتەندروست لە دەوڵەتداریدا، گێرانەوەی متمانەی میللەت و هاوڵاتیان و گێڕانەوەی قەرزی فەرمانبەران، دەستەبەرکردن و دانانی میکانیزمەکانی خۆچاکردن و خۆ نوێکردنەوە بۆ ئەوەی پرسی مافە دەستوریەکان بخرێتە کارنامەی کابینەی داهاتوی حکومەتی فیدراڵییەوە. ئەمەش پەیوەستە بە یەکبوون و یکگرتوویی تەوای هێزەکان و میللەتەوە، بۆیە نابێت یەکێتیی و پارتی ئەنجامی زۆرینەی هەڵبژاردن بۆ مەرامی حزبی رووت بەکار بهێنن، نابێت یەکێتیی و پارتی سەربخەنە سەر سەرینی برابەشی بۆ چوار ساڵ، بە پێچەوانەوە دەبێت ئەم کابینەیە کابینەی ماف و داد و یەکسانی و ئاشتی و خزمەتگوزاری و هەلی کار و هیوا بێت.

گرنگی ئاشتی و بەدیهێنانی سەرکەوتنی ئابووری و کارکردن بە سەروەری یاسا و بنەماکانی دیموکراسی؛ خاڵی بنەرەتی ئەو ڕێکەوتنەن بۆ ئایندەی هەرێمی کوردستان، کە بە گرتنەبەری سیاسەتێکی ئابووری و دارایی و کارگێری  شەفاف و دروست دەبێت و دەبێتە هۆکاری سەرەکی بۆ سەقامگیری و بەرەوپێشچوونی هەرێم. ئەم خۆزگەیە بەدینایەت بەبێ بوونی  یەکهەڵوێستی و پلانی پێشوەختە و ئاشتییەکی ڕاستگۆیانە؛ کە متمانە بۆ بازاڕ و بازرگانان وبنکەی جەماوەری حزبەکان و چاڵاکوانان و رێکخراوەکان و هاونیشتیمانیان بەگشتی بگێڕێتەوە. سەرچاوە سەرەکییەکانی داهاتی هەرێمی کوردستان وەک هەرێمێکی  فیدراڵ لە بوجەی گشتی دەوڵەت و سەرچاوەکانی داهات لە نەوت و گاز و بازاڕی کار پەیوەستە بە میکانیزمێکی یەکگرتوو و دیموکراتی و شەفاف و سەروەری یاساوە، لەپێش هەموو شتێک رێکەوتن لەسەر گێڕانەوەی شکۆ بۆ دامەزراوەکان و گێڕانەوەی متمانەی هاوڵاتیان بۆ چارەسەرکردنی پرسە داراییەکان و هەمەجۆرکردنی سەرچاوەکانی داهات و بەشداریپێکردنی کارای کەرتی تایبەت بە رێکارێکی تەندروست و ڕەخساندنی هەلی یەکسان بۆ وەبەرهێنان.

بەرزبوونەوەی مەترسیی داعش و ئاڵۆزی گۆڕانکارییە چاوەڕوانکراوەکان لە ناوچەکە:

  ڕەچاوکردنی مەترسی گەرانەوەی داعش و ئاڵۆزیەکانی عێراق و هێزە لەیاسادەرچووەکان کاریگەریان لە سەرهەرێمی کوردستان هێندە کەم نییە نادیدەیان بگرین، بۆیە حکومەتێکی بەهێز و خاوەن متمانە دەخوازێ تا هێزی پێشمەرگە و تەوای هێزە چەکدارەکان یەک بخرێن و لەگەڵ حکومەتی فیدراڵیش رێکەوتن و لیکتێگەشتن بکرێت بۆ پرسی مافەکانی پێشمەرگە، هەروەها بەشدرایکردنی کردارەکی لە مەلەفی بەرگری  ئاسایش و هەواڵگری لەسەر ئاستی  حکومەتی فیدراڵ.

دیموکراسی و سەروەری یاسا و عەدالەت و شەفافیەت و جیهانی ژیری دەستکرد:

  ئاستی دیموکراسی و سەروەری یاسا و دادپەروەری و شەفافیەت لە هەرێمی کوردستان بەم جۆرەیە کە چالاکییە حیزبییەکان باڵا دەستن و بەهەڵە مامەڵە لەگەڵ بنەماکانی دیموکراسی دەکرێت،  زۆرجارئەمەش  سەرنجی خەڵکی بەرەو ناڕەزایی و هوتاف و بانگەوازی شوکهێنەر راکێشاوە. بۆ بەرقەراکردنی  عەدالەت و دروستکردنی سیستەمێکی کارا دەبێت پێداچونەوە بۆ مەلەفی سەروەری یاسا و دەسەڵاتی دادوەری و دەوری دامەزراوەی حکومەت بەگشتی  و پەرلەمان بە تایبەتی بکرێتەوە.

کابینەی دەیەم و پرسی ڕێکەوتن و لێکتێگەشتن لەگەڵ حکومەتی فیدڕاڵی:

دەبێت حکومەتی هەرێم لە کابینەی دەیەمدا بەردەوام بێت لە فشار خستنەسەر حکومەتی فیدراڵ بۆ جێبەجێکردنی ماددەی ١٤٠ی دەستور، هەروەها ڕێککەوتن لەسەر دابەشکردنی قازانجی نەوت و گاز ئەمەش بەبێ یاسایەکی هاوسەنگ و دادپەروەر نابێت.

پێویستە پرسی بودجەی هەرێم لە بودجەی حکومەتی فیدراڵ پرسێکی تری گرنگی بەرنامەی ئەم کابینەیە بێت، بۆیە سەرتا رێکەوتنی ناوخۆیی بۆ ئامادەکردنی یاسای بودجە و ئینجا ڕێککەوتن لەگەڵ حکومەتی فیدراڵ مەرجێکی سەرەکییە بۆ دابەشکردنی بودجەی هەرێم و مافە دەستوورییەکانی تر وەک پارچەیەک لە حکومەتی فیدراڵی، بەدەر لەمانەش یاسای ئەنجومونی فیدراڵی و یاسای نەوت و گاز و یاسای مافی هەرێمەکان لە تەوای حکومەتی فیدراڵ پرسێکی ترە کە بەهەند وەربگیرێت لەگەڵ پێداچوونەوە و هەموارکردنەوەی ئەو یاسایانەی بە هەژموونی زۆرینە دەرچوێنراون و خوێندنەوەی جیایان بۆ دەکرێت.

هەموو ئەو پرسانەی سەرنجمان خستنەسەر پێویستی بە یەکگرتن و پێکهێنانی شاندێکی یاسایی و کارگێری و داریی و هونەری  و سیاسی بەهێز هەیە بۆ ئەوەی حکومەتی هەرێم ئەرکە دەستوریەکانی سەر هەرێم جێبەجێ بکات و بەهانە لەدەست حکومەتی فیدڕاڵ دەربهێنێت، لەبەرمبەردا پێداگری لەسەر مافە دەستوریەکان بکات و لیژنەی بەرنامەی کاری ئامادەبێت. ئەمەش پێویستی بە هەڵدانەوەی لاپەرەیەکی نوێ و لەخوبوردوویی و ئاشتکردنەوەی شەقام و تەوای رێکخراوکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و سەندیکاکان  و ڕاگەیاندنکار و میدیاکان هەیە، دەرنجام بۆ ڕێگەخۆشکردن لەسەر کرانەوە بەڕووی  رێکەوتن بۆ دارشتنی بەرنامەیەکی نیشتیمانی نێوخۆیی گشتگیر  بۆ خۆپاراستن لە هەواڵ و زانیاری فەیک و ساختە و شەپۆلی پۆپۆلیزم، بەیەکەوە کارکردن و هەماهەنگی دروست و کارکردن بۆ ئامادەکردنی یاسایەکی سەردەمیانە بۆ پرسی ڕاگەیاندن و دەستگەیشتن بە زانیاری و ئازادی رۆژنامەگەری و ئازادی رادەربڕین فەراهەم بکرێت، بە پجەوانەوە کاریگەری نەرێنی زیاتر لەسەر پرۆسەی حوکمڕانی و کایە کۆمەڵاتیەکانش دروست دەکات، بۆیە پەیوەندی ڕوونی میدیایی و فەرمی بەرووی هاوڵاتیان و پارێزگاری لە تەندروستی زانیاری ڕاستگۆیانە، پێویستە و ئەرکی هەنوکە و لە پێشینەیە.

کۆتایی؛ کابینەیەکی چارەسەرکار بۆ هەرێم:

چاوەڕێ دەکرێت کابینەی نوێ هەڵوێستی کارا بگرێت بەرەو حکومەت و دەوڵەتداریەکی تەندروست، نەك حکومەتی چالاکی حیزبی و ناڕۆشن، پێویستە یەکێتیی و پارتی دیدگای حوکمرانی و دەوڵەتداری بۆ کادرانیان ئامانجدار تر بکەن؛ بە شێوەیەک لە قازانجی پرسی نەتەوییمان بشکێتەوە. دەبێت چاوەڕێ بین و بە گومان و هیواوەوە بین و بزانین بەرنامەی کابینەی دەیەم بەرنامەی کار و کردار دەبێت بۆ گرفت و داخوازییەکانی هاوڵاتیان. دەبێت بەرنامەی کابینەی دەیەم هەڵقولاوی ڕاستکردنەوەی پرۆسەی دەوڵەتداری و ئابوریەکی گەشە سەندوو بێت، هەرێمی کوردستان پێویستی بە رێنمایی نوێی حکومەتداری و متمانەی هاوڵاتییان هەیە. ئەگەر کابینەی دەیەم بڕیار بدات کار بە بنەماکانی دیموکراسی و سەروەری یاسا وماف بکات، گەر کابینەیەکی یەکگرتوو و شەفاف بێت، بەدڵنیاییەوە بەرەو هەنگاوی ڕاست و خۆچاکردن، هیوابەخش دەبێت. بەپێچەوانەوە هیواکان دەبن بەگومان و بێ هیوایی و  کێشە و ناکۆکی زیاتر.  بۆ حکومەتێکی سەقامگیر پشتیوانی میللی و نەتەوەیی  پێویستە، بۆ ئەوەی لەناو خۆی هەرێم و عێراق و لە مەحفەلی نێودەوڵەتیدا پەسەند و قبوڵکراو بێت.