ئیبراهیم شێخ وەسانی 

هەوڵێک بۆ سادەکردنەوە و تێگەیشتن لە چەکدانان و خۆهەڵوەشاندنەوەی پەکەکە لەژێر کاریگەری پەیامەکەی عەبدوڵا ئۆجەلان

بەشی دووەم 
(١)

لەبەشی یەکەم گوتم «لەفیکری ئۆجەلان دا کورد سۆژەیە، ئۆبژە نیە», بەڵام نابێت ئەوە بەو مانایە لێکبدرێتەوە کە کورد و دۆزی کوردی لەلای عەبدوڵا ئۆجەلا هیچ گرنگ نیین، ئەگەر کەمالیزم (ئەتاتورک) پێداگیری لە ناوەندگەرایی(centralism)، سڕینەوە، ئەسیمیلەیشن واتا توانەوە دەکات و، کار بۆ چەسپاندنی یەک نەتەوە، یەک زمان و یەک ئاڵا دەکات، ئەوا عەبدوڵا ئۆجەلان دژ بە ناوەندگەرایی، دەوڵەتخوازی و دەولەت نەتەوەیە(nation state) و، کار بۆ پێکەوەژیان، لامەرکەزی (decentralize)، فرەکەلتوری و فرەزمانی (Multilingualism) دەکات.

بەکوردی و کرمانجی دەکرێت بڵێین ئۆجەلان دژی دەستەڵات داریی و سیستەمی دەوڵەتداری و دەوڵەتگەرایە(statism) و، بیر لە دامەزراندنی سیستەمێکی باشتر لە سیستەمی دەوڵەت دەکاتەوە.  
(( عەسا سیحریەکەشی بۆ دژایەتی کردنی دەوڵەت نەتەوە و دەوڵەتداری و دەوڵەتگەرایی-statism، کۆمەڵگەی دیموکراتیکە))

(٢)  
لێرەدا مافی هەموو کوردێکە بپرسێ کاتێک

زۆرینەی کورد خەون بە دامەزراندنی دەوڵەتی نەتەوەیی کوردی دەبینێت و تامی نەکردیە، لە ئێستاشدا عەبدوڵا ئۆجەلان کێشەی لەگەڵ سنوری جوگرافی دەوڵەتی نەتەوەیی تورکیادا نیە، بۆچی بەیەکەوە هەوڵ بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگەی دیموکڕاتی و دەوڵەتی نەتەوەی کوردی نادات؟ 

((لە بەشەکانی داهاتوو وەڵامی ئەو پرسیارە لەسەر زاری عەبدوڵا ئۆجەلان بە وردی دەدەمەوە، بەڵام لێرە تەنها دەتوانم ئەوە بڵێم خودی دەوڵەت نەتەوە لەلای ئۆجەلان کێشەدارە، ئەوجا دەولەت نەتەوەی کوردی بێت یان تورکی، لەلای ئەو کۆمەڵگەی دیموکراتیک چارەسەرە.. ))

(٣)
دەی ئەگەر کۆمەڵگایەکی دیموکراتیک لەلای عەبدوڵا ئۆجەلان چارەسەرە، لێرە پرسیاری جەوهەری ئەوەیە:- ئامانج لە کۆمەڵگەی دیموکرتیک چیە و بەرەو کام ئاقارمان دەبات؟  
وەڵام :-  ئامانج گەیشتنە بە سۆسیالیزم.

(( جەوهەری کۆمەڵگەی دیموکرات سۆسیالیزمە، بەڵام سۆسیالیزمێک لە دەروەی چوارچێوەی دەوڵەت نەتەوە و، دەوڵەتداری))

(٤)
بەڵام بە باوەڕی عەبدوڵا ئۆجەلان تێزەکانی دەوڵەت  بەگشتی و دەوڵەت نەتەوە بەتایبەتی و سۆسیالیزم دوو تێزی دژبەیەکن، ئەو پێیوایە قەیرانی سۆسیالیزم لە چارەسەرنەکردنی کێشەی دەسەڵات و دەوڵەتەوە سەرچاوەی گرتووە، دەڵێت« سۆسیالیزم کە خۆی وەک کۆمەڵگەیەکی مێژوویی دژە سەرمایەداری پیشان دەدات، ناتوانێت لەسەر هەمان مۆدێلی دەوڵەتی سەرمایەداری بەردەوامبێت، هەرگیز بنیاتنانی سۆسیالیزم لە چوارچێوەی دەوڵەتێکی نەتەوەیی سەرکەوتووو نابێت، چارەنووسی هەمان چارەنووسی سۆسیالیستی واقیعی  یەکێتی سۆڤیەتی دەبێت».

(( عەبدوڵا ئۆجەلان دەڵێت «دەمەوێت ئەوە بسەلمێنم  کە بۆچوونەکانی مارکس و ئەنگڵس کە دەڵێن سۆسیالیزم تەنیا لەسەر بنەمای دەوڵەتە نەتەوەییە ناوەندییەکان دەتوانرێت بنیات بنرێت، هەڵەیەکی سیستماتیکی سۆسیالیزمی زانستییە))

(٥)
بەباوەڕی عەبدوڵا ئۆجەلان دەوڵەتی نەتەوەیی یەکێکە لە ئاڵۆزترین بابەتەکانی زانستی کۆمەڵایەتی و وەک چەقۆیەکی سیحراوی پێناسەدەکرێت کە دەتوانێت هەموو کێشەکانی دژ بە مۆدێرنیتە چارەسەر بکات، بەڵام لە راستیدا کێشە کۆمەڵایەتییەکان هەزار هێندە دەکات.

(( عەبدوڵا ئۆجەلان دەڵێت «هۆکاری ئەو توانایەی دەوڵەتیش لە خراپەکاری ئەوەیە کە ئامێری دەسەڵات لەناو دەوڵەتی نەتەوەیی دا بەناو هەموو موولوولەکانی کۆمەڵگا بڵاوبوویتەوە»))

(٦)
عەبدوڵا ئۆجەلان دەڵێت «دەوڵەت نەتەوە کە بانگەشەی دروستکردنی کۆمەڵگایەکی یەکسان دەکات، هاوڵاتیەکی ساختە لە ژێر حوکمی ( یاسا) دروست دەکات، راستە ئەم هاوڵاتیە بەپێی( یاسا) یەکسانە، بەڵام وەک ئەوەی بەچەقۆیەک هەموو ئەندامەکانی لەشی بەمەبەستی یەکسانکردن بڕا بێت وایە»، ئۆجەلان پێیوایە هاوڵاتی لەژێر دەستەڵاتی دەوڵەتی نەتەوەیی چ وەک بوونەوەرێکی تاک یان دەستەجەمع ئەوپەڕی نایەکسانی لە هەموو بوارەکانی ژیاندا ئەزموون دەکات، دەسەڵاتی دەوڵەت نەتەوە بەخۆی کێشە دەخوڵقێنێ، کێشەی کۆمەڵایەتی و، ستەم و ئیستغلالکردن کە بەهۆی پۆتانسیەڵی هێزی رێکخروەیی سەرمایە بەرهەمی دەهێنێ بۆ هاوڵاتیان دروست دەکات.

((لە فیکری عەبدوڵا ئۆجەلان دا، مۆدێلی دەوڵەتی نەتەوەیی، تەڵەیەکی تەواوە، تۆڕێکی چەوساندنەوە و ئیستغلالکردنە بۆ کۆمەڵگاکان))

(٧)
عوبدوڵا ئۆجەلان دەڵێت « کاتێک باس لە تیۆری دەوڵەت نەتەوە دەکرێت، بابەتێکی دیکە هەیە کە پێویستە ڕەخنەی لێ بگیرێت، ئەویش ئەوەیە کە نەتەوە وەک خودا پیرۆزکراوە، مۆدێرنیتی سەرمایەداری نەتەوە و دەوڵەتی لە شوێنی ئایین و خودای تەقلیدی داناوە».
(( بەبۆچوونی ئۆجەڵان ئەگەر ئایدۆلۆژیای ناسیۆنالیزم وەک ئایینی دەوڵەت نەتەوە لێکبدەینەوە، دەتوانین بڵێین خودی دەوڵەت نەتەوە خوداوەندی ئەم ئایینەیە، دەڵێت «دەوڵەت لە سەردەمی مۆدێرنیتەدا بە شێوەیەک بنیات نراوە کە جەوهەری هەموو چەمکەکانی خودایی سەدەکانی ناوەڕاست لەخۆ بگرێت، ئەو دیاردەیەی کە پێی دەوترێت ‘دەوڵەتی عەلمانی’ لە جەوهەر دا بریتییە لە بنیاتنانەوە و کۆنکرێتکردنی خوداوەندە کۆنەکانی سەردەمی فرەخودایی و خودای ئاینەکانی سەدەکانی ناوەڕاست لە چوارچێوەی دەوڵەت»))

(٨)
عەبدوڵا ئۆجەڵان پێیوایە تەسلیمکردنی چارەسەری کێشە نەتەوەیی و کۆمەڵایەتییەکانی کۆمەڵگا بە دەوڵەتی نەتەوەیی، ستەمکارترین لایەنی مۆدێرنیتەی سەرمایەدریە. 
(( بەباوەڕی ئۆجەلان چاوەڕوانی چارەسەر لە کەرەستەیەک کە خۆی سەرچاوەی کێشەکانە، دەبێتە هۆی ئەوەی کێشەکان وەک تۆپە بەفر بن و، ئاژاوەی کۆمەڵایەتی لێبکەوێتەوە، دەڵێت« سەرمایەداری قەیراناویترین قۆناغی سیستەمی شارستانیی مێژوی مرۆڤایەتیە، دەوڵەتی نەتەوەیی کە لەم قۆناغە قەیراناوییەدا خرایە ناو بەرنامەی کارەوە، بەهێزترین رێکخراوی توندوتیژیە بەدرێژایی مێژووی کۆمەڵگای مرۆڤایەتییە»))

(٩)
 عەبدوڵا ئۆجەلان پێیوایە ئەو سەردەمەی ئێمە تێیدا دەژین، کە تێید هێماکانی دەوڵەتی نەتەوەیی و، دروشمە بنەڕەتییەکانی ‘یەک ئاڵا’، ‘یەک زمان’، ‘یەک نیشتمان’، ‘یەک دەوڵەت’، ‘دەوڵەتی یەکگرتوو’  پیرۆز دەکرێن و، رێوڕەسمی  شۆڤێنی نەتەوەیی لە هەموو خۆپیشاندانێکدا، بە تایبەت لە ڕووداوە وەرزشی و هونەرییەکان دەکرێت، دەبێ وەک تقوسی پەرستنی ئایینی ناسیۆنالیزم لێکبدرێتەوە. 
(( ئۆجەلان دەڵێت «لە ڕاستیدا پەرستن لە سەردەمەکانی پێشووش هەمان ئەرکی هەبووە، ئامانجی سەرەکی چەسپاندنی بەرژەوەندیی قۆرخکارییەکانی دەسەڵات و ئیستغلالکردن بووە، ئەویش بە شاردنەوە بێت یان بە پیرۆزکردن و شەرعیەتپێدان»))
ماویەتی….
(تکایە ئەگەر ئەو نووسینەی لێرە بەرەو خوارەوەت خوێندەوە، تەنها وەک بابەتەکی ئیحساسی وەریبگرە، دەی ئاخر ئەمنیش کوردم، مرۆڤم، لە خوێن و گۆشت پێکهاتووم، ناکرێت  ئەو رووداوە گەورەیەی ئەو بزوتنەوەیە کە نۆستالژیام لەگەڵی هەیە، هەست و سۆزم نەجولێنێ……)
#کاتێک سەیری ڤیدۆی گۆنگرەی دوازدەی پەکەکە( کۆنگرەی هەڵوەشانەوە)ی ئاژانسی فوراد نیوزم( ANF) دەکرد، ئەو ژنەی کە وێنەکەم لەژێر ئەو پۆستە دانایە، زۆر سەرنجی راکێشام ((راستی دواتر لە رێگەی گۆگل و هەندێک هاوڕی نزیک لەو بزوتنەوەیە زۆر هەوڵمدا، بزانم ناوی چیە و کێیە،مۆفەق نەبووم)  هەرچەندی تەماشام دەکرد 
لە پێش چاوم دەبووە یەکێک لە کەسوکارەکانم
دەبووە ئامۆزا باب ئەنفالکراوەکانم کە نەیانتوانی بخوێنن و، زانکۆ تەواو بکەن…
بووە ئەو کچانەی گوندەکەم کە تەنها لەسەر بزەیەک یان نامەیەکی دڵداری بە فیشەکێک لاشەیان بێ گیان کرا و،  بۆ جیهانی ئەودیو نێردران….
بووە خوشکم کە نەیتوانی لەکاتی خۆیدا مێرد بکات و، سێ چوار منداڵی جوانی هەبی…
شێوەی ئەو پورەمی دەدا کە بەهۆی رۆژانی سەختی گرانی ئابلوقەی ئابوری و شەڕی براکوژی لەجیاتی ئەوەی کوڕ و کچەکانی بەجلێکی شایستە سبەینان بۆ خوتابخانە بەڕێبکات، بەجلی بەپینە و برسیەتی دەیناردنە سەر کێلگەکانی کارکردن.. 
بووە داکم کە لەپێناوی ئازادی کوردستان بووە گەریلا و نەیتوانی هاوسەرگیری بکات و، ئەمن لەدایک نەبووم
 (يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا)….
بەڵام (هەزار جار شەیتان بەنەحلەت بیت) لەپڕ لەحزەیەکی ئیبلیسیدا ئەو مەلائیکەتە لەپێش چاوم بووە ئەو ژنە لەشفرۆشەی کافتریای هالک کەیف کافی (EHLİ KEYF CAFE) شەقامی لالەلی ئیستەنبۆل کە بەقەدەر دەهەزار ژنە گەریلا لەزەتی لە غەریزەی سیکسی بینی بوو…..
# ئەگەر لە کرۆنۆلۆژیای ئەو تاڵە سپیانەی ئەو وێنەیە وردببیەوە و، ئەو وێنەیە لەلات بووە خواوەندی عەشتار و، خۆشت لەلا بووە مرۆڤەکی سەردەمی پێش زانین و کڕنۆشبەرێکی پەرستگەی ئەو خواوەندە، شەرم لەخۆت مەکە، چونکە ئەوە لەحزەی دەرچوونە لە قالبی ئەو مەخلوقە دڕەندەیەی کە ناوی مرۆڤە، ئەو وێنەیە چیرۆکی گەلێکە کە سەرسەریەکانی دیزاینەری (سایکس- پیکۆ)نەیانهێشت تامی دەوڵەتی نەتەوەیی بکات  …..
 #دوور لە ئایادۆلۆژیای حیزبی ئەو ژنە داکمە، خوشکمە ، کەسوکارمە…..
بژی ژن ، ژیان ، ئازدای
تێبنی/  بابەتەکە لەلای من زۆر هەستیارترە لەوەی هەستی پێدەکەی، ئینگلیز گوتەنی
‏ «It’s sensitiv more than you feel », دەتوانی لەژێرەوە، لە شوێنی کۆمێنت بەکەیفی خۆت رەخنە لە فیکری عەبدوڵا ئۆجەلان ئەو نووسینەی من بگری، بەڵام رێزگرتن لە ئەو ژنە و ئەو وێنەیە بۆ من گرنگە، بۆیە هەرکەسێک کۆمێنتی شەخسی یان ناشیرن لەسەر ئەو وێنەیە بنووسی بەدوای لێبوردنەوە بلۆکی دەکەم……  
# ڤیدیۆی ڤیدۆی ئاژانسی فوراد نیوزی(ANF) گۆنگرەی دوازدەی پەکەکە( کۆنگرەی هەڵوەشانەوە) لە یەکەم کۆمێنت دادەنێم…