ئازاد شکور

ئەگەر چاوێک بە مێژووی سیاسی پارتە دەسەڵاتدار و ئۆپۆزسێونەکاندا بخشێنین، چ لە ڕۆژهەڵاتی ناڤین و چ لەناو کلتوووری کوردەواریدا، بە تەواوی هەست بەوە دەکەین، کە زۆرینە یەک جۆر سیاسەت پەیڕەو دەکەن، ئەویش سیاسەتی یەکترسڕینەوە و لە نێوبردنی یەکترییە، کە خۆراک و ئۆکسجین لە بوغز و توڕەییەوە وەردەگرێت. 

بۆیە دەتوانین بڵێین هەر لڤین و بزاوتێکی  سیاسی یان کۆمەڵایەتی، گەر لە منداڵدانی  توڕەیی یان ناڕەزایەتی دەربڕین  هاتبێتە دونیاوە، ناتوانرێت تەنها وەک دیاردەیەکی مێژوویی تەماشا بکرێت، هەموو ئەو بزاڤە سیاسی و جڤاکیانەی کە لەژێر ناوی ڕیفۆرم و گۆڕانکارییەوە بزاوت دەکەن، زیاتر لەسەر توڕەیی و ناڕەزایەتی خەڵک بینا دەکرێت، "توڕەیی" دەشێت پارتێک یان ڕەوتێک ببزوێنێت، بەڵام ناتوانێت شوناس و ئایندەی پێبدات، واتا ناتوانێت بیکاتە بزاڤێکی داهاتوویی، چونکی ناڕەزایەتی و توڕەیی دیاردەیەکی تێپەڕ و ڕاگوزەرە.

بۆ ئەوەی لەمەڕ چەمکی توڕەیی تێبگەین، پێتڤیە لەجۆرەکانی توڕەیی بگەین ئەوانیش: (تووڕەیی ڕووت و توڕەیی ڕەسەنن). جۆری یەکەمیان توندڕەوی بەرهەم دەهێنێت، ناتوانێت هیچ گۆڕانکاریەک بەرهەم بهێنێت، هاوکات جەنگ و کاولکاری بەدوای خۆیدا دێنێت.

جۆری دووەمیشیان کە خۆی لە توڕەیی ڕەسەن یان ڕاستەقینە دەبینێتەوە، زادەی تێهزرین بیرکردنەوەیەکی قوڵی بنکۆڵکاریە، ئامانج و ستراتیژێکی دوورمەودای هەیە، ئەم تایپە لە توڕەیی بە هێمنی کاری خۆی دەکات، ئەم جۆرە لە تووڕەیی مانا دەبەخشێت بەژیان، چونکی دەمانباتە نێو قوڵایی بیرکردنەوەوە، بەبێ ئەوەی سنوری نێوان مرۆڤەکان ببڕێت، لەبری ئەوەی هێزێکی خامۆش و وێرانکەر بێت، دەبێتە هێزێکی داهێنەر و وەشەن، لەبری ئەوەی وزەو بیرکردنەوەکانی تەرخان بکات بۆسڕینەوەو مردنی ڕکەبەر و نەیارەکانی، کۆی چالاکی و تواناکانی دەخاتە خزمەتی دونیابینە گەردونیەکانی خۆیەوە، واتا و مانایەکی قوڵتر بە ژیان و ئەو جوڵانەوە کۆمەڵایەتی و سیاسیانە دەبەخشت، کەلە پێناویدا کۆشش دەکات، بەڵام جێگەی داخە ئەوەی لە زۆنی ڕۆژهەڵاتی ناوین و نەخاسمە لە نێو کولتووری کوردیدا دەگوزەرێت، تژیە لە کینەو بوغزو ملشکاندن و ڕاماڵینی یەکتری، لە دوای ڕاپەڕینەوە مێژووی سیاسی لە کوردوستان، بە دەسەڵات و ئۆپۆزسێونیشەوە خاڵیە لە فکرو هۆشیاری و داهێنان، بەڵکو سوڕانەوەیە لە نێو یەک بازنەدا، جوینەوە و لاساییکردنەوەی هەمان میتۆد و سیاسەتە، کە ئەویش چاوەڕوانیکردن بەدیار تەرم و لەنێوچوونی یەکتریەوە.

تراژیدیایی مێژووی مرۆڤ زۆرجار تژیە لە وێرانکاری و کاولکاری، هەندێجار لەکۆنتڕۆڵ و ڕامکردن دەردەچێت، بەڵام ئەمەش بەو مانایە نا کە ئیتر نەتوانرێت چەمکی توڕەیی لە دیاردەیەکی ڕووتەوە بگۆڕدرێت بۆ داردەیەکی ڕەسەن و داهێنەر، ژ بەرکو مرۆڤ بونەوەرێکی بیرکەرەوە و خودان هۆشەکییە، تێپەڕاندنی قۆناغی توندوتێژی و بوغزو توڕەیی کارێکی نەکردەنی نیە، هەربۆیە دەتوانین بڵێین، هەر بزاوتێکی سیاسی و جڤاکی ناتوانێت ببێتە بزاڤێکی ئینسانی و گەردوونی ، گەر نەتوانێت تپەڕاندن بکات و "توڕەیی" لە ڕەهەندە کاولکاریەکان بکاتە دەرەوە. هەر بۆیە کێشەی هەرە گەورەی سیاسەت لە کولتووری  کوردی و ڕۆژهەڵاتیدا، ڕەگ و سەرچاوەکەی بەرمەبنای ڕک و کینە و بوغزە، هەرچەند توڕەیی دیاردەیەکی ئاسایی  سروشتیانەی مرۆڤە، بەڵام ئەوەی وادەکات کە نا ئاسایی بێت، ئەوەیە گەر دیاردەکە خۆراک و ئۆکسجین لە بیرێکی فاشیانە وەربگرێت، ڕوونە کە فاشیزم  سیستەمێکی فکریە، لەسەر توندوتێژی و زێدەڕۆیی لە نێوبردنی ئەوانی دی دروست بووە. ئەو ڕۆحە فاشیستیەش خۆی لە وێرانکردن و قوت بڕین و بێ شکۆکردن و بێموچەکردنی ئەوانی دی دەبینێتەوە، لەسیاسەت و عەقڵیەتی تەواوی بزاڤە سیاسی و کۆمەڵایەتی و دینیەکانیش بەتەواوی ڕەنگی داوەتەوە، لەگەڵ درووستبوونی پارتە سیاسیەکانەوە تاکو ئێستە بەردەوامی هەیە، هەمووئارمانجیان لە یەکتر سڕینەوەو ملشکاندن و نەمانی یەکتری چڕ کردووەتەوە.

ئەم ڕۆحییەتە فاشیەی بوغز، ڕیشەکانی زۆر کارامە و کاران، لە هەرقۆناغێکدا لە دەلاقەیەکەوە درز دەخەنە نێو بیرە سیاسی و کۆمەڵایەتیەکانەوە، بۆ نموونە: لەقۆناغی جیاکاری چینایەتی  بە پاڵپستی فەلسەفەی مارکسیزم خۆی پەخش و بەیان دەکات، ئەمە یەکێک و لەو سەرچاوەو ڕەگانەیە کە وەک گژنێیەک ئامادەگی هەیە، هەروسا  بوغزی توڕەیی پیرۆز ژی یەکێکی دی لەو دەرچانەیە، کە سەردەمی گۆڵدنی هەستی ناسێونالیستیە، کە  ناسێونالیستەکان ڕێڤەبەرایەتی دەکەن، هاوشان لەگەڵ بوغزە دینیەکە، کەوەک سزایەکی ئیلاهی وێنا دەکرێت.

بەهەرحاڵ هەمووان کۆک و تەبان لەسەر ئەوەی ڕەگ و بنەچەی بوغز هەرچیەک بێت، هێزێکی کاولکار و وێرانکەرە، دەبێتە هۆی وەستاندنی ڕەوتی مێژوو، ئەگەر نەتوانرێت ئەم ماشێنی بوغزە بوەستێنرێت، ئەوا لە هەموو حاڵەتێکدا ڕووداوی نەخوازراو و کارەساتی بێ وێنە بەدوای خۆیدا دەهێنێت. ئەوەی ئێستا لە سیاسەتی کوردیدا دەگوزەرێت هەڵبەت بە دەسەڵات و ئۆپۆزسێونیشەوە، گرەو کردنە لە سەر نەمان و مردنی نەیارەکانیان، فەلسەفەی کاری خۆیان لەسەر ئەم بیرکردنەوەیە بیناکردووە، هەڵبەت بەدرێژایی مێژووی کورد وەسا بووە، لەبری مێژوویەکی ئەڵتەرناتیڤ، چاوەڕێی مردنی بەرانبەرەکەمانین، ئەمەش وای کردووە، ماناو بوونی خۆمان لەسەر ئەو چاوەڕوانیە دروست بکەین.

کە ئەمەش پێکڕا سیاسەت وەک شانۆگەریەکی بێ تێکست و نواندنێکی ناکام لێدەکات، کە کۆمەڵێک کاراکتەر ڕۆڵ دەبینن و چاوەڕوانی مردنی یەکتری دەکەن، بەڵام لە ڕاستیدا سیاسەتی ڕاستەقینە ڕزگارکردنی کۆی دیمەنەکەیە لەو ڕوحە نمایشکارە درۆزنە،هاوکات گێڕانەوەی کردارە بۆ مێژوو، ڕزگارکردنی خودە لە بوغز و چاوەڕوانی مردنی ئەوانی دی.

ئۆپۆزسێون تەنها هەڵوێستێکی ئەخڵاقی هەنوکەیی نیە، بەڵکو هەڵوێستێکی ئەخەڵاقی مێژووییە، واتا ئەو فکرو فەلسەفەی کە سیاسەتی پێشووی لەسەر بینا کراوە.
ئەم جیاوازیەش جەوهەری هەموو جیاوازیەکانە، بۆیە هەرهێزێکی نوێ لەسەر ئەو ژیانە بژەنێت و لەسەر ئەو گرێیانە ئیش بکات، هەر توڕەییەک لەسەر بنەمایی لە نێوبردن و سڕینەوەی ئەوی تر ئیش بکات ناتوانێت سیاسەت بکات، چونکە لەجەنگێکی داخراودایە، توانای گۆڕینی دونیای نییە، تەنها بیری لای مردنی نەیارەکانێتی.