دکتۆر ئەحمەد فاتح محەمەد

ساڵی ٢٠١٦ لەپەرلەمانی عێراق خوێندنەوە بۆ یاسای ژمارە ٤٠ تایبەت بەحەشدی شەعبی کراو وپاشان پەسندکرا، ئێستاش گوایە لەچوارچێوەی چاکسازییەکانی حکومەتی سودانی هەمواری یاساکە دەکرێتەوە بۆ ئەوەی ببێتە بەشێک لەسیستمی بەرگری وسەربازی دەوڵەت،  ودەسەڵاتێکی فراوانی ڕێکخستن وئەمنی هەبێت. هەموارکردنەوەی یاساکە ڕێگە بە حەشدی شەعبی دەدات ئەکادیمیای سەربازیی تایبەت بەخۆیی هەبێت وبڕوانامەی بەکالۆریۆس لەزانستی سەربازییدا ببەخشێت، ودەسەڵاتێکی فراوانی هەبێت لەجێبەجێکردنی ئۆپراسیۆنی سەربازیی وهەواڵگرییدا، هەروەها ڕاوێژی ئەمنیش بە حکومەت بدات.

دەوڵەت لەناو دەوڵەتدا
ئەم یاساییەی حەشدی شەعبی ڕێگە خۆش دەکات حەشدی شەعبی شەرعیەتی دامەزراوەیی ودەستوریی زیاتر وەربگرێت، هاوتای وەزارەتی بەرگریی وناوخۆ بێت، ئەم جۆرە پەیکەربەندییە لەهیچ وڵاتێکدا بونی نییە مەگەر لە عێراق وئێراندا نەبێت.ئەمەش بە مانای

ڕەگ داکوتانی “دەوڵەتی قووڵ” دێت لە عێراقدا. کە تێیدا تەواوی دامەزراوەکانی دەوڵەت کۆنتڕۆڵ دەکات.هەموارکردنەوەی ئەم یاساییە لەم چرکەساتەدا پایەکانی حەشد زیاتر دەچەسپێنێت،

ئیتر ئەستەم دەبێت بۆ هەر حکومەتێکی عێراقی دواتر حەشدی شەعبی هەڵبوەشێنێتەوە یان لەنێوهێزی سەربازی وپۆلیس وئاسایشدا بیتوێنێتەوە.

شەڕی دەسەڵات و هەژموون
حەشدی شەعبی لەئێستادا تەنها هێزێکی ئامادەنییە بۆجەنگ بەڵکو ئەم هێزە ڕۆچۆتە نێو کایەی سیاسی ویاسایی وڵاتەوە، دەبینین لە هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی عێراق وهەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکان وتەنانەت سەندیکا وکۆمەڵەکانیشدا ڕێکخستن وگروپی خۆیان هەیە. ئەمەش زیاتری حەشدی شەعبی بەهێزکردووە واتە فراکسیۆنە پەرلەمانییەکان دەبنە قەڵغانێکی یاسایی بۆ ئەم هێزانە.

بێگمان ئەمەش کاریگەریی نەرێنی لەسەر پرۆسەی سیاسیی ویاسایی وڵات دروست دەکات.بێگومان هێزی سەربازی ئەگەر نوێنەرایەتی پەرلەمانی ببێت بێگومان پڕۆسەی پێکهێنانی حکومەت پەسندکردنی یاساکان لەپەرلەمان وحکومەتە لۆکاڵییەکاندا تاڕادەیەک قورس دەبێت وتەنگەژەی بۆ دروست دەبێت.

لاوازبونی متمانە لە نێوان پێکهاتەکانی عێراق
لە کاتێکدا شیعەکان حەشدی شەعبی وەک هێزێکی پارێزەر دەبینێت و وەک هێزێکی عەقائیدیی لێی دەڕوانێت کە وەلائیان تەنها بۆ شیعەیە نەک دەوڵەت وەلائییان بۆ حوسەینییەیە نەک مزگەوت وکەنیسە، بەڵام سوننە و کورد بە گومانێکی زۆرەوە سەیری دەکەن، بەتایبەتی چەندین خروقاتی ئەمنی ودیمۆگرافی لەچەندین ناوچەدا ڕویانداوە. ئەمەش دابەشکردنی ئایینی و نەتەوەیی لە عێراقدا قوڵتر دەکات و ئاسایشی نیشتیمانی وکۆمەڵایەتی لەعێراق لاواز دەکات.

ئەم نیگەرانییانە خراپتر دەبن لەگەڵ بەردەوامبوونی هەبوونی بنکەکانی حەشد لە ناو شارەکاندا، و بەردەوامبوونی هەندێک یەکە لە سەپاندنی کاریگەرییان بەسەر ژیانی مەدەنی و ئابوورییدا لە هەندێک ناوچەدا.

چاکسازی ئەمنی و سەربازی
ئامانجی ئەمریکا ئەوەیە عێراق لە ماوەیەکی درێژخایەندا سوپایەکی عێراقی نیشتیمانی یەکگرتوو  پیشەیی بینابکات دووربێت لەهەموو وەلائێکی مەزهەبی ونەتەوەیی. هەبوونی حەشدی شەعبی وەک هێزێکی هاوتەریب لەگەڵ سوپادا،هەوڵەکانی چاکسازی وبیناکردن پوچەڵ دەکات و یەکخستنی فەرماندەیی و ڕاهێنان و عەقیدەی سەربازی قورس دەکات. ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی وەک دووهێزی نەیار دەربکەون.

بونى دووپەیکەربەندیی جیاواز لەهیچ دامەزراوەیەکی سەربازی دروست وپیشەییدا بونی نییە ونابێت هەبێت، چونکە دەبێت هەمووی فرمان لەیەک سوپا سالار وەربگرن نەک هەریەک بۆ خۆی بێت، ئەمە کارەساتی گەورەی لێ دروست دەبێت.
هەروەها ئەم بەسیاسیکردنە لەناو هێزیی بەرگریی یەکێکە لەمەترسییەگەورەکانی کە ڕوبەڕووی چ دامەزراوەی بەرگری سەربازیی دەوڵەت دەبێتەوە. بۆیە ڕێکخستن لە ناوهێزی سەربازیی تەنها دەبێت بەخۆشەویستی نیشتیمان گۆش بکرێن نەک بۆ کەسایەتی یان فەسائیل یان مەزهەب وتایەفەیەک.

ئەمریکا بەتوندی چاودێریی ئەم یاساییە دەکات، لەزاری بەرپرسە سیاسی وسەربازییەکانی ئەمریکاوە هۆشداریی دراوەتە حکومەتی عێراق کە ئەمریکا ڕێگانادات دوو هێزی بەرگری وسەربازیی لەناو یەک دەوڵەت بونی هەبێت، هەربۆیە ڕەنگە لەئەگەری پەسندکردنی هەمواریی یاساکە ئەمریکا کاردانەوەی توندیی دەبێت، ڕێگە بە دەوڵەت نادات لە ناودەوڵەتدا.