فارس نەورۆڵی 

ئەوی دیارە کە ڕۆشنبیر کەسێکە کە خاوەنی ئاستێکی بەرزی زانین، تێگەیشتن و وشیارییە و توانای شیکردنەوە و هەڵسەنگاندنی دیاردە و ڕووداوەکانی کۆمەڵگای هەیە. لەم تێڕوانینانەیشەوە  ڕۆشنبیر ئەو مرۆڤەیە، کە بە بیرکردنەوەکان  توانای گۆڕانکاری گەورەی هەیەو دەستی دەبێت لە دروستکردنی مێژوودا بۆ یە هەموو شۆڕشە بەرهەمدارەکانی جیهان بەرهەمی جیهانبینی ڕۆشنبیرانن، ئەمە پێمان دەڵێ هەر گۆڕانکاریەک بەرمەبنای فیکرو مەعریفە نەبێت، توانای دروستکردنی مێژووی نیەو ناتوانێ خواستەکانی خەڵک بەدیبهێنێت. هەر بۆیە تەنها بیری ڕۆشنبیرانە ڕێڕەوی ڕاستیەکان دەخاتە سەر ڕێ، بەمەرجێ ڕۆشنبیر لە وەزیفەی خۆی لانەدات، هەر بۆیە فەیلەسوف و بیرمەندەکان پێناسەو وەزیفەی ڕۆشنبیریان زۆر بەرز نرخاندووە، لەبارەی وەزیفەی ڕۆشنبیرەوە ئەنتۆنیۆ غرامش دەڵێ: ڕۆشنبیری ڕاستەقینە ئە وڕۆشنبیرەیە، کە هەڵقووڵاوی ناو چین و توێژەکانی کۆمەڵگایە کاردەکات لەپێناو خزمەتکردنی خەڵکداو  بەشدار دەبێت لە شەڕی وشیاری   گۆڕینی واقیعی کۆمەڵایەتی و سیاسی، بەتایبەتی لە کاتی قەیراندا) لەلایەکی دیکەوە نوام چومسکی دەڵێ: ( ئەرکی ڕۆشنبیرانە درۆ و ڕاستییەکان لەیەک جیاکەنەوە نادادی ئاشکراکەن، بەتایبەتی لەکاتی قەیران و ستەمدا ئەگەر ڕۆشنبیر بێ دەنگبێت یان پاساو  بۆ تاوانکاری بهێنێتەوە بەشدارە لەبەرهەمهێنانی ستەمدا) بۆیە

  ڕۆشنبیر لەسەردەمی قەیراندا ئەرکێکی قورس و بەرپرسیاریەتییەکی نیشتمانی و ئەخلاقی گەورەیی لەسەر شانە. ئەرکی ڕۆشنبیر چیە؟ 
ئایا لەدۆخی قەیران و بەریەککەوتنە ناوخۆییەکاندا بەرترس و تۆقاندن بێ دەنگ دەبێت؟ یاخود لایەنگری بەرەیەکی شەڕەکە یان هێزە دژ بەیەکەکان دەکات؟ یاخود دەبێتە دەنگی مێژوو و یژدانی گشتی؟ لەڕاستیدا ڕۆشنبیری ڕاست لە دەرەوەی ڕووداوەکان نیە، بەڵکو کارەکتەرێکی سیاسی و مەعریفی و وشیارکەرەوەیە، لەکاتی ڕووداوەکاندا ڕاستیەکان دەخاتەڕوو، بێلایەن نیە بەڵکو لایەنگری ڕاستیەکان و ویژدانی گشتییە و دەمامک لەسەر گوتاری پۆپۆلیستی و چەواشەکارانە لادەدات، پێمان دەڵێ هەڵەکە لەکوێدایە، ڕۆشنبیر ئەرکێتی ڕێگا لە ئیرهابی فیکری بگرێت نەک خۆیی ببێتە بەشێک لەو ئاراستانەی، کە ئیرهابی فیکری بەرهەم دەهێنن، چونکە لێرەوە دابەشکاریەکان قووڵتر دەکاتەوە. ڕۆشنبیر کاتێک ویژدانی نەتەوەکەیەتی نەکەوێتە ژێر کاریگەری هیچ گروپ و دەستەو تاقمێک بۆ ئەوەی پێناسەی خۆی نەشێوێنێ، جان پۆل سارتەر دەڵێ: (ڕۆشنبیر ئەرکی ئەوەیە کە نوێنەرایەتی هیچ گروپ و دەستەو تاقم و ئایدۆلۆژیایەک ناکات لەکاتی قەیران و ململانێ ناوخۆییەکاندا، بەڵکو دەنگێکی مرۆیی و نیشتمانییە و پاساو بۆ هیچ جۆرێک توندوتیژی ناهێنێتەوە، ڕەوایەتی بە هەڵەی هیچ دەستەو تاقمێک نادات، بەڵکو دەبێتە ڕەخنەگرێکی بوێر لە هەڵەو کەم کورتییەکانی هەر لایەنێکا، کە نا ئەقڵانی و چەواشەکارانە ڕەفتار بکات. ڕۆشنبیر نابێت ڕێگا بدات ببێتە پاشکۆ یان پەراوێزی هیچ حزب و ئایدۆلۆجیایەکەوە، چونکە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەشێوەیەکی گشتی حزبەکان کار بۆ ئەوە دەکەن ڕۆشنبیر دەستەمۆو لە پەراوێزدابێت، بۆیە ئیتر لێرەوە ڕۆشنبیر دەردەکەوێت ئەرکی ڕۆشنبیری خۆی جێبەجێدەکات و ویژدانی نەتەوەکەیەتی، یاخو لە برسا یان لە ترسا دەبێتە موچەخۆرێکی گوێڕایەڵ بۆ ئاراستەیەک، چاو لە ئاست ڕاستیەکان دادەخات.

لە کوردستان دوژمن ئەوەندە بە بەرنامە کاری لەسەر کردوین دابەشکارییە سیاسیەکانی تاسەر ئێسک قووڵکردووەتەوە، کە زۆرینە توانای جیاکردنەوەی ڕێکی و ناڕێکیەکانی  نەبێ، ئەوە ئەرکی ڕۆشنبیرە بە دەنگێکی زوڵاڵ دەسنیشانی ڕێک و ناڕێک بکات و ڕێگا ڕاستەکەش دیاریبکات، بەڵام ئەو ڕووداوانەی لەچەند ساڵی ڕابردو هەتا ئێستا ڕوویانداوە ئەوەمان پێ دەڵێ نەخێر ڕۆشنبیر لە هەرێمی کوردستان نەیتوانیووە ڕاستیەکان وەک هەیە بخاتە ڕوو، بەڵکو هەتا ڕادەیەکی زۆر بووەتە بەشێک لەو دابەشکاریەی، کە کوردی تێدایەو ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ بووەتە لایەنگری هێزێک، ئەمەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە یان باگراوندێکی ئایدۆلۆجی گاریگەری لەسەر ماوە یاخود ترساوە یاخود لەبەردەم چێژی ئیمتیاز چۆکی داداوە، لێرەدا مەبەستم هەموو ڕۆشنبیرەکان نیە ( دەکرێ لە پەنجەکانی دەست کەمتر بن ئەوانەی نەچوبنە ژێر ئەو کاریگەریانەوە هێشتا خاوەنی ویژدانی ڕۆشنبیرانەبن)، بەڵام لەڕاستیدا ژمارەیەکی زۆری ڕۆشنبیر لە هەرێمی کوردستان نەیتوانیووە ئەرکی ڕۆشنبیرانەی خۆی جێبەجێبکات، بۆیە دەکرێ بڵێین هەر چۆن سیاسەت لە قەیراندایە، ئاوا کایەی ڕۆشنبیری کوردی و ڕۆشنبیری کورد لەقەیرانێکی قوڵ و بیمارو سەرگەرداندایە، ڕوانگەیەکی ڕوونیان نیە بۆ ڕوداوەکان هیچ پرۆژەیەکی جدییان نیە بۆ دەربازبوون لە قەیران، هەتا ڕادەیەکی زۆر هەر چۆن ئۆپۆزسیۆن متمانەی خەڵکی لەدەستداوە، ئاواش لە ڕۆشنبیران بێ هیوابوون، چونکە نموونەیەکی جوانیان نیشاننەدا، لەو کاتانەدا کە هاوڵاتی پێویستی بەوان بوو، ڕۆشنبیرانیش وەک دابەشبوونە سیاسی و جوگرافیەکە دابەشبوون. مەسەلەیەکی کوردی هەیە دەڵێ ( گۆشت گەنی خوێی پێوەدەکەن ئەی خوێ گەنی چی لێ دەکەی) ئاخر ڕۆشنبیران بەگەنینیان نەک ژیان لە خۆیان دەدەن بەڵکو زۆر زیاتر ژیان لە کۆمەڵگاو و ئایندەیشیان دەدەن، بە مەرگی ڕۆشنبیران جەنگی ستەمکاران سەردەکەوێت و تارییکایی بۆ زەمەنێکی زۆر باڵ بەسەر ئومێد و خواستەکانی خەڵکدا دەکێشێت... بۆیە هەر چۆنێک بووە ئەو تاکە ڕۆشنبیرە جیانەی ماون بێدەنگ نەبن و بتوانن ڕاستیەکان بۆ کۆمەڵگا بخەنەڕوو. 
 ئیتر کارەساتەکە لێرەدایە کە ڕۆشنبیران داببڕێن لە کۆمەڵگا ، دەمەوێ بڵێم ئەم بابەتە بۆ کایەیی ڕۆژنامەگەریش ڕاستە...  بەڵام سەرەڕای ئەو هەموو گرفت و قەیرانە نابێت کوردبوونمان لەپێشچاو بکەوێتە و دەبێت کوردبونمان .شانازی بێت