ئیدریس مستەفا

لە پەراوێزی رووداوەکەی لالەزاری هەفتەی رابردوو و سازدانی کۆنفرانسی سۆشیال دیموکراتەکانی وڵاتانی عەرەبی لە سلێمانی

لالەزار، لالەی یەکەم

لەو رۆژەوەی ئەو رووداوە روویداوە لەگەڵ چەندان هاوڕێ و دۆست گفتوگۆمان بووە لەسەر لالەزار و دوو سێ لەو هاوڕی و دۆستانە داوایان لێکردم شتێ بنوسم لەو بارەیەوە. وەک هەمیشە گووتەمە من لەسەر سیاسەت و رووداوی سیاسی دەنووسم، ئەوەی لە لالەزار روویدا پەیوەندی بە سیاسەتەوە نەبوو. سیاسەت لە هەر وڵاتێکدا لای من دەبێ لەسەر یەکێک لەم پایانە بیت: 

مەسەلەی ئاسیشی نەتەوەیی، پاریزگاری کردنی نیشتمانیی، باسی داهات و ئابوری وڵات، حکومەت و بەڕیوەبەردنی ئیداریەکەی، کەرتی پەروەردە وتەندروستی، پەیوەندیەکانی دەرەوە، مافە دیموکراسی و ئازادیەکان وەک ئازادی بیروڕا و نوسین و گفتوگۆ،...هتد. کاتێک ئەمانە نەبن ئەوا هیچ رووداوێک سیاسی نیە و لالەزار دوورونزیک پەیوەندی بە سیاسەتەوە نیە، بەڵکو کێشەی دوو خێزانی ناو یەک بنەماڵەیە لە شاری سلێمانی لەسەر وەرەسەیەک، کە باوکی لایەکیان و مامی لایەکیان، بۆی بەجێشهێشتوون. ئەو وەرەسەیەش دەسەڵات و پارەیە. 

ئەوەی کە لایەک هێزگەلی تری هێناوە بۆ یارمەتی لە دەرەوەی هێز و ناوچەی خۆی ئەوە هەر وەک مەسەلەیەکی کۆمەڵایەتی وایە و بە دۆستەکانت بڵێی لێم قەوماوە و فریام بکەون و ئەوانێش وەک هەڵوێستێکی پیاوانەی نیوان خۆیان هاتن بە دەنگیەوە. ئەگەرنا، لالەزاریەکان لە هیچ هاوکێشەیەکی سیاسی هەرێمەکە و وڵاتەکە و ناوچەکەدا ئەو بوونەیان نیە و کەسێتیەکان کەمتر سیاسین. دیارە لایەنی بەرامەریشی هەروایە بەڵام ئەو لە دەسەڵاتدایە و ناوچەکەی ژێر دەستی لە هاوکیشە سیاسیەکانی هەرێمەکە و ناوچەکەدایە. 

بۆیە کاتێک هیچ خلافێکی سیاسی لەسەر مەسەلە جارەنوسسازەکانی وڵات وجودی نەبێ ئەوا ئەو رووداوە رووداوێکی سیاسی نیە. ئەوەی کە لە لالەزار روویدا لە شەڕەکانی شاخ دەچێ کاتیک پەلاماری هیزێکی کوردی یاخود خەڵکانێکی تریان دەدا کە هیچ پەیوەندی بە کورد و مەسەلەی کوردبوونەوە نەبوو بەڵکو مەسەلەکە دەسەڵاتدارێتی شاخ و گوێڕایەڵی بوو بۆ وڵاتانی تر. 
رووی کۆمەڵایەتی لالەزار.

گەر سەیری رووداوی لالەزار بکەین لە باری کۆمەڵایەتیەوە، ئەوا تێکشکانێکی کۆمەلایەتی گەورە دەبینین کە بە ئاشکرا و بێ پەردە و بێ هیچ رێز و بەهایەکی کۆمەلآیەتی دەچیتە پێشەوە. دیارە کێشە و شەڕی ناو خیزان و خزم و خوێش و غەدروغدور دەمێکە لە ناو کۆمەڵگەی ئێمە و هەر کۆمەڵگەیەکی تردا بوونی هەیە بەڵام ئەم حزب و دەسەڵاتە کوردیانە ئەمەیان کرد بە نەریت و باو و بگرە کردیانە بەشێکی ژیانی ئەو کۆمەڵگەیە هەر لە کوشتنی برای خۆ، شەڕی ئاموزا تا دەگات بە کوشتن و بە کوشتدانی هاوڕیی گیانی بە گیانی و خانەخوێ و ...هتد. ئەوەی جێگەی سەرنجە گەر بێتو حالەتێکی وەک لالەزار لە ئاستە کۆمەڵایەتیەکەیدا لە نێوان خەڵکی ئاساییدا بچێتپێشەوە ئەوا نەنگیە و خەڵکانی تر هەڵویست وەردەگرن لەسەری و لە لایەن خەڵکانی ترەوە بە کەم تەماشا دەکرێن بەڵام بۆ خەڵکی دەسەڵاتدار بە ئاسایی وەردەگیرێ و بگرە دەبنە لایەنگری لایەکیان و شەڕەکانیان بە ململانێی سیاسی باس دەکرێ. 

لالە سۆشیال دیموکراتەکان، لالەی دووەم

لێرەدا وشەی لالە بە مانای هەڵکشانی تەمەن بەکاردەهێنم.

هێشتا دوکەڵی تەق و تۆقی لالەزار بە ئاسمانی سلێمانیەوە ماوە، یەکیتی کۆنفرانسێک بۆ کۆمەڵێ لالە سۆشیال دیموکراتی عەرەبی ساز دەکات کە لە دنیای سیاسەتدا دوکەڵیشیان پێ نەماوە. سەرچاوەی بیر و هیزی سۆشیال دیموکرات کە ئەوروپایە وشکی کردووە ئاخۆ هێزێکی وەک یەکێتی کە ماکی هیچ هزرێک و قەوارەیەکی سیاسی پێوە نەماوە و میوانەکانیشیان کە لە نزمترین ئاستی جێگەورێگەی سیاسی و هزری خۆیاندان، دەبی چ ئیزافەیەک یان بەردێک بخاتە سەر بەردێکی تر. ئەو کۆنفرانسە لە رۆژگارێکی وەک سلێمانی و زەمەنێکی وەک ئیستای دنیادا جگە لە کۆمیدیایەکی سیاسی هیچی تر نەبوو هەر بۆیە ئەوەندەی قنچکە سیرێک نەک هەر کاریگەری بەڵگو دەنگ ورەنگیشی نەبوو چ لە ناوخۆی شاری سلێمانی و هەرێم و چ لە عێراق و وڵاتانی عەرەبی. 

هەموو ئەو هێزانەی وەک یەکێتین و ئێستاش خۆیان هەر بە سۆشیال دیموکرات ناوزەد دەکەن لە مێژە دەستیان کەشف بووە هەر لە گەندەڵی مالی و ئیداری و بنبەستی سیاسی و عەقڵی عەشایەرگەرێتی و کۆنەپەرستیەوە تا دەگات بە دەستگرتن بە کۆنەپەرستی دینیەوە. لاواندنەوەی رەهای دەزگا و حزب و پیاوانی ئاینی و تەریک خستن و وێڵ کردنی خەڵکانی رۆشنبیر و هزردۆست و بیریار ناسنامەی کاری حزبی و دەسەڵاتدارێتیانە ئیدی باسکردن لە سۆشیال دیموکرات گەر بۆ رابردووش بێ لەم دۆخە و بەم دۆخەوە ئەوا ئەمجارە نەک هەر کۆمیدیایە بەڵکو تراجیدیاشە.