د. سمکۆ شوانی 

لە ئێستادا عێراق بە قۆناغێکی هەستیاردا تێپەڕدەبێت وەک ئاماژە دانێک بۆ پێچێکی ترسناک ومەترسیداری وەرچەرخانێک کە هاوکێشەکانی  دەسەڵات و ئاسایش و سەروەری لە وڵاتەکە لە قاڵب بداتەوە، ئەو پێچە ترسناکەش پرسی تێپەڕاندن و تێنەپەڕاندنی یاسای هێزەکانی حەشدی شەعبیە. 

پرسی یاسای حەشدی شەعبی کە لەساڵی ٢٠١٤ هاتە ئاراوە،  ئەویش دوابەدوای  فەتوایەکی ڕابەری  باڵای شیعە بەڕێز سیستانی، هات،   وەک وڵامدانەوەیەکی خێرا بۆ پڕکردنەوەی ئەو بۆشایەییە ئەمنیە گەورەیەی  لەسنووری موسڵ دروست بووبوو، بەهۆی هێرشی داعش و هەروا بە ئاسانی کەوتنی موسڵ وبەرگری نەکردنە گوماناویەکەی سوپای عێراق وهێزی تر  لەو سنوورە، لەبەرانبەر هێرشی داعش. 

کێشەی یاسای حەشدی شەعبی 
１.   دووانەیی لە بڕیاردانی سەربازیدا
سەرباری ئەوەی دەقی  یاساکە بە ڕوونی باس لەوە دەکات هێزی حەشدی شەعبی لە ژێر فەرمانی فەرماندەیی گشتی هێزی چەکدارە وەلێ لە واقعدا زۆربەی پێکهاتەکانی حەشد ملکەچی پارتە سیاسی وکوتلە ئایدۆلۆژیەکانن وپەیوەستن بەئەجیندای دەرەکیەوە، ئەمەش یەکێتی بڕیاردانی ئەمنی لە وڵاتدا لاواز دەکات. 

２.   بەسیاسیکردنی چەک
هەندێک لە گروپەکانی حەشد لایەنداری ململانێ سیاسیەکان دەکەن، تەنانەت هەندێکجار بەشداری ناکۆکی هەڵبژاردنیشیان کردووە. ئەمەش وا دەکات بوونی چەک لە دەستی لایەنێکی سیاسیدا ببێتە هەڕەشە بۆ سەر پرۆسەی دیموکراسی و بێلایەنی دامەزراوە ئەمنییەکان.

３.   کاریگەری ناوچەیی و نێودەوڵەتی
  ژمارەیەک وڵات بەتایبەتی ئەمریکا و وڵاتانی کەنداو بە نیگەرانییەوە دەڕواننە کاریگەریەکانی هەندێک لایەنی ناو هێزەکانی حەشدی شەعبی، بەتایبەتی ئەوانەی پەیوەندییان بە ئێرانەوە هەیە. ئەمەش کاریگەری نەرێنی لەسەر پەیوەندییەکانی دەرەوەی عێراق دەبێت و دابڕانی دیپلۆماسی لە هەندێک مەکۆدا زیاتر، دەکات.
بۆچی یاسای حەشد  پێچێکی مەترسیدارە؟

لە سایەی هەڵکشانە  سیاسییەکانی نێوان  هێزە جیاوازەکانی عێراق، وتوندبوونەوەی ململانێی نێوان حکوومەتی ناوەندی وگرووپە چەکدارە خاوەن ئایدۆلۆژییەکان، هەرهەموارکردنێکی جددی یان جێبەجێکردنی بڕگەکانی یاساکە دەتوانێت قەیرانێک دروست بکات.

لەوەش مەترسیدارتر، بەردەوامبوونی دۆخی ئێستایە بەبێ یەکلاکردنەوەی پێگەی حەشدی شەعبی  لەناو دەوڵەتدا، جا بەشێک بێت لە دامودەزگاکانی دەوڵەت یان قەوارەیەکی هاوتەریب، دەبێتە هۆی تێکدانی شکۆی دەوڵەت وهەڕەشە لە سەقامگیریی عێراق دەکات  کە ئێستا زۆر ناسک بووە.
بژاردەکانی بەردەم دەوڵەتی عێراق

１.  تێکەڵ بوونی راستەقینە: حەشد بەتەواوەتی ملکەچی فەرمانەکانی  فەرماندەیی سەربازی فەرمی  بێت و وردە وردە تێکەڵکردنی پێکهاتەکانی لەگەڵ وەزارەتەکانی بەرگری و ناوخۆ.
２.  داڕشتنەوەی  یاسای حەشد : ئەکرێت یاسای حەشدی شەعبی دووبارە دابڕێژرێتەوە وبەڕوونی  ئەرک و دەسەڵات و ژمارەی پێکهاتەکانی هیزی حەشد دیاری بکرێت، لە هەمان کاتدا بەڕوونی دڵنیایی بدرێت  بەجیابوونەوەیان لە چالاکییە سیاسییەکان.

３.   بە پێی پلانێکی نیشتمانی و بە هاوکاری مەرجەعە ئاینیەکان و هێزە سیاسییە میانڕەوەکان، وردە وردە  کوتلە ناڕێکخراو وبێ دیسپلینەکانی حەشد، هەڵبوەشێندرێتەوە. 
     یاسای حەشدی شەعبی هەرچەند لە ساتێکی مێژوویی گرینگدا لەدایک بووە وپێویستییەکی بەپەلەی نیشتمانیی دروستی کردووە، وەلێ بەردەوامبوونی بەو شێوەیەی ئێستای مەترسی لەسەر سەقامگیری درێژخایەن لە عێراق دروست دەکات، ئەگەر پرسی حەشدی شەعبی بە ڕۆحێکی نیشتمانیی و بەرپرسیارێتیەکی سیاسییەوە چاوخشانەوەی پیانەکرێتەوە،  ڕەنگە عێراق ڕووبەڕووی ئاستەنگێک ببێتەوە کە مەترسی لەسەر پڕۆژەی دەوڵەتی عێراق دروست بکات وڕەنگە تەنانەت خودی بوونی عێراقش وەک قەوارەیەکی یەکگرتوو بخاتە مەترسییەوە.