ڕەحمان حوسێن زادە
بەشی یەکەم

 لوتکەی شەنگەهای ئەم دواییە بە سەرکردایەتی بێ مشتومڕی چین و دواتر نمایشی سەربازیی گەورە ی سوپای ئەو وڵاتە، بە گوتەی زۆرێک لە چاودێران، چ لایەنگری چین و چ دژی چین، بێ گومان ئال و گورێکی گەورەیە لە پەیوەندییە جیهانییەکانی جەمسەرە ئیمپریالیستەکاندا و نیشانەیەکی ڕوونە بۆ سەرهەڵدانی چین بۆ ئەوەی ببێتە هێزی یه که می ئابووری و سیاسی جیهان. لەم لوتکەیەدا شی جینپینگ سەرۆکی چین “دژی تاکلایەنە بون و بەرەو فرەلایەنی” قسەی کرد. 

سوودی ئەم ئیدیعا تاکتیکییەی شی لەم قۆناغەی ئێستادا دوو لایەنی هەیە: 
لایەنی یەکەم ڕووبەڕووبوونەوەی به رانبه ر تاکلایەنەیی ئێستا و هەژموونی خووازی جیهانیی ئەمریکایە کە ترەمپ بە دروشمی “ئەمریکا یەکەم” پیداگری لە سه رده کا، 
لایەنی دووەمیش ڕازیکردنی هاوەڵانی ئێستای ناو ڕێکخراوی شەنگەهای و هاوپەیمانی بریکس، کە لە دەوری وەهمی چاودێرێکی فرەلایەنە لە ڕێکخراوی شەنگەهای دەسوڕێتەوە و هاندانی دەوڵەتە سەرمایەدارییەکانی دیکە بۆ نزیکبوونەوە لە جەمسەری چین و هاوبەشەکانی. 

لە کاتێکدا پەیامی ستراتیژی شی جینپینگ، سەرکردەی چینی ئیمپریالیست، لەم ڕستە کورتانەدا لە هەمان لوتکەدا دەربڕدرا. “چین ڕێگری لێناکرێت” و ڕایگەیاند کە “رێکخراوی هاوکاری شەنگەهای مۆدێلێکە بۆ نەزمی جیهانی” و کێ دەتوانێت نکۆڵی لێ بکات، لە ڕێکخراوی شەنگەهای، لەنێویاندا لە لوتکەی ئەم دواییەی سێ ڕۆژەشدا، چین سەرکردایەتی بێ مشتومڕی وەرگرتووە و ڕوونە کە ڕووسیا و هیندستان و زیاتر لە بیست وڵاتی لەوێ کۆبوونەتەوە پێگەی سەرکردایەتی چینیان قبوڵ کردووە. لوتکەی شەنگەهای ئەمساڵ یەکێتی و یەکگرتوویی زیاتری لەم جەمسەرەدا دروستکرد. 

ئەمە پەیامێکی هۆشداری بوو بۆ بلۆکی ڕۆژئاوا و ئەمریکا و ناتۆ کە لە ئەنجامی سیاسەتەکانی ترەمپ لە گرژی و گێژاوی ناوخۆیی جددیدان. کاردانەوەی دەستبەجێ و دەمارگیرانەی ترەمپ و نیگەرانی سکرتێری گشتی ناتۆ و سەرۆکی یەکێتی ئەوروپا و حکومەتەکانی ئەوروپا تەنها پەیوەندی بە ڕای گشتی و ئەنجامە ڕاگەیەندراوەکانی لوتکەی شەنگەهای نییە. خەمی قووڵتریان لەسەر ئامانج و سیاسەتە ڕانەگەیەندراوەکان و لەمەودوای ڕێکخراوی شەنگەهای بە سەرکردایەتی چین لە هاوکێشە جیهانییەکاندا دەبێت. 

کاراکردنی لوتکەی شەنگەهای ئەمجارە زۆر یەکدەگرێتەوە لەگەڵ ستراتیژی پارتی “کۆمۆنیستی” چینی و ئەو حکومەتە پاوانخواز و ئیمپریالیستییەی کە لێیەوە سەریهەڵداوە، کە پێشتر وتویانه تا سه رده می سەدەمین ساڵیادی دامەزراندنی “کۆماری گەلی چین” لە ساڵی ٢٠٤٩دا ئیرادەیان ئه وه یه خۆیان بکه ن بە دەسەڵاتی پێشەنگی ئابووری و سیاسی جیهان.
 
گۆڕانکاری وا ئەگەر روبدا، ئەمه گۆڕانکارییە کی گەورەیە بۆ سەرکردایەتیکردنی جیهانی سەرمایە؟ پرسیار ئه وەیه ئامریکا و قوتبی روژئاوا وەها ئاڵوگوریک تەحەمول ده کا؟ لە بابەتی داهاتوودا له وەڵامی ئەم پرسیارە و ئەم بابەتە دەکۆڵینەوە.