توانا محەممەد نوری

ناڕەزایەتییەکانی ئەم دواییەی نیپاڵ، کە سەرەتا وەک ناڕەزایەتییەک لەسەر سنووردارکردنی دیجیتاڵی دەستیان پێکرد، بە خێرایی گەشەیان کرد و بوون بە بزووتنەوەیەکی بەهێزی گشتی. ئەم ڕووداوانە نیشاندەری کێشە قووڵەکانی کۆمەڵگای نیپاڵن، وەک: سەختیی ژیانی ئابووری، گەندەڵی سیاسی و جیاوازی نێوان نەوەکان. ئەم بزووتنەوەیە جەخت لەسەر ئەو خەباتە بەرفراوانە دەکاتەوە کە هاوڵاتییان بۆ بەدەستهێنانی دادپەروەری کۆمەڵایەتی و ئازادی ڕاستەقینە دەیکەن.

لەم ناکۆکی و پشێوییەی ئێستادا، کێشەیەکی ئابووری و سیاسی ئاڵۆز هەیە. ئابووری وڵات زۆر پشت بە ناردنە دەرەوەی کرێکار و گواستنەوەی پارە لە دەرەوە دەبەستێت، ئەمەش وایکردووە کە زۆرێک لە خەڵک ژیانێکی پەراوێزخراو و دژواریان هەبێت. لە هەمان کاتدا، گەندەڵی و خزمخزمێنە لەناو دەسەڵاتداراندا متمانەی خەڵکی بە حکومەت کەمکردووەتەوە.  ئەم ناجێگیرییە ئابوورییە، لەگەڵ سیستمێکی سیاسی کە دەسەڵاتدارێتییەکی چەقاوەسووی هەیە، بووەتە هۆی دروستبوونی ناڕەزایەتییەکی فراوان. سەرەتا، سنووردارکردنی پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان بە شتێکی بچووک سەیر دەکرا، بەڵام ئەمە بووە هۆی وروژاندنی بزووتنەوەیەکی گەورەتر کە لە ژێرەوە گەشەی کردبوو.

گەنجان، بەتایبەتی ئەوانەی لە جیهانێکی دیجیتاڵی پڕ لە هیوا و دەرفەتدا گەورە بوون، ئێستا ڕووبەڕووی بێکاری، نادادپەروەری، و دۆخێکی سیاسی چەقبەستوو بوونەتەوە. ئەم ناکۆکییە قووڵەی نێوان ژیانی دیجیتاڵی پڕ لە ئازادی و واقیعی تاڵی ژیانی ڕۆژانە، پاڵ بە گەنجانەوە دەنێت بۆ ناڕەزایەتی دەربڕین.  ئەوان زۆرجار داوای ئازادی و حکومەتێکی شەفاف دەکەن، بەڵام زۆربەی ئەم گەنجانە لە چینی ناوەڕاستی شارەکانن. ئەوان خوێندەوارن و دەیانەوێت ژیانێکی باشیان هەبێت، بەڵام لە نێوان خەونە جیهانییەکان و کێشە ناوخۆییەکانی وڵاتەکەیاندا گیریان خواردووە. ئەم تایبەتمەندییە چینایەتییە هێزێکی زۆری بە ناڕەزایەتییەکان بەخشیوە، بەڵام لە هەمان کاتدا سنوورداربوونی خۆشی هەیە. چونکە زیاتر سەرنجیان لەسەر باشترکردنی سیستمی دیموکراسی ئێستایە، نەک گۆڕینی بنەڕەتی سیستەمی سەرمایەداری و موڵکایەتی تایبەت.

مێژوو ئەوەمان فێردەکات کە ڕزگاری ڕاستەقینە تەنها بە چاکسازی سیاسی بەدەست نایەت. هەر بزووتنەوەیەک کە لە هەڵوەشاندنەوەی دەسەڵاتی چەوسێنەری دەوڵەت و گۆڕینی بنەماکانی سەرمایەداریدا سەرکەوتوو نەبێت، ئەگەری هەیە هەمان نادادپەروەرییەکان بە شێوازێکی نوێ دووبارە بکاتەوە. گۆڕانکاری کاتی وەک لابردنی بەرپرسە گەندەڵەکان، هەرچەندە لە سەرەتادا باش دەربکەون، زۆرجار تەنها وەک چارەسەرێکی کاتی کاردەکەن و لە کۆتاییدا لە سیستمی سیاسی گەندەڵدا ون دەبن یان ناچار دەکرێن بگەڕێنەوە بۆ ناڕەزایەتی. گۆڕانکاری ڕاستەقینە پێویستی بە گۆڕانێکی بنەڕەتی هەیە لە پەیوەندییە نێوان کرێی کار و سەرمایەدا، بە گەڕاندنەوەی ئامرازەکانی بەرهەمهێنان بۆ خاوەنە ڕاستەقینەکانیان کە خەڵکی کارکەرن.

شەپۆلی ئێستای ناڕەزایەتییەکان، هەرچەندە بە شێوەیەکی بەرچاو لەلایەن گەنجانی بێکار و خوێندکارانەوە بەڕێوەدەبرێن، بەڵام بەشداری کرێکارانی مانگرتووشی تێدابووە. ئەم یەکگرتنە خاڵێکی گرنگ نیشان دەدات: پۆتانسێلی یەکگرتنی وزەی شۆڕشگێڕی گەنجان لەگەڵ خەباتی ڕێکخراوی چینی کرێکار. ئاستەنگەکە لە زاڵبوونە بەسەر ئاراستە چاکسازیخواز و سەندیکالیستییەکان کە لە ڕووی مێژووییەوە سەرکردایەتی چینی کرێکاریان سنووردار کردووە، بەمەش ئاسۆی فراوانتری خەباتی چینایەتی و سیاسییان شاردووەتەوە. بزووتنەوەیەکی گۆڕانخوازانەی ڕاستەقینە دەبێت بە شێوەیەکی چالاکانە بەرگری لە هەوڵەکانی لایەنە سەرمایەدارییەکان بکات، چ ڕاستڕەو و چ چەپڕەو، بۆ پچڕاندنی پەیوەندییە ئۆرگانییەکانی نێوان ئەم هێزە شۆڕشگێڕانە. دەبێت لە دابەشبوونە نەوەییە ڕووکەشەکان تێپەڕێت و دیدگایەکی یەکگرتوو بۆ کۆمەڵگایەکی ڕاستەقینە ئازاد، یەکسان، و بێچین بگرێتەبەر، کە تێیدا توانای مرۆڤایەتی لە کۆت و بەندی جەنگ، سەربازگەرایی، دابەشبوونە چینایەتییەکان، و سەرکوتکردنی سیاسی ئازاد بکرێت.

لە کۆتاییدا، ڕووداوەکانی نیپاڵ ساتێکی وەرچەرخان نیشان دەدەن کە تێیدا دژایەتییە شاراوەکانی کۆمەڵگا سەریان هەڵداوە و دەرفەتی نوێیان بۆ گۆڕانکاری خوڵقاندووە. لەگەڵ ئەوەشدا، گواستنەوە لە دەرفەتەوە بۆ واقیع پەیوەستە بە یەکڕیزی ڕێکخراوی چینی کرێکار، ڕەخنەیەکی بنەڕەتی لە سەرمایە و بەستنەوەی چالاکانەی بزووتنەوەی گەنجان بە خەباتی کرێکاران. هەر ڕێگایەکی دیکە، هەرچەندە گەرم و گوڕ بێت، مەترسی گەڕانەوەی هەیە بۆ بنبەستی مێژوویی دووبارەکردنەوەی سەرمایە، نایەکسانی، و زاڵبوون. ئەرکی بەردەم بریتی نییە لە ستایشی بێ ڕەخنە، بەڵکو لە بەردەوامبوونی کارلێکی ڕەخنەیی—نەک بۆ وێرانکردن، بەڵکو بۆ ڕزگارکردن—کە ڕێگە خۆش دەکات بۆ ڕزگارییەکی ڕاستەقینە کە لە خەیاڵەکانی ئازادی بۆرژوازیدا تێپەڕێت و بەرەو کۆمەڵگایەکی ڕاستەقینە دادپەروەر بڕوات.