هاوڵاتى ناوهڕۆكی ههڵسهنگاندنێكی كهجهكه بڵاودهكاتهوه لهسهر پيلانێكی واشنتۆن و ئهنقهره سهبارهت بەقهندیل
پهكهكه: دەوڵەتی تورك ئەوەی بەدەستی داعـــش نـەیتوانی ئـەنجامی بدات، خۆی دەیکات
4 ساڵ لەمەوپێش
هاوڵاتى
دەستەى بەڕێوەبەری کەجەکه لهنووسراوێكدا كه بۆ ئۆرگانه تایبهتهكانی خۆی ناردووهو وێنهیهكی دهست هاوڵاتی كهوتووه، تێیدا ههڵسهنگاندنی خۆی بۆ دۆخی كورد لەئاستی ناوخۆو ههرێمایهتی دەخاتهڕوو، لهو ههڵسهنگانەدا داوای پێكهێناننی ‘’بهرهیهكی گهورهی شهڕ’’ دژی توركیا دەكات.
لهههڵسهنگاندنهكهدا كهجهكه پێیوایه ئهمریكا دهیهوێت پهكهكه بكاته قوربانی فشارهكانی بۆ سهر ئێران و دهیهوێت توركیا لهئێران و روسیا دووربخاتهوهو لەوڵاتانی عهرهبی نزیك بكاتهوهو باجی ئهمهش به پهكهكه بدات.
كهجەکە دهڵێت هێشتا دیارنیه كهعێراق تاچهندێك پاڵپشتی لهناوبردنی پهكهكه دهكات
كهجهكه لهو نووسراوهدا كه بهناونیشانی ‘’ هەڵسەنگاندنی دۆخەكه’’ ئامادهی كردووه، باس لهوه دهكات ههوڵێك ههیه بۆ لهناوبردنی پهكهكه، ئەمهریكاو عێراقیش بهشێكن لهو هەوڵه، عێراق بههۆی لاوازییهوە ههندێك فشاری توركیای قبوڵ كردووه و بێدهنگه، بهڵام كهجەکە دهڵێت هێشتا دیارنیه كهعێراق تاچهندێك پاڵپشتی لهناوبردنی پهكهكه دهكات.
كهجهكه ههروهها پێیوایه ئهو پلانه بهتهنیا دژی پهكهكه نیه، بهڵكو پێیوایه پلانهكه دژی هەموو كورده، ههروهها پێیوایه پهكهكه خاوهنی ئهزموونهو دهتوانێت بهرگری لهمانهوەی خۆی بكات، بهڵام داوای بهرەیهكی گهورهی شهڕ دهكات دژی توركیا.
پارتی (١٢) ههزار كهسی له كهمپی مهخموور گهمارۆداوه
ههڵسهنگاندنهكهی كهجهكه بهڕهخنهگرتن لهپارتی دهستپێدهكات و تۆمهتباری دهكات بەگەمارۆدانی (12) ههزار كهس لهكهمپی رۆستهم جودی كه تایبهته بهكوردانی باكوری كوردستان له نزیك مهخموور. ههروهها پارتی تۆمهتبار دهكات به قهدهغهكردنی ههموو هاوكارییهكی مرۆیی و تهندروستی.
دەوڵەتی تورک ئەوەی بەدەستی داعش نەیتوانی ئەنجامیبدات، خۆی دەیکات. لەلایەکی ترەوە هێرشی سەر مەدەنیەکانی مەخموور بەواتای هێرشی بەرانبەر هەموو گەلی کورد دێت
لهههڵسهنگاندنهكهدا هاتووه ‘’دەوڵەتی تورک، ١٥ی تەمموز کوردانی ئێزدی قوڕبانیانی دەستی داعش و هاوڵاتییە مەدەنییەکانی مەخموور کە بەهۆی زوڵمی دەوڵەتی تورکەوە هەڵهاتوون بۆردومان کرد. کاتێک ئێزدییەکان لە بەرانبەر هێرشی دڕندەی داعش بەتەنها مانەوە، یەپەگە و پەکەکە رێگرییان لەکۆمەڵکوژی ئیزدییەکان کر و بەسەر داعشدا سەرکەوتن. ئەمڕۆش دەوڵەتی تورک ئەوەی بەدەستی داعش نەیتوانی ئەنجامیبدات، خۆی دەیکات. لەلایەکی ترەوە هێرشی سەر مەدەنیەکانی مەخموور بەواتای هێرشی بەرانبەر هەموو گەلی کورد دێت’’.
لەبەرانبەر هێرشەکان بەرپرسانی عێراق و هێزە نێودەوڵەتییەکان هەڵوێستی پێویستیان دەرنەبڕیوەو تورکەکان بەم هۆیەوە دەرفەتیان بینی و ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٠، دەستی بەهێرشی داگیرکەری بۆ سەر هەرێمی حەفتانینی باشووری کوردستان کرد. حکومەتی عێراق دوای (١٥) رۆژ، هێزەکانی پاراستنی سنوری بۆ دەرکارێ و باتوڤا نارد کە زۆربەیان پێشمەرگەی نزیک لە پەدەکەن.
ههروهها تێیدا هاتووه ‘’پێویستە ئەمەش لەبیرنەکرێت کە (12) هەزار کەسی مەدەنی ساڵێکە لەژێر گەمارۆی پەدەکەدان. هەموو پێویستییەکی سەرەتایی و خزمەتی تەندروستی بۆ گەلی مەخموور قەدەغەکراون، بەهۆی ئەم گەمارۆیە بەدەیان نەخۆش ناتوانن سەردانی پزیشک بکەن و پێویستی دەرمان دابین بکەن.
دەبێت سەرنجی ئەوە بدرێت کەهەم شەنگال و هەم مەخموور لەناو خاکی عێراقدان. لەبەرانبەر هێرشەکان بەرپرسانی عێراق و هێزە نێودەوڵەتییەکان هەڵوێستی پێویستیان دەرنەبڕیوەو تورکەکان بەم هۆیەوە دەرفەتیان بینی و ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٠، دەستی بەهێرشی داگیرکەری بۆ سەر هەرێمی حەفتانینی باشووری کوردستان کرد. حکومەتی عێراق دوای (١٥) رۆژ، هێزەکانی پاراستنی سنوری بۆ دەرکارێ و باتوڤا نارد کە زۆربەیان پێشمەرگەی نزیک لە پەدەکەن. دوای ئەوەی ژمارەیەک حزبی کوردی رایانگەیاند بەهۆی هێرشەکانەوە زیان بەر گەلەکەمان دەکەوێت و پێویستە حکومەتی عێراق دەستوەردان بکات، دواتر ئەم هەنگاوە نراو ئەم هەڵوێستەش بەهێزبوو.
بێدەنگی لایەنە کوردییەکانیش وایکردووە کەدەوڵەتی تورک لەڕێگەی ئەم ئۆپراسیۆنەوە لە هەندێک هەرێمی باشوور و رۆژئاوای کوردستان خۆی جێگیر بکات و دواتر داگیرکاری خۆی لە باشوورو رۆژئاوا فراوانتر بکات
توركیا داگیركاری خۆی لهباشورو رۆژئاوا فراوانتر دهكات
بهپێی ههڵسهنگاندنهكهی كهجهكه؛ هەندێک زانیاری هەیە کە بەرلەهێرشەکانی توركیا بۆسهر باشووری كوردستان، ‘’دەوڵەتی تورک لەگەڵ ئەمریکا چاوپێکەوتنی کردووەو رێککەوتنی لەسەرکراوە. ئەمریکا دەوڵەتی تورک لەپێناو بەرژەوەندیەکانی بەکاردەهێنێت کە تورکیاش رۆژئاواو باشووری کوردستان لەسەر ئاسایشی خۆی وەک مەترسی دەبینێت و ئەم هاوکارییەش زەمینەی ئۆپەراسیۆنی داگیرکەری خۆشدەکات و پشتگیریی لێدەکات’’ .
لهههڵسهنگاندنهكهدا هاتووه ‘’سیاسەتی دەوڵەتی تورک، ئەمریکا و عێراق و بێدەنگی لایەنە کوردییەکانیش وایکردووە کەدەوڵەتی تورک لەڕێگەی ئەم ئۆپراسیۆنەوە لە هەندێک هەرێمی باشوور و رۆژئاوای کوردستان خۆی جێگیر بکات و دواتر داگیرکاری خۆی لە باشوورو رۆژئاوا فراوانتر بکات. بەم شێوەیە دەوڵەتی تورک بە داگیرکردنی رۆژئاواو باشووری کوردستان، دەیەوێت سیاسەتەکانی بەسەر عێراق و سوریاش بسەپێنێت’’ .
لهبهشێكی تری ههڵسهنگاندنهكهدا سهبارهت بەئامانجهكانی توركیا دهڵێت: ‘’ئامانجێکی تری ئەوەیە کە لەنێوان باکوور، باشوور و رۆژئاوادا هەندێک هەرێمی بێ کورد دروست بکات، دواتر مورتەزەقەی لێ دابنێت. ئەمەش ئاشکرای دەکات کەهێرشەکان بەتەنها لەدژی پەکەکە نین، بەڵکو لەدژی هەموو دەستکەوتەکانی گەلی کورد، سیاسەتی کورد، خاکی کورد، یەکێتی گەلی کورد، ئابوری کوردو هەبوونی کوردە. پێویستە هێرشەکان بەم جۆرە ببینرێن و گەلی کورد بەم پێیە بجووڵێتەوە’’.
‘’دیارە ئەمریکا دەیەوێت پەکەکە لاواز بکات بۆ ئەوەی لەبەردەم سیاسەت و بەرژەوەندییەکانی نەبێتە ئاستەنگ. ئەمریکا پێشتر سیاسەتێکی بەم شێوەیەی بەرانبەر بزوتنەوەی فەڵەستین بەکارهێنا. خۆی ماوەیەکی زۆرە لەبەرانبەر پەکەکە سیاسەتێکی بەو شێوەیە بەڕێوەدەبات
ئهمریكا بههۆی ئێرانهوه لهبهرامبهر توركیا بێدهنگه
لهههڵسهنگاندنهكهی كهجهكهدا بۆ بارودۆخی كورد لەناوچهكهو سیاسهتی زلهێزهكاندا هاتووه ‘’وادیارە کە تائەمریکا لەبەرانبەر ئێران ئەنجامێک بەدەستنەهێنێت، پشتگیرییەکانی بۆ دەسەڵاتی ئاکەپە و مەهەپە بەردەوامی پێدەدات. دەسەڵاتی ئاکەپە و مەهەپەش سوود لەم سیاسەتە وەردەگرن و هەوڵدەدات پەکەکە لەناوببات. سیاسەتی دەوڵەتی تورک لەناوخۆو دەرەوەدا لەسەر بناغەی لەناوبردنی گەلی کوردە’’ .
ههروهها دهڵێت ‘’ئەمریکا پەکەکە لەبەرانبەر سیاسەتەکانی وەک ئاستەنگ دەبینێت و دەوڵەتی تورک بەکاردەهێنێت و دەیەوێت پەکەکە لاواز بکات و پشتگیریی لە دەوڵەتی تورک دەکات. بەم شێوەیە دەیەوێت پەیوەندییەکانی تورکیا لەگەڵ روسیا لاواز بکات و لێی دووربکات. دەبینرێت کە لەم دواییانەدا تورکیا بەرەو سیاسەتەکانی ئەمریکا هەنگاو دەنێت و پەیوەندییەکانی پتەوتر دەکات. هەڵوێستی خۆسەری پەکەکە، تێکۆشان و سیاسەتەکەشی لەبەرانبەر سیاسەتی زلهێزەکان لە ناوچەکە ئاستەنگێکی گەورەیە’’.
كهجهكه دهڵێت ‘’دیارە ئەمریکا دەیەوێت پەکەکە لاواز بکات بۆ ئەوەی لەبەردەم سیاسەت و بەرژەوەندییەکانی نەبێتە ئاستەنگ. ئەمریکا پێشتر سیاسەتێکی بەم شێوەیەی بەرانبەر بزوتنەوەی فەڵەستین بەکارهێنا. خۆی ماوەیەکی زۆرە لەبەرانبەر پەکەکە سیاسەتێکی بەو شێوەیە بەڕێوەدەبات. بەڵام ئەو شتەی کە توانییان لەیاسر عەرەفاتی بەدەستبهێنن، نەیانتوانی لە عەبدوڵلا ئۆجالان رێبەری گەلی کوردی بەدەستبهێنن. ئێستاش پلانێکی تریان داڕشتووە. دەیانەوێت ئەو هێزەی کە پەکەکە لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست خوڵقاندوویەتی نەک بەتەواوی لەناوی ببەن، بەڵکو لاوازی بکەن و بۆ خزمەتی خۆیان بەکاریبهێنن’’.
بهبۆچوونی كهجهكه؛ ئهمریكا دهیهوێت پەیوەندیەکانی تورکیا لەگەڵ ئێران و روسیا لاوازبكات و لهگهڵ وڵاتانی عهرهبی سوننه بههێزی بكات، ئهوهش لهكاتێكدایه كه توركیا لەناكۆكیدایه لهگهڵ چهند وڵاتێكی عهرهبی بههۆی دهستتێوهردانهكانی لهلیبیا.
هەموو ئەو هێزانەی کە لە ناوچەکە سیاسەت دەکەن و بۆ بەرژەوەندییەکانیان هەوڵدەدەن، هێزی سیاسەتی پەکەکە دەبینن. لەلایەک دەیانەوێت بێکاریگەری بکەن و لەلایەکیش دەیانەوێت بۆ خزمەتی خۆیان بەکاریبهێنن. لەسەر هەبوونی پەکەکە نەک تەنها لەبەرانبەر تورکیا، بەڵکو لەبەرانبەر عێراق، سوریا و ئیران و هێزە سیاسیەکانی تری کوردیش سیاسەت دەکەن
لهههڵسهنگاندنهكهی كهجهكهدا هاتووه ‘’ئەمریکا بۆئەوەی سیاسەتەکانی لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەڕێوەببات، لاوازکردنی پەیوەندیەکانی تورکیا لەگەڵ ئێران و روسیا بەگرنگ دەبینێت. دەیەوێت بەهێزکردنی پەیوەندیەکانی تورک و عەرەب بۆ بەشێک لە سیاسەتەکانی بەکاربهێنێت. بەم شێوەیە لەجەنگی سێیەمی جیهانیدا دەیەوێت ئاڵۆزییەکانی نێوان تورک و عەرەب نەهێڵێت و ئاستەنگەکانی بەردەم سیاسەتەکانی بڕەوێنێتەوە’’.
ههروهها دهڵێت ‘’هەموو ئەو هێزانەی کە لە ناوچەکە سیاسەت دەکەن و بۆ بەرژەوەندییەکانیان هەوڵدەدەن، هێزی سیاسەتی پەکەکە دەبینن. لەلایەک دەیانەوێت بێکاریگەری بکەن و لەلایەکیش دەیانەوێت بۆ خزمەتی خۆیان بەکاریبهێنن. لەسەر هەبوونی پەکەکە نەک تەنها لەبەرانبەر تورکیا، بەڵکو لەبەرانبەر عێراق، سوریا و ئیران و هێزە سیاسیەکانی تری کوردیش سیاسەت دەکەن. ئەمریکا بۆئەوەی سیاسەتەکانی لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست جێبەجێ بکات بەتایبەتی دەیەوێت عێراق و تورکیا گەرەنتی بکات و بەتەواوی کۆنتڕۆڵیان بکات. ئامانجێکی ئەو ئاگربەستەی کە ئەمریکا دەیەوێت رابگەیەنرێت ئەوەیە کە لە تورکیاو عێراق بەئاسانی سیاسەتەکانی بەڕێوەببات’’.
‘’ئەمریکا نایەوێت لەسوریا لەدژی روسیا شەڕ بکات… روسیاش دهیهوێت پهیوهندی خۆی لهگهڵ كورد بههێز بكات’’
كهچهكه پێیوایه ئهگهر بەوردی سەرنج بدرێتە سیاسەتی ئەمریکاو روسیا لەسوریا؛ ‘’ئەمریکا نایەوێت لە سوریا لەدژی روسیا شەڕ بکات. هەبوونی خۆی وەک فشارێک لەسەر روسیا و رژێم بەکاردەهێنێت. بەڵام بۆ دیزاینکردن و بەدەستهێنانی دەستکەوت لەسوریا، دەوڵەتی تورک، هەندێک هێزی کوردی و چەتەکان بەکاردەهێنێت’’ .
ههروهها دهلێت ‘’روسیاش بێ ئەوەی لەگەڵ ئەمریکا بکەوێتە ناو شەڕەوە، دەیەوێت لەسوریا کاریگەریەکانی زیاد بکات. لەگەڵ ئەوەی کە ئاشکرایە لەگەڵ رژێم لەهاوکاریدایە، بەڵام دەیەوێت بەپتەوکردنی پەیوەندییەکانی لەگەڵ کورد، خۆی بەهێزتر بکات. ئەگەر سیاسەتێکی بەم شێوەیە بەڕێوەببات، دیارە کە پێگەکەی لە ئەمریکا بەهێزتر دەبێت. بەڵام کاتێک دەتوانێت ئەوە بکات کە کوردو رژێمی سوریا بگەنە رێککەوتن کە ئەویش دەزانێت کورد سیاسەتی پێشووی شۆڤێنی رژێم قبوڵ ناکات. لەبەرئەوەی رژێمیش سوورە لەسەر سیاسەتەکانی پێشووی ناتوانرێت هیچ ئەنجامێک بەدەستبهێنرێت’’.
هەرچەندە ناکۆکی بەرژەوەندی لەنێوان روسیاو ئەمریکادا هەیە، بەڵام كهجهكه پێیوایه ‘’نابێت چاوەڕێی ئەوە بکرێت کەوەک شەڕی سارد شەڕێک لەنێوان ئەو دوو زلهێزەدا رووبدات. ئەمریکا هەندێک هێز بەکاردەهێنێت بۆئەوەی رێگری لەڕوسیا بکات. دەبێت چاوەڕێ ئەوە نەکرێت کەڕووبەڕوو هەردوولا لەدژی یەکتری کاربکەن کە بەپێچەوانەوە لەشەڕی سارددا روویدا’’.
لەبناغەدا هەندێک لایەنی کوردی کە لەدژی هێرشی داگیرکەری نین، بەڕاگەیەنراوەکانیان کە هێرشی داگیرکەری حەفتانین زیان بەگەل دەگەیەنێت، وا پیشانی دەدەن کە لەدژی هێرشی داگیرکەرین. هەتا بانگەشەیەکی واش دەکەن کەخۆیان لەدژی داگیرکەرین بەڵام عێراق بێدەنگە و هەڵویستی نییە. بەم شێوەیە هەوڵدەدەن کە هەڵوێست و تۆڕەیی گەل دابمرکێننەوە و هەمیش بەرەیەک دروستبکەن کە پێیان وابێ پێویستە پەکەکە لەهەرێمەکە بچێتە دەرەوە
ئهمریكاو توركیا پلانی لهناوبردنی پهكهكهیان ههیه، بهڵام نازانرێت عێراق قبوڵی دهكات یان نا’’
لهههڵسهنگاندنهكهی پهكهكهدا هاتووه ‘’ئەو بانگەشەیەی دەوڵەتی تورک کەدەڵێت، بەهۆی پەکەکەوە هێرش دەکات، لەناو گەلی کورددا بەڕاست نابینرێت و بۆیەش پەکەکە زیاتر ئەرێنی دەبینرێت. لەبناغەدا هەندێک لایەنی کوردی کە لەدژی هێرشی داگیرکەری نین، بەڕاگەیەنراوەکانیان کە هێرشی داگیرکەری حەفتانین زیان بەگەل دەگەیەنێت، وا پیشانی دەدەن کە لەدژی هێرشی داگیرکەرین. هەتا بانگەشەیەکی واش دەکەن کەخۆیان لەدژی داگیرکەرین بەڵام عێراق بێدەنگە و هەڵویستی نییە. بەم شێوەیە هەوڵدەدەن کە هەڵوێست و تۆڕەیی گەل دابمرکێننەوە و هەمیش بەرەیەک دروستبکەن کە پێیان وابێ پێویستە پەکەکە لەهەرێمەکە بچێتە دەرەوە’’.
كهجهكه لهسهر ئهم بابهته زیاتر بۆچوونی خۆی رووندهكاتهوهو دهڵێت ‘’ئاشکرایە کەعێراق لاوازە، ئەگەری هەیە هەندێک سەپاندنەکانی دەوڵەتی تورک قبوڵ بکات. بەڵام ئایا پلانی لەناوبردنی پەکەکە بە گشتی قبوڵ دەکات یان نا، نازانرێت. هەرچەندە ئەمریکاو عێراق لەناو ئەم پلانەدان بەڵام ئاستی داواکاری دەوڵەتی تورک، لەگەڵ سیاسەتەکانی ئەو دوو دەوڵەتەدا یەکناگرن. ئەگەری هەیە لەسەر پلانەکە رێککەوتبن ،بەڵام کاتێک دۆخەکە گەیشتە پراکتیزەکردنی پلانەکە، هەمان ئامانج بەدەستناهێنرێت’’.
ههروهها كهجهكه دهڵێت ‘’لە لایەکی ترەوە ئەو رێککەوتنە وابەستەی ئەو تێکۆشانەیە کە ئێمە بەڕێوەی دەبەین و ئەو هەڵوێستە کۆمەڵایەتیەیە کە لەئەنجامیدا دروستدەبێت. ئەگەر تێکۆشانێکی بەهێز بەڕێوەببرێت، ئەگەری هەیە درز لەنێوانیاندا دروست ببێت. بە پێچەوانەوە بەهۆی پشتگیریی ئەمریکاوە، دەوڵەتی تورک تەئکید لەسەر جێبەجێکردنی پلانەکە دەکاتەوە’’.
كورد كارهكتهرێكی گرنگه لهململانێی نێوان ئهمریكاو ئێران
لهههڵسهنگاندنی بارودۆخی ناوچهكهدا لهلایهن كهجهكهوه، باس لهوه دهكات كه ‘’ئەمریکا، دەیەوێت ئێران بەتەواوی گەمارۆ بدات، فشاری لەسەر دروستبکات و هەموو لایەنەکان لەدژی ئێران رێکبخات. دەیەوێت سیاسەتێکی دەمدرێژ لەسەر ئێران بەڕێوەببات و ئەنجام بەدەستبهێنێت. بەم شێوەیە دەیەوێت هەژموونی ئێران لەعێراق لاواز بکات، ئەو هێزانەی کە لەبەردەم خۆی وەک ئاستەنگ دەبینێت لاواز بکات و عێراق لەدژی ئێران بەکاربهێنێت. لەسیاسەتەکانی بەرانبەر ئیراندا کوردیش ئەکتەرێکی گرنگە’’.
دەوڵەتی تورک دوژمنی هەموو کوردەو پەکەکەش شانازی هەموو کوردێکە، کاتێک دەوڵەتی تورک شەڕ دەکات، بۆ داهاتووی خۆی گەرەنتی بکات، هێرش دەکاتە سەر پەکەکە بۆئەوەی گەلی کوردو لایەنەکان لەمە باش تێبگەن، پێویستە تێکۆشانێکی بەهێزتر بەڕێوەببرێت
‘’پهكهكه لهناو بچێت، هێزه كوردییهكانی تریش لهناودهچن… پێویسته دهستكهوتهكانی باشوور بپارێزرێت’’.
كهجهكه دهڵێت ‘’دەبێت بزانرێت لەدژی رەوایەتیدان بەهێرش و داگیرکەریەکانی دەوڵەتی تورک پێویستی بەهەڵوێستێکی وڵاتپارێزی و پاراستنی دەستکەوتەکانی باشووری کوردستان هەیە.’’
ههروهها دهڵێت ‘’لەکەسایەتی پەکەکەدا هەموو گەلی کوردی کردووەتە ئامانج و بەو تێگەیشتنەی کە ئەگەر پەکەکە لەناوبچێت، هەموو هێزەکانی تر بەئاسانی لەناودەچن، دەجووڵێتەوە. بەوهۆیەوە گرنگە گەلی باشوور، رۆشنبیرو چینی وڵاتپارێز لەدژی ئەم داگیرکاریە هێزیان یەکبخەن و لەبەرانبەری بوەستنەوە. ئامانجی دەوڵەتی تورک بەتەنها پەکەکە نییە، دەیەوێت باشووری کوردستان داگیربکات’’ .
ههروهها زیاتر دهڵێت ‘’پەکەکە لەدژی داگیرکردنی باشوور لەلایەن دەوڵەتی تورکەوە وەستاوەتەوە و لەبەرئەوەی لەهەموو جێگایەک مافی کورد دەپارێزێت و کورد لەقڕکردن دەپارێزێت، بووەتە ئامانجی هێرشی دەوڵەتی تورک. دەوڵەتی تورک دوژمنی هەموو کوردەو پەکەکەش شانازی هەموو کوردێکە، کاتێک دەوڵەتی تورک شەڕ دەکات، بۆ داهاتووی خۆی گەرەنتی بکات، هێرش دەکاتە سەر پەکەکە بۆئەوەی گەلی کوردو لایەنەکان لەمە باش تێبگەن، پێویستە تێکۆشانێکی بەهێزتر بەڕێوەببرێت’’.
توركیا پێویستی بهسیاسیهكانی باشووره بۆ هێرشهكانی سهر قهندیل
كهجهكه پێیوایه توركیا لهڕێگهی وهرگرتنی هاوكاریی ههواڵگری لهسیاسیهكانی باشوری كوردستان، هێرش بكاتهسهر قهندیل نهك لهڕێگهی لەشكركێشی سهربازییهوه، دهشڵێت ئهو شهڕه، جگه لهوهی ههوڵی توركیایه بۆ لهناوبردنی دهستكهوتهكانی گهلی كورد، ههروهها دهیهوێت ئهو شهره بهكاربهێنێت لهقهیرانه ناوخۆییهكانی توركیادا بۆ بهرژهوهندییهكانی خۆی.
لهم بارهیهشهوه دهڵێت ‘’هێرشی داگیرکەری دەوڵەتی تورک بەردەوامە. قەیرانی ناوخۆو سیاسەتەکانی دەرەوەی پێویستی بەم شەڕەیە. بەهێرش و داگیرکاری، نەتەوپەرستی، شۆڤێنیزم و فاشیزیم بەهێزدەکات. بەم شێوەیە لەسەر دەسەڵات دەمێنێتەوە. ئەمەش لەسەردوژمنایەتیکردنی کورد بەڕێوەدەبات. لەبەرئەوەش درێژە بەهێرش و داگیرکەری دەدات. دەوڵەتی تورک لەشەڕدا پشت بە تەکنیک دەبەستێت. بۆیە زۆر پێویستی بەسەرباز نییە. باشترین تەکنیکی پێشکەوتووی لەبەردەستە بۆ ئەوەی هێرشەکانی تا قەندیل بەردەوامی پێبدات، پێویستی بە هاوکاری سیاسیەکانی باشوورە.’’
وڵاتانی عهرهبی ههڵوێستیان جددی بوو دژی داگیركارییهكانی توركیا
كهجهكه پێیوایه لەڕووی سیاسییەوە هەڵوێستی جددی وڵاتانی عەرەبی لەدژی داگیرکەری بینرا. پێشیوایه جگه لهوڵاتانی عهرهبهی، لەبناغەدا زۆر وڵاتی جیهان و هێزی سیاسی لەدژی ئەم داگیرکەریەن.
كهجهكه دهشڵێت ‘’بۆیە هێرشێکی رەواو یاسایی نییە و ناتوانێت لەبەرانبەر گەلانی جیهان هێرشەکانی بپارێزێت و هیچ پشتگیرییەکیش بۆ هێرشەکانی بەدەستناهێنێت. ئەگەر بەباشی هەڵسەنگاندنی بۆبکرێت، لەسەر بناغەی ئاڤانتاژێکی بەهێزی سیاسی تێکۆشانێکی بەهێزی گەریلا ئەنجامدەدرێت و ئەنجامێکی باش بەدەستدەهێنرێت’’ .
‘’هەرچەندێک تاکتیک و دەرفەتی دەوڵەتی تورک هەبێت، بەڵام بەدەرفەتی سیاسی و ئەزموونی گەریلا دەتوانێت سەرکەوتنێکی بەم شێوەیە بەدەستبهێنرێت. پێویستی ئەم قۆناغە بەمتمانەو بڕیارێکی بەم شێوەیە هەیە’’ كه مهبهست لێی بەرەیەکی گەورەی شەڕه دژی توركیا
دهبێت بهرهیهكی گهورهی شهڕ دژی توركیا بهرێوهببرێت
كهجهكه ههروهها پێیوایه ‘’لەڕووی سەربازییشەوە، فراوانبوون و بڵاوبوونی هێرشی سەربازیی تورک دەرفەتێکی گەورە بۆ هێزە ئازادیخوازەکان دەخوڵقێنێت. ئەم هێرشە داگیرکەریە، بۆ تەڤگەری ئازادی سەرکەوتنی سەربازیی فەراهەم دەکات. لەبەرئەوەی ئەم هێرشە لەباکوور و باشوور پێکەوە بەڕێوەدەبرێت، دەرفەتێکی خوڵقاندووە کە لەدژی دەوڵەتی تورک بەرەیەکی گەورەی شەڕ بەرێوەببرێت.’’
لهههڵسهنگاندنهكهی كهجهكهدا ئهوهش هاتووه ‘’دەوڵەتی تورک خاوەنی پێگەیەکی وەک شەڕی سارد نییە. راست نییە کە پەیوەندیەکانیشی وەک قۆناغی شەڕی سارد ببینرێت. لەقۆناغی شەڕی سارددا، دەوڵەتی تورک خاوەن پێگەیەکی گرنگ بوو. لەئیستادا هەڵسەنگاندنی ‹پێگەی تورکیا وەک ئەو قۆناغە قۆناغی شهڕی سارد ‹ ، دەمانخاتە ناو هەڵەوە’’.
كهجهكه پێیوایه ‘’هەرچەندێک تاکتیک و دەرفەتی دەوڵەتی تورک هەبێت، بەڵام بەدەرفەتی سیاسی و ئەزموونی گەریلا دەتوانێت سەرکەوتنێکی بەم شێوەیە بەدەستبهێنرێت. پێویستی ئەم قۆناغە بەمتمانەو بڕیارێکی بەم شێوەیە هەیە’’ كه مهبهست لێی بەرەیەکی گەورەی شەڕه دژی توركیا