ڕێبین عەبدولڕەحمان فتاح 

دەوڵەتی تورکیا، دەوڵەتێکی گرنگ و پڕ بایەخی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە، دەکرێت ببێتە سەرچاوەی گرنگی گۆڕانکاری بەرەوکرانەوە و بە دیموکراسی بوون و  ببێتە سەرچاوە بۆ زۆر دەوڵەتی تر بۆ کرانەوە و بەرەوپێشچوونی پایە و بنەماکانی دیموکراسی ڕاستەقینە.
دیموکراسی ڕاستەقینە، بریتییە لەو جۆرە دیموکراسییەی کە تەواوی بنەماکانی دیموکراسی بەدیوە ئەمریکی و ڕۆژئاواییەکەی. واتا بڕوابوون بەوەی کە دەسەڵات بۆ کاتێکی دیاریکراو بێت و بە تەواوبوونی ئەو ماوەیەش، دەسەڵات بگوازرێتەوە دەستێکی تر، ڕوونتر واتا دەستاودەستکردنی دەسەڵاتی سیاسی بە مۆدێلە ڕۆژئاواییەکەی.
تورکیا ، ئەو وڵاتەی کە لە چارەگی یەکەمی سەدەی بیست و یەک کە پێی یەکی لە دیموکراسی بوون و پێیەکی تری لە گەڕانەوە دا بووە بەرەو حکومی تاکە کەسی و ئۆتۆکراسی، بە بەرگە ئۆردۆغانییەکەی. واتا لە سەردەمی دەسەڵاتدارێتی پارتەکەی ئەردۆغاندا، تورکیا قۆناغی گەشانەوەی بەرەو ئاشتی بەخۆیەوە نەبینیوە و زیاتر دەسەڵات هەوڵی خۆسەپاندنی داوە وەک ئەوەی کە کێشەکانی ناوخۆ بە دیالۆگ و ئاشتی چارەسەر بکات. ئاشتی ئەو کاتە بۆ دەسەڵاتدارەنی تورکیا گونجاوە و باسی لێوە دەکرێت کە تا دەسەڵاتیان جێگر دەبێت و بەهێز دەبن. بەهێز بوون، واتا توانای چەوساندنەوەی بەرەی نەیار بەهێز.
تورکیا بەگۆڕانکاریکردن لە سیستەمی سیاسی وڵات لە پەرلمانییەوە بۆ سەرۆکایەتی، ئیدی وێنەی تورکیایەکی نوێ دەبیندرێت کە سەرۆک تیادا دەسەڵاتی لە نیمچە ئۆتۆکراسیەوە نزیک دەبێت، ئەگەر بەتەواوەتی نەبێتە دەسەڵاتخوازێکی سەرکووتکەری خۆسەپێن.
لەبەرئەوەی سیستەمی کۆماریی بەشێوەیەکی کۆتایی، تەنها لە ئەمریکا دەتوانێت سەرکەوتنی تەواوەتی بەدەستبهێنێت و دەتوانێت ببێتە سیستەمێکی تەواو سەرکەوتوو. بەڵام، لەتورکیادا ئەمە ناکرێت و چاوەڕێی ئەوەش ناکرێت کە داهاتووی سیستەمی سەرۆکایەتی لە تورکیاندا کە سەرکەوتوو بێت، چونکە سەرۆک خۆی پۆستی سەرۆکی حکومەت و کابینەی فراوان دەسەڵاتی جێ بەجێکردن دەست نیشان دەکات. هەروەها بە بردنەوەی ئەکەپە و سەرۆکایەتی ئەردۆغان لە کۆتا هەڵبژاردندا کە زۆرینەی کورسییەکانی پەرلەمانی بەدەستهێناوە کە ئەمەش ئاسانکارییە بۆ بڕیارەکانی داهاتوو سەرۆک لەتورکیاندا. 
هەروەها سەرۆک بۆ ماوەی دوو خول دەتوانێت ببێتە سەرۆک کۆماری تورکیا، کە بەکرداری لە ساڵی 2002 وە ئەردۆغان دەسەڵاتداری فعلی بووە لە تورکیا.
سروشتی دەسەڵاتدارێتی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بە ماوەی زۆر لەدەسەڵات و دیکتاتۆری و قۆرغکردنی دەسەڵاتی سیاسی و بەکارهێنانی هێز لە دژی نەیاران و لەناوبردنی بەرەی نەیاری دەسەڵات و .... هتد، دەناسرێتەوە. بۆیە مانەوەی زۆر لەسەر دەسەڵات، بەسروشت کەسایەتی سیاسی بەرەو قۆناغی دیکتاتۆری دەبات و دیموکراسی لاواز دەکات، ئەگەر بەتەواوی لەناوی نەبات. بەتایبەتیش لە ڕۆژهەڵاتی ناوەراستدا، کە خۆی ژینگەکەی لەبارە بۆ درووستبوونی دەسەڵاتخوازی و خۆسەپێنی کەسی سیاسی.
لەبەرئەوە تورکیا هەنگاوی داهاتووی سیاسی،  سیستەمی سیاسی ئەو  وڵاتە، چونکە دەسەڵاتدارێتی ئەردۆغان لەڕابردوودا دیار و بەرچاو بووە لە بەکارهێنانی هێز دژی نەیارانی سیاسی، بۆیە داهاتووی تورکیا، ڕەنگە لەنێوان قۆناغی بەرەو دیموکراسی و قۆناغی بەرەو دەسەڵاتخوازی ، زیاتر لە دەسەڵاتخوازی و ئەردۆغان و ئۆتۆکراسی سیستەمە سیاسیەکەیەوە نزیکە.