غازی حەسەن

زۆر پێویستمان بەوە نییە پێناسەیەکی درێژو چڕ بۆ گوتارو سیاسەت، یان گوتاری سیاسی بکەن، یان پێناسەی ماتماتیک بکەین، چونکە قسەکەری ئێستای کورد، هێندە قسە لەسیاسەت و بازرگانی دەکەن و سیاسییانە قسەدەکەن و هەموو شتێک بەبازرگانی و بازاڕ دەبەستنەوە، هەموویان شارەزان لەناسین و دیاریکردنی ئەرک و شێوازی بەکارهێنانی ئەم چەمکانە. هەموومان فێری ئەوە بووین، کە سیاسەت چییە و چ دەگەیەنێت. هەندێک بەڕووبەی دواکەوتووترین عەقڵ و شوێن ئەم شتانە دەپێوێت، بەڵام دیارە کەر لەکوێ کەوتووە و کوندە لەکوێ دڕاوە!. 

گوتار راپەڕاندنی کردەیەکە لەڕێگای بەکارهێنانی زمان و گەیاندنی پەیامێک و ساخکردنەوەی مەبەستێک و یاریکردن بەعەقڵی وەرگر و گوێگرەکان. مەرج نییە گوتاری راگەیاندن گوتارێکی ئەرێنی بێت، چونکە لەکردەوەدا سیاسەت خۆی پرۆسەیەکی یەکلاکراوە و یەکڕوو نییە. سیاسەت وەکو داری زەقنەبووتی لێهاتووە، هەرچی راستە، وەکو هەڵە دەردەکەوێت و هەرچی هەڵەش وەکو ناولەپی مرۆڤ راست دەردەکەوێت.

سیاسەت لای ئێمە بۆتە درۆ، فرتوفێڵ و فریدوان و بەسترانەوەی بەبازاڕی ئابووری و وەکو کەلوپەلی هەرزانفرۆشکراو دیقەتی لێ دەدرێت، سیاسەت نەکردنیش واتە بەئەخلاقەوە راپەڕاندنی کارێکی خزمەتگوزاری، ئیداریی، سیاسی و پەیوەندییەکان و تاد. لەکۆمەڵگای ئێستای کوردستاندا هەموو کەس قسە لەسیاسەت و بازاڕ دەکات، تەنیا سیاسییە هەقیقییەکان نەبن، کە هەمیشە بەزمانێکی میللی و پاڕانەوە بۆ خەڵک و قسەکردن لەپێناو پاراستی دۆخی کۆمەڵایەتی و ئاشتەوایی کۆمەڵایەتی دەئاخڤن.

لەکاتێکدا لەدونیای نوێدا گوتاری سیاسی وەکو ماتماتیک وایە، یەک کۆ یەک دەکاتە دوو، یان سفر جاران سفر دەکاتە سفر. لای گوێگری کورد سیاسەت ئەوەیە، یەک کۆ یەک بێت، لەکاتێکدا بەپێی لۆژیک و هاوکێشەو شیکردنەوەی ماتماتیکی هیچ مەرج نییە ئەم ئەنجامە رێک و راست دەربچێت، چونکە ئەگەر دیقەت لەم هاوکێشەیە بدەین لەدواتر بۆ مان دەردەکەوێت بەچەند رێگەیەک و بەئەنجامی جیاواز دەتوانرێت لێکبدرێتەوە وەکو:

٢ X  (٥+٢)^ -٦X٢ =

ئەنجامێک ١٠٠ و ئەنجامێکی دیکە دەکاتە ٧٨١٧٥٠ و ئەنجامێکی دیکە دەبێتە ٢٥٤ و ئەنجامێکی دیکە دەبێتە، ١١٥٢٩٥٩٠، لەکاتێکدا تەنیا یەک، بەڵێ تەنیا یەک ئەنجام دروستە و بەڕێگەیەکی ماتماتیکیانەی راست و دروست دۆزراوەتەوە. ئەمەش لەئەنجامی لێکدانەوە و تێگەیشتن و شێوازی بەکارهێنانی کەسەکە هاتووە، نەک هەقیقەت و واقیعی هاوکێشەکە. هەر کاتێک سیاسەتیش بووە، کەرەستەیەکی هەرزانی نێو بازاڕ، بەتایبەتی بازاڕی ئەنتەرنێت و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان، ئاساییە ئەنجامی نادروست و ئاکامی نابەجێ بەدەست بهێنرێت.

واتە گوتاری سیاسیش وەکو شیکردنەوەی ماتماتیکی وایە، هەر کاتێک رێگە و بیرۆکەی جیاواز و هەڵە بەکارهێنرا، دوور نییە ئەنجامەکان هەڵە دەرچن.

کۆبوونەوەی پەرلەمانی عێراق بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی کۆمار، رێک وەکو ئەم گوتارە سیاسییە پەیوەندی بەماتماتیکەوە هەیە، هەر یەکێک هاوکێشەکە بەڕێگەیەکی هەڵەو لەدیدو تێگەیشتنی کەسی خۆیەوە شی دەکاتەوە، ئەمەش دەبێتە هۆکار بۆ ئەوەی ئەنجامی ‌هەڵەو نادروست بەدەست بێت.

هەندێک دانیشتوون هاوکێشەکە وەکو قوتابی تەمەبەڵ لەڕێگەی ژماردن بە پەنجەکانیان شی دەکەنەوە، کە هاوکێشەکان هەر تەنیا کۆکردنەوەی ژمارەکان نییە، بەڵکو پەیوەندی بەتێگەیشتن و شێوازی بەکارهێنانەوەش هەیە.

 هەر گوتارێک هاوکێشە و ژمارەو ئەنجامی جیاوازی دەبێت، کە ئەنجامەکەش پەیوەندی بەچۆنیەتی بیرکردنەوە و بەکارهێنان و مەعریفەی کەسانەوە سەبارەت بەهاوکێشەکە و رێگاکانی چارەسەر و شیکردنەوەی خودی هاوکێشەکانەوە هەیە، نەک تەنیا مەزەندەی تاکەکەسی و تێڕوانینی سیاسی و ئارەزووی ئەو کەسانەی بیر لەئەنجام ناکەنەوە، بەقەد ئەوەی وەکو کەلوپەلێکی هەرزان سەیری بازاڕی سیاسی و شیکردنەوەی گوتار دەکەن.