هاوڕێ توانا

1 هەڵەحاڵی بوونێکی کوشندەیە،پێمان وابێت ئەو جەنگەی لە نێوان، ڕوسیاوئۆکڕاینابەڕێوەدەچێت،لێکەوتەکانی کاریگەریەکانی دابڕاوە، لە ئێمە، هەر چەندە پرسیاری ئێمە کێین و چیمان دەوێت؟تا ئێستا پرسیارێکی بێ وڵامە ، یان وڵامی نا تەواو بەو پرسیارە دراوەتەوە، کاتێک ئێمە نازانین کێین و چیمان دەوێت بێگومان هیچ ڕووداوێک و پێشهاتێک بەلای ئێمەوە گرنگ نیە! یان بەدروستر بڵێین لە ئاگایی ئێمەدا هیچ پەیوەستیەک نیە لە نێوانی ئێمە ڕووداوە جیهانیەکان، وەک ئەوەی ئێمەلە ئەستێرەیەکی ترداین و بەئاسامانەوە هەڵواسرا وین، لە کاتێکدا ڕیاڵیەتی مێژوو شتێکی تر دەڵێت، جەنگی یەکەمی جیهانی لە کیشوەری ئەوروپا هەڵدەگیرسێت، کەچی لە ڕۆژهەڵات ئیمپراتۆریەتێک دادڕمێ چەندان دەوڵەتۆچکەشکڵ دەگرێت،جەنگی دوومی جیهانیش هەر لە کیشوەری ئەوروپا هەڵدەگیرسێت ، بەڵام کاریگەریەکانی لێکەوتەکانی لە سەر ڕۆژهەڵات خەستر دەبێت،

2 خستنی یەکێتی سۆڤیەت نەوەک"کەوتنی"وەک بلۆکێکی ئیدۆلۆژی "کۆمۆنیزم"بانگەشەی کۆتای مێژووی(فرانسس فۆکۆمایا) جاڕدانی سیستەمی سەرمایەداری مەزهەبی لیبڕالیزم،لایەنی کەم بۆ ئیلیتی سیاسی و مەعریفی پۆست سۆڤیەت نۆستالیژیایەکی موتروبەکراو بەسایکۆلۆژیا بووە، چونکە هاوکێشەکە ئاڵۆز نیە ئاسانە، ڕوسیا لە جەمسەرێکی ڕاکبەری جەمسەرێکە ، بۆتەوە، بە وڵاتێکی لە پەل و پۆخراوی گەمارۆدراوی جەمسەرەکەیتر،ڕوسیا،لە ئیمپڕاتۆریەتەوە، بۆتەوە کۆمار و چواردە کۆماری تری لێ بۆتەوە، هەڵبەت ددان نان بەوە ئازاربەخشە،هەوڵ دان بۆ گێڕانەوەی وا پێگەیەک ،خواستێکی کاربۆ کراوە،هەڵبەت ئەمە تەنهابۆ ڕوسیای پاش سۆڤیەت و خودان ئێمپڕاتۆریەتی مێژووی ڕاست نیە، بۆ نمونە"زەکی لارسۆزی"سوری داڕێژەری بنەما فکریەکانی بەعس،هەمان میتۆدی ڕابردوو خوازی عەرەب لەسایەی ئیسلام دا هەیان بو تەوزیف دەکات بۆ داهاتوو،تەنانەت زەکی لە وەسفی سەردەمێک بەناوی جاهیلی وەک سەردەمی بێ(گوناحی)ناودەنێت نەک نەزانی و هاتنی"وەحی"یش لە نیوە دورگەی عەرەب ڕوون و ڕەوان بە متمانەی خوا بە عەرەب تەفسیر دەکات! لارسوزی یەکێتی عەرەب و ڕیسالەکەی، پابەندی ئەوانی تر بە ڕیسالە و وابەستەیی و بەر دەستی هەموو نەتەوەکان وەک عیبادەتێکی ئیلاهی دەبینێت!ئەمە بۆ شای ئێران و گێڕانەوەی زمانی پەهلەوی و نەریت ئاریایش ڕاستەو هەروا بۆ ئاردۆغان یش ڕاستە کاتێک دێت پرۆژەکانی و جەنگەکانی و فراوان خوازییەکانی ناوسبۆڵی دێرینەی عوسمانیەکانی لێ دەنێت و ئیا سۆفیا دەکاتەوە بە مزگەوت ناوی یەکێک لە پڕۆژەکانیش دەنێت ( محمد فاتیح ) و گرفتەکە بەرلەوەی فیعلێکی سیاسی ڕووت بێت ئەوا گرفتی فیکرو بەهاو نەریت و ڕابردوو خوازیە،

3 ئەو هێرش و داگیرکاریەی ڕوسیای ڤلادمێرپۆتن بۆسەر ئۆکڕاینا کە زیاتر زیندووکردنەوەی نەریتی ئیمپڕاتۆرتە کۆنەکانە هێرش و هەڕە شەکان چەندێک پەیوەستن، بە پلان و هێڵی ستراتیجی زیاتر لەوە پابەندی هەواو هەوەس ومیزاجی قیسەر و سوڵتانە،ئەم نەریتە کە تەوەلاییە لەیاسا نێوە دەوڵەتیەکان وسەروەری دەوڵەتان،بێگومان لەداهاتوو لێکەوتەی ئەرێنی جێدەهێڵێت .کە هەرکاتێک بەهێزەکان ویستیان بێهزەکان ڕاو دەکەن،هەڵبەت ئەمە پرسێکی مۆڕاڵیە زیاتر، لێرە پرس و پرسیار ئەوە ئاخۆ ئەو داگیرکاریەی ئێستای ڕوسیا، بە چ ڕەوایەتیک(شەرعیەت) پێچراوە؟ بۆ وڵام دانەوەی ئەم پرسیارە ئۆراسیا وەک چەمکێکی جوگرافی "جیۆسیاسی"تاڕادەیەک کۆمەک بە وڵام دانەوەی ئەو پر سیارەمان دەکات، وەک زانراوە ( ئوراسیا) پانتایەکە نە ئاساییە نە ئەوروپا،رووبەری چەند وڵاتێکە، کە تەقەڵی نێوان دوو کیشوەرە،بیرمەندی ڕوس، ئەلێکسەندەر دۆگین، کە وەک ڕێنیشاندەری پۆتنیەکان ناسراوەخاوەنی تیۆری چوارەمی سیاسەت دێت لەبری ئایدلۆژیاکانی وەکو "کۆمۆنیزم"فاشیزم"لیبرالیزم"ناسیۆ نالیزم "(جیۆپۆلتیک)وەک ئایدۆلۆژیای بەدیل سەر ڕێ دەخات، واتا ئۆراسیا لە پانتایەوە دەبێتە بیرو باوەڕێک، لە جوگرافیاوە دەبێتە چەمکێکی ئایدۆلۆژیک،دۆگین پێ وایە ئۆراسیا تەنها جوگرافیا نیە بەڵکو بەهایە کلتورە ژیار و شێوە ژیانی جیاوازە، ئیدی لە پەنا ئەو مەعریفەیەئەکتەکانی پۆتین عەسکەری ڕوسیا دەبینین کە دووکەڵ بە ئاسمانی ئۆکرایناوەیە،بەواتایەکی ترئەم جەنگەی ئێستای نێوان ئۆکریناو ڕوسیا ژانی لەدایک بوونی بلۆکێک دەبێت کە دەکرێت ناو بنرێت بە سەردەمی بلۆکی ئۆراسیا"نیزم "