هیوا ناسیح

گه‌یاندنی دۆسیه‌ی ئه‌نفال و هه‌ڵه‌بجه‌ به‌ناوه‌نده‌ نێوده‌وڵه‌تی و جیهانییه‌کان و هه‌وڵدان بۆ به‌ جینۆسایدناساندنیان کارێکه‌، که‌ده‌بوو حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان و یه‌کێتی و پارتی هه‌ر دوای راپه‌رین و پێکهێنانی ئه‌و حکومه‌‌ته‌ شێلگیرانه‌ کاریان بۆ بکردایه‌ و هه‌وڵیان بۆ بدابایه‌. ئه‌وان که‌ هه‌م ئۆتۆریته‌یه‌کی خۆیان له‌سه‌ر ئاستی نێوده‌وڵه‌تی و وڵاتانی ئه‌وروپا به‌تایبه‌تی هه‌یه‌، هه‌میش بوودجه‌یه‌کی زه‌به‌لاحیان له‌موڵکی گشتی له‌به‌رده‌ستدایه‌، زۆر ئاسانتر و خۆشده‌ستانه‌تر ده‌یانتوانی، چه‌ندان کۆنفرانسی نێوده‌وڵه‌تی له‌باره‌گای سه‌ره‌کی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتوه‌کان له‌ئه‌مریکا و سویسرا هه‌روه‌ها په‌رله‌مانی ئه‌وروپا و شوێنانی تر ساز بکه‌ن و بیانکه‌‌نه‌ سه‌نته‌ری چالاکیه‌کانیان بۆ ئه‌و دۆسیه‌یانه‌.
به‌داخه‌وه‌ ئه‌و دوو حزبه‌ به‌وه‌زاره‌تی شه‌هیدانه‌که‌ی حکومه‌تی هه‌رێم، لیژنه‌‌ی شه‌هیدان و ئه‌نفالکراوانی په‌رله‌مانی کوردستان و نوێنه‌رایه‌تییه‌کانی حکومه‌تی هه‌رێم له‌‌م وڵاتانه‌ی هه‌نده‌ران،‌ له‌ئه‌وروپاو داموده‌زگا نێوده‌وڵه‌تییه‌کان کارێکیان له‌‌و دۆسایه‌یه‌دا نه‌کرد، سه‌ره‌ڕای باشیی توانا ماددی و مه‌عنه‌وی و په‌‌یوه‌ندییه‌کانیان به‌وڵاتانی جهیان، که‌ له‌ئاستی گرنگی دۆسیه‌که‌و هه‌روه‌ها بانگه‌شه‌کردنییان بۆ خۆ به‌پارێزه‌ریی قوربانییانی ئه‌و تاوانانه‌و مافه‌کانی که‌سوکاری قوربانییان بێت.
رێکخراوی چاودێری کوردۆساید (چاک) کاتی خۆی چالاکترین رێکخراو بوو، له‌بواری  مافی مرۆڤ و به‌جینۆسایدناساندنی کۆمه‌ڵکوژیی و گه‌وره‌ تاوانه‌کانی دژ به‌میلله‌تی کورد ئه‌نجامدراوه له‌ئاستی نێوده‌وڵه‌تیدا‌ کاری ده‌کرد، کۆمیته‌ی له‌باشوری کوردستان و زۆربه‌‌ی وڵاتانی ئه‌وروپای رۆژئاوا هه‌بوو. ساڵانێکی زۆر به‌نده‌ ئه‌ندامی ده‌سته‌ی کارگێڕ، به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌ بییانییه‌کان، به‌رپرسی کۆمیته‌‌ی سویسراو خولێکیش بۆ ماوه‌ی نزیکه‌ی سێ ساڵ (٢٠١٤-٢٠١٧) سه‌رپه‌رشتیاری ده‌سته‌ی کارگێڕی رێکخراوه‌که‌ بووم. له‌چوارچێوه‌ی کارو چالاکییه‌کانمانداو بۆ خۆئاماده‌کردن بۆ یادی هه‌ڵه‌بجه‌ بۆ ساڵی ٢٠١١ پڕۆژه‌یه‌‌کم ئاماده‌ کرد بۆ ئه‌نجامدانی کۆنفرانسێکی نێوده‌وڵه‌تی له‌باره‌گای گشتی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتوه‌کان له‌ژنێڤ، که‌ تائه‌وکاته‌ نه‌ حزبه‌‌ کوردییه‌کان، نه‌ حکومه‌تی هه‌رێم و نه‌ هی عێراقیش کۆنفرانسی گه‌وره‌‌ی وایان ساز نه‌کردبوو، دوای سه‌رنج و تێبینی هاوڕێیان، بڕیارماندا بۆ وه‌زاره‌تی شه‌هیدانی حکومه‌تی هه‌رێم بینێرین، ئه‌وکات د.مه‌جید محه‌مه‌د وه‌زیر بوو، چونکه‌ له‌ڕووی ماددیه‌وه‌ ئیمکانییه‌تێکی زۆری ده‌وێت و هه‌روه‌ها بۆ وه‌رگرتنی ڤیزه‌و ئاسانکاری سه‌فه‌ری ئه‌وانه‌ی داوه‌تده‌کرێن له‌کوردستانه‌وه‌ بێ پشتیوانی حکومه‌تی هه‌رێم ئه‌سته‌م ده‌بێت،‌ له‌سه‌ر کاغه‌زی فه‌رمی و به‌ لۆگۆی رێکخراوه‌که‌وه‌ له‌‌ ١٢/٧/٢٠١٠ ناردمان. به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ هاوکاریی پێویستیان نه‌کردین.
بۆیه‌ ئێمه‌ به‌ئیمکانییه‌تێکی که‌می ماددی و به‌چه‌ند مانگێک له‌کار کۆشش و ماندووبوونمان قۆڵمان لێهه‌ڵماڵی و کۆنفرانسه‌که‌مان سازکرد، واش بڕیار بوو پاش کۆنفرانس هه‌موو ئه‌و بابه‌ت و لێکۆڵینه‌وانه‌ی له‌کۆنفرانسه‌كه‌دا پێشکه‌ش كران له‌دووتوێی کتێبێکدا به‌زمانی ئینگلیزی چاپ بکرێن، به‌داخه‌وه‌ له‌به‌ر زۆر هۆکار ئه‌م کتێبه‌ چاپ نه‌کرا. شایه‌نی باسه‌ حکومه‌تی هه‌رێم و حزبه‌کان ته‌نانه‌ت له‌ڕووی راگه‌یاندنیشه‌‌وه‌ گرنگییان به‌کۆنفرانسه‌که‌دا نه‌دا، چونکه‌  نه‌ده‌چووه‌ به‌رژه‌وه‌ندی حزبییه‌وه‌و جگه‌ له‌مه‌ش ئێمه‌ی سازکه‌رانی کۆنفرانسه‌که‌ زۆربه‌مان نه‌ک سه‌ر به‌به‌ره‌ی ده‌سته‌ڵات نه‌بووین، به‌ڵکه‌ له‌و ده‌موچاوانه‌ بووین که دوو حزبه‌که‌ به‌هۆی هه‌ڵوێستی سیاسیمانه‌وه‌ له‌به‌رامبه‌ر سه‌رکوت و ده‌سگیرکردنی خۆپیشانده‌ران و پشتیوانی داواکانیانه‌وه‌ به‌ ناحه‌ز له‌قه‌‌ڵه‌م ده‌دراین، به‌ڵام ئێمه‌ وه‌ک ئه‌رکی سه‌رشانمان بۆ یه‌که‌مجار له‌مێژووی کوردا ئه‌م کاره‌مان ئه‌نجامداو دڵنیام له‌داهاتوودا رێزی ماندووبوون و گرنگی ئه‌م کاره‌ ده‌زانرێت، وه‌ک خۆشم ئه‌مه‌و گه‌یاندنی دۆسیه‌ی ئه‌نفال و هه‌ڵه‌بجه‌ به په‌رله‌مانی سویسرا ساڵی ٢٠١٢ پاش چه‌ند ساڵ هه‌وڵ و کۆشش بۆی، به‌دوو گرنگترین کاری ده‌زانم له‌ژیانمدا ئه‌نجامم دابێت. لێره‌دا بۆ مێژوو ده‌قی پڕۆژه‌‌که‌، هه‌روه‌‌ها راپۆرتی به‌ڕێوه‌چوونی کۆنفرانسه‌که‌ داده‌نێم. ئه‌مه‌‌ ده‌قی پرۆژه‌که‌ بوو:
 
پڕۆژه‌ بۆ وه‌زاره‌تی کاروباری شه‌هیدان و ئه‌نفالکراوان 
ب: کۆنفرانسێک له‌ یادی 23 ساڵه‌ی کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه 
 له‌باره‌گای نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتوه‌کان له‌ژنێڤ 
سڵاوێکی گه‌رم 
سه‌ره‌تا: وڵاتی سویسرا گرنگی خۆی هه‌یه‌، به‌هۆی ئه‌وه‌ی وڵاتێکی بێلایه‌نه‌ له‌ئاستی نێوده‌وڵه‌تیدا، سه‌نته‌ری ئه‌وروپایه‌، ده‌یان و سه‌دان په‌یماننامه‌و رێکه‌وتننامه‌ی نێوده‌وڵه‌تی له‌سه‌ر خاکی ئه‌م وڵاته‌ مۆر کراوه‌، ساڵانه‌ ده‌یان کۆنفرانس و کۆبونه‌وه‌ی نێوده‌وڵه‌تی لێ ساز ده‌کرێت. باره‌گای زۆر له‌ رێکخراوه‌ جیهانییه‌کانی لێیه‌، له‌وانه‌ش باره‌گای سه‌ره‌کی کۆمسیۆنی باڵای مافه‌کانی مرۆڤی سه‌ر به‌نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتوه‌کان، باره‌گای سه‌ره‌کی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتوه‌کان، که‌ پاش ئه‌وه‌ی نیۆیۆرک دووه‌م گه‌وره‌ترین باره‌گای ئه‌و رێخکراوه‌ جیهانییه‌یه‌ له‌ئاستی نێوده‌وڵه‌تیدا، رێکخراوی خۆراکی جهیانی، رێکخراوی ته‌ندروستی جهیانی...هتد، بۆیه‌ هه‌ر کۆنفرانس و کۆنگره‌یه‌کی سه‌باره‌ت به‌کورد له‌شاری ژنێڤ، که‌ پایته‌ختێکی دیپلۆماسی نێونه‌ته‌وه‌ییه‌ و له‌باره‌گای ئه‌و رێکخراوه‌ ماناو مه‌غزای خۆی هه‌یه‌، ده‌نگدانه‌وه‌ی خۆی ده‌بێت و سه‌نگ و قورسایی خۆی هه‌یه‌. 
 بیرۆکه‌ی پرۆژه‌که‌:  
له‌سه‌ر پێشنیازی چاودێری کوردۆساید – چاک، بۆ ساڵی داهاتو له‌ ناوه‌راستی مانگی ئازاردا (گه‌ر 16/3 بێت باشتره، ئه‌گینا  هه‌ر کاتێکی تر له‌‌ نێوان‌ 28/2 تا 25/3) کۆنفرانسێک بۆ یادی هه‌ڵه‌بجه‌ له‌باره‌گای نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتوه‌کان ساز بکرێت، به‌به‌شداری راسته‌وخۆی جه‌نابی وه‌زیری شه‌هیدان وه‌ک لایه‌نی حکومی بۆ کردنه‌وه‌و سه‌رپه‌رشتیکردنی کۆنفرانسه‌که‌، هه‌روه‌ها چه‌ند شاره‌زا و پسپۆڕێک له‌بواره‌کانی (گازی کیمیاوی و کاریگه‌رییه‌کانی له‌شاری هه‌ڵه‌بجه‌، په‌یماننامه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌کانی دژ به‌چه‌کی کیمیاوی، جینۆسایدی گه‌لان له‌یاسای نێوده‌وڵه‌تیدا، کۆمه‌ڵکوژی...هتد). له‌ 28 ی شوبات تاوه‌کو 25ی ئازاری ساڵی 2011 ئه‌نجومه‌نی گشتی کۆمسیۆنی مافه‌کانی مرۆڤ کۆبوونه‌وه‌کانی (وه‌رزی شانزه‌هه‌م)ی خۆی له‌هه‌مان باره‌گا سازده‌کات. سازدانی کۆنفرانسێکی وه‌ها هاوته‌ریبی ئه‌و کۆبوونه‌وانه‌، که‌ سه‌ده‌ها شاره‌زاو پسپۆڕ و یاسایی و که‌سانی دیپلۆماسی و نوێنه‌ری وڵاتان و که‌سایه‌تیی ناودار له‌چوارلای جیهانه‌وه‌ به‌‌شداری تێدا ده‌که‌ن، گرنگی و سه‌نگی خۆی ده‌ ئه‌وه‌‌نده‌ زیاتر ده‌کات.  
 رێکخه‌ران: ئه‌م کۆنفرانسه‌ به‌سه‌رپه‌رشتی راسته‌وخۆی به‌رێز وه‌زیری شه‌هیدان و ئه‌نفالکراوان و هاوبه‌شی چاودێری کوردۆساید – چاک / کۆمیته‌ی سویسرا، دامه‌زراوه‌ی ئه‌لحه‌کیم – نوسینگه‌ی ژنێڤ، رێکخراوی جیهانی ( interfaith international Organisation) و سه‌رۆکه‌که‌ی  به‌رێز  (Dr. Charls Grafz) ده‌بێت. 
 سه‌رنج و تێبینی:   
1/ ده‌بێت حکومه‌تی هه‌رێم تێچوونی ته‌واوی بلیتی سه‌فه‌رو رێکخستن و وه‌رگرتنی ڤیزا بۆ به‌شداربووان مسۆگه‌ر بکات، به‌تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی له‌کوردستانه‌وه‌ دێن. 
2 / ئێمه‌و رێخکراوه‌کانی تر که‌ ناویان له‌سه‌ره‌وه‌ هاتوه‌ له‌سویسرا، ئاماده‌کردنی هۆڵێک بۆ کۆنفرانسه‌که‌و وه‌رگرتنی مۆڵه‌تی کۆنفرانسه‌که‌ له‌ نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتوه‌کان، مۆڵه‌تی چوونه‌ ژووره‌وه بۆ پسپۆڕان و به‌شداربوان و میوانه‌کان، ده‌خه‌ینه‌ سه‌ر خۆمان. 
 3/ تێچوونی مانه‌وه‌ له‌ئوتێل و نانخواردن و هاتوچۆی به‌شداربووان و میوانه‌کان له‌سه‌ر وه‌زاره‌تی شه‌هیدان (یان به‌گشتی حکومه‌تی هه‌رێم ده‌بێت)  که‌ی پێویستی کرد، ده‌توانین ته‌خمینی بکه‌ین، که‌ مه‌سروفاته‌کان چه‌ند ده‌بێت)، یان ده‌بێت وه‌زاره‌ت بۆیان جێبه‌جێ بکات، ده‌کرێت و ئاساییه‌ چه‌ند میوانێکی ئازیز (ئه‌وانه‌ی له‌کوردستان یان ده‌ره‌وه‌ی سویسراوه‌ هاتوون) له‌ماڵی دۆست و ئه‌ندامانی (چاک) جێگه‌و خواردنیان بۆ رێکبخرێت بێ به‌رامبه‌ر. 
4/ ئه‌و بابه‌تانه‌ی له‌وێدا پێشکه‌ش ده‌کرێن، ده‌بێت لای که‌می پێش دوو مانگ له‌سازکردنی کۆنفرانسه‌که‌  بگاته‌ ده‌ستی لیژنه‌یه‌که‌وه‌، که‌ له‌نوێنه‌رانی وه‌زاره‌ت و چاودێری کوردۆساید پێکده‌هێنرێت. 
5/ ئه‌و بابه‌تانه‌ی له‌کۆنفرانسه‌که‌دا پێشکه‌ش ده‌کرێن، ده‌کرێت و واباشتره‌، که‌دواتر بکرێنه‌ کتێبێک و چاپبکرێت. 
 پێشنیاز: 
1.به‌ رای ئێمه‌ ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ بۆ به‌شداری له‌و کۆنفرانسه‌ دێن، جگه‌ له‌ بەڕێز وه‌زیری شه‌هیدان، ده‌بێت بابه‌ته‌کانیان به‌ زمانه‌کانی ئینگلیزی یان فه‌ره‌نسی پێشکه‌ش بکه‌ن، بۆیه‌ گرنگه‌ یه‌ك له‌‌و دوو زمانه‌ زۆر باش بزانن.  ئه‌م که‌سانه‌ گونجاون و ده‌کرێت 4 – 6 که‌سیان داوه‌ت بکرێت: به‌رێزان (د. فوئاد بابان - کوردستان، مارف عومه‌ر گوڵ - کوردستان، شه‌فیقی حاجی خدر - کوردستان، ئه‌میری حه‌سه‌ن پور – که‌نه‌دا، شاخه‌وان شۆرش – دانیمارک، :شۆرش حاجی – به‌ریتانیا، ئیبراهیم مه‌لازاده‌ - به‌ریتانیا، عادل باخه‌وان - فه‌ره‌نسا، نه‌جمه‌دینی فه‌قێ عه‌بدوڵا - دانیمارک،.....). 
2.دروستکردنی پۆسته‌رێکی ره‌نگاوره‌نگ و به‌زمانی ئینگلیزی بۆ کۆنفرانسه‌که‌. 
3. چاپکردن و ئاماده‌کردنی نامیلکه‌یه‌ به‌زمانی ئینگلزی له‌ سه‌ر هه‌له‌بجه‌ و ئه‌نفال و دابه‌شکردنیان به‌سه‌ر میوانانی بیانی. 
4. کۆنفرانسه‌که‌ ده‌کرێت رۆژێک بخایه‌نێت و له‌  6– 8 سه‌‌عات زیاتر نه‌بێت یان بکرێته‌ دوو ڕۆژ.  
5.باشتره‌ ئه‌م بابه‌ته‌ جگه‌ له‌ رێکخراوی چاک و لایه‌نی حکومه‌تی هه‌رێم له‌گه‌ڵ هیچ رێکخراو لایه‌نێکی تردا باس نه‌کرێت تا بڕیاری له‌سه‌ر نه‌درێت. 
   بۆ زانیاری زیاتر ده‌توانن په‌یوه‌ندی بکه‌ن به (هیوا ناسیح) نوێنه‌ری چاودێری کوردۆساید بۆ ئه‌م کۆنفرانسه‌‌:  
 تێل و فاکسی 0041525343583,  یان مۆبایلی: 0041763691971،
[email protected]  
هیوادارین له‌ماوه‌ی مانگێکدا به‌فه‌رمی وه‌ڵاممان بده‌نه‌وه‌... 
هه‌ر شادو سه‌رکه‌وتوو بن...  
چاودێری كوردۆساید - چاك     

 
به‌شی په‌یوه‌ندییه‌ بیانییه‌کان 
12-7-2010
ئیتر ئه‌وه‌ بوو ده‌ستبه‌کاربووین، قسه‌مان له‌گه‌ڵ هه‌ردوو رێکخراوی جیهانی، که‌ئه‌ندامی راوێژکاری بوون لەنه‌ته‌وه‌یه‌کگرتوه‌کان کرد، ئه‌وانیش ده‌زگای ئه‌لحه‌کیمAl Hakim Foundation  و Interfaith international، رازیبوون به‌هاوکاریمان، ته‌نها سه‌رنجێکی د.ئه‌میر هاشم سه‌رۆکی رێکخراوه‌ی ئه‌لحه‌کیم، که‌ که‌سێکی زۆر باش و دۆستی کوردیشه‌، ئه‌وه‌ بوو که‌ ناوی کۆنفراسه‌که‌ وا لێبکه‌ین (کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی هه‌له‌بجه‌و ئه‌نفال، گۆره‌به‌کۆمه‌ڵه‌کان و بێسه‌روشوێنه‌کان و قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌یان) تاهه‌م لایه‌نه‌‌ عێراقیه‌کانیش راکێشین بۆ کاره‌که‌، هه‌میش بابه‌تی گۆڕه ‌‌به‌کۆمه‌ڵه‌‌کان لەئێستادا زیندووه‌و به‌رده‌وام هه‌ڵده‌درێنه‌وه‌ و باس بکرێت له‌گه‌ڵ قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌‌ی که‌سوکاری قوربانییاندا، گرنگی کۆنفرانسه‌که‌ زیاتر ده‌کات، ئێمه‌ش رازیبووین.
 راسته‌ ئه‌وکات قه‌یرانی مووچه‌ نه‌بوو، حکومه‌ت پاره‌ی زۆر بوو لەچاو ئێستادا، به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ هه‌رچه‌نده‌ به‌ڵێنیشیاندا هاوکارییه‌کی جددی و به‌رچاویان نه‌کردین، چونکه‌ ئه‌وکات گه‌رمه‌ی به‌هێزبوونی ئۆپۆزسیۆن و سه‌رهه‌ڵدانی گۆڕان بوو، ئێمه‌ش به‌رده‌وام پشتیوانیمان له‌خۆپیشانده‌ران و داواکاریییه‌کانیان ده‌کرد، جگه له‌وه‌ ئێمه‌ سه‌ر به‌هیچ یه‌ک له دوو حزبه‌ باڵاده‌سته‌که‌ نه‌بووین، سه‌رۆکی حکومه‌ت ئه‌وکات به‌رهه‌م ساڵح بوو، له‌ڕێگه‌ی هاوڕێیه‌که‌وه‌ هه‌ندێک هاوکاریی ماددی کردین، سه‌ردانی نوێنه‌رایه‌تی حکومه‌تی هه‌رێم له‌سویسرامان کرد، جاومان به‌ د.فه‌وزی قه‌دور که‌وت، ئه‌ویش هیچ هاوکاریی نه‌کردین، سه‌ردانی سه‌فیری عێراق له‌سویسرا، د.پیرۆت مان کرد، که‌ پارتی بوو، ئه‌و گوتی من کێتان ده‌وێت وه‌ک که‌سایه‌تی بۆتان داوه‌ت ده‌که‌م و پشتیوانیتان ده‌‌که‌م به‌ڵام لایه‌نی ماددی ناتوانم هاوکاریتان بکه‌م. له‌نێوخۆمان کۆمیته‌یه‌کمان پێکهێنا بۆ ئاماده‌کاری و سه‌رپه‌‌رشتی کۆنفرانسه‌که‌، چونکه‌ سه‌ره‌ڕای گرفته‌کان هه‌ر سوربووین له‌‌سه‌ر ئه‌نجامدانی. بۆ رێکخستنی گشتی کۆنفرانسه‌که‌ و کاروباری کۆمیته‌که‌ من دیاریکرام وه‌ک رێکخه‌ر، واته‌ شه‌ره‌فی ئه‌وم پێبڕا، که‌ سه‌رپه‌رشتی سازکردنی کۆنفرانسه‌که‌م بکه‌م، که‌ یه‌ک له‌‌و کارانه‌یه‌ لەژیانمدا شانازی پێوه‌ ده‌که‌م، وه‌‌ک ئه‌رکێکی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی قۆڵمان لێ هه‌ڵماڵی، ماندوونه‌ناسانه‌، شایه‌‌نی باسه‌ به‌هۆکاری ئه‌وه‌ی کاک کاردۆ سه‌رباز خۆی لەژێنف داده‌نیشت، ئه‌وم دیاریکرد بۆ کاروباری مه‌یدانی کۆنفراسه‌که‌، که‌ به‌هه‌ق ئه‌و و کاروانی برای زۆر ماندوو بوون و بێ ئه‌رک و زه‌حمه‌تی ئه‌وان ئه‌سته‌م بوو کۆنفرانسه‌که‌ سه‌ربگرێت، چونکه‌ من زیاتر له‌سێ کاتژمێر به‌ ئۆتۆمبیل له‌ژنێفه‌وه‌ دوورم.
له‌ناوه‌ڕاستی مانگی دوو و سه‌ره‌تای سێدا باشوری کوردستان له‌گه‌رمه‌ی خۆپیشاندانه‌کانی ١٧ی شوبات و رۆژانی دواتردا بوو، نزیکه‌ی سه‌رجه‌م شاره‌کانی باشور به‌تایبه‌ت له‌زۆنی سه‌وز ده‌کوڵا، رۆژانه‌ خه‌ڵک شه‌هید و بریندار ده‌بوو، ده‌‌سته‌ڵاتی هه‌ردوو حزبه‌که‌ توندوتیژییان به‌کارده‌هێنا، ئێمه‌ش هه‌موو یان زۆربه‌مان له‌گه‌ڵ خۆپیشانده‌راندا هاودڵ و هاوخه‌م بووین، به‌ڵام نه‌ده‌کرا پاش ئه‌و هه‌موو ئاماده‌کارییه‌ کۆنفرانسه‌که‌ دوابخه‌‌ین. دوای چه‌ندان کۆبوونه‌وه‌ و هاتوچۆ و په‌یوه‌ندیکردن و پرس و راوێژ، گۆڕانکاری به‌سه‌ر ناوی ئه‌و که‌سانه‌دا هات، که‌ داوه‌ت بکرێن، هه‌ندێکیان خۆیان بۆیان نه‌ده‌کراو هه‌نێکیشیان کێشه‌ی ڤیزه‌و پاسپۆرت و شتی وا نه‌‌یانده‌توانی بێن، له‌وانه‌ی که‌ دیاریکرابوون و نه‌یانتوانی بێن دکتۆر فاروق ره‌فیق بوو، که‌ چونکه‌ هاوڵاتی که‌نه‌دا بوو، پاسپۆرتی ئه‌وێ هه‌بوو کێشه‌ی ڤیزه‌ی نه‌بوو، به‌ڵام چونکه‌ کاتی سازکردنی کۆنفرانسه‌که‌ نزیکبوو له‌کاتی ١٧ی شوبات و ئه‌ویش یه‌ک له‌ڕێکخه‌رانی خۆپیشانده‌ران بوو، هه‌رچه‌نده‌ بلیتی فڕۆکه‌شی بڕیبوو، ئۆکه‌ی کردبوو، به‌ڵام دواجار گوتی: ببوورن له‌م کاته‌دا مه‌یدانی ئازادی (سه‌نته‌ری خۆپیشانده‌رانی سلێمانی بوو)‌ جێناهێڵم، چونکه‌ خوێندنه‌وه‌ی تری بۆ ده‌کرێت، که‌ به‌ڕاستی هه‌‌ڵوێستێکی جوان بوو، کاتی خۆی وتارێکم له‌سه‌ر نووسی. ناچار له‌و که‌شه‌ سیاسییه‌ بارگاوییه‌ی باشورو کێشمه‌کێشمه‌ی ئه‌وێدا به‌رده‌وام بووین له‌کاره‌کانمان، تا سه‌رکه‌وتووانه کۆنفرانسه‌که‌مان سازکرد، شایه‌نی باسه‌ نزیکه‌ی سه‌رجه‌م بابه‌ته‌کان به‌زمانی ئینگلیزی و فه‌ڕه‌نسی پێشکه‌شکران، ته‌نها دوو وتار نه‌‌بێت له‌گه‌ڵ پرسیارو وڵامه‌‌کاندا، که‌ له‌‌لایه‌ن د.بابان ئه‌لیاسی، که کوردێکی رۆژهه‌ڵاتی ئه‌ندامی حزبی دیموکراته‌ و زۆر دڵسۆزو خه‌مخۆره‌ لەژنێف ده‌ژی راسته‌وخۆ ده‌کران به‌ئینگلیزی، شایه‌نی باسه‌ ناوبراو ئه‌م کاره‌ی بێبه‌رامبه‌ر بۆمان کرد. 
بۆ ورده‌کاریی به‌ڕێوه‌چوونی کۆنفرانسه‌که‌ لێره‌دا راپۆرتی راگه‌یاندنی کۆنفرانسه‌که‌، که‌کاتی خۆی بڵاومان کرده‌وه‌، داده‌نێم:
بۆ یه‌که‌مجار لە یادی کاره‌ساتی هه‌ڵه‌بجه‌دا کۆنفرانسێک له‌ نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتوه‌کان له‌سه‌ر کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی هه‌ڵه‌‌بجه‌و ئه‌نفال
له‌ڕێکه‌وتی 18.3.2011 رۆژی هه‌ینی به‌ به‌شداری چه‌ندان پسپۆڕو که‌سایه‌تی و شاره‌زا له‌کوردو بیانی له‌ناوخۆو ده‌ره‌وه‌ی کوردستانه‌وه‌، کۆنفرانسێکی نێوده‌وڵه‌تی له‌نێو باره‌گای سه‌ره‌کی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتوه‌کان له‌شاری ژنێڤ وڵاتی سویسرا ساز کرا، که‌ له‌ژێر ناوی (کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی هه‌له‌بجه‌ و ئه‌نفال، گۆره‌به‌کۆمه‌ڵه‌کان و بێسه‌روشوێنه‌کان و قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌یان)ه‌ له‌لایه‌ن رێکخراوه‌کانی (چاودێری کوردۆساید – چاک، ئینتەر‌‌فه‌یس ئینته‌رناشناڵ، ئه‌لحه‌کیم فۆنده‌یشن)ه‌وه‌ رێکخرا بوو‌. 
ئه‌م کۆنفرانسه‌ که‌سه‌عات 11ی به‌یانی تا 5 ی ئێواره‌ خایاند، له‌ په‌راوێزو هاوته‌ریبی خولی شانزه‌هه‌می کۆبوونه‌وەکانی ئه‌نجومه‌نی گشتی مافه‌کانی مرۆڤی سه‌ر به‌نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتوه‌کان، به‌ زمانی ئینگلیزی و فه‌ره‌نسی به‌رێوه‌چوو، که‌ کۆمه‌ڵێک لێکۆڵینه‌وەو توێژینه‌وه‌ی ئه‌کادیمی و زانستی له‌خۆده‌گرت. جگه‌ له‌وه‌ی فیلمێکی دۆکیۆمێنتاری له‌سه‌ر کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی کورد  پیشانی ئاماده‌بووان درا، هاوکات پێشانگایه‌کی وێنه‌ییش بۆ شه‌هیدانی کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌ به‌شێوه‌‌ی سلاید نیشان درا. 
دانیشتنی یه‌که‌م: سه‌عات 11 تا 1ی پاشنیوه‌ڕۆ
سه‌ره‌تای به‌رنامه‌که‌ د. چارلز گراف، سه‌رۆکی رێکخراوی ئینته‌رفه‌یس ئینته‌رناشناڵ کۆنفرانسه‌که‌ی کرده‌وه‌، باسی له‌وه‌ کرد، چۆن و بۆچی کۆنفرانسه‌که‌یان رێکخستوه‌، پاشان وته‌یه‌کی پێشکه‌ش کرد له‌سه‌ر کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی رژێمی سه‌دام  حوسێن دژ به‌گه‌لی عێراق به‌گشتی و گه‌لی کورد به‌تایبه‌تی. 
-  وته‌ی نوێنه‌رایه‌تی حکومه‌تی عێراق که‌ له‌لایه‌ن باڵوێزی عێراق له‌سویسرا د. پیرۆت خوێندرایه‌وه‌. 
- وته‌ی د. عه‌بدولئه‌میر هاشم، نوێنه‌ری دامه‌زراوه‌ی ئه‌‌لحه‌کیم  
- پرۆفیسۆر و دکتۆر گێرهارد فرایلینگه‌ر له‌ زانکۆی ڤییه‌ننا، که‌ یه‌که‌م دکتۆری ئه‌وروپی و بیانی بوو، کاتی کیمیابارانی هه‌‌ڵه‌بجه‌ ١٩٨٨خۆی گه‌یاند بووه‌‌ ئه‌وێ و چه‌ند بریندارێکی له‌گه‌‌ڵ خۆی بردبوو بۆ نه‌خۆشخانه‌ی ڤییه‌نا بۆ چاره‌سه‌ر‌. له‌ لێکۆڵینه‌وه‌که‌یدا وێنه‌ و داتای له‌‌سه‌ر مه‌رگه‌ساته‌کانی کاره‌‌ساته‌که‌ و چیرۆکی به‌رکه‌وتوان و کاریگه‌ریی گازه‌کان له‌سه‌ریان پێشکه‌ش کرد. 
-  پرۆفیسۆر ئه‌نتۆن کیلله‌ر، مامۆستای زانکۆی ژنێڤ و سه‌رۆک و دامه‌زرێنه‌ری رێکخراوی لێکنزیککردنه‌وه‌ی که‌لتور و ئاینه‌کان (SLM) وته‌یه‌‌کی پێشکه‌ش کرد، له‌میانه‌یدا گوتی کوردستان وڵاتی نه‌ته‌وه‌ و ئاین و گروپه‌ جۆراوجۆره‌کانه‌، تاوانی زۆر به‌رامبه‌ر ئه‌م گه‌له‌ کراوه‌‌، گه‌لانی سه‌ر ئه‌و خاکه‌ ئاشتییان ده‌وێت، ده‌بێت کۆمه‌‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی رێگه‌ نه‌دات ئه‌و کۆمه‌‌ڵکوژیانه‌ دووباره‌ ببێته‌وه‌. 
- خاتو فریشته‌ که‌وه‌، که‌ پسپۆڕی بواری سایکۆلۆجییه‌ لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی به‌ناوی (شیکردنه‌وه‌یه‌کی ده‌رونی له‌سه‌ر به‌رکه‌وتوان پاش لێدانی هه‌له‌بجه‌ به‌ چه‌کی کیمیاوی) پێشکه‌ش کرد. له‌سه‌ر ئه‌وه‌ دووا که‌ چۆن ئێستاش ئه‌و به‌رکه‌وتوانه‌ له‌بارێکی ده‌رونی شله‌‌ژاوو ناجێگیردا ژیان به‌سه‌رده‌به‌ن و کاریگه‌رییه‌که‌ی هێشتا کۆتایی نه‌‌هاتووه‌ له‌سه‌ریان.  
- ده‌رگای گفتوگۆ کرایه‌وه‌ بۆ پرسیار و وه‌ڵام و تێچنه‌کان (مداخلات) و کۆمه‌ڵێک که‌س به‌شدارییان کرد.  
 دانیشتنی دووه‌م سه‌عات  3 ی پاشنیوه‌ڕۆ تا 5 ی ئێواره‌ 
 -  دکتۆر چارلز گراف، کۆبوونه‌وه‌که‌ی به‌ڕێوه‌ده‌برد 
 -  د. کارزان ناسیح عه‌لی، وته‌ی رێکخراوی (چاودێری کوردۆساید – چاک)ی خوێنده‌وه‌. سه‌ره‌ڕای ناساندنی ئه‌رک و ئامانجه‌کانی رێکخراوه‌که‌، باسی له‌وه‌ کرد، که‌ ئه‌وان ئاماده‌ن بۆ ئه‌م جۆره‌ کارانه‌ هاوکاری و دیالۆگ له‌گه‌ڵ رێکخراوه‌ مرۆڤدۆست و جیهانییه‌کاندا بکه‌ن، وه‌ گوتی کارکردن  بۆ به‌جینۆساید ناساندنی ئه‌م تاوانانه‌ به‌شێکه‌ له‌ بزوتنه‌وه‌ی دژ به‌ شه‌ڕ و‌ هه‌وڵ بۆ ئاشتی له‌ جیهاندا، که‌ ئه‌رکی هه‌موو لایه‌که‌ هاوپشتی بین. 
- د. چۆمان هه‌ردی باسێکی ئه‌کادیمی زانستیی له‌سه‌ر (ژنه‌ رزگاربوه‌‌کانی دوای ئه‌نفال له‌نێوان قسه‌کردن و بێده‌نگیدا) پێشکه‌ش کرد، که‌ باسی له‌غه‌م و ئازاره‌کانی ژنانی پاش ئه‌نفال ده‌کردو‌ جێگه‌ی سه‌رنجی ئاماده‌بووان بوو.   
-  شۆڕش حاجی، په‌رله‌مانتار له‌به‌غدا، به‌ناوی (هه‌ڵمه‌ته‌کانی ئه‌‌نفال چۆن و بۆچی؟؟)، که‌ باسی له‌بیرو هۆکاری ئه‌نجامدانی  ئه‌نفال ده‌کرد له‌لایه‌ن رژێمی سه‌دامه‌وه‌، هه‌روه‌ها به‌شێوه‌یه‌کی داتا شۆو هه‌موو قۆناغه‌کانی ئه‌نفال و ژماره‌ و قه‌باره‌ی قوربانیان و زیانه‌کانی خسته‌ڕوو له‌گه‌‌ڵ ناوی که‌رته‌‌کانی سوپای ئه‌نجامده‌رو ناوی تاوانکاران. 
- محه‌مه‌د جه‌واد ئه‌لحه‌داد: چالاکوانی ناسراوی بواری مافی مرۆڤ له‌عێراق، وته‌یه‌کی خوێنده‌وه‌. گوتی سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی حکومه‌تی عێراق واژۆی چه‌ندین په‌یماننامه‌ی نێوده‌وڵه‌تی کرد بوو، که‌چی بێباکانه‌ گه‌وره‌ترین تاوانییان دژ به‌گه‌لی کوردی بێبه‌ش ئه‌نجامدا. باسی له‌وه‌ کرد، که‌حکومه‌ت و په‌رله‌مانی عێراق ده‌بێت قه‌ره‌بووی زیانلێکه‌وتوان بکاته‌و‌ه‌ و ئازارو مه‌ینه‌تییه‌کانی ناوچه‌ کاره‌ساتباره‌کان که‌مکه‌نه‌وه‌. پشتگیری له‌ مافه‌ نەته‌وایه‌تییه‌کانی گه‌لی کورد کرد. 
- وته‌ی لیژنه‌ی مافی مرۆڤی په‌رله‌مانی کوردستان، له‌‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌سیان نه‌هاتبوون، له‌ لایه‌ن (هیوا ناسیح) ئه‌ندامی رێکخراوی چاودێری کوردۆسایده‌وه‌ خوێندرا‌یه‌وه‌. سه‌ره‌ڕای ده‌ستخۆشی له‌‌م هه‌نگاوه‌، ئه‌و کۆنفرانسه‌یان به‌رزنرخاندبوو، که‌ خزمه‌تێکی گه‌وره‌ به‌دۆسییه‌ی کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی کورد ده‌کات له‌ ئاستی نێوده‌وڵه‌تیدا. 
- ده‌رگای گفتوگۆ کرایه‌وه‌ بۆ پرسیارو وه‌ڵام و تێچنه‌کان (مداخلات) و کۆمه‌ڵێک که‌س به‌شدارییان کرد. 
هاوکات له‌میانی کۆنفرانسه‌که‌دا کتێبێک به‌زمانی ئینگلیزی به‌ ناوی (ئه‌‌نفال، جینۆسایدکردنی کورده‌کان له‌لایه‌ن حکومه‌تی عێراقییه‌وه‌)، له‌لایه‌ن شاخه‌وان شۆرش ئه‌ندامی ریکخراوی چاودێری کوردۆسایده‌وه‌ نووسراو و ئاماده‌کرابوو به‌سه‌ر سه‌رجه‌م ئاماده‌بوواندا دابه‌‌شکرا، تێیدا سه‌ره‌‌ڕای باس له‌‌ کاره‌ساته‌‌کانی هه‌ڵه‌بجه‌ و ئه‌نفاله‌کان دۆکیۆمێنتێکی زۆریشی له‌سه‌ر هه‌ڵمه‌ته‌کانی ئه‌نفال و دادگاییکردن و بریاره‌کانی دادگا به‌رامبه‌ر تاوانبارانی ئه‌نفالی له‌خۆی گرتبوو،.  
ئه‌م کۆنفرانسه‌ که له‌سه‌ر پێشنیازی چاودێری کوردۆساید ئه‌نجام دراو زیاتر له‌ 70 که‌س له‌ نوێنه‌رانی وڵاتان و دیپلۆمات و نوێنه‌رانی رێکخراوه‌ جهیانییه‌کان و دۆستانی بیانیی کوردو  نوێنه‌رانی حزب و لایه‌نه‌ کوردستانیه‌کانی هه‌رچوار پارچه‌ی کوردستان ئاماده‌بوون، هه‌روه‌ها هاوکات دوو سه‌رپه‌رشتیارو نوێنه‌ری نه‌ته‌و‌ه‌ یه‌کگرتووه‌کان بۆ په‌یوه‌ندی له‌گه‌‌ڵ رێکخراوه‌ ناحکومییه‌کان به‌شدارییان کرد.   
 مه‌به‌ست له‌به‌ستنی کۆنفرانسه‌که‌ش  بریتیی بوو له‌: 
١. ناساندنی ئه‌م کۆمه‌‌ڵکوژیانه‌ به‌جینۆساید له‌سه‌ر ئاستی نێوده‌وڵه‌تیدا. 
2. سودوه‌رگرتن له‌ئه‌زمونی گه‌لان له‌کارکردن و تێکۆشان بۆ ناساندنی ئه‌م تاوانانه‌ له‌باری یاساییه‌وه به‌ جینۆساید. سودوه‌رگرتن له‌ئه‌زمونی گه‌لان له‌کارکردن و تێکۆشان بۆ ناساندنی ئه‌م تاوانانه‌ له‌باری یاساییه‌وه به‌ جینۆساید. 
٣. قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌ی زیانلێکه‌وتوان و نه‌هێشتن و که‌مکردنه‌وه‌ی کاریگه‌ری و ئاسه‌واره‌کانی ئه‌و کۆمه‌‌ڵکوژییانه.‌ 
 شایه‌نی باسه‌ و ده‌کرێت بڵێین بۆ یه‌که‌مجاره‌ له‌مێژووی کورددا کۆنفرانسێکی وا له‌باره‌گای نه‌ته‌وه‌‌یه‌کگرتوه‌کان له‌سه‌ر کاره‌سات و کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی میلله‌ته‌که‌مان ئه‌نجام بدرێت. ناشکرێت نه‌ڵێین که‌ له‌ساڵی پاره‌وه‌ پرۆژه‌ی ئه‌م کۆنفرانسه‌مان دابوو به‌سه‌رۆکایه‌تی حکومه‌تی هه‌رێم و وه‌زاره‌تی شه‌هیدان، که‌چی هیچ جۆره‌ یارمه‌تییه‌کی ماددی و مه‌عنه‌ویان پێشکه‌ش نه‌کردین، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی له‌هه‌ردوولاوه‌ به‌ڵێنی هاوکارییان پێداین. 
جێگه‌ی باسه‌ چه‌ند که‌سێکی تر داوه‌تکراوبوون، وه‌ک به‌رێزان مامۆستا محه‌مه‌د حه‌مه‌ساڵح، نووسه‌رو لێکۆله‌ر له‌بواری ئه‌نفال و جینۆساید هه‌روه‌ها کاک به‌کر حه‌مه‌سدیق په‌رله‌مانتاری کورد له‌په‌رله‌مانی عێراق و پارێزه‌ری که‌یسی هه‌ڵه‌بجه‌ له‌دادگای باڵای تاوانه‌کان له‌به‌غدا، که‌ به‌هۆی کێشه‌ی ڤیزه‌وه‌ نه‌یانتوانی بێن و به‌شداربن... 
شایه‌نی باسه‌ کاتی خۆی ئه‌م راپۆرته‌ له‌زۆر له‌سایته‌ کوردییه‌کاندا، هه‌روه‌هاش له‌گۆڤاری (تۆپزاوه‌) ژماره‌ سێ، ئۆگۆستی ساڵی ٢٠١١دا بڵاوکرایه‌وه‌...