نەوزاد ساڵح

ئەگەر سەیرێکی پانۆرامای رووداوەکانی عێراق بکەین هەست دەکەین ئەم گۆڕانکاریانە و هەڵوێست و سەری رووداوەکان لەخواستی عێراق و عێراقیەکان ناچن، لەدەرەوەی ئیرادەی تاکی عێراقی ئامادە دەکرێت و عێراق تەنها وڵاتێکی بە بارمتە گیراوەو رۆژانە سنورەکانی دەبەزێنرێت و وەک پێویست ناتوانێت داکۆکی لەخۆی بکات .

رەوتی رووداوەکان پێمان دەڵێن کە عێراق نابێتە وڵاتێکی دیموکراتی و ئاشتی و ئۆقرەیی لەم وڵاتەدا شتێکی مەحاڵە و بژاردەی لێکترازان و دوورکەوتنەوەی لایەنەکان و قەوارەکان لەیەکتری لەبەرژەوەندی هەندێک لەوڵاتانی ناوچەکەیەو خزمەت بەو ئەجێندایە دەکات کە بەردەوام لەم پەربوە لەبەردەم ئاسایی بوونەوەی گرژیی و دۆخی ناهەمواری عێراقیەکاندا تا یەکهەڵوێست و تەبانەبن و سوود لەسیاسەتی (تفرق تسود) پەرت کەو زاڵبە وەرگیراوە .

دوایین رووداوی سیاسی لە ئێستادا دەست لەکارکێشانەوەی کوتلەی سەدریە کە زۆرترین کورسی پەرلەمانی بەدەست ‌‌هێناوە لەکۆتا هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نیشتمانی عێراقدا لە ٢٠٢١/١٠/١٠دا کە بوونی ئەم کوتلەیە لەناو پرۆسەی سیاسی عێراقدا جێی بایەخە و پێگەیەکی بەهێزیان هەیە لەشەقامی عێراقیدا، پەراوێزخستنیان ئاسان نیە، بەدەست لەکارکێشانەوەی ئەندام پەرلەمانەکانی رەوتی سەدر ئەندامێتیان کۆتایی دێت و دەبێت شوێنگرەوەیان دیاری بکرێت.

بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان کشانەوەی رەوتی سەدر یەکسان نابێت بەهەڵوەشاندەوەی پەرلەمان و کاندیدە سەرنەکەوتوەکان شوێنیان پردەکەنەوە،  هەرچەندە چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەکان دەڵین رێز لە بڕیارەکەی موقتەدا سەدر دەگرین بۆ دەست لەکارکێشانەوەی ئەندامەکانیان لەپەرلەمان بەڵام  پرسیارەکە ئەوەیە ئایا بەم دەست لەکارکێشانەوەیە  گەمەکە کۆتایی دێت؟

کشانەوەی گەورەترین قەوارەی پەرلەمان کە براوەی یەکەمی هەڵبژاردنەکانە پەرلەمان دەخاتە بەردەم پرسیارگەلێکی زۆرو شەرعیەتی پەرلەمان دەخاتە دۆخێکی مەترسیدارەوە وێڕای ئەوەی بژاردەی هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان نەخراوەتەڕوو.

دەست لەکارکێشانەوەکان لەڕووی یاساییەوە پێویستی بە:-

١- دەبێت زۆرینەی ئەنجومەنی نوێنەران رەزامەندی لەسەربدەن واتە (٥٠+١) بەپێی هەمواری یاسای ئاڵوگۆری ئەندامان کە (١٦٥) دەنگی دەوێت بەپێی یاسای ژمارە ٤٩ ی ساڵی ٢٠٠٧.

٢- کاتێک دەست لەکارکێشانەوەکان پەسەند کران دەبێت ئەنجومەنی نوێنەران ژمارەی هەڵبژاردنی ئەندام پەرلەمانەکان و ناوەکانیان بنێرێت بۆ کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان دوای ئەوە کۆمسیۆن یەکەمین کاندیدی دەرنەچووی بازنەکە کە پەرلەمانتارەکە دەستی تیاکێشاوەتەوە لە جێگای دادەنێت.

٣- پێویستە تایبەتمەندی بدرێت بەدەست لەکارکێشانەوەیان چونکە ئەمە کاری تایبەتیەو تاکە کەسیەو دەبێت هەر ئەندامێک بەدەستنووسی خۆی دەست لەکارکێشانەوەکەی بنوسێت نەک سەرۆکی فراکسیۆنەکەی و دەبێت لەلایەن سەرۆکی پەرلەمان یان راگەیاندنی سەرۆکایەتی پەرلەمانەوە بڵاوبکرێتەوە.

چارەنووسی هاوپەیمانەکانی سەدرچی لەدێت؟

دوای پەسەندکردنی دەست لەکارکێشانەوەکانی ئەندامانی رەوتی سەدر لەلایەن (محمد حلبوسی) سەرۆکی پەرلەمانی عێراق چارەنووسی هاوپەیمانەکانی سەدر بەرەوکوێ هەنگاودەنێت و هەڵوێستەکەی رەوتی سەدر بژاردەی نوێ دەخاتە بەردەم (پارتی + کوتلەی سیادە) کە لەئێستادا کوردو سوننە لەدەرەوەی لێکترازانی ماڵی شیعەدان بەڵام کاریگەریی لەسەر چوارچێوەی هەڵوێست و لێک تێگەیشتنەکان دەبێت سەبارەت بەعێراق  چونکە سەدریش هیچ راوێژێکی نەکردوە بەهاوپەیمانەکانی. گرنگترین گریمانە ئەوەیە کەڕەنگە کێشەی  نێوان لایەنەکان درێژەی هەبێت تامانگێکی تریش چونکە وابڕیارە لەتەمموزی داهاتوودا (ئەلینا رومانوفسکی) وەک سەفیری نوێی ئەمریکا دەستبەکاربێت لە بەغداد ئەوکاتیش پێویست بەڕێکەوتن و لێک تێگەشتن هەیە لەگەڵ نوێنەری ئێرانیەکان چونکە هەموان دەزانن کە ئەمریکا و ئێران بەرژەوەندیەکانیان لە عێراقدا ساغ دەکەنەوە و بەش کردووە، هەربۆیە لەدوای ٢٠٠٤-ەوە هەمیشە رەزامەندی ئەمریکا و ئێرانیەکان لەسەر گۆڕانکاریەکان هەبوون چونکە فۆرمی حوکمڕانی لەعێراقدا فۆرمێکی دوولایەنەی ئەمریکی ئێرانیەو مۆدێلێکە بۆ حەڤدە ساڵ دەچێت کاری تیادەکرێت کە دابەش بوون و  پشکی خۆیان هەیە لەهەموو ئەم گۆڕانکاریانەدا ئەمەش باردۆخی ئێستای بەدوای خۆیدا هێناوە، وێڕای ئەنجامدانی پرۆسەی هەڵبژاردن و بوونی دەستور و یاسا لەم وڵاتەدا بەڵام دواجار دەبینین حوکمی میلیشیاو گروپی تائیفی و توندڕۆو چەکدار هەرڕۆژەی دۆخێک دروست دەکەن کەواتە دوای هەشت مانگ لەپرۆسەی هەڵبژاردن عێراق هاتەوە خاڵی سفرو بەرەو هەڵوەشاندنەوەو فەوزای سیاسی هەنگاو دەنێت.

لەم مانۆڕە سیاسیانەدا کوردیش دەبێت گەمەکەرێکی  وریاو بەئاگابێت لەهەنگاوو جوڵە سیاسیەکان و لەم بازاڕە شێواو سەودای مەزهەبەدا کەناشیرینترین مۆدێلی حوکمڕانیە کورد نابێت لەدەرەوەی هاوکێشەکەبێت و ئەمەشی کەبەدەستی هێناوە لەکیسی بچێت.