زاهیر باهیر

هەڵچوون و هاتنەسەر شەقام و راپەڕینی خۆبەخۆیانەی خەڵكی لەئێراندا روودواێكی سەیرو سەرسوڕهێنەرو رێكەوت نییە. ئەوەی مێژوی نزیكی ئێران بزانێت ئەوە رەچاو دەكات كە لەقۆناغ و ساڵە جیاجیاكاندا ئەم بەرەنگارییە خۆڕسكیانە بەتایبەت دوای هاتنەوەی شاو لابردنی دكتۆر موصەدەق و ئیدارەكەی، بەردەوام بووەو جۆش و خرۆشی خەڵكی فشاری خۆیان داناوە.

ئەوەشی كەپێی دەوترێت شۆڕشی ئیسلامی ساڵی 1979 لەڕاستیدا «شۆڕش»ی ئەوان نەبوو. ئیسلامییەكان بەچەند هۆكارێك بەری ئەو راپەڕینەیان چنییەوەو لەو كاتەوە بوونەتە خاوەن دەسەڵات تاكو ئێستا. هۆكاری بوون بەخاوەنی راپەڕینەكە ئەو زەمینە لەبارە بوو كە ساڵەهایەكی دوورو درێژ بوو كەخەڵكی لەژێر دەسەڵاتی شادا بێبەشبوون لەئازادیی و نان و دادوەری كۆمەڵایەتیی و نایەكسانیەتی و زەبروزەنگی ساواك و سوپاو پۆلیسی ئێران كە باڵی كێشابوو بەسەریاندا. هەموو ئەمانە لای چەوساوەكانی میللەتی ئێران بەهەموویانەوە پەنگیان خواردبووەوە. ئەمانە بوونەهۆی دەربڕینی ناڕەزایی و هاتنە سەر شەقام و پەلاماردانی پیاوانی دەوڵەت و دامەزراوەكانی و هاوكاتیش زۆرێك لەكرێكاران لەشوێنی خۆیاندا خۆیان رێكخست و مانگرتن و چالاكییان دەستپێكرد .

هەموو ئەمانە ئەو زەمینە لەبارە بوون كەئاخوندەكان بەهاوكاری ئەمریكاو وڵاتانی رۆژئاواو دەزگا سیخوڕییەكانیان گونجاو برەویان بەبزوتنەوە ئیسلامییەكە دا تاهێنانەوەی خومەینی بەناچاریی. ئەویش بەقبوڵكردنی شەیتانی بچووك، كە باشترە لەشەیتانی گەورە، یاخود رێگرتن لەمەترسییەكی گەورە بەقووتكردنەوەی مەترسییەكی بچوك زۆر باشتر بوو.

دواتریش خولقاندنی جەنگێكی هەشت ساڵەی وێرانكەرو بكوژی ملیۆنەها لەخەڵكی ئیرانی و عێراقی و كەمئەندامبوون و

هەڵكەندنی ملیۆنەهای دیكە لەجێ و رێی خۆیان و بەهێزكردنی رۆحی قەومی و دینی و مەزەهەبی بووە هۆی دامركاندنەوەی ناڕەزاییەكانی خەڵكی و سەركزكردن و كپبوونەوەیان. هەر ئاواش هەناردەكردنی قەیرانەكانی خودی رژێم و ناو خودی ئێران و كۆمەڵ. هەموو ئەمانە بوونە هۆی سەقامگیربوونی دەسەڵاتی ئاخوندەكان و بەردەوامبوونیان.

بەڕوودانی هەموو ئەوانەی سەرەوەش ئێران نەبووە ئاشی ئاوكەوتوو، نەبووە سەرزەمینی ئاشتیی و ئازادیی. هەر دوای جەنگ ناڕەزایی خەڵكی وردە وردە دەركەوتەوە بەتایبەت لەسەرەتای ئەم چەرخەدا. لەهەموویان گرنگتر و بەهێزتر بزوتنەوەی سەوز (گرین)ی ساڵی 2009 بوو. دواتریش خۆپیشاندان و ناڕەزاییە گەورەكانی ساڵانی 2016 تا 2019 لەسەر زیادبوونی نرخی پیداویستییەكانی ژیان بەتایبەت نرخی وزە. ئەمەش وزەیەكی زیاتری بەخەڵكیداو لەپاڵیشیدا تەكانێك بەدەوڵەت و لاوازبوونی.

هەموو ئەم چالاكی و ناڕەزاییانە لەڕێگای پاسدارو پۆلیس و هێزی پۆلیسی مەدەنییەوە توانرا زۆر بێڕەحمانە و خۆێناویانە تاڕادەیەك دامركێنرێتەوە. هاتنی دەردی كۆرۆناش خەڵاتێك بوو بۆ دەسەڵات و دەسەڵاتداران كەڕێگرییەكی زۆری لەدەربڕنیی ناڕەزایی و گردبوونەوەی خەڵكی كرد، بەڵام نەیتوانی چۆڕایی بەناڕەزاییەكان و بزوتنی خەڵكی بهێنێت. خەڵكی ئەوەندە پڕو توڕەیە لەدەسەڵات بەو هۆكارانەی كەهەموان دەیزانین وەك گرانیی، نەبوونی كارو ئازادیی و چارەسەری تەندروستی، دابەزینی بەهای تمەن و زەبرو زەنگ و سەركوتكردن، نادادوەریی كۆمەڵایەتیی، نایەكسانیی، بوونی ئێران وەكو بەندیخانەیەكی داخراوو زۆری تر. هەموو ئەمانە هەمیشە هۆكارێك بوون بۆ تەقینەوەی خەڵكی و هاندەرێك لەهاوبەشیكردنی دەردو ئازاریان تاكو بەیەكەوە لەڕێگای خەباتەوە ساڕێژی بكەن دژ بەدەسەڵات و دەوڵەت.

راپەڕینی ئەمجارەی خەڵكی ئێران كەزۆربەیان گەنجن و سەربەخۆن لەحزبەكان زیاتر لە 50 شارو شارۆچەكەی ئێرانی لە 31 دەڤەردا گرتووەتەوە. تائەمڕۆ 50 كەس قوربانیی بوون و نزیكەی 600 كەس برینداربوون و بەهەزاران كەسیش دەستبەسەركراون.

كوژرانی دڕاندانەی «ژینا ئەمینی» هۆكاری سەرەكی نەبووەو نییە بۆ راپەڕینی ئەم خەڵكە. كوژرانی «ژینا» تەنها بیانوویەكە بۆ راپەڕینی خەڵكی، بەڵام تایبەتمەندی و بایەخی گرنگی خۆی هەیە لەیەككەوتنی خەڵك و تێپەڕاندنی سنوری نەتەوەیی و دینیی و مەزهەبی و ناوچەگەریی و تیرەگەریی. خودی ئەمەش ئەوە دووپاتدەكاتەوە كوشتنی كەسێك، كوشتنی هەموانە، سەركوتكردنی لایەنێك و رەگەزێك هی ئەوانی دیكەشە، یەكێتی چەوساوەكان و سەركوتكراوانیش لێرەدا ئەو پردە نەپساوەیە كەدەكرێت ئامانجی دوورو نزیكی خەڵكی لەو وڵاتەدا بەدەستبهێنێت.

یەكێك لەخەسەڵەتەكانی ئیران رۆڵی كەم و كەمی هەژموونی حزبە سیاسییەكانە لەسەر خەڵكی و بزوتنەوەكەیان. بەواتایەكی دیكە حزبە سیاسییەكان ئایا بە هۆکاری لاوازی خۆیان بێت، یاخود هۆشیاری جەماوەر، نەیانتوانیوە وەكو عێراق و باشوور خەڵكی بكەنە گوێ لەمستەی خۆیان و بەفرمانی ئەوان هەڵچن و دامركێنەوە . لەئێستادا هیچ حزبێكی ئێرانی لەكوردو فارس و بەلوج و عەرەب و ئیتنیكییەكانی دیكە نەیانتوانیوە بزوتنەوەكەی ئەم چەند رۆژە بخەنە ژێر ئاراستەی خۆیان و كۆنترۆرڵی بكەن.

لەگەڵ ئەوەشی كەوتمان ئەوە نەبێ مەترسی ئەو حزبانە بەسەر بچێت یاخود دەستوەردانی ئەمریكا و وڵاتانی رۆژئاوا لەڕێگەی دەزگا سیخوڕیی و تەنانەت هاوكاریكردنی حزبەكانیشەوە، روونەدات .

وێڕای ئەو مەترسییانەش من لام گرنگە كەهاوپشتی و هاوكاری خۆمان لەگەڵ ئەو خەڵكە راپەڕیوە رابگەیەنین و ئومێدی سەركەوتنیان بۆ بخوازین. هاوكاتیش من وەكو خۆم لەوە بەئاگام كە لەكاتێكدا خەڵكی نەتوانێت كە خۆی لەشوێنی سەر كارو زانكۆو گەڕەك و دامەزراوە خزمەتگوزارییەكاندا سەربەخۆیانە،، ئاسۆیانە رێكبخات و مانگرتنی سەرانسەری كرێكاران كەشادەماری ئابووری ئێرانیان لەدەستدایە روونەدات، زۆر نزیكە خەباتی ئەم خەڵكە راپەڕیوە بەگورگان خواردوو بدرێت و دەسەڵاتێكی ستەمكار بەدانەیەكی دیكەی ستەمكار بگوڕرێت. لەگەڵ ئەمەشدا هەڵتەكاندنی رژێمی ئاخوندەكان زۆر گرنگە، چونكە دەرگایەكیش لەسەر راپەڕینی خەڵكانی عێراق دەكاتەوەو حزبە دینی و مەزهەبیەكان و حزبە كوردییەكانیش لەعێراقدا هەروەها رژێمی ئەسەدو حزبوڵای لوبنان و حەماسی فەلەستییش زۆر لاواز دەكات. هاوكاتیش كارایی نەرێنی خۆشی لەسەر دەوڵەتە فاشییەكەی توركیاش دادەنێت. هەموو ئەمانە خاڵی ئەرێیانەی سەركەوتنی راپەڕینەكەیە ئەمە جگە لەگەڕانەوەی رۆحی بوێری و پشتبەستن و متمانە بەخۆكردن.

خاڵێكی دیكە لەم راپەڕینەدا كەزەروورە پەنجەی لەسەر دابنرێت رەتكردنەوەو پووكانەوەی پاگەندەی نەتەوەچییەكانی باشوورە كەگوایە «ژینا ئەمینی» لەبەرئەوەی كە كورد بووە ئەشكەنجە دراوەو كوژراوە، كەئەمە هیچ جۆرە راستییەكی تێدا نییە. بوونی دەسەڵاتەكان لەسەر شەقام، لەخاڵێكی پشكنیندا، لەشوێنەكانی دیكەدا ئاوا كار ناكەن. زوڵمی زۆرو سیاسەتی دەسەڵاتی ئاخوندەكان گشتگیرییەو تەجاوازی سنورەكانی قەومییەت و رەگەزو ئیتنیكییەت تەنانەت مەزهەبییەتیشی كردووەو دەكات.

سەركەوتوو بێت خەباتی رەوای چەوساوانی ئێران

ئازادیی بۆ ژنان و سەركەوتن بۆ یەكێتی ژنان و پیاوانی چەوساوە.

نەنگی و تێکشكان بۆ دەسەڵات و دەسەڵاتخوازن.

سەركەوتوو بێت خەباتی لۆكاڵی و نێونەتەوەیی چەوساوەكان بۆ هەڵوەشاندنەوەی سیستەمی جەنگ و چەوساندنەوەو كاری كرێگرتەی سەرمایەداریی.